Tài liệu Hoàn thiện quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty tnhh scanwell logistics việt nam

Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn các anh chị, cô chú công tác tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam đã tận tình chỉ bảo, giúp em phần nào hiểu được thực tế của quy trình giao hàng xuất khẩu bằng đường biển. Đây chính là cơ sở giúp em hoàn thiện, phát triển những kiến thức thu được khi còn ngồi trên ghế nhà trưởng. Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với thầy giáo hướng dẫn là PGS.TS. Nguyễn Văn Minh, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này. Tuy nhiên, do sự hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn cũng như sự giới hạn về thời gian, bài viết của em chắc chắn không tránh khỏi những thiếu xót cả về nội dung lẫn hình thức. Em mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý quý báu của các thầy cô và các bạn để giúp em trong quá trình nghiên cứu và công tác sau này. Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên thực hiện Vũ Thị Hương Vũ Thị Hương Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế MỤC LỤC CHƯƠNG 1............................................................................................................... 1 TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI.....................................................................................1 1.1 TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI...............................................................................1 1.2 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.......................................................................2 1.3 MỤC TIÊU ĐỀ TÀI.................................................................................................3 1.4 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.....................................................................................3 1.5 PHẠM VI NGHIÊN CỨU..........................................................................................3 1.6 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................................3 1.6.1 Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu thứ cấp.............................................3 1.6.2 Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu sơ cấp...............................................4 1.7 KẾT CẤU CỦA KHÓA LUẬN..................................................................................4 CHƯƠNG 2.............................................................................................................. 5 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUY TRÌNH GIAO HÀNG XUẤT KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN...........................................................................5 2.1 KHÁI QUÁT VỀ GIAO NHẬN VÀ DỊCH VỤ GIAO HÀNG XUẤT KHẨU....................5 2.1.1 Khái niệm về giao nhận và người giao nhận.................................................5 2.1.2 Đặc điểm của dịch vụ giao hàng xuất khẩu...................................................6 2.1.3 Yêu cầu với dịch vụ giao hàng xuất khẩu......................................................6 2.1.4 Các chủ thể tham gia vào quy trình giao hàng xuất khẩu.............................7 2.1.5 Vai trò của giao nhận và người giao nhận trong thương mại quốc tế..........7 2.2 CƠ SỞ PHÁP LÝ, NGUYÊN TẮC GIAO NHẬN HÀNG HÓA XUẤT NHẬP KHẨU TẠI CẢNG BIỂN..................................................................................................................8 2.3 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG GIAO HÀNG XUẤT KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN....................................................................................9 2.3.1 Các yếu tố bên ngoài.......................................................................................9 2.3.2 Các yếu tố bên trong......................................................................................11 2.4 QUY TRÌNH GIAO HÀNG XUẤT KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN..........11 2.4.1 Chuẩn bị giao hàng.......................................................................................12 Vũ Thị Hương Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế 2.4.2 Giao hàng......................................................................................................13 2.4.3 Sau khi giao hàng.........................................................................................15 CHƯƠNG 3............................................................................................................ 16 THỰC TRẠNG QUY TRÌNH GIAO HÀNG XUẤT KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI CÔNG TY TNHH SCANWELL LOGISTICS VIỆT NAM............................................................................................................. 16 3.1 ĐÁNH GIÁ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY TNHH SCANWELL LOGISTICS VIỆT NAM...........................................................................16 3.1.1 Giới thiệu tổng quan về công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam..........16 3.1.2 KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÔNG TY NHỮNG NĂM VỪA QUA............................................................................................................... 19 3.2 THỰC TRẠNG QUY TRÌNH GIAO HÀNG XUẤT KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI CÔNG TY TNHH SCANWELL LOGISTICS VIỆT NAM ..............................21 3.2.1 Đặc thù của hoạt động giao hàng xuất khẩu bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam.......................................................................21 3.2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến quy trình giao hàng xuất khẩu bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam.............................................21 3.2.3 Thực trạng thực hiện quy trình giao hàng xuất khẩu bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam..........................................................25 3.3 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUY TRÌNH GIAO HÀNG XUẤT KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI CÔNG TY TNHH SCANWELL LOGISTICS VIỆT NAM .......31 3.3.1 Kết quả đạt được............................................................................................31 3.3.2 Những mặt hạn chế và nguyên nhân...........................................................32 CHƯƠNG 4............................................................................................................ 34 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH GIAO HÀNG XUẤT KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI CÔNG TY TNHH SCANWELL LOGISTICS VIỆT NAM............34 4.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG GIAO HÀNG XUẤT KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI CÔNG TY Vũ Thị Hương TNHH SCANWELL LOGISTICS VIỆT NAM .......34 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế 4.1.1 Dự báo nhu cầu phát triển hoạt động giao hàng xuất khẩu bằng đường biển......................................................................................................................... 34 4.1.2 Phương hướng phát triển hoạt động giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam.................................35 4.2 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN QUY TRÌNH GIAO HÀNG XUẤT KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI CÔNG TY LOGISTICS TNHH SCANWELL VIỆT NAM..............................................................................................36 4.2.1 Một số giải pháp trực tiếp nhằm hoàn thiện quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam....36 4.2.2 Một số giải pháp hỗ trợ hoàn thiện quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam...........38 4.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VỚI CƠ QUAN CHỨC NĂNG................................................40 4.3.1 Đơn giản hóa và hài hòa các thủ tục chứng từ có liên quan.......................40 4.3.2 Tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài vào ngành giao nhận vận tải........40 4.3.3 Hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng...............................................................40 Vũ Thị Hương Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế DANH MỤC BẢNG BIỂU, MÔ HÌNH HÌNH 2.1: MÔ HÌNH THỂ HIỆN QUY TRÌNH GIAO HÀNG XUẤT KHẨU BẰNG ĐƯỜNG BIỂN...........................................................................................12 HÌNH 3.1: SƠ ĐỒ TỔ CHỨC CỦA SCANWELL LOGICTISC VIỆT NAM......17 BẢNG 3.2: KẾT QUẢ KINH DOANH CỦA CÔNG TY TNHH SCANWELL LOGICTISC VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2009-2011...............................................20 BẢNG 3.3: DOANH THU GIAO HÀNG XUẤT KHẨU BẰNG ĐƯỜNG BIỂN.25 BẢNG 3.4: THANG ĐO CÁC THÀNH PHẦN CHẤT LƯỢNG DỊCH VỤ GIAO NHẬN VÀ SỰ HÀI LÒNG....................................................................................28 Vũ Thị Hương Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Liên đoàn Customer Relationsip Management Quản trị mối quan hệ khách hàng quốc tế các hiệp hội giao nhậnCR M ROPMIS Resources – Outcomes - Process – Nguồn  lực   ­   Kết  quả  ­  Quá   trình Fédératio Management – Image – Social ­Quản lý ­ Hình  ảnh ­ Trách nhiệm n responsibility xã hội internatio nale des associations de transitaire s et assimilés FIATA TNHH Trách nhiệm hữu hạn Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh VNĐ Việt Nam đồng Vũ Thị Hương Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Vũ Thị Hương Khoa thương mại quốc tế Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI 1.1 Tính cấp thiết của đề tài Hiện nay, Việt Nam đang trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng. Bối cảnh ấy khiến chúng ta quan tâm nhiều hơn đến hoạt động ngoại thương, đặc biệt là hoạt động xuất khẩu bởi nó đảm bảo sự giao lưu hàng hóa, thông thương với bạn bè năm châu. Với bối cảnh này, nhu cầu xuất nhập khẩu ngày càng tăng, khách hàng ngày càng nhiều, các công ty giao nhận ngày phát triển về quy mô và chất lượng, cung cấp ngày càng nhiều dịch vụ đa dạng và phong phú. Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam hiện có đến mấy trăm doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, một lượng không nhỏ so với các quốc gia trong khu vực. Trong đó bao gồm một số các công ty lớn, còn lại đa phần (khoảng 80%) là các công ty vừa và nhỏ với thời gian hoạt động bình quân 5 năm. Trong các hình thức giao nhận thì giao nhận vận chuyển bằng đường biển được coi là phát triển nhất và đóng vai trò chủ chốt nhất. Có nhiều lý do đưa đến sự lựa chọn của đa số các doanh nghiệp xuất nhật khẩu đối với loại hình vận chuyển này như Việt Nam có lợi thế về chiều dài đường biển lớn, hệ thống cảng biển đa dạng, có thể vận chuyển được khối lượng hàng hóa lớn, cồng kềnh, giá cước vận chuyển không cao và quãng đường vận chuyển dài…Ngoài ra so với nhiều phương thức vận chuyển khác, vận chuyển bằng đường biển đã tác động không nhỏ tới cơ cấu hàng hóa và cơ cấu thị trường giao nhận trong buôn bán quốc tế. Tuy nhiên dịch vụ giao nhận đường biển vẫn còn là một ngành khá mới mẻ đối với các doanh nghiệp Việt Nam, với nhiều bất cập mà nổi trội là chất lượng của hoạt động cung cấp dịch vụ giao nhận. Scanwell logistics Việt Nam là một trong số các công ty tham gia vào lĩnh vực này với nhiều loại hình dịch vụ đa dạng, nhưng giao nhận bằng đường biển vẫn được chú trọng nhất. Qua quá trình thực tập tại công ty, nhận thấy rằng chất lượng của quy trình giao hàng xuất khẩu bằng đường biển là một vấn đề cần được quan tâm và xem xét. Đây là một vấn đề cấp thiết không chỉ đối với công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) Scanwell logistics Việt Nam mà còn đối với hầu hết các công ty Vũ Thị Hương 1 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế giao nhận nói chung khi đứng trước bối cảnh hội nhập cùng với sự gia tăng nhu cầu xuất khẩu, sự cạnh tranh khốc liệt của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Nhận thức được tầm quan trọng và thực trạng của quy trình giao nhận hàng hóa nói chung và quy trình giao hàng xuất khẩu bằng đường biển nói riêng tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam, tác giả đã quyết định nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam”. 1.2 Tổng quan vấn đề nghiên cứu Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, hoạt động logistics nói chung và hoạt động giao nhận nói riêng vẫn còn là lĩnh vực khá mới mẻ và cần được khai thác, nâng cao, phát triển. Cho đến nay, đã có khá nhiều đề tài, công trình nghiên cứu của sinh viên, giảng viên từ các trường đại học, cán bộ từ viện nghiên cứu liên quan đến vấn đề nâng cao, đổi mới, phát triển hoạt động giao nhận, đặc biệt là đối với phương thức vận tải bằng đường biển. Nhưng khả năng ứng dụng thực tế của các đề tài này chưa thực sự đem lại hiệu quả cao. Đặc biệt là trong những năm trở lại đây, với các luận văn của khoa Thương mại quốc tế - trường đại học Thương Mại, ta có thể tìm thấy được một số đề tài nghiên cứu về mảng giao nhận vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu. Cụ thể như: - Quản trị quy trình giao hàng xuất khẩu bằng đường biển tại công ty cổ phần thương mại và vận chuyển Châu Giang (Nguyễn Thị Hoài Thanh, năm 2008) - Hoàn thiện quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH ELS (Nguyễn Thị Hợp, năm 2009) Các vấn đề được nghiên cứu qua các đề tài này chưa thực sự được đặt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, với sự thay đổi của hoạt động giao nhận nói riêng và hoạt động ngoại thương nói chung. Mặt khác, các bài viết này chưa đưa ra được những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quy trình giao hàng xuất khẩu bằng đường biển, từ đó đẩy mạnh hoạt động giao nhận nói chung. Vì vậy, từ việc nghiên cứu các tài liệu cùng với quá trình thực tập tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam, nhận thấy đề tài “Hoàn thiện quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam” là một đề tài rất cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Vũ Thị Hương 2 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế 1.3 Mục tiêu đề tài Đề tài nhằm mục đích nghiên cứu các vấn đề sau: - Tập hợp lý thuyết cơ bản về hoạt động giao nhận, quy trình của hoạt động giao hàng xuất khẩu bằng đường biển - Tìm hiểu thực tế quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam. Phân tích thực trạng nhằm đánh giá những mặt đạt được và những tồn tại yếu kém trong quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam. - Từ đó đưa ra định hướng phát triển và một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty. 1.4 Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu về quy trình hoạt động giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam. 1.5 Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài đi sâu nghiên cứu nghiệp vụ giao hàng xuất khẩu tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam, với cảng giao nhận là cảng Hải Phòng. Trong đó nghiên cứu về công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam với vai trò là người môi giới hải quan, là đại lý và là người gom hàng. -Về thời gian: đề tài nghiên cứu nghiệp vụ giao hàng đường biển của công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam và lấy số liệu trong 3 năm, từ 2009-2011. Giải pháp cho đề tài được định hướng áp dụng trong 5 năm, từ 2013- 2018. 1.6 Phương pháp nghiên cứu 1.6.1 Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu thứ cấp Nguồn dữ liệu này được thu thập chủ yếu từ các nguồn sau: - Dữ liệu tại thư viện của trường đại học Thương mại: gồm các luận văn chuyên đề về đề tài giao nhận vận tải đường biển - Các dữ liệu trên internet: trang web của công ty (scanwell.com), trang web về hải quan như diễn đàn vietship.com, hoặc trang web về luận văn chuyên đề. - Các báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh cũng như một số tài liệu liên quan đến hoạt động của công ty Vũ Thị Hương 3 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế Từ việc tìm kiếm các dữ liệu này ta có thể: xây dựng đúng kết cấu của khóa luận, tìm hiểu và nghiên cứu được lý thuyết liên quan đến đề tài, đánh giá chung được tình hình hoạt động của công ty. 1.6.2 Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu sơ cấp Nguồn dữ liệu này được nghiên cứu qua 2 phương thức sau: - Quan sát: phương pháp này nhằm giúp người nghiên cứu thấy rõ quy trình hoạt động tại công ty, và quan sát này được tiến hành trong quá trình thực tập tại công ty - Phỏng vấn trực tiếp: phương pháp này sẽ được thiết kế nhằm giúp người nghiên cứu thấy rõ được thực trạng thực hiện quy trình giao hàng xuất khẩu bằng đường biển tại công ty. Đây sẽ là những dữ liệu quan trọng trong quá trình thực hiện đề tài. Các câu hỏi phỏng vấn trực tiếp nhằm tìm hiểu sâu hơn về hoạt động giao hàng xuất khẩu đường biển. Câu hỏi phỏng vấn đưa ra sẽ dành cho các nhân viên trong công ty có liên quan đến quy trình giao hàng xuất khẩu bao gồm 1 nhân viên phụ trách chứng từ, 2 nhân viên phụ trách khách hàng, 1 nhân viên phụ trách khách hàng và phó giám đốc điều hành công ty. Sau đó từ các dừ liệu này ta sẽ chắt lọc một cách chi tiết để tạo ra các thông tin hữu ích tùy theo mục đích nghiên cứu của để tài. 1.7 Kết cấu của khóa luận Khóa luận bao gồm 4 chương như sau: Chương 1: Tổng quan về đề tài Chương 2: Cơ sở lý luận về quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển Chương 3: Thực trạng quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam Chương 4: Định hướng phát triển và đề xuất giải pháp hoàn thiện quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển tại công ty TNHH Scanwell logistics Việt Nam. Vũ Thị Hương 4 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUY TRÌNH GIAO HÀNG XUẤT KHẨU VẬN CHUYỂN BẰNG ĐƯỜNG BIỂN 2.1 Khái quát về giao nhận và dịch vụ giao hàng xuất khẩu 2.1.1 Khái niệm về giao nhận và người giao nhận 2.1.1.1 Khái niệm về giao nhận Trước hết, theo quy tắc mẫu của FIATA (Liên đoàn quốc tế các hiệp hội giao nhận) đã đưa ra định nghĩa về dịch vụ giao nhận: “dịch vụ giao nhận được định nghĩa như là bất kỳ loại dịch vụ nào liên quan đến vận chuyển, gom hàng, lưu kho, bốc xếp, đóng gói hay phân phối hàng hóa cũng như cũng như các dịch vụ tư vấn hay có liên quan đến các dịch vụ trên, kể cả các vấn đề hải quan, tài chính, mua bảo hiểm, thanh toán, thu thập chứng từ liên quan đến hàng hoá”. Theo đó, ta có thể hiểu giao hàng xuất khẩu với ý nghĩa là một dịch vụ kinh doanh như sau: Giao hàng xuất khẩu là một dịch vụ mà theo đó người làm dịch vụ giao nhận sẽ thay mặt người xuất khẩu đứng ra thực hiện các nghiệp vụ nhận hàng, gom hàng, tổ chức giao hàng, thực hiện các thủ tục chứng từ với các bên liên quan và các dịch vụ khác nhằm đảm bảo hàng hóa được giao cho người vận tải vận chuyển đến địa điểm quy định theo thỏa thuận với chủ hàng để hưởng thù lao. Nói tóm lại, giao nhận là tập hợp những nghiệp vụ, thủ tục có liên quan đến giao hàng trong quá trình vận tải nhằm thực hiện việc di chuyển hàng hóa từ nơi gửi hàng (người gửi hàng) đến nơi nhận hàng (người nhận hàng). 2.1.1.2 Khái niệm về người giao nhận Tuy đến nay chưa có một định nghĩa thống nhất nào về người giao nhận được quốc tế chấp nhận nhưng người ta thường hiểu người kinh doanh dịch vụ giao nhận hay các doanh nghiệp giao nhận là người giao nhận. Trước đây, người giao nhận thường chỉ làm đại lý thực hiện một số công việc do các nhà xuất nhập khẩu uỷ thác như: xếp dỡ hàng hoá, lưu kho, chuẩn bị giấy tờ,... Với khái niệm giao nhận đang được ngày càng mở rộng và trong vai trò người kinh doanh logistics như hiện nay, người giao nhận còn cung cấp những dịch vụ trọn gói về toàn bộ quá trình vận tải và phân phối hàng hoá. Vì thế, người giao nhận Vũ Thị Hương 5 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế không chỉ còn được biết đến như là đại lý như trước kia mà còn như là người gom hàng, người chuyên chở chính ,... 2.1.2 Đặc điểm của dịch vụ giao hàng xuất khẩu Dịch vụ giao hàng xuất khẩu mang những đặc điểm chung của một loại hình dịch vụ, đó là một sản phẩm vô hình nên không có tiêu chuẩn đánh giá chất lượng đồng nhất, không thể cất giữ, sản xuất và tiêu dùng diễn ra đồng thời, chất lượng của dịch vụ phụ thuộc vào cảm nhận của người phục vụ. Nhưng loại hình dịch vụ này cũng có một số đặc trưng riêng sau: - Dịch vụ này không tạo ra sản phẩm vật chất, nó chỉ làm đối tượng thay đổi về mặt không gian, chứ không tác động về mặt kỹ thuật làm thay đổi đối tượng đó - Dịch vụ này mang tính thụ động, nó phụ thuộc rất nhiều vào nhu cầu khách hàng, các quy định của người vận chuyển, các ràng buộc về luật pháp, thể chế của chính phủ. - Dịch vụ này mang tính thời vụ, bởi giao hàng xuất khẩu là dịch vụ phục vụ hoạt động xuất khẩu nên phụ thuộc rất lớn vào lượng hàng xuất khẩu. Mà thường thì hoạt động xuất khẩu cũng như nhập khẩu mang tính thời vụ, nên hoạt động này cũng chịu ảnh hưởng của tính thời vụ. 2.1.3 Yêu cầu với dịch vụ giao hàng xuất khẩu Để đáp ứng được nhu cầu khách hàng cũng như đem lại mức chất lượng cao nhất, giao hàng xuất khẩu cũng như bất kỳ một loại hình dịch vụ nào, cũng có những yêu cầu đòi hỏi riêng mà người giao nhận phải đáp ứng, bao gồm: - Giao hàng phải nhanh gọn. Điều này thể hiện ở thời gian thực hiện quy trình giao hàng, bao gồm trước trong và sau khi giao hàng. Để giảm được thời gian này, đáp ứng được nhu cầu khách hàng, người làm giao nhận phải nắm chắc được quy trình kỹ thuật, chủng loại hàng hóa, lịch tàu và bố trí hợp lý phương tiện vận chuyển. - Giao hàng chính xác, an toàn. Đây là yêu cầu rất quan trọng, là yếu tố chủ yếu quyết định chất lượng và mức độ hoàn thành công việc bao gồm chính xác về số lượng, chất lượng, hiện trạng thực tế, chính xác về chủ hàng, nhãn hiệu. - Tối thiểu hóa chi phí. Yêu cầu này chính là phương thức cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong lĩnh vực giao nhận. Muốn vậy phải đầu tư thích đáng cơ sở vật Vũ Thị Hương 6 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế chất, xây dựng và hoàn chỉnh các định mức, các tiêu chuẩn hao phí, đào tạo đội ngũ cán bộ nghiệp vụ. 2.1.4 Các chủ thể tham gia vào quy trình giao hàng xuất khẩu Giao nhận là một quá trình thực hiện hàng loạt các các nghiệp vụ khác nhau liên quan đến quá trình tổ chức chuyên chở hàng hóa từ người gửi hàng đến người nhận hàng. Quá trình giao hàng xuất khẩu thường bắt đầu khi người chủ hàng thực hiện hay ủy thác cho người giao nhận và thanh toán xong cho mọi chi phí liên quan đến giao nhận. Các chủ thể tham gia vào quy trình giao hàng xuất khẩu bao gồm: - Người xuất khẩu: là người ủy thác cho người khác thực hiện công tác giao hàng xuất khẩu. - Người giao nhận: là người nhận sự ủy thác của các doanh nghiệp có nhu cầu xuất khẩu hàng hóa - Các ga, cảng chịu trách nhiệm giao nhận hàng, lưu kho, lưu bãi, xếp dỡ - Các công ty vận tải vận chuyển hàng hóa và sắp xếp thực hiện giao nhận cùng với chuyến hàng - Các công ty đại lý tàu biển là người thay mặt cho người vận chuyển thực hiện các thủ tục chứng từ liên quan đến giao nhận và vận chuyển hàng hóa - Công ty bảo hiểm cấp giấy chứng nhận bảo hiểm và chịu trách nhiệm bồi thường cho hàng hóa nếu có rủi ro xảy ra. - Ngân hàng là trung gian thực hiện nghiệp vụ thanh toán và bảo lãnh. - Các cơ quan chức năng đại diện cho Chính phủ như: Bộ Thương mại, cơ quan hải quan, cơ quan giám định, cơ quan quản lý ngoại hối, kiểm dịch, y tế,… 2.1.5 Vai trò của giao nhận và người giao nhận trong thương mại quốc tế Trước đây, khi sản xuất và lưu thông chưa phát triển, giao nhận là một khâu trong quá trình kinh doanh của mỗi doanh nghiệp. Khi sản xuất lưu thông phát triển ở mức độ cao, hoạt động giao nhận được tách riêng thành một nghề. Hiện nay giao nhận đã trở thành một ngành kinh doanh rất phát triển, sự ra đời của các công ty giao nhận đã mang đến nhiều sự lựa chọn cũng như giá trị gia tăng cho khách hàng. Và trong bối cảnh kinh tế phát triển như hiện nay, hoạt động giao nhận cũng như người làm giao nhận càng đóng vai trò quan trọng. Điều này thể hiện ở: Vũ Thị Hương 7 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế - Người giao nhận được coi như những người trung gian trong quá trình vận chuyển và giao nhận hàng hóa bởi nhiều khi có một số khách hàng nhỏ không dễ tiếp cận và mặc cả trực tiếp với hãng vận tải, và họ cần bên trung gian là những người làm giao nhận để đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa. - Người giao nhận sẽ giúp cho khách hàng của họ giảm chi phí, vì họ sẽ tìm tuyến đường vận chuyển tốt nhất, phương thức và hãng vận tải phù hợp nhất cho nhu cầu của khách hàng. Người giao nhận cũng thu xếp nhiều lô hàng nhỏ để đóng ghép và vận chuyển tới địa điểm đích, nhờ vậy mà tiết giảm chi phí cho từng chủ hàng riêng lẻ. - Hoạt động giao nhận tạo điều kiện cho hàng hóa lưu thông nhanh chóng, an toàn, tiết kiệm, mà không cần sự tham gia hiện diện của người gửi cũng như người nhận. Cho nên, hoạt động giao nhận vận tải là chiếc cầu nối quan trọng giữa người gửi hàng và người nhận hàng - Giao nhận được chuyên môn hóa tạo điều kiện cho các nhà xuất nhập khẩu có thể tập trung vào hoạt động kinh doanh của họ, góp phần giảm giá xuất nhập khẩu, và giảm một số chi phí không cần thiết thúc đẩy sự phát triển của thương mại quốc tế. 2.2 Cơ sở pháp lý, nguyên tắc giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu tại cảng biển Cơ sở pháp lý cho việc giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bao gồm các quy phạm pháp luật quốc tế (các Công ước về vận đơn vận tải, Công ước về hợp đồng mua bán hàng hóa…); các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước Việt Nam về giao nhận vận tải; các loại hợp đồng và tín dụng thư… - Các công ước quốc tế bao gồm: + Công ước Viên 1980 về buôn bán quốc tế. + Các công ước về vận tải như Công ước quốc tế để thống nhất một số quy tắc về vận đơn đường biển + Điều kiện kinh doanh tiêu chuẩn Incoterm 2000 giải thích các điều kiện thương mại của Phòng thương mại quốc tế Vũ Thị Hương 8 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế - Bên cạnh luật pháp quốc tế, Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến vận tải, giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu như Bộ luật Hàng hải Việt Nam 1990, Luật thương mại Việt Nam 2005… - Các loại hợp đồng làm cơ sở cho hoạt động giao nhận bao gồm hợp đồng mua bán ngoại thương, hợp đồng thuê tàu, hợp đồng ủy thác giao nhận, hợp đồng bảo hiểm. Các văn bản hiện hành đã quy định những nguyên tắc chung trong giao nhận hàng hóa, bao gồm: - Việc bốc dỡ, giao nhận, bảo quản hàng hóa xuất nhập khẩu tại cảng là do cảng tiến hành trên cơ sở hợp đồng giữa chủ hàng hoặc người được chủ hàng ủy thác với cảng. Người được chủ hàng ủy thác thường là người giao nhận. - Đối với hàng không qua cảng (không lưu kho tại cảng) thì chủ hàng hoặc người được ủy thác có thể giao nhận trực tiếp với tàu, chỉ thỏa thuận với cảng về địa điểm bốc dỡ, thanh toán chi phí bốc dỡ và các chi phí phát sinh khác. - Việc bốc dỡ hàng hóa trong phạm vi cảng do cảng tổ chức thực hiện. Nếu chủ hàng đưa phương tiện và nhân công vào cảng để bốc dỡ thì chủ hàng phải thỏa thuận với cảng và phải trả lệ phí liên quan, nếu có. - Khi được ủy thác nhận hàng từ tàu, cảng nhận hàng bằng phương thức nào thì phải giao hàng bằng phương thức ấy. - Người giao nhận hàng phải xuất trình chứng từ hợp lệ xác nhận quyền được nhận hàng và phải nhận liên tục trong một thời gian nhất định khối lượng hàng hóa ghi trong chứng từ. Cảng không chịu trách nhiệm về hàng hóa khi đã ra khỏi cảng. - Việc giao nhận được tiến hành trên cơ sở ủy thác của chủ hàng tức là chủ hàng ủy thác việc gì thì chỉ làm việc đó. 2.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển 2.3.1 Các yếu tố bên ngoài - Môi trường kinh tế Như chúng ta đã biết, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa có quan hệ mật thiết với hoạt động giao nhận hàng hóa. Điều này xuất phát từ môi trường kinh tế quốc tế, sự biến động của nền kinh tế thế giới nói chung sẽ ảnh hưởng tới nến kinh tế Vũ Thị Hương 9 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế Việt Nam và kéo theo đó là ảnh hưởng tới nhu cầu tiêu dùng của người dân trong nước. Và quan trọng hơn, nó có tác động không nhỏ tới hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu và nhu cầu sử dụng dịch vụ giao nhận - Môi trường chính trị - pháp luật Những biến động phức tạp trong môi trường chính trị và pháp luật sẽ tạo ra cơ hội và rủi ro đối với doanh nghiệp. Về chính trị, trong những năm gần đây tình hình bất ổn chính trị đang có nguy cơ gia tăng trên phạm vi thế giới. Trong đó mối quan hệ giữa Việt Nam và các nước trên thế giới được cho là có ảnh hưởng khá lớn tới các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cũng như doanh nghiệp giao nhận. Kể từ khi gia nhập WTO, giao lưu kinh tế giữa Việt Nam và các nước không ngừng gia tăng đã làm cho ngành giao nhận có cơ hội phát triển Về luật pháp thì hoạt động giao hàng xuất khẩu chịu tác động của luật Thương mại Việt Nam, luật hàng hải Việt Nam, các Công ước về vận đơn vận tải, Công ước về hợp đồng mua bán hàng hóa, các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước Việt Nam về giao nhận vận tải…Vì vậy để tránh xảy ra sai sót khi thực hiện quy trình giao hàng xuất khẩu, các doanh nghiệp phải chú ý liên tục cập nhật những công văn, văn bản chính sách mới của các bộ ngành có liên quan. - Đối thủ cạnh tranh Đối thủ cạnh tranh được hiểu là các doanh nghiệp cùng thỏa mãn một loại nhu cầu khách hàng. Những năm gần đây, số lượng các doanh nghiệp trong lĩnh vực giao nhận ngày càng gia tăng đã đặt ra một áp lực cạnh tranh gay gắt hơn. Trong khi các doanh nghiệp trong nước có nguồn vốn nhỏ đặt ra áp lực về số lượng cũng như cách thức kinh doanh thì doanh nghiệp nước ngoài lại đe dọa về quy mô và mức độ hoạt động chuyên nghiệp. Vì vậy hoàn thiện và nâng cao chất lượng của quy trình thực hiện trong hoạt động giao hàng xuất khẩu là một giải pháp quan trọng khi đứng trước thách thức này. - Khách hàng Khách hàng là thị trường của doanh nghiệp, đồng thời cũng là một trong những lực lượng chi phối mang tính quyết định tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Đối với hoạt động giao hàng xuất khẩu, đặc biệt là trong lĩnh vực cung cấp Vũ Thị Hương 10 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế dịch vụ thì sự hài lòng của khách hàng sẽ là chỉ tiêu quan trọng giúp cho doanh nghiệp duy trì hoạt động. 2.3.2 Các yếu tố bên trong - Nguồn nhân lực Nguồn nhân lực đối với bất cứ doanh nghiệp dịch vụ nào cũng đều là yếu tố quyết định sự thành công của doanh nghiệp đó trên thương trường. Đối với hoạt động giao hàng xuất khẩu thì trình độ kinh nghiệm, kiến thức của đội ngũ giao nhận là yếu tố đáng được quan tâm nhất. Doanh nghiệp nào có được đội ngũ nhân viên giỏi nghiệp vụ, thông thạo các tuyến đường, nắm vững mức cước trên thị trường với từng dịch vụ, thông tường luật phát, có kiến thức về tính chất hàng hóa, có khả năng thuyết phục khách hàng thì doanh nghiệp đó sẽ thành công. - Cơ sỏ vật chất Cơ sỏ vật vật chất là một trong những yếu tố quyết định tới quy mô và chất lượng của hoạt động giao hàng xuất khẩu. Vì vậy các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ giao nhận cần phải đầu tư các phương tiện hệ thống kho bãi, xây dựng trang thiết bị, ứng dụng hệ thống thông tin nhằm mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng hoạt động, từ đó đáp ứng tối đa nhu cầu của mọi khách hàng. - Nguồn tài chính Nguồn tài chính cũng là một yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng của hoạt động giao hàng xuất khẩu và giúp cho doanh nghiệp duy trì hoạt động kinh doanh của mình. Một doanh nghiệp có nguồn tài chính ổn định sẽ trở thành sự lựa chọn của nhiều khách hàng hơn, sẽ tạo niềm tin cho khách hàng, có thể chủ động hơn trong nghiệp vụ thanh toán, đáp ứng được nhu cầu mở rộng và phát triển quy mô hoạt động khi cần đầu tư các trang thiết bị cần thiết phục vụ cho hoạt động giao hàng xuất khẩu. 2.4 Quy trình giao hàng xuất khẩu vận chuyển bằng đường biển Giao hàng xuất khẩu bằng đường biển là một quá trình thực hiện hàng loạt các các nghiệp vụ khác nhau từ việc chuẩn bị trước khi giao hàng cho tới các các nghiệp vụ sau khi giao hàng. Quy trình đó được thể hiện qua các bước theo mô hình sau: Vũ Thị Hương 11 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế Chuẩn bị giao hàng Tiến hành quy trình giao hàng Thực hiện sau khi giao hàng Hình 2.1: Mô hình thể hiện quy trình giao hàng xuất khẩu bằng đường biển 2.4.1 Chuẩn bị giao hàng Khi xuất khẩu hàng hoá bằng đường biển, người giao nhận được uỷ thác của người gửi hàng lo liệu cho hàng hoá từ khi thông quan cho đến khi hàng được xếp lên tầu. Trước hết nhân viên giao nhận sẽ liên hệ với khách hàng về bộ chứng từ có liên quan đến hàng xuất khẩu. Các chứng từ sử dụng trong quá trình này bao gồm: - 1 Bản hợp đồng ủy thác xuất khẩu - 1 Phiếu đóng gói: đây là bảng kê khai tất cả các hàng hoá đựng trong một kiện hàng. - 1 Bộ chứng từ cảng với tàu bao gồm: Chỉ thị xếp hàng; Biên lai thuyền phó; Vận đơn đường biển; Bản lược khai hàng hoá; Phiếu kiểm đếm; Sơ đồ xếp hàng - 1 Hóa đơn thương mại Sau khi chuẩn bị được bộ chứng từ, nhân viên giao nhận sẽ hoàn tất hồ sơ đưa đến hải quan và làm thủ tục hải quan.Bộ hồ sơ hải quan mà nhân viên giao nhận cần chẩn bị bao gồm: - Tờ khai hải quan (2 bản chính): đây là một văn bản do chủ hàng, chủ phương tiện khai báo xuất trình cho cơ quan hải quan trước khi hàng hoặc phương tiện xuất hoặc nhập qua lãnh thổ quốc gia. - Hợp đồng mua bán ngoại thương (1 bản sao): Hợp đồng mua bán ngoại thương là sự thoả thuận giữa những đương sự có trụ sở kinh doanh ở các nước khác nhau, theo đó bên xuất khẩu có nghĩa vụ chuyển vào quyền sở hữu của bên nhập khẩu một tài sản nhất định gọi là hàng hoá. Vũ Thị Hương 12 Lớp: K44E3 Khóa luận tốt nghiệp Khoa thương mại quốc tế - Bản kê chi tiết hàng hóa (1 bản chính,1 bản sao): Bản kê chi tiết hàng hoá là chứng từ về chi tiết hàng hoá trong kiện hàng. Nó tạo điều kiện thuận tiện cho việc kiểm tra hàng hoá. Ngoài ra nó có tác dụng bổ sung cho hoá đơn khi lô hàng bao gồm nhiều loại hàng có tên gọi khác nhau và phẩm cấp khác nhau. - Hóa đơn thương mại (1 bản chính) - Hợp đồng ủy thác xuất khẩu (1 bản sao) - Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và giấy chứng nhận đăng ký mã số doanh nghiệp (1 bản sao) Các bước tiếp theo bao gồm: - Nhân viên giao nhận sẽ giao hồ sơ cho cán bộ hải quan đẻ kiểm tra và đăng kí tờ khai. - Nhân viên giao nhận cùng nhân viên hải quan kiểm tra thực tế hàng hóa - Nhân viên giao nhận nộp lệ phí hải quan và lấy tờ khai hải quan 2.4.2 Giao hàng 2.4.2.1 Đối với hàng rời Thuật ngữ ‘rời’ được sử dụng để mô tả hàng hóa như dầu thô, ngũ cốc, quặng sắt và than mà đặc tính vật chất thuần nhất của nó thích hợp để làm hàng và vận chuyển dưới dạng rời. Một định nghĩa khác về ‘hàng rời’ tập trung vào tính kinh tế vận chuyển và sử dụng thuật ngữ này để nói đến bất kỳ loại hàng nào được vận chuyển với số lượng lớn, thường là nguyên tàu, để giảm chi phí vận chuyển. Đối với hàng rời thì quy trình giao hàng được thực hiện như sau: - Trước hết người giao nhận sẽ nhận hàng của khách hàng đưa đến cảng như đã thỏa thuận. Sau đó nhân viên giao nhận sẽ tiến hành kiểm tra kho hàng,kiểm tra bao gói, khối lượng, ghi chú về tình trạng hàng hóa vào phiếu nhận hàng. - Tiếp theo người vận tải sẽ vận chuyển theo tuyến đường đã chọn tới cảng, tùy theo hàng hóa mà lựa chọn tuyến đường cũng như phương tiện phù hợp. Trong trường hợp, hàng hóa phải lưu kho, nhân viên giao nhận phải lên phòng điệu bộ để trao danh mục hàng xuất khẩu. - Nhân viên giao nhận sẽ liên hệ với cán bộ hải quan để đăng ký thời gian và địa điểm kiểm hóa. Vũ Thị Hương 13 Lớp: K44E3