LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
LỜI MỞ ĐẦU
Hiện nay, nước ta đang phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, nền kinh tế nhiều thành phần rất đa dạng phức tạp các doanh nghiệp
muốn tồn tại và phát triển đòi hỏi kinh doanh phải có lãi. Muốn vậy, yêu cầu
nhà lãnh đạo các doanh nghiệp phải nắm rõ và đầy đủ các thông tin để ra quyết
định kinh doanh đúng đắn đạt hiệu quả cao nhất. Ngoài thông tin về kế toán thì
thông tin phân tích cũng rất quan trọng đối với công tác quản lý kinh tế. Trong
điều kiện hội nhập nền kinh tế thế giới muốn bắt nhịp với xu thế phát triển của
thế giới, các doanh nghiệp phải luôn gồng mình vươn lên, phải kinh doanh hiệu
quả. Do đó thông tin nhà quản trị nắm bắt được phải đầy đủ chính xác và kịp
thời. Để đáp ứng yêu cầu quản lý kinh doanh ngày càng phức tạp, các doanh
nghiệp phải thường xuyên tiến hành phân tích hoạt động sản xuất kinh doanh
nhằm đánh giá đúng đắn mọi hoạt động kinh tế trong trạng thái thực của chúng.
Trên cơ sở đó có những biện pháp hữu hiệu và lựa chọn đưa ra quyết định tối ưu
cho quản lý kinh doanh.
Bất kỳ một hoạt động kinh doanh nào cũng đều phải bỏ ra một chi phí nhất
định để thực hiện nó. Đối với hoạt động kinh doanh thương mại thì bỏ ra chi phí
kinh doanh để thực hiện kinh doanh. Doanh nghiệp thương mại có chức năng là
cầu nối giữa sản xuất và tiêu dùng, do đó nó là một mắt xích quan trọng trong
quá trình tái sản xuất xã hội. Để thực hiện chức năng đó doanh nghiệp phải bỏ ra
chi phí từ khi ký kết hợp đồng mua hàng, vận chuyển hàng, bảo quản hàng hoá,
tiêu thụ hàng hoá… Muốn thực hiện tốt hoạt động kinh doanh này doanh nghiệp
phải quản lý và sử dụng chi phí có hiệu quả, đảm bảo tiết kiệm chi phí hạ giá
thành sản phẩm, tăng doanh thu tăng lợi nhuận đồng thời sẽ tăng khả năng cạnh
tranh trên thị trường. Nhận thức được tầm quan trọng của chi phí kinh doanh
ảnh hưởng trưc tiếp đến kết quả hoạt động kinh doanh nên các doanh nghiệp cần
1
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
phân tích tình hình quản lý và sử dụng chi phí kinh doanh để quản lý và sử dụng
chi phí kinh doanh tốt hơn.
Công ty TNHH Ninh Thanh là công ty kinh doanh thương mại, hoạt động
kinh doanh thương mại diễn ra sôi động và phức tạp, chi phí kinh doanh phát
sinh hàng ngày hàng giờ và là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh
doanh. Công ty muốn kinh doanh hiệu quả phải quản lý và sử dụng chi phí kinh
doanh tốt.
Trong quá trình thực tập tìm hiểu tại công ty TNHH Ninh Thanh em nhận
thấy công ty mới thành lập nhưng hoạt động ngày càng hiệu quả và đã tiến hành
phân tích hoạt động kinh doanh tại công ty. Công ty TNHH Ninh Thanh chưa
tiến hành thường xuyên hoạt động phân tích. Do đó em chọn đề tài: “Hoàn
thiện nội dung và phương pháp phân tích tình hình quản lý và sử dụng chi
phí kinh doanh tại công ty TNHH Ninh Thanh”. Kết cấu luận văn của em
ngoài phần mở đầu và kêt luận ra còn có ba chương:
Chương I: Những vấn đề lý luận chung về chi phí kinh doanh và phân tích
chi phí kinh doanh.
Chương II: Thực trạng về chi phí kinh doanh tại công ty TNHH Ninh Thanh.
Chương III: Các phương hướng hoàn thiện nội dung phân tích chi phí kinh
doanh tại công ty TNHH Ninh Thanh.
Trong thời gian thực tập em được sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo: Tiến
sĩ Nguyễn Quang Hùng và ban lãnh đạo công ty giúp đỡ, phòng kế toán của
công ty đã hướng dẫn và cung cấp số liệu để em hoàn thành luận văn này. Em
xin chân thành cảm ơn.
2
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
CHƯƠNG I:
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHI PHÍ
KINH DOANH VÀ PHÂN TÍCH CHI PHÍ KINH DOANH
I. KHÁI NIỆM, PHÂN LOẠI VÀ VAI TRÒ CỦA CHI PHÍ KINH DOANH.
1. Khái niệm chi phí kinh doanh.
Chi phí kinh doanh là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao
động sống, lao động vật hoá và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp phải
bỏ ra để tiến hành hoạt động kinh doanh trong một thời kỳ nhất định (tháng,
quý, năm …).
Lao động sống bao gồm lương nhân viên, những khoản bảo hiểm có tính chất
lương…
Lao động vật hoá như khấu hao TSCĐ, bao bì và công cụ dụng cụ sử dụng
trong kinh doanh….
Đối với doanh nghiệp thương mại, chi phí kinh doanh thương mại là những
khoản chi bằng tiền hoặc tài sản mà doanh nghiệp bỏ ra để thực hiện hoạt động
kinh doanh thương mại. Về bản chất, đó là những khoản tiêu hao về lao động
sống và lao động vật hoá trong quá trình hoạt động kinh doanh.
Các chi phí này phát sinh hàng ngày hàng giờ rất đa dạng và phức tạp tuỳ
thuộc vào việc thực hiện hành vi thương mại khác nhau, vào tính chất của hoạt
động tài chính, hoạt động bất thường.
Đối với hoạt động mua bán hàng hoá đó là những chi phí phát sinh ở khâu
mua, vận chuyển bốc dỡ, dự trữ, tiêu thụ hàng hoá và quản lý doanh nghiệp. Chi
phí phát sinh ở khâu này bao gồm chi phí tiền lương và các khoản bảo hiểm có
tính chất lương cho nhân viên mua bán hàng hoá, nhân viên quản lý doanh
nghiệp, chi phí về thuê ngoài để vận chuyển bốc dỡ hàng hoá, chi phí khấu hao
TSCĐ, chi phí chung…
Đối với hoạt động cung ứng dịch vụ thương mại và hoạt động xúc tiến
thương mại có các chi phí như chi phí đại diện môi giới, uỷ thác, đại lý…
3
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
Đối với hoạt động tài chính, hoạt động bất thường đó là các chi phí đầu tư tài
chính đang hợp lý các nguồn tài chính tăng thêm thu nhập nâng cao hiệu quả
kinh doanh của doanh nghiệp.
Các chi phí phát sinh từ các hoạt động xảy ra không thường xuyên như chi
phí tiền phạt vi phạm hợp đồng kinh tế, chi phí nhượng bán và thanh lý TSCĐ.
Các chi phí về thuế, phí, lệ phí như thuế môn bài, thuế nhà đất, thuế tài
nguyên…các loại phí như phí giao dịch tiếp khách.
2. Phân loại chi phí kinh doanh.
Chi phí kinh doanh bao gồm nhiều loại có nội dung công dụng và tính chất
khác nhau. Cho nên để tiện cho việc quản lý và sử dụng chi phí kinh doanh và
hạch toán cần tiến hành phân loại chi phí kinh doanh. Chi phí kinh doanh
thương mại được phân loại theo những tiêu thức khác nhau.
2.1. Phân loại chi phí kinh doanh căn cứ vào bản chất kinh tế cuả chi phí.
Theo tiêu thức này chi phí kinh doanh được phân thành chi phí bổ sung và
chi phí thuần tuý
Chi phí bổ sung là những khoản chi nhằm tiếp tục và hoàn chỉnh quá trình
sản xuất hàng hoá trong khâu lưu thông.
Chi phí thuần tuý là những khoản chi nhằm mục đích chuyển hoá hình thái
giá trị của hàng hoá.
2.2. Phân loại chi phí kinh doanh căn cứ vào mức độ tham gia vào các hoạt
động kinh doanh.
Chi phí kinh doanh được phân thành chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp.
Chi phí trực tiếp như chi phí mua bán hàng hoá.
Chi phí gián tiếp là những khoản chi phục vụ cho quá trình hoạt động kinh
doanh như chi phí quản lý doanh nghiệp.
2.3. Phân loại chi phí kinh doanh căn cứ vào tính chất biến đổi chi phí.
Chi phí kinh doanh được phân thành chi phí khả biến (biến phí) và chi phí cố
định (định phí).
4
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
Chi phí khả biến là những khoản chi phí biến đổi phụ thuộc vào khối lượng
hàng hoá mua vào bán ra trong kỳ. Chi phí này bao gồm: chi phí vận chuyển bốc
dỡ hàng hoá, chi phí bảo quản, đóng gói bao bì… Đặc điểm của chi phí khả biến
là khi khối lượng sản phẩm hàng hoá mua vào bán ra thay đổi thì chi phí khả
biến thay đổi theo chiều hướng tỷ lệ thuận. Nhưng chi phí khả biến cho một đơn
vị doanh thu thì không đổi.
Chi phí bất biến là những khoản chi phí tương đối ổn định, không phụ thuộc
vào khối lượng hàng hoá mua vào bán ra trong kỳ như: chi phí khấu hao tài sản
cố định, chi phí nhân viên quản lý… Đây là loại chi phí mà doanh nghiệp phải
thanh toán phải trả không phụ thuộc vào khối lượng sản phẩm hàng hoá sản xuất
kinh doanh nhiều hay ít thậm chí đôi khi không hoạt động cũng phải trả. Đặc
điểm của loại chi phí này là khi khối lượng hàng hoá mua vào bán ra thay đổi thì
chi phí bất biến không đổi. Nhưng chi phí bất biến cho một đơn vị doanh thu
thay đổi theo chiều hướng tỷ lệ nghịch với khối lượng hàng hoá mua vào bán ra.
2.4. Phân loại chi phí kinh doanh theo chức năng hoạt động của doanh
nghiệp.
Theo tiêu thức này chi phí kinh doanh được phân thành chi phí mua hàng, chi
phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp.
Chi phí mua hàng là khoản chi phí nhằm mục đích hình thành nguồn hàng
phục vụ bán ra. Chi phí mua hàng như chi phí tìm kiếm nguồn hàng, chi phí vận
chuyển bao gói, bảo quản… Doanh nghiệp nên tìm mua các nguồn hàng trực
tiếp làm giảm bớt khâu trung gian tức là làm giảm bớt chi phí cho doanh nghiệp.
Chi phí bán hàng là khoản chi phí nhằm thu lại phần vốn bỏ ra và có lãi: chi
phí phục vụ quá trình tiêu thụ hàng hoá, kho bãi, đại lý bán hàng….
Chi phí quản lý doanh nghiệp là những khoản chi phí chung cho hoạt động
kinh doanh của doanh nghiệp.
2.5. Phân loại chi phí kinh doanh căn cứ vào nội dung kinh tế và yêu cầu
hạch toán.
Chi phí kinh doanh được phân thành các khoản mục chi phí như:
5
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
- Chi phí nhân viên.
- Chi phí nguyên liệu, vật liệu.
- Chi phí công cụ đồ dùng.
- Chi phí khấu hao tài sản cố định.
- Chi phí vận chuyển thuê ngoài.
- Chi phí điện nước, điện thoại
- Chi phí lãi vay.
- Chi phí bằng tiền khác.
Muốn quản lý và sử dụng chi phí có hiệu quả đòi hỏi phải phân tích tình hình
chi phí của doanh nghiệp. Phân tích tình hình chi phí cần nắm vững từng cách
phân loại chi phí. Phải phân tích chi phí theo từng khoản mục chi phí để thấy
được chi phí hợp lý và không hợp lý để từ đó có biện pháp điều chỉnh chi phí
cho hợp lý.
3. Vai trò của chi phí kinh doanh.
Bất kỳ một hoạt động kinh doanh nào cũng phải bỏ ra một chi phí nhất định
để thực hiện nó. Đối với hoạt động kinh doanh thương mại thì phải bỏ ra những
khoản chi phí như chi phí mua hàng (chi phí từ khi ký kết hợp đồng mua, vận
chuyển hàng về nhập kho), chi phí bảo quản, tiêu thụ hàng hoá. Doanh nghiệp
muốn hoạt động kinh doanh có hiệu quả phải quản lý và sử dụng chi phí cho tốt
vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình và kết quả kinh doanh cuả doanh nghiêp.
Chi phí kinh doanh có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của DN.
Quản lý và sử dụng chi phí kinh doanh hợp lý có ý nghĩa quan trọng trong
kinh doanh thương mại vì nó ảnh hưởng trực tiếp và quyết định đến tình hình và
kết quả kinh doanh. Nếu doanh nghiệp quản lý tốt chi phí thì sẽ có tác dụng thúc
đẩy quá trình hoạt động kinh doanh, tăng doanh thu và hiệu quả kinh tế. Nếu
doanh nghiệp không quản lý tốt chi phí kinh doanh thì sẽ hạn chế kết quả kinh
doanh và hiệu quả kinh tế giảm.
Chi phí kinh doanh gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của doanh
nghiệp. Doanh nghiệp khi mới thành lập chi phí sẽ lớn hơn doanh thu, chi phí
6
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
này bao gồm chi phí thành lập doanh nghiệp, chi phí trả trước, mua tài sản cố
định và thường phải tăng chi phí để mở rộng quy mô kinh doanh, tìm kiếm chỗ
đứng trên thị trường… Do đó doanh nghiệp cần quản lý và sử dụng chi phí sao
cho hợp lý để hoạt động của doanh nghiệp ngày càng hiệu quả hơn.
Việc tính đúng đủ những khoản chi phí bỏ ra sẽ giúp nhà quản trị doanh
nghiệp hình dung một bức tranh về hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp.
Đánh giá việc sử dụng chi phí kinh doanh là công cụ quan trọng giúp nhà
quản lý thấy được tác động ảnh hưởng của nó đến quá trình và kết quả kinh
doanh bởi chi phí kinh doanh là nền tảng tạo nên kết quả kinh doanh.
II. Ý NGHĨA CỦA CỦA VIỆC PHÂN TÍCH CHI PHÍ KINH DOANH.
1. Ý nghĩa của việc phân tích chi phí kinh doanh đối với công tác quản lý.
Hoạt động kinh doanh thương mại dịch vụ là hoạt động kinh tế rất phức tạp
và mang tính đặc thù. Đồng thời nó chịu sự tác động và ảnh hưởng của nhiều
ngành nhiều yếu tố môi trường kinh doanh. Tuỳ theo ngành nghề kinh doanh mà
công ty sử dụng chi phí kinh doanh cho hợp lý. Trong điều kiện kinh doanh theo
cơ chế thị trường, để tồn tại và phát triển các doanh nghiệp kinh doanh phải có
lãi. Để đạt được kết quả cao nhất trong kinh doanh các doanh nghiệp cần phải
xác định phương hướng mục tiêu trong đầu tư, biện pháp sử dụng các điều kiện
vốn có về các nguồn nhân tài vật lực. Muốn vậy, các doanh nghiệp cần nắm
được các nhân tố ảnh hưởng, mức độ và xu hướng tác động của từng nhân tố
đến kết quả kinh doanh. Trong đó chi phí là một trong những nhân tố quan trọng
ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Để đạt được mục tiêu tối
thiểu hoá chi phí kinh doanh chỉ có thể thực hiện trên cơ sở phân tích chi phí.
Qua phân tích chi phí kinh doanh nhà quản trị DN nắm được sự vận động và
xu hướng phát triển mang tính quy luật của chi phí kinh doanh. Trên cơ sở đó,
nêu lên một cách tổng quát về trình độ quản lý và sử dụng chi phí. Đồng thời,
phân tích sâu sắc các nguyên nhân hoàn thành hay không hoàn thành chỉ tiêu chi
phí trong sự tác động lẫn nhau giữa chúng và tìm ra những nhân tố ảnh hưởng
7
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
không tốt tới chi phí kinh doanh. Từ đó ta mới có thể đưa ra những ý kiến đề
xuất, những giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả kinh doanh. Vì vậy mà việc
phân tích chi phí kinh doanh rất quan trọng.
Phân tích tình hình chi phí nhằm mục đích nhận thức và đánh giá chính xác
toàn diện và khách quan tình hình chi phí phát sinh trong kỳ. Qua phân tích thấy
được tác động ảnh hưởng của nó đến quá trình kinh doanh và kết qủa kinh
doanh. Từ đó thấy được tình hình quản lý và sử dụng chi phí kinh doanh có hợp
lý hay không, có phù hợp với nhu cầu kinh doanh với những nguyên tắc quản lý
kinh tế tài chính và mang lại hiệu quả kinh doanh hay không. Đồng thời tìm ra
những mặt tồn tại bất hợp lý trong quản lý và sử dụng chi phí và đề xuất những
chính sách biện pháp khắc phục. Như vậy phân tích hoạt đông kinh tế nói chung,
phân tích chi phí kinh doanh nói riêng còn giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp.
Việc quản lý và sử dụng chi phí kinh doanh hợp lý đảm bảo tiết kiệm không
lãng phí góp phần đảm bảo tốt việc thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, góp
phần mở rộng qui mô, tăng tốc độ lưu chuyển hàng hoá tăng doanh thu, tăng lợi
nhuận do đó làm tăng thu nhập bình quân đầu người, cải thiện đời sống công
nhân viên chức. Muốn vậy, các doanh nghiệp phải thường xuyên phân tích tình
hình chi phí kinh doanh để thấy được mặt mạnh mặt yếu trong công tác quản lý
chi phí doanh nghiệp.
Trong quá trình hoạt động kinh doanh, chi phí có thể tăng lên để mở rộng qui
mô kinh doanh nhưng doanh nghiệp cần quản lý chi phí sao cho tốc độ tăng của
doanh thu lớn hơn tốc độ tăng của chi phí thì có thể đánh giá hoạt động kinh
doanh đạt hiệu quả.
2. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự biến động chi phí kinh doanh.
2.1. Các nhân tố khách quan ảnh hưởng đến chi phí kinh doanh.
Nhân tố khách quan là các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp mà doanh nghiệp
không thể kiểm soát được và chỉ có thể cố gắng thích nghi với nó. Môi trường
kinh doanh bên ngoài doanh nghiệp sẽ tạo ra những cơ hội và thách thức cho
doanh nghiệp. Muốn kinh doanh đạt hiệu quả cao doanh nghiệp phải nắm bắt
8
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
được những cơ hội đồng thời tìm biện pháp giảm khó khăn thách thức do môi
trường kinh doanh bên ngoài tạo ra và có thể biến thách thức thành cơ hội cho
mình.
2.1.1. Ảnh hưởng của nhân tố giá cả đến chi phí kinh doanh.
Giá cả trên thị trường ảnh hưởng tương đối lớn đến chi phí kinh doanh của
doanh nghiệp. Khi giá đầu vào của hàng hoá tăng lên sẽ làm chi phí đầu vào
tăng đồng thời phí vận chuyển tăng do tiền thuê nhân viên vận chuyển tăng và
các nhân tố đầu vào khác cũng tăng. Do đó chi phí đầu vào tăng theo chiều tỷ lệ
thuận với nhân tố giá cả. Đối với hàng nhập khẩu, khi giá tăng làm ảnh hưởng
tới tỷ giá hối đoái và do đó cũng ảnh hưởng đến chi phí đầu vào của hàng nhập
khẩu hay ảnh hưởng đến chi phí kinh doanh của doanh nghiệp.
Khi giá cả thị trường giảm thì chi phí đầu vào của hàng hoá cũng giảm theo
và do đó chi phí kinh doanh của doanh nghiệp giảm.
Một doanh nghiệp kinh doanh tốt là doanh nghiệp phải luôn luôn dự đoán
trước được sự biến động của giá cả trên thị trường để có kế hoạch điều chỉnh chi
phí kinh doanh cho hợp lý hạn chế tình trạng thiếu vốn hoặc tồn đọng vốn kinh
doanh. Đối với doanh nghiệp kinh doanh thương mại việc tiên đoán sự thay đổi
giá cả thị trường càng cần thiết hơn. Muốn vậy các doanh nghiệp cần thường
xuyên phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí kinh doanh để thấy được xu
thế biến động của chúng.
2.1.2. Ảnh hưởng của các nhân tố khác như chính sách, đường lối, chủ
trương của Đảng và Nhà nước về tiền lương, lãi vay ngân hàng…
Chi phí tiền lương cũng ảnh hưởng lớn đến chi phí kinh doanh của doanh
nghiệp. Khi Nhà nước qui định trả lương cho cán bộ công nhân viên chức tăng
lên sẽ làm chi phí tiền lương tăng lên hay chi phí kinh doanh của doanh nghiệp
tăng lên. Trước đây Nhà nước qui định lương bậc một tương đương 210 000
đồng từ năm 2002 Nhà nước thay đổi lại và tăng lên lương bậc một tính tương
đương 290 000 đồng. Sự thay đổi này đã làm tăng chi phí tiền lương trong
doanh nghiệp mà doanh nghiệp phải thực hiện theo sự điều tiết của Nhà nước.
9
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
Sự thay đổi chính sách tiền lương này sẽ là động lực thúc đẩy doanh nghiệp phải
quan tâm hơn đến năng suất lao động của cán bộ công nhân viên trong công ty
và quan tâm hơn đến hiệu quả công việc để doanh nghiệp kinh doanh có hiệu
qủa cao.
Lãi vay ngân hàng cũng ảnh hưởng đến chi phí kinh doanh của doanh
nghiệp. Trong trường hợp doanh nghiệp cần một khoản vốn lớn để thực hiện
phương án kinh doanh. Nếu doanh nghiệp không có đủ khoản vốn ấy để thực
hiện phuơng án kinh doanh của mình thì doanh nghiệp phải đi vay ngân hàng để
thực hiện. Doanh nghiệp đi vay vốn ngân hàng trong một khoảng thời gian nhất
định. Đến hạn trả thì ngoài số tiền vay doanh nghiệp còn phải trả một khoản chi
phí lãi tiền vay tính trên số tiền vay và thời gian vay theo công thức:
Chi phí trả lãi tiền vay =
Số tiền vay * Thời gian vay *
Lãi suất
Qua công thức tính lãi tiền vay ta thấy khi lãi suất ngân hàng tăng lên sẽ làm
chi phí lãi vay tăng lên do đó chi phí kinh doanh tăng lên.
Ngoài ra còn có yếu tố khách quan khác như phong tục tập quán, lối sống
thói quen của tập khách hàng, hành vi ứng xử của các nhà cung ứng cũng ảnh
hưởng đến chi phí kinh doanh.
2.2. Nhân tố chủ quan.
2.2.1. Ảnh hưởng của yếu tố thuộc về sản xuất đến chi phí kinh doanh.
Ảnh hưởng của nhân tố thuộc về sản xuất đến chi phí kinh doanh thực chất là
sự ảnh hưởng của các nhân tố thuộc về: Chất lượng hàng hoá, mẫu mã, bao bì…
đến chi phí kinh doanh. Nếu hàng hoá có chất lượng tốt, bao bì đẹp, mẫu mã hợp
thị hiếu người tiêu dùng thì sẽ tiêu thụ được nhanh và nhiều hơn, mở rộng mức
lưu chuyển hàng hoá và làm tăng doanh thu. Muốn có hàng hoá chất lượng tốt
thì doanh nghiệp phải đầu tư lượng vốn lớn hơn, công nghệ tiên tiến hơn do đó
chi phí kinh doanh sẽ tăng lên. Bao bì hàng hoá đẹp, mẫu mã hợp thị hiếu người
tiêu dùng thì doanh nghiệp cũng phải bỏ ra một khoản chi phí nhất định để
nghiên cứu thị trường do đó cũng làm tăng chi phí. Nhưng doanh nghiệp phải
10
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
tính sao cho mức tăng của chi phí nhỏ hơn mức tăng của doanh thu thì tốt. Khi
doanh nghiệp tăng chi phí để có hàng hoá chất lượng cao bao bì đẹp, mẫu mã
hợp thị hiếu người tiêu dùng nhưng lại là yếu tố làm tăng doanh thu nhiều hơn
điều đó làm tỷ suất chi phí giảm. Ngoài ra sự phân bố của sản xuất hợp lý sẽ tạo
điều kiện tốt cho việc tổ chức vận động hàng hoá đến mạng lưới các doanh
nghiệp, các cửa hàng, đại lý…do đó làm giảm chi phí vận chuyển, bảo quản, hao
hụt hàng hoá... Mặt khác doanh nghiệp tăng chi phí nhưng tỷ suất chi phí giảm
là rất tốt vì khi đó quy mô của doanh nghiệp cũng được mở rộng và ngày càng
có uy tín trên thị trường.
Ngược lại, nếu chất lượng hàng kém bao bì và mẫu mã không hợp thị hiếu
người tiêu dùng sẽ làm giảm mức lưu chuyển hàng hoá do đó làm giảm doanh
thu không những thế chất lượng hàng hoá kém cón làm giảm sút uý tín của
doanh nghiệp trên thị trường và như vậy doanh nghiệp sẽ thiệt hại lớn hơn mặc
dù chi phí kinh doanh có giảm nhưng tỷ suất chi phí kinh doanh sẽ tăng. Như
vậy là doanh nghiệp kinh doanh không hiệu quả.
2.2.2 Ảnh hưởng của mạng lưới thương mại và cơ sở vật chất của ngành
thượng mại.
Mạng lưới thương mại mở rộng, hệ thống kho hàng cửa hàng kinh doanh
phân bố hợp lý thuận tiện cho cho vận động hàng hoá đảm bảo phục vụ tốt cho
người tiêu dùng sẽ làm tăng doanh thu giảm bớt những khâu trung gian, tiết
kiệm chi phí vận tải, hao hụt hàng hoá …
Doanh nghiệp thương mại có chức năng lưu chuyển hàng hoá từ nơi sản xuất
đến nơi tiêu dùng do đó là một mắt xích quan trọng của quá trình tái sản xuất xã
hội. Doanh nghiệp thương mại muốn thực hiện điều đó phải bỏ ra một khoản chi
phí nhất định, chi phí đó là chi phí vận chuyển bốc dỡ, chi phí bảo quản hàng
hóa, chi phí tiêu thụ… Do đó để tiết kiệm chi phí doanh nghiệp cần phân bổ
mạng lưới kho hàng, cửa hàng hợp lý đảm bảo phục vụ tốt quá trình lưu thông
hàng hoá để hàng hoá đến tay người tiêu dùng nhanh nhất kịp thời nhất. Việc
11
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
giảm chi phí kinh doanh sẽ làm giảm giá thành bán ra, tăng khả năng tiêu thụ
sản phẩm và đồng nghĩa với việc tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
2.2.3 Ảnh hưởng của lưu chuyển hàng hoá và kết cấu của mức lưu chuyển
hàng hoá đến CFKD.
Mức lưu chuyển hàng hoá ảnh hưởng tới chi phí kinh doanh được xác định
thông qua mối quan hệ giữa chi phí kinh doanh và mức lưu chuyển hàng hoá.
F = F0 + Fbđ = F0 + F(M)
F : Chi phí kinh doanh(CFKD )
F0 : Chi phí cố định
F(M) : Chi phí cố biển đổi
Khi mức tiêu thụ trong kỳ thay đổi thì chi phí kinh doanh của doanh nghiệp
cũng thay đổi theo. Khi mức lưu chuyển hàng hoá trong kỳ tăng thì bộ phận chi
phí biến đổi như bao bì, vật liệu đóng gói, lương khoán tăng lên theo chiều tỷ lệ
thuận trong khi chi phí cố định như khấu hao TSCĐ, chi phí lương nhân viên
văn phòng không đổi do đó tổng mức chi phí kinh doanh tăng còn tỷ suất chi phí
giảm.
F
M
=
Fo
M
+
F(M)
M
Chi phí biến đổi tăng nhưng tỷ suất chi phí (chi phí tính trên một đơn vị
doanh thu là không đổi) trong khi đó chi phí cố định không thay đổi khi doanh
thu tăng do đó tỷ suất chi phí cố định giảm (chi phí tính trên một đơn vị doanh
thu giảm) từ đó ta thấy tỷ suất chi phí kinh doanh giảm.
2.2.4 Ảnh hưởng của năng suất lao động đên chi phí kinh doanh.
Khi năng suất lao động của nhân viên thay đổi thì chi phí kinh doanh của
doanh nghiệp cũng thay đổi theo. Khi năng suất tăng sẽ làm cho quá trình lưu
thông hàng hoá tănh nhanh hơn như vậy đã làm giảm tương đối chi phí lương
nhân viên đồng nghĩa với việc tăng chi phí tiền lương cho nhân viên hay tăng
chi phí kinh doanh. Do đó nhà lãnh đạo doanh nghiệp cần quan tâm đên nhân
viên của mình trả lương xứng đáng với công sức của họ khuyến khích họ băng
12
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
phần thưởng. Điều này làm cho chi phí tiền lương có thể tăng nhưng tỷ suất chi
phí tiền lương lại có xu hướng giảm. Mặt khác, việc tăng lương là tăng chi phí
cho doanh nghiệp nhưng đứng dưới góc độ xã hội là làm tăng thu nhập xã hội,
cải thiện đời sống nhân viên, đời sông nhân nhân. Do đó việc tăng năng suất lao
động là tốt đối với doanh nghiệp và đối với xã hội.
2.2.5 Ảnh hưởng của trình độ tổ chức quản lý kinh tế nói chung và quản lý
chi phí kinh doanh nói riêng của nhà lãnh đạo.
Quá trình lưu chuyển hàng hoá từ nơi sản xuất đến nơi tiêu dùnglà một khâu
quan trọng trong quá trình tái sản xuất xã hội và cũng là chức năng của doanh
nghiệp thương mại. Doanh nghiệp thương mại phải tbỏ ra một khoản chi phí
nhất định để thực hiện hoạt động ấy. Nhà lãnh đạo doanh nghiệp có trình độ
quản lý kinh tế giỏi sẽ quản lý tốt từ khâu mua đến khâu tiêu thụ hàng hoá đó sẽ
làm giảm CFKD cho doanh nghiệp. Nhà lãnh đạo doanh nghiệp phải quản lý tốt
chi phí từ khi ký kết hợp đồng mua hang, vận chuyển hàng, bảo quản hàng hoá
đên khi tiêu thụ hàng hoá. Doanh nghiệp kinh doanh muốn đạt kết quả thì phải
quản lý tốt CFKD do đó nhà lãnh đạo cần có trình độ tổ chức tốt CFKD
2.2.6 Ảnh hưởng của công tác khai thác nguồn hàng.
Doanh nghiệp thương mại muốn mua được hàng đủ cho việc bán ra phải tìm
kiếm nguồn hàng hợp lý. Doanh nghiệp cần tìm nguồn hàng cung ứng đủ số
lượng, chất lượng tốt, mẫu mã bao bì đẹp và đúng thời hạn thì phải bỏ chi phí
nhất định để tìm kiếm nguồn hàng. Công tác khai thác nguồn hàng cũng rất quan
trọng đối với doanh nghiệp thương mại. Khi doanh nghiệp tìm kiếm được những
nguồn hàng tin cậy thì doanh nghiệ sẽ giảm được CFKD vì khi có đủ hàng có
chất lượng tốt mẫu mã đẹp hợp thị hiếu của người tiêu dùng thì doanh nghiệp sẽ
tăng mức bán ra tăng doanh thu tiêu thụ đồng nghĩa với việc giảm chi phí kinh
doanh một cách tương đối. Mặt khác khi doanh nghiệp có nguồn hàng tin cậy,
có uy tín thì sẽ giảm đi một khoản chi chí không cần thiết như: chi phí giao dịch,
chi phí kiểm hàng…
3. Nội dung của phân tích CFKD
13
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
3.1 Phân tích chung tình hình chi phí trong mối liên hệ với doanh thu.
Phân tích chung tình hình thực hiện chi phí kinh doanh của doanh nghiệp là
đánh giá tổng quát tình hình biến động của các chỉ tiêu chi phí giữa kỳ phân tích
và kỳ gốc, xác định mức tiết kiệm hay bội chi về chi phí. Trong trường hợp có
sự biến động về giá cả, để đánh giá chính xác phải loại trừ ảnh hưởng của yếu tố
giá cả.
Trong doanh nghiệp thương mại chi phí kinh doanh bỏ ra nhằm mục đích
kinh doanh tức là trước hết phải tạo ra doanh thu. Vì thế, để đánh giá tình hình
quản lý và sử dụng chi phí kinh doanh có hợp lý hay không phải xét sự biến
động của chi phí kinh doanh đến doanh thu. Phân tích chung tình hình chi phí
kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại sử dụng những tiêu thức sau đây:
Tổng mức chi phí: Là biểu hiện bằng tiền toàn bộ các khoản chi phí mà
doanh nghiệp đã bỏ ra để thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh. Tổng mức chi phí
bao gồm: Chi phí mua hàng, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp
phân bổ cho hàng bán ra.
- Tỷ suất chi phí: Là chỉ tiêu tương đối phản ánh tỷ lệ phần trăm(%) của chi
phí trên doanh thu bán hàng. Tỷ suất chi phí nói lên trình độ tổ chức hoạt động
kinh doanh, chất lượng quản lý và sử dụng chi phí của doanh nghiệp.
F’
=
F
M
* 100
F : Tổng CFKD
M : Doanh thu bán hàng
,
F : Tỷ suất chi phí (%)
Mức độ tăng giảm tỷ suất chi phí phản ánh sự thay đổi tuyệt đối về tỷ suất
chi phí giữa hai kỳ.
∆F’ = F’1- F’0
F’1 Tỷ suất chi phí kỳ phân tích
F’0 Tỷ suất chi phí kỳ gốc
14
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
Tốc độ tăng giảm tỷ suất chi phí là chỉ tiêu phản ánh tỷ lệ (%) giữa mức độ
tăng giảm tỷ suất chi phí với tỷ suất chi phí kỳ gốc.
TF’ =
∆F’
* 100
F’0
Mức độ tiết kiệm hay lãng phí chi phí: Chỉ tiêu này cho biết với mức độ
doanh thu bán hàng trong kỳ và mức giảm( hoặc tăng ) tỷ suất chi phí thì doanh
nghiệp tiết kiệm hay lãng phí chi phí là bao nhiêu.
U= ∆F’ * M1
Trong đó:
U : mức tiết kiệm hay lãng phí chi phí.
∆F’: mức độ tăng giảm tỷ suất chi phí.
M1 : doanh thu bán hàng thực tế trong kỳ.
Để phân tích chung tình hình quản lý và sử dụng chi phí ta sử dụng các chỉ
tiêu sau:
- Doanh thu bán hàng: M
- Chi phí kinh doanh: F
- Tỷ suất chi phí (%): F’
- Mức độ tăng giảm tỷ suất chi phí (%): ∆F’
- Tốc độ tăng giảm tỷ suất chi phí (%): TF’
- Mức tiết kiệm hay lãng phí tương đối về chi phí.
Qua số liệu ta so sánh các chỉ tiêu thực hiện so với kế hoach để đánh giá
nhận xét doanh nghiệp thực hiện chi phí đã tốt chưa từ đó tìm nguyên nhân để
khắc phục.
Để đảm bảo tính hiệu quả trong việc quản lý và sử dụng chi phí kinh doanh
thì tổng mức chi phí có thể tăng lên hoặc giảm đi nhưng phải đảm bảo việc mở
rộng quy mô, tăng tốc độ lưu chuyển hàng hoá, tăng doanh số bán ra và tăng lợi
nhuận. Nếu sau khi loại trừ yếu tố giá mà tốc độ tăng của chi phí chậm hơn tốc
độ tăng của doanh thu dẫn đến tỷ suất chi phí giảm thì đánh giá tình hình quản lý
15
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
và sử dụng chi phí là tốt có hiệu quả, doanh nghiệp tiết kiệm được chi phí sẽ làm
giảm giá bán nên tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.
3.2 Phân tích tình hình chi phí kinh doanh theo chức năng hoạt động
3.2.1. Phân tích tổng hợp chi phí theo các chức năng hoạt động.
Hoạt động kinh doanh thương mại có ba chức năng cơ bản, đó là chức năng
mua hàng, chức năng bán hàng và chứ năng quản lý. Các khoản mục chi phí
kinh doanh cũng được quản lý, hạch toán và phân tích theo các chức năng hoạt
động để có thể nhận thức và đánh giá một cách chính xác tình hình quản lý và
chất lượng của công tác quản lý chi phí. Như vậy theo chức năng thì chi phí
được chia làm 3 loại:
- Chi phí mua hàng: là những khoản chi phí bằng tiền hoặc tài sản gắn liền
với quá trình mua vật tư, hàng hoá. Chi phí mua hàng là những khoản chi phí từ
khi giao dịch ký kết hợp đồng cho đến khi hợp đồng đã được thực hiện, hàng
mua đã nhập kho hoặc đã chuyển đến địa điểm chuẩn bị bán ra (trong trường
hợp này không tính giá trị mua của lô hàng).
- Chi phí bán hàng: Là toàn bộ chi phí cần thiết liên quan đến quá trình tiêu
thụ sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ trong kỳ. Trong các doanh nghiệp thương mại
chi phí này chiếm tỷ trọng tương đối cao bởi vì đó là những khoản chi phí trực
tiếp phục vụ cho quá trình hoạt động kinh doanh thương mại. Khi quy mô kinh
doanh được mở rộng, doanh thu tăng thì tỷ trọng chi phí bán hàng cũng tăng.
- Chi phí quản lý doanh nghiệp: là những khoản chi phí liên quan đến quản
lý bao gồm quản lý kinh doanh và quản lý hành chính. Đó là những khoản chi
phí gián tiếp, tương đối ổn định không phụ thuộc vào khối lượng hàng hoá mua
vào bán ra. Cho nên khi quy mô kinh doanh tăng, doanh thu tăng thì tỷ suất chi
phí có xu hướng giảm.
Phân tích chi phí theo các chức năng hoạt động nhằm mục đích đánh gía tình
hình quản lý và sử dụng chi phí cho từng chức năng, qua đó thấy được sự ảnh
hưởng của nó lên chỉ tiêu chi phí chung và hiệu quả kinh doanh của doanh
16
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
nghiệp đồng thời đánh giá sự phân bổ chi phí theo chức năng hoạt động có hợp
lý hay không?
Trong doanh nghiệp thương mại, dịch vụ chi phí mua hàng, chi phí bán hàng
là những chi phí trực tiếp do vậy các khoản chi phí này cần chiếm tỷ trọng lớn
và tăng lên Chi phí quản lý doanh nghiệp là chi phí gián tiếp chiếm tỷ trọng nhỏ
và giảm xuống là hợp lý.
Để phân tích chi phí theo chức năng hoạt động ta cần tính tỷ trọng chi phí
của từng chức năng trong tổng chi phí, tỷ suất chi phí của tổng chi phí nói chung
cũng như tỷ suất chi phí của từng chức năng nói riêng. Sau đó so sánh sự tăng
giảm về số tiền, tỷ lệ của các chỉ tiêu doanh thu, chi phí và sự thay đổi về tỷ
trọng và tỷ suất chi phí.
17
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
Phân tích tổng hợp tình hình chi phí theo các chức năng hoạt động ta sử dụng
biểu sau :
Đơn vị tính: Triệu đồng
Năm trước
Các chỉ tiêu
Năm báo cáo
ST
TT
TS
2
3
4
1
ST TT TS
5
6
7
So sánh tăng giảm
ST
TL
TT
TS
8
9
10
11
1.Tổng chi phí
- CF mua hàng
- CF bán hàng
-CF quản lý DN
2. Tổng doanh thu
Sau khi phân tích tổng hợp chi phí theo các chức năng hoạt động, ta tiến
hành phân tích chi tiết chi phí cho từng chức năng hoạt động. Mục đích nhằm
đánh giá sự biến động tăng giảm của từng khoản mục chi phí qua đó làm rõ
nguyên nhân tăng giảm để đề ra những biện pháp khắc phục.
3.2.2. Phân tích chi phí mua hàng.
Chi phí mua hàng bao gồm những khoản mục sau:
- Chi phí giao dịch đàm phán và ký kết hợp đồng.
- Chi phí vận chuyển bốc dỡ hàng hoá.
Trong chi phí vận chuyển bốc dỡ hàng hoá có thể có hai khoản mục: Chi phí
vận chuyển bốc dỡ hàng hoá do doanh nghiệp thực hiện bằng phương tiện của
mình hoặc chi phí vận chuyển bốc dỡ thuê ngoài. Chi phí vận chuyển bốc dỡ
bằng phương tiện của doanh nghiệp bao gồm các khoản chi phí nhiên liệu xăng
dầu, chi phí khấu hao phương tiện, chi phí phụ tùng thay thế, chi phí nhân viên
lái xe áp tải hàng hoá….
- Chi phí thuê kho bãi trong quá trình mua hàng.
- Chi phí bảo hiểm hàng hoá, hoa hồng đại lý.
18
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
- Thuế trong khâu mua (thuế buôn chuyến, thuế nhập khẩu, thuế giá trị
gia tăng)
Phân tích chi tiết chi phí mua hàng sử dụng biểu sau:
Đơn vị: Triệu đồng
Các chỉ tiêu
1
Năm trước
ST
TT
TS
2
3
4
Năm báo cáo
ST TT TS
5
6
7
So sánh tăng giảm
ST
TL
TT
TS
8
9
10
11
1.Tổng chi phí
- CF Vân chuyển,
bốc xếp hàng hoá
- CF thuê kho bãi
- CF bằng tiền khác
2. Tổng doanh thu
Qua các chỉ tiêu này ta so sánh số kỳ trước với số kỳ này để thấy mức độ thực
hiện kế hoạch chi phí của doanh nghiệp có tốt hay không. Từ đó có biện pháp
khắc phục để doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả hơn.
Để phân tích chi phí mua hàng ta cũng tính tỷ trọng của từng khoản mục chi
phí trong tổng chi phí mua hàng, tính tỷ suất chi phí của của từng khoản mục chi
phí nói riêng và chi phí mua hàng nói chung. Sau đó dùng phương pháp so sánh
để xác định mức độ biến động về số tiền, tỷ lệ tăng giảm của các chỉ tiêu doanh
thu, chi phí đồng thời xác định sự thay đổi về tỷ trọng, tỷ suất chi phí.
3.2.3. Phân tích chi phí bán hàng.
Chi phí bán hàng bao gồm các khoản mục sau:
- Chi phí nhân viên bán hàng: Đó là các khoản chi phí tiền lương, phụ cấp
lương và các khoản bảo hiểm của cán bộ, nhân viên bán hàng bao gồm cả nhân
viên phân loại, bảo quản, đóng gói trong kho và nhân viên tiếp thị.
- Chi phí vật liệu bao bì: Đó là những khoản chi phí về vật liệu bao bì để
bao gói bảo quản hàng hoá tại kho và trong quá trình bán hàng.
19
LLuuậậnn vvăănn ttốốtt nngghhiiệệpp
- Chi phí khấu hao tài sản cố định: Đó là các chi phí khấu hao các tài sản
cố định như cửa hàng, kho hàng phục vụ cho bán hàng.
- Chi phí bảo hành sửa chữa.
- Chi phí dịch vụ mua ngoài: Đó là những khoản chi được sử dụng để thuê
sửa chữa các tài sản cố định phục vụ cho bán hàng, thuê dịch vụ quảng cáo hàng
hoá, chi phí nhiên liệu điện nước, chi phí hoa hồng đại lý ký gửi…
- Chi phí bằng tiền khác.
Phân tích chi tiết tình hình chi phí bán hàng ta sử dụngbiểu sau :
Đơn vị : triệu đồng
Các chỉ tiêu
1
Năm trước
Năm báo cáo
ST
TT
TS
2
3
4
ST TT TS
5
6
7
So sánh tăng giảm
ST
TL
TT
TS
8
9
10
11
1.Tổng chi phí
-CF nhân viên bán hàng
- CF vật liệu bao bì
- CF đồ dùng dụng cụ
- CF Khấu hao TSCĐ
- CF DVụ mua ngoài
-CF bằng tiền khác
2. Tổng doanh thu
Phân tích chi tiết từng khoản mục chi phí để thấy được khoản mục chi phí
nào chưa hợp lý để có biện pháp điều chỉnh cho hợp lý để doanh nghiệp kinh
doanh hiệu quả hơn.
Để phân tích tình hình chi phí bán hàng trước hết ta cần tính tỷ trọng của
từng khoản mục chi phí trong tổng chi phí bán hàng, tính tỷ suất chi phí của chi
phí bán hàng nói chung và của từng khoản mục chi phí nói riêng. Sau đó dùng
phương pháp so sánh để xác định mức độ biến động về số tiền, tỷ lệ tăng giảm
20
- Xem thêm -