Tài liệu Hoàn thiện kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại công ty cổ phần thịnh hưng

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP XÂY LẮP 1.1. Đặc điểm hoạt động xây lắp ảnh hƣởng đến kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm Xây lắp là một ngành sản xuất đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân.Với chức năng tạo cơ sở vật chất, ngành xây lắp luôn luôn phải đi trước tạo tiền đề phát triển cho các ngành kinh tế khác.So với các ngành sản xuất khác, ngành xây lắp có những đặc điểm riêng về quá trình sản xuất cũng như sản phẩm hoàn thành. Những đặc điểm riêng này đã chi phối công tác kế toán nói chung, công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm nói riêng trong các doanh nghiệp xây lắp. Sản phẩm xây lắp là những công trình xây dựng, vật kiến trúc…có quy mô lớn, kết cấu phức tạp, mang tính đơn chiếc, thời gian sản xuất lâu dài…Vì vậy hoạt động này đòi hỏi công tác tổ chức quản lý và hạch toán sản phẩm bắt buộc phải lập dự toán (dự toán thiết kế, dự toán thi công). Quá trình sản xuất phải so sánh với dự toán, lấy dự toán làm thước đo, đồng thời để giảm bớt rủi ro phải mua bảo hiểm cho công trình xây lắp. Sản phẩm xây lắp được tiêu thụ theo giá dự toán hoặc giá thỏa thuận với chủ đầu tư (giá đấu thầu) do tính chất hàng hóa của sản phẩm xây lắp ko thể hiện rõ (giá cả, người mua, người bán xác định từ trước khi xây dựng, thông qua các hợp đồng giao nhận khoán). Sản phẩm xây lắp thường cố định tại nơi sản xuất còn các điều kiện sản xuất (xe, máy, thiết bị thi công, người lao đông,…) phải di chuyển theo địa điểm đặt sản phẩm. Sản phẩm xây lắp từ khi khởi công cho đến khi hoàn thành công trình bàn giao đưa vào sử dụng thường kéo dài, phụ thuộc vào quy mô, tính phức tạp về kỹ thuật của từng công trình.Quá trình thi công được chia thành nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn lại chia thành nhiều công việc khác nhau.Vì vậy công tác quản lý, sử dụng, hạch toán tài sản, vật tư rất phức tạp do ảnh hưởng của thiên nhiên thời tiết và dễ mất mát, hư hỏng. 1.2. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp 1.2.1. Chi phí sản xuất và phân loại chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp 1.2.1.1. Khái niệm chi phí sản xuất xây lắp Quá trình sản xuất là quá trình kết hợp của 3 yếu tố: tư liệu lao động, đối tượng lao động và sức lao động. Quá trình sản xuất cũng đồng thời là quá trình tiêu hao của chính bản thân 3 yếu tố trên. Điều đó có nghĩa là: để tiến hành sản xuất, người sản xuất phải bỏ ra chi phí về thù lao lao động, về tư liệu lao động và đối tượng lao động. Như 1 vây, CPSX chính là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí mà doanh nghiệp phải tiêu dùng trong một kỳ để thực hiện quá trình sản xuất. Cũng như các ngành sản xuất khác, quá trình sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp là quá trình biến đổi các yếu tố đầu vào để tạo ra sản phẩm xây lắp. Chi phí sản xuất của đơn vị xây lắp là toàn bộ chi phí về lao động sống và lao động vật hóa phát sinh trong quá trình sản xuất và cấu thành nên giá thành của sản phẩm xây lắp. 1.2.1.2. Phân loại chi phí sản xuất xây lắp a. Phân loại theo nội dung, tính chất kinh tế Theo nội dung, tính chất kinh tế, chi phí sản xuất xây lắp bao gồm: chi phí nguyên vật liệu, chi phí lương nhân công, chi phí trích theo lương, chi phí công cụ dụng cụ, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí khác bằng tiền. - Chi phí nguyên vật liệu: bao gồm toàn bộ chi phí về đối tượng lao động như: nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu, vật liệu, thiết bị xây dựng. - Chi phí lương nhân công: là toàn bộ tiền công phải trả người lao động - Chí phí trích theo lương: bao gồm KPCĐ, BHXH, BHYT, BHTN và các khoản khác phải trả cho người lao động. - Chi phí công cụ dụng cụ là phần giá trị hao mòn của các loại công cụ, dụng cụ trong quá trình sản xuất xây lắp - Chi phí khấu hao TSCĐ: là số khấu hao trích cho tất cả TSCĐ sử dụng trong quá trình sản xuất. - Chi phí dịch vụ mua ngoài là số tiền phải trả về các loại dịch vụ mua ngoài, thuê ngoài phục vụ cho việc sản xuất như chi phí thuê máy, tiền nước, tiền điện thoại, tiền điện,… - Chi phí khác bằng tiền là chi phí phát sinh trong quá trình hoạt động sản xuất ngoài bốn yếu tố chi phí nói trên. b. Phân loại theo khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm Theo khoản mục chi phí giá thành sản phẩm, chi phí sản xuất xây lắp bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung. - Chi phí nguyên vật liệutrực tiếp: là chi phí của các vật liệu chính, vật liệu phụ, vật kết cấu, giá trị thiết bị kèm theo vật kiến trúc…cần thiết để tham gia cấu thành nên sản phẩm xây lắp 2 Thang Long University Library - Chi phí nhân công trực tiếp: là các chi phí tiền lương chính, lương phụ, phụ cấp lương của công nhân trực tiếp tham gia xây lắp công trình. Khoản mục này không bao gồm các khoản trích theo lương như KPCĐ, BHXH, BHYT, BHTN của công nhân trực tiếp xây lắp. Chi phí sử dụng máy thi công: là chi phí cho các máy thi công nhằm thực hiện khối lượng công tác xây, lắp bằng máy. Chi phí sử dụng máy thi công bao gồm chi phí thường xuyên và chi phí tạm thời: + Chi phí thường xuyên sử dụng máy thi công gồm: lương chính, lương phụ của công nhân điều khiển máy, phục vụ máy …; chi phí vật liệu; chi phí công cụ dụng cụ; chi phí khấu hao máy thi công; chi phí dịch vụ mua ngoài; chi phí khác bằng tiền. + Chi phí tạm thời sử dụng máy thi công gồm: chi phí sửa chữa lớn máy thi công (đại tu, trùng tu…); chi phí công trình tạm thời cho máy thi công (lều, lán, bệ, đường ray chạy máy…) Chi phí sản xuất chung: là toàn bộ các khoản chi phí dùng vào việc quản lí và phục vụ sản xuất chung ở tổ, đội sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp. Khoản mục chi phí này bao gồm: tiền lương cho nhân viên quản lý đội xây lắp, các khoản trích theo lương của công nhân trực tiếp xây lắp, nhân viên quản lý đội, công nhân điều khiển máy thi công, chi phí vật liệu, chi phí khấu hao, chi phí công cụ dụng cụ và các chi phí khác dùng chung cho cả đội xây lắp. 3 1.2.1.3. Phân loại theo mối quan hệ giữa chi phí và khối lượng sản phẩm sản xuất - Biến phí: là những khoản chi phí có quan hệ tỷ lệ thuận với khối lượng công việc hoàn thành, bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp,..Biến phí trên một sản phẩm luôn là một giá trị ổn định. - Định phí: là những khoản chi phí cố định khi khối lượng công việc hoàn thành thay đổi. Tuy nhiên, nếu tính trên một đơn vị sản phẩm thì đây lại là một giá trị biến đổi. Định phí gồm: chi phí khấu hao tài sản cố định sử dụng chung, tiền lương nhân viên, cán bộ quản lý. - Hỗn hợp phí: là loại chi phí mà bản thân nó gồm cả yếu tố định phí và biến phí. Hỗn hợp phí bao gồm: chi phí sản xuất chung, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp. 1.2.2. Giá thành sản phẩm và phân loại giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp 1.2.2.1. Khái niệm giá thành sản phẩm xây lắp Quá trình sản xuất là quá trình thống nhất bao gồm 2 mặt: mặt hao phí và mặt kết quả sản xuất. Tất cả những khoản chi phí (phát sinh trong kỳ, kỳ trước chuyển sang) và các chi phí trích trước có liên quan tới khối lượng sản phẩm, lao vụ, dịch vụ đã hoàn thành trong kỳ sẽ tạo nên chỉ tiêu giá thành sản phẩm. Giá thành sản phẩm xây lắp chính là toàn bộ chi phí bằng tiền để hoàn thành khối lượng xây lắp theo quy định. 1.2.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm xây lắp a. Phân loại theo thời điểm tính và nguồn số liệu để tính giá thành - Giá thành dự toán: là tổng số chi phí dự toán để hoàn thành khối lượng xây lắp công trình. Giá thành dự toán được xác định theo định mức và khung giá quy định áp dụng cho từng vùng lãnh thổ. Giá thành dự toán sản phẩm xây lắp Giá trị dự toán sản phẩm xây lắp = Thu nhập chịu thuế định mức - - Giá thành kế hoạch: được xác định trước khi bước vào kinh doanh trên cơ sở giá thành thực tế kỳ trước và các định mức, các dự toán chi phí của kỳ kế hoạch. Chỉ tiêu này được xác lập trên cơ sở giá thành dự toán: Giá thành kế hoạch sản phẩm xây lắp = Giá thành dự toán sản phẩm xây lắp - Mức hạ giá thành dự toán 4 Thang Long University Library - Giá thành thực tế: là toàn bộ chi phí thực tế để hoàn thành bàn giao khối lượng xây lắp mà đơn vị đã nhận thầu. Đây là chỉ tiêu được xác định sau khi kết thúc quá trình thi công và tính trên cơ sơ số liệu kế toán chi phí sản xuất của khối lượng xây lắp thực hiện trong kỳ. Giữa 3 loại giá thành trên có mối quan hệ với nhau về lượng như sau: Giá thành dự toán ≥ Giá thành kế hoạch ≥ Giá thành thực tế b. Phân theo phạm vi phát sinh của chi phí - Giá thành sản xuất: phản ánh các chi phí phát sinh liên quan đến sản xuất sản phẩm xây lắp trong phạm vi đơn vị thi công (công trường): chi phí NVL trực tiếp, chi phí NC trực tiếp, chi phí sử dụng MTC, chi phí sản xuất chung - Giá thành toàn bộ (giá thành tiêu thụ): phản ánh toàn bộ chi phí phát sinh liên quan đến công tác thi công, nghiệm thu, bàn giao công trình xây lắp… Giá thành toàn bộ của sản phẩm = Giá thành = sản xuất của sản phẩm +Chi phí + bán hàng Chi phí _ quản lý + doanh nghiệp 1.2.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp Đứng trên góc độ lý luận, chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp có mối quan hệ biện chứng với nhau. Đó là 2 mặt thống nhất của quá trình sản xuất: một mặt là hao phí bỏ ra trong quá trình sản xuất, một mặt là kết quả thu được từ hoạt động sản xuất đó. Cả hai đều là toàn bộ các hao phí về lao động sống và lao động vật hóa được biểu hiện bằng tiền nhưng về mặt giá trị lại có sự khác nhau. Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của hao phí lao động sống và lao động vật hóa phát sinh trong quá trình sản xuất của một thời kỳ nhất định, không tính đến việc sản phẩm đã hoàn thành chưa. Giá thành sản phẩm lại là tổng hợp các hao phí gắn liền với một khối lượng xây lắp hoàn thành bàn giao. Do đó, tổng chi phí sản xuất bằng tổng giá thành sản phẩm hoàn thành khi chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ và đầu kỳ bằng nhau. Mối quan hệ của chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm còn biểu hiện ở: - Tính giá thành sản phẩm xây lắp phải dựa vào kế toán chi phí sản xuất. Sự tiết kiệm hay lãng phí chi phí sản xuất sẽ ảnh hưởng đến việc tính giá thành và giá thành sản phẩm. Quản lý tốt chi phí sản xuất là điều kiện bắt buộc để quản lý tốt giá thành sản phẩm. 5 - Giá thành sản phẩm được tính dựa trên các chỉ tiêu của chi phí sản xuất: Tổng giá thành sản phẩm xây lắp hoàn thành Chi phí = sản xuất = dở dang đầu kỳ Chi phí + sản xuất phát sinh trong kỳ + - Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ 1.2.4. Vai trò và nhiệm vụ kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp 1.2.4.1. Vai trò kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp Do đặc điểm của hoạt động xây lắp có những đặc trưng riêng biệt nên việc quản lý vốn đầu tư cũng như thiết kế, thi công các công trình là một quá trình phức tạp, việc tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm là vấn đề quan tâm hàng đầu của các doanh nghiệp xây lắp. Hiện nay, trong lĩnh vực xây dựng cơ bản chủ yếu áp dụng cơ chế đấu thầu, giao nhận thầu xây dựng. Nên để trúng thầu thi công một công trình, doanh nghiệp phải xây dựng được giá thầu hợp lý trên cơ sở các định mức và đơn giá xây dựng cơ bản do Nhà nước quy định, giá cả thị trường và khả năng của bản thân chính doanh nghiệp phải đảm bảo kinh doanh có lãi. Để thực hiện các yêu cầu trên, đòi hỏi doanh nghiệp phải tăng cường công tác quản lý kinh tế nói chung, quản lý chi phí giá thành nói riêng, trong đó công tác kế toán chi phí và tính giá thành giữ vai trò trọng tâm. Tính đúng, tính đủ giá thành sản phẩm là tiền đề xác định kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, tránh tình trạng lãi giả, lỗ thật như một số năm trước đây. Để có thể cạnh tranh được trên thị trường, công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp còn phải thực hiện đúng theo những quy luật khách quan. Như vậy, kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp giữ một vai trò quan trọng trong công tác kế toán của doanh nghiệp. 1.2.4.2. Nhiệm vụ của kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp - - Phản ánh đầy đủ, chính xác, kịp thời toàn bộ chi phí sản xuất thực tế phát sinh. Kiểm tra tình hình thực hiện các định mức chi phí vật tư, lao động sử dụng máy thi công và các chi phí khác trên cơ sở dự toán, phát hiện kịp thời các khoản chênh lệch so với định mức, các chi phí phát sinh ngoài kế hoạch, các khoản thiệt hại, mất mát, hư hỏng,… trong sản xuất để đề xuất những biện pháp ngăn chặn kịp thời. Tính toán kịp thời, hợp lý giá thành sản phẩm theo phương pháp và kỳ tính giá thành đã xác định. 6 Thang Long University Library - Xác định đúng khối lượng công tác xây dựng đã hoàn thành, làm cơ sở để bàn giao và thanh toán. Định kỳ tổ chức kiểm kê và đánh giá khối lượng sản phẩm dở dang theo nguyên tắc khoa học. - Kiểm kê việc thực hiện kế hoạch hạ giá thành của doanh nghiệp theo từng công - trình, hạng mục công trình, từ đó vạch ra các biện pháp hạ giá thành một cách hợp lý và có hiệu quả. Định kỳ lập các báo cáo về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, cung cấp các thông tin hữu ích một cách kịp thời và chính xác chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm để phục vụ cho yêu cầu quản lý của lãnh đạo doanh nghiệp. 1.3. Đối tƣợng và phƣơng pháp tập hợp chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp 1.3.1. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất Việc xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là khâu đầu tiên và cần thiết. Nó có ý nghĩa quan trọng trong công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất, kiểm soát chi phí và tính giá thành sản phẩm, từ khâu hạch toán ban đầu đến khâu tổng hợp số liệu ghi chép trên tài khoản và sổ sách kế toán. Đối với doanh nghiệp xây lắp, do tính chất phức tạp của công nghệ và sản phẩm sản xuất mang tính đơn chiếc, có cấu tạo vật chất riêng, mỗi công trình, hạng mục công trình có dự toán thiết kế thi công riêng nên đối tượng tập hợp chi phí sản xuất có thể là công trình, hạng mục công trình hoặc có thể là đơn đặt hàng, bộ phận thi công hay từng giai đoạn công việc. Tuy nhiên trên thực tế các đơn vị xây lắp thường hạch toán chi phí theo công trình, hạng mục công trình. Tập hợp chi phí sản xuất xây lắp theo đúng đối tượng đã được quy định hợp lý có tác dụng phục vụ tốt cho việc tăng cường quản lý chi phí sản xuất và phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm được kịp thời. 1.3.2. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất 1.3.2.1. Phương pháp tập hợp trực tiếp Phương pháp này áp dụng trong trường hợp những chi phí sản xuất có liên quan trực tiếp đến đối tượng tập hợp chi phí. Căn cứ vào chứng từ gốc về chi phí phát sinh để tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng một cách độc lập. 1.3.2.2. Phương pháp phân bổ gián tiếp Phương pháp này áp dụng với những chi phí gián tiếp liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí khác nhau, không ghi chép ban đầu riêng cho từng đối tượng. Ta tiến hành tập hợp chi phí chung cho các đối tượng và cuối kỳ lựa chọn tiêu thức phân 7 bổ thích hợp để phân bổ khoản chi phí này cho từng đối tượng. Công thức phân bổ như sau: Ci C = C = T × × Ti t Trong đó: T: tổng tiêu thức lựa chọn dùng để phân bổ Ti: tiêu thức phân bổ cho từng đối tượng i C: tổng chi phí cần phân bổ cho các đối tượng Ci: chi phí phân bổ cho đối tượng i 1.4. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp 1.4.1. Kế toán chi phí sản xuất 1.4.1.1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp a. Nội dung: Chi phí NVL trực tiếp bao gồm giá trị nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu, các cấu kiện, bộ phận rời lẻ (trừ vật liệu dùng cho máy thi công), …tham gia cấu thành nên thực thể sản phẩm xây lắp. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được xác định theo giá trị thực tế của nguyên vật liệu khi xuất kho theo một trong các phương pháp: nhập trước xuất trước, nhập sau xuất trước, bình quân gia quyền, thực tế đích danh, hệ số giá,… Nguyên vật liệu sử dụng trực tiếp cho công trình nào thì hạch toán trực tiếp cho công trình đó. Trường hợp nguyên vật liệu xuất dùng có liên quan đến nhiều công trình, không thể tổ chức hạch toán riêng được thì kế toán phải tiến hành phân bổ chi phí cho các công trình theo tiêu thức thích hợp. Tiêu thức phân bổ thường là phân bổ theo định mức tiêu hao, theo hệ số hoặc theo trọng lượng. b. Tài khoản sử dụng TK 621 – Chi phí NVL trực tiếp: tài khoản này dùng để tập hợp chi phí nguyên liệu, vật liệu có liên quan trực tiếp tới việc xây dựng và lắp đặt công trình phát sinh trong kỳ, được mở chi tiết cho từng đối tượng tập hợp chi phí (công trình, hạng mục công trình, các giai đoạn công việc..). TK 621 không có số dư cuối kì.Nội dung kết cấu của TK này như sau: 8 Thang Long University Library Nợ TK 621 Trị giá thực tế nguyên liệu, vật liệu xuất dùng trực tiếp cho xây dựng công trình. Có - Trị giá nguyên vật liệu xuất dùng không hết nhập lại kho hay chuyển kì sau. - Chi phí nguyên vật liệu vượt định mức. - Kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp vào bên Nợ TK 154 – Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. c. Trình tự kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Sơ đồ 1.1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp TK 152 TK 621 Trị giá NVL xuất kho dùng trực tiếp cho hoạt động xây lắp TK 111, 112, 1412, 331,.. Mua NVL chuyển đến chân công trình TK 133 TK 154 Thuế GTGT (nếu có) Kết chuyển chi phí NVT TT TK 141 (1413) TK 632 Chi phí NVL vượt định Quyết toán khối lượng giá trị đã tạm ứng (phần tính vào CP NVLTT) 9 1.4.1.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp a. Nội dung: Chi phí nhân công trực tiếp là những khoản thù lao phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất thi công công trình bao gồm: tiền lương chính, lương phụ, tiền thưởng, trong khoản mục chi phí nhân công trực tiếp không bao gồm tiền lương công nhân điều khiển và phục vụ máy thi công, các khoản trích theo lương và tiền ăn ca. Chi phí nhân công trực tiếp được tính vào giá thành công trình, hạng mục công trình theo phương pháp trực tiếp. Trong trường hợp chi phí nhân công trực tiếp liên quan đến nhiều công trình, hạng mục công trình phải lựa chọn tiêu thức phân bổ thích hợp như: định mức tiền lương, khối lượng công việc… b. Tài khoản sử dụng: TK 622 – Chi phí nhân công trực tiếp: tài khoản này dùng để phản ánh các khoản thù lao lao động phải trả cho công nhân trực tiếp xây lắp hay lắp đặt các công trình, công nhân phục vụ thi công (vận chuyển, bốc dỡ, thu dọn hiện trường,…).TK 622 không có số dư cuối kì. Nội dung kết cấu của TK này như sau: Nợ TK 622 Có Chi phí nhân công trực tiếp vượt định mức. Tập hợp chi phí nhân công trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất sản phẩm, thi công các công trình, hạng mục công trình. Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp vào bên Nợ TK 154 – Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. c. Trình tự kế toán chi phí nhân công trực tiếp 10 Thang Long University Library Sơ đồ 1.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp TK 334 TK 622 Tiền lương của công nhân trực tiếp thi công TK 154 Kết chuyển CP nhân công trực tiếp TK 335 Tiền lương nghỉ phép phải trả Trích trước tiền lương nghỉ phép của CN trực tiếp (nếu có) TK 141 (1413) TK 632 Chi phí NCTT vượt định mức Quyết toán khối lượng giá trị đã tạm ứng (phần tính vào CP NCTT) 1.4.1.3. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công a. Nội dung: Máy thi công là các xe, máy phục vụ trực tiếp cho quá trình thi công như máy trộn bê tông, cần cẩu, máy xúc, máy lu, máy ủi,…Chi phí sử dụng máy thi công gồm những chi phí phục vụ cho máy thi công nhằm thực hiện khối lượng xây lắp bằng máy. Chi phí sử dụng máy thi công bao gồm hai loại sau: - Chi phí thường xuyên cho máy thi công: là chi phí hàng ngày cần thiết cho việc sử dụng máy thi công, gồm: + Chi phí chi nhân viên phục vụ máy, điều khiển máy (không bao gồm các khoản trích cho các quỹ và tiền ăn ca). + Chi phí vật liệu cho máy (xăng, dầu,…) + Chi phí dụng cụ, đồ dùng cho máy thi công. + Chi phí khấu hao máy. + Chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí bằng tiền khác. 11 - Chi phí tạm thời: là những chi phí có liên quan đến việc tháo lắp, chạy thử, vận chuyển máy thi công,… Nếu máy thi công sử dụng cho nhiều công trình trong kỳ hạch toán thì kế toán tiến hành phân bổ chi phí sử dụng máy thi công cho từng công trình theo tiêu thức thích hợp (theo số giờ máy, ca máy hoạt động,…) b. Tài khoản sử dụng: TK 623 – Chi phí sử dụng máy thi công: tài khoản này dùng để tập hợp và phân bổ chi phí sử dụng máy thi công phục vụ trực tiếp cho hoạt động xây lắp công trình theo phương thức thi công hỗn hợp vừa thủ công vừa kết hợp bằng máy… TK 623 không có số dư cuối kì.Nội dung kết cấu của TK này như sau: Nợ TK 623 Có Chi phí sử dụng máy thi công vượt định mức. Tập hợp chi phí cho các máy thi công thực hiện khối lượng xây lắp. Kết chuyển chi phí sử dụng máy thi công vào bên Nợ TK 154. Tài khoản 623 - Chi phí sử dụng máy thi công, có 6 tài khoản cấp 2: - Tài khoản 6231 - Chi phí nhân công: Dùng để phản ánh lương chính, lương phụ, phụ cấp lương phải trả cho công nhân trực tiếp điều khiển xe, máy thi công, phục vụ máy thi công như: Vận chuyển, cung cấp nhiên liệu, vật liệu. . . cho xe, máy thi công. Tài khoản này không phản ánh khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn theo quy định hiện hành được tính trên lương của công nhân sử dụng xe, máy thi công. Các khoản trích này được phản ánh vào Tài khoản 627 “Chi phí sản xuất chung”. - Tài khoản 6232 - Chi phí vật liệu: Dùng để phản ánh chi phí nhiên liệu (Xăng, dầu, mỡ. . .), vật liệu khác phục vụ xe, máy thi công. - Tài khoản 6233 - Chí phí dụng cụ sản xuất: Dùng để phản ánh công cụ, dụng cụ lao động liên quan tới hoạt động của xe, máy thi công. - Tài khoản 6234 - Chi phí khấu hao máy thi công: Dùng để phản ánh chi phí khấu hao xe, máy thi công sử dụng vào hoạt động xây lắp công trình. - Tài khoản 6237 - Chi phí dịch vụ mua ngoài: Dùng để phản ánh chi phí dịch vụ mua ngoài như thuê ngoài sửa chữa xe, máy thi công; tiền mua bảo hiểm xe, máy thi công; chi phí điện , nước, tiền thuê TSCĐ, chi phí trả cho nhà thầu phụ,. . . 12 Thang Long University Library - Tài khoản 6238 - Chi phí bằng tiền khác: Dùng để phản ánh các chi phí bằng tiền phục vụ cho hoạt động của xe, máy thi công. c. Trình tự kế toán chi phí sử dụng máy thi công: - Trường hợp 1: Doanh nghiệp có tổ chức đội máy thi công riêng biệt và đội máy có tổ chức kế toán riêng Sơ đồ 1.3. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công (DN có tổ chức đội máy thi công riêng và đội máy thi công có tổ chức kế toán riêng) TK 152, 111, 112, 331,… TK 621-MTC TK 1543-MTC Xuất NVL phục vụ MTC Kết chuyển chi phí NVL Mua NVL không qua kho sử dụng trực tiếp cho MTC trực tiếp phục vụ MTC TK 133 Thuế GTGT TK 334 TK 622-MTC Lương trả cho công nhân trực tiếp điều khiển MTC Kết chuyển chi phí NC trực tiếp phục vụ MTC TK 338 Các khoản trích theo lương của CN trực tiếp điều khiển MTC TK 627 – MTC TK 214 Kết chuyển chi phí sản xuất Trích khấu hao MTC chung TK 111, 112, 331 Chi phí DV mua ngoài, chi phí bằng tiền khác TK 133 Thuế GTGT 13 + Trường hợp 1.1: Các bộ phận trong doanh nghiệp không tính kết quả riêng mà thực hiện phương thức cung cấp dịch vụ máy lẫn nhau giữa các bộ phận. Sơ đồ 1.4. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công (DN có đội máy thi công riêng và đội máy thi công có tổ chức kế toán riêng nhƣng các bộ phận trong DN không tính kết quả riêng) TK 1543- MTC TK 623-CT, HMCT Phân bổ chi phí sử dụng MTC cho các đối tượng xây lắp TK 1541-CT, HMCT Kết chuyển chi phí sử dụng MTC + Trường hợp 1.2: các bộ phận trong doanh nghiệp xác định kết quả kinh doanh riêng (doanh nghiệp thực hiện bán lao vụ máy lẫn nhau giữa các bộ phận trong nội bộ) Sơ đồ 1.1. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công (DN có đội máy thi công riêng và đội máy thi công có tổ chức kế toán riêng các bộ phận trong DN tính kết quả riêng) TK 1543-MTC TK 632-MTC Giá vốn của ca MTC TK 512-MTC TK 623-CT, HMCT Giá trị phục vụ lẫn nhau trong nội bộ TK 133 TK 154-CT, HMCT Kết chuyển chi phí sử dụng MTC TK 3331 Kê khai thuế GTGT cho dịch vụ tiêu dùng nội bộ 14 Thang Long University Library - Trường hợp 2: doanh nghiệp không tổ chức đội máy thi công riêng hoặc có tổ chức đội máy thi công riêng biệt nhưng không tổ chức kế toán riêng cho đội. Sơ đồ 1.6. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công (DN không tổ chức đội máy thi công riêng hoặc có tổ chức đội máy thi công riêng biệt nhƣng không tổ chức kế toán riêng cho đội) TK 152, 153, 111, 331,.. TK 623-CT, HMCT TK 154-CT, HMCT Xuất NVL phục vụ MTC TK 133 Thuế GTGT đầu vào Kết chuyển chi phí được khấu trừ sử dụng MTC TK334 Lương phải trả CN vận hành máy TK 214 Trích khấu hao sử dụng máy TK 111, 112, 331,… Chi phí khác sử dụng cho MTC TK 133 Thuế GTGT đầu vào được khấu trù TK 142, 242, 335 Chi phí theo dự toán hoặc phân bổ cho các khoản chi phí trả trước 15 - Trường hợp 3: doanh nghiệp thuê ngoài máy thi công Sơ đồ 1.7. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công (DN thuê ngoài máy thi công) TK 331, 111, 112,… TK 623- CT, HMCT Giá chưa thuế GTGT TK 154-CT, HMCT Kết chuyển hoặc phân bổ CP sử dụng MTC TK 133 Thuế GTGT khấu trừ 1.4.1.4. Kế toán chi phí sản xuất chung a. Nội dung: Chi phí sản xuất chung là khoản chi phí phát sinh trong phạm vi các phân xưởng, các bộ phận sản xuất của doanh nghiệp. Bao gồm: lương, phụ cấp của nhân viên quản lý đội, tiền ăn ca và các khoản trích theo lương của công nhân trực tiếp xây lắp, công nhân sử dụng máy thi công và nhân viên quản lý phân xưởng, chi phí vật liệu, công cụ dụng cụ, chi phí khấu hao TSCĐ dùng chung cho hoạt động của đội, chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí bằng tiền khác. Chi phí sản xuất chung được tập hợp theo từng đôi xây lắp. Trường hợp chi phí sản xuất chung tập hợp chung cho nhiều công trình trong kỳ thì cuối kỳ phải tiến hành phẩn bổ cho các công trình theo tiêu thức thích hợp. b. Tài khoản sử dụng: TK 627 – chi phí sản xuất chung: tài khoản này dùng để phản ánh những chi phí phục vụ xây lắp tại các đội, bộ phận sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp xây lắp.TK 627 không có số dư cuối kì. Nội dung kết cấu của tài khoản này như sau: Nợ TK 627 Có Tập hợp chi phí sản xuất chung thực tế phát Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất chung. sinh trong kỳ. Chi phí sản xuất chung vượt định mức Kết chuyển chi phí sản xuất chung vào bên Nợ TK 154. 16 Thang Long University Library Tài khoản 627 - Chi phí sản xuất chung có 6 tài khoản cấp 2: - Tài khoản 6271 - Chi phí nhân viên phân xưởng: Phản ánh các khoản tiền lương, các khoản phụ cấp phải trả cho nhân viên quản lý phân xưởng, bộ phận, đội sản xuất; tiền ăn giữa ca của nhân viên quản lý phân xưởng, phân xưởng, bộ phận sản xuất; khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn được tính theo tỷ lệ quy định hiện hành trên tiền lương phải trả cho nhân viên phân xưởng, bộ phận, tổ, đội sản xuất. . . Tài khoản 6272 - Chi phí vật liệu: Phản ánh chi phí vật liệu xuất dùng cho phân xưởng, như vật liệu dùng để sửa chữa, bảo dưỡng TSCĐ, công cụ, dụng cụ thuộc phân xưởng quản lý và sử dụng, chi phí lán trại tạm thời,. . . - Tài khoản 6273 - Chí phí dụng cụ sản xuất: Phản ánh chi phí về công cụ, dụng cụ xuất dùng cho hoạt động quản lý của phân xưởng, bộ phận, tổ, đội sản xuất. . . - Tài khoản 6274 - Chi phí khấu hao máy thi công: Phản ánh chi phí khấu hao TSCĐ dùng trực tiếp cho hoạt động sản xuất sản phẩm, thực hiện dịch vụ và TSCĐ dùng chung cho hoạt động của phân xưởng, bộ phận, tổ, đội sản xuất,. . . - Tài khoản 6277 - Chi phí dịch vụ mua ngoài: Phản ánh các chi phí dịch vụ mua ngoài phục vụ cho hoạt động của phân xưởng, bộ phận sản xuất như: Chi phí sửa chữa, chi phí thuê ngoài, chi phí điện, nước, điện thoại, tiền thuê TSCĐ, chi phí trả cho nhà thầu phụ (Đối với doanh nghiệp xây lắp). - Tài khoản 6278 - Chi phí bằng tiền khác: Phản ánh các chi phí bằng tiền ngoài các chi phí đã kể trên phục vụ cho hoạt động của phân xưởng, bộ phận, tổ, đội sản xuất. c. Trình tự hạch toán thể hiện qua sơ đồ sau: 17 Sơ đồ 1.8. Kế toán chi phí sản xuất chung TK 334, 338 TK 627 Lương NC trực tiếp, nhân viên quản lý đội và các khoản trích theo lương của toàn đội TK 152, 153 TK 111, 112, 152 Các khoản thu hồi TK 154- CT, HMCT Chi phí vật liệu, CCDC dùng chung cho toàn đội Phân bổ hoặc kết chuyển CPSXC TK 214 Khấu hao TCSĐ của đội TK 142, 242 Phân bổ dần CP trả trước TK 335 Trích trước chi phí phải trả TK 331, 111, 112 Các khoản chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí bằng tiền khác TK 133 Thuế GTGT (nếu có) TK 141 (1413) TK 632 Quyết toán khối lượng xây lắp hoàn thành bàn giao đã được duyệt (phần tính vào CPSXC) Chi phí SXC vượt định mức TK 352 Trích dự phòng bảo hành công trình xây lắp 18 Thang Long University Library 1.4.2. Kế toán theo phương thức khoán gọn trong các doanh nghiệp xây lắp Khoán gọn là một hình thức quản lý được áp dụng rộng rãi tại các doanh nghiệp xây lắp tại Việt Nam hiện nay. Các đơn vị nhận khoán (xí nghiệp, đội, tổ,…) có thể nhận khoán gọn khối lượng công việc hoặc hạng mục công trình. Giá nhận khoán gọn bao gồm cả chi phí tiền lương, vật liệu, công cụ thi công, chi phí chung. 1.4.2.1. Nếu đơn vị nhận khoán không tổ chức sổ sách kế toán riêng a. Hạch toán ở đơn vị giao khoán Sơ đồ 1.9. Hạch toán chi phí sản xuất tại đơn vị giao khoán (đơn vị nhận khoán không tổ chức sổ sách kế toán riêng) TK 152, 153, 111, 112 TK 141 (1413) Tạm ứng cho đơn vị nhận khoán TK 621, 622, 623, 627 Giá trị xây lắp giao khoán nội bộ TK 133 Thuế GTGT TK 111, 112 TK 111, 112, 1388 Bổ sung số tạm ứng còn thiếu Thu hồi số tạm ứng thừa b. Hạch toán ở đơn vị nhận khoán Tập hợp các chứng từ liên quan và nộp cho đơn vi giao khoán. Đơn vị nhận khoán không có bộ máy kế toán riêng mà chỉ có nhân viên thực hiện công tác ghi chép ban đầu và mở sổ theo dõi khối lượng xây lắp nhận khoán cả về giá trị nhận khoán và chi phí thực tể theo từng khoản mục chi phí. Số chênh lệch giữa chi phí thực tế với giao khoán là mức tiết kiệm hoặc vượt chi của đơn vị nhận khoán. 1.4.2.2. Nếu đơn vị nhận khoán có tổ chức bộ máy kế toán riêng a. Hạch toán ở đơn vị giao khoán 19 Sơ đồ 1.10. Hạch toán tại đơn vị giao khoán (đơn vị nhận khoán có tổ chức bộ máy kế toán riêng) TK 111, 112, 152, 153, 311, 214 TK 136 Tạm ứng trước cho đơn vị nhận khoán nội bộ TK 154 Quyết toán GTXL giao khoán nội bộ bàn giao TK 133 Thuế GTGT TK 111, 112, 336 TK 111, 112, 336 Bổ sung số tạm ứng còn thiếu Thu hồi số tạm ứng thừa b. Hạch toán ở đơn vị nhận khoán Ở đơn vị nhận khoán kế toán sử dụng TK 3362 – Phải trả về khối lượng xây lắp nhận khoán nội bộ. Sơ đồ 1.11. Hạch toán tại đơn vị nhận khoán –đơn vị nhận khoán không hạch toán kết quả TK 336 TK 152, 153, 111, 112… Nhận tạm ứng tiền, vật tư và cấc khoản chi hộ TK 621, 622, 623, 627 Chi phí sản xuất thực tế phát sinh TK 154 Kết chuyển CPPX cuối kỳ Giá trị xây lắp nhận khoán bàn giao 20 Thang Long University Library