Tài liệu Hoàn thiện kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty cổ phần xi măng tiên sơn hà tây

Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, cïng víi chÝnh s¸ch më cöa héi nhËp ®· ®Æt c¸c doanh nghiÖp trong n-íc, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, tr-íc nh÷ng th¸ch thøc mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®èi mÆt ®ã lµ quy luËt c¹nh tranh. Cuéc chiÕn nµy kh«ng chØ diÔn ra ë nh÷ng doanh nghiÖp trong cïng mét ngµnh, mét lÜnh vùc mµ cßn diÔn ra ë nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. §øng tr-íc t×nh thÕ ®ã, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp muèn ®øng v÷ng, tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi s¸ng t¹o, nh»m h¹ thÊp chi phÝ c¸ biÖt so víi chi phÝ x· héi, ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Do vËy, nhiÖm vô ®Æt ra lµ ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt lµ ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh. Tøc lµ bªn c¹nh viÖc chó ý tíi chÊt l-îng, kiÓu d¸ng, mÉu m· cña s¶n phÈm th× mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng lµ ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ tíi mäi kho¶n chi phÝ h¹ thÊp ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó gióp doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng tån t¹i ®øng v÷ng mµ cßn ph¸t triÓn trªn thÞ tr-êng. XÐt trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp gi¸ thµnh s¶n phÈm thÊp lµ ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n hîp lý, tõ ®ã kh«ng nh÷ng gióp doanh nghiÖp ®Èy nhanh ®-îc qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm, mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ më réng cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. V× vËy, song song víi viÖc n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, doanh nghiÖp cßn ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. XÐt trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, trong c¸c doanh nghiÖp sÏ mang l¹i sù tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi, t¨ng tÝch lòy cho nÒn kinh tÕ, t¨ng nguån thu cho quèc gia. Do ®ã kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®ãng mét vÝ trÝ v« cïng quan träng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kinh tÕ ë mäi doanh nghiÖp s¶n xuÊt, nã cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh cho c¸c nhµ qu¶n trÞ ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ®èi s¸ch hîp lý vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, gióp doanh nghiÖp c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Mang l¹i kÕt qu¶ kinh tÕ cao cho doanh nghiÖp. NhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kinh tÕ ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng ®ã em ®· lµm ®Ò tµi vÒ: "Hoµn thiÖn kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Cæ phÇn xi m¨ng Tiªn S¬n Hµ T©y". §Ò tµi gåm c¸c phÇn chÝnh sau: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. PhÇn II: Thùc tr¹ng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Xi m¨ng Tiªn S¬n Hµ T©y. PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Cæ phÇn Xi m¨ng Tiªn S¬n Hµ T©y. PhÇn I Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.1. Lý luËn chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.1.1. Chi phÝ s¶n xuÊt 1.1.1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng-êi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn ®éng vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ n¬i trùc tiÕp tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Nh- vËy cã thÓ nãi bÊt kú mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµo còng ®Òu ph¶i cã sù kÕt hîp ba yÕu tè c¬ b¶n ®ã lµ - T- liÖu lao ®éng: Nhµ x-ëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ c¸c TSC§ kh¸c - §èi t-îng lao ®éng: nguyªn, nhiªn vËt liÖu - Søc lao ®éng cña con ng-êi C¸c yÕu tè ®ã chÝnh lµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng l-îng s¶n phÈm vËt chÊt t-¬ng øng. NhÊt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng sù h¹ch to¸n kinh doanh còng nh- c¸c quan hÖ trao ®æi ®Òu ®-îc tiÒn tÖ ho¸. Nh- vËy c¸c chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp chi ra lu«n ®-îc tÝnh to¸n vµ ®-îc ®o l-êng b»ng tiÒn vµ g¾n víi mét thêi gian x¸c ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m.). C¸c chi phÝ ®ã chÝnh lµ bao gåm lao ®éng sèng ®ã lµ viÖc hao phÝ trong viÖc sö dông lao ®éng nh- tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng. lao ®éng vËt ho¸ ®ã chÝnh lµ nh÷ng lao ®éng qu¸ khø ®· ®-îc tÝch luü trong c¸c yÕu tè vËt chÊt ®-îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt, nh- chi phÝ tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ nguyªn, nhiªn vËt liÖu. Nh- vËy, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m,.) chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh th-êng xuyªn trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Nh-ng viÖc tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh chi phÝ ph¶i phï hîp víi tõng thêi kú; hµng th¸ng, hµng quý, hµng n¨m. ChØ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra trong kú míi ®-îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. 1.1.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu kho¶n kh¸c nhau c¶ vÒ néi dung, tÝnh chÊt, c«ng dông, môc ®Ých, vai trß, vÞ trÝ. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý h¹ch to¸n còng nh- nh»m sö dông tiÕp kiÖm, hîp lý chi phÝ th× cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Vµ còng xuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých vµ yªu cÇu kh¸c nhau cña qu¶n lý th× chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau. Trªn c¬ së ®ã ®Ó tiÕn hµnh vµ tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n. Th× kÕ to¸n tiÕn hµnh lùa chän c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i chi phÝ cho phï hîp vµ chñ yÕu sau: * Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ C¨n cø vµo tÝnh chÊt kinh tÕ cña c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau, ®Ó chia ra c¸c yÕu tè chi phÝ, mçi yÕu tè chi phÝ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng néi dung kinh tÕ ban ®Çu ®ång nhÊt, mµ kh«ng ph©n biÖt c«ng dông cô thÓ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. Theo sù ph©n chia nh- vËy th× toµn bé chi phÝ ®-îc chia thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ sau: + YÕu tè chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô. sö dông vµo s¶n xuÊt. + YÕu tè chi phÝ nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. + YÕu tè chi phÝ tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l-¬ng: Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp mang tÝnh chÊt l-îng ph¶i tr¶ cho toµn bé ng-êi lao ®éng. + YÕu tè chi phÝ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn: Ph¶n ¸nh phÇn b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. + YÕu tè chi phÝ khÊu haoTSC§: Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh ,sö dông cho s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. + YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua ngoµi dïng vµo s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. + YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ch-a ph¶n ¸nh ë c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp trong kú. C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè, cã t¸c dông quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý chi phÝ cña lÜnh vùc s¶n xuÊt cho phÐp hiÓu râ c¬ cÊu, tû träng tõng yÕu tè chi phÝ lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. §ã còng lµ c¨n cø ®Ó tËp hîp vµ lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè cung cÊp cho qu¶n trÞ doanh nghiÖp. * Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ trong tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Theo tiªu thøc nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia theo kho¶n môc víi c¸ch ph©n lo¹i nµy nh÷ng chi phÝ cã cïng c«ng dông kinh tÕ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi t-îng th× ®-îc s¾p xÕp vµo mét kho¶n môc kh«ng ph©n biÖt tÝnh chÊt kinh tÕ cña nã. Sè l-îng kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt cña tõng ngµnh vµ yªu cÇu qu¶n lý trong tõng thêi kú kh¸c nhau. Theo sù ph©n chia nh- vËy th× chi phÝ ®-îc chia thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ sau: + Chi phÝ NVLTT: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu. tham gia trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. Kh«ng tÝnh vµo môc nµy nh-ng chi phÝ nguyªn, nhiªn vËt liÖu dïng cho môc ®Ých phôc vô s¶n xuÊt chung hay nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi lÜnh vùc s¶n xuÊt. + Chi phÝ NCTT: Gåm tiÒn l-¬ng, phô cÊp l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch cho c¸c quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn, theo tû lÖ víi tiÒn l-¬ng ph¸t sinh, tham gia trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, kh«ng tÝnh vµo môc ®Ých nµy c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch tiÒn l-¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý, phôc vô ph©n x-ëng, b¸n hµng vµ qu¶n lý doanh nghiÖp. + Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x-ëng s¶n xuÊt (trõ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp) lµ: -> Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng: Lµ chi phÝ vÒ tiÒn l-¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý ph©n x-ëng, b¶o vÖ, phôc vô... t¹i ph©n x-ëng. -> Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: Chi phÝ vÒ c¸c lo¹i c«ng cô dông cô dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung ë ph©n x-ëng. -> Chi phÝ khÊu hao TSC§: Bao gåm sè gi¸ trÞ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh, v« h×nh, thuª tµi chÝnh sö dông ë ph©n x-ëng. -> Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ vÒ dÞch vô mua ngoµi, thuª ngoµi phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n x-ëng. -> Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Bao gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi c¸c chi phÝ trªn trong chi phÝ s¶n xuÊt chung. + Chi phÝ b¸n hµng: Bao gåm toµn bé chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn tiªu thô s¶n phÈm. + Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¶n trÞ vµ qu¶n lý hµnh chÝnh trong doanh nghiÖp. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tiªu chÝ nµy (c«ng dông kinh tÕ ) cã t¸c dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc lµ c¬ së cho kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo kho¶n môc lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc chi phÝ cho kú sau. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú (øng xö cña chi phÝ). - Chi phÝ biÕn ®æi (biÕn phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ cã quan hÖ tû lÖ thuËn víi biÕn ®éng vÒ møc ®é ho¹t ®éng (khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú). - Chi phÝ cè ®Þnh: (®Þnh phÝ): Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng biÕn ®æi khi møc ®é ho¹t ®éng thay ®æi (khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt thay ®æi). Ph©n lo¹i chi phÝ biÕn ®æi vµ chi phÝ cè ®Þnh cã t¸c dông lín ®èi víi c«ng t¸c qu¶n trÞ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt, gióp doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr-êng. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ víi ®èi t-îng chÞu chi phÝ: - Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ chi phÝ cã thÓ t¸ch biÖt ph¸t sinh mét c¸ch riªng biÖt cho mét ho¹t ®éng cô thÓ cña doanh nghiÖp nh- mét s¶n phÈm ë mét ph©n x-ëng s¶n xuÊt. - Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ chi phÝ chung hay chi phÝ kÕt hîp kh«ng cã liªn quan tíi ho¹t ®éng cô thÓ nµo mµ liªn quan cïng lóc tíi nhiÒu ho¹t ®éng, nhiÒu c«ng viÖc. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh c¸c ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t-îng mét c¸ch ®óng ®¾n, hîp lý vµ còng qua ®ã cung cÊp th«ng tin cho c¸c nhµ qu¶n trÞ ®Ó cã nh÷ng quyÕt s¸ch kÞp thêi vµ ®óng ®¾n cã hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.1.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.2.1.Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ liªn quan ®Õn khèi l-îng c«ng t¸c, s¶n phÈm lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh- tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc, kinh tÕ, kü thuËt. Nh÷ng chi phÝ ®-a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh ®-îc gi¸ trÞ thùc cña c¸c t- liÖu s¶n xuÊt tiªu dïng cho s¶n xuÊt vµ c¸c kho¶n chi tiªu kh¸c cã liªn quan tíi viÖc bï ®¾p gi¶n ®¬n hao phÝ, lao ®éng sèng. KÕt qu¶ thu ®-îc lµ s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®· hoµn thµnh ®¸nh gi¸ ®-îc møc ®é bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ cña chi phÝ. 1.1.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm Ph©n lo¹i gi¸ thµnh gióp cho kÕ to¸n nghiªn cøu vµ qu¶n lý, h¹ch to¸n tèt gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ còng ®¸p øng tèt yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ s¶n phÈm. Dùa vµo tiªu thøc kh¸c nhau vµ xÐt d-íi nhiÒu gãc ®é mµ ng-êi ta ph©n thµnh c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau. * Ph©n lo¹i gÝa thµnh xÐt theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. Theo c¸ch nµy th× gi¸ thµnh ®-îc chia thµnh: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n l-îng kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®-îc x¸c ®Þnh tr-íc khi b-íc vµo s¶n xuÊt trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ kú tr-íc vµ c¸c ®Þnh møc c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch. GÝa thµnh kÕ ho¹ch lµ gi¸ thµnh mµ c¸c doanh nghiÖp lÊy nã lµm môc tiªu phÊn ®Êu, nã lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®-îc x¸c ®Þnh tr-íc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp lµ th-íc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông vËt t-, tµi s¶n lao ®éng trong s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh ®Þnh møc gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· ¸p dông trong s¶n xuÊt nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh tæng hîp trong kú vµ s¶n l-îng s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt trong kú. Sau khi ®· hoµn thµnh viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô vµ ®-îc tÝnh to¸n cho c¶ chØ tiªu tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ thùc tÕ, lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. * Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc chia thµnh: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng x-ëng): Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt nh- chi phÝ NVLTT, chi phÝ NCTT, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®-îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n thµnh phÈm nhËp kho vµ gi¸ vèn hµng b¸n (trong tr-êng hîp b¸n th¼ng cho kh¸ch hµng kh«ng qua kho). Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ møc l·i gép trong kú cña c¸c doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh tiªu thô (gi¸ thµnh toµn bé): Bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm céng thªm chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®-îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm ®-îc tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh møc lîi nhuËn tr-íc thuÕ cña doanh nghiÖp. 1.1.3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ víi nhau vµ gièng nhau vÒ chÊt. Chóng ®Òu lµ c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng vµ c¸c kho¶n chi tiªu kh¸c cña doanh nghiÖp. Tuy vËy chóng vÉn cã sù kh¸c nhau trªn c¸c ph-¬ng diÖn sau: - VÒ mÆt ph¹m vi: Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm c¶ chi phÝ chi s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ chi phÝ cho qu¶n lý doanh nghiÖp vµ tiªu thô s¶n phÈm. Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. ( chi phÝ s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung). MÆt kh¸c chi phÝ s¶n xuÊt chØ tÝnh nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong mçi kú nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m) kh«ng tÝnh ®Õn chi phÝ liªn quan ®Õn sè l-îng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh hay ch-a. Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ giíi h¹n sè chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn khèi l-îng s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh. - VÒ mÆt l-îng: Nãi ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt lµ xÐt ®Õn c¸c hao phÝ trong mét thêi kú cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm liªn quan ®Õn chi phÝ cña c¶ kú tr-íc chuyÓn sang vµ sè chi phÝ kú nµy chuyÓn sang kú sau. Sù kh¸c nhau vÒ mÆt l-îng vµ mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn ë c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm tæng qu¸t sau: Tæng gi¸ thµnh S¶nphÈm Chi phÝ s¶n xuÊt dë = dang ®Çu kú Tæng chi phÝ s¶n xuÊt + ph¸t sinh trong kú Chi phÝ s¶n - suÊt dë dang cuèi kú Nh- vËy, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó x©y dùng gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn gi¸ thµnh lµ c¬ së ®Ó x©y dùng gi¸ b¸n. Trong ®iÒu kiÖn nÕu gi¸ b¸n kh«ng thay ®æi th× sù tiÕt kiÖm hoÆc l·ng phÝ cña doanh nghiÖp vÒ chi phÝ s¶n xuÊt cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh thÊp hoÆc cao tõ ®ã sÏ t¸c ®éng tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Do ®ã tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ thÊp gi¸ thµnh lµ nhiÖm vô quan träng vµ th-êng xuyªn cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ. Nã gióp cho doanh nghiÖp c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr-êng. 1.1.4. Sù cÇn thiÕt vµ nhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. * Sù cÇn thiÕt: BÊt kú mét doanh nghiÖp nµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng hiÖn nay còng ®Òu nhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña nguyªn t¾c hÕt søc c¬ b¶n lµ ph¶i lµm sao ®¶m b¶o lÊy thu nhËp bï ®¾p chi phÝ ®· bá ra b¶o toµn ®-îc vèn vµ cã l·i ®Ó tÝch luü, t¸i s¶n xuÊt më réng tõ ®ã míi ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Ch×a kho¸ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy chÝnh lµ viÖc h¹ch to¸n ra sao ®Ó cho chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ë møc thÊp nhÊt trong ®iÒu kiÖn cã thÓ ®-îc cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra lµm tèt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ gióp cho doanh nghiÖp nh×n nhËn ®óng ®¾n thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, qu¶n lý cung cÊp th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c kÞp thêi cho bé m¸y l·nh ®¹o ®Ó ®Ò ra c¸c quyÕt s¸ch, biÖn ph¸p tèi -u nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp vµ còng ®ång thêi gióp doanh nghiÖp cã sù chñ ®éng s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi Nhµ n-íc khi mçi doanh nghiÖp cã sù thùc hiÖn tèt vÒ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ gióp Nhµ n-íc cã sù nh×n nhËn vµ x©y dùng ®-îc nh÷ng chÝnh s¸ch ®-êng lèi phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ còng nh- t¹o ra nh÷ng sù tin cËy cña c¸c ®èi t¸c trong hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh víi doanh nghiÖp. * NhiÖm vô:C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm, yªu cÇu qu¶n lý cô thÓ cña doanh nghiÖp, ®Ó lùa chän x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lùa chän ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp. Còng tõ ®ã x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp. Trªn c¬ së mèi quan hÖ gi÷a ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh ®Ó tæ chøc ¸p dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp vµ khoa häc. Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n mét c¸ch khoa häc hîp lý trªn c¬ së ph©n c«ng râ rµng tr¸ch nhiÖm tõng bé phËn kÕ to¸n cã liªn quan ®Æc biÖt lµ bé phËn kÕ to¸n c¸c yÕu tè chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Thùc hiÖn tæ chøc chøng tõ, h¹ch to¸n ban ®Çu, hÖ thèng tµi kho¶n sè kÕ to¸n phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c, chuÈn mùc, chÕ ®é kÕ to¸n ®¶m b¶o ®¸p øng ®-îc yªu cÇu thu nhËn, xö lý hÖ thèng ho¸ c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. Th-êng xuyªn kiÓm tra th«ng tin vÒ kÕ to¸n chi phÝ, vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c bé phËn kÕ to¸n cã liªn quan vµ bé phËn kÕ to¸n chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tæ chøc lËp vµ ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ra ®-îc c¸c quyÕt ®Þnh nhanh chãng vµ phï hîp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. 1.2. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. 1.2.1. §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 1.2.1.1. §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ. - N¬i ph¸t sinh chi phÝ nh-: C¸c bé phËn s¶n xuÊt, c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ. - N¬i chÞu chi phÝ s¶n phÈm: Nhãm s¶n phÈm, s¶n phÈm ,chi tiÕt s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng.. Tuú thuéc vµo quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, yªu cÇu c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh mµ ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ s¶n phÈm tõng bé phËn s¶n xuÊt, nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng... X¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cã t¸c dông phôc vô cho viÖc t¨ng c-êng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc kÞp thêi ®óng ®¾n. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp ph¶i dùa vµo c¸c c¬ së sau: * Dùa vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt. + §èi víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n kh«ng chia thµnh c¸c giai ®o¹n cô thÓ râ rÖt th× ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh s¶n xuÊt. + §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p th× ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ tõng s¶n phÈm, cã thÓ lµ tõng bé phËn, tõng nhãm chi tiÕt, tõng chi tiÕt c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn.. *Dùa vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. + Lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá th× ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ s¶n phÈm, c¸c ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt. + Lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®ång lo¹t víi khèi l-îng lín: Phô thuéc vµo quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, chi tiÕt, nhãm chi tiÕt, giai ®o¹n c«ng nghÖ.. *Dùa vµo vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. + Theo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý. NÕu yªu cÇu qu¶n lý ngµy cµng cao, tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cña nh©n viªn qu¶n lý cµng tèt th× ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ngµy cµng chi tiÕt vµ ng-îc l¹i. + Theo c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp tæ chøc theo kiÓu ph©n x-ëng th× ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ theo ph©n x-ëng cßn kh«ng th× ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ ®óng vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña ®¬n vÞ vµ yªu cÇu qu¶n lý cã nghÜa rÊt lín trong viÖc tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Tõ viÖc tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn tæ chøc tæng hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n ,sæ chi tiÕt.. 1.2.1.2. Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph-¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phi s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ. Tuú theo tõng lo¹i chi phÝ vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ kÕ to¸n cã thÓ vËn dông c¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ thÝch hîp. Cã hai ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th-êng ¸p dông. Ph-¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp: ¸p dông trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt riªng biÖt. Do ®ã cã thÓ c¨n cø vµo chøng tõ ban ®Çu ®Ó h¹ch to¸n trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng riªng biÖt. §©y lµ ph-¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng chÞu chi phÝ nªn ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cao, nã còng cã ý nghÜa lín ®èi víi kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Th«ng th-êng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp th-êng ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i lóc nµo còng ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c ®èi t-îng vµ kh«ng thÓ theo dâi trùc tiÕp ®-îc tr-êng hîp tËp hîp chi phÝ theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp tèn nhiÒu thêi gian c«ng søc nh-ng kh«ng chÝnh x¸c hiÖu qu¶. Ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp: ¸p dông trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ, kh«ng tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu riªng cho tõng ®èi t-îng ®-îc. Trong tr-êng hîp ®ã ph¶i tËp hîp chung cho nhiÒu ®èi t-îng sau ®ã lùa chän tiªu chuÈn ph©n bæ, thÝch hîp ®Ó ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ. ViÖc tæ chøc ®-îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù. - X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ. Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ HÖ sè ph©n bæ = Tæng c¸c tiªu thøc dïng ®Ó ph©n bæ - X¸c ®Þnh chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng. Ci = Ti x H Ci: Lµ chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng thø i Ti: Lµ tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng thø i H: Lµ hÖ sè ph©n bæ Tiªu thøc ph©n bæ hîp lý gi÷ vai trß quan träng trong khi tËp hîp chi phÝ gi¸n tiÕp. Bëi vËy viÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ ph¶i tuú thuéc vµo lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸c ®iÒu kiÖn cho phÐp kh¸c nh-: ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, s¶n l-îng s¶n xuÊt ®-îc. lùa chän tiªu thøc hîp lý lµ c¬ së ®Ó tËp hîp chi phÝ chÝnh x¸c cho c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan. 1.2.2. H¹ch to¸n c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt. 1.2.2.1. Theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn. a. H¹ch to¸n chi phÝ NVLTT: Chi phÝ NVLTT bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu. ®-îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. §©y lµ lo¹i chi phÝ th-êng chiÕm tû träng lín trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Sau khi x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× kÕ to¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp trong kú cho tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ tæng hîp theo tõng tµi kho¶n sö dông lËp b¶ng ph©n bæ chi phÝ vËt liÖu lµm c¨n cø h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ NVLTT. Chi phÝ NVLTT ®-îc c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho, lo¹i c¸c ho¸ ®¬n ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng. §èi víi nh÷ng vËt liÖu khi xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi t-îng ®ã. Tr-êng hîp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ th× ¸p dông ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ NVLTT kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 "Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp" tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ. KÕt cÊu tµi kho¶n 621: Bªn nî:TËp hîp chi phÝ nguyªn,vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. Bªn cã: Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT Tµi kho¶n 621cuèi kú kh«ng cã sè dH¹ch to¸n chi phÝ NVLTT Nî TK 621:( chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng) Nî TK 1331: (NÕu cã) Cã TK 152 (Gi¸ thùc tÕ xuÊt dïng cho tõng lo¹i) Cã TK 331, 112, 111: (vËt liÖu mua ngoµi) Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt Nî TK152 (chi tiÕt vËt liÖu) Cã TK621 (chi tiÕt ®èi t-îng) Cuèi kú,kÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT theo tõng ®èi t-îng ®Ó tÝnh gÝa thµnh Nî TK 154 (chi tiÕt theo ®èi t-îng) Cã TK621 (chi tiÕt theo ®èi t-îng) S¬ ®å 1.1: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK152,151,111, 112,331. TK 621 TK 154 KÕt chuyÓn chi phÝ VËt liÖu dïng trùc tiÕp chÕ t¹o vËt liÖu trùc tiÕp SP tiÕn hµnh lao vô, dÞch vô TK 152 VËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp kho b. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Chi phÝ NCTT lµ nh÷ng kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô dÞch vô ,nh- tiÒn l-¬ng chÝnh, l-¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l-¬ng. Ngoµi ra chi phÝ NCTT cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo tû lÖ nhÊt ®Þnh ®-îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh do chñ sö dông lao ®éng chÞu. TiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng lµ mét bé phËn cña s¶n phÈm x· héi ®-îc ph©n phèi cho ng-êi lao ®éng d-íi h×nh thøc tiÒn tÖ nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. HiÖn nay h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh phô thuéc vµo h×nh thøc tr¶ l-¬ng vµ h¹ch to¸n thùc tÕ ë doanh nghiÖp. §Ó theo dâi chi phÝ NCTT kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622 "Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp". Tµi kho¶n nµy còng ®-îc më chi tiÕt cho tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ. KÕt cÊu tµi kho¶n 622: Bªn nî:TËp hîp chi phÝ NCTT s¶n xuÊt s¶n phÈm thùc hiÖn lao vô, dÞchvô . Bªn cã:KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh. Tµi kho¶n 622 cuèi kú kh«ng cã sè d-. H¹ch to¸n chi phÝ NCTT Nî TK 622 (chi tiÕt theo ®èi t-îng) Cã TK 334, 338 (3382,3383,3384) Cuèi kú , kÕt chuyÓn chi phÝ NCTT vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi t-îng: Nî TK154( chi tiÕt theo ®èi t-îng) Cã TK 622 (chi tiÕt theo ®èi t-îng) S¬ ®å 1.2: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 334 TK 622 TK 154 TiÒn l-¬ng vµ phô cÊp l-¬ng ph¶i KÕt chuyÓn chi phÝ tr¶ cho c«ng nh©n viªn trùc tiÕp nh©n c«ng trùc tiÕp TK 338 C¸c kho¶n ®ãng gãp theo tû lÖ Víi tiÒn l-¬ng thùc tÕ cña nh©n c«ng trùc tiÕp ph¸t sinh c. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung. Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. §©y lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi c¸c ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp nh- tiÒn l-¬ng nh©n viªn ph©n x-ëng, vËt liÖu dông cô dïng cho ph©n x-ëng chi phÝ khÊu hao TSC§. C¸c kho¶n chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. §Ó theo dâi vµ tËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627 "Chi phÝ s¶n xuÊt chung" më chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt, dÞch vô. Bªn nî:TËp hîp CPSXC thùc tÕ ph¸t sinh. Bªn cã:C¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC . KÕt chuyÓn hay ph©n bæ CPSXC. Tµi kho¶n 627 cuèi kú kh«ng cã sè d-. - Tµi kho¶n 627 ®-îc chi tiÕt thµnh 6 ®iÒu kho¶n + TK 6271: Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng + TK 6272: Chi phÝ vËt liÖu + TK 6273: Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt + TK 6274: Chi phÝ khÊu hao TSC§ + TK 6277: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi + TK 6278: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c Ngoµi ra theo yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp. Tõng ngµnh TK 627 cã thÓ ®-îc më thªm 1 sè tiÓu kho¶n kh¸c ®Ó ph¶n ¸nh mét sè néi dung hoÆc yÕu tè chi phÝ. H¹ch to¸n CPSXC. Nî TK 627: (Chi tiÕt theo tõng ph©n x-ëng, bé phËn) Cã TK liªn quan:(334, 338, 152, 153, 214,111,112.) C¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC. Nî TK liªn quan(111,112,152,138......) Cã TK627 (chi tiÕt ph©n x-ëng) Cuèi kú tiÕn hµnh ph©n bæ CPSXC theo tiªu thøc phï hîp cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ. Nî TK154 (chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng) Cã TK627(chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n) Do CPSXC cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm,lao vô, dÞch vô trong ph©n x-ëng nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi t-îng chÞu chi phÝ (s¶n phÈm ,dÞch vô) theo tiªu thøc phï hîp. §èi víi CPSXC biÕn ®æi, kÕ to¸n sÏ ph©n bæ hÕt cho l-îng s¶n phÈm ,dich vô hoµn thµnh theo c«ng thøc: Tæng biÕn phÝ s¶n xuÊt Møc biÕn phÝ s¶n xuÊt chung ph©n chung cÇn ph©n bæ = Tæng tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng Tæng tiªu thøc x ph©n bæ cña tõng ®èi t-îng cña tÊt c¶ c¸c ®èi t-îng §èi víi ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ,trong tr-êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt cao h¬n møc c«ng suÊt b×nh th-êng,th× ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc ph©n bæ hÕt cho sè s¶n phÈm s¶n xuÊt theo c«ng thøc: Tæng dÞnh phÝ s¶n xuÊt Møc ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ph©n chung cÇn ph©n bæ = Tæng tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng Tæng tiªu thøc x ph©n bæ cña tõng ®èi t-îng cña tÊt c¶ c¸c ®èi t-îng Tr-êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt nhá h¬n møc c«ng xuÊt b×nh th-êng th× phÇn ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ph¶i ph©n bæ theo møc c«ng suÊt b×nh th-êng ,trong ®ã sè ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho l-îng s¶n phÈm chªnh lÖch gi÷a thùc tÕ so víi møc b×nh th-êng ®-îc tÝnh vµo gi¸ vèn hµng tiªu thô.C«ng thøc ph©n bæ nh- sau: Møc ®Þnh phÝ Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña s¶n xuÊt chung møc s¶n phÈm s¶n xuÊt thùc tÕ ph©n bæ cho møc s¶n phÈm thùc tÕ = Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña s¶n phÈm theo c«ng xuÊt b×nh th-êng Tæng ®Þnh phÝ x s¶n xuÊt chung cÇn ph©n bæ Møc CPSXC tÝnh cho phÇn chªnh lÖch s¶n phÈm thùc tÕ víi c«ng suÊt b×nh th-êng sÏ tÝnh nh- sau: Møc ®Þnh phÝ s¶n suÊt chung (kh«ng ph©n bæ) tÝnh cho l-îng s¶n phÈm chªnh lÖch Tæng ®Þnh phÝ = s¶n suÊt chung cÇn ph©n bæ Møc ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ph©n bæ cho møc s¶n phÈm thùc tÕ S¬ ®å 1.3: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 334, 338 TK 627 Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng TK 152,153 TK 111,112,152.. C¸c kho¶n thu håi ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 154 Chi phÝ vËt liÖu dông cô Ph©n bæ hoÆc kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ TK 242,335 Chi phÝ theo dù to¸n TK 214 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 331,111,112 Chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c, mua ngoµi TK 1331 ThuÕ GTGT nÕu cã d. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt sau khi ®-îc tËp hîp riªng tõng kho¶n môc sau ®ã ®-îc kÕt chuyÓn ®Ó tËp hîp chi phÝ cho toµn doanh nghiÖp vµ chi tiÕt theo tõng ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông kÕ to¸n theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn. §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho toµn doanh nghiÖp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 154 "Chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh dë dang" ®-îc më chi tiÕt theo tõng ngµnh s¶n xuÊt ,nhãm s¶n phÈm, lo¹i s¶n phÈm chi tiÕt s¶n phÈm.. KÕt cÊu tµi kho¶n 154: Bªn nî:Tæng hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong kú(chi phÝ NVLTT,chi phÝ NCTT,CPSXC) Bªn cã:C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n phÈm Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ hay chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm , lao vô,dÞch vô ®· hoµn thµnh D- nî:Chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm,lao vô,dÞch vô dë dang ch-a hoµn thµnh H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt doanh nghiÖp Nî TK 154 (Chi tiÕt theo ®èi t-îng) Cã TK 621 (chi tiÕt theo ®èi t-îng)- KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT Cã TK622(chi tiÕt theo ®èi t-îng)- KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT Cã TK627(chi tiÕt theo ph©n x-ëng)- KÕt chuyÓn hay ph©n bæ CPSXC Gi¸ trÞ ghi gi¶m chi phÝ: NîTK liªn quan (152,138,334,811.....) Cã TK154 (chi tiÕt ®èi t-îng) Gi¸ thµnh thùc tÕ,s¶n phÈm lao vô hoµn thµnh: Nî TK 155- NhËp kho thµnh phÈm Nî TK157- Göi b¸n Nî TK 632- Tiªu thô th¼ng (kh«ng qua kho) Cã TK154 (chi tiÕt ®èi t-îng)- Gi¸ thµnh c«ng x-ëng s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh