Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
Ngµy nay th¬ng hiÖu ®· trë thµnh mét vò khÝ quan träng trong cuéc c¹nh
tranh trªn th¬ng trêng. §· cã kh«ng Ýt th¬ng hiÖu ViÖt Nam b»ng nh÷ng bíc ®i
t¸o b¹o ®· t¹o nªn ®îc sù næi tiÕng thu hót ®îc sù quan t©m cña ngêi tiªu dïng
nhê c¸c chñ doanh nghiÖp cña th¬ng hiÖu ®· thÊy ®îc tÇm quan träng cña viÖc
®Çu t cho tµi s¶n v« h×nh nµy.
Tuy nhiªn, bªn c¹nh sù thµnh c«ng cña nhiÒu th¬ng hiÖu còng cã kh«ng Ýt
th¬ng hiÖu bÞ sôp ®æ trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. §Æc biÖt lµ thêi
gian qua, nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· lao ®ao v× bÞ mÊt th¬ng hiÖu trªn thÞ
trêng níc ngoµi vµ mét sè vô kiÖn vÒ th¬ng hiÖu ®· x¶y ra ë thÞ trêng trong níc.
§©y lµ mét bµi häc ®¾t gi¸ ®ßi hái doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn nh×n nhËn l¹i th¸i
®é cña m×nh trong viÖc quan t©m ®Õn nh÷ng tµi s¶n v« h×nh, ®Æc biÖt lµ th¬ng
hiÖu.
NhËn thøc ®îc vÊn ®Ò bøc xóc nµy t«i xin ®îc nghiªn cøu ®Ò tµi "Mét sè
®Ò xuÊt nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña th¬ng hiÖu trong qu¸ tr×nh héi
nhËp".
Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi
- T×m hiÓu chung vÒ tµi s¶n th¬ng hiÖu vµ c«ng t¸c qu¶n lý th¬ng hiÖu
- Nh÷ng thµnh c«ng ®¹t ®îc vµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i
- §a ra mét sè ®Ò xuÊt nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña th¬ng hiÖu ViÖt
Nam.
Giíi h¹n néi dung vµ ph¹m vi nghiªn cøu
Néi dung cña ®Ò tµi nµy lµ nh×n nhËn mét c¸ch tæng qu¸t vÒ nh÷ng vÊn ®Ò
th¬ng hiÖu, ®i s©u nghiªn cøu thùc tr¹ng th¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ trêng, dù
b¸o kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së nh÷ng lý luËn chung vµ tµi liÖu
thu thËp.
Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch
- Ph¬ng ph¸p chñ yÕu lµ nghiªn cøu theo híng sö dông lý luËn ®Ó ph©n
tÝch.
- Ngoµi ra sö dông ph¬ng ph¸p thèng kª ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña c¸c th¬ng
hiÖu ViÖt Nam tõ ®ã ®a ra nh÷ng ®Ò suÊt.
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n TS. NguyÔn ThÞ Hång Thuû ®·
gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.
KÕt cÊu cña ®Ò tµi:
Lêi nãi ®Çu
Ch¬ng I. Lý luËn chung vÒ th¬ng hiÖu vµ qu¶n lý th¬ng hiÖu
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng II. Thùc tr¹ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn th¬ng hiÖu ViÖt Nam
trong qu¸ tr×nh héi nhËp
Ch¬ng III. Mét sè ®Ò xuÊt nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña th¬ng
hiÖu ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp.
KÕt luËn
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I
lý luËn chung vÒ th¬ng hiÖu vµ qu¶n lý th¬ng
hiÖu
I. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, vai trß cña th¬ng hiÖu
1. Mét sè kh¸i niÖm
Th¬ng hiÖu lµ mét kh¸i niÖm kh¸ phøc t¹p hÖ thèng lý luËn hiÖn nay vÉn
ph¶i ®îc cËp nhËt b»ng nh÷ng thùc tiÔn vÉn diÔn ra ë thÞ trêng:
. Th¬ng hiÖu (cßn gäi lµ nh·n hiÖu hµng ho¸-TiÕng Anh lµ trademark) ®îc
®Þnh nghÜa nh mét sù x¸c ®Þnh riªng biÖt cña mét sè s¶n phÈm hoÆc dÞch vô díi
h×nh thøc mét tªn gäi, tõ ng÷, ch÷ sè, tªn ngêi, tæ hîp mµu s¾c ch©m ng«n biÓu
tîng, h×nh tîng dÊu hiÖu mµ mét nhµ s¶n xuÊt kh¾c in, ®ãng dÊu, kÌm cÆp vµo
s¶n phÈm cña m×nh, khiÕn cho nã ®îc ph©n biÖt víi s¶n phÈm cña ngêi kh¸c.(1)1
. Th¬ng hiÖu (trademark) kh¸c víi nh·n hµng ho¸ (lable) lµ ph¬ng tiÖn ®Ó
thÓ hiÖn nh·n hiÖu mµ th«i.
. Th¬ng hiÖu (hay nh·n hiÖu) lµ nh÷ng dÊu hiÖu nh h×nh ¶nh, tõ ng÷ hoÆc
kÕt hîp c¶ hai dïng ®Ó ph©n biÖt nh÷ng hµng ho¸ dÞch vô cïng lo¹i cña nh÷ng c¬
së s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau.(2)2
Th¬ng hiÖu hµng ho¸ vµ nh·n hiÖu dÞch vô (gäi lµ nh·n hiÖu) lµ c¸c tõ
ng÷, nhng chóng gÇn nh cã thÓ lµ bÊt cø c¸i g× ®Ó ph©n biÖt mét s¶n phÈm hoÆc
dÞch vô nµy víi hµng ho¸ ho¸c dÞch vô kh¸c nh biÓu tîng biÓu trng,©m thanh kÓu
d¸ng, hay thËm chÝ c¸c quy c¸ch phi chøc n¨ng riªng biÖt cña s¶n phÈm.(3)3
- Th¬ng hiÖu næi tiÕng lµ nh÷ng th¬ng hiÖu ®· ®¨ng ký cã danh tiÕng vµ
®îc ngêi tiªu dïng quen thuéc (§iÒu 1 quy ®Þnh t¹m thêi vÒ viÖc ®¨ng ký vµ
qu¶n lý th¬ng hiÖu næi tiÕng cña Trung Quèc) (4)4
- Thµnh tè th¬ng hiÖu lµ bao gåm: tÊt c¶ nh÷ng g× t¹o nªn b¶n s¾c riªng cã
cña th¬ng hiÖu nh»m ph©n biÖt th¬ng hiÖu cña doanh nghiÖp víi nh÷ng th¬ng
hiÖu kh¸c trªn thÞ trêng bao gåm:
Tªn th¬ng hiÖu (nh·n hiÖu- trademark) tªn th¬ng m¹i (tradename), biÓu
trng (logo), kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp gi¶i ph¸p h÷u Ých, s¸ng chÕ, b¶n quyÒn t¸c
gi¶, kh¾c biÓu, ®o¹n nh¹c.
2. §Æc ®iÓm cña th¬ng hiÖu
- TÝnh riªng biÖt: th¬ng hiÖu ®è ph¶i cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt hµng ho¸ vµ
dÞch vô cña chñ së h÷u víi hµng ho¸ vµ dÞch vô cña chñ së h÷u kh¸c. Nã ®îc thÓ
(1) Bµi "Muén cßn h¬n kh«ng". Tr¬ng Träng NghÜa. T¹p chÝ Thêi B¸o Kinh TÕ Sµi Gßn. Sè 43/2002. tr 17.
(2) Bµi " B¶o hé th¬ng hiÖu ViÖt Nam trong héi nhËp quèc tÕ. TS. Lª Xu©n Th¶o .B¸o Nh©n D©n .Sè 5-10-2002. Tr 6.
3(3) Së h÷u trÝ tuÖ lµ g×? internet Http:\www.vinaseek.com
1
2
4(
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hiÖn qua mét sè ®Æc trng kh¸c nh : tÝnh tæng qu¸t, tÝnh miªu t¶, tÝnh gîi ý, tÝnh
kú l¹.
- TÝnh ®éc ®¸o, g©y Ên tîng , dÔ ghi nhí…lµm cho kh¸ch hµng liªn t ëng
®Õn thÞ hiÕu, së thÝch cña m×nh nh»m kÝch thÝch tiªu dïng.
- TÝnh lîi Ých cña s¶n phÈm gióp ngêi tiªu dïng thÓ hiÖn ®îc nh©n c¸ch vµ
v¨n ho¸ nhÊt ®Þnh.
3. Vai trß cña th¬ng hiÖu
3.1. §èi víi ngêi tiªu dïng
. Th¬ng hiÖu cung cÊp cho ngêi tiªu dïng nhiÒu th«ng tin vÒ chÊt lîng
hµng ho¸ hay dÞch vô cung øng hËu m·i g¾n víi th¬ng hiÖu ®ã nh chÊt lîng hµng
ho¸ cao, æn ®Þnh, phï hîp víi së thÝch vµ t©m lý, tËp qu¸n, thãi quen cña ngêi
tiªu dïng lamd ®¬n gi¶n ho¸viÖc mua hµng cña hä, gióp hä tiÕt kiÖm ®îc thêi
gian vµ c«ng søc t×m hiÓu th«ng tin vÒ hµng ho¸ mµ chØ cÇn nh× vµo th¬ng hiÖu.
. Gióp cho ngêi tiªu dïng ph©n biÖt ®îc nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i cña
nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c nhau trªn thÞ trêng, lùa chon ®óng lo¹i s¶n phÈm m×nh
a chuéng.
. Th¬ng hiÖu næi tiÕng còng cung cÊp cho ngßi tiªu dïng gi¸ trÞ tµi s¶n v«
h×nh. §ã chÝnh lµ niÒm tù hµo vµ h·nh diÖn vÒ ®Þa vÞ mµ kh¸ch hµng ®¹t ®îc khi
së h÷u mét s¶n phÈm cã th¬ng hiÖu næi tiÕng.
3.2. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh.
- Th¬ng hiÖu lµ quyÒn kh¼ng ®Þnh sù tù tin cña doanh nghiÖp ®èi víi s¶n
phÈm cña m×nh trªn thÞ trêng khi xuÊt hiÖn bªn c¹nh nh÷ng s¶n phÈm hnµg ho¸
s½n cã. §ã lµ nh÷ng s¶n phÈm cã nh÷ng ®Æc tÝnh vËt chÊt vµ tinh thÇn cña s¶n
phÈm míi, t¹o Ên tîng ban ®Çu ®èi víi ngßi tiªu dïng.
- Th¬ng hiÖu lµ ph¬ng tiÖn tÝch luü gi¸ trÞ tõ nh÷ng sù nç lùc thêng nhÊt
cña sù qu¶n lý: §Ó t¹o ®îc mét th¬ng hiÖu næi tiÕng th× doanh nghiÖp ph¶i cã
mét qu¸ tr×nh tÝch luü vÒ søc lùc vµ trÝ tuÖ. §ã còng lµ qóa tr×nh doanh nghiÖp
kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, chÊt lîng dÞch vô, h×nh ¶nh doanh
nghiÖp ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn th¬ng hiÖu næi tiÕng.
- Th¬ng hiÖu lµ ph¬ng tiÖn qu¶ng c¸o, x©y dùng uy tÝn cña s¶n phÈm vµ
doanh nghiÖp trªn th¬ng trêng (hay nãi c¸ch kh¸c th¬ng hiÖu chÝnh lµ mét c«ng
cô c¹nh tranh cña doanh nghiÖp)
- Th¬ng hiÖu lµ lo¹i tµi s¶n v« h×nh cã gi¸ trÞ kinh tÕ, ®«i khi nã lµ mét tµi
s¶n quyÕt ®Þnh cña doanh nghiÖp. Th¬ng hiÖu cã thÓ b¸n, cã thÓ cho thuª, lµ tµi
s¶n thÕ chÊp, ®Þnh gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n, g©y ¶nh hëng tíi c¸n
c©n tµi chÝnh, ph©n bè ng©n s¸ch Marketing cña doanh nghiÖp, ®ång thêi danh
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
tiÕng cña nã còng thu hót ®îc mét nguån nh©n lùc cã chÊt lîng trÝ tuÖ, tr×nh ®é
kü thuËt cao.
3. 3. ý nghÜa kinh tÕ – x· héi cña th¬ng hiÖu
Cïng víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng th× th¬ng hiÖu lµ mét
néi dung kh«ng thÓ thiÕu ®¬cj cña qu¸ tr×nh lu th«ng vµ trao ®æi, t¹o nªn ®iÒu
kiÖn tiÒn ®Ò thóc ®Èy giao dÞch th¬ng m¹i còng nh thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn
s¶n xuÊt x· héi.
Th¬ng hiÖu lµ dÊu hiÖu ph©n biÖt hµng ho¸ dÞch vô cña nhiÒu doanh
nghiÖp do ®ã gióp ngêi tiªu dïng lùa chän ®îc hnµg ho¸ dÔ dµng vµ chÝnh x¸c
h¬n, an toµn h¬n ®ång thêi h¹nh chÕ viÖc mua ph¶i hµng gi¶, hµng nh¸i, hµng
kÐm chÊt lîng, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông hµng ho¸ vµ v¨n minh phôc vô kh¸ch
hµng.
§èi víi doanh nghiÖp nhÒu khi cã thong hiÖu lµ cã tÊt c¶: th¬ng hiÖu gióp
cho doanh nghiÖp tuyªn truyÒn kh¶ n¨ng hiÓu biÕt vµ hµng ho¸ cña m×nh ®Õn
trùc tiÕp ngêi tiªu dïng, xóc tiÕn th¬ng m¹i më réng ®Þa bµn kinh doanh trªn thÞ
trêng trong níc vµ thÞ trêng níc ngoµi. Do ®ã thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp thuéc
c¸c thµnh phµn kinh tÕ s¶n xuÊt kinh doanh tÝch cùc ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ,
ph¬ng thøc qu¶n lý, ®Ó n©ng cao chÊt luîng h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng cßng
kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng, t¹o c¬ së chèng hµng gi¶, hµng
nh¸i gãp phÇn t¹o ra mét m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ b×nh ®¼ng.
B¶o vÖ th¬ng hiÖu còng gãp phÇn t¨ng cêng vai trß qu¶n lý cña nhµ níc
®èi víi hµng ho¸ lu th«ng trªn thÞ trêng, phï hîp víi “luËt ch¬i b×nh ®¼ng vµ
hµnh lang ph¸p lý” ®îc quy ®Þnh t¹i hiÖp ®Þnh “ HiÖp ®Þnh vÒ hµng rµo kü thuËt
th¬ng m¹i” cña tæ chøc WTO t¹o ®iÒu kiÖn tiÕn tíi héi nhËp th¬ng m¹i khu vùc
vµ thÕ giíi. §ång thêi còng thÓ hiÖn vai trß qu¶n lý x· héi, b¶o vÖ lîi Ých chÝnh
®¸ng cña ngêi s¶n xuÊt cña ngêi tiªu dïng vµ ®ã còng chÝnh lµ b¶o vÖ lîi Ých cña
quèc gia.
II. Qu¶n lý th¬ng hiÖu
1 Néi dung cña qu¶n lý th¬ng hiÖu
§Ó cã mét th¬ng hiÖu uy tÝn vµ næi tiÕng th× ph¶i g¾n chiÕn lùoc th¬ng
hiÖu víi chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do ®ã qu¶n lý th¬ng
hiÖu lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc b¾t ®Çu tõ viÖc x©y dùng th¬ng hiÖu, triÓn khai, b¶o
vÖ cho tíi ®Çu t ph¸t triÓn thu¬ng hiÖu.
1.1. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña th¬ng hiÖu
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, gi¸ trÞ tµi s¶n v« h×nh
nh tri thøc hÖ thèng, d÷ liÖu, ngiªn cøu vµ ph¸t triÓn nh së h÷u trÝ tuÖ, th¬ng hiÖu
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vµ c¸c mèi quan hÖ thÞ trêng chiÕm trªn 75% gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp.
Gi¸ trÞ th¬ng hiÖu kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ th«ng thêng vµ còng kh«ng cã thÞ trêng
riªng cho nã nh c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c. Tuy nhiªn nhiÒu nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp
hiÖn nay cha nhËn thøc râ gi¸ trÞ thùc cña thu¬ng hiÖu dÉn ®Õn sù yÕu kÐm trong
viÖc qu¶n lý lo¹i tµi s¶n v« h×nh nµy. HËu qu¶ lµ kh«ng chØ gi¸ trÞ cña doanh
nghiÖp bÞ ®Þnh gi¸ thÊp mµ cßn mÊt ®i c¬ héi khai th¸c tiÒm n¨ng, n©ng cao gi¸
trÞ cña doanh nghiÖp qua c¸c h×nh thøc qu¶n lý tµi s¶n v« h×nh hiÖu qu¶.
Gi¸ trÞ kinh tÕ cña th¬ng hiÖu thÓ hiÖn ë chç thong hiÖu cã thÓ lµ: tµi s¶n
thÕ chÊp, nhîng quyÒn th¬ng hiÖu, ®Þnh gi¸ cæ phiÕu, ¶nh hëng ®Õn c¸n c©n tµi
chÝnh, vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®èi néi vµ ®èi ngo¹i.
VÝ dô: . Nesles ®· chi 4,5 tû §« la Mü ®Ó mua th¬ng hiÖu ROW TREE.
. P/S ®îc ®èi t¸c ®Þnh gi¸ th¬ng hiÖu lµ 10 triÖu §« la Mü.
. Hay trêng hîp chuyÓn nhîng th¬ng hiÖu cña cµ phª Trung nguyªn lµ
®iÓn h×nh: Trung nguyªn ®Æt gi¸ chuyÓn nhîng th¬ng hiÖu cho ®èi t¸c
NhËt lµ kho¶ng 50.000 §« la Mü t¹i thÞ trêng NhËt b¶n, vµ 30.000 §« la
Mü cho ®èi t¸c Singapore t¹i thÞ trßng Singapore.
KÕt luËn:
ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ th¬ng hiÖu trong c¬ cÊu cña tµi s¶n doanh
nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò quan träng ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ ra c¸c
quyÕt ®Þnh nh:
- Cã nªn tiÕp tôc ®Çu t vµo th¬ng hiÖu ®ã n÷a hay kh«ng.
- Víi gi¸ trÞ th¬ng hiÖu cña doanh nghiÖp nh vËy th× gi¸ cæ phiÕu
cña doanh nghiÖp ®ã sÏ lµ bao nhiªu.
- NÕu chuyÓn nhîng th¬ng hiÖu th× gi¸ chuyÓn nhîng lµ bao nhiªu.
. Ph¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ trÞ th¬ng hiÖu
ViÖc ®Þnh gi¸ th¬ng hiÖu lµ sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a bé phËn tµi chÝnh vµ
bé phËn Marketing. Ph¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ th¬ng hiÖu phô thuéc vµo ngßi ®Þnh
gi¸, ®èi tîng ®îc ®Þnh gi¸, môc ®Ých ®Þnh gi¸…Tuy nhiªn doanh nghiÖp cÇn n¾m
b¾t ®îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ th¬ng hiÖu qua b¶y yÕu tè
sau:
- VÞ trÝ thÞ phÇn cña th¬ng hiÖu: th¬ng hiÖu cã thÞ phÇn lín sÏ cã gi¸ trÞ
cao.
- Sù æn ®Þnh: th¬ng hiÖu duy tr× ®îc uy tÝn qua sù a chuéng vµ lßng trung
thµnh cña kh¸ch hµng trong thêi gian dµi th× cã gi¸ trÞ lín h¬n lµ th¬ng hiÖu cã
nhiÒu biÕn ®éng.
- ThÞ trêng: nh÷ng thu¬ng hiÖu cã kh¶ n¨ng t¹o doanh sè b¸n tèt h¬n sÏ cã
gi¸ trÞ cao h¬n nh÷ng th¬ng hiÖu t¹o ra Ýt nhu cÇu.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Xu híng: kh¶ n¨ng cña mét thong hiÖu duy tr× t×nh tr¹ng hiÖn cã trong t
tëng ngßi tiªu dïng s©u h¬n th× sÏ cã gi¸ trÞ nhiÒu h¬n.
- B¶o hé: th¬ng hiÖu ®¨ng ký b¶o hé ®éc quyÒn sÏ cã gi¸ trÞ cao h¬n th¬ng
hiÖu ®ang bÞ tranh chÊp.
. Mét sè vÊn ®Ò cÇn quan t©m khi ®Þnh gi¸ th¬ng hiÖu:
- CÇn quan t©m tíi vÊn ®Ò gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn th¬ng hiÖu khi ®Þnh gi¸ th¬ng hiÖu chø kh«ng nªn tËp trung qu¸ nhiÒu vµo con sè gi¸ trÞ th¬ng hiÖu.
- TËp trung vµo kÕt qu¶ kinh doanh, ®©y lµ gi¸ trÞ c¬ héi mµ thong hiÖu t¹o
ra cho s¶n phÈm.
- CÇn ®Çu t l©u dµi cho gi¸ trÞ th¬ng hiÖu bëi m«i trêng s¶n xuÊt kinh
doanh lu«n lu«n biÕn ®éng, th¬ng hiÖu h«m nay cã thÓ thu hót kh¸ch hµng nhng
cã thÓ nagú mai kh«ng cßn hÊp dÉn kh¸ch hµng n÷a bëi cã nhiÒu s¶n phÈm míi
sÏ ra ®êi. NÕu s¶n phÈm kh«ng ngµy mét hoµn thiÖn h¬n th× sÏ bÞ lo¹i ra khái
cuéc ch¬i ngay lËp tøc.
1.2 X©y dùng th¬ng hiÖu
X©y dùng th¬ng hiÖu næi tiÕng vµ uy tÝn bao gåm hai c«ng viÖc. §ã lµ x©y
dùng th¬ng hiÖu vµ qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu.
- Mét s¶n phÈm cã th¬ng hiÖu næi tiÕng ®îc ®Þnh vÞ trong t©m trÝ kh¸ch
hµng khi nã lµ s¶n phÈm uy tÝn chÊt lîng cã gi¸ trÞ céng thªm nh ®é æn ®Þnh, tÝnh
tin cËy vµ dÞch vô hËu m·i tèt nhÊt. §ång thêi th¬ng hiÖu cña s¶n phÈm ®ã còng
ph¶i thÓ hiÖn ®îc gi¸ trÞ cao trong lßng ngêi tiªu dïng ®ã lµ: møc ®é nhËn biÕt
thong hiÖu, h×nh ¶nh th¬ng hiÖu, tÝnh c¸ch thong hiÖu, ®iÓm m¹nh kh¸c biÖt cña
th¬ng hiÖu vµ søc sèng cña th¬ng hiÖu.
- Doanh nghiÖp cã m¹ng líi ph©n phèi s¶n phÈm tèt vµ chiÕn lîc qu¶ng b¸
th¬ng hiÖu s¶n phÈm hiÖu qu¶: doanh nghiÖp cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc chiÕn lîc
qu¶ng b¸ tèt b»ng c¸ch nghiªn cøu thÞ truêng, t×m ra c¸ch thøc vµ c«ng cô qu¶ng
b¸ hiÖu qu¶ vµ an toµn nh qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i
chóng tham gia vµo c¸c cuéc triÓn l·m, héi chî…
- Ngoµi ra doanh nghiÖp còng cã thÓ sö dông n¨m c«ng cô ®Ó x©y dùng th¬ng hiÖu ®ã lµ:
.§Æt tªn cho dÔ nhí, ®¬n gi¶n, dÔ ®äc mang tÝnh quèc tÕ cao hay cã thÓ
thÓ hiÖn qua h×nh vÏ dÔ liªn tëng ®Õn s¶n phÈm, t¹o ra sù nhËn biÕt qua
m¾t nh×n cña kh¸ch hµng, s¶n phÈm ph¶i cã tÝnh riªng biÖt mang tÝnh
®Æc thï.
. X©y dùng h×nh tîng th¬ng hiÖu b»ng ngêi thËt viÖc thËt, Ên tîng næi
tiÕng, t¹o nªn sù gÇn gòi vµ tin tëng cña kh¸ch hµng
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
. Chän mét c©u hay mét khÈu hiÖu dÔ nhí ®èi víi kh¸ch hµng.
. Chän mét ®o¹n nh¹c ®éc ®¸o dùa trªn cèt lâi sö dông cña s¶n phÈm.
. Bao b× thiÕt kÕ cÇn ®¹t ®îc nh÷ng tiªu chuÈn ®Ó t¹o ra sù nhËn biÕt cho
nh·n hiÖu qua h×nh thøc, mµu s¾c, thiÕt kÕ vµ kiÓu d¸ng næi bËt.
1.3. B¶o vÖ th¬ng hiÖu
Th¬ng hiÖu lµ tµi s¶n quý cña doanh nghiÖp, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tÝch
luü mäi sù nç lùc cña doanh nhgiÖp trong mét thêi gian dµi. Nã gãp phÇn rÊt lín
trong viÖc t¹o ra søc mua s¶n phÈm vµ ®¬ng nhiªn lµ t¹o ra mét phÇn lîi nhuËn
kh«ng nhá ®èi víi doanh nghiÖp. Do ®ã mét sè doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng lµnh
m¹nh ®· dïng mäi thñ ®o¹n ®Ó chiÕm dông nguån tµi s¶n quý gi¸ ®ã nh lµ lµm
nh¸i lµm gi¶, ®¨ng ký ¨n c¾p s¸ng t¹o g©y ra mét tæn thÊt kh«ng nhá ®Õn lîi
nhuËn còng nh uy tÝn cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn
ph¶i quan t©m ®óng møc tíi vÊn ®Ò b¶o vÖ th¬ng hiÖu s¶n phÈm cña m×nh.
Mét c¸ch b¶o vÖ th¬ng hiÖu hiÖu qu¶ cã tÝnh chÊt ph¸p lý ®ã lµ ®¨ng ký
b¶o vÖ th¬ng hiÖu:
- Doanh nghiÖp cµn x¸c ®Þnh thÞ trêng cña m×nh ®Ó t×m hiÓu vÒ luËt së h÷u
cña níc ®ã bëi mçi quèc gia l¹i ®iÒu chØnh x· héi m×nh theo mét hÖ thèng ph¸p
luËt riªng.
VÝ dô 01: ë ViÖt Nam chØ b¶o hé th¬ng hiÖu lµ nh·n m¸c bao b×….cña s¶n
phÈm cßn ë Anh, Mü, NhËt luËt b¶o hé th¬ng hiÖu cho phÐp b¶o hé c¶ mïi
vÞ, mµu s¾c, khÈu hiÖu, ®o¹n nh¹c….cña doanh nghiÖp.
VÝ dô 02: §èi víi s¸ng chÕ, Mü ¸p dông nguyªn t¾c “ ngßi s¸ng t¹o tríc th×
®îc cÊp b»ng s·ng chÕ” (first to invent), trong khi ®ã tÊt c¶ c¸c níc kh¸c ®Òu
¸p dông nguyªn t¾c lµ ngßi nép ®¬n tríc ®îc cÊp b»ng s¸ng chÕ (first to file).
- Doanh nghiÖp cÇn t×m hiÓu quèc gia mµ m×nh cÇn ®¨ng ký th¬ng hiÖu
n»m trong hÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ nµo trong hai hÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ ®Ó doanh
nghiÖp cã thÓ tham gia. §ã lµ:
. HÖ thèng Madrit ë 49 quèc gia.
. HÖ thèng CTM ë 16 quèc gia Ch©u ©u.
(SÏ ®îc tr×nh bµy cô thÓ ë môc sau)
Tuy nhiªn doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m hiÓu hÖ thèng luËt ph¸p vÒ së h÷u trÝ
tuÖ cña quèc mµ doanh nghiÖp dù ®Þnh ®a hµng ho¸ th©m nhËp vµo thÞ trêng ®ã
bëi kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu ¸p dông 02 hÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ nªu
trªn.(vÝ dô nh Mü, NhËt b¶n…).
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
2. HÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ Madrit vµ CTM
2.1 Kh¸i niÖm chung vÒ së h÷u trÝ tuÖ:
C¸c ®¹o luËt khuyÕn khÝch s¸ng t¹o b»ng c¸ch qu¶n lý viÖc sao chÐp c¸c
s¸ng chÕ, c¸c biÓu tîng ®Þnh d¹ng vµ c¸c h×nh thøc s¸ng t¹o kh¸c. C¸c luËt lÖ
nµy ®iÒu chØnh bèn lo¹i tµi s¶n v« h×nh kh¸c biÖt lµ:
- B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ.
- Th¬ng hiÖu.
- QuyÒn t¸c gi¶.
- C¸c bÝ mËt th¬ng m¹i.
chóng ®îc gäi chung lµ “së h÷u trÝ tuÖ” ( Intellectual property)1
2.2. HÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ Madrit (bao gåm 49 quèc gia mµ phÇn lín lµ
§«ng ¢u vµ Ch©u phi)
. §iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp ViÖt Nam ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu theo hÖ
thèng Madrit:
- Ngêi ®øng ®¬n ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu ph¶i cã c¬ së s¶n xuÊt kinh
doanh thùc sù t¹i ViÖt Nam, hay lµ chñ nh·n hiÖu ë ViÖt Nam thêng tró t¹i ViÖt
Nam, hay cã quèc tÞch ViÖt Nam.
- C¸c níc chØ ®Þnh xin ®¨ng ký nh·n hiÖu ph¶i lµ thµnh viªn cña tho¶ íc
Madrit nh ViÖt Nam.
- Nh·n hiÖu ®· ®îc ®¨ng ký b¶o hé t¹i ViÖt Nam tríc khi xin ®¨ng ký b¶o
hé t¹i nh÷ng níc kh¸c.
. Thñ tôc ®¨ng ký th¬ng hiÖu theo hÖ thèng Madrit cña tæ chøc së h÷u tria
tuÖ thÕ giíi (WIPO) ký kÕt n¨m 1981 rÊt ®¬n gi¶n vÒ mÆt hµnh chÝnh:
- Doanh nghiÖp chØ cÇn nép 01 ®¬n duy nhÊt (b»ng tiÕng ph¸p). trong ®¬n
cã chØ ®Þnh c¸c níc xin b¶o hé göi ®Õn Côc së H÷u C«ng nghiÖp ViÖt Nam. §¬n
nµy sÏ ®îc chuyÓn ®Õn v¨n phßng cña WIPO (t¹i Thuþ Sü).
- Doanh nghiÖp sÏ ph¶i tr¶ hai lo¹i lÖ phÝ: mét cho Côc së h÷u C«ng
nghiÖp (150 §« la Mü), mét cho v¨n phßng quèc tÕ (nh·n hiÖu ®en tr¾ng 653
FrancseThuþ Sü -6,7 triÖu VN ®ång., nh·n hiÖu mµu lµ 903 france Thuþ sü –
9,2 triÖu VN ®ång). Ngoµi ra doanh nghiÖp ph¶i nép 73 France Thuþ sü (750
ngµn VN ®ång) cho mçi níc chØ ®Þnh xin b¶o hé.
- Th«ng thuêng trong vßng 12 th¸ng kÓ tõ khi göi ®¬n ®i, nÕu kh«ng bÞ tõ
chèi th× sÏ ®îc b¶o hé t¹i thÞ trêng níc ®ã.
Sau khi ®¨ng ký th¬ng hiÖu nÕu kh«ng cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
t¹i thÞ trêng ®ã (thêi gian cho phÐp lµ 3 hay 5 n¨m tuú theo luËt cña mçi níc).
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Thêi h¹n cña mét th¬ng hiÖu lµ 10 ®Õn 20 n¨m tuú vµo níc ®¨ng ký. Sau
khi ®¨ng ký th× ®îc gia h¹n vµ ph¶i ®¨ng ký gia h¹n.
2.3. HÖ thèng CTM (t¹i 16 quèc gia Ch©u ©u)
NÕu doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU th×
cã thÓ ®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu ë thÞ trêng nµy qua hÖ thèng CTM.
Kh¸c víi hÖ thèng Madrit, CTM kh«ng yªu cÇu níc xuÊt xø cña doanh
nghiÖp cã nhu cÇu ®¨ng ký ph¶i gia nhËp hÖ thèng nµy. Doanh nghiÖp chØ cÇn
®¨ng ký mét lÇn qua hÖ thèng nµy th× th¬ng hiÖu sÏ ®îc b¶o hé t¹i 16 níc Ch©u
©u.
. Chi phÝ cho 01 lÇn ®¨ng ký lµ 4.000 §« la Mü.
. §¬n xin ®¨ng ký nh·n hiÖu nép t¹i v¨n phßng OHIM (Thuþ sü) mµ
kh«ng cÇn qua Côc Së h÷u C«ng nghiÖp.
Nh vËy ë mçi níc doanh nghiÖp chØ tèn vµi tr¨m §« la Mü, CTM kh«ng
yªu cÇu doanh nghiÖp ph¶i cã hµng ho¸ ë tÊt c¶ c¸c níc cã ®¨ng ký th¬ng hiÖu
nh hÖ thèng Madrit mµ doanh nghiÖp chØ cÇn cã hµng t¹i mét níc lµ thµnh viªn
cña CTM. Doanh nghiÖp còng kh«ng cÇn ph¶i ®¨ng ký thu¬ng hiÖu t¹i ViÖt Nam
tríc khi ®¨ng ký vµo EU.
3. HÖ thèng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p quy ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh qu¶n lý
th¬ng hiÖu t¹i ViÖt Nam.
. PhÇn VI, ch¬ng II, Bé luËt D©n sù ngµy 28 th¸ng 10 n¨m 1995.
. Bé luËt H×nh sù n¨m 1999.
- NghÞ ®Þnh 63/CP ngµy 24/10/1996.
- NghÞ ®Þnh sè 12/1999/N§-CP ngµy 6/3/1999 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ
xö ph¹t hµnh chÝnh trong së h÷u c«ng nghiÖp.
- Th«ng t sè 3055/TT-SHCN ngµy 31/12/1996 cña Bé KHCN vµ MT híng
dÉn thi hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc x¸c lËp quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vµ mét
sè thñ tôc kh¸c trong NghÞ ®Þnh sè 63/CP.
- Th«ng t sè 23 TC/TCT ngµy 9/5/1997 cña Bé tµi chÝnh híng dÉn thu nép
vµ qu¶n lý phÝ, lÖ phÝ së h÷u c«ng nghiÖp.
- Quy ®Þnh sè 308/§K ngµy 11/6/1997 cña Côc Së h÷u C«ng NghiÖp vÒ
h×nh thøc vµ c¸c lo¹i ®¬n vÒ Së h÷u C«ng nghiÖp.
- QuyÕt ®Þnh sè 178/1999/Q§-TTg ngµy 30/8/1999 cña Thñ tíng ChÝnh
phñ ban hµnh Quy chÕ ghi nh·n hµng ho¸ trong níc vµ xuÊt nhËp khÈu.
- Mét sè v¨n b¶n kÌm theo kh¸c nh»m bæ sung híng dÉn thi hµnh c¸c ®iÒu
luËt trªn nh: QuyÕt ®Þnh sè 95/2000/Q§-TTg ngµy 15/8/2000 cña TT chÝnh phñ,
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Th«ng t sè 34/1999/TT-BTM ngµy 15/12/1999 cña BTM, Th«ng t sè
06/2000/TT-BXD ngµy 4/07/2000 cña BXD.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn th¬ng hiÖu
ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp
I/ C¬ héi vµ th¸ch thøc cu¶ hµng ho¸ ViÖt Nam trong qu¸
tr×nh héi nhËp
Lé tr×nh gia nhËp khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· gÇn kÒ më ra nhiÒu c¬ héi vµ kh«ng Ýt nh÷ng th¸ch
thøc.
Héi nhËp sÏ më ra cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mét thÞ trêng réng lín
®Çy tiÒm n¨ng cho nh÷ng th¬ng hiÖu uy tÝn vµ cã ®ñ søc c¹nh tranh. t¹o c¬ héi
cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam më réng søc s¶n xuÊt kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng vÒ
trÝ tuÖ, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o nh»m n©ng cao vÞ trÝ cña m×nh trªn th¬ng trêng quèc
tÕ.
“ Doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang tiÕn theo ®óng quy luËt cña c¸c doanh
nghiÖp trªn thÕ giíi, ®¹t ®Õn mét ®é æn ®Þnh vÒ chÊt lîng. VÊn ®Ò c¹nh
tranh vÒ chÊt lîng v× thÕ kh«ng cßn lµ u tiªn sè moät mµ sù c¹nh tranh
vÒ th¬ng hiÖu, vÒ gi¸, vÒ dÞch vô hËu m·i. §iÒu nµy ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam vÉn cßn xa l¹”. (nhËn xÐt cña bµ Kim H¹nh-trëng ban
tæ chøc Héi chî triÓn l·m hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao). 1
ThÕ nhng hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chØ míi ®Çu t cho th¬ng
hiÖu 1% doanh sè b¸n trong khi c¸c c«ng ty níc ngoµi th× con sè nµy lµ
5-7%. Bªn c¹nh ®ã l¹i tån t¹i nhiÒu doanh nghiÖp cã t tëng lµm ¨n ®Õn
®©u hay ®ã, s¶n xuÊt cã l·i lµ lµm kh«ng cÇn th¬ng hiÖu hay ®êng
®uêng lµm gi¶ lµm nh¸i cña ngêi kh¸c ®Ó kiÕm lêi.
Tõ 2003 ®Õn 2006 ViÖt Nam ph¶i c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu gÇn nh toµn bé
c¸c mÆt hµng ®ang cã thuÕ suÊt díi 20% xuèng 0%-5%, dì bá dÇn vµ ®i ®Õn
chÊm døt c¸c t¸c ®éng b¶o hé ®èi víi nhiÒu mÆt hµng s¶n xuÊt trong níc. §iÒu
®ã t¹o c¬ héi tham gia cña nhiÒu th¬ng hiÖu míi tríc ®©y kh«ng hÒ cã mÆt t¹i
ViÖt Nam, víi nh÷ng chiÕn dÞch tung s¶n phÈm m¹nh mÏ vµ bµi b¶n. Khi ®ã th¬ng hiÖu ViÖt Nam nµo cha lín m¹nh th× nguy c¬ bÞ lÊn ¸t sÏ trë nªn rÊt cao.
Víi nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc gÇn kÒ nh vËy nhng viÖc x©y dùng vµ b¶o
vÖ th¬ng hiÖu ViÖt Nam lµ mét vÊn ®Ò cßn míi mÎ ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt
Nam kh«ng chØ trªn thÞ trêng quèc tÕ mµ ngay t¹i c¶ s©n nhµ.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nay
II/ Thùc tr¹ng x©y dùng vµ b¶o vÖ th¬ng hiÖu ViÖt Nam hiÖn
1. ThÞ trêng trong níc
HiÖn nay nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ
víi sù gia nhËp cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. Nhøng s¶n phÈm hµng ho¸ cã th¬ng hiÖu uy tÝn chÊt lîng cao ®îc ngêi tiªu dïng tÝn nhiÖm vµ trë thµnh nh÷ng
th¬ng hiÖu lu«n g¾n bã víi ngêi tiªu dïng lµ môc tiªu cña nh÷ng toan tÝnh bÊt
chÝnh nh»m kiÕm lêi ®»ng sau nh÷ng nh·n m¸c lµm gi¶ lµm nh¸i.
§Æc biÖt trong thêi gian qua n¹n lµm hµng gi¶i hµng nh¸i ngµy cµng gia
t¨ng c¶ vÒ sè lîng lÉn chñng lo¹i.
N¨m 1997, lùc lîng qu¶n lý thÞ trêng vµ c¸c nghµnnh chøc n¨ng trong
c¶ níc ®· ph¸t hiÖn ra 4.500 vô s¶n vô s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng gi¶.
DÞp tÕt n¨m 1998 t¹i TP Hå ChÝ Minh cung ®· cã 158 vô bÞ ph¸t hiÖn.
N¨m 1999 cã gÇn 5000 vô, th¸ng 10 ®Õn 21/5/2001 riªng lùc lîng c«ng
an nh©n d©n còng ®· ph¸t hiÖn vµ b¾t gi÷ 112 vô s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n
hµng nh¸i hµng gi¶, thu håi 886 triÖu ®ång vµ 4000 §« la Mü gi¶.
Thùc tÕ th¬ng hiÖu ®· trë thµnh mét tµi s¶n quý gi¸ cña doanh nghiÖp mµ
doanh nghiÖp ph¶i ®Çu t. Nã kh«ng chØ lµ mét tªn gäi th«ng thêng mµ lµ mét lêi
cam kÕt chÊt lîng vµ uy tÝn còng nh dÞch vô hËu m·i… ®Çy tr¸ch nhiÖm cña nhµ
s¶n xuÊt ®èi víi ngêi tiªu dïng trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh hÕt søc kiªn tr× vµ bÒn bØ.
ThÕ nhng khi th¬ng hiÖu ®· trë nªn cã gi¸ trÞ th× hµng lo¹t s¶n phÈm cïng
lo¹i kh¸c còng lÇn lît ra ®êi nhng kh«ng ph¶i lµ kÕt qu¶ s¸ng t¹o cña c¸c doanh
nghiÖp kh¸c mµ ®Ó “hiÖu qu¶” h¬n, tiÕt kiÖm thêi gian tiÒn cña vµ c«ng søc h¬n
th× hä l¹i ho¹t ®éng díi ph¬ng thøc “cÇm nhÇm th¬ng hiÖu”. §Æc biÖt trªn thÞ trêng néi ®Þa th× viÖc cÇm nhÇm th¬ng hiÖu, kiÓu d¸ng, biÓu trng l« g« y chang cña
nhau th× kh¸ lµ phæ biÕn vµ tho¶i m¸i. Nh÷ng kÎ liÒu lÜnh coi thêng ph¸p luËt th×
s½n sµng bª nguyªn xi, sao chÐp tõ nh·n m¸c, mÉu m· ®Õn kiÓu d¸ng, ®ã lµ ho¹t
®éng lµm gi¶ hµng ho¸. Nh÷ng kÎ tinh vi h¬n, trèn tr¸nh hµnh vi vi ph¹m th¬ng
hiÖu th× lÈn tr¸nh tr¸ch nhiÖm díi c¸i tªn gÇn gièng, gäi lµ lµm nh¸i. Tuy nhiªn
cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng c¶ hai hµnh vi ®ã ®Òu lµ nh÷ng hµnh vi c¹nh tranh kh«ng
lµnh m¹nh.
VÝ dô:
Ngµy 25/5/2002 bao b× s¶n phÈm Mú lÈu Th¸i cña C«ng ty VIFON
ACECOOK ®ùoc Côc së H÷u c«ng NghiÖp cÊp v¨n b»ng ®éc quyÒn kiÓu
d¸ng. §©y lµ ho¹t ®éng cÇn thiÕt khi Mú lÈu Th¸i lµ mét s¶n phÈm cã tÝnh
®ét ph¸, mang l¹i doanh thu cao cho c«ng ty VIFON ACECOOK. ThÕ nhng
cã doanh nghiÖp ®· ngang nhiªn sao chÐp bao b×, ¨n theo c«ng søc cña
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
VIFON ACECOOK mµ kh«ng mét chót ng¹i ngïng. “cuèi th¸ng 8 n¨m
2001 s¶n phÈm Mú lÈu Th¸i ®· ®îc c«ng ty VIFON ACECOOK nghiªn cøu
thµnh c«ng vµ tung ra thÞ trêng. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp nµy cóng tiÕn
hµnh nép ®¬n ®¨ng ký kiÓu d¸ng bao b× s¶n phÈm. ThÕ nhng chØ 03 th¸ng
sau song song víi thµnh c«ng thu ®îc tõ s¶n phÈm mú lÈu Th¸i, C«ng ty
VIFON ACECOOK ph¶i chøng kiÕn sù xuÊt hiÖn cña mét ngêi anh em
kh«ng chê ®îi. S¶n phÈm mú lÈu Th¸i cña C«ng ty cæ phÇn thùc phÈm
(CPTP) Thiªn H¬ng ®îc tung ra thÞ trêng trong nh÷ng bao b× kh«ng kh¸c
biÖt c¬ b¶n so víi bao b× mú lÈu th¸i cña C«ng ty VIFON ACECOOK.
Theo kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh cña Côc së H÷u C«ng nghiÖp “c¸c ®iÓm t¹o
d¸ng c¬ b¶n cña kiÓu d¸ng bao b× mú lÈu Th¸i cña c«ng ty CPTP Thiªn
H¬ng bao gßm b¸t mú trong cã 02 con t«m næi bËt ë gi÷a trung t©m mÆt tríc, hai gi¶i hoa v¨n trang trÝ ch¹y däc theo hai mÐp gãi ®Ò kh«ng kh¸c biÖt
c¬ b¶n víi kiÎu d¸ng cña c«ng ty VIFON ACECOOK” kh«ng chØ sao chÐp ë
mÆt tríc, C«ng ty CPTP Thiªn H¬ng cßn cho “in nguyªn xi” b¶ng dinh dìng
mú lÈu Th¸i cña c«ng ty VIFON ACECOOK lªn s¶n phÈm cña m×nh. Mét
c¸n bé cña Trung t©m dinh dìng cña TP Hå ChÝ Minh nhËn xÐt “®Ó cã thµnh
phÇn vµ ®Þnh lîng cung cÊp chÊt dinh dìng tro ng mét gãi mú gièng nhau
®Õn tõng con sè chi tiÕt tû mû th× chØ cã 02 c¸ch: c¸ch thø nhÊt lµ c«ng ty
Thiªn H¬ng ®îc VIFON ACECOOK chuyÓn giao c«ng nghÖ. C¸ch thø hai lµ
sao chÐp mÉu m·. Bëi kh«ng thÓ cã hai s¶n phÈm kh«ng cïng quy tr×nh s¶n
xuÊt l¹i cho ra mét kÕt qu¶ gièng nhau ®Õn nh vËy”. ChuyÖn 5g× ®Õn sÏ ph¶i
®Õn, sau khi c«ng ty VIFON ACECOOK ®îc cÊp b»ng ®éc quyÒn kiÓu
d¸ng, c«ng ty CPTP Thiªn H¬ng ®· ph¶i thay ®æi mÉu m· s¶n phÈm cña
m×nh.”1
Trªn ®©y chØ lµ mét trong rÊt nhiÒu vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ nh¸i mÉu m· kiÓu
d·ng cña nh÷ng th¬ng hiÖu næi tiÕng. Ngoµi ra cßn cã mét sè kiÓu cÇm nhÇm rÊt
®Æc trng mµ nã na n¸ gièng tªn, hay kiÓu d¸ng hay l« g« … ®Ó ng êi tiªu dïng do
nhÇm lÉn mua:
Bªn c¹nh Mü H¶o th× xuÊt hiÖn hµng lo¹t Mü h¶o kh¸c nh lµ Mü h¶o 1, T©n
Mü H¶o, Mü H 1, Mü H 2…Bªn c¹nh mú ¨n liÒn VIFON th× cã NIPON,
VIPON, LIPON….bªn c¹nh La vi cã Lavie, Liva, Live, Levi … víi c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i vµ tinh vi th× ngêi tiªu dïng chØ b¾nt m¾t tr«ng thÊy “hao hao”
hay lµ kh«ng thÓ ph©n biÖt ®îc ®©u lµ s¶n phÈm chÝnh hiÖu mµ m×nh a
chuéng ®Õn lóc mua vÒ dïng th× míi biÕt lµ nhÇm. 2
§©y lµ hµnh vi kh«ng nh÷ng tr¾ng trîn chiÕm ®o¹t tµi s¶n b¶n quyÒn lµm
®au ®Çu nh÷ng nhµ s¶n xuÊt ch©n chÝnh mµ cßn lµ sù lõa ®¶o ®èi víi ngêi tiªu
dïng. “viÖc nh¸i hµng lµm cho kh«ng nh÷ng doanh s« cña c«ng ty bÞ tæn thÊt to
lín mµ vÊn ®Ò nguy hiÓm nhÊt lµ vÊn ®Ò uy tÝn th¬ng hiÖu cña c«ng ty bÞ ¨n c¾p
5
Bµi "Bao b× m× lÈu th¸i bÞ sao chÐp c«ng khai" Hoµi Thu. B¸o diÔn ®µn doanh nghiÖp . Sè 67+70/2002. Tr 17
2. Bµi "cÇm nhÇm th¬ng hiÖu". Ch¸nh Kh¶i. T¹p chÝ thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn. Sè 43/2002. Tr 18
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vµ lµm lòng ®o¹n thÞ trêng. Tµi s¶n g©y dùng bao nhiªu n¨m cã thÓ bÞ mÊt
tr¾ng”.
Hµng gi¶ hµng nh¸i lµ nçi lo cña nh÷ng nhµ s¶n xuÊt ch©n chÝnh t¸c ®éng
trùc tiÕp tíi tµi s¶n cña hä khiÕn cho nh÷ng nhµ s¶n xuÊt ph¶i lªn tiÕng vµ t×m ra
nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh nh: d¸n tem, bao b×,
nh·n m¸c ®Æc thï, in dËp ch÷ næi, ch×m phï hîp víi c«ng nghÖ cao, thiÕt lËp c¸c
kªnh ®¹i lý riªng lÎ ®Æc trng, ®¨ng ký ®éc quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®Ó chèng hµng
gi¶.
ViÖc lµm hµng nh¸i vµ bu«n b¸n hµng nh¸i hµng gi¶ còng chÝnh lµ mét
trong nh÷ng t¸c nh©n ph¸ ho¹i nÒn kinh tÕ ®Êt níc vµ chèng l¹i chÝnh s¸ch kªu
gäi vµ khuyÕn khÝch ®Çu t cña §¶ng vµ Nhµ níc.Do ®ã, tríc nh÷ng hµnh vi vi
ph¹m th¬ng hiÖu hµng ho¸ th× c¸c nhµ qu¶n lý vÜ m« ®· ra søc t×m mäi biÖn ph¸p
nh»m gi¶m thiÓu t×nh tr¹ng ®ã nh :xö lý tÞch thu hµng gi¶ hµng nh¸i, xö lý vi
ph¹m b»ng c¸ch xö lý ph¹t hµnh chÝnh …
MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc lµm chèng hµng gi¶, hµng nh¸i
nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c nhµ s¶n xuÊt còng nh quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña
ngêi tiªu dïng. ThÕ nhng tÖ n¹n hµng gi¶ hµng nh¸i vÉn ngµy cµng mét gia t¨ng
…VËy nguyªn nh©n do ®©u ?
- Nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho tÖ n¹n hµng gi¶ hµng nh¸i ngµy cµng
mét gia t¨ng.§ã lµ :
. Gi¸ trÞ tµi s¶n cña th¬ng hÖu ngµy cµng t¨ng theo c¬ chÕ thÞ trêng nhng
nhiÒu nhµ doanh nghiÖp ViÖt Nam cha nhËn thÊy râ vai trß quan träng cña nã
nªn vÉn xem thêng viÖc b¶o hé tµi s¶n th¬ng hiÖu mét c¸ch cã tÝnh chÊt ph¸p lý.
H¬n thÕ n÷a m«i trêng c¹nh tranh ngµy cµng khèc liÖt h¬n vµ dÜ nhiªn kh«ng
ph¶i doanh nghiÖp nµo còng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, cã kh¸ nhiÒu doanh nghiÖp
s½n sµng v× lîi nhuËn mµ g¹t bá c¶ danh tiÕng cña m×nh ®Ó lµm gi¶ lµm nh¸i th ¬ng hiÖu næi tiÕng cña doanh nghiÖp kh¸c nh»m thu lîi tríc m¾t mµ kh«ng tèn
chi phÝ g©y dùng th¬ng hiÖu.
. Ngêi tiªu dïng cha thËt hiÓu s©u vÒ th¬ng hiÖu næi tiÕng cña c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam do t×nh tr¹ng yÕu kÐm vÒ qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu:
Dï doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Çu t, song trªn thùc tÕ con sè ®ã vÉn cßn
rÊt nhá.Qua kÕt qu¶ mét vµi kh¶o s¸t s¬ bé cho thÊy phÇn lín c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam chØ ®Çu t díi møc 3% (trªn tæng doanh sè )cho
c«ng t¸c ph¸t triÓn th¬ng hiÖu so víi 7%-10% cña c¸c c«ng ty ®a quèc
gia t¹i ViÖt Nam. Trong mét sè trêng hîp, c¸c c«ng ty ®a quèc gia cã
thÓ ®Çu t lªn tíi 25%-30% doanh sè trong giai ®o¹n ®Çu giíi thiÖu s¶n
phÈm vµ th¬ng hiÖu míi ®Ó chiÕm lÜnh mét møu ®é nhËn biÕt cao.(1)6
6
(1) "Bµi kh«ng chØ lµ qu¶ng c¸o" NguyÔn TrÇn Quang "T¹p chÝ TBKTSG.Sè 17/10/2002. Tr 13
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Theo “cuéc ®iÒu tra ngêi tiªu dïng cña giíi sinh viªn trêng §¹i häc
kinh tÕ Tp Hå ChÝ Minh cho thÊy cã 94% ngêi tiªu dïng quan t©m tíi
th¬ng hiÖu hµng ho¸ khi mua hµng, nhng chØ cã 26% ngêi tiªu dïng kÓ
®îc 3 th¬ng hiÖu ViÖt Nam cßn l¹i ®a sè lµ hä nhí th¬ng hiÖu ngo¹i”
(1)7
Thùc tÕ cho thÊy møc ®é ph©n biÖt th¬ng hiÖu næi tiÕng cña doanh nghiÖp
ViÖt Nam víi nh÷ng c¸i hao hao, na n¸ gièng nhau trong tiÒm thøc cña ngêi tiªu
dïng lµ cha cao nªn thËt gi¶ tr¾ng ®en hä khã cã thÓ mµ ph©n biÖt.§©y chÝnh lµ
mét s¬ hë cña c¸c nhµ s¶n xuÊt khiÕn cho kÎ gian th¬ng cã thÓ lîi dông cÇn ph¶i
cã biÖt ph¸p kh¾c phôc.
. Mét nguyªn nh©n ®ãng vai trß kh«ng kÐm phÇn quan träng m«i trêng
ph¸p luËt. Ph¶i nh×n nhËn r»ng m«i trêng ph¸p luËt ViÖt Nam cha thËt chÆt chÏ
vµ nghiªm minh, cha cã nh÷ng ®iÒu luËt cô thÓ râ rµng quy ®Þnh mét c¸ch thËt
cô thÓ møc xö ph¹t ¸p dông cho tõng hµnh vi vi ph¹m víi nh÷ng møc ®é kh¸c
nhau khiÕn cho kÎ gian len lái vµo nh÷ng kÎ hë ®Ó thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi gian
lËn th¬ng mai mµ kh«ng bi trõng trÞ thÝch ®¸ng.Trªn thùc tÕ, ph¸t hiÖn ra hµng vi
s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶ hµng nh¸i bao giê còng b¾t ®Çu tõ nhµ s¶n xuÊt
.Khi cã tiÕng nãi ®ßi quyÒn lîi ch©n chÝnh tõ nhµ s¶n xuÊt th× c¸c nhµ qu¶n lý vÜ
m« míi thùc hiÖn vai trß cña m×nh nhng c¸c biÖt ph¸p xö lý cßn qu¸ nhÑ nh lµ
chØ tÞch thu hµng ho¸ vi ph¹m , xö ph¹t hµnh chÝnh …khi x¶y ra hiÖn t îng tranh
chÊp th× chØ ®ãng vai trß xem xet vô ¸n ®îc ®a ra nhng cuèi cïng kÕt thóc b»ng
c«ng t¸c hoµ gi¶i.ChÝnh v× vËy mµ ngay chÝnh c¸c nhµ chøc tr¸ch cÇn cã tr¸ch
nhiÖm nh×n nhËn ®óng tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña m×nh mét c¸ch kh¸ch quan
vµ cô thÓ h¬n.
Kªt luËn: §· ®Õn lóc c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ c¸c nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i
thùc sù hiÓu vµ quan t©m mét c¸ch thÊu ®¸o vÒ vÊn ®Ò th¬ng
hiÖu.§Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hµng ho¸ ViÖt Nam l¹i
®ang trªn ®µ xuÊt khÈu m¹nh th× bÞ ch÷ng l¹i bëi mét sè nguyªn
nh©n b¾t ®Çu tõ vÊn ®Ò th¬ng hiÖu.
2. Thùc tr¹ng th¬ng hiÖu ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi
§¶ng vµ Nhµ níc ta lÊy mét trong nh÷ng chiÕn lîc quan träng ®Ó ph¸t
triÓn kinh tÕ ®Êt níc ®ã lµ dùa trªn c¬ së xuÊt khÈu. Muèn xuÊt khÈu hµng ho¸ ra
níc ngo¶i nÕu chØ dùa trªn nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh c¹nh tranh th× cha ®ñ mµ cßn
phô thuéc nhiÒu yÕu tè quan träng kh¸c nh s¶n phÈm ph¶i cã chç ®øng l©u dµi
trªn thÞ trêng quèc tÕ ,®îc ®Þnh vÞ b»ng sù a chuéng trong t©m trÝ ngêi tiªu dïng
níc ngoµi.
7
(2) " X©y dùng gi¸ trÞ th¬ng hiÖu dîc phÈm ViÖt Nam" Ph¹m ThÞ ViÖt Nga. T¹p chÝ KT&PT T6-2002 Tr 26.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nh vËy, s¶n phÈm cña ta kh«ng chØ cÇn cã chÊt lîng tèt ®ñ søc c¹nh tranh
mµ cßn cÇn cã th¬ng hiÖu næi tiÕng vµ lu«n lu«n b¶o vÖ ®îc th¬ng hiÖu ®ã.ThÕ
nhng ®ã l¹i lµ hai vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt mµ hiÖn nay doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang
hÕt søc lóng tóng.§ã lµ t×nh tr¹ng :
-ThiÕu th¬ng hiÖu lµ t×nh tr¹ng phæ biÕn
-MÊt c¾p th¬ng hiÖu trªn thÞ trêng níc ngoµi
2.1 ThiÕu th¬ng hiÖu lµ t×nh tr¹ng phæ biÕn
MÆc dï nhiÒu mÆt hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao, gi¸ rÎ ®· cã mÆt trªn thÞ
trêng nhiÒu níc trªn thÕ giíi, thÕ nhng ngêi tiªu dïng vÉn kh«ng biÕt ®Êy lµ hµng
ho¸ cña ViÖt Nam bëi mét lý do ®¬n gi¶n mµ quan träng ®ã lµ nh÷ng mÆt hµng
®ã kh«ng ®îc ghi nh·n lµ “made in Viet nam”
. VÝ dô : Ph¸t biÓu t¹i héi th¶o, «ng Vò TiÕn Léc – Phã chñ tÞch VCCI nhËn
xÐt “ hµng n«ng s¶n lµ mét mÆt hµng lîi thÕ cña ViÖt Nam, chiÕm 1/4tû
träng kim ngh¹ch xuÊt nhËp khÈu, nhng cho ®Õn nay hµng n«ng s¶n s¶n xuÊt
ra níc ngoµi vÉn chØ ë díi d¹ng th«, gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¹t ®îc rÊt thÊp mµ
mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh ®ã lµ thiÕu th¬ng hiÖu. LÊy vÝ dô cµ phª
ViÖt Nam chÊt lîng kh«ng thua kÐm cµ phª Brazil nhng v× kh«ng cã th¬ng
hiÖu nªn kh«ng thÓ b¸n b»ng cµ phª Brazil. Ngoµi ra nhiÒu mÆt hµng n«ng
s¶n cña ViÖt Nam ®øng thø 2,3 trªn thÕ giíi nhng cha cã tªn tuæi; v× vËy khi
xuÊt ®Òu ph¶i sö dông th¬ng hiÖu níc ngoµi nh g¹o ViÖt Nam b¸n trªn thÞ trêng thÕ giíi díi th¬ng hiÖu Th¸i Lan.”(1)8
Lîi dông t×nh tr¹ng thiÕu th¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam, nhiÒu doanh
nghiÖp níc ngoµi ®· cè t×nh “an theo” hay “mîn danh” th¬ng hiÖu ®Æc s¶n kh«ng
cßn lµ chuyÖn l¹. Nh÷ng s¶n phÈm n«ng s¶n ®Æc s¶n cña ViÖt Nam næi tiÕng mµ
c¸c níc kh¸c kh«ng thÓ s¶n xuÊt hoÆc chØ s¶n xuÊt víi sè lîng Ýt nh g¹o “nµng
th¬m chî ®µo” g¹o “nµng H¬ng”, níc m¾m Phó Quèc, nh·n Hng Yªn….®îc bµy
b¸n c«ng khai t¹i c¸c siªu thÞ,c¸c cöa hµng níc ngoµi víi nh·n hiÖu “made in
Th¸i Lan”, “made in H«ng K«ng”, “made in Tawan” …lµm cho s¶n phÈm cña
ViÖt Nam bÞ thu hÑp thÞ trêng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam kh«ng ®îc coi träng.
§©y lµ mét nguyªn nh©n quan träng gi¶i thÝch t¹i sao s¶n phÈm ViÖt Nam
dï lµ ®Æc s¶n vÉn khã b¸n trªn thÞ trêng thÕ giíi, gi¸ c¶ bÊp bªnh, thu nhËp gi¶m
v× kh«ng t¹o ®îc sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng. VÊn ®Ò ®ã ®· thÓ hiÖn sù yÕu kÐm
cña doanh nghiÖp ViÖt Nam khiÕn cho doanh nghiÖp thua thiÖt h¬n so víi c¸c níc kh¸c bëi hä kh«ng nh÷ng biÕt c¸ch x©y dùng th¬ng hiÖu,mîn th¬ng hiÖu cña
ngêi kh¸c lµm lîi cho m×nh mµ cßn b¶o vÖ rÊt chÆt th¬ng hiÖu cña m×nh.
8
(1) B¸o DiÔn ®µn doanh nghiÖp sè 74 , Tr 13
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
.VÝ dô: Khi gièng lóa th¬m cña doanh nghiÖp Th¸i lan ®îc c¸c nhµ khoa häc
Mü lÊy vÒ nghiªn cøu ®Ó s¶n xuÊt trªn thÞ trêng ®Êt Mü, lËp tøc hä më chiÕn
dÞch ®Ó b¶o vÖ. Hay th¬ng hiÖu xe tuk-tuk võa cã nguy c¬ bÞ mÊt c¾p hä l©p
tøc b¶o vÖ quyÒn b»ng c¸ch ®¨ng ký nh·n hiÖu th¬ng m¹i, tªn kinh doanh vµ
b»ng cÊp s¸ng chÕ bëi nã kh«ng schØ lµ mét biÓu tîng ®éc ®¸o cña quèc gia
mµ nã cßn cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao.(1)9
Ngµy nay ®Çu ra cho c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam kh¸ lµ më réng, nh÷ng thÞ
trêng tiÒm n¨ng nh Mü, NhËt, EU… b¾t ®Çu quan t©m ®Õn c¸c mÆt hµng Ch©u ¸,
nhng kh«ng ph¶i ë ®©u ngêi tiªu dïng còng biÕt ®Õn hµng ViÖt Nam nÕu nh nã
kh«ng cã tªn th¬ng hiÖu. V× vËy ®iÒu bøc thiÕt hiÖn nay lµ c¸c doanh nghÖp ViÖt
Nam ph¶i x©y dùng th¬ng hiÖu ,®¨ng ký b¶o hé th¬ng hiÖu bªn c¹nh nç lùc thóc
®Èy xuÊt khÈu, chØ b»ng c¸ch ®ã th× doanh nghiÖp ViÖt Nam míi cã thÓ gia t¨ng
®îc lîi nhuËn vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu.
2.2 Th¬ng hiÖu ViÖt Nam bÞ mÊt c¾p trªn thÞ trêng thÕ giíi
Nhµ kinh tÕ hä Kevin Lane ®· viÕt “cµng ngµy c¸c doanh nghiÖp cµng
nhËn thÊy r»ng: mét trong nh÷ng tµi s¶n quý nhÊt cña hä chÝnh lµ th¬ng hiÖu”
Trªn thøc tÕ ®· cã nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ®· nhËn thøc ®îc tÇm
quan träng cña viÖc x©y dùng vµ b¶o hé th¬ng hiÖu. ThÕ nhng vÉn cßn tån t¹i
nhiÒu doanhh nghiÖp cha nhËn thøc ®îc ®iÒu ®ã.
Tríc héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam vµ thÕ giíi. Th¬ng hiÖu sÏ ngµy cµng
trë thµnh yÕu tè quan träng trong kinh doanh, lµ trî thñ ®¾c lùc gióp doah nghiÖp
nhanh chãng th©m nhËp vµo thÞ trêng míi ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, ®Èy m¹nh tiªu
thô vµ n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi.
Cha bao giê vÊn ®Ò th¬ng hiÖu l¹i ®îc quan t©m nhiÒu nh thêi gian gÇn
®©y bëi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam dÒu bµng hoµng vµ bÊt ngê tríc hiÖn tîng mét sè th¬ng hiÖu hµng ho¸ cña ViÖt Nam l¹i bÞ chÝnh c¸c ®èi t¸c níc ngoµi
“chiÕm ®o¹t” mét c¸ch tr¾ng trîn b»ng c¸ch ®¨ng ký tríc nh·n hiÖu ®ã víi c¸c
c¬ quan b¶o hé së h÷u níc ngoµi.
Bªn c¹nh mét sè Ýt doanh nghiÖp ViÖt Nam cha nhËn thøc ®îc tÇm quan
träng cña së h÷u c«ng nghiÖp vµ gi¸ trÞ th¬ng hiÖu nªn ®· x©y dùng thµnh c«ng
chiÕn lîc th¬ng hiÖu ®a hµng ho¸ cña minh ra thÞ trêng víi nh÷ng th¬ng hiÖu næi
tiÕng nh :Vinamikl, nÖm Kimdan, vinacafe, miliket…lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh
cho s¶n phÈm hµng ho¸ cña m×nh khi xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng c¸c níc ho¨cj bu«n
b¸n trªn thÞ têng néi ®Þa, c¸c ®¬n vÞ nµy tù hµo lµ chñ së h÷u c¸c th¬ng hiÖu næi
tiÕng. ThÕ nhng ®ã lµ sù nh×n xa tr«ng r«ng cña mét sè Ýt c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam.
9
(!) internet. http:\ww.nguoilaodong.com
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Theo sè liÖu thèng kª cha ®Çy ®ñ ®Õn nay ®· cã hµng chôc doanh hiÖu
t¹i c¸c thÞ tr¬ng lín nh cµ phª Trung Nguyªn, thuèc l¸ Vina taba, níc
m¾m Phó Quèc, bia Sµi Gßn, Petrol ViÖt Nam , may ViÖt TiÕn, kho¸
ViÖt TiÖp..®Òu ®· bÞ ®¨ng ký t¹i thÞ trêng níc ngoµi.Trong ®ã th¬ng
hiÖu cña Vina taba ®· bÞ C«ng ty cña In®«nexia ®¨ng ký t¹i 12 níc
(gåm 9 níc ASEAN vµ Trung Quèc, Hµn Quèc, NhËt B¶n). NhiÒu nh·n
hiÖu hµng ho¸ ¨n kh¸ch cña ViÖt Nam ®· bÞ ®¨ng ký tr¸i phÐp cña Mü
riªng QuËn Cam hiÖn cã 150 th¬ng hiÖu bÞ ¨n c¾p.
Khi s¶n phÈm ®· ®îc kh¼ng ®Þnh trªn thÞ trêng th× gi¸ trÞ th¬ng hiÖu b¾t
®Çu ®îc h×nh thµnh vµ t¨ng lªn víi søc tiªu thô s¶n phÈm, thÊy tªn cña mét s¶n
phÈm cã chÊt lîng cao lµ ngêi tiªu dïng rÊt rÔ quyÕt ®Þnh bá tiÒn ra mua, ®ã
chÝnh lµ gi¸ trÞ cña th¬ng hiÖu. Tuy nhiÖn, ®©y còng lµ thêi ®iÓm th¬ng hiÖu cã
nguy c¬ bÞ ¨n c¾p. NhÊt lµ tríc nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh ®Çy kinh nghiÖm l·o
luyÖn trªn th¬ng trêng th× nh÷ng m¸nh khoÐ ®Ó chiÕm ®o¹t th¬ng hiÖu ®· trë
thµnh mét thñ ®o¹n c¹nh tranh th«ng thêng. NhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam
kh«ng hÒ biÕt nh·n hiÖu cña m×nh ®· ®îc ®¨ng ký b¶o hé ë níc ngoµi cho ®Õn
khi hä bÞ phÝa níc ngoµi ®Ö ®¬n kiÖn ®ßi båi thêng thiÖt h¹i do " sö dông nh·n
hiÖu tr¸i phÐp" hoÆc kh«ng ®îc xuÊt khÈu vµo thÞ trêng ®ã v× nh·n hiÖu ®· ®¨ng
ký.
§iÒu ®¸ng lo ng¹i lµ xu híng chiÕm ®o¹t nh·n hiÖucña doanh nghiÖp ViÖt
Nam ®ang ngµy mét gia t¨ng vµ chñ yÕu lµ tËp trung cña c¸c thÞ trêng mµ hµng
ViÖt Nam chiÕm thÞ phÇn kh¸ lín, quen thuéc víi kh¸ch hµng vµ ®îc ngêi tiªu
dïng u chuéng.
Nh÷ng thiÖt h¹i mµ doanh nghiÖp bÞ ®¸nh c¾p th¬ng hiÖu:
- ViÖc bÞ mÊt nh·n hiÖu sÏ g©y tæn h¹i trùc tiÕp tíi t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp buéc hä ph¶i bá thÞ trêng ®ã hoÆc mÊt c«ng x©y dùng
l¹i mét nh·n hiÖu kh¸c ®Ó x©m nhËp thÞ trêng.
- NÕu doanh nghiÖp muèn giµnh l¹i nh·n hiÖu cña m×nh ch¾c ch¾n doanh
nghiÖp ph¶i theo ®uæi c¸c vô kiÖn tông quèc tÕ luÈn quÈn dai d¼ng vµ cùc kú tèn
kÐm, mµ phÇn th¾ng hÕt søc mong manh do c¸c níc së t¹i cã xu thÕ b¶o hé
doanh nghiÖp cña m×nh.
VÝ dô: Sau chuyÕn kh¶o s¸t thÞ trêng ë Mü vÒ «ng NguyÔn §×nh Trêng, Phã
Tæng gi¸m ®èc C«ng ty May ViÖt TiÕn cho biÕt muèn ®îc "tr¶ l¹i tªn cho
em" th× May ViÖt TiÕn cã thÓ ph¶i bá cì 450 ngh×n ®« la Mü, DÖt Thµnh
C«ng bá ra 230 ngh×n ®« la Mü, DÖt Phong Phó còng cì 300 ngh×n ®« la
Mü.1
1
In ter net. HTPT: \\ Vina seek. Com
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Bªn c¹nh ®ã c¸c chuyªn gia còng c¶nh b¸o r»ng ngay c¶ khi quan t©m ®Õn
vÊn ®Ò së h÷u c«ng nghiÖp råi th× doanh nghiÖp còng cha ch¾c yªn t©m bëi v×
nh trêng hîp cña C«ng ty S÷a VinaMilK vÉn ph¶i lao vµo cuéc kiÖn tông c¶ ë toµ
¸n trong níc vµ níc ngoµi v× ph¶i tranh chÊp vÒ mét sè vÊn ®Ò b¶n quyÒn nh·n
hiÖu trªn mét sè s¶n phÈm s¶n xuÊt sang thÞ trêng Mü vµ ®· mÊt kho¶ng 20
ngh×n ®« la Mü ®Ó ®îc tr¶ l¹i tªn.
KÕt luËn: Tõ thùc tÕ trªn cho thÊy "c¸i tªn" kh«ng cßn lµ chuyÖn
nhá bëi ®»ng sau ®ã lµ tµi s¶n v« h×nh, lµ cam kÕt vÒ chÊt lîng, uy
tÝn, h×nh ¶nh quèc gia.... gi÷a ngêi b¸n víi kh¸ch hµng. T¹o ra th¬ng hiÖu ®· khã b¶o vÖ thµnh c«ng nã cßn khã h¬n.
2. Nh÷ng nguyªn nh©n cßn tån t¹i
Theo c¸c chuyªn gia vÒ së h÷u trÝ tuÖ, bµi häc ®¾t gi¸ cho c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam sau hµng lo¹t hµng ho¸ cã tiÕng cña ViÖt Nam bÞ mÊt ë thÞ trêng níc ngoµi ®ã lµ do kh«ng ®¨ng ký th¬ng hiÖu. Trªn thùc tÕ chØ ®Õn khi nµo
th¬ng hiÖu bÞ x©m ph¹m hoÆc cã nguy c¬ bÞ x©m h¹i hay ®· bÞ mÊt ë trªn thÞ trêng dÉn ®Õn nh÷ng thiÖt h¹i trÇm träng vÒ tiÒn cña th× doanh nghiÖp míi tÝnh ®Õn
viÖc ®¨ng ký th¬ng hiÖu. VËy c©u hái ®Æt ra lµ nguyªn nh©n nµo mµ doanh
nghiÖp ViÖt Nam l¹i l©m vµo c¶nh tiÒn mÊt tËt mang nh vËy?
Thø nhÊt, th¬ng nh©n ViÖt Nam cha nhËn thøc ®îc ®Çy ®ñ tÇm quan träng
cña th¬ng hiÖu hµng ho¸ tõ ®ã xem nhÑ viÖc ®¨ng ký quyÒn b¶o hé c«ng nghiÖp
®èi víi th¬ng hiÖu cña m×nh kh«ng chØ ë thÞ trêng níc ngoµi mµ ngay c¶ ë thÞ trêng trong níc.
Mét t©m lý phæ biÕn lµ c¸c doanh nghiÖp rÊt tù ty vµ c¸i g× còng muèn ¨n
ch¾c kh«ng gi¸m ®Çu t m¹o hiÓm. Hä thêng nghÜ lµ kh«ng biÕt s¶n phÈm cña hä
cã ®ñ søc c¹nh tranh ®øng v÷ng hay kh«ng mµ l¹i bá ra mét kho¶n tiÒn lín ®Ó
®¨ng ký th¬ng hiÖu. Do ®ã hä vÉn chØ chê ®Õn khi s¶n phÈm cã chç ®øng råi míi
lo ®Õn viÖc ®¨ng ký th¬ng hiÖu. §©y lµ t©m lý lµm ¨n nhá mang ®Ëm nÐt cña mét
níc n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu.
Mét sè doanh nghiÖp l¹i cã t tëng lµm ¨n ngµy nµo biÕt ngµy Êy cho nªn
hä kh«ng cßn x©y dùng th¬ng hiÖu vµ ®¨ng ký b¶o hé, ®©y lµ t tëng lµm ¨n ®îc
®©u hay ®ã, kh«ng cã kh¸t väng lín.
Thø hai, c¸c doanh nghiÖp cha x©y dùng ®îc chiÕn lîc kinh doanh dµi h¹n
t¹i c¸c thÞ trêng träng ®iÓm, do ®ã cã sù chËm trÔ trong viÖc ®¨ng ký th¬ng hiÖu
t¹i thÞ trêng níc ngoµi. Hä chØ lo ®Õn viÖc t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng
c¹nh tranh vµ t×m ®îc thÞ trêng xuÊt khÈu lµ ®ñ. H¬n n÷a cßn nghÜ r»ng, chØ ®¨ng
ký th¬ng hiÖu ë ViÖt Nam nh vËy lµ hoµn tÊt thñ tôc mµ kh«ng biÕt ph¶i tiÕn
hµnh ®¨ng ký th¬ng hiÖu hµng ho¸ tríc 6 th¸ng ®Õn 1 n¨m khi muèn ®a s¶n
20