Tài liệu Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty tnhh tùng bách

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN TÙNG BÁCH SINH VIÊN THỰC HIỆN : PHẠM HOÀNG MINH NGỌC MÃ SINH VIÊN : A21509 NGÀNH : KẾ TOÁN HÀ NỘI – 2016 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN TÙNG BÁCH Giáo viên hƣớng dẫn : Ths. Nguyễn Thanh Thủy Sinh viên thực hiện : Phạm Hoàng Minh Ngọc Mã sinh viên : A21509 Ngành : Kế toán HÀ NỘI – 2016 Thang Long University Libraty LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian thực tập tại Công ty TNHH Tùng Bách cùng với sự cố gắng của bản thân, em đã hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp đề tài: Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty TNHH Tùng Bách. Để đạt đƣợc kết quả này, em xin chân thành gửi lời cảm ơn và biết ơn sâu sắc đến cô giáo Ths. Nguyễn Thanh Thủy đã tận tình giúp đỡ để em có thể hoàn thành tốt khóa luận tốt nghiệp. Bên cạnh đó, em xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo bộ môn kế toán và toàn thể các thầy, cô giáo trƣờng Đại học Thăng Long đã giảng dạy và trang bị cho em những kiến thức cơ bản trong học tập giúp em có đƣợc hành trang cho hiện tại làm khóa luận và cho công việc trong tƣơng lai. Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các cô, chú, anh, chị trong tập thể Công ty TNHH Tùng Bách đã tạo điều kiện để cho em thực tập tại quý Công ty và giúp em có thể hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Do những nguyên nhân khách quan và chủ quan nên bài khóa luận tốt nghiệp của em còn nhiều sai sót mong nhận đƣợc sự chỉ bảo của các thầy, cô để bài khóa luận tốt nghiệp của em đƣợc hoàn thiện hơn cũng nhƣ kỹ năng làm việc thực tế của bản thân em đƣợc tốt hơn. Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2016 LỜI CAM KẾT Tôi xin cam đoan khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hƣớng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của ngƣời khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong khóa luận là có nguồn gốc và đƣợc trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên Phạm Hoàng Minh Ngọc Thang Long University Libraty MỤC LỤC CHƢƠNG 1. CƠ SƠ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TRONG CÁC DN THƢƠNG MẠI THEO QUYẾT ĐỊNH 48/QĐ – BTC .............................................................. 14 1.1. Một số vấn đề chung về bán hàng và xác định kết quả bán hàng ..................14 1.1.1. Bán hàng ............................................................................................................14 1.1.2. Xác định kết quả bán hàng ...............................................................................14 1.1.3. Mối quan hệ giữa bán hàng và xác định kết quả bán hàng ............................ 14 1.2. Các khái niệm liên quan đến kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng ........15 1.2.1. Doanh thu bán hàng .......................................................................................... 15 1.2.1.1. Khái niệm..........................................................................................................15 1.2.1.2. Điều kiện ghi nhận doanh thu ..........................................................................15 1.2.1.3. Nguyên tắc hạch toán ....................................................................................... 15 1.2.2. Các khoản giảm trừ doanh thu .........................................................................16 1.2.2.1. Khái niệm..........................................................................................................16 1.2.2.2. Nguyên tắc hạch toán ....................................................................................... 16 1.2.3. Doanh thu thuần................................................................................................ 17 1.2.4. Giá vốn hàng bán............................................................................................... 17 1.2.5. Lợi nhuận gộp ....................................................................................................17 1.2.6. Chi phí quản lý kinh doanh ..............................................................................17 1.2.7. Kết quả bán hàng ............................................................................................... 17 1.3. Các phƣơng thức bán hàng và phƣơng thức thanh toán ................................ 18 1.3.1. Các phương thức bán hàng...............................................................................18 1.3.1.1. Phương thức bán buôn .....................................................................................18 1.3.1.2. Phương thức bán lẻ, bán trả góp......................................................................19 1.3.1.3. Phương thức gửi bán đại lý hay kí gửi hàng hóa .............................................20 1.3.2. Các phương thức thanh toán ............................................................................20 1.3.2.1. Phương thức thanh toán ngay ..........................................................................20 1.3.2.2. Phương thức thanh toán sau (trả chậm) .......................................................... 21 1.4. Phƣơng pháp xác định giá vốn hàng bán ......................................................... 22 1.4.1. Trường hợp bán hàng không qua kho ............................................................. 22 1.4.2. Trường hợp bán hàng qua kho .........................................................................22 1.4.2.1. Phương pháp nhập trước xuất trước (FIFO) ...................................................22 1.4.2.2. Phương pháp bình quân ...................................................................................22 1.4.2.3. Phương pháp giá thực tế đích danh .................................................................23 1.5. Kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng .............................................24 1.5.1. Chứng từ kế toán và tài khoản sử dụng ........................................................... 24 1.5.1.1. Chứng từ kế toán .............................................................................................. 24 1.5.1.2. Tài khoản sử dụng ............................................................................................ 24 1.5.2. Phương pháp kế toán ........................................................................................ 27 1.5.2.1. Kế toán bán hàng theo phương pháp kê khai thường xuyên ............................ 27 1.5.2.2. Kế toán bán hàng theo phương pháp kiểm kê định kỳ .....................................32 1.5.3. Kế toán xác định kết quả bán hàng ..................................................................33 1.5.3.1. Kế toán chi phí quản lý kinh doanh ..................................................................33 1.5.3.2. Kế toán xác định kết quả bán hàng ..................................................................35 1.6. Tổ chức sổ kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng .......................... 36 1.6.1. Các hình thức kế toán ....................................................................................... 36 1.6.2. Hình thức kế toán nhật ký chung .....................................................................36 1.6.2.1. Đặc trưng cơ bản.............................................................................................. 36 1.6.2.2. Trình tự ghi sổ kế toán .....................................................................................36 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN TÙNG BÁCH .................................................................................................... 38 2.1. Tổng quan về Công ty TNHH Tùng Bách ........................................................ 38 2.1.1. Giới thiệu sơ lược về Công ty ............................................................................38 2.1.1.1. Giới thiệu chung về công ty ..............................................................................38 2.1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển...................................................................38 2.1.2. Đặc điểm hoạt động kinh doanh .......................................................................38 2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý của Công ty TNHH Tùng Bách ................39 2.1.4. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty TNHH Tùng Bách ..................41 2.1.4.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán ...........................................................................41 2.1.4.2. Các chính sách kế toán áp dụng tại Công ty TNHH Tùng Bách ......................42 Thang Long University Libraty 2.2. Thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty TNHH Tùng Bách........................................................................................................43 2.2.1. Các phương thức bán hàng và phương thức thanh toán ................................ 43 2.2.1.1. Phương thức bán hàng .....................................................................................43 2.2.1.2. Phương thức thanh toán ...................................................................................43 2.2.2. Phương pháp xác định giá vốn hàng bán ........................................................ 44 2.2.3. Kế toán bán hàng ............................................................................................... 46 2.2.3.1. Phương thức bán buôn .....................................................................................46 2.2.3.2. Bán lẻ ................................................................................................................54 2.2.3.3. Khoản giảm trừ doanh thu ...............................................................................62 2.2.3.4. Tổ chức sổ chi tiết bán hàng ............................................................................62 2.2.4. Chi phí quản lý kinh doanh ..............................................................................73 2.2.4.1. Chi phí nhân viên ............................................................................................. 73 2.2.4.2. Chi phí khấu hao tài sản cố định ......................................................................79 2.2.4.3. Chi phí công cụ dụng cụ ...................................................................................81 2.2.4.4. Chi phí dịch vụ mua ngoài ...............................................................................83 2.2.5. Kế toán xác định kết quả bán hàng ..................................................................91 CHƢƠNG 3. PHƢƠNG HƢỚNG HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN TÙNG BÁCH................................................................................. 97 3.1. Đánh giá khái quát công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp......................................................................................................97 3.1.1. Ưu điểm ..............................................................................................................97 3.1.1.1. Tổ chức bộ máy kế toán ....................................................................................97 3.1.1.2. Quy trình kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng.............................. 98 3.1.2. Hạn chế ..............................................................................................................98 3.2. Yêu cầu và nguyên tắc hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng ....................................................................................................................... 99 3.2.1. Yêu cầu hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng ............99 3.2.2. Nguyên tắc hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng .....100 3.3. Những đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng ..............................................................................................................101 3.3.1. Mẫu sổ tài khoản .............................................................................................101 3.3.2. Giảm trừ doanh thu .........................................................................................110 3.3.3. Chi phí khấu hao tài sản cố định và phân bổ công cụ dụng cụ ....................112 3.3.4. Phương pháp tính giá vốn hàng bán ..............................................................116 Thang Long University Libraty DANH MỤC VIẾT TẮT BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế CCDC Công cụ dụng cụ CKTM Chiết khấu thƣơng mại CP Chi phí DN Doanh nghiệp DT Doanh thu đƣ Đối ứng GTGT Giá trị gia tăng GVHB Giá vốn hàng bán KKĐK Kê khai định kỳ KKTX Kê khai thƣờng xuyên K/c Kết chuyển QLDN Quản lý doanh nghiệp TK Tài khoản TSCĐ Tài sản cố định TTĐB Tiêu thụ đặc biệt DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Kế toán nghiệp vụ bán buôn hàng hóa qua kho ...........................................28 Sơ đồ 1.2. Kế toán nghiệp vụ bán buôn không qua kho có tham gia thanh toán ..........29 Sơ đồ 1.3. Kế toán bán buôn không qua kho không tham gia thanh toán .....................29 Sơ đồ 1.4. Kế toán nghiệp vụ bán hàng trả góp ............................................................ 30 Sơ đồ 1.5. Kế toán bán lẻ hàng hóa ...............................................................................30 Sơ đồ 1.6. Kế toán trƣờng hợp doanh nghiệp có hàng giao đại lý ................................ 31 Sơ đồ 1.7. Kế toán trƣờng hợp doanh nghiệp nhận bán hàng đại lý ............................. 31 Sơ đồ 1.8. Kế toán bán hàng tại đơn vị tính thuế GTGT theo phƣơng pháp trực tiếp .32 Sơ đồ 1.9. Kế toán nghiệp vụ bán hàng theo phƣơng pháp KKĐK .............................. 33 Sơ đồ 1.10. Kế toán chi phí quản lý kinh doanh ........................................................... 34 Sơ đồ 1.11. Kế toán xác định kết quả kinh doanh ......................................................... 35 Sơ đồ 1.12. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký chung .............................. 37 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức Công ty TNHH Tùng Bách .................................................39 Sơ đồ 2.2. Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty TNHH Tùng Bách ....................41 Sơ đồ 2.3. Quy trình kế toán bán hàng trên phần mềm .................................................46 Biểu số 2.1. Bảng theo dõi tình hình biến động hàng hóa .............................................45 Biểu số 2.2. Hợp đồng kinh tế ....................................................................................... 48 Biểu số 2.3. Hóa đơn giá trị gia tăng .............................................................................49 Biểu số 2.4. Phiếu xuất kho ........................................................................................... 50 Biểu số 2.5. Giấy báo có ................................................................................................ 51 Biểu số 2.6. Phiếu xuất kho ........................................................................................... 53 Biểu số 2.7. Phiếu thu ....................................................................................................54 Biểu số 2.8. Hóa đơn giá trị gia tăng .............................................................................56 Biểu số 2.9. Phiếu xuất kho ........................................................................................... 57 Biểu số 2.10. Phiếu thu ..................................................................................................58 Biểu số 2.11. Phiếu xuất kho ......................................................................................... 59 Biểu số 2.12. Phiếu thu ..................................................................................................60 Biểu số 2.13. Hóa đơn giá trị gia tăng ...........................................................................61 Biểu số 2.14. Sổ cái chi tiết hàng hóa............................................................................63 Biểu số 2.15. Sổ cái chi tiết giá vốn hàng bán............................................................... 65 Biểu số 2.16. Sổ cái chi tiết doanh thu ..........................................................................68 Thang Long University Libraty Biểu số 2.17. Sổ cái chi tiết công nợ .............................................................................71 Biểu số 2.18. Tỷ lệ trích theo lƣơng ..............................................................................74 Biểu số 2.19. Bảng chấm công lao động .......................................................................75 Biểu số 2.20. Bảng thanh toán tiền lƣơngbộ phận văn phòng .......................................76 Biểu số 2.21. Bảng thanh toán lƣơng bộ phận bán hàng ...............................................77 Biểu số 2.22. Bảng phân bổ tiền lƣơng và bảo hiểm xã hội ..........................................78 Biểu số 2.23. Bảng tính và phân bổ tài sản cố định ......................................................80 Biểu số 2.24. Sổ chi tiết tài khoản hao mòn TSCĐ ....................................................... 81 Biểu số 2.25. Bảng phân bổ công cụ dụng cụ ............................................................... 82 Biểu số 2.26. Phiếu chi ..................................................................................................83 Biểu số 2.27. Hóa đơn dịch vụ viễn thông ....................................................................84 Biểu số 2.28. Giấy báo nợ ............................................................................................. 85 Biểu số 2.29. Phiếu dịch vụ ........................................................................................... 86 Biểu số 2.30. Phiếu chi ..................................................................................................87 Biểu số 2.31. Phiếu dịch vụ chuyển phát nhanh ............................................................ 88 Biểu số 2.32. Sổ cái chi tiết chi phí quản lý doanh nghiệp ...........................................89 Biểu số 2.33. Báo cáo kết quả bán hàng ........................................................................91 Biểu số 2.34. Sổ chi tiết tài khoản xác định doanh thu .................................................92 Biểu số 2.35. Sổ nhật ký chung (trích) ..........................................................................94 Biểu số 3.1. Sổ chi tiết tài khoản hàng hóa .................................................................102 Biểu số 3.2. Sổ chi tiết giá vốn hàng bán ....................................................................104 Biểu số 3.3. Sổ chi tiết doanh thu ................................................................................106 Biểu số 3.4. Sổ chi tiết công nợ ...................................................................................109 Biểu số 3.5. Hóa đơn GTGT ghi nhận chiết khấu thƣơng mại....................................111 Biểu số 3.6. Bảng tính và phân bổ tài sản cố định ......................................................113 Biểu số 3.7. Bảng phân bổ công cụ dụng cụ ...............................................................114 Biểu số 3.8. Báo cáo kết quả bán hàng (kiến nghị) .....................................................115 LỜI MỞ ĐẦU Trong những năm gần đây, Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ tăng trƣởng kinh tế hàng đầu khu vực, GDP hàng năm đƣợc tăng lên đáng kể. Nền kinh tế có đƣợc những thành quả nhƣ vậy chính là nhờ vào đƣờng lối, chính sách và sự chỉ đạo đúng đắn của Đảng, Nhà Nƣớc và Chính phủ. Sự phát triển của các thành phần kinh tế nhỏ và vừa là một đóng góp đáng kể cho sự phát triển chung của nền kinh tế nƣớc ta. Cùng với tiến trình phát triển của kinh tế thị trƣờng, phân phối hàng hóa đến tay ngƣời tiêu dùng vô cùng quan trọng. Chính vì lí do nhƣ vậy nên em đã chọn Công ty TNHH Tùng Bách làm nơi thực tập tốt nghiệp. Đây là một doanh nghiệp chuyên phân phối các sản phẩm thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày của ngƣời dân. Với mục đích tìm hiểu, làm quen với tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đồng thời vận dụng kiến thức đã học để tiến hành phân tích, đánh giá một số hoạt động của doanh nghiệp em đã làm bài khóa luận tốt nghiệp với đề tài “Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Tùng Bách” để hiểu rõ hơn về Công ty TNHH Tùng Bách. Nội dung khóa luận tốt nghiệp của em gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại các doanh nghiệp thƣơng mại theo quyết định 48/2006/QĐ - BTC. Chƣơng 2: Thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty TNHH Tùng Bách. Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty TNHH Tùng Bách. - Đối tƣợng nghiên cứu: Kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty TNHH Tùng Bách. - Phạm vi nghiên cứu: Kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty TNHH Tùng Bách trong tháng 12 năm 2015. - Mục tiêu nghiên cứu: Tìm hiểu thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty Tùng Bách. Qua đó thấy đƣợc phƣơng pháp hạch toán của kế toán viên trong việc xử lý các nghiệp vụ kinh tế phát sinh từ đó đƣa ra những ƣu điểm và hạn chế của bộ phận kế toán trong Công ty và tìm ra các biện pháp khắc phục kịp thời nhằm hoàn thiện thêm nội dung kế toán bán hàng bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty TNHH Tùng Bách. Thang Long University Libraty - Phƣơng pháp nghiên cứu: Thống kê, phân tích số liệu thu thập đƣợc trong quá trình thực tập tại Công ty TNHH Tùng Bách, dựa trên phƣơng pháp nghiên cứu của hạch toán kế toán theo 4 phƣơng pháp:  Phƣơng pháp chứng từ kế toán;  Phƣơng pháp tính giá;  Phƣơng pháp đối ứng tài khoản;  Phƣơng pháp tổng hợp và cân đối kế toán. Trong quá trình nghiên cứu đƣợc sự hƣớng dẫn của cô giáo Ths. Nguyễn Thanh Thủy và các cán bộ nhân viên bộ phận kế toán trong Công ty TNHH Tùng Bách đã giúp em hoàn thành bài khóa luận này. Do thời gian thực tập hạn chế nên nhiều nghiệp vụ kinh tế ở các hình thức khác nhau chƣa đƣợc tìm hiểu kĩ nên em mong các thầy cô góp ý để bài khóa luận đƣợc hoàn thiện hơn. CHƢƠNG 1 CƠ SƠ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TRONG CÁC DN THƢƠNG MẠI THEO QUYẾT ĐỊNH 48/QĐ – BTC 1.1. Một số vấn đề chung về bán hàng và xác định kết quả bán hàng 1.1.1. Bán hàng Bán hàng là khâu cuối cùng trong chu kỳ hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp thƣơng mại. Đây là quá trình chuyển giao quyền sở hữu hàng hóa cho ngƣời mua và doanh nghiệp thu tiền về hoặc nhận đƣợc quyền thu tiền. Xét về góc độ kinh tế: bán hàng là quá trình hàng hóa của doanh ngiệp đƣợc chuyển từ hình thái vật chất (hàng) sang hình thái tiền tệ (tiền). Quá trình bán hàng ở các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp thƣơng mại nói riêng có những đặc điểm chính sau đây:  Có sự trao đổi thỏa thuận giữa ngƣời mua và ngƣời bán, ngƣời bán đồng ý bán, ngƣời mua đồng ý mua, họ trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền;  Có sự thay đổi quyền sở hữu về hàng hóa: ngƣời bán mất quyền sở hữu, ngƣời mua có quyền sở hữu về hàng hóa đã mua bán. Trong quá trình tiêu thụ hàng hóa, các doanh nghiệp cung cấp cho khách hàng một khối lƣợng hàng hóa và nhận lại của khách hàng một khoản gọi là doanh thu bán hàng. Số doanh thu này là cơ sở để doanh nghiệp xác định kết quả bán hàng của mình. 1.1.2. Xác định kết quả bán hàng Xác định kết quả bán hàng là việc so sánh giữa chi phí bán hàng đã bỏ ra và doanh thu bán hàng đã thu về trong kỳ. Nếu thu nhập lớn hơn chi phí thì kết quả bán hàng là lãi, thu nhập nhỏ hơn chi phí thì kết quả bán hàng là lỗ. Việc xác định kết quả bán hàng thƣờng đƣợc tiến hành vào cuối kỳ bán hàng (cuối tháng, cuối quý, cuối năm), tùy thuộc vào đặc điểm bán hàng và yêu cầu quản lý của từng DN. 1.1.3. Mối quan hệ giữa bán hàng và xác định kết quả bán hàng Bán hàng là khâu cuối cùng trong quá trình bán hàng của DN, còn xác định kết quả bán hàng là căn cứ quan trọng để đơn vị quyết định tiêu thụ bán hàng nữa hay không. Do đó có thể nói giữa bán hàng và xác định kết quả bán hàng có mối quan hệ mật thiết. Kết quả bán hàng là mục đích cuối cùng của DN còn bán hàng là phƣơng thức trực tiếp để đạt đƣợc mục đích đó. 14 Thang Long University Libraty 1.2. Các khái niệm liên quan đến kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng 1.2.1. Doanh thu bán hàng 1.2.1.1. Khái niệm Doanh thu bán hàng là tổng hợp lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp thu đƣợc trong kỳ hạch toán phát sinh từ hoạt động sản xuất kinh doanh thông thƣờng của doanh nghiệp góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp. Doanh thu còn là toàn bộ số tiền sẽ thu đƣợc từ các hoạt động giao dịch từ các hoạt động giao dịch nhƣ bán sản phẩm hàng hóa cho khách hàng bao gồm cả các khoản phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có). 1.2.1.2. Điều kiện ghi nhận doanh thu Doanh thu bán hàng đƣợc ghi nhận khi đồng thời thỏa mãn tất cả năm điều kiện sau:  DN đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng bán cho ngƣời mua;  DN không nắm giữ quyền quản lý hàng hóa nhƣ ngƣời sở hữu hoàng hóa hoặc quyền kiểm soát hàng hóa;  Doanh thu đƣợc xác định tƣơng đối chắc chắn;  DN đã thu đƣợc hoặc sẽ thu đƣợc lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng;  Xác định đƣợc chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng. 1.2.1.3. Nguyên tắc hạch toán Đối với cơ sở kinh doanh nộp thuế GTGT theo phƣơng pháp khấu trừ: khi viết hóa đơn bán hàng phải ghi rõ giá bán chƣa có thuế GTGT, các khoản phụ thu, thuế GTGT phải nộp và tổng giá thanh toán. Doanh thu bán hàng đƣợc phản ánh theo số tiền bán hàng chƣa có thuế GTGT. Đối với hàng hóa chịu thuế GTGT theo phƣơng pháp trực tiếp thì doanh thu đƣợc phản ánh trên tổng giá thanh toán. Đối với hàng hóa thuộc diện chịu thuế tiêu thu đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu thì doanh thu tính trên tổng giá mua bán. Doanh thu bán hàng (kể cả doanh thu nội bộ) phải đƣợc theo dõi chi tiết theo từng loại sản phẩm nhằm xác định chính xác, đầy đủ kết quả kinh doanh của từng mặt hàng khác nhau. Trong đó doanh thu nội bộ là doanh thu của những sản phẩm hàng hóa cung cấp lẫn nhau giữa các đơn vị trực thuộc trong cùng một hệ thống tổ chức nhƣ: giá trị các loại sản phẩm, hàng hóa đƣợc dùng để trả lƣơng cho cán bộ công nhân viên, giá trị các sản phẩm đem biếu, tặng hoặc tiêu dùng trong nội bộ DN. 15 1.2.2. Các khoản giảm trừ doanh thu 1.2.2.1. Khái niệm Các khoản giảm trừ doanh thu theo quy định bao gồm: chiết khấu thƣơng mại, giảm giá hàng bán và hàng bán bị trả lại, thuế xuất khẩu, thuế GTGT (theo phƣơng pháp trực tiếp)…  Chiết khấu thƣơng mại: là số tiền mà DN bán giảm giá niêm yết cho khách hàng mua hàng với khối lƣợng lớn. Chiết khấu thƣơng mại bao gồm khoản bớt giá và khoản hồi khấu. Các điều kiện về chiết khấu đƣợc ghi trong hợp đồng mua bán hoặc cam kết về mua, bán hàng.  Giảm giá hàng bán: là số tiền giảm trừ cho khách hàng ngoài hóa đơn hay hợp đồng cung cấp hàng hóa, dịch vụ do các nguyên nhân đặc biệt nhƣ: hàng kém phẩm chất, không đúng quy cách, giao hàng không đúng thời gian địa điểm trong hợp đồng,…  Hàng bán bị trả lại: là giá trị khối lƣợng hàng bán đó đã đƣợc xác định là tiêu thụ và bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán do nguyên nhân nào đó các nguyên nhân khác nhau nhƣ:vi phạm cam kết, vi phạm hợp đồng kinh tế, hàng kém chất lƣợng, mất phẩm chất, không đúng quy cách chủng loại. Giá trị hàng bán bị trả lại phản ánh trên tài khoản này sẽ điều chỉnh doanh thu bán hàng thực tế trong kỳ để tính doanh thu thuần và số lƣợng hàng đã bán ra trong kỳ báo cáo.  Các khoản thuế không đƣợc hoàn lại:  Thuế xuất khẩu là loại thuế gián thu, làm giảm trừ doanh thu khi DN xuất khẩu hàng hóa nằm trong danh mục chịu thuế xuất khẩu qua biên giới Việt Nam.  Thuế GTGT (theo phƣơng pháp trực tiếp): thuế GTGT là thuế gián thu, đƣợc tính trên khoản giá trị tăng thêm của hàng hóa phát sinh trong quá trình sản xuất, lƣu thông và tiêu dùng. Thuế GTGT của doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phƣơng pháp trực tiếp tƣơng ứng với số doanh thu đƣợc xác định trong kỳ. 1.2.2.2. Nguyên tắc hạch toán Các khoản giảm trừ doanh thu phải đƣợc hạch toán riêng: trong đó các khoản chiết khấu thƣơng mại, giảm giá hàng bán đƣợc xác định nhƣ sau:  Doanh nghiệp phải có quy chế quản lý và công bố công khai các khoản chiết khấu thƣơng mại, giảm giá hàng bán; 16 Thang Long University Libraty  Các khoản chiết khấu thƣơng mại hoặc giảm giá hàng bán cho số hàng bán ra trong kỳ phải đảm bảo DN kinh doanh có lãi;  Phải ghi rõ trong hợp đồng kinh tế và hóa đơn bán hàng. 1.2.3. Doanh thu thuần Doanh thu thuần là phần chênh lệch giữa doanh thu bán hàng với các khoản giảm trừ doanh thu. Doanh thu thuần = Doanh thu – Các khoản giảm trừ doanh thu 1.2.4. Giá vốn hàng bán Giá vốn hàng bán để phản ánh trị giá vốn của hàng hóa đã đƣợc tiêu thụ trong kỳ. Giá vốn hàng bán của doanh nghiệp thƣơng mại là toàn bộ số tiền thực tế mà DN đã bỏ ra để mua đƣợc số hàng hóa đó và chi phí thu mua phân bổ cho hàng hóa đã tiêu thụ. Việc hạch toán giá vốn hàng bán có thể đƣợc xảy ra đồng thời cùng lúc với việc xác định doanh thu (phƣơng pháp KKTX) hoặc cũng có thể đƣợc xác định vào cuối kỳ kế toán (phƣơng pháp KKĐK). 1.2.5. Lợi nhuận gộp Lợi nhuận gộp là số chênh lệch giữa doanh thu thuần về bán hàng với giá vốn hàng bán. Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn hàng bán 1.2.6. Chi phí quản lý kinh doanh Chi phí quản lý kinh doanh là những khoản chi phí phát sinh có liên quan đến hoạt động chung của cả DN mà không tách riêng cho một hoạt động nào. Chi phí quản lý DN đƣợc chia thành các khoản mục nhƣ: chi phí nhân viên quản lý, chi phí vật liệu, đồ dùng văn phòng, khấu hao, thuế, phí lệ phí, chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí bằng tiền khác. 1.2.7. Kết quả bán hàng Kết quả bán hàng là số chênh lệch giữa doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ với trị giá vốn của hàng bán và chi phí quản lý kinh doanh. Kết quả bán hàng = Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ 17 – Giá vốn hàng bán – Chi phí quản lý kinh doanh Trong đó Doanh thu thuần = Tổng doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ – Các khoản giảm trừ doanh thu 1.3. Các phƣơng thức bán hàng và phƣơng thức thanh toán 1.3.1. Các phương thức bán hàng 1.3.1.1. Phương thức bán buôn Bán buôn là phƣơng thức bán hàng cho đối tƣợng là các DN sản xuất, DN thƣơng mại hoặc các cá nhân để về sản xuất, kinh doanh hoặc bán lại. Hàng hoá đƣợc coi là tiêu thụ khi ngƣời mua thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán. Đặc điểm của hàng hoá bán buôn là hàng hoá vẫn nằm trong quá trình lƣu thông, chƣa đi vào tiêu dùng. Hàng hóa bán buôn thƣờng đƣợc bán theo lô hoặc bán với số lƣợng lớn. Giá bán biến động tuỳ thuộc vào số lƣợng hàng bán và phƣơng thức thanh toán. Có 2 phƣơng thức bán buôn:  Bán buôn qua kho: Là phƣơng thức bán hàng mà hàng hóa đƣợc xuất từ kho của DN. Đây là phƣơng thức bán hàng truyền thống và thích hợp để áp dụng với những DN thƣơng mại có đặc điểm: quá trình tiêu thụ có diễn ra theo định kỳ giao - nhận, thời điểm giao hàng không trùng với thời điểm nhập hàng hay đối với những DN kinh doanh hàng hóa khó khai thác hoặc hàng hóa cần qua dự trữ, xử lí để tăng giá trị thƣơng mại. Phƣơng thức này có thể đƣợc thực hiện dƣới 2 hình thức:  Xuất kho bán trực tiếp: Hàng hóa đƣợc bán và giao ngay cho bên mua tại kho của ngƣời bán. Khách hàng tới kho của DN để nhận hàng. Hàng hóa đƣợc xác định là tiêu thụ khi khách hàng đã nhận đủ hàng và kí vào hóa đơn mua hàng.  Xuất kho gửi bán chờ chấp nhận: DN thƣơng mại xuất kho hàng hóa và chuyển hàng, giao cho bên mua tại một địa điểm đã quy định trong hợp đồng bằng phƣơng tiện sẵn có tại DN hoặc thuê ngoài. Chi phí vận chuyển này do bên bán hoặc bên mua chịu, tùy thuộc vào điều kiện trong hợp đồng thƣơng mại đã ký. Hàng hóa khi chuyển đi vẫn thuộc quyền sở hữu của DN; khi bên mua chấp nhận thanh toán (một phần hoặc toàn bộ số hàng) thì hàng hóa mới đƣợc coi là tiêu thụ.  Bán buôn không qua kho: Theo phƣơng thức bán hàng này, DN sau khi mua hàng, nhận hàng, không chuyển về lƣu kho mà chuyển thẳng cho bên mua. Đây là phƣơng thức bán hàng tiết kiệm nhất vì giảm thiểu đƣợc chi phí lƣu 18 Thang Long University Libraty thông, bảo quản; tăng nhanh sự vận động của vốn. Dựa vào cách thức thanh toán, nghiệp vụ này đƣợc chia thành 2 hình thức:  Bán buôn không qua kho có tham gia thanh toán theo hình thức trực tiếp (giao tay ba) là hình thức bán hàng mà DN mua hàng, giao trực tiếp cho đại diện bên mua tại kho của ngƣời bán. Hàng hóa đƣợc xác định là tiêu thụ khi đại diện bên mua xác nhận đủ hàng, bên mua đã thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán.  Bán buôn không qua kho có tham gia thanh toán theo hình thức vận chuyển thẳng: DN sau khi mua hàng, nhận hàng, dùng phƣơng tiện vận tải của mình hoặc thuê ngoài để chuyển hàng đến cho bên mua tại địa điểm đã thỏa thuận. Hàng hóa chuyển bán vẫn thuộc quyền sở hữu của DN. Hàng hóa đƣợc xác định là tiêu thụ khi DN nhận đƣợc tiền của bên mua hoặc thông báo đã nhận hàng và chấp nhận thanh toán.  Bán buôn không qua kho không tham gia thanh toán: Là hình thức mà DN thƣơng mại không thực hiện quá trình mua hàng và bán hàng, mà đóng vai trò trung gian môi giới trong quan hệ mua - bán giữa nhà cung cấp và khách hàng. Căn cứ theo hợp đồng kinh tế đã ký kết và giá trị hàng hóa trên hóa đơn mua bán mà DN đƣợc hƣởng khoản tiền hoa hồng do bên mua hoặc bán trả.Trong hình thức này, DN không phát sinh nghiệp vụ mua bán hàng hóa mà kế toán bán hàng chỉ phản ảnh doanh thu là khoản tiền hoa hồng nhận đƣợc, không ghi nhận nghiệp vụ mua - bán. Nếu có phát sinh các chi phí liên quan đến môi giới sẽ đƣợc hạch toán vào chi phí bán hàng. 1.3.1.2. Phương thức bán lẻ, bán trả góp Bán lẻ hàng hóa là phƣơng thức bán hàng trực tiếp cho ngƣời tiêu dùng, hoặc các tổ chức kinh tế hoặc các đơn vị kinh tế tập thể mua về mang tính chất tiêu dùng nội bộ. Bán hàng theo phƣơng thức này có đặc điểm là hàng hoá đã ra khỏi quá trình lƣu thông và đi vào tiêu dùng, giá trị và giá trị sử dụng của hàng hoá đã đƣợc thực hiện. Bán lẻ thƣờng bán đơn chiếc hoặc bán với số lƣợng nhỏ, giá bán thƣờng ổn định. Trong phƣơng thức này có 3 hình thức bán lẻ phổ biến sau:  Bán lẻ thu tiền trực tiếp: Là hình thức bán hàng mà nhân viên bán hàng thu tiền trực tiếp của khách và giao hàng cho khách. Tùy thuộc vào yêu cầu của nhân viên quản lý tại quầy hàng bán lẻ mà nhân viên bán hàng kiểm kê lƣợng hàng còn lại và dựa vào lƣợng hàng luân chuyển trong ca, ngày…để xác định số lƣợng hàng bán ra của từng mặt hàng. Cuối ca, ngày bán hàng, nhân viên bán hàng tiến hành kiểm quầy, kiểm tiền và lập báo cáo tiền bán hàng, nộp cho kế toán bán lẻ để ghi sổ. 19  Bán lẻ thu tiền tập trung: Là hình thức bán hàng mà việc thu tiền và giao hàng tách rời nhau. Ngƣời mua chỉ nhận đƣợc hàng khi đã giao tiền tại nơi tập trung thu tiền. Cuối ca, ngày bán hàng, nhân viên bán hàng kiểm tra hàng hóa tại quầy và lập báo cáo doanh thu nộp trong ca, ngày. Nhân viên thu ngân có nhiệm vụ thu tiền, kiểm tiền và nộp tiền cho thủ quỹ. Kế toán bán hàng nhận chứng từ tại quầy làm căn cứ ghi chép các nghiệp vụ bán hàng trong ngày, kỳ để báo cáo.  Bán hàng trả góp là hình thức bán hàng thu tiền nhiều lần, ngƣời mua thanh toán một phần ngay tại thời điểm mua. Số tiền còn lại, ngƣời mua chấp nhận trả dần ở các kỳ tiếp theo và phải chịu một khoản lãi nhất định do trả chậm. DN chỉ ghi nhận doanh thu bán hàng theo giá bán ngay và khoản lãi trả chậm đƣợc ghi nhận vào doanh thu chƣa thực hiện và phân bổ dần trong thời gian trả chậm. 1.3.1.3. Phương thức gửi bán đại lý hay kí gửi hàng hóa Phƣơng thức bán hàng gửi đại lý, ký gửi bán đúng giá hƣởng hoa hồng là phƣơng thức bên giao đại lý, ký gửi bên đại lý để bán hàng cho DN. Bên nhận đại lý bán hàng theo đúng giá đã quy định và đƣợc hƣởng thù lao dƣới hình thức hoa hồng hoặc chênh lệch giá. Số tiền hoa hồng trả cho đại lý đƣợc tính vào chi phí bán hàng của bên giao đại lý. Theo luật thuế GTGT, bên đại lý bán theo đúng giá quy định của bên giao đại lý qui định thì bên đại lý phải nộp toàn bộ thuế GTGT đầu ra của hàng bán đại lý và phần hoa hồng đƣợc hƣởng. Trƣờng hợp bên đại lý hƣởng khoản chênh lệch giá thì bên đại lý sẽ chịu thuế GTGT tính trên phần GTGT. 1.3.2. Các phương thức thanh toán 1.3.2.1. Phương thức thanh toán ngay  Phƣơng thức thanh toán bằng tiền mặt Thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt áp dụng trong trƣờng hợp giao hàng và thanh toán tiền hàng đƣợc thực hiện hiện tại cùng một thời điểm và ngay tại DN, việc tiêu thụ đƣợc hoàn tất sau khi giao hàng và nhận tiền. Theo quy định của luật thuế GTGT, thanh toán bằng tiền mặt chỉ thực hiện với các khoản giao dịch có giá trị dƣới 20 triệu đồng. Thanh toán bằng tiền mặt chỉ áp dụng phổ biến trong bán lẻ hàng hóa, đặc biệt là bán các mặt hàng thuộc hàng tiêu dùng. DN thực hiện hình thức thanh toán này cần thực hiện kiểm kê quỹ đối chiếu sổ sách thƣờng xuyên để đảm bảo đủ tiền giảm tình trạng lợi dụng tiền của Công ty. Nói 20 Thang Long University Libraty