Tài liệu Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty tnhh thương mại và dịch vụ kỹ thuật sao bắc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH THƢƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ KỸ THUẬT SAO BẮC SINH VIÊN THỰC HIỆN: NGUYỄN THỊ HẰNG MÃ SINH VIÊN : A20743 NGÀNH : KẾ TOÁN HÀ NỘI – 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH THƢƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ KỸ THUẬT SAO BẮC Giáo viên hƣớng dẫn : PGS.TS NGUYỄN THỊ ĐÔNG Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Hằng Mã sinh viên : A20743 Ngành : Kế toán HÀ NỘI – 2016 Thang Long University Libraty LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp với đề tài: “Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc”, em đã nhận được sự giúp đỡ từ giáo viên hướng dẫn cũng như các nhân viên trong công ty em thực tập. Vì vây, em xin được gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thị Đông đã tận tình hướng dẫn trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến anh chị Phòng Kế toán và Ban Giám đốc của công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc đã tạo điều kiện cung cấp số liệu cũng như tài liệu liên quan giúp em có cơ sở để nghiên cứu và hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp này. Mặc dù đã có đầy đủ kiến thức khi học trên ghế nhà trường nhưng kinh nghiệm thực tế còn hạn chế nên bài khóa luận không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em mong nhận được sự góp ý của thầy, cô giáo để khóa luận của em hoàn thiện hơn. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên (Ký và ghi rõ họ và tên) Thang Long University Libraty MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP THƢƠNG MẠI ........ 1 1.1. Khái quát về bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp thƣơng mại ........................................................................................................ 1 1.1.1. Đặc điểm kinh doanh thương mại ................................................................ 1 1.1.2. Một số khái niệm liên quan đến kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp thương mại ......................................................... 1 1.1.3. Quản lý và nhiệm vụ của kế toán bán hàng, xác định kết quả bán hàng .... 5 1.2. Kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thƣơng mại (QĐ 48/2006/QĐ-BTC) …………………………………………………………………………..6 1.2.1. Kế toán giá vốn hàng bán ............................................................................ 6 1.2.2. Kế toán doanh thu bán hàng và các khoản giảm trừ doanh thu................ 11 1.3. Kế toán xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp thƣơng mại (QĐ 48/2006/QĐ-BTC) ........................................................................................... 16 1.3.1. Kế toán chi phí bán hàng và quản lý kinh doanh ...................................... 16 1.3.2. Kế toán xác định kết quả bán hàng ........................................................... 19 1.3.3. Báo cáo bán hàng và kết quả bán hàng hóa .............................................. 20 1.4. Kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong hệ thống sổ kế toán của doanh nghiệp thƣơng mại (QĐ 48/2006/QĐ-BTC) .............................. 20 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH THƢƠNG M ẠI VÀ DỊCH VỤ KỸ THUẬT SAO BẮC ...................................................................................................... 24 2.1. Khái quát chung về công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc.. .................................................................................................................. 24 2.1.1. Đặc điểm kinh doanh ................................................................................. 24 2.1.2. Đặc điểm quản lý ....................................................................................... 25 2.1.3. Đặc điểm kế toán ....................................................................................... 27 2.2. Thực trạng kế toán bán hàng tại công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc .................................................................................................. 28 2.2.1. Kế toán giá vốn hàng bán .......................................................................... 29 2.2.2. Kế toán doanh thu và các khoản giảm trừ doanh thu................................ 38 2.3. Thực trạng kế toán xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thƣơng mại và dịch vũ kỹ thuật Sao Bắc ................................................................... 44 2.3.1. Kế toán chi phí quản lý kinh doanh ........................................................... 44 2.3.2. Kế toán xác định kết quả bán hàng và báo cáo kế toán bán hàng, kết quả bán hàng..................................................................................................... 54 CHƢƠNG 3. HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH THƢƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ KỸ THUẬT SAO BẮC ...................................................................................................... 56 3.1. Đánh giá thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc ........................... 56 3.1.1. Ưu điểm ...................................................................................................... 56 3.1.2. Tồn tại và nguyên nhân chủ yếu ................................................................ 56 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc ............ 56 3.2.1. Thực hiện chính sách chiết khấu thương mại và kế toán chiết khấu thương mại.............................................................................................................. 56 3.2.2. Kế toán lập sổ kế toán phù hợp với kế hoạch mở rộng phương thức bán hàng và thời hạn thanh toán của công ty................................................... 60 3.2.3. Hoàn thiện hệ thống sổ sách ...................................................................... 61 3.2.4. Báo cáo bán hàng và kết quả bán hàng ..................................................... 64 3.2.5. Áp dụng phần mềm kế toán máy ................................................................ 64 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO Thang Long University Libraty DANH MỤC VIẾT TẮT TNHH Trách nhiệm hữu hạn DV Dịch vụ TM Thương mại GĐ Giám đốc TK Tài khoản GVHB Giá vốn hàng bán PGĐ Phó giám đốc TSCĐ Tài sản cố định BTL Bảng tiền lương BPB Bảng phân bổ DTT Doanh thu thuần CP Chi phí CKTM Chiết khấu thương mại GTGT Giá trị gia tăng XK Xuất khẩu TTĐB Tiêu thụ đặc biệt KKTX Kê khai thường xuyên KKĐK Kiểm kê định kỳ PXK Phiếu xuất kho DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ, CÔNG THỨC Công thức 1.1. Các khoản giảm trừ doanh thu .......................................................... 2 Công thức 1.2. Doanh thu thuần .................................................................................. 2 Công thức 1.3. Lợi nhuận gộp ...................................................................................... 3 Công thức 1.4. Kết quả bán hàng ................................................................................. 3 Công thức 1.5. Trị giá hàng xuất kho theo phƣơng pháp KKĐK ............................ 5 Công thức 1.6. Giá trị thực của hàng hóa xuất kho theo phƣơng pháp BQGQ ...... 7 Công thức 1.7. Đơn giá bình quân cả kì dự trữ .......................................................... 7 Công thức 1.8. Trị giá xuất kho theo phƣơng pháp BQCKDT ................................. 8 Công thức 1.9. Đơn giá bình quân sau mỗi lần nhập ................................................. 8 Sơ đồ 1.1. Kế toán giá vốn hàng hóa đã tiêu thụ theo phƣơng pháp KKTX ......... 10 Sơ đồ 1.2. Kế toán giá vốn hàng hóa đã tiêu thụ theo phƣơng pháp KKĐK ......... 11 Sơ đồ 1.3.Trình tự kế toán doanh thu bán hàng phƣơng thức bán hàng thu tiền một lần, thuế GTGT khấu trừ .................................................................................... 12 Sơ đồ 1.5. Trình tự hạch toán phƣơng thức bán hàng trả chậm, trả góp .............. 13 Sơ đồ 1.4. Trình tự kế toán doanh thu môi giới bán hàng hóa................................ 13 Sơ đồ 1.6.Tại đơn vị giao đại lý .................................................................................. 14 Sơ đồ 1.7. Tại đơn vị nhận đại lý ................................................................................ 14 Sơ đồ 1.8. Trình tự kế toán các khoản giảm trừ doanh thu .................................... 16 Sơ đồ 1.9. Phƣơng pháp kế toán chi phí quản lý kinh doanh .................................. 18 Sơ đồ 1.10. Trình tự kế toán xác định kết quả kinh doanh ..................................... 19 Sơ đồ 1.11. Quy trình bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong hình thức sổ nhật ký chung ............................................................................................................... 22 Sơ đồ 1.12. Kế toán theo phần mềm kế toán ............................................................ 23 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý ................................................................ 25 Sơ đồ 2.2. Tổ chức bộ máy kế toán ............................................................................ 27 Bảng 2.1. Bảng kê chi tiết bán hàng ........................................................................... 29 Mẫu 2.1. Hợp đồng kinh tế (Trích) ............................................................................ 30 Bảng 2.2. Phiếu xuất kho hàng hóa bán buôn trực tiếp qua kho theo hợp đồng 5109/2015/HĐKT ......................................................................................................... 32 Bảng 2.3. Phiếu xuất kho cho hàng hóa bán lẻ ngày 14/12/2015 ............................. 33 Bảng 2.4. Sổ nhật ký chung ( Trích) .......................................................................... 34 Thang Long University Libraty Bảng 2.5. Sổ cái tài khoản 632 .................................................................................... 35 Bảng 2.6. Sổ cái TK 156 .............................................................................................. 35 Bảng 2.7. Sổ chi tiết hàng hóa ..................................................................................... 36 Bảng 2.8. Bảng kê nhập – xuất – tồn hàng hóa ......................................................... 37 Bảng 2.9. Hóa đơn GTGT ........................................................................................... 39 Bảng 2.10. Giấy báo có của ngân hàng ...................................................................... 40 Bảng 2.11. Phiếu thu tiền ............................................................................................ 41 Bảng 2.12. Hóa đơn GTGT ......................................................................................... 42 Bảng 2.13. Sổ nhật ký chung (Trích) ......................................................................... 43 Bảng 2.14. Sổ cái TK 511 ............................................................................................ 43 Bảng 2.15. Tỷ lệ trích các khoản trích theo lƣơng .................................................... 45 Công thức 2.1. Lƣơng ngày công ............................................................................... 45 Công thức 2.2. Lƣơng thực tế ..................................................................................... 45 Công thức 2.3. Các khoản trích theo lƣơng .............................................................. 45 Công thức 2.4. Lƣơng thực lĩnh ................................................................................. 45 Bảng 2.16. Bảng chấm công tháng 12/2015 ............................................................... 45 Bảng 2.17. Bảng thanh toán tiền lƣơng ..................................................................... 47 Bảng 2.18. Bảng phân bổ tiền lƣơng và bảo hiểm xã hội ......................................... 48 Bảng 2.19. Bảng tính và phân bổ khấu hao tài sản cố định ..................................... 50 Bảng 2.20. Hóa đơn tiền điện thoại ............................................................................ 51 Bảng 2.21. Phiếu chi .................................................................................................... 52 Bảng 2.22. Sổ nhật ký chung (Trích) ......................................................................... 52 Bảng 2.23. Sổ cái TK 642 ............................................................................................ 53 Bảng 2.24. Sổ nhật ký chung (Trích) ......................................................................... 54 Bảng 2.25. Sổ cái TK 911 ............................................................................................ 55 Bảng 3.1. Hóa đơn GTGT để CKTM cho khách hàng ............................................ 57 Bảng 3.2. Phiếu chi ...................................................................................................... 58 Bảng 3.3. Sổ nhật ký chung (Trích) ........................................................................... 58 Bảng 3.4. Sổ cái tài khoản 521 .................................................................................... 59 Bảng 3.5. Sổ cái tài khoản 511 .................................................................................... 59 Bảng 3.6. Sổ cái TK 911 .............................................................................................. 60 Bảng 3.7. Sổ chi tiết thanh toán với ngƣời mua ........................................................ 61 Bảng 3.8. Bảng tổng hợp chi tiết công nợ .................................................................. 61 Bảng 3.9. Sổ chi tiết tài khoản 632 ............................................................................. 62 Bảng 3.10. Sổ chi tiết tài khoản 511 ........................................................................... 63 Bảng 3.11. Báo cáo bán hàng theo khu vực địa lý .................................................... 64 Thang Long University Libraty LỜI MỞ ĐẦU Sự phát triển của nền kinh tế đã khẳng định vai trò quan trọng của thương mại. Các doanh nghiệp hoạt động thương mại trong nước cần phải hoàn thiện cơ cấu tổ chức, tìm hiểu thị trường cùng với chất lượng hàng hóa đểnâng cao hiệu quả kinh doanh và năng lực cạnh tranh đáp ứng đòi hỏi của hội nhập. Đặc biệt cần chú trọng là khâu tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa vì nó quyết định đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp và là cơ sở để doanh nghiệp có thu nhập bù đắp chi phí bỏ ra, thực hiện nghĩa vụ đối Ngân sách nhà nước. Đối với doanh nghiệp thương mại, hoạt động chính mang lại lợi nhuận là phân phối và tiêu thụ hàng hóa. Để tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh gay gắt những doanh nghiệp này cần phải đạt kiệu quả kinh tế cao. Việc xác định đúng kết quả kinh doanh nói chung và kết quả bán hàng nói riêng là điều rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến quyết định kinh doanh của doanh nghiệp. Do vậy, bên cạnh các biện pháp quản lý chung, doanh nghiệp càn tổ chức hợp lý công tác kế toán bán hàng để giúp doanh nghiệp có đầy đủ thông tin kịp thời và chính xác để đưa ra quyết định đúng đắn. Trong quá trình thực tập tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc, em thấy kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng rất được Ban Giám đốc chú trọng. Đây là bộ phận không thể thiếu trong doanh nghiệp thương mại vì nó quyết định đến sự sống còn của doanh nghiệp. Nhận thức được tầm quan trọng của kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp thương mại nên trong thời gian thực tập tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc em đã quyết định chọn đề tài: “Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại Công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc”. Dựa trên kiến thức tích lũy trong quá trình học tập tại trường cùng sự hướng dẫn của giáo viên, em đã có điều kiện thực tập thục tế tại công ty. Trong quá trình thực tập, em cũng nhận được sự giúp đỡ của các anh, chị kế toán tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc. Với những kiến thức và kinh nghiệm nhận được, em đã tổng hợp và hoàn thành bài khóa luận. Mục đích nghiên cứu: từ cơ sở lý thuyết và thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc, tìm ra ưu và nhược điểm của công tác kế toán tại công ty để tìm ra hướng khắc phục giúp hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng. Qua đó, áp dụng kiến thức được học áp dụng và thực tế để tích lũy kinh nghiệm. Đối tượng nghiên cứu: kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc. Phạm vi nghiên cứu: Dưới góc độ kế toán tài chính, tư liệu minh họa thu thập tại tháng 12 năm 2015 tại công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc. Bố cục nội dung chính của khóa luận tốt nghiệp gồm ba chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp thƣơng mại Chƣơng 2: Thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc Chƣơng 3: Hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng tại công ty TNHH thƣơng mại và dịch vụ kỹ thuật Sao Bắc Thang Long University Libraty CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP THƢƠNG MẠI 1.1. Khái quát về bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp thƣơng mại 1.1.1. Đặc điểm kinh doanh thƣơng mại Hoạt động kinh doanh thương mại là hoạt động lưu thông, phân phối hàng hóa từ nơi sản xuất đến với người tiêu dùng nhằm phục vụ sản xuất và đời sống nhân dân. Hoạt động kinh doanh thương mại là việc thực hiện một hay nhiều hành vi thương mại của doanh nghiệp làm phát sinh quyền và nghĩa vụ giữa các doanh nghiệp với nhau hoặc giữa các doanh nghiệp có liên quan bao gồm việc mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ thương mại và các hoạt động xúc tiến thương mại nhằm mục đích lợi nhuận và hoặc thực hiện chính sách kinh tế - lợi nhuận. Hoạt đông kinh doanh thương mại có những đặc điểm sau: - Về hoạt đông: hoạt động kinh tế cơ bản là mua bán, trao đổi và dự trữ hàng hóa. - Về hàng hóa: hàng hóa trong kinh doanh thương mại gồm các loại vật tư, sản phẩm mà doanh nghiệp mua về với mục đích bán. - Về phương thức lưu chuyển hàng hóa: hoạt động kinh doanh thương mại có hai phương thức chính là bán buôn và bán lẻ. - Về tổ chức kinh doanh: có thể theo nhiều mô hình khác nhau như tổ chức bán buôn, bán lẻ, công ty kinh doanh tổng hợp,… - Về sự vận động của hàng hóa: sự vận động của hàng hóa trong kinh doanh thương mại là không giống nhau, tùy thuộc vào nguồn hàng, ngành hàng, do đó chi phí thu mua và thời gian lưu chuyển hàng hóa cũng khác nhau giữa các loại hàng hóa. Hoạt động kinh doanh thương mại là lưu chuyển hàng hóa tới khách hàng thích hợp để đem lại lợi ích lớn nhất cho doanh nghiệp. 1.1.2. Một số khái niệm liên quan đến kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng trong doanh nghiệp thƣơng mại Bán hàng là khâu cuối cùng trong quá trình hoạt đông kinh doanh của các doanh nghiệp thương mại. Đây là quá trình chuyển giao quyền sở hữu hàng hóa cho người mua và quyền được thu tiền cho người bán khi hai bên chấp nhận mua – bán hàng hóa. Trong quá trình bán hàng, doanh nghiệp cung cấp cho khách hàng một khối lượng hàng hóa và nhận lại của khách hàng một khoản gọi là doanh thu bán hàng. Số doanh thu này là cơ sở để doanh nghiệp xác định kết quả kinh doanh trong kỳ và dùng để so sánh với chi phí bỏ ra, xác định lợi ích thu về từ việc kinh doanh. Vì vậy, bán hàng là 1 khâu quan trọng nhất trong doanh nghiệp thương mại, kết quả của hoạt đông bán hàng ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định tiêu thụ hàng hóa của doanh nghiệp. Doanh thu: là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu. Doanh thu bán hàng được ghi nhận khi thỏa mãn đồng thời năm điều kiện sau: - Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng hóa cho người mua. - Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu hàng hóa hoặc quyền kiểm soát hàng hóa. - Doanh thu được xác định tương đối chăc chắn. - Doanh nghiệp đã thu hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng. - Xác định được chi phí liên quan đến việc bán hàng. Các khoản giảm trừ doanh thu: - Giảm giá hàng bán: là số tiền giảm trừ cho khách hàng ngoài hóa đơn do hàng kém chất lượng, giao hàng không đúng thời gian địa điểm. - Hàng bán bị trả lại: là số hàng đã được coi là tiêu thụ nhưng bị người mua trả lại và từ chối thanh toán. - Chiết khấu thương mại: là số tiền mà người bán thưởng cho người mua do mua khối lượng lớn hàng hóa trong một đợt (bớt giá) hoặc trong một khoảng thời gian nhất định (hồi khấu). - Thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp: là các khoản được xác định trực tiếp trên doanh thu bán hàng theo quy định hiện hành của luật thuế tùy theo từng mặt hàng. Công thức 1.1. Các khoản giảm trừ doanh thu Các khoản CKTM, giảm Thuế GTGT Thuế XK, giảm trừ = giá hàng bán, + + (phƣơng pháp thuế TTĐB doanh thu trả lại trực tiếp) Doanh thu thuần: là số chênh lệch giữa doanh thu bán hàng và các khoản giảm trừ doanh thu. Công thức 1.2. Doanh thu thuần Doanh thu thuần = Doanh thu bán hàng – Các khoản giảm trừ doanh thu Giá vốn hàng bán: là trị giá vốn của sản phẩm, hàng hóa và dịch vụ đã tiêu thụ. Lợi nhuận gộp: là số chênh lệch giữa doanh thu thuần và giá vốn hàng bán 2 Thang Long University Libraty Công thức 1.3. Lợi nhuận gộp Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn hàng bán Chi phí bán hàng: là chi phí lưu thông và tiếp thị liên quan đến quá trình tiêu thụ hàng hóa. Ngoài ra, chi phí bán hàng còn bao gồm tiền lương, các khoản trích theo lương cho nhân viên bán hàng và dịch vụ mua ngoài phục vụ cho bộ phận bán hàng. Chi phí quản lý doanh nghiệp: là toàn bộ chi phí phát sinh liên quan đến hoạt động kinh doanh và quản lý của doanh nghiệp. Kết quả bán hàng: là kết quả cuối cùng của quá trình bán hàng và là khoản lợi ích doanh nghiệp thương mại thu về sau khi loại tất cả các chi phí ra khỏi doanh thu thuần. Kết quả bán hàng phản ánh tình hình hoạt động của doanh nghiệp nói chung và bộ phận bán hàng nói riêng. Trong doanh nghiệp thương mại, kết quả bán hàng là số chênh lệch giữa doanh thu thuần với giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp. Công thức 1.4. Kết quả bán hàng Chi phí quản lý = doanh nghiệp Phƣơng thức bán hàng: đóng vai trò quan trong trong xác định giá vốn vì ảnh hưởng đến số lượng hàng hóa lưu chuyển, thời điểm hạch toán doanh thu và giá vốn. Phương thức bán hàng gồm: bán buôn, bán lẻ và một số phương thức khác. Kết quả bán hàng Doanh thu thuần Giá vốn hàng bán Chi phí bán hàng Bán buôn: là bán hàng hóa với số lương lớn cho các đơn vị thương mại, các cơ sở sản xuất trung gian để họ tiếp tục chuyển bán. Giá bán buôn thường thấp hơn giá trên thị trường và được xác định tùy thuộc vào số lượng hàng hóa và phương thức thanh toán. Bán buôn gồm hai phương thức là: - Bán buôn qua kho: là hình thức bán buôn mà hàng hóa bán xuất từ kho của doanh nghiệp. Bán buôn qua kho được thực hiện qua hai hình thức:  Bán buôn qua kho theo hình thức trực tiếp: theo phương thức này, bên mua cử đại diện đến kho doanh nghiệp để nhận hàng. Doanh nghiệp xuất hàng hóa trực tiếp từ kho công ty giao cho đại diện bên mua. Bên mua kiểm tra hàng hóa, ký nhận đủ hàng và thanh toán tiền hàng hoặc chấp nhận nợ. Khi đó hàng hoá được ghi nhận là đã tiêu thụ.  Bán buôn qua kho theo hình thức gửi bán: theo hình thức này, doanh nghiệp ký kết hợp đồng kinh tế hoặc đơn đặt hàng với người mua. Hàng hóa được xuất từ kho doanh nghiệp thương theo số lượng yêu cầu và chuyển đến kho của người mua hoặc địa điểm quy định trên hợp đồng, đơn đặt hàng. Doanh nghiệp thương mại có thể dùng phương tiện vận tải của mình hoặc thuê ngoài để vận chuyển hàng. Hàng hóa trên 3 đường vận chuyển đến cho người mua vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp và chỉ được coi là tiêu thụ khi người mua chấp nhận thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán tiền hàng. Chi phí vận chuyển hàng hóa được ghi nhận vào chi phí bán hàng nếu doanh nghiệp thương mại chịu khoản chi phí này, nếu người mua chịu thì doanh nghiệp thương mại sẽ thu số tiền này. - Bán buôn vận chuyển thẳng: theo phương thức này, doanh nghiệp thương mại mua hàng, nhận hàng mua nhưng không nhập kho mà chuyển thẳng cho người mua. Hàng hóa được chuyển thẳng từ nhà cung cấp đến đon vị mua hàng không quakho của đơn vị trung gian. Phương thức này có thể thực hiện theo hai hình thức:  Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán: theo hình thức này, doanh nghiệp thương mại sau khi ký hợp đồng hoặc nhận đơn hàng của người mua, mua hàng rồi chuyển bán trực tiếp hoặc gửi bán tại địa điểm quy định cho người mua. Hàng hóa được xác định là tiêu thụ khi người mua thanh toán tiền hoặc chấp nhận thanh toán tiền hàng. Trong hình thưc này, doanh nghiệp thương mại chịu trách nhiệm thanh toán tiền hàng với nhà cung cấp và thu tiền hàng từ người mua.  Bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán: theo phương thức này, doanh nghiệp chỉ thực hiện nhiệm vụ môi giới để hưởng hoa hồng. Bán lẻ: là phương thức bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng. Đặc điểm của phương thức này là hàng hóa bán ra đơn lẻ (số lương ít) và thu tiền ngay, thường là tiền mặt. Các phương thức tổ chức bán lẻ: - Bán lẻ thu tiền tại chỗ: nhân viên bán hàng vừa thực hiện chức năng bán hàng và chức năng thu ngân. Cuối ca bán hàng, nhân viên bán hàng tiến hàng kiểm quầy, kiểm tiền và lập báo cáo tiền bán hàng và nộp cho kế toán bán lẻ để ghi sổ. - Bán lẻ thu tiền tập trung: nhân viên bán hàng và nhân viên thu ngân thực hiện chức năng độc lập với nhau. Cuối ca bán hàng, nhân viên bán hàng kiểm tra hàng hóa tại quầy và báo cáo doanh thu nộp trong ca. Nhân viên thu ngân có nhiệm vụ thu tiền, kiểm tiền và nộp tiền cho thủ quỹ. Kế toán bán hàng nhận chứng từ tại quầy làm căn cứ để ghi nghiệp vụ bán hàng này và kỳ báo cáo. Bán hàng trả góp: theo phương thức này doanh nghiệp thương mại chuyển hàng hóa cho người mua và số hàng này được ghi là hàng hóa đã tiêu thụ. Khác với các phương thức trên, khách hàng khi nhận hàng sẽ thanh toán một phần tiền hàng, số tiền còn lại sẽ thanh toán thành nhiều lần theo thỏa thuận. Doanh nghiệp thương mại ngoài số tiền hàng hóa bán ra còn nhận thêm ở người mua một khoản tiền lãi do trả chậm. Bán hàng qua đại lý, ký gửi: doanh nghiệp thương mại gửi hàng hóa cho cơ sở đại lý, ký gửi để họ trực tiếp bán hàng. Khi hàng hóa được cơ sở đại lý, ký gửi thông báo về số hàng bán được và thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán tiền hàng doanh 4 Thang Long University Libraty nghiệp thương mại sẽ mất quyền sở hữu số hàng này.Đồng thời, doanh nghiệp phải trả cho bên nhận là đại lý, ký gửi tiền hoa hồng và số hàng hóa gửi cho cơ sở đại lý, ký gửi được ghi nhận là tiêu thụ. Phƣơng pháp hạch toán hàng tồn kho: Phƣơng pháp kê khai thƣờng xuyên: theo dõi, phản ánh thường xuyên, có hệ thống tình hình nhập, xuất, tồn kho vật tư, hàng hóa trên sổ kế toán. Các tài khoản hàng tồn kho nói chung và tài khoản hàng hóa nói riêng để phản ánh số hiện có, tình hình biến động tăng, giảm của hàng hóa. Vì vậy, giá trị hàng hóa trên sổ kế toán có thể xác định ở bất cứ thời điểm nào trong kỳ hạch toán. Cuối kỳ hạch toán, căn cứ vào số liệu kiểm kê thực tế hàng hóa tồn kho, so sánh đối chiếu với số liệu tồn trên sổ sách để xác định số lượng vật tư thừa, thiếu và truy tìm nguyên nhân để có giải pháp xử lý kịp thời. Phƣơng pháp kiểm kê định kỳ: căn cứ vào kết quả kiểm kê thực tế để phản ánh giá trị hàng hóa tồn kho cuối kỳ trên sổ kế toán tổng hợp và từ đó tính ra giá trị hàng hóa đã xuất trong kỳ theo công thức sau: Công thức 1.5. Trị giá hàng xuất kho theo phương pháp KKĐK Trị giá hàng Tổng trị giá vật Trị giá hàng = hóa tồn kho + tƣ, hàng hóa mua hóa tồn kho đầu kỳ vào trong kỳ cuối kỳ Với phương pháp này, mọi biến động của hàng hóa không theo dõi, phản ánh trên tài khoản hàng hóa. Giá trị hàng hóa mua và nhập kho được phản ánh trên TK611.Tài khoản hàng hóa chỉ sử dụng đầu kỳ hạch toán (để kết chuyển số dư đầu kỳ) và cuối kỳ hạch toán (để kết chuyển số dư cuối kỳ). Trị giá hàng hóa xuất kho 1.1.3. Quản lý và nhiệm vụ của kế toán bán hàng, xác định kết quả bán hàng Đối với doanh nghiệp thương mại, kế toán bán hàng và xác định kết quả bánhàng là hoạt động then chốt của doanh nghiệp vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định và định hướng kinh doanh trong tương lai. Doanh nghiệp thương mại có bộ máy quản lý hiệu quả sẽ tìm ra được biện pháp hữu hiệu để nâng cao nâng cao doanh số, thu hồi vốn nhanh để tiếp tục tái mở rộng kinh doanh. Vì vậy doanh nghiệp cần quản lý tốt và thực hiện đúng nhiệm vụ của kế toán nói chung, kế toán bán hàng nói riêng. Để quản lý quá trình bán hàng và xác định kết quả bán hàng, kế toán cần thực hiện tốt công việc sau: - Phản ánh đúng khoản chi cho quá trình bán hàng và doanh thu tiêu thụ để kết quả bán hàng được tính một cách chính xác. Khi đó, lợi nhuận thuần của doanh nghiệp được xác định đúng. 5 - Tính toán chính xác giá mua vào thực tế của hàng hóa để định ra giá bán cho phù hợp, tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp. - Phản ánh đầy đủ, chính xác số hàng hóa đang lưu trữ và doanh thu bán hàng đã thu được để kịp thời nhập hàng hóa và thu tiền hàng về đủ, kịp thời. - Quản lý và giám sát việc cung cấp số liệu, sổ sách kế toán, báo cáo tài chính để đánh giá hiệu quả quá trình bán hàng để xác định kết quả kinh doanh, thực hiện nghĩa vụ với nhà nước. Kế toán cần thực hiện tốt một số nhiệm vụ kế toán bán hàng và xác định kết quả bán hàng như sau: - Cần cập nhật và ghi chép đầy đủ thông tin, số lượng hàng hóa mà doanh nghiệp đang lưu trữ trong kho để cung cấp đúng chủng loại, chất lượng và số lượng cho người mua. - Thực hiện đúng chế độ kế toán, nghĩa vụ với nhà nước. - Ghi nhận doanh thu và giá vốn chính xác, đúng thời điểm do nhà nước quy định. Giám sát chặt chẽ hàng hóa bán ra, số tiền hàng thu ngay và số còn nợ để đôn đốc thanh toán, thu về đủ và kịp thời, tránh tình trạng chiếm dụng vốn. - Chứng từ, sổ sách, báo cáo tài chính phải đầy đủ và hợp lý, hợp lệ. Hệ thống chứng từ đầu vào và luân chuyển trong nội bộ doanh nghiệp phải được tổ chức hợp lý, khoa học, tránh sai sót, trùng lặp, bỏ sót nghiệp vụ. - Cuối kỳ kế toán, thu thập đầy đủ số liệu, thông tin để lên báo cáo nhằm xác định kết quả bán hàng chính xác giúp doanh nghiệp phân phối lợi nhuận và đưa ra quyết định kinh doanh đúng đắn. 1.2. Kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thƣơng mại (QĐ 48/2006/QĐ-BTC) 1.2.1. Kế toán giá vốn hàng bán Giá vốn hàng bán là cơ sở để doanh nghiệp định ra giá bán, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả bán hàng. Doanh nghiệp cần tính toán chính xác giá trị thanh toán ở khâu mua để xác định đúng giá vốn của hàng hóa tiêu thụ. Thời gian, số lượng hàng hóa nhập mua tùy thuộc vào nhu cầu dự trữ của mỗi doanh nghiệp thương mại. Do vậy, giá vốn của hàng hóa ở mỗi lần nhập kho là khác nhau, khi tiêu thụ nếu không áp một phương pháp tính giá nhất định thì việc xác định giá vốn hàng hóa tiêu thụ là rất khó. Để đảm bảo tuân thủ đầy đủ, đúng đắn các nguyên tắc trong kế toán, doanh nghiệp cần phương pháp tính giá phù hợp với doanh nghiệp mình và phương pháp này phải có tính nhất quán trong suốt niên độ kế toán. 6 Thang Long University Libraty 1.2.1.1. Xác định giá vốn hàng hóa Giá vốn của hàng hóa bán ra là tổng giá trị mua thực tế của hàng xuất bán và chi phí thu mua phân bổ cho hàng xuất bán. Theo Chuẩn mực Kế toán Việt Nam số 02 – Hàng tồn kho, VAS 02 trị giá mua thực tế của hàng xuất bán có thể xác định theo một số phương pháp sau: Phƣơng pháp giá thực tế đích danh: Hàng hóa khi nhập kho được gắn nhãn mác, ký hiệu với giá mua thực tế kèm theo để phân biệt giá của các hàng hóa lưu trữ trong kho. Khi xuất bán, giá vốn của hàng hóa đúng bằng giá mua thực tế của hàng hóa đó. Để dễ dàng phân biệt giá, doanh nghiệp cần phân loại hàng hóa thành các lô có cùng mức giá và chủng loại để theo dõi từ khi mua về đến lúc xuất bán. Phương pháp này tuân thủ nguyên tắc phù hợp, chi phí thực tế phù hợp với doanh thu thực tế. Hàng hóa bán ra phù hợp với doanh thu tạo ra, hàng hóa tồn trong kho được phản ánh đúng giá trị thực tế của nó.  Ưu điểm: đơn giản, dễ tính đặc biệt phù hợp với những mặt hàng có giá trị cao, cần bảo quản thành từng lô.  Nhược điểm: hệ thống kho của doanh nghiệp phải cho phép bảo quản hàng hóa thành từng lô riêng. Chỉ áp dụng nếu doanh nghiệp có ít mặt hàng, hàng hóa phải ổn định và thể nhận diện. Phƣơng pháp bình quân gia quyền: Hàng hóa xuất kho được xác định giá vốn theo đơn giá bình quân. Giá trị thưc tế của hàng hóa xuất bán được xác định như sau: Công thức 1.6. Giá trị thực của hàng hóa xuất kho theo phương pháp BQGQ Giá trị thực của hàng Số lƣợng hàng hóa = x Đơn giá bình quân hóa xuất kho xuất kho Phương pháp bình quân có thể tính theo thời kì hoặc sau mỗi khi nhập mua một lô hàng, phụ thuộc vào tình hình của doanh nghiệp. Vì vậy, đơn giá bình quân có hai cách để xác định: - Phương pháp bình quân cả kỳ dự trữ: với phương pháp này, trị giá vốn của hàng hóa xuất bán trong kỳ được xác định vào cuối kỳ kế toán, thích hợp với doanh nghiệp có ít loại hàng hóa nhưng số lần nhập, xuất của mỗi hàng hóa nhiều. Đơn giá bình quân với phương pháp này được xác định như sau: Công thức 1.7. Đơn giá bình quân cả kì dự trữ Đơn giá bình quân Trị giá hàng tồn đầu kỳ + Trị giá hàng nhập trong kỳ = Số lƣợng hàng tồn đầu kỳ + Số lƣợng hàng nhập trong kỳ 7 Công thức 1.8. Trị giá xuất kho theo phương pháp BQCKDT Trị giá xuất kho = Số lƣợng xuất kho x Đơn giá bình quân  Ưu điểm: đơn giản.  Nhược điểm: độ chính xác không cao, chỉ tính được giá vốn hàng bán khi kết thúc hạch toán. Phương pháp này nên áp dụng với doanh nghiệp có phần mềm kế toán và những đơn vị có chủng loại mặt hàng nhiều. - Phương pháp bình quân sau mỗi lần nhập: với phương pháp này, sau mỗi lần nhập mua hàng hóa, kế toán phải xác định lại giá trị thực tế của hàng hóa trong kho. Đơn giá được tính ra sẽ là đơn giá xuất cho hàng hóa bán ra sau đó. Phương pháp này phù hợp với những doanh nghiệp có số lần nhập hàng hóa không nhiều và có phần mềm kế toán. Đơn giá bình quân với phương pháp này được xác định như sau: Công thức 1.9. Đơn giá bình quân sau mỗi lần nhập Tổng giá thực tế hàng hóa sau mỗi lần nhập Đơn giá bình quân = sau mỗi lần nhập Tổng số lƣợng thực tế hàng hóa sau mỗi lần nhập Phƣơng pháp nhập trƣớc, xuất trƣớc (FIFO): Phương pháp này giả định hàng hóa nào nhập trước sẽ được xuất trước. Giá vốn của hàng hóa bán ra được xác định theo giá giả định này, phụ thuộc vào thứ tự nhập mua hàng hóa.  Ưu điểm: xác định được ngay trị giá vốn của hàng hóa xuất bán, có số liệu để hạch toán ngay. Đặc biệt, phương pháp này cho trị giá vốn của hàng tồn kho sát với giá thị trường của mặt hàng đó, chỉ tiêu hàng tồn kho trên báo cáo kế toán có ý nghĩa thực tế hơn.  Nhược điểm: nếu số lượng hàng hóa nhiều, số lần nhập, xuất liên tục thì lượng công việc nhiều, tính toán rất phức tạp, khó theo dõi. Chi phí thu mua: Chi phí thu mua là các khoản chi phí phát sinh trong quá trình mua hàng hóa về nhập kho. Chi phí này bao gồm chi phí vận chuyển, bốc dỡ, thuê kho, thuê bãi hao hụt trong định mức,… Cuối kỳ, chi phí thu mua được phân bổ cho hàng hóa đã tiêu thụ trong kỳ và được tính trực tiếp vào giá vốn hàng bán. Đối với hàng hóa đang trong kho, chi phí thu mua sẽ phân bổ tiếp khi nào hàng hóa đó tiêu thụ. 1.2.1.2. Chứng từ kế toán giá vốn - Thẻ kho Phiếu xuất kho Bảng kê nhập - xuất - tồn Chứng từ liên quan khác 8 Thang Long University Libraty