Tài liệu Hoàn thiện hệ thống công cụ phân tích hiệu quả kinh tế - tài chính dự án tại evn

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU I. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Toång coâng ty Ñieän löïc Vieät Nam (EVN) ñöôïc thaønh laäp theo quyeát ñònh 91/TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû laø moät trong nhöõng Toång coâng ty 91 haøng ñaàu cuûa Vieät Nam, vôùi chöùc naêng kinh doanh chính laø saûn xuaát, kinh doanh ñieän naêng. Thôøi ñieåm khi thaønh laäp, do vaãn coøn aûnh höôûng cô cheá kinh teá taäp trung bao caáp neân hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa EVN vaãn coøn mang naëng tính haønh chaùnh, cô cheá haïch toaùn phuï thuoäc ñöôïc aùp duïng phoå bieán vaø caùc quyeát ñònh ñaàu tö cuõng chòu aûnh höôûng bôûi cô cheá bao caáp, taäp trung, ngöôøi quyeát ñònh ñaàu tö chöa quan taâm ñeán hieäu quaû kinh teá, taøi chính cuûa döï aùn seõ ñaàu tö. Keå töø khi thaønh laâp ñeán nay, haøng naêm EVN vaø caùc Coâng ty thaønh vieân ñaàu tö haøng traêm döï aùn vaø coâng trình ñieän vôùi voán ñaàu tö haøng ngaøn tyû ñoàng. Tuy nhieân, vieäc thaåm ñònh cuõng nhö ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa caùc döï aùn ñaàu tö chöa thaät söï ñöôïc xem troïng, thöôøng chæ taäp trung vaøo caùc döï aùn nguoàn ñieän lôùn. Ñoái vôùi caùc döï aùn quy moâ trung bình, nhoû vieäc quyeát ñònh ñaàu tö thöôøng mang tính giaûi quyeát töùc thôøi, chöa ñaùnh giaù hieäu kinh teá, taøi chính cuûa döï aùn ñem laïi. Traûi qua 11 naêm cuøng vôùi söï chuyeån bieán neàn kinh teá, söï thay ñoái nhaän thöùc, tö duy môùi trong quaûn lyù kinh doanh cuûa ngaønh ñieän, ñaëc bieät laø khi luaät ñieän löïc coù hieäu löïc ngaøy 01/07/2005, noù ñaõ xaùc laäp ñöôïc roõ raøng traùch nhieäm ñaàu tö cuûa ngaønh ñieän, cuûa caùc ñôn vò vaø caù nhaân söû duïng ñieän, do vaäy nguoàn löïc taøi chính cuûa EVN baét ñaàu trôû neân khoù khaên hôn, coù haïn hôn, cô cheá caáp voán nhö tröôùc ñaây daàn daàn khoâng coøn nöõa thay vaøo ñoù laø cô cheá töï chuû veà taøi chính. Ñieàu taát yeáu laø EVN phaûi huy ñoäng nguoàn löïc taøi chính töø beân ngoaøi, trong ñoù nguoàn taøi trôï töø WB, AFD, ADB, … chieám tyû troïng gaàn 30%. Vieäc söû duïng nguoán voán vay cuûa caùc toå chöùc taøi chính, tín duïng nöôùc ngoaøi beân caïnh nhöõng öu ñieåm nhö thôøi gian traû nôï daøi, laõi suaát vay öu ñaõi, … noù coøn nhöõng haïn cheá nhö: ñieàu kieän raøng buoäc heát söùc chaët cheõ, ñaëc bieät laø 1 nhöõng raøng buoäc veà taøi chính, ngöôøi ñi vay (EVN) phaûi chöùng minh ñöôïc döï aùn maø hoï muoán ñöôïc taøi trôï phaûi coù hieäu quaû caû veà kinh teá vaø taøi chính. Ngaøy 22/06/2006, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ coù quyeát ñònh soá 148/2006/QÑ-TTg veà vieäc thaønh laäp Coâng ty meï – Taäp ñoaøn Ñieän löïc Vieät Nam (vieát taét laø EVN) treân cô sôû toå chöùc laïi cô quan quaûn lyù, ñieàu haønh vaø moät soá ñôn vò haïch toaùn phuï thuoäc cuûa Toång Coâng ty Ñieän löïc Vieät Nam. Taäp ñoaøn Ñieän löïc Vieät Nam kinh doanh ña ngaønh ngheà töø ngaønh ngheà truyeàn thoáng nhö: coâng nghieäp ñieän naêng ñeán lónh vöïc taøi chính, baûo hieåm, ngaân haøng, dòch vuï khaùch saïn, nhaø haøng, … caùc quan heä giöõa Coâng ty meï – coâng ty con, coâng ty lieân keát chuyeån töø meänh leänh haønh chaùnh sang quan heä hôïp ñoàng. Ñieàu ñoù cuõng coù nghóa laø vieäc quyeát ñònh ñaàu tö vaøo moät döï aùn luùc naøy phaûi caên cöù vaøo hieäu quaû döï aùn laø chính. Tröôùc nhöõng yeâu caàu treân vaø nhöõng thaùch thöùc hoäi nhaäp WTO cuûa Vieät Nam, vieäc hoaøn thieän laïi heä thoáng caùc coâng cuï phaân tích hieäu quaû döï aùn ñang laø yeâu caàu caáp thieát cuûa EVN. Ñoù cuõng laø lyù do toâi choïn ñeà taøi nghieân cöùu: “Hoaøn thieän heä thoáng coâng cuï phaân tích hieäu quaû kinh teá – taøi chính döï aùn taïi EVN” vôùi mong muoán ñoùng goùp moät phaàn nghieân cöùu cuûa mình vaøo söï phaùt trieån cuûa ngaønh ñieän nôi maø toâi ñang laøm vieäc. II. Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi. - Heä thoáng hoùa laïi nhöõng lyù luaän veà caùc coâng cuï phaân tích hieäu quaû kinh teá vaø taøi chính tieân tieán hieän nay. - Phaân tích nhöõng öu ñieåm nhöõng haïn cheá cuûa caùc coâng cuï EVN ñang söû duïng. - Vaän duïng lyù luaän vaøo thöïc tieãn cuûa ngaønh ñieän, ñeà xuaát caùc noäi dung boå sung nhaèm hoaøn thieän heä thoáng coâng cuï phaân tích hieäu quaû kinh teá vaø taøi chính cuûa döï aùn. III. Ñoái töôïng nghieân cöùu - Caùc coâng cuï phaân tích hieäu quaû kinh teá vaø taøi chính. - Caùc thoâng tin, döõ lieäu lieân quan ñeán phaân tích döï aùn ñieän. IV. Phaïm vi nghieân cöùu 2 Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø phaân tích thöïc traïng söû duïng caùc coâng cuï phaân tích döï aùn taïi EVN maø tieâu bieåu laø döï aùn Thuûy ñieän Sôn La moät coâng trình Thuûy ñieän lôùn nhaát Vieät Nam vaø lôùn nhaát khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vôùi voán ñaàu tö gaàn 37.000 tyû ñoàng. Quaù trình phaân tích vaø ñaùnh giaù hieäu quaû caùc döï aùn khaùc seõ ñöôïc thöïc hieän töông töï nhö phaân tích döï aùn treân. V. Phöông phaùp nghieân cöùu Ñeà taøi ñöôïc nghieân cöùu theo phöông phaùp bieän chöùng, phaân tích nhaân, quaû, thoáng keâ döõ lieäu, quy naïp, ñaëc bieät söû duïng phöông phaùp so saùnh giöõa ñeà xuaát môùi vaø hieän traïng ñeå ruùt ra nhöõng ñieåm môùi cuûa ñeà taøi. VI. YÙÙ nghóa keát quaû nghieân cöùu ñeà taøi - Keát quaû nghieân cöùu ñeà taøi mang laïi yù nghóa lyù luaän vaø thöïc tieãn veà phaân tích hieäu quaû kinh teá vaø taøi chính cuûa döï aùn. - Giaûi quyeát ñöôïc nhöõng vaán ñeà ñang laø yeâu caàu caáp baùch hieän nay ñoái vôùi EVN trong quyeát ñònh ñaàu tö vaøo caùc döï aùn. 3 CHÖÔNG I CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CAÙC COÂNG CUÏ PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ KINH TEÁ, TAØI CHÍNH I. Nhöõng vaán ñeà chung cuûa keá toaùn quaûn trò. 1. Khaùi nieäm. Keá toaùn quaûn trò laø phöông phaùp xöû lyù caùc döõ kieän keá toaùn ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu thieát laäp caùc thoâng tin cho vieäc laäp döï toaùn ngaân saùch veà chi phí, doanh thu vaø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh trong moät thôøi kyø hoaït ñoäng, kieåm soaùt moät caùch hieäu quaû tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc trung taâm traùch nhieäm (caùc boä phaän) trong doanh nghieäp töø ñoù giuùp nhaø quaûn trò ñöa ra nhöõng quyeát ñònh kinh doanh ñuùng ñaén phuø hôïp thöïc teá doanh nghieäp. Theo Luaät keá toaùn naêm 2003 cuûa Vieät Nam, keá toaùn quaûn trò laø vieäc thu thaäp, xöû lyù, phaân tích vaø cung caáp thoâng tin taøi chính, kinh teá theo yeâu caàu quaûn trò vaø quyeát ñònh kinh teá, taøi chính trong noäi boä ñôn vò keá toaùn. 2. Chöùc naêng cuûa keá toaùn quaûn trò. 2.1 Chöùc naêng phaân tích: laø ñònh höôùng vaøo vieäc tính toaùn, phaân tích caùc chi phí, keát quaû vaø moái töông quan giöõa chuùng. Vôùi chöùc naêng naøy, tröôùc heát chi phí, doanh thu vaø keát quaû ñöôïc phaân tích theo töøng haøng hoaù, dòch vuï sau ñoù laïi ñöôïc phaân tích theo töøng chöùc naêng hoaït ñoäng nhö khaâu thu mua, khaâu baùn vaø khaâu döï tröõ, cuoái cuøng phaân theo ngaønh hoaït ñoäng. Trong caùc doanh nghieäp mang tính saûn xuaát vieäc phaân tích chi phí caàn ña daïng vaø phong phuù hôn. Chi phí ñöôïc haïch toaùn phaân loaïi theo caùc trung taâm chi phí vaø caùc loaïi chi phí 2.2 Chöùc naêng döï toaùn keá hoaïch. 4 Moïi hoaït ñoäng doanh nghieäp ñeàu ñöôïc tieán haønh theo caùc chöông trình ñònh tröôùc trong caùc keá hoaïch daøi haïn, haøng naêm vaø keá hoaïch taùc nghieäp. Vieäc xaây döïng keá hoaïch ôû caùc doanh nghieäp laø heát söùc caàn thieát töø nhieàu phöông dieän, bôûi vì: - Keá hoaïch laø cô sôû ñònh höôùng cuõng nhö chæ ñaïo moïi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp - Keá hoaïch laø cô sôû ñeå kieåm tra caùc hoaït ñoäng kinh doanh ñeå phaùt hieän nguyeân nhaân hôïp lyù vaø baát hôïp lyù. - Laø cô sôû ñeå ñaùnh giaù hoaït ñoäng kinh doanh. Vì vaäy keá hoaïch phaûi ñöôïc xaây döïng treân cô sôû khoa hoïc, trong ñoù vieäc phaân tích caùc thoâng tin laø voâ cuøng quan troïng. Keá toaùn quaûn trò phaûi ñöôïc toå chöùc ñeå thu thaäp nhöõng thoâng tin phuïc vuï cho muïc ñích treân. 2.3 Chöùc naêng xöû lyù thoâng tin: Thoâng tin kinh teá, taøi chính sau khi ñöôïc thu thaäp seõ ñöôïc xöû lyù nhaèm phuïc vuï cho muïc ñích coù ñöôïc nhöõng thoâng tin ñaày ñuû, phuø hôïp cho quaù trình ra quyeát ñònh cuûa nhaø quaûn trò. 2.4 Chöùc naêng kieåm tra. Keá toaùn quaûn trò ñoùng vai troø kieåm soaùt hoaït ñoäng kinh doanh töø tröôùc, trong vaø sau quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh phaùt sinh. Vieäc kieåm soaùt cuûa keá toaùn quaûn trò ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu qua heä thoáng kieåm soaùt noäi boä naèm trong cô caáu toå chöùc vaø quy cheá quaûn lyù doanh nghieäp. 2.5 Chöùc naêng ra quyeát ñònh. Thoâng tin keá toaùn laø nhaân toá quan troïng cho vieäc ra caùc quyeát ñònh, do ñoù keá toaùn quaûn trò coù traùch nhieäm thu thaäp caùc chi phí, lôïi nhuaän ñeå truyeàn ñaït cho nhaø quaûn trò ra quyeát ñònh. 3. Ñaëc ñieåm cuûa keá toaùn quaûn trò. 3.1 Ñoái töôïng söû duïng thoâng tin: laø caùc nhaø quaûn trò beân trong doanh nghieäp khaùc vôùi ñoái töôïng söû duïng thoâng tin cuûa keá toaùn taøi chính laø nhöõng ngöôøi beân ngoaøi doanh nghieäp. 3.2 Ñaëc ñieåm thoâng tin: Thoâng tin keá toaùn quaûn trò cung caáp höôùng veà töông tai. Nhieäm vuï cuûa nhaø quaûn trò laø löïa choïn phöông aùn khaû thi phuø hôp tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa ñôn vò, do ñoù thoâng tin cung caáp cho keá toaùn quaûn trò linh hoaït 5 khoâng quy ñònh cuï theå khoâng tuaân thuû theo caùc nguyeân taéc keá toaùn, khoâng ñoøi hoûi ñoä chính xaùc tuyeät ñoái. 3.3 Pham vi cung caáp thoâng tin: Keá toaùn quaûn trò gaén lieàn töøng boä phaän do vaäy keá toaùn quaûn trò coù caùc baùo caùo ñaëc bieät cung caáp thoâng tin cho töøng boä phaän, töøng nhaø quaûn lyù boä phaän maø khoâng leä thuoäc vaøo caùc quy ñònh, cheá ñoä baùo caùo nhaø nöôùc. 4. Vai troø cuûa keá toaùn quaûn trò. Keá toaùn quaûn trò laø coâng cuï ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän nhöõng muïc tieâu thoâng qua vieäc phaân tích caùc chi phí, laø coâng cuï kieåm tra quaù trình thöïc hieän hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh theo keá hoaïch ñeà ra töø ñoù coù quyeát ñònh hôp lyù ñeå thuùc ñaåy hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp ngaøy caøng hieäu quaû hôn. II. Ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù. 1. Keá toaùn traùch nhieäm. Heä thoáng keá toaùn traùch nhieäm ñöôïc thieát laäp ñeå ghi nhaän vaø ño löôøng keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa töøng boä phaän trong toå chöùc. Moãi boä phaän coù nhöõng ngöôøi chòu traùch nhieäm ñoái vôùi nhöõng nhieäm vuï vaø chöùc naêng quaûn lyù rieâng bieät. Caùc nhaø quaûn lyù cuûa toå chöùc neân ñaûm baûo raèng moïi ngöôøi trong töøng boä phaän ñang coá gaéng höôùng ñeán muïc tieâu chung. Muïc ñích cuûa keá toaùn traùch nhieäm laø ño löôøng, ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù vaø keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa töøng boä phaän trong vieäc thöïc hieän muïc tieâu chung. Vieäc ñaùnh giaù thöôøng döïa treân hai tieâu chí laø hieäu quaû (Effetiveness) vaø hieäu naêng (Efficiency). Hieäu quaû: laø vieäc ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra chöa keå ñeán vieäc söû duïng nguoàn taøi nguyeân nhö theá naøo töùc laø khoâng caàn tính toaùn ñeán caùc chi phí ñaàu vaøo laø nhö theá naøo mieãn laø ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra. Hieäu quaû laø vieäc giaûi quyeát ñuùng coâng vieäc (Doing the right things). Hieäu suaát: laø tyû leä giöõa ñaàu ra so vôùi ñaàu vaøo töùc laø ngoaøi vieäc ñaït ñöôïc muïc tieâu toå chöùc thì phaûi quan taâm ñeán nguoàn taøi nguyeân ñaõ söû duïng cho vieäc ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù. Hieäu naêng (hieäu suaát) laø giaûi quyeát coâng vieäc ñuùng caùch (Doing the things right) 2. Phaân tích hieäu quaû kinh teá vaø hieäu quaû taøi chính. 6 2.1 Phaân tích hieäu quaû kinh teá. Phaân tích hieäu quaû kinh teá nhaèm ñaùnh giaù tính khaû thi vaø hieäu quaû cuûa moät döï aùn ñaàu tö ñoái vôùi neàn kinh teá quoác daân. Keát quaû phaân tích hieäu quaû kinh teá cuûa moät döï aùn laø cô sôû ñeå nhaø quaûn trò, cô quan coù thaåm quyeàn xem xeùt vaø quyeát ñònh coù ñaàu tö vaøo moät döï aùn hay khoâng hoaëc quyeát ñònh tieáp tuïc ñieàu chænh, coù chính saùch hoå trôï ñaàu tö cho döï aùn (buø laõi suaát, caáp voán, öu ñaõi thueá quan, …) nhaèm khuyeán khích thöïc hieän döï aùn. Nhö vaäy, phaân tích hieäu quaû kinh teá xem xeùt vaø ñaùnh giaù döï aùn döôùi goùc ñoä xaõ hoäi, ñoøi hoûi nhaø quaûn trò phaûi coù caùi nhìn toång quaùt, toaøn dieän veà moät döï aùn. Do ñaëc ñieåm treân maø phaân tích hieäu quaû kinh teá thöôøng aùp duïng ôû taàm vó moâ (cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc) hoaëc ôû taàm Toång coâng ty, taäp ñoaøn. 2.2 Phaân tích hieäu quaû taøi chính. Phaân tích hieäu quaû taøi nhaèm muïc ñích ñaùnh giaù tính khaû thi cuûa döï aùn treân quan ñieåm chuû ñaàu tö töø ñoù ñònh höôùng cho chuû ñaàu tö veà phöông thöùc huy ñoäng voán, cô cheá taøi chính thích hôïp ñeå döï aùn ñaït möùc sinh lôøi hôïp lyù, ñaûm baûo cho döï aùn hoaït ñoäng beàn vöõng, laâu daøi vaø hieäu quaû. Traùi ngöôïc vôùi phaân tích hieäu quaû kinh teá, phaân tích hieäu quaû taøi chính ñaùnh giaù döï aùn ôû taàm vi moâ doanh nghieäp, hay moät ñôn vò kinh doanh cuï theå. Nhö vaäy, phaân tích taøi chính ñöôïc söû duïng ñeå phaân tích döï aùn ôû giai ñoaïn tieàn khaû thi laø khaâu ñaàu tieân cho pheùp gaén caùc bieán soá taøi chính vôùi bieán soá kyõ thuaät ñöôïc döï tính, thoâng qua phaân tích taøi chính chuùng ta bieát ñöôïc nguoàn thu chi cuûa döï aùn, noù laø cô sôû ñeå phaân tích kinh teá sau naøy. 3. Caùc trung taâm traùch nhieäm. Trung taâm traùch nhieäm laø ñôn vò con cuûa doanh nghieäp chòu traùch nhieäm theo töøng nhieäm vuï ñaõ ñöôïc phaân coâng trong toång theå moät döï aùn, moät trung taâm traùch nhieäm bao giôø cuõng coù ñaàu ra cuûa mình vaø aûnh höôùng raát lôùn Caên cöù vaøo söï khaùc bieät trong vieäc löôïng hoaù ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa caùc trung taâm traùch nhieäm cuõng nhö möùc ñoä traùch nhieäm cuûa caùc nhaø quaûn lyù trung taâm, ngöôøi ta chia thaønh 4 loaïi trung taâm traùch nhieäm chính. 3.1 Trung taâm chi phí: laø trung traùch nhieäm maø chæ coù quyeàn ñieàu khieån söï phaùt sinh cuûa chi phí chöù khoâng coù quyeàn ñieàu khieån söï sinh ra cuûa thu nhaäp cuõng nhö söû 7 duïng voán ñaàu tö, töùc laø ñaàu vaøo ñöôïc löôïng hoaù baèng tieàn nhöng ñaàu ra thì khoâng löôïng hoaù baèng tieàn ñöôïc. 3.2 Trung taâm doanh thu: laø moät boä phaän cuûa trung taâm traùch nhieäm maø caùc nhaø quaûn lyù cuûa noù coù traùch nhieäm ñoái vôùi doanh thu ñaït ñöôïc, töùc laø ñaàu ra ñöôïc löôïng hoaù baèng tieàn nhöng ñaàu vaøo thì khoâng löôïng hoaù baèng tieàn ñöôïc. Trung taâm doanh thu coù traùch nhieäm: Khoái löôïng saûn phaåm baùn ra, doanh thu baùn ra, thò tröôøng tieâu thuï, thò phaàn, toác ñoä taêng doanh soá. caùc chính saùch giaù. 3.3 Trung taâm Lôïi nhuaän: (Trung taâm kinh doanh) Trung taâm lôïi nhuaän laø moät boä phaän cuûa trung taâm traùch nhieäm maø caùc nhaø quaûn lyù cuûa noù coù traùch nhieäm ñoái vôùi lôïi nhuaän ñaït ñöôïc. Ñaëc ñieåm cuûa trung taâm lôïi nhuaän laø ñaàu ra vaø ñaàu vaøo ñeàu löôïng hoaù ñöôïc. Traùch nhieäm cuûa trung taâm: Lôïi nhuaän ñaït ñöôïc, doanh thu baùn ra, chi phí phaùt sinh. 3.4 Trung taâm ñaàu tö: Trung taâm ñaàu tö laø moät boä phaän cuûa trung taâm traùch nhieäm maø caùc nhaø quaûn lyù cuûa noù coù traùch nhieäm ñoái vôùi chi phí, thu nhaäp vaø caû vieäc söû duïng voán ñaàu tö. Traùch nhieäm cuûa trung taâm: Hieäu quaû ñaàu tö cuûa moät döï aùn, quyeát ñònh ñaàu tö ñuùng ñaén. Vieäc quaûn lyù vaø ñaùnh giaù hieäu quaû döï aùn ñaàu tö laø traùch nhieäm cuûa trung taâm ñaàu tö maø trung taâm ñaàu tö laø moät trong 4 trung taâm traùch nhieäm trong moät doanh nghieäp, do vaäy chuùng ta phaûi coù caùi nhìn toång theå veà baûn chaát keá toaùn quaûn trò, vai troø keá toaùn quaûn trò cuõng nhö traùch nhieäm cuûa caùc trung taâm traùch nhieäm. III. Caùc coâng cuï phaân tích hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn ñaàu tö 1. Caùc coâng cuï phaân tích khoâng chieát khaáu. 1.1 Thôøi gian hoaøn voán khoâng chieát khaáu (PP – Payback Period) a/ Ñònh nghóa: Thôøi gian hoaøn voán khoâng chieát khaáu cuûa döï aùn laø thôøi gian caàn thieát ñeå thu hoài laïi soá voán ñaàu tö ñaõ boû ra baèng caùc khoaûn tích luõy hoaøn voán haøng naêm. b/ Phöông phaùp tính. n I = ∑ ( NPt + Dt ) t =1 8 rong ñoù: I – Toång voán ñaàu tö cho döï aùn. NPt –Lôïi nhuaän sau thueá. Dt – Giaù trò khaáu hao haøng naêm t= 1,2,3,… n – Soá thöù töï naêm thöïc hieän döï aùn. c/ ÖÙng duïng. Chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán khoâng chieát khaáu ñöôïc tính toaùn trong döï aùn tieàn khaû thi. d/ Thaåm ñònh chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán. - Ñieàu kieän thoõa maõn: PP< [PP]. Trong ñoù: PP: Thôøi gian hoaøn voán khoâng chieát khaáu tính toaùn. [PP]: Thôøi gian hoaøn voán khoâng chieát khaáu cho pheùp (Tuyø theo töøng ngaønh ngheà, lónh vöïc ñaàu tö, tham khaûo quy ñònh Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieât Nam) - Tröôøng hôïp PP < [PP}: Döï aùn coù thôøi gian thu hoài voán caøng ngaén thì hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa döï aùn caøng cao, döï aùn caøng haáp daãn. - Tröôøng hôïp PP > [PP}: Döï aùn khoâng ñaûm baûo thôøi gian hoaøn voán. THÔØI GIAN HOAØN VOÁN CHO PHEÙP [PP] Naêm Theo ngaønh ngheà <5 Hoaït ñoäng thöông mai, dòch vu, tieåu thuû coâng nghieâp, caây coâng nghieäp ngaén ngaøy <7 Caùc döï aùn Coâng nghieâp nheï < 10 Caùc döï aùn coâng nghieäp naëng, then choát, muõi nhoïn, caây coâng nghieäp daøi ngaøy Nguoàn: Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam d/ YÙ nghóa. Trong ñieàu kieän moät ñaát nöôùc coøn thieáu voán, ñang phaùt trieån, chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán ñöôïc xaùc ñònh laø quan troïng haøng ñaàu, nhaát thieát phaûi ñöôïc xem xeùt, ñaùnh giaù trong döï aùn. 9 Moät döï aùn ñaàu tö, tröôùc heát phaûi caàn thu hoài ñuû soá voán ñaàu tö ñaõ boû ra ñeå söû duïng cho caùc muïc ñích sinh lôøi vaø muïc tieâu phaùt trieån tieáp theo. 1.2 Soá voøng quay voán löu ñoäng (WCT – Working Capital Turnover) a/ Ñònh nghóa: Soá voøng quay voán löu ñoäng laø tyû soá giöõa toång doanh thu (tröôùc thueá GTGT hoaëc thueá tieâu thuï ñaëc bieät) vaø voán löu ñoäng haøng naêm cuûa döï aùn. b/ Phöông phaùp tính. WCTt = St WCt Trong ñoù: WCTt - Soá voøng quay voán löu ñoäng tính toaùn. St - Toång doanh thu haøng naêm. WCt - Voán löu ñoäng haøng naêm. c/ Thaåm ñònh chæ tieâu soá voøng quay voán löu ñoäng. - Ñieàu kieän thoûa maõn: WCTt > [WCTt], trong ñoù: [WCTt]: Soá voøng quay voán löu ñoäng cho pheùp (Tuyø theo töøng ngaønh ngheà, lónh vöïc ñaàu tö, vuøng mieàn). - Tröôøng hôïp WCTt > [WCTt]: Döï aùn coù soá voøng quay voán löu ñoäng caøng lôùn thì hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa döï aùn caøng cao, döï aùn caøng haáp daãn. - Tröôøng hôïp WCTt < [WCTt]: Döï aùn khoâng ñaït hieäu quaû hoaït ñoäng theo quy ñònh. d/ YÙ nghóa: Chæ tieâu soá voøng quay voán löu ñoäng cho bieát moät ñoàng voán löu ñoäng boû ra cho khaû naêng thu ñöôïc maáy ñoàng toång doanh thu. Bieåu hieän hieäu quaû söû duïng voán löu ñoäng, cuõng nhö hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa döï aùn. 1.3 Tyû suaát sinh lôøi cuûa doanh thu (PMt – Profit Margin on Sales) a/ Ñònh nghóa: Tyû suaát sinh lôøi cuûa doanh thu laø tyû soá giöõa lôïi nhuaän sau thueá (Thueá TNDN) vaø toång doanh thu haøng naêm cuûa döï aùn. b/ Phöông phaùp tính. 10 PM t = NPt x100 St Trong ñoù: PMt – Tyû suaát sinh lôøi cuûa doanh thu haøng naêm % NPt – Lôïi nhuaän sau thueá TNDN haøng naêm St – Toång doanh thu haøng naêm. c/ Thaåm ñònh chæ tieâu tyû suaát sinh lôøi cuûa doanh thu. - Ñieäu kieän thoûa maõn: PM t > [PM t] trong ñoù: [PM t] – Tyû suaát sinh lôøi cuûa doanh thu cho pheùp: phuï thuoäc vaøo ngaønh ngheà kinh doanh, vuøng laõnh thoå, ñòa phöông. - Tröôøng hôïp PMt > [PM t]: Döï aùn coù tyû suaát sinh lôøi cuûa doanh thu caøng lôùn thì hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn caøng cao, döï aùn caøng haáp daãn. - Tröôøng hôïp PM t < [PM t]: Döï aùn khoâng ñaït hieäu quaû taøi chính theo quy ñònh. d/ YÙ nghóa. Chæ tieâu tyû suaát sinh lôøi cuûa doanh thu cho bieát trong moät ñoàng doanh thu, coù ñöôïc maáy ñoàng lôïi nhuaän sau thueá. Laø chæ tieâu bieåu hieän khaû naêng sinh lôøi cuûa doanh thu, cuõng nhö cuûa döï aùn. 1.4 Tyû suaát sinh lôøi cuûa voán ñaàu tö (ROIt –Return on investment). a/ Ñònh nghóa: Tyû suaát sinh lôøi cuûa voán ñaàu tö laø tyû soá giöõa lôïi nhuaän sau thueá (Thueá TNDN) haøng naêm vaø toång voán ñaàu tö ñeå thöïc hieän döï aùn. b/ Phöông phaùp tính. ROI t = NPt x100 hoaëc ROI t = WCTt xPM t I Trong ñoù: ROIt – Tyû suaát sinh lôøi cuûa voán ñaàu tö haøng naêm % NPt – Lôïi nhuaän sau thueá TNDN haøng naêm I – Toång voán ñaàu tö ñeå thöïc hieän döï aùn. Chæ tieâu ROI coù theå tính toaùn haøng naêm hoaëc tính trung bình cho moät döï aùn, khi ñoù NP laø lôïi nhuaän sau thueá bình quaân haøng naêm, I laø voán hoaït ñoäng bình quaân haøng naêm. 11 c/ Thaåm ñònh chæ tieâu tyû suaát sinh lôøi cuûa doanh thu. - Ñieäu kieän thoûa maõn: ROIt > [ROIt] trong ñoù: [ROIt] – Tyû suaát sinh lôøi cuûa voán ñaàu tö cho pheùp: phuï thuoäc vaøo ngaønh ngheà kinh doanh, vuøng laõnh thoå, ñòa phöông hoaëc thöôøng laø tyû leä hoaøn voán toái thieåu cuûa döï aùn. - Tröôøng hôïp ROIt > [ROIt]: Döï aùn coù tyû suaát sinh lôøi cuûa voán ñaàu tö caøng lôùn thì hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn caøng cao, döï aùn caøng haáp daãn. - Tröôøng hôïp ROIt < [ROIt]: Döï aùn khoâng ñaït hieäu quaû taøi chính theo quy ñònh. d/ YÙ nghóa. Chæ tieâu tyû suaát sinh lôøi cuûa voán ñaàu tö cho bieát trong moät ñoàng voán ñaàu tö boû ra cho döï aùn coù khaû naêng taïo ra ñöôïc maáy ñoàng lôïi nhuaän sau thueá. Laø chæ tieâu bieåu hieän khaû naêng sinh lôøi cuûa voán ñaàu tö, cuõng nhö cuûa döï aùn. Hieän nay, coâng cuï ROI ñöôïc thöøa nhaän laø moät coâng cuï toát nhaát cuûa quaù trình ñaùnh giaù traùch nhieäm cuûa trung taâm ñaàu tö ñoái vôùi vieäc söû duïng voán kinh doanh bôûi vì: - Chæ tieâu ROI toång hôïp traùch nhieäm cuûa nhieàu boä phaän. - Chæ tieâu ROI buoäc doanh nghieäp phaûi kieåm tra vieäc ñaàu tö voán hoaït ñoäng cuõng nhö phaûi kieåm tra phí toån, lôïi nhuaän cuûa hoaït ñoäng. 1.5 Thu nhaäp thaëng döï (RI –Residual Income). a/ Ñònh nghóa: Thu nhaäp thaëng döï laø thu nhaäp thuaàn tuùy hoaït ñoäng maø moät trung taâm ñaàu tö coù khaû naêng ñaït ñöôïc do tyû leä hoaøn voán cao hôn tyû leä hoaøn voán toái thieåu treân voán hoaït ñoäng. b/ Phöông phaùp tính. RI = NP– (I xROImin), trong ñoù: RI – Thu nhaäp thaëng dö NP – Thu nhaäp sau thueá. I – Voán ñaàu tö (Voán hoaït ñoäng bình quaân) ROImin: - Tyû leä hoaøn voán toái thieåu Thu nhaäp thaëng dö laø moät soá tuyeät ñoái, khoâng phaûi soá töông ñoái nhö ROI. Ñoù laø lôi nhuaän cuûa trung taâm ñaàu tö sau khi tröø chi phí voán öôùc tính 12 c/ Thaåm ñònh chæ tieâu thu nhaäp thaëng döï. - Ñieàu kieän thoûa maõn: RI > 0. 1.6 Keát luaän. Khi söû duïng caùc coâng cuï taøi chính khoâng chieát khaáu treân seõ giuùp cho nhaø quaûn trò doanh nghieäp ñaùnh giaù ñöôïc möùc sinh lôøi cuûa döï aùn, thôøi ñieåm naøo döï aùn thu hoài ñöôïc voán. Tuy nhieân do nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa mình neân caùc coâng cuï treân chæ hoå trôï cho nhaø quaûn trò ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn ôû taàm ngaén haïn vaø ñaëc bieät phuø hôïp ñeå phaân tích vaø ñaùnh giaù döï aùn ôû giai ñoaïn tieàn khaû thi bôûi ôû giai ñoaïn naøy thoâng tin caàn cung caáp chæ mang tính khaùi quaùt, khoâng caàn phaân tích saâu. 2. Caùc coâng cuï phaân tích chieát khaáu. 2.1 Thôøi gian hoaøn voán chieát khaáu (DPP – Discounting Payback Period) a/ Ñònh nghóa: Thôøi gian hoaøn voán chieát khaáu cuûa döï aùn laø thôøi gian caàn thieát ñeå thu hoài laïi hieän giaù soá voán ñaàu tö ñaõ boû ra baèng hieän giaù caùc khoaûn tích luõy hoaøn voán haøng naêm b/ Phöông phaùp tính. P(It)= P(NPt+Dt), Trong ñoù: P(It) – Toång hieän giaù voán ñaàu tö phaân boå haøng naêm P(NPt+Dt) – Toång hieän giaù tích luyõ hoaøn voán haøng naêm cuûa döï aùn. c/ ÖÙng duïng: Chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán chieát khaáu ñöôïc tính toaùn trong döï aùn khaû thi d/ Thaåm ñònh chæ tieâu thôøi gian hoaøn voán. DPP< [DPP], Trong ñoù: DPP: Thôøi gian hoaøn voán chieát khaáu tính toaùn. [DPP]: Thôøi gian hoaøn voán chieát khaáu cho pheùp (Tuyø theo töøng ngaønh ngheà, lónh vöïc ñaàu tö). 2.2 Hieän giaù sinh lôøi cuûa döï aùn (B/C – Present Value of Benefit/Cost) a/ Ñònh nghóa: Hieän giaù sinh lôøi cuûa döï aùn laø tyû soá giöõa hieän giaù lôïi ích vaø hieän giaù chi phí trong toaøn boä thôøi gian thöïc hieän cuûa döï aùn. b/ Phöông phaùp tính. 13 n B/C = ∑ B xA t =1 n t t ∑ C xA t =1 t , Trong ñoù: t (B/C) – Hieän giaù heä soá sinh lôøi cuûa döï aùn. Bt – Lôïi ích haøng naêm cuûa dö aùn. Ct – Chi phí haøng naêm cuûa dö aùn. B A = 1 (1 + r ) t −1 – Heä soá chieát khaáu taøi chính cuûa döï aùn. r – Tyû suaát chieát khaáu taøi chính cuûa döï aùn t – Thöù töï naêm trong thôøi gian thöïc hieän döï aùn c/ Thaåm ñònh. - Ñieàu kieän thoûa maõn: (B/C) > 1 - Tröôøng hôïp (B/C) >1: Döï aùn coù hieän giaù heä soá sinh lôøi caøng lôùn thì hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn caøng cao, döï aùn caøng haáp daãn. - Tröôøng hôïp (B/C)<1: Döï aùn khoâng coù khaû naêng sinh lôøi. d/ YÙ nghóa. Hieän giaù heä soá sinh lôøi cho bieát 1 ñoàng hieän giaù chi phí boû ra trong döï aùn coù khaû naêng thu ñöôïc maáy ñoàng hieän giaù lôïi ích. Hieän giaù heä soá sinh lôøi bieåu hieän moái quan heä tyû leä giöõa hieän giaù lôïi ích vaø hieän giaù chi phí. 2.3 Hieän giaù thu nhaäp thuaàn (NVP – Net Prensent Value). a/ Ñònh nghóa: Hieän giaù thu nhaäp thuaàn cuûa döï aùn laø hieäu soá giöõa hieän giaù lôïi ích vaø hieän giaù chi phí trong toaøn boä thôøi gian thöïc hieän cuûa döï aùn. b/ Phöông phaùp tính. n NVP = ∑ ( Bt − C t ) xAt , Trong ñoù: t =1 NVP – Hieän giaù thu nhaäp thuaàn cuûa döï aùn. Bt – Lôïi ích haøng naêm cuûa dö aùn. Ct – Chi phí haøng naêm cuûa dö aùn. B 14 A = 1 – Heä soá chieát khaáu taøi chính cuûa döï aùn. (1 + r ) t −1 r – Tyû suaát chieát khaáu taøi chính cuûa döï aùn. t – Thöù töï naêm trong thôøi gian thöïc hieän döï aùn. c/ Thaåm ñònh. - Ñieàu kieän thoûa maõn: NVP > 0 - Tröôøng hôïp NVP > 0: Döï aùn coù hieän giaù thu nhaäp thuaàn caøng lôùn thì hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn caøng cao, döï aùn caøng haáp daãn. - Tröôøng hôïp NVP < 0: Döï aùn khoâng coù hieäu quaû taøi chính. d/ YÙ nghóa. Hieän giaù thu nhaäp thuaàn NVP cho bieát, vôùi moät chi phí cô hoäi mong muoán nhaát ñònh cuûa nhaø ñaàu tö, hieän giaù lôïi ích coù lôùn hôn hieän giaù chi phí hay khoâng? Vôùi yeâu caàu hieän giaù lôïi ích phaûi lôùn hôn hieän giaù chi phí ñeå thu ñöôïc lôïi nhuaän. Hieän giaù thu nhaäp thuaàn NVP bieåu hieän moái quan heä so saùnh giaù trò tuyeät ñoái giöõa hieän giaù lôïi ích vaø hieän giaù chi phí. 2.4 Tyû suaát sinh lôøi noäi boä cuûa döï aùn (IRR –Internal Rate of Return) a/ Ñònh nghóa: tyû suaát sinh lôøi noäi boä cuûa döï aùn laø tyû suaát chieát khaáu maø vôùi tyû suaát naøy hieän giaù thu nhaäp thuaàn cuûa döï aùn baèng 0. b/ Phöông phaùp tính. n NVP = 0 = ∑ ( Bt − C t ) x t =1 1 (1 + IRR) t −1 , Trong ñoù: IRR – Tyû suaát sinh lôøi noäi boä cuûa döï aùn, % naêm. Bt – Lôïi ích haøng naêm cuûa döï aùn. Ct – Chi phí haøng naêm cuûa döï aùn. t – Thöù töï naêm trong thôøi gian thöïc hieän döï aùn. B ™ Caùc phöông phaùp tính toaùn IRR: b1/ Phöông phaùp noäi suy: IRR = {r1 + [(r 2 − r1) x NVP1 ]} , Trong ñoù: ( NVP1 + NVP 2 ) IRR – Tyû suaát sinh lôøi noäi boä cuûa döï aùn, % naêm. r1 – tyû suaát chieát khaáu ban ñaàu ñeå tính NVP1. 15 r2 – tyû suaát chieát giaû ñònh ñeå tính NVP2<0. NVP1>0 – Hieän giaù thu nhaäp thuaàn cuûa döï aùn öùng vôùi r1 NVP2<0 – Hieän giaù thu nhaäp thuaàn cuûa döï aùn öùng vôùi r2 b2/ Phöông phaùp ñoà thò. Böôùc 1: Veõ truïc hoaønh bieåu thò tyû suaát chieát khaáu Böôùc 2: Veõ truïc tung, bieåu thò hieän giaù thu nhaäp thuaàn NVP Böôùc 3: Xaùc ñònh ñieåm A öùng vôùi r1 vaø NVP1 >0 Böôùc 4: Xaùc ñònh ñieåm B öùng vôùi r2 vaø NVP1 <0 Böôùc 5: Noái hai ñieåm A vaø B baèng ñöôøng thaúng AB. Ñieåm caét cuûa ñöôøng thaúng AB vôùi truïc hoaønh bieåu thò r chính laø giaù trò IRR caàn tìm (giaù trò NVP = 0). c/ Thaåm ñònh. - Ñieàu kieän thoûa maõn: IRR > [IRR], trong ñoù [IRR] tyû suaát sinh lôøi noäi boä cho pheùp, phuï thuoäc vaøo ngaønh ngheà, vuøng laõnh thoå vaø chính saùch öu tieân phaùt trieån ngaønh, vuøng. - Tröôøng hôïp IRR > [IRR]: Döï aùn coù tyû suaát sinh lôøi caøng lôùn thì hieäu quaû taøi chính cuûa döï aùn caøng cao, döï aùn caøng haáp daãn. - Tröôøng hôïp IRR < [IRR]: Döï aùn khoâng coù hieäu quaû taøi chính. d/ YÙ nghóa. Veà khaû naêng sinh lôøi: Tyû suaát sinh lôøi noäi boä IRR bieåu thò tyû leä sinh lôøi lôùn nhaát maø baûn thaân döï aùn ñaït ñöôïc; phuï thuoäc vaøo ñaëc ñieåm phaùt sinh doøng lôïi ích vaø doøng chi trong toaøn boä thôøi gian thöïc hieän cuûa döï aùn. Veà khaû naêng thanh toaùn: Tyû suaát sinh lôøi noäi boä IRR bieåu thò möùc laõi vay cao nhaát maø döï aùn coù khaû naêng thanh toaùn. 2.5 Keát luaän. Caùc coâng cuï taøi chính chieát khaáu söû duïng moâ hình vaän ñoäng caùc doøng tieàn chieát khaáu ñeå phaân tích döï aùn, do vaäy noù khaéc phuïc ñöôïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa caùc coâng cuï khoâng chieát khaáu, ñoàng thôøi noù giuùp cho nhaø quaûn tri doanh nghieäp ñaùnh giaù ñöôïc möùc sinh lôøi thöïc cuûa döï aùn, khaû naêng thu hoài voán cuûa döï aùn, giuùp nhaø quaûn trò coù nhöõng quyeát ñònh löïa choïn nguoàn voán taøi trôï cho döï aùn, chính saùch hoå trôï döï aùn, … ôû taàm daøi haïn. Do nhöõng öu ñieåm cuûa mình neân caùc coâng cuï taøi chính chieát khaáu ñöôïc söû duïng ñeå phaân tích vaø ñaùnh giaù hieäu quaû taøi chính döï aùn ôû 16 giai ñoaïn khaû thi, töùc laø sau khi ñaùnh giaù döï aùn ôû giai ñoaïn tieàn khaû thi baèng caùc coâng cuï khoâng chieát khaáu. 3. Caùc coâng cuï phaân tích hoaø voán (BEP – Break Even Analysis) Phaân tích hoaø voán laø quaù trình aùp duïng caùc coâng cuï ñeå phaân tích ruûi ro taøi chính ngaén haïn cuûa döï aùn thoâng qua vieäc xaùc ñònh ñieåm hoaø voán (BEP) maø ñieåm naøy bieåu thò saûn löôïng hoaø voán, doanh thu hoaø voán coâng suaát hay möùc hoaït ñoäng hoaø voán. 3.1 Saûn löôïng hoaø voán lyù thuyeát. a/ Ñònh nghóa: Saûn löôïng hoaø voán laø saûn löôïng caàn thieát maø döï aùn phaûi ñaït ñöôïc ñeå hoaït ñoäng khoâng lôøi maø cuõng khoâng loã. b/ Phöông phaùp tính: BEPq = FC , Trong ñoù: p−v BEPq – Saûn löôïng hoaø voán lyù thuyeát cuûa döï aùn, hieän vaät. FC – Toång ñònh phí haøng naêm cuûa döï aùn, giaù trò (laø nhöõng chi phí khoâng thay ñoåi khi saûn löôïng thay ñoåi). p – Giaù baùn cuûa moät ñôn vò saûn phaåm, giaù trò. v – Bieán phí cho moät ñôn vò saûn phaåm, giaù trò. Vaø: v = VC , trong ñoù: VC laø toång bieán phí haøng naêm cuûa döï aùn (laø nhöõng chi Q phí thay ñoåi khi saûn löôïng thay ñoåi). FC+VC= C (Toång chi phí haøng naêm cuûa döï aùn) p-v: Goïi laø soá dö ñaûm phí ñôn vò. 3.2 Doanh thu hoaø voán lyù thuyeát. a/ Ñònh nghóa: Doanh thu hoaø voán laø doanh thu caàn thieát maø döï aùn phaûi ñaït ñöôïc ñeå hoaït ñoäng khoâng lôøi maø cuõng khoâng loã. b/ Phöông phaùp tính: BEPs = BEPxp = FC , Trong ñoù: VC 1− S 17 BEPs – Doanh thu hoaø voán lyù thuyeát cuûa döï aùn, giaù tri. S – Toång doanh thu haøng naêm tính toaùn, giaù tri. 1- VC : Tyû leä soá dö ñaûm phí. S 3.3 Coâng suaát hay möùc hoaït ñoäng hoaø voán lyù thuyeát. a/ Ñònh nghóa: Coâng suaát hay möùc hoaït ñoäng hoaø voán laø coâng suaát hay möùc hoaït ñoäng caàn thieát maø döï aùn phaûi ñaït ñöôïc ñeå hoaït ñoäng khoâng lôøi maø cuõng khoâng loã. b/ Phöông phaùp tính: BEPp = BEPq Q = BEPs , Trong ñoù: S BEPp – Coâng suaát hay möùc hoaït ñoäng hoaø voán lyù thuyeát cuûa döï aùn, tính baèng % coâng suaát thieát keá (100%). S – Toång doanh thu haøng naêm tính toaùn, giaù tri. 1- VC : Tyû leä soá dö ñaûm phí. S c/ Thaåm ñònh: Ñieàu kieän thoûa maõn BEPp < [BEPp], trong ñoù [BEPp] laø coâng suaát hay möùc hoaït ñoäng hoøa voán quy ñònh. Tröôøng hôïp BEPp < [BEPp]: döï aùn coù coâng suaát hay möùc hoaït ñoäng hoøa voán caøng thaáp thì hieäu quaû taøi chính caøng cao, döï aùn caøng haáp daãn. Tröôøng hôïp BEPp > {BEPp}: döï aùn khoâng ñaït hieäu quaû vaø ñoä ruûi ro yeâu caàu. d/ YÙ nghóa: Coâng suaát hay möùc hoaït ñoäng hoøa voán cho bieát döï aùn caàn phaûi hoaït ñoäng tôùi möùc saûn löôïng bao nhieâu ñeå ñaùnh giaù laø hoøa voán. Coâng suaát hay möùc hoaït ñoäng hoøa voán cho bieát döï aùn caàn phaûi hoaït ñoäng tôùi möùc doanh thu bao nhieâu ñeå ñaùnh giaù laø hoøa voán. Neáu coâng suaát hay möùc hoaït ñoäng hoøa voán cuûa döï aùn thaáp, nghóa laø döï aùn chæ caàn hoaït ñoäng ôû möùc coâng suaát nhoû cuõng ñaït ñöôïc keát quaû hoøa voán. 3.4 Keát luaän 18 Phaân tích hoøa voán laø moät noäi dung quan troïng trong phaân tích moái quan heä giöõa chi phí, saûn löôïng vaø lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp. Qua söû duïng coâng cuï noù seõ cung caáp cho nhaø quaûn trò xaùc ñònh ñöôïc möùc saûn löôïng, thu hoøa voán töø ñoù xaùc ñònh vuøng laõi, loã cuûa döï aùn. Coâng cuï naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå phaân tích hoå trôï caùc coâng cuï taøi chính chieát khaáu vaø khoâng chieát khaáu vaø phuø hôïp vôùi döï aùn maø saûn phaåm saûn xuaát ra bao nhieâu laø tieâu thuï baáy nhieâu, khoâng coù toàn kho. IV. Caùc coâng cuï phaân tích hieäu quaû kinh teá cuûa döï aùn ñaàu tö 1. Coâng cuï khoâng chieát khaáu: 1.1 Giaù trò gia taêng trong nöôùc thuaàn cuûa döï aùn: (NDVA - Net Domestic Value Added) a/ Ñònh nghóa: Giaù trò gia taêng trong nöôùc thuaàn cuûa döï aùn laø giaù trò taêng theâm maø döï aùn ñoùng goùp vaøo söï taêng tröôûng cuûa toång saûn phaåm quoác noäi (GDP) trong voøng ñôøi cuûa döï aùn. b/ Coâng thöùc: n n t =1 t =1 NDVA = ∑ ( NDVA ) t =∑ [ Bk − ( I + MI ) k ] Trong ñoù: NDVA - Giaù trò gia taêng trong nöôùc thuaàn trong voøng ñôøi cuûa döï aùn. NDVAt - Giaù trò gia taêng trong nöôùc thuaàn haøng naêm cuûa döï aùn. Bk – Lôïi ích kinh teá haøng naêm cuûa dö aùn. I – Voán ñaàu tö: laø toång chi phí ñaàu tö ñeå xaây döïng döï aùn vaø ñöôïc phaân boå haøng naêm trong voøng ñôøi cuûa döï aùn. MIk – Toång giaù trò caùc ñaàu vaøo vaät chaát thöôøng xuyeân haøng naêm cuûa döï aùn, bao goàm: Chi phí nguyeân lieäu, vaän haønh baûo döôõng haøng naêm, vaø caùc chi phí ñaàu vaøo khaùc. Caùc chi phí khaùc lieân quan ñeán coâng trình. B c/ YÙ nghóa: Giaù trò gia taêng trong nöôùc thuaàn cuûa döï aùn caøng lôùn thì söï ñoùng goùp cuûa döï aùn vaøo taêng tröôûng toång saûn phaåm trong nöôùc (GDP) cuûa moät quoác gia caøng nhieàu. 19 Giaù trò gia taêng trong nöôùc thuaàn cuûa döï aùn ñoùng goùp vaøo söï taêng tröôûng kinh teá cuûa moät quoác giaù. 1.2 Giaù kinh teá a/ Ñònh nghóa: Giaù kinh teá laø giaù caùc ñaàu vaøo vaø ñaàu ra thuoäc chi phí vaø lôïi ích kinh teá, ñöôïc söû duïng trong phaân tích hieäu quaû kinh teá cuûa döï aùn. b/ Coâng thöùc: EP = Fp x HA Trong ñoù: EP (Economic Price) – Giaù kinh teá FP (Financial Price) – Giaù taøi chính HA – Heä soá ñieàu chænh giaù. Phöông phaùp tính HA: Heä soá ñieàu chænh giaù laø heä soá bieán ñoåi giaù taøi chính caùc yeáu toá ñaàu vaøo ñaàu ra cuûa döï aùn veà giaù trò xaõ hoâi thöïc teá cuûa chuùng ñöôïc bieåu hieän baèng giaù trò kinh teá. Thaønh phaàn cuûa heä soá ñieàu chænh giaù goàm: Heä soá ñieàu chænh giaù trong nöôùc (HAD) vaø heä soá ñieàu chænh tyû giaù (HAE) - Heä soá ñieàu chænh giaù trong nöôùc (HAD) laø heä soá bieán ñoåi giaù taøi chính cuûa caùc ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa döï aùn khoâng lieân quan ñeán quaù trình xuaát nhaäp khaåu vaø ñöôïc xaùc ñònh döïa treân chæ soá giaù tieâu duøng CPI cuûa neàn kinh teá, ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån neáu möùc laïm phaùt haøng naêm bình thöôøng (CPI < 20%) thì laáy HAD = 1÷2 (Nguoàn: WB) - Heä soá ñieàu chænh tyû giaù (HAE) laø heä soá bieán ñoåi giaù taøi chính cuûa caùc ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa döï aùn lieân quan ñeán quaù trình xuaát nhaäp khaåu (khoâng phaûi laø haøng hoùa trong nöôùc). Ñeå xaùc ñònh HAE ngöôøi ta caên cöù vaøo caùc toång kim ngaïch xuaát nhaâp khaåu haøng naêm cuï theå nhö sau: n H AE = Ct ∑T t =1 n t . Trong ñoù: Ct – Toång kim ngaïch nhaäp khaåu haøng naêm B t - Toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng naêm n – Soá naêm laáy soá lieäu thoáng keâ. Hoaëc coù theå tính HAE baèng heä soá taêng tyû giaù hoaùi ñoái cuûa ngoaïi teä maïnh (thöôøng laø USD) 20