Tài liệu Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại công ty xây dựng

1 Lêi më ®Çu Môc ®Ých cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt vµ v¨n ho¸ ngµy cµng t¨ng cña toµn x· héi. Môc ®Ých ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i lµm thÕ nµo t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm míi nhÊt víi chÊt lîng cao nhÊt cho x· héi. Doanh nghiÖp lµ n¬i trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®ã , hä lu«n phÊn ®Êu t×m mäi biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt thÊp nhÊt, víi chÊt lîng s¶n phÈm cao nhÊt, ®¸p øng nhu cÇu thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau, mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®îc c¸c nhµ qu¶n lý ngµy cµng quan t©m ®Æc biÖt ®ã lµ c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt lu«n x¸c ®Þnh h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ kh©u trung t©m cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong Doanh nghiÖp . Thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®Çu vµo cña c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, v× vËy tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn cho b¶n th©n doanh nghiÖp còng nh toµn x· héi. H¬n n÷a hiÖn nay ®Êt níc ta ®ang tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, thùc hiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, bªn c¹nh s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ph¶i cã chÊt lîng tèt th× mét ®iÒu rÊt quan träng lµ s¶n phÈm ®ã ph¶i cã gi¸ thµnh h¹, phï hîp søc mua cña ®¹i ®a sè nh©n d©n lao ®éng thu nhËp cßn thÊp... Cho nªn, c«ng t¸c h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· trë thµnh nh©n tè quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña mäi doanh nghiÖp. §Æc biÖt, trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· ®îc ®Æt ra nh mét nhu cÇu bøc thiÕt kh¸ch quan nh»m t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt kh¸c trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, bëi v× x©y dùng c¬ b¶n t¹o ra vµ trang bÞ tµi s¶n cè ®Þnh cho hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh 56 - Tæng c«ng ty Thµnh An - Bé Quèc Phßng, t«i nhËn thÊy: VÊn ®Ò tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ vÊn ®Ò næi bËt, híng nh÷ng ngêi qu¶n lý vµ c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n ph¶i quan t©m ®Æc biÖt. Do 2 ®ã t«i ®· chän ®Ò tµi : "Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i c«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh 56 thuéc tæng c«ng ty Thµnh An Binh ®oµn 11 Bé Quèc Phßng" cho chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp cña m×nh. Néi dung chuyªn ®Ò ®îc chia lµm ba ch¬ng ngoµi Lêi më ®Çu vµ KÕt luËn: Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh 56. Ch¬ng III: Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt & tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh 56. 3 Ch¬ng I lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong c¸c Doanh nghiÖp X©y l¾p I. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p ¶nh hëng ®Õn h¹ch to¸n Chi phÝ s¶n xuÊtvµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p . Trong c¬ chÕ thÞ trêng, s¶n xuÊt x©y dùng c¬ b¶n (XDCB) lµ ho¹t ®éng chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p (DNXL). §©y lµ mét ho¹t ®éng quan träng t¹o ra c¬ së vËt chÊt, kü thuËt míi cho mäi ngµnh díi h×nh thøc x©y dùng míi hoÆc më réng, kh«i phôc, hiÖn ®¹i ho¸ c¸c c«ng tr×nh hiÖn cã thuéc mäi lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nh: C«ng tr×nh giao th«ng, thñy ®iÖn, thñy lîi, c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c c«ng tr×nh quèc phßng vµ c¸c c«ng tr×nh d©n dông kh¸c. Ngµy nay, cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kh¸c, ngµnh XDCB ngµy cµng lín m¹nh vµ kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. NhiÒu DNXL ra ®êi, ho¹t ®éng díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. DNXL Nhµ níc nh c¸c tæng c«ng ty x©y l¾p, c«ng ty l¾p m¸y...Doanh nghiÖp t nh©n nh c¸c c«ng ty TNHH, c¸c c«ng ty x©y l¾p liªn doanh...Tuy kh¸c nhau vÒ quy m« s¶n xuÊt, h×nh thøc qu¶n lý nhng c¸c doanh nghiÖp nµy ®Òu ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu, nguyªn t¾c tæ chøc kÕ to¸n cña mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt lµ: ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, trªn c¬ së ®ã kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch, kinh tÕ tµi chÝnh, t×nh h×nh b¶o vÖ tµi s¶n... Tuy nhiªn, XDCB cã nh÷ng nÐt ®Æc trng riªng kh¸c biÖt víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt kh¸c, do ®ã ®Ó cã thÓ thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô trªn, ph¸t huy t¸c dông cña kÕ to¸n lµ c«ng cô h÷u hiÖu qu¶n lý s¶n xuÊt th× viÖc tæ chøc kÕ to¸n nãi chung vµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p.  S¶n xuÊt x©y l¾p lµ mét lo¹i s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®Æc biÖt theo ®¬n ®Æt hµng, s¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh chÊt ®¬n lÎ, nªn chi phÝ bá ra ®Ó thi c«ng x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh cã néi dung vµ c¬ cÊu kh«ng ®ång nhÊt nh c¸c lo¹i s¶n phÈm c«ng nghiÖp kh¸c. ChÝnh v× vËy, kÕ to¸n ph¶i tÝnh 4 ®Õn viÖc h¹ch to¸n chi phÝ, gi¸ thµnh vµ tÝnh kÕt qu¶ thi c«ng cho tõng s¶n phÈm x©y l¾p riªng biÖt (tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh).  §èi tîng s¶n xuÊt XDCB thêng cã khèi lîng lín, gi¸ trÞ thêi gian thi c«ng t¬ng ®èi dµi. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm nµy mµ kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng x¸c ®Þnh hµng th¸ng nh trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp mµ ®îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm kü thuËt cña tõng lo¹i c«ng tr×nh, ®iÒu nµy thÓ hiÖn qua ph¬ng ph¸p lËp dù to¸n vµ ph¬ng thøc thanh to¸n gi÷a bªn giao thÇu vµ bªn nhËn thÇu. Do vËy, viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ kú tÝnh gi¸ thµnh sÏ ®¸p øng cho yªu cÇu tõng thêi kú nhÊt ®Þnh vµ ph¶i tr¸nh t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng vèn cho doanh nghiÖp x©y l¾p.  S¶n xuÊt XDCB thêng diÔn ra ngoµi trêi, chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña c¸c yÕu tè m«i trêng, thêi tiÕt. Do vËy thi c«ng x©y l¾p mang tÝnh thêi vô, dÔ bÞ thiÖt h¹i, h háng. KÕ to¸n ph¶i chän nh÷ng ph¬ng ph¸p hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng chi phÝ thêi vô vµ nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i mét c¸ch ®óng ®¾n.  S¶n xuÊt XDCB ®îc thùc hiÖn trªn c¸c ®Þa ®iÓm biÕn ®éng. S¶n phÈm XDCB mang tÝnh cè ®Þnh, g¾n liÒn víi ®Þa ®iÓm x©y dùng, khi hoµn thµnh kh«ng nhËp kho nh c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt kh¸c. Trong qu¸ tr×nh thi c«ng, c¸c DNXL ph¶i di chuyÓn nhiÒu. Do ®ã, sÏ ph¸t sinh mét sè chi phÝ cÇn thiÕt, kh¸ch quan nh chi phÝ ®iÒu ®éng c«ng nh©n, m¸y thi c«ng, chi phÝ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh t¹m phôc vô c«ng nh©n vµ thi c«ng, chi phÝ chuÈn bÞ mÆt b»ng vµ dän mÆt b»ng sau khi thi c«ng xong... kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh chÝnh x¸c c¸c chi phÝ nµy vµ tæ chøc ph©n bæ hîp lý.  Mét ®Æc ®iÓm kh¸c rÊt ®Æc trng cña ngµnh XDCB ®ã lµ chØ cã thÓ biÕt ®îc chÊt lîng s¶n phÈm sau khi ®· hoµn thµnh, bµn giao vµ ®a vµo sö dông. V× vËy, trong dù to¸n cña tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ph¶i bao gåm c¶ chi phÝ b¶o hµnh. Chi phÝ b¶o hµnh c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ph¸t sinh trong thêi gian b¶o hµnh lín hay nhá cßn tuú thuéc vµo chÊt lîng cña c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã. Do ®ã, c¸c DNXL ph¶i b¸m chÆt lÊy dù to¸n, lÊy dù to¸n lµm thíc ®o hiÖu qu¶. 5 XuÊt ph¸t tõ c¸c ®Æc ®iÓm nªu trªn, c«ng t¸c kÕ to¸n cña c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p võa ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu ph¶n ¸nh chung cña mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt võa ph¶i thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng kÕ to¸n phï hîp víi ngµnh nghÒ cña m×nh nh»m cung cÊp sè liÖu chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®¸nh gi¸ ®óng t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, cè vÊn cho l·nh ®¹o trong viÖc tæ chøc, qu¶n lý ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých kinh doanh cña ®¬n vÞ. II. chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p I/Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p.  Chi phÝ s¶n xuÊt: Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong c¸c Doanh nghiÖp x©y dùng lµ qu¸ tr×nh mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn ®Çu t c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nhau ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých lµ t¹o ra ®îc khèi lîng s¶n phÈm t¬ng øng, ®ã lµ qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn cña c¸c lo¹i vËt liÖu x©y dùng thµnh s¶n phÈm díi sù t¸c ®éng cña m¸y mãc thiÕt bÞ cïng víi søc lao ®éng cña con ngêi hay ®ã chÝnh lµ sù chuyÓn biÕn c¸c yÕu tè vÒ t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng (hao phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸) díi sù t¸c ®éng cã môc ®Ých cña søc lao ®éng (hao phÝ vÒ lao ®éng sèng) qua qu¸ tr×nh thi c«ng sÏ trë thµnh s¶n phÈm x©y dùng. Toµn bé nh÷ng hao phÝ nµy ®îc thÓ thiÖn díi h×nh th¸i gi¸ trÞ th× ®ã lµ chi phÝ s¶n xuÊt . VËy, trong doanh nghiÖp x©y dùng, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c lo¹i hao phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, thi c«ng trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y dùng bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau víi néi dung kinh tÕ kh¸c nhau, c«ng dông vµ môc ®Ých cña chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng kh¸c nhau. Trong c¸c DNXL nãi chung, cã néi dung kinh tÕ, c«ng dông kh¸c nhau vµ yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i còng kh¸c nhau. §Ó lËp dù to¸n chi phÝ vµ tÝnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh, ®Ó khèng chÕ vµ thèng nhÊt c¸c lo¹i chi phÝ nh»m nghiªn cøu c¸c yÕu tè ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, tõ ®ã cã biÖn ph¸p qu¶n lý chi phÝ cã hiÖu qu¶ th× yªu cÇu kh¸ch quan ®Æt ra lµ ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ thµnh tõng nhãm riªng theo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh.  Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt: 6 HiÖn nay chi phÝ s¶n xuÊt ®îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc sau: Ph©n lo¹i CPSX theo néi dung kinh tÕ lµ viÖc s¾p xÕp c¸c chi phÝ cã nguån gèc kinh tÕ ban ®Çu ®ång nhÊt, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh (SXKD) nµo, ë ®©u, cã quan hÖ nh thÕ nµo víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, CPSX trong s¶n xuÊt x©y l¾p bao gåm: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh nh xi m¨ng, s¾t thÐp... - Chi phÝ nhiªn liÖu, ®éng lùc mua ngoµi nh x¨ng, dÇu, mì, khÝ nÐn... - Chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo l¬ng ph¶i tr¶ CBCNV. - C¸c kho¶n tÝnh theo l¬ng nh BHXH, BHYT, KPC§. - Chi phÝ c«ng cô, dông cô s¶n xuÊt nh dµn gi¸o, cuèc, xÎng, b¶o hé lao ®éng. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§): Lµ toµn bé sè tiÒn khÊu hao TSC§ trong DN nh nhµ xëng, nhµ lµm viÖc, m¸y mãc, dông cô vËn chuyÓn, m¸y mãc thi c«ng (m¸y lu, m¸y dÇm, m¸y trén bª t«ng...) vµ khÊu hao c¸c TSC§ kh¸c dïng trong qu¶n lý trong kú s¶n xuÊt kinh doanh. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi nh ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i... - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch nµy gióp nhµ qu¶n lý biÕt ®îc kÕt cÊu, tû träng tõng lo¹i chi phÝ mµ DN ®· bá ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng SXKD. Qua ®ã, DN ®¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ vµ lËp dù to¸n chi phÝ SXKD cho kú sau, tõ ®ã gióp DN x¸c ®Þnh ®îc c¸c ®Þnh møc vµ xÐt duyÖt ®Þnh møc vèn lu ®éng. C¸ch ph©n lo¹i nµy ®îc dùa trªn c«ng dông cña chi phÝ vµ n¬i ph¸t sinh cña chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ x©y l¾p ®îc chia thµnh: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: lµ tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu (NVL) chÝnh, phô, cÊu kiÖn, vËt liÖu rêi, vËt liÖu lu©n chuyÓn (v¸n, dµn gi¸o...), phô tïng...sö dông trùc tiÕp cho thi c«ng c¸c c«ng tr×nh. Gi¸ trÞ vËt liÖu kÓ trªn ®- 7 îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ gåm gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n cña ngêi b¸n vµ c¸c chi phÝ thu mua thùc tÕ ph¸t sinh nh vËn chuyÓn, bèc dì... Trong kho¶n môc chi phÝ nµy kh«ng bao gåm c¸c vËt liÖu phô, nhiªn liÖu dïng cho m¸y mãc thi c«ng, c¸c lo¹i vËt liÖu lµm c«ng tr×nh t¹m nh l¸n tr¹i, chi phÝ NVL tÝnh vµo chi phÝ chung, chi phÝ qu¶n lý DN. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ toµn bé tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia x©y dùng c«ng tr×nh vµ l¾p ®Æt m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nh©n vËn chuyÓn vËt liÖu trong thi c«ng, c«ng nh©n lµm nhiÖm vô b¶o dìng bª t«ng, c«ng nh©n lµm nhiÖm vô dän dÑp vËt liÖu trªn c«ng trêng, c«ng nh©n ghÐp cèp pha, lau m¸y tríc khi l¾p. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm tiÒn l¬ng tr¶ theo thêi gian, tr¶ theo s¶n phÈm, tr¶ lµm thªm giê, tr¶ tiÒn thëng thêng xuyªn vÒ t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. Kho¶n môc nµy kh«ng bao gåm c¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh trªn quü l¬ng nh©n c«ng trùc tiÕp cña ho¹t ®éng x©y l¾p, tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n cã tÝnh chÊt l¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y mãc thi c«ng, tiÒn l¬ng nh©n viªn vËn chuyÓn vËt liÖu ngoµi cù ly thi c«ng. - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng (MTC): Lµ mét kho¶n chi phÝ lín trong gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p, lµ c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan tíi viÖc sö dông m¸y ®Ó s¶n xuÊt, gåm: Chi phÝ vËt t ch¹y m¸y thi c«ng, tiÒn khÊu hao m¸y mãc thi c«ng, tiÒn thuª m¸y, tiÒn l¬ng chÝnh cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y.... - CPSX chung: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ phôc vô cho s¶n xuÊt cña ®éi, c«ng tr×nh x©y dùng nhng kh«ng ®îc tÝnh trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng cô thÓ. Néi dung cña CPSX chung bao gåm: TiÒn l¬ng cña bé phËn qu¶n lý ®éi, BHXH, BHYT, KPC§ trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh cña toµn ®éi (cho nh©n viªn qu¶n lý ®éi vµ c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia s¶n xuÊt thi c«ng thuéc DN), chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng chung trong toµn ®éi, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Nh vËy, kh¸c víi c¸c DN s¶n xuÊt c«ng nghiÖp kh¸c, do ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt ngµnh XDCB, m¸y thi c«ng còng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y l¾p, nªn ngoµi ba kho¶n môc: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung cßn cã thªm kho¶n môc chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. 8 NÕu theo chØ tiªu gi¸ thµnh ®Çy ®ñ (gi¸ thµnh s¶n phÈm tiªu thô) th× ngoµi c¸c kho¶n môc chi phÝ trªn cßn bao gåm kho¶n môc chi phÝ qu¶n lý DN vµ chi phÝ chung kh¸c liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¶ DN. C¸c kho¶n chi phÝ nµy bao gåm c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý DN, chi phÝ vÒ vËt liÖu, khÊu hao m¸y mãc... phôc vô cho qu¶n lý DN. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ dù to¸n ®îc lËp cho tõng ®èi tîng x©y dùng theo c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh nªn ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i nµy ®îc sö dông phæ biÕn trong DNXL hiÖn nay. Ngoµi ra, c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn cã t¸c dông phôc vô qu¶n lý s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau. Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu trªn, ®Ó phôc vô trùc tiÕp cho c«ng t¸c qu¶n lý SXKD cßn cã thÓ ®îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc nh: c¨n cø vµo mèi quan hÖ víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× CPSX ®îc chia thµnh chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp; C¨n cø vµo c¸ch øng xö cña ho¹t ®éng (hay sù biÕn ®éng chi phÝ) mµ CPSX ®îc chia thµnh: ®Þnh phÝ, biÕn phÝ vµ chi phÝ hçn hîp. Mçi c¸ch ph©n lo¹i CPSX cã ý nghÜa riªng, phôc vô cho tõng yªu cÇu qu¶n lý vµ tõng ®èi tîng cung cÊp th«ng tin cô thÓ. Chóng lu«n bæ sung cho nhau nh»m qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nhÊt toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi toµn DN ë mçi thêi kú nhÊt ®Þnh. 2 Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p:  Kh¸i niÖm Trong mèi quan hÖ víi mÆt thø hai cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®ã lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc. Quan hÖ s¶n xuÊt ®· h×nh thµnh nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ chi ra nh chi phÝ vËt t, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ chi phÝ kh¸c tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc khèi lîng s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh. S¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ kÕt cÊu c«ng viÖc hoÆc giai ®o¹n c«ng viÖc, cã thiÕt kÕ vµ dù to¸n riªng, cã thÓ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh 9 toµn bé. Gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh toµn bé lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cuèi cïng cña s¶n phÈm x©y l¾p. Nh vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n chøa ®ùng hai mÆt kh¸c nhau vèn cã bªn trong nã lµ chi phÝ s¶n xuÊt chi ra vµ lîng gi¸ trÞ sö dông thu ®îc cÊu thµnh trong khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ sù dÞch chuyÓn gi¸ trÞ cña nh÷ng yÕu tè chi phÝ bªn trong nã, cßn chi phÝ lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh nªn gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng SXKD trong doanh nghiÖp. ViÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm vËt t, hoµn thiÖn kü thuËt thi c«ng, rót ng¾n thêi gian thi c«ng, sö dông hîp lý vèn s¶n xuÊt cïng víi c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt ¸p dông trong toµn doanh nghiÖp sÏ gióp doanh nghiÖp qu¶n lý, sö dông chi phÝ hîp lý, h¹ gi¸ thµnh tíi møc tèi ®a. §©y lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó doanh nghiÖp t¨ng kh¶ n¨ng tróng thÇu, t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cho CBCNV, hoµn thµnh nghÜa vô víi NSNN.  Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Trong s¶n xuÊt x©y l¾p cÇn ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh sau: Gi¸ thµnh dù to¸n, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ gi¸ thµnh thùc tÕ.  Gi¸ thµnh dù to¸n: Lµ tæng sè c¸c chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh khèi lîng s¶n phÈm x©y l¾p. Gi¸ thµnh dù to¸n ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc cña Nhµ níc vµ khung gi¸ quy ®Þnh ¸p dông vµo tõng vïng l·nh thæ, ®Þa ph¬ng. Gi¸ thµnh dù to¸n = Gi¸ trÞ dù to¸n - ThuÕ x©y l¾p sau thuÕ GTGT - Thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tríc Gi¸ trÞ dù to¸n x©y l¾p sau thuÕ: Lµ chi phÝ cho c«ng t¸c x©y dùng l¾p r¸p c¸c kÕt cÊu kiÕn tróc, l¾p ®Æt m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt...gi¸ trÞ dù to¸n x©y l¾p bao gåm: chi phÝ trùc tiÕp, chi phÝ chung vµ thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tríc vµ thuÕ GTGT  Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh ®îc xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp trªn c¬ së, biÖn ph¸p thi c«ng, c¸c ®Þnh møc vÒ ®¬n gi¸ ¸p dông trong doanh nghiÖp . 10 Gi¸ thµnh = kÕ ho¹ch Gi¸ thµnh dù to¸n - Møc h¹ gi¸ thµnh dù to¸n + Kho¶n bï chªnh lÖch vît dù to¸n Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch nhá h¬n gi¸ thµnh dù to¸n mét lîng b»ng møc h¹ gi¸ thµnh dù to¸n vµ lín h¬n gi¸ thµnh dù to¸n kho¶n bï chªnh lÖch vît dù to¸n ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ kh«ng tÝnh ®Õn trong dù to¸n. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cho phÐp ta xem xÐt vµ thÊy ®îc chÝnh x¸c nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong giai ®o¹n kÕ ho¹ch còng nh hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt h¹ gi¸ thµnh dù to¸n. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc xem lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp.  Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ møc gi¸ ph¶n ¸nh toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh ®Ó hoµn thµnh, bµn giao khèi lîng x©y l¾p vµ ®îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu kÕ to¸n (bao gåm nh÷ng chi phÝ trong ®Þnh møc vµ nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt, mÊt m¸t, hao hôt vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp). NÕu thùc hiÖn so s¸nh ba møc gi¸ trªn cïng mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th× chóng thêng cã mèi quan hÖ vÒ mÆt lîng nh sau: Gi¸ thµnh dù to¸n ≥ Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ≥ Gi¸ thµnh thùc tÕ §©y lµ mong muèn còng nh b»ng mäi nç lùc cña ®¬n vÞ x©y l¾p ph¶i ®¹t ®îc, tuy nhiªn khi ®¬n vÞ x©y l¾p thi c«ng ë nh÷ng khu vùc ®Æc biÖt ®ßi hái nh÷ng møc kü thuËt cao h¬n th× cã thÓ Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch > Gi¸ thµnh dù to¸n hoÆc Gi¸ thµnh thùc tÕ > Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. 3/ Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Gi¸ thµnh vµ chi phÝ lµ hai chØ tiªu cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. ViÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ CPSX quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh chÝnh x¸c cña gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ biÓu hiÖn hao phÝ cßn gi¸ thµnh biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt. §©y lµ hai mÆt thèng nhÊt cña mét qu¸ tr×nh v× vËy chóng gièng nhau vÒ chÊt. Gi¸ thµnh vµ chi phÝ ®Òu bao gåm c¸c chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ DN ®· bá ra trong qu¸ tr×nh cÊu t¹o s¶n phÈm. 11 Tuy nhiªn, do bé phËn CPSX gi÷a c¸c kú kh«ng ®Òu nhau nªn gi¸ thµnh vµ chi phÝ kh¸c nhau vÒ lîng. §iÒu ®ã thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: CPSX DD§K CPSX ph¸t sinh trong kú Tæng gi¸ thµnh SPXL CPSX DDCK Qua s¬ ®å trªn ta thÊy: Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm = CPSX + DD §K CPSX PS trong kú CPSX DD CK Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú hoÆc cuèi kú b»ng nhau hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× gi¸ thµnh s¶n phÈm trïng víi CPSX. Trong XDCB, muèn tÝnh ®óng gi¸ thµnh SPXL ph¶i kÕt hîp chÝnh x¸c, kÞp thêi CPSX ph¸t sinh theo ®èi tîng chÞu chi phÝ cô thÓ t¹o c¬ së sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Còng trªn gi¸c ®é mÆt lîng, nÕu CPSX lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, th× gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ chi ra g¾n liÒn víi viÖc s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh khèi lîng c«ng viÖc x©y l¾p nhÊt ®Þnh, ®îc nghiÖm thu, bµn giao, thanh to¸n. Gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng bao hµm nh÷ng chi phÝ cho khèi lîng dë dang cuèi kú, nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra nhng chê ph©n bæ cho kú sau... nhng nã l¹i bao gåm nh÷ng chi phÝ dë dang cuèi kú tríc chuyÓn sang kú nµy. III/ H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: 1/ Nguyªn t¾c vµ tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p: 1.1/ §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n CPSX trong doanh nghiÖp x©y l¾p. 1.1.1/ §èi tîng tËp hîp CPSX 12 C«ng t¸c kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh SPXL cã ®¸p øng ®îc nhu cÇu qu¶n lý cña DN hay kh«ng cßn phô thuéc vµo viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §©y chÝnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn gióp ta x¸c ®Þnh ®îc môc tiªu, c«ng viÖc cÇn lµm. Yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch ®óng ®¾n, cô thÓ trªn c¬ së c¸c ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh theo mét quy tr×nh h¹ch to¸n ®· quy ®Þnh. §èi tîng h¹ch to¸n CPSX ë DN phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, vµo yªu cÇu c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh...Nh vËy viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp CPSX lµ x¸c ®Þnh néi dung chi phÝ vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®ã. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¨p cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p, lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cã thiÕt kÕ vµ dù to¸n riªng, tæ chøc s¶n xuÊt thêng ph©n chia lµm nhiÒu khu vùc, bé phËn thi c«ng nªn ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ®¬n ®Æt hµng, giai ®o¹n c«ng viÖc hoµn thµnh, c¸c khèi lîng x©y l¾p cã dù to¸n riªng hoµn thµnh. Cã x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp CPSX phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt... míi tæ chøc ®óng ®¾n c«ng t¸c tËp hîp CPSX tõ kh©u h¹ch to¸n ban ®Çu, tæng hîp sè liÖu, tæ chøc tµi kho¶n, tiÓu kho¶n, sæ chi tiÕt theo ®óng ®èi tîng tËp hîp CPSX ®· x¸c ®Þnh. 1.1.2/ Ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX C¸c ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt gåm:  Ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX theo c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh: Hµng th¸ng CPSX ph¸t sinh liªn quan ®Õn c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh nµo th× tËp hîp cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã. C¸c kho¶n môc chi phÝ ®ã ®îc ph©n chia theo c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®èi tîng ®ã chÝnh lµ tæng sè chi phÝ ®îc tËp hîp cho tõng ®èi tîng kÓ tõ khi khëi c«ng cho tíi khi hoµn thµnh.  Ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX theo ®¬n ®Æt hµng: Chi phÝ ph¸t sinh hµng th¸ng sÏ ®îc ph©n lo¹i theo ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt, khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh th× tæng sè chi phÝ ®îc tËp hîp theo ®¬n ®Æt hµng ®ã. 13 Ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX theo ®¬n vÞ thi c«ng: Theo ph¬ng ph¸p nµy th× c¸c chi phÝ ph¸t sinh ®îc tËp hîp theo tõng ®¬n vÞ thi c«ng. Trong tõng ®¬n vÞ ®ã, chi phÝ l¹i ®îc tËp hîp theo tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ nh h¹ng môc c«ng tr×nh. Cuèi th¸ng tæng hîp CPSX ph¸t sinh ë tõng ®¬n vÞ thi c«ng ®îc so s¸nh víi dù to¸n cÊp ph¸t ®Ó x¸c ®Þnh h¹ch to¸n kÕ to¸n néi bé. Khi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh ph¶i tÝnh gi¸ riªng cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã b»ng ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ, ph¬ng ph¸p tØ lÖ 1.2/ §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1.2.1/ §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh Tõ ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p vµ yªu cÇu qu¶n lý cña DN, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh t¹i ®¬n vÞ kinh doanh x©y l¾p chÝnh lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, giai ®o¹n c«ng viÖc hoµn thµnh hay tõng ®¬n ®Æt hµng (hîp ®ång) hoµn thµnh...Trêng hîp DNXL cã tæ chøc c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c ®¬n vÞ nµy lµ mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hay lao vô hoµn thµnh. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm, tÝnh to¸n qu¸ tr×nh kinh doanh cña tõng c«ng tr×nh hoµn thµnh. Nh vËy, gi÷a ®èi tîng tÝnh gi¸ vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã sù kh¸c nhau vÒ néi dung nhng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau xuÊt ph¸t tõ mèi quan hÖ gi÷a CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mèi quan hÖ ®ã thÓ hiÖn ë viÖc sö dông sè liÖu CPSX ®· tËp hîp ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ chuyÓn dÞch cña c¸c yÕu tè CPSX vµo c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Mét ®èi tîng tËp hîp CPSX cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ngîc l¹i, mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh l¹i cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ. 1.2.2/ Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: 14 ViÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cã ý nghÜa quan träng trong h¹ch to¸n chi phÝ theo ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ qua ®ã thùc hiÖn ®îc môc tiªu x¸c ®Þnh gi¸ thµnh cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng lo¹i s¶n phÈm, phï hîp víi c¸ch h¹ch to¸n theo yªu cÇu x¸c ®Þnh c¸c lo¹i chi phÝ lµm c¨n cø ®Ó bï ®¾p hao phÝ vµ tÝnh to¸n ®óng kÕt qu¶ kinh doanh. Cïng víi viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh th× ta ph¶i x¸c ®Þnh ®îc kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp, phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt chu kú s¶n phÈm, h×nh thøc nghiÖm thu, bµn giao khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh. - §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã chu kú s¶n xuÊt kinh doanh ng¾n nh s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, cÊu kiÖn bª t«ng, th× chu kú tÝnh gi¸ thµnh lµ hµng th¸ng. - §èi víi doanh nghiÖp mµ s¶n phÈm lµ nh÷ng c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi gian mµ s¶n phÈm x©y l¾p ®îc coi lµ hoµn thµnh, ®îc nghiÖm thu vµ bµn giao cho bªn A. - §èi víi c¸c c«ng tr×nh nhá, thêi gian thi c«ng ng¾n (nhá h¬n 12 th¸ng) th× khi c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé míi tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng tr×nh ®ã. - §èi víi nh÷ng c«ng tr×nh cã thêi gian thi c«ng lín h¬n 12 th¸ng th× chØ khi nµo cã mét bé phËn c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ sö dông ®îc nghiÖm thu bµn giao lóc ®ã doanh nghiÖp x©y l¾p míi tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña bé phËn ®ã. - Víi nh÷ng c«ng tr×nh cã thêi gian kÐo dµi nhiÒu n¨m mµ kh«ng thÓ t¸ch ®îc nh÷ng bé phËn nhá ®a vµo sö dông, th× tõng phÇn viÖc x©y l¾p ®¹t tíi ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý theo thiÕt kÕ kü thuËt cã ghi trong hîp ®ång giao nhËn thi c«ng th× sÏ ®îc bµn giao thanh to¸n vµ doanh nghiÖp x©y l¾p tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho khèi lîng bµn giao. Tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ to¸n ph¶i lùa chän mét hoÆc kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cho tõng ®èi tîng. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p thêng ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p sau:  Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp (ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n): §©y lµ ph¬ng ph¸p hiÖn nay ®îc sö dông phæ biÕn ë c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p bëi nã ®¬n gi¶n, dÔ lµm vµ cho phÐp cung cÊp kÞp thêi sè liÖu gi¸ thµnh mçi kú b¸o c¸o. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh chÝnh lµ tËp hîp tÊt c¶ c¸c CPSX trùc tiÕp cho c«ng tr×nh, h¹ng 15 môc c«ng tr×nh ®ã tõ khi míi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh. C«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh lµ: Gi¸ thµnh thùc tÕ KLXL hoµn thµnh Chi phÝ = thùc tÕ bµn giao Chi phÝ + DD§K Thùc tÕ Chi phÝ - PS trong kú thùc tÕ DDCK NÕu c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cã thiÕt kÕ kh¸c nhau, dù to¸n kh¸c nhau nhng cïng thi c«ng ë mét ®Þa ®iÓm do mét ®éi c«ng tr×nh s¶n xuÊt ®¶m nhiÖm vµ kh«ng cã ®iÒu kiÖn theo dâi qu¶n lý riªng c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nhau th× CPSX ®· tËp hîp ®îc ph¶i ph©n bæ cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh theo nh÷ng tiªu chuÈn thÝch hîp víi hÖ sè kinh tÕ kü thuËt quy ®Þnh cho tõng HMCT. Gi¸ thµnh Gi¸ dù to¸n = thùc tÕ HMCT tõng HMCT tû lÖ ph©n bæ x thùc tÕ Trong ®ã: Tû lÖ ph©n bæ gi¸ thµnh thùc tÕ = gi¸ thµnh thùc tÕ Tæng chi phÝ thùc tÕ cña c¶ c«ng tr×nh ------------------------------------------------Tæng gi¸ trÞ dù to¸n cña tÊt c¶ c¸c HMCT  Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông víi viÖc x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh lín, phøc t¹p, ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n thi c«ng. Qu¸ tr×nh x©y l¾p cã thÓ chia ra cho c¸c ®èi tîng s¶n xuÊt kh¸c nhau. §èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ tõng ®éi s¶n xuÊt, tõng giai ®o¹n, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng. C«ng thøc tÝnh nh sau: Z = D§K + (C1 + C2 +...+ Cn) - DCK Trong ®ã: Z: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p D§K: Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú C1,...,Cn : Lµ CPSX ë tõng ®éi s¶n xuÊt hay tõng giai ®o¹n c«ng viÖc, tõng h¹ng môc c«ng tr×nh. 16 DCK: Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú  Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng: Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong trêng hîp doanh nghiÖp nhËn thÇu x©y l¾p theo ®¬n ®Æt hµng (®èi tîng tËp hîp CPSX vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng ®¬n ®Æt hµng). Hµng th¸ng, chi phÝ ph¸t sinh ®îc tËp hîp theo tõng ®¬n ®Æt hµng vµ khi CT, HMCT hoµn thµnh th× CPSX tËp hîp ®îc còng chÝnh lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®¬n ®Æt hµng. Nh÷ng ®¬n ®Æt hµng cha s¶n xuÊt xong th× toµn bé CPSX ®· tËp hîp ®îc theo ®¬n ®Æt hµng ®ã ®Òu lµ CPSX cña khèi lîng x©y l¾p dë dang. Ngoµi ba ph¬ng ph¸p c¬ b¶n trªn, c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cßn sö dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè, ph¬ng ph¸p tû lÖ. ViÖc c¸c doanh nghiÖp lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh nµo lµ tuú vµo ®Æc ®iÓm, tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. 2/ H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn, vËt liÖu (NVL) trùc tiÕp: Chi phÝ NVL chiÕm tû träng lín nhÊt trong CPSX x©y l¾p. Chi phÝ vËt liÖu cho c«ng tr×nh lµ gi¸ thùc tÕ gåm chi phÝ thu mua, chi phÝ vËn chuyÓn ®Õn ch©n c«ng tr×nh, hao hôt trong ®Þnh møc cña qóa tr×nh vËn chuyÓn, b¶o qu¶n cña vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh x©y l¾p. Chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp trong s¶n xuÊt x©y l¾p kh«ng bao gåm gi¸ trÞ vËt liÖu ®· xuÊt dïng cho qu¶n lý hµnh chÝnh, vËt liÖu cho chi phÝ t¹m (chi phÝ l¸n, tr¹i...) vµ gi¸ trÞ m¸y mãc, thiÕt bÞ nhËn ®Ó l¾p ®Æt. Hµng ngµy, c¨n cø vµo c¸c PhiÕu xuÊt kho, kÕ to¸n vËt liÖu tiÕn hµnh tÝnh to¸n chi phÝ vËt liÖu theo gi¸ thµnh thùc tÕ. Gi¸ thùc tÕ xuÊt dïng trong kú = Gi¸ h¹ch to¸n cña NVL xuÊt dïng trong kú x HÖ sè gi¸ 2.1. H¹ch to¸n ban ®Çu Chøng tõ sö dông h¹ch to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp bao gåm: PhiÕu nhËp kho, PhiÕu xuÊt kho, Ho¸ ®¬n GTGT. 2.2. H¹ch to¸n tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ NVL trùc tiÕp. 17 2.2.1. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông : §Ó h¹ch to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 621 - "Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp". Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp toµn bé chi phÝ NVL dïng cho s¶n xuÊt, thi c«ng x©y l¾p, chÕ t¹o s¶n phÈm ph¸t sinh trong kú, cuèi kú kÕ chuyÓn sang TK 154 ®Ó tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕt cÊu cña TK621 nh sau: - Bªn Nî: Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL xuÊt dïng trùc tiÕp cho SX thi c«ng, x©y l¾p, chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. - Bªn Cã: + KÕt chuyÓn chi phÝ NVL vµo TK 154 - "Chi phÝ s¶n xuÊt KDDD" + Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho. Tµi kho¶n 621 cuèi kú kh«ng cã sè d. 2.2.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: * Theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn + Khi xuÊt vËt liÖu chÝnh, phô cho tõng CT, HMCT c¨n cø vµo chøng tõ gèc, kÕ to¸n ghi: Nî TK 621: (chi tiÕt cho tõng ®èi tîng) Cã TK 152: Nguyªn vËt liÖu + Trêng hîp mua NVL sö dông ngay (kh«ng qua kho) cho c¸c c«ng tr×nh, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT kÕ to¸n ghi: Nî TK 621: Gi¸ mua NVL cha cã thuÕ GTGT Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ (nÕu cã) Cã TK 111, 112, 331,..: Tæng gi¸ thanh to¸n Trong qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p, mét sè nguyªn vËt liÖu lu©n chuyÓn nh ®µ gi¸o, v¸n khu«n...gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu sö dông lu©n chuyÓn ®îc ph©n bæ dÇn theo sè lÇn lu©n chuyÓn hoÆc theo khèi lîng ®· hoµn thµnh. Khi ph©n bæ cÇn lùa chän tiªu chuÈn ph©n bæ sao cho hîp lý. Khi xuÊt vËt liÖu lu©n chuyÓn kÕ to¸n ghi: Nî TK 142 : Chi tr¶ tríc 18 Cã TK 152: Nguyªn vËt liÖu + Cuèi kú sè vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho, gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi theo quy ®Þnh ®îc ghi gi¶m CPSX trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 152: Gi¸ trÞ v©t liÖu, phÕ liÖu thu håi nhËp kho Cã TK 621: Chi phÝ NVL trùc tiÕp (chi tiÕt cho tõng ®èi tîng) + Cuèi kú kÕ to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ NVL trùc tiÕp sang TK 154 - "Chi phÝ SXKD dë dang". Nî TK 154: (chi tiÕt cho tõng ®èi tîng) Cã TK 621: (chi tiÕt cho tõng ®èi tîng) S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK331,111,112 TK 152 (1a) TK 621 TK 152 (2) (4) TK 133.1 TK 154 (1b) (5) TK 411, 154 (3) Ghi chó: (1a) Mua vËt liÖu nhËp kho (1b) Mua vËt liÖu dïng cho s¶n xuÊt kh«ng qua kho (2) XuÊt NVL trùc tiÕp dïng cho s¶n xuÊt (3) VËt liÖu do ®îc cÊp, gãp, chÕ biÕn xuÊt dïng cho s¶n xuÊt (4) VËt liÖu cha sö dông hÕt nhËp trë l¹i kho 19 (5) Cuèi kú kÕt chuyÓn NVL trùc tiÕp vµo TK 154 * Theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú + C¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª cña hµng tån kho ®Çu kú, kÕ to¸n kÕt chuyÓn gi¸ trÞ vËt liÖu ®Çu kú vµo tµi kho¶n mua hµng. Nî TK 611(6111) Cã TK 152, 151 + Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu mua vµo trong kú ®îc h¹ch to¸n. Nî TK 611(6111) Nî TK 133(1331): VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331,... + Cuèi kú, c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª hµng tån kho, kÕ to¸n kÕt chuyÓn vËt liÖu vµo TK hµng tån kho. Nî TK 152, 151 Cã TK 611 (6111) + Sau khi x¸c ®Þnh chªnh lÖch, kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú. Nî TK 621 (Chi tiÕt ®èi tîng) Cã TK 611 (6111) + Cuèi kú, kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nî TK 631 (Chi tiÕt ®èi tîng) Cã TK 621 (Chi tiÕt ®èi tîng) 20 S¬ ®å 2: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ NVL trùc tiÕp (KK§K) TK 111, 112, 331 TK 611 (2) Gi¸ trÞ NVL TK 621 (5) KÕt chuyÓn chi phÝ TK 631 (5) KÕt chuyÓn chi NVLTT trong kú phÝ NVLTT T¨ng trong kú TK 151, 151 TK 133 VAT (1) KÕt chuyÓn gi¸ trÞ NVL cha dïng ®Çu kú 3/ H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: 3.1. H¹ch to¸n ban ®Çu C¸c chøng tõ trong h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng tùc tiÕp bao gåm: B¶ng chÊm c«ng, B¶ng thanh to¸n l¬ng, Hîp ®ång lµm kho¸n... b. H¹ch to¸n tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp b1. Tµi kho¶n sö dông: §Ó h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 622 - "Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp". Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp vµ kÕt chuyÓn sè chi phÝ tiÒn c«ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt x©y l¾p (bao gåm tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c cã tÝnh chÊt tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt x©y l¾p. Cuèi kú kÕt chuyÓn sang TK 154. TK622 kh«ng ph¶n ¸nh chi phÝ trÝch 19% (BHXH, BHYT, KPC§) tÝnh trªn quü l¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp cña ho¹t ®éng x©y l¾p. KÕt cÊu cña tµi kho¶n 622 nh sau: Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thi c«ng trong kú Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo TK 154 Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng cã sè d. 3.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: + Trong kú, c¨n cø vµo B¶ng chÊm c«ng vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan ph¶n ¸nh tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp thi c«ng.