Lêi më ®Çu
Trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp th× chi phÝ cho s¶n
xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng c«ng t¸c quan träng lu«n ®îc c¸c
doanh nghiÖp quan t©m v× chóng g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp. §Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp ®øng
tríc sù c¹nh tranh gay g¾t víi nhau, kh«ng chØ c¸c doanh nghiÖp t¨ng cêng ®æi
míi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn ph¶i quan t©m tíi c«ng t¸c
qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. Qu¶n lý kinh tÕ ®¶m b¶o thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®iÒu quan träng lµ ph¶i tù bï ®¾p ®îc toµn
bé chi phÝ s¶n xuÊt vµ s¶n xuÊt ph¶i cã l·i. Muèn vËy, doanh nghiÖp ph¶i t×m
mäi biÖn ph¸p ®Ó qu¶n lý tèt chi phÝ s¶n xuÊt h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã, c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i thêng xuyªn n¾m b¾t mét lîng
th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt. C¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng vµ c¸c th«ng tin trong néi
bé doanh nghiÖp. V× vËy, mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ quan träng
nhÊt cña doanh nghiÖp lµ c«ng t¸c kÕ to¸n. C«ng t¸c kÕ to¸n cã nhiÖm vô cung
cÊp th«ng tin mét c¸ch kÞp thêi chÝnh x¸c ®Çy ®ñ sè liÖu cho c¸c nhµ qu¶n lý.
Tõ ®ã c¸c nhµ qu¶n lý sÏ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp víi sù ph¸t triÓn s¶n
xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp.
C«ng ty xi m¨ng H¶i Phßng lu«n t×m mäi c¸ch ®Ó ®Çu t chiÒu s©u, lÊy
chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµm ph¬ng ch©m hµnh ®éng cña
m×nh. S¶n phÈm cña c«ng ty ®· ®îc kh¸ch hµng biÕt ®Õn vµ tÝn nhiÖm trong thÞ
trêng c¶ níc. §ãng gãp mét phÇn trong sù thµnh c«ng nµy cña c«ng ty lµ c«ng
t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n chi phÝ vµ gi¸ thµnh nãi riªng. Trong nhiÒu
n¨m qua c«ng ty ®· kh«ng ngõng cè g¾ng trong viÖc c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p kÕ
to¸n phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý hiÖn nay, phï hîp víi viÖc ®æi míi chÕ ®é kÕ
to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n chi phÝ gi¸ thµnh nãi riªng trë thµnh c«ng cô ®¾c lùc
h¬n th× c«ng t¸c nµy cßn cã mÆt cñng cè vµ hoµn thiÖn.
Trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn t¹i c«ng ty xi m¨ng
H¶i Phßng, nhËn thøc ®îc viÖc lµm quan träng cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Em ®· ®i s©u t×m hiÓuvÒ lÜnh vùc nµy vµ em ®·
chän tªn cho luËn v¨n tèt nghiÖp "Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và
tính giá thành sản phẩm tại công ty xi măng Hải Phòng".
LuËn v¨n chia lµm 3 phÇn chÝnh:
PhÇn I: C¬ së lý luËn cña h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh.
PhÇn II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n
phÈm t¹i c«ng ty xi m¨ng H¶i Phßng.
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
1
PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n ë c«ng ty
xi m¨ng H¶i Phßng.
V× thêi gian vµ nhËn thøc cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em cßn nhiÒu
thiÕu xãt. Em rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp phª b×nh cña thÇy c« gi¸o vµ c¸c c«
chó trong phßng kÕ to¸n tµi chÝnh cña c«ng ty ®Ó bµi viÕt cña em ®îc hoµn
thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù chØ b¶o nhiÖt t×nh cña c« gi¸o NguyÔn
Thanh Quý, c¸c thÇy c« trong khoa kÕ to¸n, c¸c c« chó trong phßng kÕ to¸n tµi
chÝnh cña c«ng ty xi m¨ng H¶i Phßng ®· gióp ®ì em hoµn thiÖn h¬n trong bµi
viÕt nµy.
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
2
PhÇn I
C¬ së lý luËn cña h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt.
I. ý nghÜa, vÞ trÝ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm.
1.ý nghÜa cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.1. Chi phÝ s¶n xuÊt:
Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt - nÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi
sù vËn ®éng vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh vËy,
®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸, ngêi s¶n xuÊt ph¶i bá chi phÝ vÒ thï lao lao
®éng vÒ t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. V× thÕ sù h×nh thµnh nªn c¸c chi
phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, kh«ng
phô thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña ngêi s¶n xuÊt.
Gi¸ trÞ s¶n phÈm dÞch vô bao gåm 3 bé phËn lµ: c,v,m
C: Lµ toµn bé gi¸ trÞ t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n
phÈm nh: KhÊu hao TSC§, chi phÝ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô, n¨ng lîng, nhiªn liÖu. Bé phËn nµy cßn ®îc gäi lµ hao phÝ lao ®éng qu¸ khø (vËt ho¸)
V: Lµ chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng tham gia vµo
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµm ra s¶n phÈm, dÞch vô, bé phËn nµy ®îc gäi lµ hao phÝ lao
®éng sèng.
M: Lµ gi¸ trÞ do lao ®éng sèng t¹o ra trong qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ s¶n
phÈm dÞch vô.
ë gãc ®é doanh nghiÖp ®Ó t¹o ra s¶n phÈm doanh nghiÖp ph¶i bá ra hai
bé phËn chi phÝ C vµ V. Nh vËy chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn
bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá
ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét kú kinh doanh nhÊt ®Þnh (th¸ng ,
quý, n¨m)
Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh thêng xuyªn vµ g¾n liÒn víi
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, nhng ®Ó phôc vô cho qu¶n lý vµ h¹ch to¸n kinh
doanh, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tÝnh to¸n vµ tËp hîp theo tõng thêi kú: hµng
th¸ng, quÝ, n¨m phï hîp víi kú b¸o c¸o. ChØ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh
nghiÖp ph¶i bá ra trong kú míi ®îc tÝnh vµo phÝ s¶n xuÊt trong kú. Thùc chÊt
chi phÝ s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch vèn cña doanh
nghiÖp vµo ®èi tîng tÝnh gi¸ nhÊt ®Þnh, nã lµ vèn cña doanh nghiÖp vµo qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
3
1.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Trong s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt chØ lµ mét mÆt thÓ hiÖn sù chi phÝ. §Ó
®¸nh gi¸ chÊt lîng kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, chi phÝ s¶n xuÊt chi ra
ph¶i ®îc xem xÐt trong mèi quan hÖ víi mÆt thø 2 còng lµ mÆt c¬ b¶n cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc.Quan hÖ so s¸nh ®ã ®·
h×nh thµnh nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm
dÞch vô, lao vô hoµn thµnh trong kú...
Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô cô thÓ
vµ chØ tÝnh to¸n x¸c ®Þnh víi sè lîng s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh, kÕt thóc
toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (thµnh phÈm) hay h×nh thµnh mét giai ®o¹n c«ng
nghÖ s¶n xuÊt (b¸n thµnh phÈm).
Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp
hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô ph¶i ®îc båi hoµn ®Ó t¸i s¶n xuÊt
ë doanh nghiÖp mµ kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong kú kinh
doanh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng chi phÝ ®a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ph¶n
¸nh ®îc gi¸ trÞ thùc cña c¸c t liÖu s¶n xuÊt tiªu dïng cho s¶n xuÊt, tiªu thô vµ
c¸c kho¶n chØ tiªu kh¸c cã liªn quan tíi viÖc bï ®¾p gi¶n ®¬n hao phÝ lao ®éng
®êi sèng. Mäi c¸ch tÝnh chñ quan kh«ng ph¶n ¸nh ®óng c¸c yÕu tè gi¸ trÞ trong
gi¸ thµnh ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ph¸ vì c¸c quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, kh«ng
x¸c ®Þnh ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh«ng thùc hiÖn ®îc t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n
vµ t¸i s¶n xuÊt më réng.
1.3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
VÒ thùc chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh lµ 2 mÆt kh¸c nhau cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt . Chi phÝ s¶n xuÊt ph¶n ¸nh mÆt hao phÝ s¶n xuÊt , cßn gi¸ thµnh
s¶n phÈm ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶ s¶n xuÊt. TÊt c¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh
(ph¸t sinh trong kú, kú tríc chuyÓn sang ) vµ c¸c chi phÝ tÝnh tríc cã liªn quan
®Õn khèi lîng s¶n phÈm. Nãi c¸ch kh¸c, gi¸ thµnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn c¸c
kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra bÊt kú ë kú nµo nhng cã liªn quan ®Õn
khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú .
s¬ ®å mèi quan hÖ gi÷a Cpsx vµ gi¸ thµnh sp
A
CPSX dë dang ®Çu kú
B
CPSX ph¸t sinh trong kú
D
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm
C CPSX dë dang cuèi kú
Qua s¬ ®å ta thÊy : ac = ab + bd -cd
Tæng gi¸
chi phÝ s¶n
Tæng chi phÝ
chi phÝ s¶n
thµnh s¶n
= xuÊt dë dang + s¶n xuÊt ph¸t
- xuÊt dë dang
phÈm
®Çu kú
sinh trong kú
cuèi kú
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
4
Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang (chi phÝ s¶n xuÊt dë dang) ®Çu kú vµ cuèi
kú b»ng nhau hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸
thµnh s¶n phÈm b»ng tæng chi phÝ ph¸t sinh trong kú.
2. Sù cÇn thiÕt cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm ®èi víi c«ng t¸c qñan lý cña doanh nghiÖp
C«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chñ yÕu
cung cÊp th«ng tin phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý cho nªn nã ®ãng vai trß quan
träng trong c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Ngµy nay, c¸c doanh nghiÖp lµ chñ
thÓ ®éc lËp tù h¹ch to¸n kinh doanh, ®îc quyÒn chñ ®éng lùa chän ph¬ng ¸n
s¶n xuÊt phï hîp, chÞu tr¸ch nhiÖm bï ®¾p chi phÝ bá ra, t¹o lîi nhuËn cao cho
doanh nghiÖp. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt ®Çy ®ñ hîp lý tÝnh to¸n chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm. Thêng
xuyªn kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña tõng lo¹i chi phÝ ph¸t sinh sÏ gãp
phÇn qu¶n lý tµi s¶n vËt t tiÒn vèn, lao ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n vµ cã biÖn ph¸p
phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. §ã lµ ®iÒu kiÖn quan
träng ®Ó doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §ång
thêi cßn lµ tiÒn ®Ò ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp.
3. NhiÖm vô h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh lµ mét kh©u quan träng trong
c«ng t¸c kinh tÕ, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× viÖc x¸c ®Þnh
®óng néi dung, ph¹m vi chi phÝ cÊu thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi¸ trÞ c¸c yÕu tè
chi phÝ ®· chuyÓn dÞch vµo s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) ®· hoµn thµnh cã ý
nghÜa quan träng vµ lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch. §Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu qu¶n
lý, chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÕ to¸n cã nhiÖmvô sau:
+ C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm tæ chøc
s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp mµ x¸c ®Þnh ®èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt, x¸c ®Þnh ®èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh phï hîp.
+ Tæ chøc hîp lý vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo
®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp ®èi víi
tõng lo¹i chi phÝ.
+ Thêng xuyªn ®èi chiÕu kiÓm tra vµ ®Þnh kú ph©n tÝch t×nh h×nh thùc
hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®èi víi chi phÝ trùc tiÕp vµ c¸c dù to¸n chi phÝ ®èi víi
chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, ®Ò xuÊt c¸c
biÖn ph¸p t¨ng cêng qu¶n lý tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô yªu
cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ.
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
5
+ §Þnh kú b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo ®óng chÕ ®é thêi
h¹n.
+ Tæ chøc kiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm lao vô, dÞch vô
II. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh:
1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt:
Do ®Æc ®iÓm cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¸t sinh hµng ngµy g¾n liÒn víi viÖc
s¶n xuÊt tõng s¶n phÈm vµ tõng lo¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, viÖc tæng
hîp tÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ®îc tiÕn hµnh trong tõng kho¶ng thêi gian
nhÊt ®Þnh. §Ó qu¶n lý vµ kiÓm tra chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ,
tÝnh to¸n ®îc kÕt qu¶ tiÕt kiÖm chi phÝ ë tõng bé phËn s¶n xuÊt vµ toµn doanh
nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n
xuÊt cã t¸c dông kiÓm tra ph©n tÝch qu¸ tr×nh ph¸t sinh chi phÝ vµ h×nh thµnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm, nh»m nhËn biÕt vµ ®éng viªn mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng h¹
gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp.
C¨n cø vµo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau, chi phÝ cña doanh nghiÖp chia lµm
nhiÒu lo¹i kh¸c nhau.
1.1. Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ:
§Ó phôc vô cho viÖc tËp hîp, qu¶n lý chi phÝ theo néi dung kinh tÕ ban
®Çu ®ång nhÊt cña nã mµ kh«ng xÐt ®Õn c«ng dông cô thÓ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh,
chi phÝ ®îc ph©n theo yÕu tè.C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc x¸c ®Þnh vµ ph¸t
triÓn ®Þnh møc vèn lu ®éng còng nh viÖc lËp, kiÓm tra vµ ph©n tÝch dù to¸n chi
phÝ.Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam. Toµn bé chi phÝ ®îc chia lµm 7 yÕu tè
sau:
- YÕu tè nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh,
vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô.... Sö dông vµo s¶n xuÊt kinh
doanh (lo¹i trõ gi¸ trÞ dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi, cïng víi
nhiªn liÖu, ®éng lùc)
- YÕu tè nhiªn liÖu ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
trong kú (trõ sè lîng dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi.)
- YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng: Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l¬ng
vµ phô cÊp mang tÝnh chÊt l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn chøc.
- YÕu tè BHXH, BHYT, KPC§ trÝch theo tû lÖ qui ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn chøc.
-YÕu tè khÊu hao TSC§: Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i
trÝch trong kú cña tÊt c¶ TSC§ sö dông trong s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
- YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô
mua ngoµi dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh.
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
6
- YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn : Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
cha ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
1.2. Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm:
C¨n cø vµo ý nghÜa cña chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®Ó thuËn tiÖn
cho viÖc tÝnh toµn bé chi phÝ ®îc theo kho¶n môc. C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo
c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi tîng. Theo qui ®Þnh
hiÖn hµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm ë ViÖt Nam gåm 3 kho¶n môc:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung
Ngoµi ra, khi tÝnh chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm toµn bé th× chØ tiªu gi¸
thµnh cßn bao gåm kho¶n môc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ chi phÝ b¸n
hµng.
1.3.Ph©n lo¹i theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ:
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc chia thµnh chi phÝ s¶n phÈm vµ
chi phÝ thêi kú. Chi phÝ s¶n phÈm lµ nh÷ng chi phÝ g¾n liÒn víi c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua. Cßn chi phÝ thêi kú lµ chi phÝ lµm gi¶m lîi tøc
trong mét kú nµo ®ã, nã kh«ng ph¶i lµ mét phÇn gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt
ra hoÆc ®îc mua nªn ®îc xem lµc¸c phÝ tæn, cÇn ®îc khÊu trõ ra tõ lîi tøc cña
thêi kú chóng ph¸t sinh.
1.4. Ph©n lo¹i theo quan hÖ cña chi phÝ víi khèi lîng c«ng viÖc, s¶n
phÈm hoµn thµnh.
§Ó thuËn lîi cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra chi phÝ, ®ång thêi lµm c¨n
cø ®Ó ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh l¹i
®îc ph©n theo quan hÖ víi khèi lîngc«ng viÖc hoµn thµnh. Theo c¸ch nµy chi
phÝ ®îc chia thµnh nh÷ng biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ.
BiÕn phÝ lµ nh÷ng thay ®æi vÒ tæng sè, vÒ tû lÖ so víi khèi lîng c«ng viÖc
hoµn thµnh, ch¼ng h¹n chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp...CÇn lu ý
r»ng c¸c chi phÝ biÕn ®æi nÕu tÝnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× l¹i cã tÝnh cè
®Þnh. §Þnh phÝ lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè so víi khèi lîng c«ng viÖc
hoµn thµnh, ch¼ng h¹n vÒ chi phÝ khÊu haoTSC§, chi phÝ thuª mÆt b»ng, ph¬ng
tiÖn kinh doanh... C¸c phÝ nµy nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× l¹i biÕn ®æi
nÕu s¶n lîng s¶n phÈm thay ®æi.
2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh:
§Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh
còng nh yªu cÇu x¸c ®Þnh gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®îc xem xÐt díi nhiÒu gãc
®é nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. VÒ lý luËn còng nh trªn thùc tÕ, ngoµi
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
7
c¸c kh¸i niÖm gi¸ thµnh x· héi vµ gi¸ thµnh c¸ biÖt, cßn cã c¸c gi¸ thµnh c«ng
xëng, gi¸ thµnh toµn bé.
2.1. Ph©n lo¹i theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: §îc x¸c ®Þnh khi bíc vµo kinh doanh trªn c¬ së
gi¸ thµnh thùc tÕ kú tríc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Còng nh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc
còng ®îc x¸c ®Þnh tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm. Tuy nhiªn, kh¸c víi gi¸
thµnh kÕ ho¹ch ®îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc b×nh qu©n tiªn tiÕn vµ
kh«ng biÕn ®æi trong suèt c¶ kú kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc x¸c ®Þnh trªn
c¬ së c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm trong kú kÕ ho¹ch
(thêng lµ ngµy ®Çu th¸ng ) nªn gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù
thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®¹t ®îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch
gi¸ thµnh.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ chØ tiªu x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt s¶n phÈm dùa trªn c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt s¶n phÈm.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông trong viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t chi phÝ,
x¸c ®Þnh ®îc c¸c nguyªn nh©n vît (hôt) ®Þnh møc chi phÝ trong kú h¹ch to¸n.
Tõ ®ã ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc chi phÝ cho phï hîp.
2.2. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ:
Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, chØ tiªu gi¸ thµnh ®îc chia thµnh:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng): lµ chØ tiªu ph¶n
¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n
phÈm trong ph¹m vi ph©n xëng s¶n xuÊt.
- Gi¸ thµnh tiªu thô (cßn gäi lµ gi¸ thµnh toµn bé vµ gi¸ thµnh ®Çy ®ñ):
lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n
xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh toµn
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt + Chi phÝ qu¶n lý + Chi phÝ
bé cña s¶n phÈm = cña s¶n phÈm
doanh nghiÖp
b¸n hµng
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông gióp cho nhµ qu¶n lý biÕt ®îc kÕt qu¶
kinh doanh l·i hoÆc lç cña tõng mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô mµ doanh nghiÖp
kinh doanh. Tuy nhiªn do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh khi lùa chän tiªu thøc ph©n
bæ chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý cho tõng mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô nªn
c¸ch ph©n lo¹i nµy chØ cßn mang ý nghÜa häc thuËt nghiªn cøu.
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
8
III. §èi tîng, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
1.§èi tîng, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt:
1.1. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt:
X¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn vµ
quan träng cña tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tæ chøc h¹ch to¸n qu¸
tr×nh s¶n xuÊt bao gåm 2 giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau vµ cã quan hÖ mËt thiÕt v¬Ý
nhau. §ã lµ giai ®o¹n h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ ph¸t sinh theo tõng s¶n phÈm
nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng, giai ®o¹n c«ng nghÖ, ph©n xëng... vµ giai ®o¹n
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm theo ®¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh qui ®Þnh.
ViÖc ph©n chia nµy ®îc xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu qu¶n lý, kiÓm tra vµ ph©n tÝch chi
phÝ , yªu cÇu h¹ch to¸n kinh doanh néi bé vµ theo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt,
®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ cña tõng doanh nghiÖp vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm theo ®¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh qui ®Þnh. Nh vËy, x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc
chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ chÞu chi phÝ. KÕ to¸n c¨n cø vµo ®Æc
®iÓm, t×nh h×nh cô thÓ cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
dùa trªn c¨n cø sau:
- §Æc ®iÓm tæ chøc kinh doanh cña doanh nghiÖp.
- §Æc ®iÓm ph¸t sinh, môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ.
- Yªu cÇu th«ng tin cña c«ng t¸c qu¶n lý, tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh
nghiÖp.
- Qui tr×nh c«ng nghÖ, kü thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm.
1.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt:
Trªn c¬ së ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ, kÕ to¸n lùa chän ph¬ng ph¸p h¹ch
to¸n chi phÝ thÝch øng. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng
ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi
phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. VÒ c¬ b¶n,
ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi
phÝ theo s¶n phÈm, theo ®¬n ®Æt hµng, theogiai ®o¹n c«ng nghÖ, theo ph©n xëng, theo nhãm s¶n phÈm,v.v...Néi dung chñ yÕu cña ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt kÕ to¸n më thÎ (hoÆc sæ) chi tiÕt h¹ch to¸n theo tõng ®èi tîng ®·
x¸c ®Þnh, ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn ®èi tîng, hµng th¸ng tæng hîp
chi phÝ theo tõng ®èi tîng. Mçi ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chØ thÝch øng víi mét
lo¹i ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ nªn tªn gäi cña c¸c ph¬ng ph¸p nµy lµ biÓu hiÖn
®èi tîng mµ nã cÇn tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ.
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
9
2. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
2.1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh:
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh
s¶n phÈm, b¸n thµnh s¶n phÈm,c«ng viÖc lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái ph¶i tÝnh gi¸
thµnh mét ®¬n vÞ. §èi tîng ®ã cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt hay trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt tuú theo yªu cÇu cña h¹ch to¸n kinh tÕ néi
bé vµ tiªu thô s¶n phÈm.
Khi tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh.Muèn vËy ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, qui
tr×nh s¶n xuÊt c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp. §ång thêi ph¶i x¸c ®Þnh ®¬n vÞ tÝnh
cña s¶n phÈm dÞch vô ®· ®îc x· héi thõa nhËn, phï hîp trong kÕ ho¹ch s¶n xuÊt
kinh doanh cña ®¬n vÞ. Dùa vµo c¨n cø trªn, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ:
- Tõng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh
- Tõng bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm
- S¶n phÈm hoµn thµnh ë cuèi qui tr×nh c«ng nghÖ hay b¸n thµnh phÈm
- Tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ®óng, phï hîp víi ®iÒu kiÖn, ®Æc ®iÓm
cña doanh nghiÖp gióp cho kÕ to¸n tæ chøc më sæ kÕ to¸n vµ kiÓm tra t×nh h×nh
thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hiÖu qu¶, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý
néi bé doanh nghiÖp.
2.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc vµ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ s¶n
phÈm dë dang cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh, phï hîp víi kú t×nh gi¸ thµnh vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch
hîp.
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¬ng ph¸p hoÆc mét hÖ
thèng ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. Nã mang
tÝnh thuÇn tuý kü thuËt tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. ViÖc
lùa chon ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh chñ yÕu phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm vÒ ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mét sè ph¬ng
ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thêng ®îc sö dông lµ:
2.2.1. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp:
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt
gi¶n ®¬n, sè lîng mÆt hµng Ýt, s¶n xuÊt khèi lîng lín, chu k× s¶n xuÊt ng¾n nh:
c¸c nhµ m¸y ®iÖn níc, c¸c doanh nghiÖp khai th¸c (quÆng, than, gç...).Gi¸
thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p nµy ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Tæng gi¸ thµnh
Gi¸ tri s¶n
Tæng chi phÝ
Gi¸ trÞ s¶n
s¶n phÈm hoµn =
phÈm dë
s¶n
xuÊt
ph¸t
phÈm
dë dang
+
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
10
thµnh
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ SP
dang ®Çu kú
sinh trong kú
cuèi kú
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh
=
Sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh
2.2.2. Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ:
¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc thùc hiÖn ë
nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt lµ c¸c bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm hoÆc giai ®o¹n c«ng nghÖ hay bé phËn
s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch céng chi phÝ s¶n xuÊt cña
c¸c bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hay tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n, bé
phËn s¶n xuÊt t¹o nªn thµnh phÈm:
gi¸ thµnh s¶n phÈm
= Z1 + Z2 + ... + Zn
Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ ®îc ¸p dông phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp
khai th¸c, dÖt nhuém, c¬ khÝ, chÕ t¹o ...
2.2.3. Ph¬ng ph¸p hÖ sè:
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cïng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ mét lîng lao ®éng nhng thu ®îc ®ång thêi nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng
cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®îc mµ ph¶i tËp hîp chung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, tríc hÕt, kÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè qui ®æi ®Ó qui ®æi c¸c
lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm gèc (c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm kinh tÕ hoÆc tÝnh chÊt cña
s¶n phÈm ®Ó qui ®Þnh lo¹i s¶n phÈm cã ®Æc trng tiªu biÓu hÖ sè1) råi tõ ®ã dùa
vµo tæng chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm gèc =
Tæng sè s¶n phÈm gèc (kÓ c¶ qui ®æi)
Gi¸ thµnh ®¬n
vÞ s¶n phÈm
tõng lo¹i
Gi¸ thµnh
®¬n vÞ s¶n
phÈm gèc
=
x
hÖ sè qui ®æi
s¶n phÈm
tõng lo¹i
n
Qo QiHi
i 1
Trong ®ã:
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
- Qo: tæng sè s¶n phÈm gèc ®· qui ®æi
- Qi: Sè lîng s¶n phÈm i (i = 1, n).
- Hi: HÖ sè qui ®æi s¶n phÈmi (i =1, n).
11
Tæng gi¸ thµnh
Gi¸ trÞ s¶n
s¶n xuÊt c¸c =
phÈm dë
lo¹i s¶n phÈm
dang ®Çu kú
+
Tæng chi phÝ
s¶n xuÊt ph¸t
sinh trong kú
-
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang
cuèi kú
2.2.4. Ph¬ng ph¸p tû lÖ:
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch
phÈm chÊt kh¸c nh may mÆc, dÖt kim, ®ãng giÇy, c¬ khÝ chÕ t¹o v.v... ®Ó
gi¶m bít khèi lîng h¹ch to¸n, kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
theo nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i. C¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a chi phÝ thùc
tÕ víi chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh møc), kÕ to¸n sÏ tÝnh ra gi¸
thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh tõng lo¹i
Gi¸ thµnh
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
Tû lÖ
= (hoÆc ®Þnh møc) ®¬n
x
thùc tÕ ®¬n vÞ
chi
SP tõng lo¹i
vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i
phÝ
Tû lÖ chi phÝ =
Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c lo¹i s¶n phÈm
x 100%
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh møc) cña c¸c lo¹i SP
2.2.5. Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô:
§èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh, bªn c¹nh nh÷ng
s¶n phÈm chÝnh thu ®îc nh÷ng s¶n phÈm phô (c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn ®êng,
rîi, bia,...), ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm chÝnh kÕ ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô
ra khái tæng chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ trÞ s¶n phÈm phô cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc theo nhiÒu ph¬ng ph¸p nh gi¸ íc tÝnh, gi¸ kÕ ho¹ch, gi¸ nguyªn liÖu ban
®Çu...
Tæng gÝa
Gi¸ trÞ SP
Tæng chi
gi¸ trÞ SP
gi¸ trÞ
thµnh s¶n
chÝnh dë
phÝ s¶n xuÊt
phô thu
SP chÝnh
+
= dang ®Çu
phÈm
ph¸t sinh
håi íc
dë dang
chÝnh
kú
trong kú
tÝnh
cuèi kú
2.2.6. Ph¬ng ph¸p tÝnh liªn hîp:
¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh chÊt quy tr×nh
c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n phÈm lµm ra ®ßi hái viÖc tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt hîp
nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau nh c¸c doanh nghiÖp ho¸ chÊt, dÖt kim, ®ãng
giÇy...Trªn thùc tÕ kÕ to¸n cã thÓ kÕt hîp tæng céng chi phÝ víi ph¬ng ph¸p tû
lÖ, hÖ sè víi lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô...
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
12
3. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh ë mét sè lo¹i
h×nh doanh nghiÖp:
3.1. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n:
Thêng lµ nh÷ng doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mét hoÆc mét Ýt mÆt hµng víi
khèi lîng lín, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë dang kh«ng cã hoÆc cã
kh«ng ®¸ng kÓ nh c¸c doanh nghiÖp khai th¸c than, s¶n xuÊt ®iÖn níc, chÕ biÕn
l¬ng thùc, thùc phÈm... Do mÆt hµng Ýt nªn ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
®îc tiÕn hµnh theo s¶n phÈm, mçi mÆt hµng s¶n xuÊt ®îc më mét sæ (thÎ )
h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. C«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tiÕn hµnh
vµo cuèi th¸ng theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ph¬ng ph¸p liªn hîp.
3.2 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng:
§èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng, kÕ
to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®¬n. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh tuú
theo tÝnh chÊt vµ sè lîng s¶n phÈm cña tõng ®¬n sÏ ¸p dông ph¬ng ph¸p thÝch
hîp nh: ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p hÖ sè, tû lÖ hoÆc liªn hîp... §Æc ®iÓm
cña viÖc tËp hîp chi phÝ trong c¸c doanh nghiÖp nµy lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt
ph¸t sinh ®Òu ®îc tËp hîp theo tõng ®¬n ®Æt hµng. §èi víi chi phÝ trùc tiÕp liªn
quan ®Õn ®¬n ®Æt hµng nµo sÏ tËp hîp trùc tiÕp vµo thÎ tÝnh gi¸ thµnh cña ®¬n
®Æt hµng ®ã, cßn chi phÝ gi¸n tiÕp liªn quan nhiÒu ®Õn ®¬n ®Æt hµng th× ®îc tËp
hîp chung cuèi mçi kú h¹ch to¸n, kÕ to¸n sö dông mét tiªu thøc ph©n bæ thÝch
hîp ®Ó ph©n bæ lo¹i chi phÝ nµy cho tõng ®¬n vµ ghi vµo c¸c thÎ tÝnh gi¸ thµnh
t¬ng øng.
ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ë lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy chØ tiÕn hµnh khi ®¬n
®Æt hµng ®· hoµn thµnh nªn kú tÝnh gi¸ thµnh thêng kh«ng khíp víi kú b¸o c¸o.
§èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng mµ cuèi kú b¸o c¸o cha hoµn thµnh th× toµn bé chi
phÝ trªn thÎ tÝnh gi¸ thµnh t¬ng øng ®Òu ®îc coi lµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
Tuy nhiªn trong mét sè trêng hîp cÇn thiÕt theo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý,
mÆc dï cuèi kú ®¬n ®Æt hµng cha h×nh thµnh nhng cÇn x¸c ®Þnh khèi lîng c«ng
viÖc ®· thùc hiÖn trong kú, kÕ to¸n ph¶i sö dông gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hay gi¸
thµnh ®Þnh møc ®Ó x¸c ®Þnh bé phËn c«ng viÖc ®· hoµn thµnh tõ ®ã tÝnh ra gÝa
trÞ cña khèi lîng c«ng viÖc dë dang.
3.3. Doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc:
Trªn c¬ së hÖ thèng ®Þnh møc tiªu hao lao ®éng,vËt t hiÖn hµnh vµ chi
phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sÏ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®Þnh møc cña tõng lo¹i s¶n
phÈm. §ång thêi, h¹ch to¸n riªng c¸c thay ®æi, c¸c chªnh lÖch so víi ®Þnh møc
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ph©n tÝch toµn bé chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh
trong kú thµnh ba lo¹i: Theo ®Þnh møc, chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc vµ
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
13
chªnh lÖch so víi ®Þnh møc. Tõ ®ã, tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n
phÈm b»ng c¸ch:
Gi¸ thµnh
gi¸ thµnh
chªnh lÖch
chªnh
thùc tÕ
=
®Þnh møc ± do thay ®æi ± lÖch so víi
s¶n phÈm
s¶n phÈm
®Þnh møc
®Þnh møc
ViÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së ®Þnh møc tiªn
tiÕn hiÖn hµnh ngµy ®Çu kú (thêng lµ ®Çu th¸ng ). Tuú theo tÝnh chÊt quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®Æc ®iÓm s¶n phÈm mµ ¸p dông c¸c ph¬ng
ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc kh¸c nhau ( theo s¶n phÈm hoµn thµnh, theo chi
tiÕt, bé phËn s¶n phÈm råi tæng hîp l¹i ...). ViÖc thay ®æi ®Þnh møc ®îc thùc
hiÖn vµo ngµy ®Çu th¸ng ®Ó thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn ®Þnh møc còng nh
kiÓm tra viÖc thi hµnh ®Þnh møc. Trêng hîp thay ®æi ®Þnh møc diÔn ra vµo ngµy
gi÷a th¸ng th× ®Çu th¸ng sau ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ thµnh ®Þnh møc. Nh÷ng kho¶n
chi phÝ ph¸t sinh ngoµi ®Þnh møc vµ dù to¸n quy ®Þnh ®îc gäi lµ chªnh lÖch so
víi ®Þnh møc hay tho¸t ly ®Þnh møc.
3.4. Doanh nghiÖp cã qui tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p theo kiÓu chÕ biÕn
liªn tôc:
Doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p theo kiÓu chÕ biÕn liªn tôc lµ doanh
nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o nhiÒu s¶n phÈm bao gåm nhiÒu bíc (giai
®o¹n) nèi tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, mçi bíc t¹o ra mét lo¹i b¸n
thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm cña bíc tríc lµ ®èi tîng (hay nguyªn liÖu) chÕ
biÕn cña bíc sau. Trong nh÷ng doanh nghiÖp nµy, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ
thÝch hîp nhÊt lµ h¹ch to¸n theo bíc chÕ biÕn (giai ®o¹n c«ng nghÖ).Theo ph¬ng ph¸p nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh thuéc giai ®o¹n nµo sÏ ®îc tËp hîp cho
giai ®o¹n ®ã. Riªng víi chi phÝ s¶n xuÊt chung sau khi ®îc tËp hîp theo ph©n xëng sÏ ®îc ph©n bæ cho c¸c bíc theo nh÷ng tiªu thøc phï hîp.
Tuú theo tÝnh chÊt cña hµng ho¸ s¶n phÈm vµ yªu cÇu c«ng t¸c qu¶n lý,
chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ ®îc tËp hîp theo ph¬ng ¸n cã b¸n thµnh phÈm vµ ph¬ng
¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thêng lµ ph¬ng ph¸p
trùc tiÕp kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p tæng céng hay tû lÖ (hoÆc hÖ sè)
TÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc theo ph¬ng ¸n cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh
phÈm:
Ph¬ng ph¸p nµy thêng ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã yªu cÇu h¹ch to¸n kinh
tÕ néi bé cao hoÆc b¸n thµnh phÈm b¸n ra ngoµi. §Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p
h¹ch to¸n nµy lµ khi tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ, gi¸
trÞ b¸n thµnh phÈm cña c¸c bíc tríc chuyÓn sang bíc sau ®îc tÝnh theo gi¸
thµnh thùc tÕ vµ ®îc ph¶n ¸nh theo tõng kho¶n môc chi phÝ. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh
ph¶i tiÕn hµnh lÇn lît tõ bíc 1 sang bíc 2...cho ®Õn bíc cuèi cïng tÝnh ra gi¸
thµnh s¶n phÈm nªn cßn gäi lµ kÕt chuyÓn tuÇn tù
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
14
Qui tr×nh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng ¸n
nµy nh s¬ ®å sau:
s¬ ®å 1: tr×nh tù h¹ch to¸n cpsx vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¬ng
¸n ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm
Gi¸ thµnh
b¸n thµnh
phÈm bíc 1
Gi¸ thµnh
b¸n thµnh
phÈm bíc 2
=
Chi phÝ
nguyªn vËt
liÖu chÝnh
=
Gi¸ thµnh
b¸n thµnh
phÈm bíc 1
Tæng gi¸
Gi¸ thµnh b¸n
thµnh thµnh = thµnh phÈm bphÈm
íc (n-1)
+
c h i phÝ
chÕ biÕn
bíc 1
+
Chi phÝ
chÕ biÕn
bíc 2
+
chi phÝ
chÕ biÕn
bíc n
-
gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang
cuèi kú bíc 1.
-
Gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang
cuèi kú bíc 2
-
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
dë dang cuèi kú
bíc n
TÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc theo ph¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm:
Trong nh÷ng doanh nghiÖp mµ yªu cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé kh«ng
cao hoÆc b¸n thµnh phÈm chÕ biÕn ë tõng bíc kh«ng b¸n ra ngoµi th× chi phÝ
chÕ biÕn ph¸t sinh trong c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ ®îc tÝnh nhËp vµo gi¸ thµnh
s¶n phÈm mét c¸ch ®ång thêi, song song nªn cßn gäi lµ kÕt chuyÓn song song.
Theo ph¬ng ¸n nµy, kÕ to¸n kh«ng cÇn tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm hoµn
thµnh trong tõng giai ®o¹n mµ chØ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh b»ng
c¸ch tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ c¸c chi phÝ chÕ biÕn kh¸c trong
c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ.
s¬ ®å 2: tr×nh tù h¹ch to¸n cpsx vµ tÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ¸n
ph©n bíc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm
Chi phÝ VLC ph©n bæ cho thµnh phÈm
Chi phÝ chÕ biÕn bíc 1 tÝnh cho thµnh phÈm
Chi phÝ chÕ biÕn bíc 2 tÝnh cho thµnh phÈm
Chi phÝ chÕ biÕn bíc ... tÝnh cho thµnh phÈm
15
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
Chi phÝ chÕ biÕn bíc n tÝnh cho thµnh phÈm
Tæng
gi¸
thµnh
thµnh
phÈm
IV . H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm:
1. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn:
1.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp:
1.1.1. Kh¸i niÖm vµ c¸ch thøc tËp hîp, ph©n bæ :
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu,nhiªn
liÖu,vËt liÖu phô ... xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. §èi víi
nh÷ng vËt liÖu khi xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp
chi phÝ riªng biÖt ( ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt hoÆc s¶n phÈm, lo¹i s¶n phÈm,
lao vô, dÞch vô...) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã. Trêng hîp vËt liÖu
xuÊt dïng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, kh«ng thÓ tæ chøc
riªng biÖt th× ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho
c¸c ®èi tîng cã liªn quan. Tiªu thøc ph©n bæ thêng ®îc sö dông lµ ph©n bæ theo
®Þnh møc tiªu hao, theo hÖ sè, theo träng lîng, sè lîng s¶n phÈm .... c«ng thøc
ph©n bæ nh sau:
Chi phÝ vËt liÖu ph©n bæ
Tæng chi phÝ vËt
tû lÖ (hay hÖ sè)
=
x
cho tõng ®èi tîng
liÖu cÇn ph©n bæ
ph©n bæ
Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng
Trong ®ã: Tû lÖ hÖ sè ph©n bæ =
Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng
1.1.2. Tµi kho¶n sö dông:
§Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp , kÕ to¸n sö dông
TK 621 - chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo
tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ nhá h¬n ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, nhãm s¶n
phÈm...)
KÕt cÊu TK 621 nh sau:
Bªn nî: Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o
s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô ,dÞch vô
Bªn cã: - Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt.
- KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú.
1.1.3. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®îc
h¹ch to¸n theo s¬ ®å sau: TK152
TK 152.TK151.331
TK621
s¬ ®å 3: h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
VËt liÖu dïng kh«ng hÕt
nhËp kho, phÕ liÖu thu håi
VËt liÖu dïng trùc tiÕp chÕ t¹o s¶n
phÈm tiÕn hµnh lao vô dÞch vô
TK154
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
16
Cuèi kú kÕt chuyÓn
chi phÝ NVLTT
1.2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp:
1.2.1. Kh¸i niÖm:
ChÝ phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ kho¶n thï lao lao ®éng ph¶i tr¶ cho c«ng
nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô nh tiÒn
l¬ng chÝnh, l¬ng phô vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng (phô cÊp khu vùc,
®¾t ®á, ®éc h¹i, phô cÊp lµm ®ªm thªm giê...). Ngoµi ra, chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ do
chñ sö dông lao ®éng chÞu vµ tÝnh vµo chi phÝ theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh víi sè
tiÒn l¬ng ph¸t sinh cña c«ng nh©n trùc tiÕp.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®îc tËp hîp nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu
chÝnh. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thêng ®îc tÝnh vµo tõng ®èi tîng chÞu chi
phÝ. Trêng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi
tîng s¶n xuÊt mµ kh«ng h¹ch to¸n trùc tiÕp tiÒn l¬ng phô, c¸c kho¶n phô hoÆc
tiÒn l¬ng chÝnh tr¶ theo mµ ngêi lao ®éng thùc hiÖn nhiÒu c«ng t¸c kh¸c nhau
trong ngµy... th× ta cã thÓ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp theo c¸c tiªu thøc
ph©n bæ thÝch hîp nh: theo ®Þnh møc hoÆc theo giê c«ng lao ®éng, khèi lîng
s¶n phÈm s¶n xuÊt tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ.
1.2.2. Tµi kho¶n sö dông
§Ó theo dâi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 622- chi phÝ
nh©n c«ng trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp
chi phÝ nh TK 621, kÕt cÊu TK621 nh sau:
Bªn nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ph¸t sinh.
TiÒn l¬ng
phô
cÊp
l¬ng chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
Bªnvµcã:
KÕt
chuyÓn
ph¶i tr¶ cho CNTTSX
Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú.
1.2.3.Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau:
KÕt chuyÓn
chi phÝ nh©n
C¸c®å
kho¶n
®ãngto¸n
gãp theo
lÖ chi
víi phÝ
tiÒnnh©n
s¬
4: H¹ch
tængtû
hîp
c«ng trùc tiÕp
c«ng
trùc
tiÕp
l¬ng cña CNTTSX thùc tÕ ph¸t sinh
TK 334
TK 622
TK 154
TK335
TK 338
TrÝch tríc l¬ng nghØ phÐp
cho
CNTTSX
17
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ
to¸n
1.3. Chi phÝ s¶n xuÊt chung:
1.3.1. Kh¸i niÖm, c¸ch thøc tËp hîp vµ c¸ch ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt
chung:
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n
ph¶m sau chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.§©y lµ
nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi c¸c ph©n xëng, c¸c bé phËn tæ, ®éi s¶n
xuÊt (nh chi phÝ vÒ tiÒn c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n qu¶n lý
ph©n xëng, chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng cho ph©n xëng...)
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung thêng ®îc h¹ch to¸n chi tiÕt riªng cho tõng
®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, sau ®ã míi tiÕn hµnh ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng cã
liªn quan. Cã nhiÒu tiªu thøc ®Ó ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung nh: ph©n bæ
theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, theo ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt chung,
theo chi phÝ tiÒn c«ng trùc tiÕp...
Møc chi phÝ
Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña
Tæng chi phÝ
s¶n xuÊt chung
tõng ®èi tîng
s¶n xuÊt
ph©n bæ cho =
chung cÇn
Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña x
tõng ®èi tîng
ph©n bæ
tÊt c¶ c¸c ®èi tîng
1.3.2. Tµi kho¶n sö dông:
§Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông TK 627 Chi phÝ s¶n xuÊt chung, më chi tiÕt theo tõng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt
dÞch vô. KÕt cÊu cña TK 627 nh sau:
Bªn nî: Chi phÝ chung trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú.
Bªn cã: - C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung.
- KÕt chuyÓn (hay ph©n bæ) chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo chi phÝ
s¶n phÈm hay lao vô dÞch vô.
Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d cuèi kú.
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
18
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
19
1.3.3. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau:
s¬ ®å 5: h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung
TK 334,338
TK 627
TK 111, 112, 152
Chi phÝ nh©n viªn
TK 152, 153
C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ s¶n
xuÊt chungcuèi kú
Chi phÝ NVL,c«ng
cô dông cô
TK1421, 335
TK 154
TK 331, 111,
Chi112
phÝ theo dù to¸n
Ph©n bæ hoÆc kÕt chuyÓn chi
phÝ s¶n xuÊt chung
1.4.H¹ch to¸n c¸c kho¶n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt:
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt
kh¸c h¹i vÒ s¶n phÈm háng:
1.4.1.H¹chchung
to¸n thiÖt
S¶n phÈm lµ s¶n phÈm kh«ng tho¶ m·n nh÷ng tiªu chuÈn chÊt lîng vµ
®Æc ®iÓm kü thuËt cña s¶n xuÊt vÒ mµu s¾c, kÝch cì, träng lîng, c¸ch thøc l¾p
r¸p ... Tuú theo møc ®é h háng mµ s¶n phÈm ®îc chia lµm 2 lo¹i:
- S¶n phÈm háng cã thÓ söa ch÷a ®îc: Lµ nh÷ng s¶n phÈm háng mµ vÒ
mÆt kü thuËt cã thÓ söa ch÷a ®îc vµ viÖc söa ch÷a ®ã cã lîi vÒ mÆt kinh tÕ.
- S¶n phÈm háng kh«ng thÓ söa ch÷a ®îc : Lµ nh÷ng s¶n phÈm mµ vÒ
mÆt kü thuËt kh«ng thÓ söa ch÷a ®îc hoÆc cã thÓ söa ch÷a ®îc nhng kh«ng cã
lîi vÒ mÆt kinh tÕ.
Trong quan hÖ víi c«ng t¸c kÕ ho¹ch, c¶ hai lo¹i s¶n phÈm nãi trªn l¹i
®îc chi tiÕt thµnh s¶n phÈm háng trong ®Þnh møc vµ s¶n phÈm ngoµi ®Þnh møc.
Nh÷ng s¶n phÈm háng mµ doanh nghiÖp dù kiÕn sÏ x¶y ra trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt ®îc coi lµ s¶n phÈm háng trong ®Þnh møc. §©y lµ nh÷ng s¶n háng ®îc
xem lµ kh«ng tr¸nh khái trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn phÇn chi phÝ cho nh÷ng
s¶n phÈm nµy (gi¸ trÞ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc vµ chi phÝ s¶n phÈm
KÕ to¸n 39B: Khoa kÕ to¸n
20
- Xem thêm -