Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Môc lôc
Môc lôc ............................................................................................................. 1
Lêi më ®Çu…………………………………………………………………...4
Ch-¬ng I:Tæng quan vÒ c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n
s¸ch trong doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé .............. 6
I. Tæng quan vÒ kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i
®-êng bé ............................................................................................................... 6
1.Mét sè kh¸i niÖm ................................................................................................ 6
1.1. DÞch vô vËn t¶i ®-êng bé ...................................................................... 6
1.2. Ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp. ............................................................. 7
2. §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé vµ ¶nh h-ëng cña nã
®Õn kÕ ho¹ch ng©n s¸ch. ........................................................................................ 8
3. Qui tr×nh kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé vµ
mèi quan hÖ gi÷a kÕ ho¹ch ng©n s¸ch víi c¸c bé phËn kÕ ho¹ch kh¸c trong
doanh nghiÖp. ...................................................................................................... 10
3.1. Qui tr×nh .............................................................................................. 10
3.2. Mèi quan hÖ víi c¸c bé phËn kÕ ho¹ch kh¸c trong doanh nghÞªp. ..... 15
4. Vai trß cña kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé.
............................................................................................................................. 17
II. LÝ luËn vÒ x©y dùng kÕ ho¹ch trong doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng
bé ......................................................................................................................... 18
1. VÞ trÝ vµ yªu cÇu .............................................................................................. 18
1.1. VÞ trÝ .................................................................................................... 18
1.2. Yªu cÇu cña c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh
nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé.......................................................................... 19
2. Ph-¬ng ph¸p x©y dùng .................................................................................... 20
2.1. Ph-¬ng ph¸p tõ d-íi lªn. ..................................................................... 21
2.2. Ph-¬ng ph¸p tõ trªn xuèng. ................................................................ 21
2.3. Ph-¬ng ph¸p qua l¹i ............................................................................ 22
3. Qui tr×nh x©y dùng........................................................................................... 23
3.1. Ng©n s¸ch cung cÊp dÞch vô ( Ng©n s¸ch thu) .................................... 24
3.1.1. Néi dung ................................................................................... 24
3.1.2.Dù to¸n doanh thu tõ cung cÊp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé. ....... 24
3.1.3. VÝ dô vÒ mét ng©n s¸ch cung cÊp dÞch vô ®iÓn h×nh ................ 30
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
3.2. Ng©n s¸ch chi phÝ lao ®éng ................................................................. 30
3.3. C¸c ng©n s¸ch kh¸c vµ ph-¬ng ph¸p dù to¸n ...................................... 32
3.3.1. Ph-¬ng ph¸p dù to¸n ............................................................... 32
3.3.2. C¸c ng©n s¸ch kh¸c.................................................................. 33
3.4 Dù b¸o c¸c ng©n s¸ch tµi chÝnh. ........................................................... 35
3.4.1. C¸c kh¸i niÖm ........................................................................... 36
3.4.2. Sö dông m« h×nh ®Ó dù b¸o ...................................................... 39
4. Phª duyÖt vµ tæng hîp ng©n s¸ch .................................................................... 40
Ch-¬ng II:Thùc tr¹ng c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n
s¸ch t¹i XÝ nghiÖp «t« V75 – Bé Ngo¹i giao ................................ 41
I. §Æc ®iÓm vµ t×nh h×nh chung vÒ xÝ nghiÖp «t« V75. ................................... 41
1. Giíi thiÖu chung vÒ xÝ nghiÖp. ........................................................................ 41
1.1. LÞch sö h×nh thµnh ............................................................................... 41
1.2. Chøc n¨ng nhiÖm vô vµ c¬ cÊu tæ chøc ............................................... 42
1.3. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt .................................................................. 45
2. §Æc ®iÓm kÕ ho¹ch ng©n s¸ch t¹i XÝ nghiÖp «t« V75. .................................... 46
II. §¸nh gi¸ c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch t¹i XÝ nghiÖp «t« V75. .......... 47
1. Ph-¬ng ph¸p x©y dùng. ................................................................................... 47
2.Qui tr×nh x©y dùng............................................................................................ 48
2.1. Ng©n s¸ch cung cÊp dÞch vô dù b¸o( ng©n s¸ch thu) .......................... 50
2.1.1. Dù to¸n doanh thu .................................................................... 50
2.1.2 Ng©n s¸ch gi¸ cung cÊp dÞch vô ............................................... 55
2.2. Ng©n s¸ch chi phÝ lao ®éng ................................................................. 57
2.3. Ng©n s¸ch kh¸c ................................................................................... 58
2.4. Dù b¸o c¸c b¸o c¸o ng©n s¸ch tµi chÝnh. ............................................ 58
3. Phª duyÖt vµ tæng hîp ng©n s¸ch .................................................................... 59
II. KÕ ho¹ch ng©n s¸ch n¨m 2005 .................................................................... 60
III. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i ................................................................ 66
1. Nguyªn nh©n chñ quan .................................................................................... 66
1.1. V75 ch-a thùc sù thÊy hÕt ®-îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c x©y dùng
ng©n s¸ch. ............................................................................................................ 66
1.2. C¸c ph-¬ng tiÖn kÜ thuËt vµ ph-¬ng ph¸p dïng cho viÖc lËp kÕ ho¹ch
cßn thiÕu, kh«ng ®ång bé vµ cßn nhiÒu bÊt cËp. ................................................. 68
1.3. C¸c phßng ban kiªm nhiÖm qu¸ nhiÒu chøc n¨ng. .............................. 69
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.4. C¸n bé cßn ch-a ®-îc trang bÞ vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô kÕ ho¹ch
ng©n s¸ch ............................................................................................................. 70
2. Nguyªn nh©n kh¸ch quan ................................................................................ 70
2.1. ChÝnh s¸ch cña nhµ n-íc vÒ doanh nghiÖp c«ng Ých cßn nhiÒu bÊt cËp
............................................................................................................................. 70
2.2. C¬ chÕ phèi hîp th«ng tin gi÷a Nhµ n-íc vµ xÝ nghiÖp cßn ch-a s©u
s¸t......................................................................................................................... 71
Ch-¬ng III:Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c lËp vµ
kiÓm so¸t thùc hiÖn kÕ ho¹ch ng©n s¸ch t¹i XÝ nghiÖp «t«
V75 ...................................................................................................................... 73
I. Môc tiªu vµ ®Þnh h-íng hoµn thiÖn ............................................................. 73
1. Môc tiªu........................................................................................................... 73
2. §Þnh h-íng hoµn thiÖn .................................................................................... 73
II. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn.................................................................................... 73
1. VÒ c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch...................................................... 73
1.1. Gi¶i ph¸p vÒ mÆt kÜ thuËt .................................................................... 73
1.2. Gi¶i ph¸p vÒ mÆt tæ chøc ..................................................................... 74
1.3. Gi¶i ph¸p vÒ mÆt n¨ng lùc ................................................................... 75
2. §Ò xuÊt tiÕn hµnh kiÓm so¸t thùc hiÖn ng©n s¸ch ........................................... 76
III. KiÕn nghÞ ..................................................................................................... 83
1. VÒ chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc ho¹t ®éng c«ng Ých. ......... 83
2. VÒ phÝa Bé Ngo¹i Giao.................................................................................... 84
KÕt luËn.......................................................................................................... 85
Phô lôc ............................................................................................................ 86
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o ............................................................ 88
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi më ®Çu
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang ngµy
cµng tr-ëng thµnh h¬n. Thµnh c«ng nµy lµ nhê nh÷ng chñ tr-¬ng ®óng ®¾n cña
nhµ n-íc vµ sù nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Cµng ngµy
c¸c doanh nghiÖp cµng hiÓu r»ng viÖc ®Ò ra mét ®Þnh h-íng ®óng ®¾n cho riªng
m×nh lµ mét ®iÒu v« cïng quan träng. KÕ ho¹ch lµ mét trong nh÷ng c«ng cô thÓ
hiÖn nh÷ng ®Þnh h-íng Êy.
Trong hÖ thèng kÕ ho¹ch cña mét doanh nghiÖp kh«ng thÓ thiÕu kÕ ho¹ch
ng©n s¸ch. KÕ ho¹ch nµy g¾n bã hµng ngµy víi mçi c¸n bé c«ng nh©n viªn vµ
thÓ hiÖn mét c¸ch chi tiÕt nhÊt nh÷ng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. KÕ ho¹ch
ng©n s¸ch gãp phÇn ®Þnh h-íng vµ ®¶m b¶o cho c¸c kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp ®-îc lËp, thùc hiÖn vµ ®¹t ®Õn c¸c môc tiªu mong muèn.
Lµ mét doanh nghiÖp nhµ n-íc ho¹t ®éng c«ng Ých, V75 còng nh- nhiÒu
doanh nghiÖp kh¸c ph¶i quan t©m nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò ng©n s¸ch cña m×nh. Tuy
nhiªn, c«ng t¸c lËp vµ kiÓm so¸t ng©n s¸ch t¹i xÝ nghiÖp hiÖn nay nÆng vÒ h×nh
thøc. C¸c dù b¸o doanh thu hay chi phÝ ®-îc lµm mét c¸ch s¬ sµi. Riªng phÇn
b¸o c¸o ng©n s¸ch chØ cã b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh mµ kh«ng cã b¸o c¸o l-u
chuyÓn tiÒn tÖ vµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n dù b¸o. C«ng t¸c kiÓm so¸t ng©n s¸ch chØ
®-îc tiÕn hµnh khi cã yªu cÇu cña cÊp trªn, vµ th-êng ®-îc g¾n víi viÖc ®¸nh gi¸
kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cuèi n¨m. Ngoµi ra, ng-êi lËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch
míi chØ dõng l¹i ë viÖc ®-a ra c¸c con sè mµ kh«ng cã kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®i
kÌm. C«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch còng ch-a cã sù tham gia mét c¸ch tÝch
cùc cña mäi ng-êi mét phÇn v× hä ch-a thÊy ®-îc Ých lîi vµ tÇm quan träng cña
nã.
ChÝnh v× nh÷ng lÝ do nªu trªn, t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò t¯i: “Hoµn thiÖn c«ng
t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch t¹i XÝ nghiÖp «t« V75 – Bé Ngo¹i giao”.
B»ng nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµ t×m hiÓu kinh nghiÖm thùc tÕ, ®Ò tµi mong muèn
®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch t¹i
XÝ nghiÖp «t« V75.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Víi ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi, chuyªn ®Ò sÏ tËp trung tr¶ lêi c¸c c©u
hái nh-:
- H¹n chÕ cña c«ng t¸c x©y dùng ng©n s¸ch t¹i V75 hiÖn nay nh- thÕ nµo?
- Kh¶ n¨ng ®æi míi vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch
ng©n s¸ch t¹i XÝ nghiÖp?
Ngoµi lêi më ®Çu vµ lêi kÕt luËn chuyªn ®Ò sÏ bao gåm ba ch-¬ng:
Ch-¬ng I: Tæng quan vÒ c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh
nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé.
Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch t¹i XÝ nghiÖp
«t« V75.
Ch-¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch
ng©n s¸ch t¹i XÝ nghiÖp «t« V75.
G¾n kÕ ho¹ch hµnh ®éng vµ kÕ ho¹ch ng©n s¸ch lµ mét ®Ò tµi míi, cã rÊt Ýt
tµi liÖu nghiªn cøu ®i tr-íc, xong ®©y l¹i lµ mét xu thÕ tÊt yÕu ®Ó biÕn c¸c kÕ
ho¹ch thµnh hiÖn thùc vµ g¾n bã tr¸ch nhiÖm cña ng-êi qu¶n lÝ cao h¬n víi kÕt
qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
Do cßn ch-a cã nhiÒu kinh nghiÖm còng nh- h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é, nªn bµi
viÕt kh«ng tr¸nh khái sai sãt. T«i rÊt kÝnh mong nhËn ®-îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng
gãp ®Ó bµi viÕt hoµn thiÖn h¬n.
Qua ®©y, t«i còng xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh nhÊt ®Õn thÇy gi¸o -Th.S
Vò C-¬ng- gi¶ng viªn khoa KÕ ho¹ch vµ Ph¸t triÓn- tr-êng §¹i häc Kinh tÕ
Quèc d©n Hµ Néi, cïng c¸c anh chÞ trong phßng KÕ to¸n-Thèng kª- tµi chÝnh,
còng nh- c¸c anh chÞ trong XÝ nghiÖp «t« V75 ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì t«i trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn chuyªn ®Ò nµy.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I
Tæng quan vÒ c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n
s¸ch trong doanh nghiÖp dÞch vô
vËn t¶i ®-êng bé
I. Tæng quan vÒ kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp
dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé
1.Mét sè kh¸i niÖm
1.1. DÞch vô vËn t¶i ®-êng bé
C¸c doanh nghiÖp khi tham gia kinh doanh cã thÓ lùa chän hµng ho¸ hoÆc
dÞch vô lµm ph-¬ng tiÖn cña m×nh. Tuy nhiªn, kh¸i niÖm vÒ dÞch vô thùc ra vÉn
ch-a ®-îc ®Þnh nghÜa mét c¸ch thèng nhÊt, mµ th-êng ®-îc hiÓu lµ nh÷ng ho¹t
®éng hç trî cho viÖc kinh doanh hµng hãa.
Theo gi¸o tr×nh: “ KÕ to¸n cho c¸c ng¯nh dÞch vô” ®Þnh nghÜa: Kinh doanh
dÞch vô lµ ho¹t ®éng cung øng lao vô, dÞch vô phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t vµ ®êi
sèng cho d©n c- còng nh- nh÷ng nhu cÇu cña s¶n xuÊt kinh doanh toµn x· héi.
Theo GS.TS NguyÔn ThÞ M¬- trong cuèn s¸ch “ Lùa chän bíc ®i v¯ gi°i
ph¸p ®Ó ViÖt Nam më cöa vÒ dÞch vô – th¬ng m¹i ”- NXB LÝ luËn chÝnh trÞ –
2005, ®Þnh nghÜa: DÞch vô lµ ho¹t ®éng cña con ng-êi ®-îc kÕt thµnh c¸c lo¹i
s¶n phÈm v« h×nh vµ kh«ng thÓ cÇm n¾m ®-îc.
Tãm l¹i, ho¹t ®éng dÞch vô rÊt ®a d¹ng, bao gåm c¸c ho¹t ®éng kinh doanh:
b-u ®iÖn, vËn t¶i, du lÞch, may ®o, söa ch÷a, dÞch vô khoa häc kÜ thuËt, dÞch vô tvÊn, dÞch vô c«ng céng, vui ch¬i, gi¶i trÝ, chôp ¶nh, cho thuª ®å dïng, c¾t tãc,
giÆt lµ…
C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña dÞch vô ng-êi ta cã thÓ chia thµnh 2 lo¹i dÞch vô:
+ DÞch vô cã tÝnh chÊt s¶n xuÊt: bao gåm dÞch vô vËn t¶i, b-u ®iÖn, may ®o,
söa ch÷a…
+ DÞch vô cã tÝnh chÊt kh«ng s¶n xuÊt: h-íng dÉn du lÞch, giÆt lµ, chôp
¶nh…
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tuú thuéc vµo tõng doanh nghiÖp mµ dÞch vô cã thÓ cã vai trß kh¸c nhau.
Víi mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng b¸n hµng ho¸ lµ chñ yÕu th× dÞch vô lµ ho¹t
®éng hç trî. Cßn víi c¸c doanh nghiÖp dÞch vô th× ng-îc l¹i dÞch vô chÝnh lµ
ho¹t ®éng mang l¹i lîi nhuËn chÝnh cho c«ng ty.
Trong ngµnh dÞch vô, vËn t¶i ®-êng bé lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi.
DÞch vô vËn t¶i ®-êng bé lµ mét bé phËn cña hÖ thèng dÞch vô cã tÝnh chÊt
s¶n xuÊt. DÞch vô vËn t¶i cã thÓ chia ra thµnh nhiÒu lo¹i h×nh nh- dÞch vô vËn t¶i
®-êng thuû, ®-êng hµng kh«ng, ®-êng s¾t…
DÞch vô vËn t¶i lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®Æc biÖt, cã nhu cÇu chñ yÕu
lµ vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ vËn chuyÓn hµnh kh¸ch tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c.
DÞch vô vËn t¶i ®-êng bé theo ph©n lo¹i cña WTO bao gåm:
+ VËn t¶i hµnh kh¸ch
+ VËn t¶i hµng hãa
+ Cho thuª xe cïng ng-êi l¸i
+ B¶o d-ìng söa ch÷a thiÕt bÞ vËn t¶i
+ C¸c dÞch vô hç trî cho vËn t¶i ®-êng bé
Doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i lµ chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, cã t- c¸ch ph¸p
nh©n, ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé trªn thÞ tr-êng nh»m lµm
t¨ng gi¸ trÞ cña chñ së h÷u.
T¹i doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé, ho¹t ®éng dÞch vô
lµ ho¹t ®éng chÝnh, chi phèi toµn bé mäi ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp.
1.2. Ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp.
Khi nãi ®Õn ng©n s¸ch ng-êi ta th-êng nghÜ ®Õn nh÷ng kho¶n tiÒn, vµ
th-êng nghÜ ®Õn ng©n s¸ch nhµ n-íc. Ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp lµ mét thuËt
ng÷ ®-îc g¾n víi ng©n s¸ch nhµ n-íc cÊp hay qu¶n lÝ ng©n s¸ch cña nhµ n-íc
t¹i c¸c doanh nghiÖp. Nh-ng thùc tÕ th× ng©n s¸ch lµ mét côm tõ cã ý nghÜa kh¸c
h¼n vµ ®-îc sö dông réng r·i ®Ó biÓu thÞ nh÷ng kÕ ho¹ch cho c¸c ho¹t ®éng
trong t-¬ng lai, kh«ng chØ cña nhµ n-íc mµ cho c¶ c¸c doanh nghiÖp thËm chÝ lµ
ng©n s¸ch cña gia ®×nh, ng©n s¸ch cña c¸ nh©n. Ng©n s¸ch, ®¬n gi¶n ®-îc ®Þnh
nghÜa lµ:
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Theo “ Managing budgets, 2000 Dorling Kindersley Limited” –NXB TrÎ
– 2004: ng©n s¸ch lµ mét b¶n nh÷ng kÕ ho¹ch tµi chÝnh ®-îc chuÈn bÞ tr-íc 1
kho¶ng thêi gian cô thÓ th-êng lµ mét n¨m.
Cßn theo “ Gi¸o tr×nh kÕ ho¹ch kinh doanh” : ng©n s¸ch lµ kÕ ho¹ch ®-îc
m« t¶ b»ng c¸c thuËt ng÷ tµi chÝnh vµ ®-îc ho¹ch ®Þnh trong mét thêi gian nhÊt
®Þnh nh»m gióp doanh nghiÖp ®¹t ®-îc môc tiªu ®Ò ra
Ng-êi ta th-êng nghÜ ng©n s¸ch chØ bao gåm nh÷ng kho¶n thu- chi dù kiÕn(
tµi kho¶n l·i lç), cho thÊy lîi nhuËn mçi ®¬n vÞ trong c«ng ty ®-îc k× väng sÏ ®¹t
®-îc vµ tæng chi tiªu ®-îc phÐp cã. Tuy nhiªn, ng©n s¸ch còng nªn bao gåm
nh÷ng kÕ ho¹ch vÒ tµi s¶n cã, tµi kho¶n nî( dù to¸n b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n) còng
nh- -íc l-îng vÒ c¸c kho¶n thu chi tiÒn mÆt( dù to¸n b¸o c¸o l-u chuyÓn tiÒn
tÖ).
Ng©n s¸ch kh«ng chØ quan t©m ®Õn khÝa c¹nh tµi chÝnh, cho dï ®©y lµ mÆt
quan träng mµ nã cßn g¾n nguån lùc víi c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, cung cÊp dÞch
vô… ®¶m b¶o cho c¸c môc tiªu cña kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh trë nªn kh¶
thi.
Ng©n s¸ch ë bÊt cø cÊp ®é nµo còng rÊt quan träng. ë tÇm vÜ m« ng©n s¸ch
®· kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh khi nã lu«n ®-îc xem xÐt rÊt thËn träng trong c¸c
k× häp quan träng cña ChÝnh Phñ. Mét b¶n ng©n s¸ch kh«ng hîp lÝ cã thÓ lµ
nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng bÊt ®ång lín vµ l·ng phÝ lín trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn c¸c môc tiªu. Cßn ë cÊp ®é c¸c doanh nghiÖp ng©n s¸ch còng kh«ng hÒ mÊt
®i vÞ trÝ cña nã. §ã chÝnh lµ nh÷ng hµnh ®éng trong t-¬ng lai cña doanh nghiÖp.
V× thÕ mét ng©n s¸ch tèt sÏ gióp doanh nghiÖp ®i ®óng con ®-êng ®· lùa chän
cña m×nh.
2. §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé vµ ¶nh h-ëng cña
nã ®Õn kÕ ho¹ch ng©n s¸ch.
Doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé qu¶n lÝ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh
doanh theo nhiÒu kh©u kh¸c nhau nh-: giao dÞch, hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸
hoÆc hµnh kh¸ch, thanh to¸n hîp ®ång, lËp kÕ ho¹ch ®iÒu vËn vµ kiÓm tra t×nh
h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®iÒu vËn. ChÝnh v× thÕ kÕ ho¹ch ng©n s¸ch g¾n víi
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nh÷ng hîp ®ång, nh÷ng kÕ ho¹ch ®iÒu vËn. Ng©n s¸ch b¸n hµng trong c¸c
doanh nghiÖp kinh doanh hµng ho¸ ë ®©y chÝnh lµ ng©n s¸ch cung cÊp dÞch vô.
Ng©n s¸ch giµnh cho viÖc kÝ kÕt hîp ®ång lµ v« cïng quan träng ®èi víi doanh
nghiÖp. Cã hîp ®ång ®ång nghÜa víi viÖc doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh ho¹t
®éng.
Thø hai, kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp vËn t¶i ®-îc thùc hiÖn cô thÓ, chi tiÕt cho tõng
ngµy, tõng giê. Ng-êi ®iÒu hµnh ph-¬ng tiÖn vµ ph-¬ng tiÖn chñ yÕu ho¹t ®éng ë
bªn ngoµi doanh nghiÖp. §Æc ®iÓm nµy chi phèi rÊt lín ®Õn thêi gian cña c¸c kÕ
ho¹ch ng©n s¸ch hay k× ng©n s¸ch. KÕ ho¹ch sÏ ®-îc lËp thµnh nhiÒu k× ®iÒu
hµnh trong mét n¨m sao cho thËt linh ho¹t. Ngoµi ra ng©n s¸ch lao ®éng, tiÒn
l-¬ng cÇn ph¶i ®-îc thiÕt lËp theo h-íng khuyÕn khÝch sù t×m kiÕm hîp ®ång
vËn chuyÓn cña c¸c l¸i xe.
S¶n phÈm vËn t¶i lµ s¶n phÈm kh«ng cã h×nh th¸i hiÖn vËt, ®¬n vÞ tÝnh s¶n
phÈm lµ tÊn, km vËn t¶i hoÆc ng-êi, km vËn chuyÓn hµng ho¸, s¶n l-îng b¶o
d-ìng söa ch÷a, ngµy doanh vËn. Nªn trong c¸c ng©n s¸ch doanh thu hay chi phÝ
®iÒu quan träng lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc, kh«ng ph¶i lµ s¶n l-îng b¸n hµng mµ lµ
s¶n l-îng vËn t¶i vµ s¶n l-îng söa ch÷a. §©y chÝnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn vµ quan
träng nhÊt khi lËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch t¹i c¸c doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i
®-êng bé.
Mét ®Æc ®iÓm quan träng cña dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
vµ tiªu dïng diÔn ra ®ång thêi nªn trong doanh nghiÖp kh«ng cã kÕ ho¹ch dù tr÷
s¶n phÈm hay chuyÓn s¶n phÈm s¶n xuÊt tõ thêi k× nµy sang tiªu dïng ë thêi k×
kh¸c.
Nh- vËy, doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé cã nh÷ng ®Æc ®iÓm rÊt
riªng chi phèi rÊt nhiÒu ®Õn hÖ thèng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp.
§Ó cã mét kÕ ho¹ch hoµn thiÖn th× c¸c yÕu tè nµy cÇn ph¶i ®-îc xem xÐt mét
c¸ch thËt thËn träng.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
3. Qui tr×nh kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng
bé vµ mèi quan hÖ gi÷a kÕ ho¹ch ng©n s¸ch víi c¸c bé phËn kÕ ho¹ch kh¸c
trong doanh nghiÖp.
3.1. Qui tr×nh
Doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé còng nh- c¸c doanh nghiÖp kh¸c
lu«n lu«n cÇn mét kÕ ho¹ch ng©n s¸ch thËt chÝnh x¸c. Ho¹ch ®Þnh ng©n s¸ch lµ
mét viÖc rÊt quan träng vµ kh«ng thÓ chÊp nhËn sai sãt. Ng©n s¸ch cÇn ®-îc thiÕt
lËp cã ®é chÝnh x¸c cao ngay tõ lÇn ®Çu tiªn. §Ó lµm ®-îc viÖc nµy doanh nghiÖp
nªn theo mét qui tr×nh chÆt chÏ:
H×nh 1: Qui tr×nh kÕ ho¹ch ng©n s¸ch doanh nghiÖp.
ChuÈn bÞ
- X¸c ®Þnh
môc tiªu
chung cña
c«ng ty
- ChuÈn ho¸
ng©n s¸ch
- §¸nh gi¸ hÖ
thèng
So¹n th¶o
KiÓm so¸t
- Thu thËp
th«ng tin,
chuÈn bÞ dù
to¸n ng©n s¸ch
®Çu tiªn
- KiÓm tra c¸c
con sè dù to¸n
b»ng c¸ch chÊt
vÊn vµ ph©n
tÝch
- LËp dù to¸n
tiÒn mÆt ®Ó
theo dâi dßng
tiÒn mÆt tõ
BC§KT vµ
BCl·i lç
- Xem l¹i qui
tr×nh ho¹ch
®Þnh ng©n
s¸chvµ chuÈn
bÞ ng©n s¸ch
tæng thÓ
- Ph©n tÝch sù
kh¸c biÖt gi÷a
thùc tÕ vµ dù
to¸n
- Theo dâi sù
kh¸c biÖt vµ
ph©n tÝch sai
sè
-dù b¸o l¹i vµ
®iÒu chØnh,
xem xÐt sö
dông nh÷ng
d¹ng ng©n
s¸ch kh¸c, rót
kinh nghiÖm
Nguån: S¸ch “ Qu¶n lÝ ng©n s¸ch“ “ Lª Tuyªn (dÞch)- NXB TrÎ- 2004
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Qui tr×nh trªn kh«ng ®¶m b¶o thµnh c«ng nh-ng chÊt l-îng cña c«ng t¸c
ho¹ch ®Þnh ng©n s¸ch sÏ ®-îc c¶i thiÖn rÊt nhiÒu.
Ba nhiÖm vô( chuÈn bÞ, so¹n th¶o, kiÓm so¸t ) trong qui tr×nh lµ kh¸c nhau
nh-ng quan träng nh- nhau. Nghiªn cøu cho thÊy, hÇu hÕt nh÷ng ng©n s¸ch
kh«ng ®¹t ®-îc môc tiªu ®Òu do kh«ng cã kÕ ho¹ch tèt hoÆc kh«ng ®-îc theo
dâi. C¸c c«ng ty th-êng nh¶y ngay vµo so¹n th¶o ng©n s¸ch mµ kh«ng suy nghÜ
hay chuÈn bÞ, kh«ng kiÓm so¸t vÒ sau trong chu k× ho¹ch ®Þnh ng©n s¸ch,
§Çu tiªn ®Ó cã ®-îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng
b-íc chuÈn bÞ thËt tèt. ChuÈn bÞ cho ng©n s¸ch cµng tèt th× c«ng ty cµng gÆp Ýt
khã kh¨n sau nµy. Qui luËt Pareto: 80% kÕt qu¶ ®¹t ®-îc chØ cÇn víi 20% c«ng
søc nh-ng nÕu kh«ng chuÈn bÞ chu ®¸o, 20% kÕt qu¶ cßn l¹i sÏ lÊy ®i 80% c«ng
søc bá ra.
C«ng ty ph¶i x¸c ®Þnh ngay tõ ®Çu, ®©u lµ môc tiªu chÝnh cÇn theo ®uæi. Lµ
t¨ng s¶n l-îng vËn t¶i? t¨ng s¶n l-îng söa ch÷a? t¨ng doanh thu? gi¶m chi phÝ?
qu¶ng b¸ th-¬ng hiÖu? hay g¾n kÕt c¸c ho¹t ®éng cña c¸c phßng ban trong c«ng
ty?... ViÖc x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu, chÝnh lµ c¸ch lªn kÕ ho¹ch cho t-¬ng lai mµ
kh«ng m©u thuÉn víi môc tiªu mµ c«ng ty ®ang theo ®uæi. Hay nãi mét c¸ch
kh¸c sau khi x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh c«ng ty míi dù to¸n ng©n s¸ch cho
c¸c kÕ ho¹ch Êy.
ChuÈn ho¸ ng©n s¸ch còng lµ mét c«ng viÖc cã ý nghÜa. Doanh nghiÖp nªn
thiÕt lËp Ban ng©n s¸ch ®Ó phèi hîp gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò gÆp ph¶i gi÷a c¸c
phßng ban víi nhau, vµ x©y dùng c¸c biÓu mÉu ng©n s¸ch. C«ng viÖc nµy sÏ gióp
cho c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh thËt thèng nhÊt vµ nhanh chãng h¬n.
§¸nh gi¸ l¹i hÖ thèng lµ c«ng viÖc c¸c nh©n viªn trong toµn c«ng ty cïng
nhau xem xÐt, kÕt hîp víi nhau xem cã theo mét chuÈn chung hay kh«ng. C«ng
viÖc nµy kh«ng hÒ ®¬n gi¶n nÕu nh- mäi c¸ nh©n chØ kh- kh- gi÷ lÊy c¸i t«i cña
m×nh.
Tuy nhiªn, mét ng©n s¸ch chØ thùc sù ph¸t huy ®-îc hiÖu qu¶ nÕu chóng ta
tiÕn hµnh kiÓm so¸t nã. KiÓm so¸t vµ x©y dùng kÕ ho¹ch lu«n lu«n ph¶i ®i cïng
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
víi nhau. C¸c b¶n kÕ ho¹ch ®-îc x©y dùng kh«ng chØ ®-îc x©y dùng ®Ó tÝnh ®Õn
c¸c kÕt qu¶ trong t-¬ng lai mµ quan träng h¬n lµ ph¶i dïng ®Ó kiÓm so¸t.
KiÓm so¸t nªn ®-îc tiÕn hµnh th-êng xuyªn theo nh÷ng k× ®iÒu hµnh ng¾n
®-îc cho lµ phï hîp víi nh÷ng biÕn ®æi cña doanh nghiÖp: cã thÓ theo th¸ng
hoÆc theo quÝ. C«ng viÖc nµy do chÝnh nh÷ng ng-êi thùc hiÖn kÕ ho¹ch lµm vµ
göi c¸c b¸o c¸o sai sè cña m×nh lªn Ban ng©n s¸ch. C«ng viÖc kiÓm so¸t sÏ ®-îc
gi¶m nhÑ nÕu ®¶m b¶o ®ñ hai yªu cÇu sau:
Thø nhÊt, c«ng t¸c kiÓm so¸t th-êng xuyªn cã chÊt l-îng tèt do mçi c¸n bé
phô tr¸ch tiÕp tôc thùc hiÖn mµ kh«ng cÇn ph¶i b¸o c¸o lªn cÊp trªn.
Thø hai, ®èi víi mçi c¸n bé phô tr¸ch, b¾t buéc ph¶i tÝnh ®Õn c¸c chªnh
lÖch, vµo bÊt k× lóc nµo mµ anh ta cho lµ quan träng.
§Ó theo dâi thËt chÆt chÏ ng©n s¸ch, doanh nghiÖp cÇn ph¶i theo 4 b-íc cña
qui tr×nh sau ®©y:
H×nh 2: Qui tr×nh kiÓm so¸t ng©n s¸ch
L©p/®iÒu
chØnh ng©n
s¸ch
So s¸nh kÕt
qu¶ thùc tÕ
víi ng©n s¸ch
Cã biÖn ph¸p
kiÓm so¸t nÕu
cÇn thiÕt
Ghi nhËn kÕt
qu¶ thùc tÕ
Nguån: S¸ch “Qu¶n lÝ ng©n s¸ch“- NXB TrÎ - 2004
* So s¸nh kÕt qu¶ thùc tÕ víi kÕ ho¹ch ng©n s¸ch
So s¸nh kÕt qu¶ thùc tÕ víi ng©n s¸ch lµ c«ng viÖc cÇn lµm ®Çu tiªn khi tiÕn
hµnh kiÓm so¸t. C¸c dù b¸o ng©n s¸ch ®-îc thiÕt lËp cho n¨m ng©n s¸ch vµ ®-îc
chia thµnh c¸c thêi k× t-¬ng øng víi k× h¹n kiÓm so¸t dù tÝnh. Môc ®Ých cña viÖc
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
so s¸nh nµy lµ nh»m ph¸t hiÖn ra nh÷ng chªnh lÖch. C«ng ty cã thÓ thiÕt lËp c¸c
b¸o c¸o sai sè ®Ó dÔ dµng b¸o c¸o víi c¸c c¸n bé cÊp trªn.
Nh-ng c©u hái ®Æt ra ë ®©y lµ nh÷ng sè liÖu dïng ®Ó so s¸nh? Gi¶ sö chóng
ta tiÕn hµnh kiÓm so¸t cho quÝ II, sau khi ®· tiÕn hµnh kiÓm so¸t cho quÝ I, nhvËy sè liÖu lµ cña c¶ hai quÝ hay cña mét quÝ?
Th-êng th× chóng ta cã thÓ tiÕn hµnh so s¸nh d÷ liÖu kiÓm so¸t víi d÷ liÖu
dù b¸o, tuy nhiªn cÇn ph¶i v-ît qua møc ®é kiÓm so¸t nµy v× hai lÝ do:
Tõ k× nµy qua kú kh¸c cã sù kÕt chuyÓn cã thÓ do ®¬n hµng chËm, ph©n
chia c¸c chi phÝ…®iÒu nµy lµm cho khi céng nhiÒu k× vµo víi nhau con sè míi
thËt cã ý nghÜa, vµ míi dÔ ph©n tÝch nÕu cã chªnh lÖch
Thø hai, ng©n s¸ch ®-îc lËp cho mét n¨m vµ ph©n chia thµnh nhiÒu k× kh¸c
nhau. Sè liÖu cña c¶ n¨m míi lµ sè môc tiªu chÝnh. V× thÕ, khi tiÕn hµnh kiÓm
so¸t t¹i mét k× nµo ®ã nªn céng sè liÖu cña c¸c k× tr-íc ®ã vµ tiÕn hµnh l-îng
ho¸ l¹i toµn bé n¨m ng©n s¸ch theo c¸c kÕt qu¶ ®· thùc hiÖn. Theo c¸ch ®ã
chóng ta cã thÓ ®èi chiÕu n¨m ng©n s¸ch mµ kh«ng sî tiÕn triÓn thuËn lîi hoÆc
bÊt lîi cña k× nµy hay k× kh¸c ®¸nh lõa chóng ta vÒ kÕt qu¶ cuèi cïng.
*KiÓm so¸t nªn ®-îc tiÕn hµnh víi 3 c«ng viÖc chÝnh:
+KiÓm tra sè liÖu cña k× võa qua
+Céng dån sè liÖu cña c¸c k× ®· qua tõ khi b¾t ®Çu n¨m ng©n s¸ch
+ -íc l-îng l¹i toµn bé n¨m ng©n s¸ch theo nh÷ng thay ®æi ph¸t sinh t¹i
k× kiÓm so¸t thÊy cã ¶nh h-ëng trong t-¬ng lai.
* Ph©n tÝch c¸c chªnh lÖch
Sau khi ®· cã nh÷ng b¸o c¸o sai sè chóng ta tiÕn hµnh ph©n tÝch chóng. CÇn
ph¶i t×m hiÓu kÜ cµng nh÷ng sai lÖch, xem ®ã lµ sai sè do lËp ng©n s¸ch hay sai
sè do kh«ng ®o l-êng tr-íc ®-îc.
Tuy nhiªn, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ chóng ta ph¶i ph©n tÝch tÊt c¶ c¸c sai
lÖch. Chóng ta cã hai c¸ch ®Ó ®o l-êng c¸c chªnh lÖch: theo ngo¹i lÖ hoÆc linh
ho¹t.
** KiÓm so¸t theo ngo¹i lÖ: lµ c¸ch chØ tr×nh bµy vµ gi¶i thÝch c¸c chªnh
lÖch cã ý nghÜa nhÊt gi÷a thùc tÕ vµ dù b¸o.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Chªnh lÖch cã thÓ ®-îc ®o l-êng theo sè l-îng tuyÖt ®èi hoÆc theo gi¸ trÞ
t-¬ng ®èi. Th-êng th× c¸ch nµy dùa vµo kinh nghiÖm cña nh÷ng ng-êi kiÓm so¸t
ng©n s¸ch. Hä cã thÓ biÕt chªnh lÖch nµo lµ ®¸ng cÇn ph¶i ®em ra ph©n tÝch khi
qua mét ng-ìng nµo ®ã. §iÒu nµy xem ra lµ khã kh¨n ®èi víi nh÷ng doanh
nghiÖp míi ¸p dông viÖc kiÓm so¸t ng©n s¸ch nh-ng th-êng th× chØ sau ®ã mét
thêi gian ng¾n hä cã thÓ tù tin t×m ra ®iÓm chªnh lÖch cã ý nghÜa nhÊt vµ ®Æt ra
®-îc ng-ìng chªnh lÖch. Tuy nhiªn, kiÓm so¸t linh ho¹t sÏ gióp Ých rÊt nhiÒu
trong giai ®o¹n ®Çu nµy.
** KiÓm so¸t linh ho¹t
KiÓm so¸t linh ho¹t lµ c¸ch ®o l-êng thùc sù, kh«ng dõng l¹i ë viÖc xem xÐt
®¬n thuÇn c¸c chªnh lÖch mµ ph¶i ®Æt chóng trong mèi quan hÖ cã ¶nh h-ëng víi
nhtheer‡
VÝ dô
B¶ng 1: VÝ dô vÒ kiÓm so¸t linh ho¹t
Chªnh lÖch
ChØ tiªu
KÕ ho¹ch
Thùc hiÖn
sè tuyÖt ®èi sè t-¬ng ®èi(%)
S¶n l-îng vËn t¶i
12000
12500
500
4.2
Gi¸ cung cÊp dÞch vô
3600
2500
-1100
-30.6
Chi phÝ
200000
250000
50000
25.0
Nh- vËy, chi phÝ ®· t¨ng lªn ®Õn 25%, ®iÒu nµy lµ ng-ìng ®¸ng ph¶i quan
t©m. Tuy nhiªn, nÕu ®Ó ph©n tÝch chi phi mét m×nh nh- vËy thùc sù lµ kh«ng cã
ý nghÜa chót nµo bëi v× chi phÝ t¨ng lªn, nh-ng gi¸ cung cÊp dÞch vô vµ s¶n l-îng
vËn t¶i ®· t¨ng lªn. Nh-ng sù gi¶m cña gi¸ cung cÊp dÞch vô( gi¶ thiÕt ë ®©y
c«ng ty tÝnh tÊt c¶ chi phÝ vµo gi¸) cßn phô thuéc vµo tØ lÖ chi phÝ cè ®Þnh ®-îc
ph©n bæ trong tæng chi phÝ…
Tãm l¹i, ®iÒu quan träng trong viÖc ph©n tÝch c¸c sai lÖch lµ ph¶i quan t©m
t×m hiÓu thËt kÜ nguyªn nh©n g©y ra chªnh lÖch Êy.
* X¸c nhËn c¸c kÕt qu¶
Sau khi ph©n tÝch c¸c chªnh lÖch, chóng ta ®· cã thÓ ph©n lo¹i ra ®-îc
chªnh lÖch nµo lµ do dù to¸n ng©n s¸ch, chªnh lÖch nµo kh«ng thÓ ®o l-êng
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tr-íc ®-îc. Doanh nghiÖp ph¶i x¸c nhËn c¸c kÕt qu¶ ®ã vµ tiÕn hµnh b-íc tiÕp
theo.
* Cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh ( nÕu cÇn)
Mäi thø ®Òu cã nguyªn nh©n cña nã. Nh-ng nguyªn nh©n quan träng míi lµ
®iÒu c¬ b¶n. NÕu lçi lµ do dù to¸n th× nguyªn nh©n cã thÓ lµ do ch-a nghiªn cøu
kÜ c¸c l-îng ®· dù to¸n, kh«ng hiÓu râ nh÷ng g× chi phèi tµi chÝnh cña mét
doanh nghiÖp, hoÆc ch-a kiÓm tra hÕt sè liÖu …Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy khi
doanh thu thÊp vµ chi phÝ cao lµ ®¶o ng-îc t×nh thÕ. Víi doanh thu thÊp cã ph¶i
lµ gi¸ qu¸ cao hay kh«ng, chi phÝ cho nh©n viªn qua thÊp hay kh«ng…Víi mçi
kho¶n môc chóng ta ph¶i xem xÐt c¶ l-îng, thêi gian. Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®-îc
nguyªn nh©n, doanh nghiÖp cÇn ph¶i c©n nh¾c xem cã thÓ ®iÒu chØnh ®-îc chªnh
lÖch ®ã trong ng©n s¸ch s¾p tíi hay kh«ng.
NÕu nguyªn nh©n do lçi dù to¸n th× chóng ta cÇn ph¶i tiÕn hµnh dù to¸n l¹i.
Cßn nÕu lµ do kh¸ch quan th× cã thÓ t×m ph-¬ng ¸n kh¸c kh«ng. VÝ dô gi¸ nhiªn
liÖu qu¸ cao ¶nh h-ëng ®Õn chi phÝ th× doanh nghiÖp cã thÓ t×m kiÕm hay thay
thÕ nguån nhiªn liÖu nµo kh¸c rÎ hay kh«ng…
Tãm l¹i, kiÓm so¸t ng©n s¸ch lµ mét c«ng viÖc v« cïng quan träng. Quan
träng kh«ng chØ v× chóng ta cã thÓ kiÓm so¸t chÝnh x¸c ng©n s¸ch cña doanh
nghiÖp mµ bëi kinh nghiÖm chóng ta thu ®-îc trong viÖc dù b¸o ng©n s¸ch tiÕp
theo vµ chóng ta ®ang ngµy cµng hiÓu s©u s¾c h¬n vÒ thÞ tr-êng, vÒ c«ng ty qua
viÖc t×m ra nguyªn nh©n cña nã.
B-íc cßn l¹i lµ x©y dùng kÕ ho¹ch cña qui tr×nh kÕ ho¹ch ng©n s¸ch sÏ ®-îc
tr×nh bµy chi tiÕt h¬n trong c¸c phÇn sau, sau khi xem xÐt vai trß cña kÕ ho¹ch
ng©n s¸ch trong c¸c doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé.
3.2. Mèi quan hÖ víi c¸c bé phËn kÕ ho¹ch kh¸c trong doanh nghÞªp.
HÖ thèng kÕ ho¹ch trong doanh nghiÖp v« cïng réng. NÕu ph©n theo thêi
gian chóng ta cã kÕ ho¹ch dµi h¹n, trung h¹n, ng¾n h¹n. Cßn ph©n theo néi dung,
tÝnh chÊt cña kÕ ho¹ch cã kÕ ho¹ch chiÕn l-îc vµ kÕ ho¹ch chiÕn thuËt. KÕ ho¹ch
chiÕn l-îc ®-îc so¹n th¶o cho thêi gian dµi, tuy nhiªn nã kh«ng ®ång nghÜa víi
kÕ ho¹ch dµi h¹n. KÕ ho¹ch chiÕn l-îc cã thÓ chØ trong mét thêi gian ng¾n, miÔn
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
lµ doanh nghiÖp sö dông nã nh- lµ hµnh ®éng tæng thÓ ®Ó ph¸t triÓn doanh
nghiÖp: thay ®æi, c¶i thiÖn hay cñng cè vÞ thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp m×nh.
§Ó thùc hiÖn ®-îc nh÷ng chiÕn l-îc ®ã, kÕ ho¹ch ph¶i ®-îc cô thÓ ho¸ b»ng hÖ
thèng c¸c kÕ ho¹ch chiÕn thuËt. KÕ ho¹ch chiÕn thuËt bao gåm: kÕ ho¹ch cung
cÊp dÞch vô, kÕ ho¹ch ®Çu t- ph-¬ng tiÖn míi, kÕ ho¹ch mua s¾m x¨ng dÇu, thiÕt
bÞ, kÕ ho¹ch nh©n sù, kÕ ho¹ch tµi chÝnh, kÕ ho¹ch marketing. KÕ ho¹ch chiÕn
thuËt cã thÓ hiÓu nh- kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp.
H×nh 3: Mèi quan hÖ cña kÕ ho¹ch ng©n s¸ch víi c¸c bé phËn kÕ ho¹ch
kh¸c trong doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé.
kÕ ho¹ch ®Çu
t-
KÕ ho¹ch cung
cÊp dÞch vô
KÕ ho¹ch
Marketing
KÕ ho¹ch tµi
chÝnh( ng©n
s¸ch)
KÕ ho¹ch
nh©n sù
Nguån: Gi¸o tr×nh KÕ ho¹ch kinh doanh-Khoa KÕ ho¹ch vµ Ph¸t triÓnTr-êng §HKTQDHN
Sau khi c¸c kÕ ho¹ch ®-îc x©y dùng xong, c«ng viÖc tiÕp theo lµ l-îng ho¸
chóng d-íi d¹ng tiÒn tÖ c¸c dù to¸n vÒ mua s¾m ph-¬ng tiÖn vËn t¶i, chi phÝ
cung cÊp dÞch vô, nhu cÇu vèn, chi phÝ kÝ kÕt hîp ®ång vËn t¶i…§©y chÝnh lµ
c«ng viÖc cña kÕ ho¹ch ng©n s¸ch. Ngoµi ng©n s¸ch chung, mçi bé phËn hay
ch-¬ng tr×nh cña doanh nghiÖp còng cÇn so¹n lËp ng©n s¸ch riªng cña m×nh.
Nh- vËy, kh¶ n¨ng n¾m b¾t nhu cÇu sÏ lµ yÕu tè ®Çu tiªn quyÕt ®Þnh sù
thµnh c«ng cña kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch marketing sÏ lµ trung t©m vµ c¬ së cña mäi
kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp. Ng©n s¸ch trë thµnh mét ph-¬ng tiÖn ®Ó kÕt hîp c¸c kÕ
ho¹ch chøc n¨ng víi nhau, ®ång thêi lµ tiªu chuÈn quan träng ®Ó ®o l-êng sù
t¨ng tiÕn cña kÕ ho¹ch. C¸c ng©n s¸ch kh«ng ®-îc thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kh«ng hiÖu qu¶ sÏ dÉn ®Õn sù ®æ vì cña c¸c kÕ ho¹ch kh¸c trong doanh nghiÖp.
TÊt c¶ ®iÒu nµy cuèi cïng lµm cho chiÕn l-îc kinh doanh cña doanh nghiÖp
kh«ng ®-îc thùc hiÖn. Do vËy, viÖc kiÓm so¸t ng©n s¸ch ®ãng vai trß hÕt søc
quan träng kh«ng nh÷ng trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh ng©n s¸ch cña doanh nghiÖp
mµ cßn trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn chiÕn l-îc ph¸t triÓn trong dµi h¹n.
ChÝnh v× thÕ, ng©n s¸ch cã vai trß rÊt quan träng trong doanh nghiÖp.
4. Vai trß cña kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i
®-êng bé.
Ng©n s¸ch lµ yÕu tè quan träng ®Ó lªn kÕ ho¹ch vµ kiÓm so¸t c«ng viÖc kinh
doanh. Nã gióp phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c nhµ qu¶n lÝ, c¸c nhµ l·nh ®¹o, víi
c¸c phßng ban kh¸c nhau mµ vÉn b¶o ®¶m cam kÕt ®¹t ®-îc kÕt qu¶.
Ng©n s¸ch còng cho phÐp doanh nghiÖp ®-îc chi bao nhiªu cho c«ng ty cña
m×nh vµ ®-a ra c¸c chØ tiªu vÒ doanh thu. H·y t-ëng t-îng r»ng t¹i c«ng ty
kh«ng cã mét kÕ ho¹ch ng©n s¸ch nµo. VËy c«ng ty Êy ®ang chi bao nhiªu tiÒn
cho ho¹t ®éng cña m×nh so víi môc tiªu mµ hä ®· ®Æt ra lµ tèi thiÓu ho¸ chi phÝ
ch¼ng h¹n. Cã thÓ nh×n thÊy ngay r»ng c«ng ty kh«ng cã mét c¨n cø nµo ®Ó ®¸nh
gÝa nh÷ng g× hä ®ang lµm vµ hä ®ang kh«ng cã mét ®Þnh h-íng nµo cho viÖc chi
tiªu Êy. Hµnh ®éng Êy gièng nh- lµ ®ang ®i trªn ®-êng mµ kh«ng biÕt ®Ých ®Õn.
§iÒu nµy thËt sù rÊt nguy hiÓm.
V× thÕ, ng©n s¸ch thËt h÷u dông khi trë thµnh mét trong nh÷ng c¨n cø quan
träng, ®¸ng tin cËy ®Ó ph©n tÝch kÕt qu¶ kinh doanh b»ng c¸ch theo dâi ho¹t
®éng thùc tÕ, so s¸nh nã víi kÕ ho¹ch. Ng©n s¸ch chÝnh lµ nguån th«ng tin quan
träng ®Ó c«ng ty cã thÓ theo dâi t×nh h×nh ph¸t triÓn vµ ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch kinh
doanh ®· thèng nhÊt dùa trªn ho¹t ®éng thùc tÕ.
Tuy c¸c hÖ thèng ng©n s¸ch t¹i c¸c c«ng ty lín phæ biÕn h¬n, nh-ng ë c¸c
c«ng ty nhá c«ng t¸c dù to¸n ng©n s¸ch còng kh«ng kÐm phÇn h÷u dông. Ng©n
s¸ch sÏ gióp c¸c c¸ nh©n trong c«ng ty nhËn râ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña hä
trong sù ph¸t triÓn cña c«ng ty b»ng viÖc tù hä lµ nh÷ng ng-êi lËp ra. Ng©n s¸ch
thÓ hiÖn kh¶ n¨ng cña ng-êi chuÈn bÞ.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Vai trß cña kÕ ho¹ch ng©n s¸ch cã thÓ tãm t¾t trong b¶ng sau
B¶ng 2: Tãm t¾t vai trß cña kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp
Vai trß
M« t¶
Ho¹ch ®Þnh
§iÒu phèi
Th«ng tin
KhÝch lÖ
KiÓm so¸t
§¸nh gi¸
Ho¹ch ®Þnh ho¹t ®éng c«ng ty mét c¸ch logic vµ cã hÖ thèng, g¾n
liÒn víi chiÕn l-îc kinh doanh dµi h¹n
§iÒu phèi ho¹t ®éng vµ ®¶m b¶o sù nhÊt qu¸n cña c¸c phßng ban
trong c«ng ty
TruyÒn ®¹t dÔ dµng h¬n c¸c môc tiªu, c¬ héi, vµ nh÷ng kÕ ho¹ch
kinh doanh ®Õn c¸c tr-ëng phßng ban.
KhÝch lÖ c¸c nhµ qu¶n lÝ ®¹t ®-îc môc tiªu cña c¸ nh©n vµ môc
tiªu cña c«ng ty
KiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng th«ng qua ®èi chiÕu víi kÕ ho¹ch ban
®Çu, ®iÒu chØnh nh÷ng chç cÇn thiÕt.
Cung cÊp khu«n khæ ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña nh÷ng nhµ qu¶n lÝ
trong viÖc ®¹t ®-îc môc tiªu cña phßng ban vµ cña c¸ nh©n.
Nguån: S¸ch “ Qu¶n lÝ kinh tÕ“-Lý Tuyªn ( DÞch)-NXB TrÎ-2004
Trªn ®©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt tæng quan vÒ kÕ ho¹ch ng©n s¸ch
trong doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé. Trong phÇn tiÕp theo cña chuyªn
®Ò sÏ tiÕp tôc ®Ò cËp mét c¸ch chi tiÕt h¬n c¸c b-íc cßn l¹i cña qui tr×nh ho¹ch
®Þnh ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé.
II. LÝ luËn vÒ x©y dùng kÕ ho¹ch trong doanh nghiÖp dÞch
vô vËn t¶i ®-êng bé
1. VÞ trÝ vµ yªu cÇu
1.1. VÞ trÝ
Còng nh- mét ng«i nhµ khi b¹n tiÕn hµnh x©y dùng nã th× kÕt qu¶ cuèi
cïng ph¶i lµ xuÊt hiÖn cña mét ng«i nhµ. C«ng viÖc ho¹ch ®Þnh ng©n s¸ch còng
vËy. NÕu doanh nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch th× kÕt qu¶ cuèi cïng ph¶i
lµ sù xuÊt hiÖn cña mét b¶n kÕ ho¹ch ng©n s¸ch. Muèn lµm ®-îc ®iÒu Êy, doanh
nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh x©y dùng nã.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
X©y dùng chÝnh lµ b-íc tiÕp theo cña qui tr×nh ho¹ch ®Þnh ng©n s¸ch. ThiÕu
nã, ng©n s¸ch sÏ kh«ng thÓ ®-îc thiÕt lËp vµ ®iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc
b-íc tiÕp theo lµ kiÓm so¸t ng©n s¸ch còng kh«ng thÓ x¶y ra.
X©y dùng ng©n s¸ch lµ b-íc quan träng nh-ng kh«ng cã nghÜa ®©y lµ b-íc
chÝnh ®Ó h×nh thµnh nªn kÕ ho¹ch ng©n s¸ch cña doanh nghiÖp. C¸c doanh
nghiÖp kh«ng nªn coi qui tr×nh ho¹ch ®Þnh ng©n s¸ch chØ cã x©y dùng kÕ ho¹ch
mµ th«i. Muèn ho¹ch ®Þnh tèt cÇn ph¶i theo ®óng qui tr×nh nh- ®· ®Ò cËp ë phÇn
trªn.
VËy nh÷ng g× cÇn ph¶i cã vµ ®¹t ®Õn trong b-íc tiÕp theo nµy?
1.2. Yªu cÇu cña c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trong doanh nghiÖp
dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé.
Thø nhÊt, ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch mét c¸ch liªn tôc. Yªu cÇu
nµy lµ rÊt quan träng. Bëi v× t-¬ng lai kh«ng cã g× lµ ch¾c ch¾n, nªn ng©n s¸ch
ph¶i ®-îc x©y dùng th-êng xuyªn ®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng thay ®æi cña m«i tr-êng
kinh doanh. §èi víi c¸c doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé yªu cÇu nµy
cµng quan träng h¬n. Ngµnh dÞch vô vËn t¶i nh- trªn ®· ph©n tÝch ®ßi hái kÕ
ho¹ch t¸c nghiÖp ph¶i ®-îc lËp mét c¸ch liªn tôc, v× thÕ ng©n s¸ch cÇn ®-îc so¹n
th¶o víi k× ng©n s¸ch ng¾n cã thÓ lµ cho tõng quÝ, tõng th¸ng, tõng tuÇn, thËm
chÝ lµ tõng ngµy. Cã nh- vËy míi ph¶n ¸nh kÞp thêi nh÷ng thay ®æi hµng ngµy t¹i
doanh nghiÖp khi ®¬n ®Æt hµng hay hîp ®ång vËn t¶i cã kho¶ng thêi gian ng¾n.
MÆt kh¸c doanh nghiÖp kinh doanh vËn t¶i còng lµ doanh nghiÖp kinh doanh mÆt
hµng chÞu sù thay ®æi liªn tôc cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng ®Çu vµo nh- x¨ng dÇu, gi¸
c¸c lo¹i ph-¬ng tiÖn, gi¸ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nªn nh÷ng thay ®æi nµy chØ
cã thÓ ®-îc thÓ hiÖn trong c¸c kÕ ho¹ch ng©n s¸ch ®-îc lËp mét c¸ch th-êng
xuyªn.
Thø hai, x©y dùng ng©n s¸ch liªn tôc nh-ng kh«ng cã nghÜa lµ nãng véi.
Ng©n s¸ch cÇn ®-îc x©y dùng sau khi ®· chuÈn bÞ nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt.
Ng©n s¸ch ®ßi hái ph¶i x©y dùng sau khi ®· suy nghÜ kÜ cµng. B¶n kÕ ho¹ch ng©n
s¸ch sau khi x©y dùng nªn cÇn ph¶i cã tÝnh thùc tÕ.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Thø ba, khi x©y dùng cÇn sù tham gia cña mäi ng-êi. §©y d-êng nh- ®-îc
xem lµ yªu cÇu thËt dÔ dµng v× b¶n th©n viÖc ho¹ch ®Þnh ng©n s¸ch kh«ng ph¶i
tr¸ch nhiÖm cña riªng ai. ThÕ nh-ng, th-êng th× t¹i c¸c doanh nghiÖp c«ng viÖc
nµy do c¸c tr-ëng phßng, c¸c l·nh ®¹o lµm. §iÒu nµy lµm cho ng©n s¸ch kh«ng
ph¸t huy hÕt ®-îc vai trß quÇn chóng cña nã. KÕ ho¹ch ng©n s¸ch ®-îc x©y dùng
nªn, ph¶i lµ kÕt qu¶ cña mäi ng-êi. Bëi chÝnh hä míi lµ ng-êi trùc tiÕp tiÕp xóc
víi c«ng viÖc vµ hiÓu nh÷ng g× ®ang thùc sù diÔn ra, nh÷ng chi phÝ nµo hä cÇn ®Ó
n©ng cao kh¶ n¨ng phôc vô dÞch vô…Cã nh- vËy míi t¨ng tÝnh cam kÕt trong
viÖc thùc hiÖn cña nh©n viªn vµ ph¸t huy viÖc trao ®æi th«ng tin gi÷a l·nh ®¹o vµ
cÊp d-íi cña m×nh. KÕ ho¹ch ng©n s¸ch ph¶i lµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng chung cho
toµn bé doanh nghiÖp.
Thø t-, kÕ ho¹ch ng©n s¸ch cÇn ®-îc x©y dùng kÌm víi kÕ ho¹ch hµnh
®éng. ViÖc x©y dùng kÕ ho¹ch hµnh ®éng cho ng©n s¸ch th-êng ®-îc bá qua v×
c¸c c¸n bé cho rºng nã qu¸ “ lºng nhºng”. Tuy nhiªn, hiÖu qu° cña kÕ ho¹ch
ng©n s¸ch sÏ h¬n rÊt nhiÒu nÕu bªn c¹nh ®ã lµ mét kÕ ho¹ch cho nh÷ng kho¶n
chi vµ c¸ch thøc ®Ó cã ®-îc mét doanh thu Êy. KÕ ho¹ch hµnh ®éng thùc sù h÷u
dông khi x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t- ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc mµ vèn
®Çu t- chÝnh ®-îc cung cÊp bëi c¬ quan cÊp trªn. Cã ®-îc nh÷ng hµnh ®éng cho
®Çu t- sÏ thuyÕt phôc h¬n nh÷ng nhµ ®Çu t-.
Yªu cÇu cuèi cïng lµ ng©n s¸ch ph¶i ®-îc lËp theo h-íng chÊp nhËn linh
ho¹t. Cã nghÜa lµ ng©n s¸ch nªn ®-îc thiÕt lËp víi nhiÒu ph-¬ng ¸n, kÞch b¶n
kh¸c nhau ®Ó ®Ò phßng nh÷ng tr-êng hîp kh¸c nhau cã thÓ x¶y ra. Yªu cÇu nµy
kh«ng hÒ dÔ dµng. Tuy nhiªn, doanh nghiÖp vÉn cã thÓ lµm nÕu cè g¾ng dù b¸o
tèt nh÷ng thay ®æi trong t-¬ng lai sau khi ®· cã nh÷ng th«ng tin tèt vÒ thÞ tr-êng.
2. Ph-¬ng ph¸p x©y dùng
Dù b¸o nh÷ng g× diÔn ra trong t-¬ng lai lµ mét trong nh÷ng ¶nh h-ëng ®Õn
chÊt l-îng cña x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch. Nh-ng ph-¬ng ph¸p x©y dùng
còng quyÕt ®Þnh ng©n s¸ch cña mét doanh nghiÖp. Tuú theo ®Æc ®iÓm cña mçi
doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i ®-êng bé , c¸c ph-¬ng ph¸p sau cã thÓ dïng ®Ó x©y
dùng.
20