Tài liệu Hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ nguời nộp thuế tại cục thuế tỉnh tuyên quang

MA VĂN LÂM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN, HỖ TRỢ NGƯỜI NỘP THUẾ TẠI CỤC THUẾ TỈNH TUYÊN QUANG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ MA VĂN LÂM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN, HỖ TRỢ NGƯỜI NỘP THUẾ TẠI CỤC THUẾ TỈNH TUYÊN QUANG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. Mai Ngọc Cƣờng THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn “Hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang” là trung thực, là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Các tài liệu, số liệu trong luận văn do cá nhân tôi thu thập từ số liệu thống kê, các báo cáo sơ kết, tổng kết của Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang, các công trình nghiên cứu khoa học, các văn bản của ngành thuế, các Nghị quyết, Quyết định của tỉnh Tuyên Quang, các tạp chí Tài chính, Thuế, sách, báo, bài viết trên các website, các kết quả nghiên cứu có liên quan đến đề tài đã đƣợc công bố…Các trích dẫn trong luận văn đều đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Ngày tháng năm 2014 Tác giả luận văn Ma Văn Lâm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài: “Hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang”, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ, hƣớng dẫn của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu nhà trƣờng, Phòng Đào tạo, các khoa, phòng, các nhà khoa học, thầy, cô giáo của Trƣờng Đại học kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và nghiên cứu. Trân trọng cảm ơn sự hƣớng dẫn tận tình của GS.TS. Mai Ngọc Cƣờng đã giúp tôi hoàn thành luận văn này. Trân trọng cảm ơn những ý kiến góp ý quý báu của lãnh đạo Cục Thuế, các phòng thuộc Cục Thuế, các đồng nghiệp tại địa điểm tôi nghiên cứu thực hiện luận văn. Tuyên Quang, ngày tháng năm 2014 Tác giả luận văn Ma Văn Lâm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii MỤC LỤC ......................................................................................................... iii Ế .......................................................................... vii DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ ........................................................................... viii MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................. 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 2 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .................................................. 2 5. Kết cấu của luận văn.................................................................................. 3 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN, HỖ TRỢ NGƢỜI NỘP THUẾ ........................................................ 4 1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế ...................................................................................... 4 1.1.1. Thuế và mối quan hệ giữa các chủ thể trong thực hiện nghĩa vụ thuế ........ 4 1.1.2. Đặc điểm của công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế .............. 7 1.1.3. Vai trò của công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT ................................... 9 1.2. Công tác tuyên truyền hỗ trợ ngƣời nộp thuế: nội dung, nhân tố ảnh hƣởng và tiêu chí đánh giá ........................................................... 14 1.2.1. Nội dung công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT ................................... 14 1.2.2. Nhân tố ảnh hƣởng đến công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT ............. 15 1.2.3. Tiêu chí đánh giá ............................................................................... 18 1.3. Kinh nghiệm hoàn thiện hoạt động tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế ở một số nƣớc trên thế giới và ở Việt Nam ................................ 20 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iv 1.3.1. Kinh nghiệm tổ chức hoạt động tuyên truyền hỗ trợ ngƣời nộp thuế ở một số nƣớc trên thế giới ....................................................... 21 1.3.2. Kinh nghiệm hoàn thiện công tác tuyên truyền hỗ trợ ngƣời nộp thuế ở Việt Nam ................................................................................ 26 1.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Tuyên Quang .............................. 29 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI .................................... 33 2.1. Các câu hỏi nghiên cứu của đề tài ........................................................ 33 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................... 33 2.2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu ............................................................ 33 2.2.2. Phƣơng pháp xử lý và tổng hợp số liệu ............................................. 33 2.2.3. Phƣơng pháp phân tích số liệu .......................................................... 34 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................... 34 2.4. Khung phân tích của luận văn ............................................................. 34 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN, HỖ TRỢ NGƢỜI NỘP THUẾ TẠI CỤC THUẾ TỈNH TUYÊN QUANG .................... 35 3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tác động đến công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại cục thuế tỉnh tuyên quang .............. 35 3.1.1. Điều kiện tự nhiên của tỉnh Tuyên Quang ........................................ 35 3.1.2. Dân số và lao động của tỉnh Tuyên Quang ....................................... 37 3.1.3. Tình hình phát triển kinh tế và phát triển doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang ....................................................................... 38 3.1.4. Khái quát về tổ chức, chức năng nhiệm vụ của Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang ..................................................................................... 39 3.2. Thực trạng công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục thuế tỉnh Tuyên Quang........................................................................ 47 3.2.1. Thực trạng công tác tuyên truyền NNT ............................................ 48 3.2.2. Thực trạng công tác hỗ trợ NNT ....................................................... 54 3.2.3. Tác động của công tác tuyên truyền và hỗ trợ NNT của cục thuế Tuyên Quang ..................................................................................... 59 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ v 3.3. Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế của công tác tuyên truyền hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại cục thuế tỉnh Tuyên Quang ........................ 60 3.3.1. Những hạn chế trong công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang ................................................ 60 3.3.2. Nguyên nhân của hạn chế, tồn tại trong công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang .................... 63 Chƣơng 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN HỖ TRỢ NGƢỜI NỘP THUẾ TẠI CỤC THUẾ TỈNH TUYÊN QUANG..... 70 4.1. Quan điểm và phƣơng hƣớng hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục thuế tỉnh Tuyên Quang ............................ 70 4.1.1. Bối cảnh phát triển của tỉnh Tuyên Quang và những vấn đề đặt ra cho Cục Thuế những năm tới........................................................ 70 4.1.2. Quan điểm và mục tiêu hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang .............................. 74 4.1.3. Phƣơng hƣớng hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang ......................................... 76 4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục thuế tỉnh Tuyên Quang ........................................................... 78 4.2.1. Hoàn thiện tổ chức hoạt động của cơ sở thuế ................................... 78 4.2.2. Tăng cƣờng số lƣợng, nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang ............. 83 4.2.3. Tăng cƣờng phối hợp giữa Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang và các đơn vị có liên quan trong công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT trên địa bàn ........................................................................................ 85 4.2.4. Tăng cƣờng đầu tƣ cơ sở vật chất và nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang .......................................... 87 4.2.5. Nâng cao nhận thức của NNT trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang ......... 89 4.3. Một số khuyến nghị với các cơ quan quản lý nhà nƣớc ....................... 90 4.3.1. Đối với Tổng cục Thuế...................................................................... 90 4.3.2. Đối với tỉnh Tuyên Quang ................................................................. 91 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vi KẾT LUẬN...................................................................................................... 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 94 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vii STT CHỮ 1 BTC Bộ Tài chính 2 TCT Tổng cục Thuế 3 CQT 4 CP Cổ phần 5 DN Doanh nghiệp 6 HTX Hợp tác xã 7 NNT 8 NSNN Ngân sách Nhà nƣớc 9 TKTN Tự khai tự nộp 10 TNHH 11 TTHT Tuyên truyền hỗ trợ 12 CCHC Cải cách hành chính 13 CNTT Công nghệ thông tin Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ viii DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ Bảng 3.1: Tình hình dân số, lao động tỉnh Tuyên Quang năm 2011-2013..... 38 Bảng 3.2. Số lƣợng cán bộ, công chức qua các năm 2011 - 2013 .................. 47 Bảng 3.3: Kết quả công tác tuyên truyền tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang (2011-2013)................................................................................... 53 Bảng 3.4: Kết quả công tác hỗ trợ NNT tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang (2011-2013)................................................................................... 57 Bảng 3.5. Kết quả giải quyết thủ tục hành chính thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang (2011 - 2013).......................................................... 59 Bảng 3.6: Số thu NSNN trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang (2011-2013)........... 60 Bảng 3.7: Một số các chính sách thuế đƣợc ban hành giai đoạn 2011-2013.......... 64 Bảng 3.8. Quy định của Chính phủ về diện tích làm việc của cán bộ công chức ..... 68 Sơ đồ 2.1: Khung phân tích của luận văn ....................................................... 34 Sơ đồ 3.1: Tổ chức bộ máy tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang ......................... 44 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cùng với quá trình phát triển kinh tế xã hội, ngành thuế Việt Nam đã có những bƣớc tiến vƣợt bậc. Thuế thực sự là nguồn thu chủ yếu của ngân sách quốc gia, góp phần thực hiện định hƣớng sản xuất, tiêu dùng; điều tiết thu nhập…Hệ thống chính sách thuế dần đƣợc hoàn thiện, cơ chế quản lý thuế đang đƣợc từng bƣớc đƣợc cải cách cho phù hợp với quá trình phát triển đất nƣớc và thông lệ quốc tế. Hiện nay, trƣớc yêu cầu phát triển của nền kinh tế thị trƣờng, số lƣợng doanh nghiệp tăng lên nhanh chóng, đồng thời qui mô, hình thức, cách thức hoạt động của các doanh nghiệp cũng đa dạng và phức tạp hơn, nhất là khi ngành thuế chuyển sang cơ chế quản lý mới, tiên tiến mà đa số các nƣớc trên thế giới đã áp dụng, đó là cơ chế ngƣời nộp thuế tự khai, tự nộp thuế. Thực hiện mô hình quản lý mới này, trong quá trình kiện toàn tổ chức ngành Thuế, Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế luôn xác định công tác tuyên truyền và hỗ trợ ngƣời nộp thuế là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là chìa khoá tăng thu để thực hiện có hiệu quả công tác quản lý thuế trong giai đoạn hiện nay và những năm tới. Vì vậy những năm qua công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế đã có những bƣớc phát triển nhất định, thu đƣợc một số kết quả khả quan và có tác dụng tích cực đối với cơ chế quản lý thuế hiện đại. Tuy nhiên, bên cạnh những thành công đó thì vẫn còn nhiều vấn đề bất cập. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cần phải nghiên cứu, từ đó có biện pháp khắc phục, hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế, giúp cho cộng đồng hiểu đƣợc bản chất tốt đẹp của tiền thuế, hiểu đƣợc các chính sách thuế và tạo điều kiện thuận lợi để ngƣời nộp thuế thực hiện nghĩa vụ thuế của mình, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật Thuế, hƣớng tới mục tiêu công bằng, hợp lý của xã hội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 2 Từ nhận thức về vị trí và tầm quan trọng hoạt động tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế, qua thời gian công tác tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang tôi đã chọn đề tài “Hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang” làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Góp phần làm rõ một số vấn đề lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế. - Đánh giá thực trạng công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang; chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang. - Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang, bao gồm công tác tuyên truyền thuế và hỗ trợ NNT cùng với các hình thức tuyên truyền, hỗ trợ NNT. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian: Số liệu tập hợp nghiên cứu từ năm 2011-2013, đề xuất cho đến năm 2020 - Về không gian: Tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài - Góp phần hệ thống hóa những vấn đề lý luận về công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT. - Từ thực trạng công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang, luận văn đã chỉ ra những điểm bất cập về nội dung tuyên truyền, hỗ trợ NNT hiện nay, cũng nhƣ các nguyên nhân có liên quan đến môi trƣờng chính sách, tổ chức, quản lý triển khai, phối hợp giữa cơ quan thuế với các đơn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 3 vị có liên quan, những yếu kém về đội ngũ cán bộ làm công tác thuế và nhận thức của NNT để có biện pháp khắc phục. - Chỉ ra đƣợc khâu then chốt nhất về nội dung và biện pháp chủ yếu nhất để hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT tại tỉnh Tuyên Quang những năm tới. 5. Kết cấu của luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý thuyết và thực tiễn công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu đề tài Chƣơng 3: Thực trạng công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang Chƣơng 4: Giải pháp hoàn thiện công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế tại Cục Thuế tỉnh Tuyên Quang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 4 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN, HỖ TRỢ NGƢỜI NỘP THUẾ 1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế 1.1.1. Thuế và mối quan hệ giữa các chủ thể trong thực hiện nghĩa vụ thuế 1.1.1.1. Khái niệm về thuế Thuế ra đời và tồn tại cùng với sự xuất hiện và tồn tại của Nhà nƣớc, vì Nhà nƣớc và do Nhà nƣớc. Dƣới bất kỳ một hình thái kinh tế - xã hội nào khi còn Nhà nƣớc là còn thuế. Thuế là một công cụ quan trọng mà bất kỳ Nhà nƣớc nào cũng sử dụng để hoàn thành chức năng của mình. Tuy nhiên, cho đến nay có nhiều cách nhìn nhận khác nhau và ngƣời ta vẫn chƣa có quan điểm thống nhất về khái niệm thuế cũng nhƣ nhìn chung chƣa phản ánh đầy đủ bản chất chung của phạm trù thuế. Chẳng hạn theo các nhà kinh điển thì thuế đƣợc quan niệm rất đơn giản: “Để duy trì quyền lực công cộng, cần phải có những sự đóng góp của những ngƣời công dân của Nhà nƣớc đó là thuế khóa…” (Mác - Ăng ghen). Ở những góc độ khác nhau thì các nhà kinh tế đƣa ra các quan điểm khác nhau về thuế. Ở góc độ kinh tế học, thuế là một biện pháp đặc biệt, theo đó, nhà nƣớc sử dụng quyền lực của mình để chuyển một phần nguồn lực từ khu vực tƣ sang khu vực công. Ở góc độ phân phối thu nhập thì thuế là hình thức phân phối và phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân. Ở góc độ ngƣời thu thuế thì thƣờng hiểu thuế là khoản đóng góp bắt buộc theo nghĩa vụ do Pháp luật quy định. Thuế là khoản thu không phải hoàn trả ngang giá và trực tiếp. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 5 Ở góc độ ngƣời nộp thuế thì thuế đƣợc coi là khoản đóng góp bắt buộc. Từ những đặc trƣng trên của thuế, ta có thể nêu lên khái niệm tổng quát nhƣ sau: Thuế là một khoản đóng góp bắt buộc của các pháp nhân, thể nhân cho Nhà nƣớc theo mức độ và thời hạn đƣợc pháp luật quy định, không mang tính chất hoàn trả trực tiếp, nhằm sử dụng cho mục đích chung toàn xã hội. 1.1.1.2. Mối quan hệ giữa các chủ thể trong quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế Xét về bản chất, quan hệ pháp luật thuế là quan hệ pháp luật hành chính, thiết lập giữa Nhà nƣớc với các pháp nhân và thể nhân khác trong xã hội và đƣợc điều chỉnh bởi phƣơng pháp mệnh lệnh quyền uy. Dƣới góc độ vật chất, quan hệ pháp luật thuế đƣợc thiết lập để tạo lập nguồn thu cho ngân sách nhà nƣớc (NSNN). Do vậy, trong quan hệ pháp luật thuế, các chủ thể tham gia với tƣ cách là ngƣời nộp thuế (NNT) buộc phải chuyển giao một phần lợi ích của mình cho NSNN. Vì thế, khi thiết lập quan hệ pháp luật thuế, các chủ thể tham gia với tƣ cách là NNT thƣờng chỉ đƣợc nhìn nhận dƣới góc độ phải thực hiện nghĩa vụ mà có rất ít quyền. Vì có ít, hoặc không xác định rõ quyền của NNT khiến cho chủ thể này cảm thấy mình bị cƣỡng bức, bị tƣớc bỏ một phần lợi ích vật chất nên hệ quả là họ sẽ tìm cách để trốn tránh nghĩa vụ thuế. Ngoài ra, NNT có thể còn bị các cơ quan, cán bộ công quyền nhũng nhiễu khi thực thi quyền hành thu thuế mà nhà nƣớc trao. Việc nhận thức không đầy đủ này có thể gây thiệt hại cho Nhà nƣớc lẫn NNT và xã hội. Trong chừng mực nhất định, ngƣời ta có thể xem quan hệ pháp luật thuế là một quan hệ hợp đồng mà thanh toán tiền thuế là kết quả của việc thực hiện một bản hợp đồng giữa Nhà nƣớc và các chủ thể khác trong xã hội. Theo đó, Nhà nƣớc là ngƣời tổ chức điều hành xã hội, cung ứng các tiện ích công cộng, ban hành các thể chế pháp lý, tạo hành lang pháp lý duy trì sự tồn tại bình đẳng của các chủ thể cùng sống trong Nhà nƣớc mình. Các chủ thể trong xã hội hƣởng những lợi ích này do Nhà nƣớc cung ứng, nên phải thực hiện nghĩa vụ thanh toán cho Nhà nƣớc một khoản giá trị nhất định. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 6 Ngƣời nộp thuế thƣờng là chủ thể tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh hay tiến hành các hoạt động khác để kiếm tìm giá trị mới nhƣ xuất nhập khẩu, hoặc thụ hƣởng lợi ích vật chất từ quá trình sáng tạo, lao động hay do nắm giữ những quyền về tài sản nhất định. Họ tác động vào đối tƣợng chịu thuế của một sắc thuế, chịu sự điều chỉnh của sắc thuế đó và phải thực hiện nghĩa vụ cụ thể trong tổng thể nghĩa vụ thuế là đăng ký, kê khai, nộp và quyết toán thuế. Nhƣ vậy, NNT có quyền đƣợc hƣởng các tiện ích và phúc lợi công cộng do Nhà nƣớc cung cấp. Những lợi ích vật chất hay tinh thần mà Nhà nƣớc cung cấp là những giá trị đặc biệt mà không chủ thể nào trong xã hội có khả năng thực hiện nhƣ: xây dựng các công trình công cộng, cung ứng phúc lợi xã hội, ban hành pháp luật, thành lập các cơ quan quản lý…Các giá trị đƣợc phân bổ trở lại cho các chủ thể, không chỉ dành riêng cho NNT, mà đƣợc phân bổ chung trong cộng đồng phù hợp với chức năng nhiệm vụ của Nhà nƣớc và thực tiễn kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ. Vì vậy mà thuế đƣợc xem là khoản thu không mang tính đối giá và hoàn trả trực tiếp. Bởi lẽ, không phải chủ thể nào trong xã hội cũng phải nộp thuế dù cho họ có thể là NNT. Họ chỉ phải nộp khi quan hệ xã hội mà họ tham gia chịu sự điều chỉnh của sắc thuế và quan hệ ấy mang giá trị. Mặt khác, việc NNT thụ hƣởng các tiện ích Nhà nƣớc cung cấp mang tính trừu tƣợng vì không xác định cụ thể đƣợc hƣởng bao nhiêu và hƣởng nhƣ thế nào, trong khi một chủ thể khác dù không nộp thuế cho Nhà nƣớc nhƣng họ vẫn có thể thụ hƣởng tƣơng tự. Cho dù thế nào đi nữa thì Nhà nƣớc vẫn phải thực hiện việc cung ứng các giá trị công cộng nhƣ là một nhiệm vụ. Nhƣ vậy, có thể thấy mối quan hệ giữa các chủ thể trong quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế chính là mối quan hệ giữa một bên là cơ quan thuế - đại diện cho NSNN với một bên là các chủ thể trong xã hội - NNT đã trực tiếp hƣởng lợi từ các dịch vụ công mà Nhà nƣớc mang lại. Để đƣợc hƣởng các quyền lợi này thì NNT có nghĩa vụ đóng góp một phần lợi ích mà mình đƣợc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 7 hƣởng vào ngân sách của nhà nƣớc để Nhà nƣớc điều tiết nền kinh tế, đem lại sự công bằng trong xã hội. Mối quan hệ giữa hai chủ thể này luôn trái chiều về lợi ích. NNT muốn nộp ít nhất phần lợi ích mà mình đƣợc hƣởng, còn Nhà nƣớc cần thu đúng phần lợi ích mà ngân sách bỏ ra. Giải quyết mối quan hệ trái chiều này đòi hỏi ngành thuế phải đặt công tác tuyên truyền, hỗ trợ ngƣời nộp thuế lên hàng đầu để thông qua đó ngƣời nộp thuế hiểu đƣợc quyền và nghĩa vụ của mình đối với NSNN. 1.1.2. Đặc điểm của công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế 1.1.2.1. Khái niệm về tuyên truyền, hỗ trợ NNT Tuyên truyền về thuế là hoạt động phổ biến những quy định về thuế đƣợc ban hành trong các văn bản pháp luật về thuế của nhà nƣớc cũng nhƣ những chƣơng trình ứng dụng tin học trong ngành Thuế đến công chúng, đặc biệt là ngƣời nộp thuế. Hỗ trợ NNT thuế là hoạt động tƣ vấn, hƣớng dẫn, trợ giúp quá trình thực thi chính sách, pháp luật về thuế. Vậy, hoạt động tuyên truyền, hỗ trợ pháp luật về thuế đƣợc xem là việc cơ quan thuế sử dụng các hình thức, phƣơng tiện để cung cấp, truyền bá thông tin về pháp luật thuế đến với mọi ngƣời dân nhằm giúp cho họ hiểu rõ đƣợc bản chất và ý nghĩa của việc nộp thuế; quyền và nghĩa vụ của mình trong việc nộp thuế. 1.1.2.2. Đặc điểm công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT Hoạt động TTHT cho NNT, luôn mang những đặc điểm của dịch vụ công, ngoài ra bản thân nó cũng có những đặc điểm mang tính dịch vụ chuyên biệt. Từ kết quả quan sát, nghiên cứu và thực tế cho thấy có đặc điểm sau đây: Thứ nhất, là những hoạt động có tính chất xã hội, phục vụ lợi ích chung của cả cộng đồng. Hoạt động này do các CQT đại diện cho chủ thể là Nhà nƣớc đứng ra thực hiện. Đây là những dịch vụ phục vụ các lợi ích tối cần thiết đảm bảo mọi ngƣời trong xã hội đều có trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 8 công bằng. Để cung ứng các dịch vụ công này, các CQT đƣợc ủy nhiệm cung ứng có sự giao tiếp với ngƣời dân ở những mức độ khác nhau khi thực hiện cung ứng dịch vụ. Thứ hai, việc trao đổi dịch vụ này thông qua quan hệ thị trƣờng đầy đủ. Thông thƣờng, ngƣời sử dụng dịch vụ công không trực tiếp trả tiền, hay nói đúng hơn là đã trả tiền dƣới hình thức đóng thuế vào ngân sách nhà nƣớc để Nhà nƣớc tổ chức việc cung ứng một cách đều đặn nhƣ một sự "thỏa thuận trƣớc". Trong một số chừng mực nào đó ngƣời sử dụng vẫn phải trả thêm một phần hoặc toàn bộ kinh phí; tuy nhiên, đối với các loại dịch vụ này, Nhà nƣớc vẫn có trách nhiệm bảo đảm việc cung ứng không nhằm vào mục tiêu thu lợi nhuận. Mọi ngƣời dân (bất kể đóng thuế nhiều hay ít) đều có quyền hƣởng sự cung ứng dịch vụ này ở một mức độ tối thiểu, với tƣ cách là đối tƣợng phục vụ của chính quyền. Lƣợng dịch vụ công mà mỗi ngƣời tiêu dùng không phụ thuộc vào mức thuế mà ngƣời đó đóng góp. Thứ ba, khác với những loại dịch vụ thông thƣờng đƣợc hiểu là những hoạt động phục vụ không tạo ra sản phẩm mang hình thái hiện vật, dịch vụ này là những hoạt động của bộ máy nhà nƣớc phục vụ các nhu cầu thiết yếu của xã hội, bất kể các sản phẩm đƣợc tạo ra có hình thái hiện vật hay phi hiện vật. Xét trên giác độ kinh tế học, dịch vụ này là các hoạt động cung ứng cho xã hội những hàng hóa công cộng. Theo nghĩa hẹp, hàng hóa công cộng là loại hàng hóa mà khi nó đã đƣợc tạo ra thì khó có thể loại trừ ai ra khỏi việc sử dụng nó; và việc tiêu dùng của mỗi ngƣời không làm giảm lƣợng tiêu dùng của ngƣời khác. Khi đƣợc cung cấp dịch vụ này, dịch vụ trở thành hàng hoá thì hàng hóa này mang lại lợi ích không chỉ cho những ngƣời mua nó, mà cho cả những ngƣời không phải trả tiền cho hàng hóa đó. Thứ tư, hiệu quả của dịch vụ này phụ thuộc nhiều vào sự nhận biết của cá nhân, tổ chức trong xã hội. Sự nhận biết của các cá nhân tổ chức trong xã Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 9 hội lại phụ thuộc rất nhiều và chất lƣợng của dịch vụ. Kết quả cuối cùng của dịch vụ ảnh hƣởng trực tiếp tới sự tăng trƣởng của mỗi quốc gia. Suy cho cùng chính là chỉ số thu nhập bình quân trên đầu ngƣời trong xã hội. 1.1.3. Vai trò của công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT Công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT là một nội dung quan trọng trong việc tổ chức hoạt động của cơ quan thuế. Nó không chỉ tác động đến việc tổ chức quản lý nội bộ của cơ quan thuế mà con tác động đến cả lợi ích của NNT và cả cộng đồng. 1.1.3.1. Tác động của công tác TTHT đối với NNT và cộng đồng Thứ nhất, trong việc cung cấp các dịch vụ TTHT cơ quan thuế đóng vai trò là ngƣời cung cấp, truyền bá thông tin về chính sách, pháp luật thuế của Nhà nƣớc đến với mọi ngƣời dân. Để NNT tuân thủ nghĩa vụ nộp thuế, trƣớc hết phải chính bản thân họ phải hiểu đƣợc tại sao phải nộp thuế; với ngành nghề kinh doanh hiện tại, thu nhập hiện có thì phải nộp những khoản thuế gì và thủ tục cần thực hiện ra sao. Giải quyết các câu hỏi trên là nhiệm vụ của bộ phận TTHT trong cơ quan thuế. Thông qua các phƣơng tiện thông tin đại chúng, các phƣơng thức liên lạc cá nhân, cơ quan thuế cần phải truyền tải đƣợc những thông tin cần thiết đến đúng đối tƣợng pháp luật thuế điều chỉnh. Lúc này, cơ quan thuế đóng vai trò nhƣ một cầu nối, một kênh cung cấp thông tin phổ biến pháp luật của Nhà nƣớc đến với mọi ngƣời dân. Thứ hai, công tác TTHT góp phần giúp cho NNT đơn giản hơn trong việc thực hiện nghĩa vụ với Nhà nƣớc. Nhờ việc triển khai ứng dụng các thành quả phát triển của công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan thuế, NNT có thể thực hiện các hoạt động đăng ký, kê khai, nộp thuế…mà không cần trực tiếp đến cơ quan thuế. Tại một số quốc gia việc kê khai thuế có thể thực hiện qua hệ thống điện thoại đi động. Máy sẽ tự đọc các chỉ tiêu kê khai còn ngƣời sử dụng sẽ bấm phím số điện thoại để kê khai các thông tin và số liệu trên tờ khai. Xu hƣớng phát triển phổ biến của các nƣớc trên thế giới là triển khai dịch Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 10 vụ thuế điện tử. Qua đó, NNT có thể truy cập vào các tài khoản cá nhân của mình để thực hiện kê khai, nộp thuế, yêu cầu giải đáp vƣớng mắc qua mạng Internet. Nhờ việc triển khai các ứng dụng này, NNT có thể giảm đáng kể chi phí đi lại cũng nhƣ sự phiền hà trong việc tuân thủ nghĩa vụ thuế. Thứ ba, với các dịch vụ tƣ vấn cho NNT, cơ quan thuế đã kịp thời giải quyết các vấn đề khó khăn, vƣớng mắc của NNT, giúp họ hiểu các quy định về thuế đối với trƣờng hợp của mình, từ đó có các định hƣớng, chiến lƣợc kinh doanh cho phù hợp. Thứ tư, công tác TTHT trong cơ quan thuế bảo vệ quyền lợi chính đáng của NNT. Trƣớc hết, cơ quan thuế cần nâng cao hiểu biết của ngƣời dân và các tổ chức, cá nhân nộp thuế về quyền lợi và nghĩa vụ của mình thông qua các hoạt động tuyên truyền qua báo chí, tờ rơi, sách hƣớng dẫn…Khi NNT không hài lòng với các quyết định của cơ quan thuế, họ có thể gửi khiếu nại đến cơ quan thuế và bộ phận Bảo vệ quyền lợi cho NNT có trách nhiệm tiếp nhận và giải quyết các khiếu nại của NNT một cách khách quan và công bằng. Thứ năm, công tác TTHT góp phần ngăn ngừa rủi ro cho NNT. Thông qua việc công bố công khai các thông tin cảnh báo về các trƣờng hợp NNT đã bỏ trốn khỏi địa điểm kinh doanh; các doanh nghiệp đã giải thể, phá sản; các hoá đơn, chứng từ không còn giá trị sử dụng…cơ quan thuế đã giúp các tổ chức, cá nhân kinh doanh tránh đƣợc những rủi ro khi gặp phải các đối tƣợng lừa đảo, kinh doanh không trung thực. Thứ sáu, việc thực hiện tốt công tác TTHT góp phần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế nói riêng và nâng cao trách nhiệm, ý thức tuân thủ pháp luật nói chung của cả cộng đồng. Công tác TTHT không chỉ đóng vai trò cung cấp thông tin về chính sách, pháp luật thuế mà còn đóng vai trò tuyên truyền về bản chất tốt đẹp của tiền thuế, giáo dục cộng đồng về ý thức, trách nhiệm đối với NSNN. Qua đó, thúc đẩy cộng đồng lên án, tố giác các hành vi vi phạm pháp luật thuế, đảm bảo sự công bằng cho mọi NNT. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/