Tài liệu Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tại công ty tnhh tm và dv công nghiệp hưng việt

TÓM LƢỢC Để công ty có thể tồn tại và phát triển bền vững, các công ty cần phải quan tâm đến rất nhiều vấn đề, trong đó quan trọng là công tác quản trị rủi ro. Qua quá trình nghiên cứu thực tế khóa luận “ Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro của công ty TNHH TM và DV Công Nghiệp Hưng Việt” đã hoàn thành các nội dung sau : 1. Đã hệ thống hóa được các vấn đề có tính lý luận cùng với phương án đánh giá về quản trị rủi ro trong công ty. 2. Đã phân tích cụ thể thực trạng công tác quản trị rủi ro tại công ty TNHH TM và DV Công Nghiệp Hưng Việt từ đó rút ra các nhận xét về : Thành công và hạn chế của công ty TNHH TM và DV Công Nghiệp Hưng Việt trong công tác quản trị rủi ro. 3. Từ thực trạng công tác phát triển rủi ro tại công ty, khóa luận đã đề xuất được các giải pháp về: Tăng cường công tác nghiên cứu và nhận dạng rủi ro; Nâng cao hiệu quả công tác phân tích rủi ro tại công ty Hưng Việt; Xây dựng phương án né tránh rủi ro và hạn chế tổn thất ; Nâng cao công tác tài trợ rủi ro. Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro của công ty TNHH TM và DV Công Nghiệp Hưng Việt mà khóa luận đã đề xuất có giải pháp là được lâu dài có giải pháp là tình thế và sẽ phát huy tác dụng trong một thời gian với một điều kiện cụ thể đã được đề cập. Các giải pháp đó có thể chưa đầy đủ hoàn chỉnh, nhưng cũng định hình được một hướng đi cần phải có trong lĩnh vực rủi ro của công ty trong thời điểm hiện nay. Quản trị rủi ro đóng vai trò rất quan trọng, nên em hy vọng những giải pháp trên cần được kiểm nghiệm trên thực tế và các giải pháp này sẽ được bổ sung hoàn thiện hơn, để có thể góp phần vào việc hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tại công ty Hưng Việt. Hướng nghiên cứu tiếp theo: Vận dụng các kết quả nghiên cứu của khóa luận, tiếp tục nghiên cứu sâu về công tác nhận dạng rủi ro, phân tích rủi ro, đo lường, đánh giá rủi ro, kiểm soát và tài trợ rủi ro trong công ty giữa bối cảnh kinh tế thị trường đang tác động mạnh mẽ tới tình hình kinh doanh của công ty. i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập tại trường Đại học thương mại cũng như thời gian thực tập tại công ty TNHH TM và DV Công nghiệp Hưng Việt, em đã được các thầy cô trong khoa quản trị doanh nghiệp và Ban giám đốc cùng các anh chị nhân viên trong công ty đã giúp đỡ em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Vì vậy, em xin chân thành cảm ơn các thầy, các cô khoa quản trị doanh nghiệp trường Đại học Thương mại, đã tận tình chỉ dạy em những kiến thức cơ bản và hữu ích trong công việc thực tế tại nơi em thực tập cũng như trong quá trình nghiên cứu phân tích và viết khóa luận. Và em xin gửi lời cảm ơn đặc biệt tới PGS, TS Trần Hùng người đã trực tiếp hướng dẫn em hoàn thành khóa luận này. Qua đây, em cũng xin gửi lời cảm ơn tới ban lãnh đạo, cùng anh chị nhân viên trong công ty, đã tạo điều kiện cho em thực tập tại công ty cũng như cung cấp cho em những thông tin thực tế để em hoàn thành khóa luận . Em xin chân thành cảm ơn ! Hà Nội ngày, 18 tháng 04 năm 2013 Sinh viên thực hiện Phạm Thị Hoa Hòe ii MỤC LỤC TÓM LƢỢC ....................................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC .................................................................................................................... iii DANH MỤC BẢNG BIỂU ..........................................................................................vi DANH MỤC SƠ ĐỒ HÌNH VẼ ..................................................................................vi DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT ...........................................................................vi PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG DOANH NGHIỆP .......................................................................................... 4 1.1. Rủi ro và quản trị rủi ro ........................................................................................ 4 1.1.1. Khái niệm rủi ro và rủi ro trong kinh doanh.......................................................... 4 1.1.1.1. Một số khái niệm rủi ro ......................................................................................4 1.1.1.2.Khái niệm rủi ro trong kinh doanh ......................................................................4 1.1.2. Khái niệm quản trị rủi ro và vai trò của quản trị rủi ro .........................................4 1.1.2.1. Khái niệm quản trị rủi ro ....................................................................................4 1.1.2.2. Vai trò của quản trị rủi ro ...................................................................................5 1.1.3. Qúa trình quản trị rủi ro ......................................................................................... 5 1.1.4. Các nguyên tắc quản trị rủi ro ...............................................................................7 1.1.5. Mối quan hệ giữa quản trị rủi ro và quản trị hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp .............................................................................................................................. 7 1.1.5.1. Nội dung mối quan hệ giữa quản trị rủi ro và quản trị hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp .............................................................................................................7 1.1.5.2. Những dấu hiệu thường thấy để nhận biết một hệ thống quản trị rủi ro kém hiệu quả............................................................................................................................ 8 1.2. Những nội dung chủ yếu của quản trị rủi ro .......................................................9 1.2.1. Nhận dạng rủi ro ....................................................................................................9 1.2.1.1. Khái niệm ...........................................................................................................9 1.2.1.2. Cơ sở của nhận dạng rủi ro .................................................................................9 1.2.1.3. Phương pháp nhận dạng rủi ro .........................................................................11 1.2.2. Phân tích rủi ro ....................................................................................................12 1.2.2.1. Khái niệm phân tích rủi ro ................................................................................12 1.2.2.2. Nội dung phân tích rủi ro..................................................................................12 1.2.2.3. Các phương pháp phân tích rủi ro ....................................................................13 1.2.3. Đo lường, đánh giá rủi ro ....................................................................................14 1.2.3.1. Thực chất của đo lường, đánh giá rủi ro ........................................................... 14 iii 1.2.3.2. Các chỉ tiêu khi đo lường, đánh giá rủi ro ........................................................ 15 1.2.3.3. Các phương pháp đo lường, đánh giá rủi ro .....................................................15 1.2.4. Kiểm soát rủi ro ...................................................................................................16 1.2.4.1. Khái niệm và vai trò của kiểm soát rủi ro ........................................................ 16 1.2.4.2. Nội dung kiểm soát rủi ro .................................................................................16 1.2.5. Tài trợ rủi ro ........................................................................................................17 1.2.5.1. Khái niệm và biện pháp cơ bản để tài trợ rủi ro ...............................................17 1.2.5.1.1. Khái niệm ......................................................................................................17 1.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản trị rủi ro trong doanh nghiệp ............17 1.3.1. Nhân tố khách quan ............................................................................................. 17 1.3.2. Nhân tố chủ quan .................................................................................................18 CHƢƠNG 2: PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CÔNG TY TNHH TM VÀ DV CÔNG NGHIỆP HƢNG VIỆT ............................................................................................................................. 20 2.1. Tổng quan về công ty TNHH TM và DV Công nghiệp Hƣng Việt ..................20 2.1.1. Giới thiệu khái quát về công ty ...........................................................................20 2.1.2. Lĩnh vực kinh doanh của công ty ........................................................................21 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của công ty ................................................................................21 2.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của công ty ....................................................22 2.2.1. Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty TNHH TM và DV Công nghiệp Hưng Việt từ năm 2009- 2011 ....................................................................................... 22 2.2.2. Danh mục các hợp đồng tiêu biểu của công ty ....................................................23 2.3. Những thuận lợi, khó khăn ảnh hƣởng đến công tác quản trị rủi ro của công ty TNHH TM và DV Công nghiệp Hƣng Việt .......................................................... 25 2.3.1. Thuận lợi của công ty .......................................................................................... 25 2.3.2. Khó khăn của công ty .......................................................................................... 25 2.4. Phân tích thực trạng quản trị rủi ro tại công ty TNHH TM và DV Công nghiệp Hƣng Việt. ........................................................................................................25 2.4.1. Những rủi ro trong hoạt động kinh doanh của công ty Hưng Việt .....................25 2.4.2. Nhận dạng rủi ro và phân tích rủi ro tại công ty..................................................27 2.4.3. Công tác đo lường, đánh giá rủi ro ......................................................................28 2.4.4. Kiểm soát rủi ro và tài trợ rủi ro ..........................................................................30 2.4.4.1. Kiểm soát rủi ro ................................................................................................ 30 2.4.4.2.Tài trợ rủi ro ......................................................................................................31 2.5. Đánh giá thực trạng công tác quản trị rủi ro của công ty TNHH TM và DV Công nghiệp Hƣng Việt ............................................................................................... 32 iv 2.5.1. Kết quả đạt được trong công tác quản trị rủi ro của công ty ............................... 32 2.5.2. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản trị rủi ro của công ty Hưng Việt ...................................................................................................................... 33 2.5.2.1. Những tồn tại, hạn chế trong công tác quản trị rủi ro của công ty Hưng Việt .33 2.5.2. Những nguyên nhân của tồn tại và hạn chế trong công tác quản trị rủi ro của công ty Hưng Việt .........................................................................................................34 CHƢƠNG 3: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO CỦA CÔNG TY TNHH TM VÀ DV CÔNG NGHIỆP HƢNG VIỆT ................................................36 3.1. Định hƣớng phát triển hoạt động của công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hƣng Việt .....................................................................................................................36 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro của công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hƣng Việt ....................................................................................36 3.2.1. Tăng cường công tác nghiên cứu và nhận dạng rủi ro ........................................36 3.2.2. Nâng cao hiệu quả công tác phân tích rủi ro tại công ty Hưng Việt ...................37 3.2.3. Xây dựng hệ thống đo lường và đánh giá rủi ro trong công ty ........................... 38 3.2.4. Xây dựng phương án né tránh rủi ro và hạn chế tổn thất ....................................38 3.2.5. Nâng cao công tác tài trợ rủi ro ...........................................................................39 3.3. Một số đề xuất đối với công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hƣng Việt ...........39 KẾT LUẬN ....................................................................................................................1 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................2 v DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty TNHH TM và DV Công nghiệp Hưng Việt từ năm 2009- 2011 ............................................................................................................ 22 Bảng 2.2. Danh mục các hợp đồng tiêu biểu của công ty Hưng Việt ..................................... 24 Bảng:2.3. Danh sách những tình huống có thể xảy ra .............................................................. 27 Bảng 2.4: Đánh giá mức độ thường xuyên của các tổn thất mà công ty phải chịu khi gặp phải những rủi ro trong quá trình thực thi các hợp đồng cho khách hàng. ....................................... 29 DANH MỤC SƠ ĐỒ HÌNH VẼ Sơ đồ:1.1. Qúa trình quản trị rủi ro .................................................................................5 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của công ty TNHH TM và DV Công nghiệp Hưng Việt ........21 DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT STT Ký hiệu Giải thích 1 TNHH TM và DV Trách nhiệm hữu hạn thương mại và dịch vụ 2 TB Trung bình 3 KCN Khu công nghiệp 4 ĐHKK Điều hòa không khí 5 STT Số thứ tự 6 VNĐ Việt nam đồng vi PHẦN MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Trong xu hướng phát triển chung của nền kinh tế thế giới cũng như xu thế phát triển chung của nền kinh tế nước ta hiện nay thì các doanh nghiệp đang ngày càng trở nên thích nghi với đà phát triển của nền kinh tế thị trường hiện nay. Nhưng bên cạnh đó hầu hết các doanh nghiệp nói chung và công ty TNHH TM và DV Công nghiệp Hưng Việt nói riêng đang phải đứng trước thử thách tối đa hiệu quả cung cấp chất lượng dịch vụ của công ty đến với khách hàng. Để đạt được mục tiêu trên, ngoài chú trọng đội ngũ nhân viên, hoạt động tài chính, cơ sở hạ tầng thì công ty cần chú trọng đến công tác quản trị rủi ro. Bởi công tác quản trị rủi ro cũng là yếu tố góp phần tạo lên thành công của công ty. Công tác quản trị rủi ro giúp các bộ phận trong công ty kiểm soát được rủi ro, phòng chống được rủi ro và tổn thất, đảm bảo mọi hoạt động kinh tế không bị gián đoạn hay gặp các khó khăn trong thời gian thi công. Bên cạnh đó công tác quản trị rủi ro tốt cũng sẽ giúp công ty hạn chế được các nguy cơ rủi ro trong dài hạn. Nhận thấy tầm quan trọng của công tác quản trị rủi ro, công ty TNHH TM và dịch vụ công nghiệp Hưng Việt có chiến lược hoàn thiện công tác quản trị rủi ro phù hợp xu thế quản trị hiện đại nhằm giảm thiểu các rủi ro các hoạt động kinh doanh của công ty. Như thế giúp nâng cao sức cạnh tranh của công ty, để công ty có thể tồn tại và phát triển bền vững trong điều kiện kinh tế hiện nay. Mặc dù vậy, cho đến nay lĩnh vực quản trị rủi ro của công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hưng Việt vẫn còn bộc lộ một số bất cập sau: Thứ nhất: Hoạt động nhận dạng rủi ro và phân tích rủi ro của công ty vẫn chưa xây dựng được các kế hoạch dài hạn và triển khai một cách bài bản. Thứ hai: Công tác đo lường, đánh giá rủi ro chưa được quan tâm đúng mức và độ chính xác chưa cao. Thứ ba: Công tác kiểm soát rủi ro và tài trợ rủi ro chưa được công ty lập quỹ thường xuyên nên khi gặp rủi ro xảy ra, thì công ty không tài trợ được rủi ro. Bản thân em là sinh viên ngành quản trị kinh doanh, sau thời gian học tại trường và thời gian tìm hiểu thực tế tại công ty, em đã nhận thấy được tính cấp thiết của vấn đề quản trị rủi ro. Vì đó em đã chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tại công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hưng Việt” làm đề tài cho khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài Qua thời gian tìm hiểu em được biết đề tài: “Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tại công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hưng Việt” vẫn chưa có khóa luận hay 1 công trình nghiên cứu nào thực hiện đề tài này. Tuy vậy, tại trường Đại học Thương Mại, đã có một số đề tài luận văn, đề tài nghiên cứu về vấn đề quản trị rủi ro như sau: - Luận văn: “ Giải pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro trong hoạt động mua hàng đá Granite và đá Marble của công ty TNHH đầu tư xây dựng và Thương mại An Thái”- Luận văn tốt nghiệp khóa k42A6- khoa quản trị doanh nghiệp- Trường Đại học Thương Mại. - Luận văn: “ Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro trong kinh doanh vận tải thủy Thái Bình” – Luận văn tốt nghiệp năm 2010- sinh viên Phan Thị Hằng- khóa K42A5Khoa quản trị doanh nghiệp- Trường Đại học Thương mại. - Luận văn: “ Giải pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro trong hợp đồng mua hàng của công ty TNHH Thương mại kỹ thuật Việt Hà”. – Luận văn tốt nghiệp khóa K42A5- Sinh viên Phạm Thị Hiền Thương- Giảng viên hướng dẫn Thạc sĩ Phạm Trung Tiến. Các đề tài trên đều liên quan đến quản trị rủi ro nhằm đưa ra các giải pháp giúp công ty phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro nhưng chưa có đề tài nào phân tích rõ ràng từng thực trạng trong công tác quản trị rủi ro của công ty, để từ đó đưa ra các biện pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro cho công ty. Qua thời gian thực tập tại công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hưng Việt cũng như nghiên cứu các luận văn trên, em khẳng định luận văn của em là hoàn toàn khác với tất cả các luận văn trước đó, vấn đề mà khóa luận em đi sâu nghiên cứu là: “Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tại công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hưng Việt” 3. Mục đích nghiên cứu Đề tài nhằm làm rõ những vấn đề lý luận về rủi ro và quản trị rủi ro của doanh nghiệp. Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản trị rủi ro tại công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hưng Việt. Đề xuất định hướng và một số giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro của công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hưng Việt. 4. Phạm vi nghiên cứu Về không gian : Công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hưng Việt. Về thời gian : Giai đoạn : 2009 – 2011 tập trung nghiên cứu về công tác quản trị rủi ro tại công ty. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu 5.1.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu thứ cấp 2 Nguồn bên trong công ty: Báo cáo tài chính năm 2009, 2010 và năm 2011. Số liệu từ các phòng nhân sự, phòng hành chính, phòng thi công và phòng kế toán và phòng marketing. Nguồn bên ngoài công ty: Các tài liệu về rủi ro như tập bài giảng của Trường Thương mại, giáo trình quản trị rủi ro của Ngô Quang Huấn, Võ Thị Qúy, Nguyễn Quang Thu, Trần Quang Trung năm 2008 NXB Giáo dục và một số tài liệu từ báo chí, Website. 5.1.2. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu sơ cấp Các dữ liệu thu được từ phương pháp điều tra bằng trao đổi đàm thoại trực tiếp với các cán bộ, nhân viên trong công ty để có được các thông tin và quan điểm của riêng họ về công tác quản trị rủi ro tại công ty. Ngoài ra các dữ liệu thu được bằng quan sát các nghiệp vụ thực tế. 5.2. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu Phương pháp thống kê: Thống kê và tổng hợp các kết quả đã tổng kết và quan sát được. Phương pháp phân tích: Đưa ra nhận xét chung, rồi phân tích đánh giá tổng quát vấn đề. Sau đó đánh giá cụ thể từng phần riêng biệt trong tổng thể để đưa ra nguyên nhân và giải pháp cho từng phần. Dưới góc độ xem xét, nhận dạng và đánh giá các loại rủi ro mà công ty đang gặp phải hoặc có thể gặp. So sánh kết quả 3 năm để có cách đánh giá khách quan và chính xác hơn về vấn đề khóa luận đang nghiên cứu. 6. Kết cấu đề tài Đề tài được trình bày gồm 3 chương không kể phần tóm lược, lời cảm ơn, mục lục, danh mục bảng biểu, danh mục sơ đồ, danh mục viết tắt, các tài liệu tham khảo, phụ lục và kết luận. Chương 1 : Một số vấn đề lý luận cơ bản về quản trị rủi ro trong doanh nghiệp. Chương 2 : Phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản trị rủi ro trong công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hưng Việt. Chương 3 : Hoàn thiện công tác quản trị rủi ro của công ty TNHH TM và DV công nghiệp Hưng Việt. 3 CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Rủi ro và quản trị rủi ro 1.1.1. Khái niệm rủi ro và rủi ro trong kinh doanh 1.1.1.1. Một số khái niệm rủi ro Theo từ điển Tiếng việt: “Rủi ro là điều không lành, không tốt, bất ngờ xảy đến”. Theo từ điển Oxford: “Rủi ro là khả năng gặp nguy hiểm, hoặc bị đau đớn, thiệt hại”. Theo George Rejda: “Rủi ro được hiểu là sự không chắc chắn, gây ra những mất mát thiệt hại”. Như vậy, rủi ro là khả năng một sự kiện có thể xảy ra sẽ có ảnh hưởng đến việc đạt được các mục tiêu. Như vậy: “Rủi ro là những thiệt hại, mất mát, nguy hiểm hoặc các yếu tố liên quan đến nguy hiểm, khó khăn hoặc điều không chắc chắn có thể xảy ra cho con người”. Theo nhiều nhà phân tích, rủi ro chỉ phát sinh khi có một sự không chắc chắn về mất mát sẽ xảy ra. Với khái niệm về rủi ro này, nếu xác suất mất mát là 0 hoặc 1, thì không có rủi ro. Rủi ro là sự kết hợp giữa các điểm dễ tổn thương của hệ thống và các nguồn phát sinh nguy cơ đến từ bên trong hoặc bên ngoài hệ thống. 1.1.1.2.Khái niệm rủi ro trong kinh doanh Rủi ro trong kinh doanh là những vận động khách quan bên ngoài chủ thể kinh doanh, gây khó khăn trở ngại cho chủ thể trong quá trình thực hiện mục tiêu tàn phá các thành quả đang có, bắt buộc các chủ thể phải chi phí nhiều hơn về nhân lực, vật lực, thời gian trong quá trình phát triển của mình. 1.1.2. Khái niệm quản trị rủi ro và vai trò của quản trị rủi ro 1.1.2.1. Khái niệm quản trị rủi ro Quản trị rủi ro là quá trình bao gồm các hoạt động nhận dạng, phân tích, đo lường đánh giá rủi ro và tìm các biện pháp, tài trợ khắc phục các hiệu quả của rủi ro đối với hoạt động kinh doanh nhằm sử dụng các nguồn lực trong doanh nghiệp. Nói cách khác, quản trị rủi ro là quá trình xác định các rủi ro và tìm cách quản lý, hạn chế các rủi ro đó xảy ra với tổ chức. Một cách tổng quát, đó là quá trình xem xét toàn bộ hoạt động của tổ chức, xác định các nguy cơ đó. Từ đó có sự chuẩn bị các hành động thích hợp để hạn chế các rủi ro đó mức thấp nhất. Vậy quản trị rủi ro là quá trình tiếp cận rủi ro một cách khoa học và có hệ thống nhằm nhận dạng, kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu những tổn thất, mất mát, những ảnh hưởng bất lợi của rủi ro. 4 1.1.2.2. Vai trò của quản trị rủi ro Quản trị rủi ro giúp doanh nghiệp Thứ nhất là: Xây dựng khuôn khổ nhằm giúp doanh nghiệp thực hiện kế hoạch tương lai có tính nhất quán và có thể kiểm soát. Thứ hai là: Tăng cường năng lực trong việc ra quyết định, lập kế hoạch và sắp xếp thứ tự ưu tiên công việc trên cơ sở hiểu biết thấu đáo và chặt chẽ về hoạt động kinh doanh, môi trường kinh doanh, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp. Thứ ba là: Góp phần phân bố và sử dụng hiệu quả những nguồn lực trong doanh nghiệp; Giảm thiểu những sai xót trong mọi khía cạnh hoạt động của doanh nghiệp. Thứ tư là: Bảo vệ và tăng cường tài sản cũng như hình ảnh doanh nghiệp. Thứ năm là: Phát triển và hỗ trợ nguồn nhân lực và nền tảng tri thức của doanh nghiệp. Thứ sáu là: Tối ưu hóa hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Trong các doanh nghiệp, quản trị rủi ro là vấn đề của hệ thống quản trị doanh nghiệp và quản trị chiến lược hiệu quả. Nếu hệ thống quản trị rủi ro được thiết lập, có cơ cấu phù hợp và được xác lập liên tục trong toàn hệ thống doanh nghiệp từ việc xác định, đánh giá, ra quyết định đến việc phản hồi, tổng hợp thông tin về các cơ hội cũng như mối đe dọa ảnh hưởng đến việc đạt được mục tiêu đề ra của doanh nghiệp. Đối với hầu hết các doanh nghiệp, quản trị rủi ro xem xét đến những khía cạnh tích cực và tiêu cực của rủi ro. Nói cách khác, quản tri rủi ro được sử dụng để đánh giá các cơ hội có thể đem lại các lợi ích cho doanh nghiệp (tác động tích cực) cũng như quản trị những nguy cơ có thể tác động bất lợi đến doanh nghiệp (tác động tiêu cực). Điều này có nghĩa là quản trị rủi ro có thể không chỉ được áp dụng theo một cách chung chung mà nó có thể được sử dụng từ việc đưa ra các chiến lược ban đầu, đến các dự án và quyết định đầu tư cho đến các quy trình và các hoạt động thực hiện. 1.1.3. Qúa trình quản trị rủi ro Sơ đồ:1.1. Qúa trình quản trị rủi ro Thiết lập các điều kiện giả thiết Nhận dạng rủi ro Giao tiếp và tư vấn Phân tích rủi ro Đo lường rủi ro tổn thất Thực hiện các biện pháp kiểm soát và tài trợ 5 Giám sát, đánh giá và kiểm soát Nhận dạng rủi ro Xác định danh sách các rủi ro có thể xảy ra trong hoạt động của doanh nghiệp sắp xếp phân loại, phân nhóm chỉ ra các rủi ro đặc biệt nghiêm trọng. Khi lập danh sách cần lưu ý càng xác định nhiều rủi ro càng tốt và doanh nghiệp phải xác định tất cả các loại rủi ro. Để lập được danh sách các rủi ro thì phải phát huy được trí tuệ tập thể và các nghị quyết của các cấp, các khâu, các bộ phận khác nhau thông qua trao đổi, thảo luận và phát huy được trí tuệ của tập thể trong mỗi cá nhân người lao động. Vậy nhận dạng là cơ sở để đánh giá, đo lường, đưa ra các giải pháp để đưa ra các giải pháp để khắc phục rủi ro. Phân tích và đánh giá, đo lƣờng rủi ro Phân tích các rủi ro đánh giá mức độ thiệt hại do rủi ro xảy ra cũng như xác xuất xảy ra rủi ro nhằm tìm cách đối phó hay tìm các giải pháp phòng ngừa loại bỏ hạn chế giảm nhẹ thiệt hại. Trên cơ sở rủi ro đã nhận ra thì nhà quản trị sẽ phân tích chúng để tìm hiểu bản chất của rủi ro. Đo lường rủi ro, đánh giá khả năng tổn thất của rủi ro hay cơ hội theo tần số và biên độ rủi ro. Kiểm soát và tài trợ rủi ro Thứ nhất, kiểm soát rủi ro là những hoạt động có liên quan đến việc né tránh, ngăn chặn, giảm nhẹ sự nghiêm trọng của tổn thất. Né tránh rủi ro là một trong những biện pháp của quản trị giúp cho việc đưa ra các quyết định để chủ động phòng ngừa trước khi rủi ro xảy ra và loại bỏ nguyên nhân của chúng. Ngăn ngừa rủi ro là giải pháp mà nhà quản trị xác định trước được khả năng xảy ra của rủi ro và chấp nhận nó với sự chuẩn bị và khả năng hoàn thành công việc kinh doanh trên cơ sở mức chi phí thích hợp để vẫn có được những lợi ích mong muốn. Thứ hai, tài trợ rủi ro là hoạt động cung cấp những phương tiện để đền bù tổn thất xảy ra hoặc là tạo lập các quỹ cho các chương trình khác nhau để bớt tổn thất. Tài trợ rủi ro bao gồm: Mua bảo hiểm, thành lập chương trình, thư tín dụng, lập quỹ cho một chương trình cụ thể. Mua bảo hiểm là một sách lược để giảm tính không chắc chắn của một bên là người được thông qua việc san sẻ những rủi ro cá biệt tới bên khác, đó là người nhận bảo hiểm, ít nhất cũng là một phần thiệt hại mà người được bảo hiểm bị tổn thất. 6 Nhà quản trị sử dụng cần phải sử dụng biện pháp khác là tự bảo hiểm nghĩa là biện pháp ứng xử của nhà quản trị trước khi rủi ro xảy ra, bằng cách lập quỹ dự phòng tài chính để tự khắc phục các sự cố có thể xảy ra trong quá trình kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.4. Các nguyên tắc quản trị rủi ro Nguyên tắc 1: Quản trị rủi ro phải hướng vào mục tiêu phòng ngừa và khắc phục hậu quả rủi ro. Quản trị rủi ro là một quá trình xem xét, đánh giá toàn diện các hoạt động của doanh nghiệp, trên cơ sở đó sẽ đưa ra các giải pháp ứng phó, phòng ngừa phù hợp tương ứng với từng nguy cơ. Quản trị rủi ro còn là một quá trình được tổchức một cách chính thức và được thực hiện liên tục để nhận dạng, kiểm soát và tài trợ. Các rủi ro có thể ảnh hưởng đến việc đạt được những mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. Vậy, quản trị rủi ro phải hướng vào mục tiêu phòng ngừa và khắc phục hậu quả rủi ro, như thế mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp không bị gián đoạn mà mang lại hiệu quả cao cho doanh nghiệp. Nguyên tắc 2: Quản trị rủi ro gắn với trách nhiệm của nhà quản trị Xuất phát từ tính chủ động của quản trị rủi ro, tất cả các công việc như nhận dạng, đánh giá, đo lường, khắc phục rủi ro đều thuộc công việc của nhà quản trị, bởi vậy quản trị rủi ro cần phải gắn với trách nhiệm của nhà quản trị. Nguyên tắc 3: Quản trị rủi ro có gắn với tổ chức hay gắn với doanh nghiệp Để đảm bảo hoạt động quản trị rủi ro thực hiện được mục tiêu đã định ra, thì doanh nghiệp phải đảm bảo nâng cao nhận thức về rủi ro cũng như khả năng ứng phó với các rủi ro một cách phù hợp trong toàn doanh nghiệp, chính thức hóa quá trình quản lý rủi ro, đưa quản lý rủi ro thành một phần chính thức trong hệ thống kiểm soát và xây dựng qui trình quản lý rủi ro thống nhất trong doanh nghiệp. Quản trị rủi ro tốt sẽ giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả hoạt động trong doanh nghiệp và giảm thiểu những sai xót trong mọi mặt hoạt động của doanh nghiệp. Vậy quản trị rủi ro có gắn với hoạt động của doanh nghiệp. 1.1.5. Mối quan hệ giữa quản trị rủi ro và quản trị hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp 1.1.5.1. Nội dung mối quan hệ giữa quản trị rủi ro và quản trị hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Là sự đan xen giữa quản trị chiến lược, quản trị hoạt động và quản trị rủi ro: Quản trị chiến lược là những hoạt động quản trị để nhằm xác định những mục tiêu lâu dài để thực hiện sứ mạng của một tổ chức hay một doanh nghiệp. 7 Chức năng quản trị chiến lược bao gồm những hoạt động nhằm tìm ra sứ mạng, những chỉ tiêu và nhiệm vụ của tổ chức, kế hoạch chiến lược của nó, cũng như quá trình đánh giá được sử dụng để đo lường sự tiến triển của tổ chức đối với sứ mạng của nó. Quản trị rủi ro bao gồm tất cả các hoạt động để thực hiện được các hoạt động tác nghiệp một cách có hiệu quả từ đó là cơ sở để thực hiện các mục tiêu dài hạn, thực hiện được sứ mạng của doanh nghiệp. Chức năng quản trị rủi ro bao gồm tất cả những hoạt động làm cho việc đạt được sứ mạng của tổ chức một cách trực tiếp và dễ dàng Quản trị hoạt động bao gồm những hoạt động liên quan đến hoạt động kinh doanh như sản xuất cung cấp các hàng hóa, dịch vụ…nhằm thực hiện các mục tiêu chiến lược. Chức năng quản trị hoạt động bao gồm những hoạt động thực sự hướng tổ chức đến nhiệm vụ của nó. Quản trị hoạt động phải trả lời được câu hỏi “bằng cách nào tổ chức làm được điều nó cần phải làm”. 1.1.5.2. Những dấu hiệu thƣờng thấy để nhận biết một hệ thống quản trị rủi ro kém hiệu quả Trong quản trị rủi ro có ba thành phần chính bao gồm: Chính sách quản trị rủi ro: đặt mục tiêu áp dụng quản trị rủi ro trong phạm vi một tổ chức. Qúa trình quản trị rủi ro: liên quan đến công việc nhận dạng các rủi ro, phân tích các rủi ro, kiểm soát rủi ro, chọn lựa và sàng lọc kết quả. Tổ chức quản trị rủi ro: bao gồm hệ thống thông tin và tổ chức cho phép quản trị hiệu quả rủi ro. Dưới đây là mười ba dấu hiệu thường thấy để nhận biết một hệ thống quản trị rủi ro kém hiệu quả: Thứ nhất là doanh nghiệp không xây dựng chính sách quản trị rủi ro. Thứ hai là doanh nghiệp không thực hiện những nỗ lực để ngăn chặn rủi ro. Thứ ba không có người chịu trách nhiệm quản trị rủi ro trong doanh nghiệp. Thứ tư là quản trị rủi ro không được xác định là vấn đề ưu điểm của doanh nghiệp. Thứ năm là doanh nghiệp ít quan tâm đến rủi ro hoặc quan tâm quá muộn. Thứ sáu không có khuôn khổ đánh giá rủi ro thống nhất trong doanh nghiệp. Thứ bảy là doanh nghiệp không gắn kết quản trị rủi ro với những quy trình hay chuỗi giá trị của doanh nghiệp. Thứ tám là doanh nghiệp thực hiện việc quản trị rủi ro một cách rời rạc. Thứ chín là doanh nghiệp thực hiện quản trị rủi ro một cách thiếu tập trung. 8 Thứ mười là công tác quản trị rủi ro nhày càng bị coi nhẹ trong doanh nghiệp. Thứ mười một là không có sự đồng nhất trong cách diễn đạt ngôn ngữ rủi ro trong doanh nghiệp. Thứ mười hai là thiếu sự trao đổi thông tin về rủi ro trong doanh nghiệp. Thứ mười ba là hệ thống kiểm soát chiến lược của doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả. Thứ mười bốn là trong doanh nghiệp tồn tại “ những vị trí đáng tin cậy” không được kiểm soát. Thứ mười năm là phân công trách nhiệm không phù hợp. 1.2. Những nội dung chủ yếu của quản trị rủi ro 1.2.1. Nhận dạng rủi ro 1.2.1.1. Khái niệm Nhận dạng rủi ro là quá trình xác định một cách liên tục và có hệ thống các rủi ro có thể xảy ra trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Nhận dạng rủi ro nhằm tìm kiếm các thông tin về: Tên rủi ro; Các mối hiểm họa; Các mối nguy hiểm. Thứ nhất mối hiểm họa: Gồm các điều kiện tạo ra hoặc làm tăng mức độ tổn thất của rủi ro. Thứ hai mối nguy: Là một điều kiện thực hay tiềm năng có thể là nguyên nhân của các tai nạn gây tử vong hoặc thương tật cho con người, gây hư hỏng các loại máy móc thiết bị, tài sản, hoặc gây tổn thất về tài chính cho một tổ chức. 1.2.1.2. Cơ sở của nhận dạng rủi ro Dựa trên các số liệu thống kê mà doanh nghiệp đã lưu trữ có thể về các tổn thất quá khứ và các thông tin quá khứ như vị trí sự cố, thời điểm, mức độ xảy ra rủi ro… Qua các số liệu thống kê về rủi ro quá khứ, nhà quản trị sẽ phân tích, dự đoán và đưa ra kết quả chính xác về rủi ro tiềm năng của doanh nghiệp. Dựa trên các thông tin thu thập được từ môi trường như khách hàng, đối thủ cạnh tranh, nhà cung cấp, các tổ chức xã hội và có thể một số thông tin về hiện tượng tự nhiên như thiên tai, bão lụt, động đất…đó là các yếu tố giúp doanh nghiệp xác định và nhận dạng được các rủi ro tiềm năng và đưa ra biện pháp xử lý kịp thời. Dựa trên phân tích hoạt động của doanh nghiệp về việc sử dụng vốn, lao động, nhà xưởng, nguyên liệu, kế hoạch sản xuất …doanh nghiệp phân tích hậu quả nguyên nhân để từ đó đưa ra các dự đoán về các các mối nguy hiểm có thể xảy ra thông qua các hoạt động đó của doanh nghiệp. Dựa trên kinh nghiệm, trực giác của các nhà quản trị đó là khả năng dự đoán những hậu quả có thể xảy ra một cách chính xác căn cứ vào kinh nghiệm làm việc lâu 9 của nhà quản trị, bên cạnh đó xác định rủi ro cũng dựa vào trực giác mách bảo nhà quản trị từ đó có ý thức tránh khỏi trở ngại, giảm đi thời gian ngồi suy tư, phân tích. Nhận dạng rủi ro cần tập trung vào hai vấn đề: Nguồn rủi ro và nhóm đối tƣợng rủi ro. Nguồn rủi ro (phát sinh mối hiểm họa và mối nguy hiểm) thường được tiếp cận là ở yếu tố của môi trường hoạt động của doanh nghiệp. Môi trường chung: Môi trường chính trị luật pháp; Môi trường kinh tế; Môi trường KH KTCN; Môi trường văn hóa- xã hội; Môi trường tự nhiên. Môi trường đặc thù; Khách hàng; Nhà cung cấp; Đối thủ cạnh tranh; Các cơ quan hữu quan. Môi trường bên trong: Nhận thức của con người nói chung và của nhà quản trị nói riêng. Nhóm đối tƣợng rủi ro (nguy cơ rủi ro) Nguy cơ rủi ro về tài sản là khả năng tổn thất về tài sản vật chất ( tài sản hữu hình: Động sản và bất động sản; tài sản vô hình: thương hiệu, quyền tác giả, sự hỗ trợ về chính trị… ), tài sản tài chính ( các loại cổ phiếu và trái phiếu). Tài sản có thể bị hư hỏng, bị hủy hoại hay tàn phá mất mát hoặc giảm giá theo nhiều cách khác nhau. Nguy cơ rủi ro về trách nhiệm pháp lý là các nguy cơ có thể gây ra các tổn thất về trách nhiệm pháp lý đã được quy định. Luật dân sự và hình sự quy định chi tiết các trách nhiệm mà người dân phải thực hiện. Nhà nước ban hành hiến pháp, các luật, quy định và chỉ thị áp đặt các giới hạn theo luật cho một số hoạt động. Các trách nhiệm pháp lý thay đổi theo từng quốc gia cũng là một vấn đề phải lưu ý. Nguy cơ rủi ro về trách nhiệm pháp lý thực sự là một bộ phận của nguy cơ rủi ro về tài sản. Thật ra nguy cơ rủi ro trách nhiệm pháp lý có những đặc trưng khác hẳn các nguy cơ rủi ro về tài sản vì nó là nguy cơ rủi ro thuần túy. Nguy cơ rủi ro về nguồn nhân lực là rủi ro liên quan đến “ tài sản con người ” của tổ chức. Rủi ro có thể gây tổn thương hoặc tử vong cho các nhà quản lý, công nhân viên hay các đối tượng có liên quan đến tổ chức như khách hàng, người cung cấp, người cho vay, các cổ đông – Về phương diện rủi ro suy đoán, một lao động có thể xem là một nguy cơ về nguồn nhân lực nhưng năng xuất của họ có thể có kết quả tích cực. Một thiết bị kỹ thuật cao có thể xem là nguồn gây tổn thất do tai nạn lao động, đồng thời cũng là nguồn tạo ra lợi ích. Cuối cùng ta không nên suy nghĩ rủi ro về nguồn nhân lực luôn liên hệ với các thiệt hại về thể xác, sự bất ổn về kinh tế cũng là những tổn thất phổ biến như về hưu. Vì vậy quản trị rủi ro về nguồn nhân lực phải quan tâm đến các lợi ích về kinh tế và thể chất của con người. 10 1.2.1.3. Phương pháp nhận dạng rủi ro Thứ nhất là: Phương pháp chung Xây dựng bảng liệt kê (thiết lập bảng kê) là việc đi tìm câu trả lời cho câu hỏi đặt ra trong các tình huống nhất định, để từ đó nhà quản trị có những thông tin nhận dạng và xử lý các đối tượng rủi ro. Bảng liệt kê thực chất là liệt kê các tổn thất tiềm năng. Thứ hai là: Các phương pháp nhận dạng cụ thể Phương pháp phân tích báo cáo tài chính: Bằng cách phân tích bảng báo cáo hoạt động kinh doanh, bản dự báo về tài chính và dự báo nhân sách kết hợp với các tài liệu bổ trợ khác nhà quản trị có thể xác định được các nguy cơ rủi ro của doanh nghiệp về tài sản, về trách nhiệm pháp lý và về nguồn nhân lực. Phương pháp lưu đồ: Trên cơ sở xây dựng một hay một dãy các lưu đồ diễn tả các hoạt động diễn ra trong những điều kiện cụ thể và trong những hoàn cảnh cụ thể của doanh nghiệp, nhà quản trị có điều kiện phân tích những nguyên nhân, liệt kê những tổn thất tiềm năng về tài sản, về trách nhiệm pháp lý và về nguồn nhân lực. Phương pháp thanh tra hiện trường: Bằng cách quan sát trực tiếp các hoạt động diễn ra ở mỗi đơn vị, mỗi bộ phận, mỗi cá nhân trong doanh nghiệp và các hoạt động tiếp theo sau đó của nó, nhà quản trị tìm được mối hiểm họa nguyên nhân và các đối tượng của rủi ro. Qua đó, họ có thể rút ra các nhận định khách quan về những rủi ro thường gặp trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Phương pháp làn việc với bộ phận khác của doanh nghiệp: Nhà quản trị có thể nhận dạng các rủi ro thông qua việc giao tiếp trao đổi với các cá nhân và các bộ phận khác trong doanh nghiệp; hoặc thông qua hệ thống tổ chức không chính thức. Với phương pháp này thông tin có thể thu thập bằng văn bản hoặc bằng miệng. Phương pháp làm việc với các bộ phận bên ngoài doanh nghiệp: Thông qua sự tiếp xúc trao đổi bàn luận với các cá nhân tổ chức bên ngoài doanh nghiệp, nhà quản trị có điều kiện bổ sung các rủi ro mà bản than hộ có thể bỏ sót đồng thời có thể phát hiện nguy cơ rủi ro từ chính các đối tượng này. Phương pháp phân tích hợp đồng: Do có nhiều rủi ro phát sinh từ các quan hệ hợp đồng với những người khác, nhà quản trị cần nghiên cứu từng điều khoản trong hợp đồng, phát hiện những sai sót, những nguy cơ rủi ro trong quá trình thực hiện hợp đồng, đồng thời cũng có thể biết được các rủi ro tăng lên hay giảm đi thông qua việc thực hiện các hợp đồng này. Phương pháp nghiên cứu số lượng tổn thất trong quá khứ: Bằng cách tham khảo hồ sơ được lưu trữ về các tổn thất trong quá khứ, nhà quản trị có thể dự báo được các xu hướng tổn thất có thể xảy ra trong tương lai. 11 1.2.2. Phân tích rủi ro 1.2.2.1. Khái niệm phân tích rủi ro Phân tích rủi ro là quá trình nghiên cứu những hiểm họa, xác định nguyên nhân gây ra rủi ro và phân tích những tổn thất. 1.2.2.2. Nội dung phân tích rủi ro Thứ nhất là: Phân tích hiểm họa Phân tích những điều kiện hay yếu tố tạo ra rủi ro hoặc những điều kiện những yếu tố làm tăng mức độ tổn thất khi rủi ro xảy ra. Để phân tích các điều kiện, yếu tố, có thể sử dụng phương pháp điều tra bằng các mẫu điều tra khác nhau, tùy thuộc vào từng tình huống của các đối tượng rủi ro hoặc là thông qua quá trình kiểm soát trước, kiểm soát trong và kiểm soát sau để phát hiện ra mối hiểm họa. Thứ hai là: Phân tích nguyên nhân rủi ro Khi phân tích nguyên nhân rủi ro, doanh nghiệp sẽ phải phân tích nguyên nhân liên quan tới yếu tố con người và yếu tố kỹ thuật. Yếu tố con người: Con người là tài sản quý giá của tổ chức, nhưng không thuộc quyền sở hữu của tổ chức. Các kỹ năng, trình độ, khả năng thích nghi với môi trường làm việc của mỗi người lao động là khác nhau, nên rủi ro luôn xảy ra. Vì vậy, mỗi tổ chức cần xây dựng một môi trường làm việc thân thiện và chuyên nghiệp. Để có thể duy trì nhân sự tối ưu, phát huy khả năng làm việc hiệu quả của họ và giảm thiểu được các rủi ro có thể xảy ra. Yếu tố kỹ thuật: Kỹ thuật là nhân tố quan trọng có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến quá trình sản xuất ra các sản phẩm mới, máy móc thiết bị mới… yếu tố kỹ thuật giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất và đảm bảo chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Mức độ ảnh hưởng của yếu tố kỹ thuật phụ thuộc vào tính chất đặc thù của từng loại hình sản phẩm và hình thức kinh doanh và yếu tố kỹ thuật có tác động hai mặt, đó là mang lại cơ hội cho các doanh nghiệp trong quá trình phát triển, nhưng mặt khác nó cũng mang lại những thách thức. Vì thế, cần nắm bắt đúng kỹ thuật, thực hiện đúng kỹ thuật và nghiên cứu tìm hiểu, nâng cao yếu tố kỹ thuật trong các hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp. Để từ đó có các biện pháp phòng ngừa rủi ro từ yếu tố kỹ thuật một cách hiệu quả nhất. Ngoài ra, có thể kết hợp hai nguyên nhân trên: Nguyên nhân rủi ro một phần phụ thuộc vào yếu tố kỹ thuật còn một phần phụ thuộc vào yếu tố con người. Để công việc phân tích các rủi ro được chi tiết và chính xác hơn. Duới đây là hai nguyên nhân chủ quan và khách quan mà một tổ chức hay doanh nghiệp trước khi tiến hành một hoạt động kinh doanh đều phải phân tích. 12 Nguyên nhân khách quan Nguyên nhân từ điều kiện tự nhiên, như bão lũ lụt, hạn hán, động đất, núi lửa, sóng thần, nước biển dâng lên…Các rủi ro này thường có hai đặc điểm chung: Khả năng dự báo, dự đoán thấp, xảy ra bất ngờ, thứ hai là gây thiệt hại trên quy mô lớn, không chỉ cho một vùng miền, một ngành hàng, một cộng đồng mà cho cả một nền kinh tế, một quốc gia hoặc cả thế giới. Nói dự đoán, dự báo là khó nhưng các hiện tượng thiên nhiên này cũng hoạt động theo quy luật, do đó doanh nghiệp cũng có thể chủ động phòng tránh hoặc lựa chọn các giải pháp thích hợp. Nguyên nhân từ môi trường kinh doanh bao gồm các rủi ro pháp lý, rủi ro từ chính trị, rủi ro xã hội, rủi ro kinh tế và rủi ro từ các hoạt động của doanh nghiệp như hoạt động với khách hàng, với nhà cung cấp và cả đối thủ cạnh tranh. Nguyên nhân chủ quan Các rủi ro từ chính trong nội bộ doanh nghiệp như thái độ của doanh nghiệp, sự yếu kém của cán bộ quản lý và nhân viên, thiếu đạo đức và văn hóa kinh doanh, thiếu động cơ làm việc, thiếu đoàn kết nội bộ. Nguồn thông tin yếu kém trong tổ chức ảnh hưởng tới các quyết định và việc đưa ra các chính sách, cơ chế quản lý trong tổ chức. Thứ ba là : Phân tích tổn thất Phân tích những tổn thất đã xảy ra : Dựa trên sự đo lường để đánh giá những tổn thất đã xảy ra. Căn cứ vào hiểm họa, nguyên nhân rủi ro người ta dự đoán những tổn thất có thể có. 1.2.2.3. Các phƣơng pháp phân tích rủi ro Phương pháp thống kê kinh nghiệm Số liệu về tổn thất của quá khứ được thu thập lại và lưu trữ, qua đó nhà phân tích sẽ đánh giá, nghiên cứu và phân tích các dữ liệu thống kê. Để nhà quản trị sẽ tính toán và dựa vào đó đưa ra khả năng xảy ra tổn thất trong tương lai. Phương pháp xác suất thống kê Xác định tổn thất bằng cách xác định các mẫu đại diện, tính tỷ lệ tổn thất trung bình qua đó xác tổng số tổn thất. Để thực hiện phương pháp này, nhà phân tích phải đưa ra được xác suất xảy ra các tổn thất và thu thập một tập hợp số liệu quá khứ đầy đủ để áp dụng nguyên tắc xác suất khách quan. Phương pháp phân tích cảm quan Phân tích cảm quan là kỹ thuật sử dụng cơ quan cảm giác của con người để tìm hiểu, miêu tả và định lượng các tính chất cảm giác của một hoạt động. 13 Trong phân tích cảm quan các giác quan của người lao động thử được sử dụng như một công cụ đo. Các giác quan làm nhiệm vụ nhận thông tin như cảm nhận mức độ phức tạp- đơn giản của công việc và quan sát thực hiện công việc thế nào, từ đó suy đoán xem rủi ro có xảy ra không, xảy ra mức độ nào. Phương pháp chuyên gia Theo phương pháp này, nhà phân tích cần thu thập ý kiến của các chuyên gia để đánh giá xác suất xảy ra rủi ro và mức độ xảy ra rủi ro một cách định tính. Tiến hành thông qua việc tổ chức họp chung để lấy ý kiến chuyên gia hoặc thông qua việc bỏ phiếu kín để ý kiến chuyên gia không ảnh hưởng đến nhau ( phương pháp Delphi ). Xác suất xuất hiện rủi ro có thể được mô tả một cách định tính như là rất thấp, thấp bình thường, cao và rất cao. Phương pháp xếp hạng các nhân tố tác động Xếp hạng các nhân tố là những ý kiến đánh giá về các nhân tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp có tác động đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và có khả năng gây lên tổn thất cho doanh nghiệp. Các nhân tố đó được nhà quản trị phân tích, thống kê lại và được thông qua hệ thống xếp hạng các nhân tố theo mức độ tác động. Để từ đó nhà quản trị có thể lập kế hoạch dự đoán rủi ro, chi phí tổn thất và quỹ dự phòng nhằm kiểm soát các loại rủi ro trong doanh nghiệp. 1.2.3. Đo lường, đánh giá rủi ro 1.2.3.1. Thực chất của đo lƣờng, đánh giá rủi ro Thực chất của đo lường, đánh gía rủi ro là tính toán xác định tần suất rủi ro và biên độ rủi ro, từ đó phân nhóm rủi ro. Thông qua hai yếu tố đó, xây dựng ma trận tần số và biên độ rủi ro. Tần số rủi ro Cao Thấp Cao I V Thấp III IV Biên độ rủi ro Ô số I diễn tả các rủi ro có tần số và độ nghiêm trọng đều cao ; tổn thất xảy ra thường xuyên và mỗi lần đều nghiêm trọng. Ô số II diễn tả các rủi ro có tần số thấp và độ nghiêm trọng thấp ; Tổn thất ít khi xảy ra nhưng nếu xảy ra thì nghiêm trọng. Ô số III diễn tả các rủi ro có tần số cao và độ nghiêm trọng thấp ; Tổn thất thường xảy ra nhưng từng tổn thất thì tương đối thấp. 14