Lêi më ®Çu
BÊt kú doanh nghiÖp nµo muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng còng ®Òu ph¶i tiÕn hµnh
qu¶n lý ®èi víi nh÷ng ph©n hÖ vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng cña m×nh. S¶n xuÊt lµ mét nh÷ng ph©n
hÖ vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng c¬ b¶n ®Ó nh»m n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cña nhµ doanh
nghiÖp. Cã vai trß trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh trong viÖc t¹o ra vµ cung cÊp s¶n phÈm. DÞch vô cho
x· héi ®em l¹i nh÷ng kho¶n lîi nhuËn nhÊt ®Þnh cho doanh nghiÖp. Còng nh- c¸c ph©n hÖ
kh¸c. Ph©n hÖ s¶n xuÊt còng cÇn ®-îc qu¶n lý vµ nh- vËy c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt nh»m
n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm chÝnh lµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña doanh nghiÖp.
Ngµy nay do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ nhÞp ®é ngµy cµng
khÈn tr-¬ng cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ. Mçi doanh nghiÖp muèn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ kh«ng
cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i ®æi míi, hoµn thiÖn b¶n th©n trong ®ã träng t©m lµ hoµn thiÖn c¸c
mÆt ho¹t ®éng cña c«ng t¸c qu¶n lý ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt nh»m n©ng cao chÊt
l-îng s¶n phÈm.
Qua thêi gian thùc tËp ë c«ng ty Dong Yun, em ®· nhËn thÊy r»ng c¸c mÆt ho¹t ®éng cña
c«ng t¸c qu¶n lý ë c«ng ty cã nhiÒu thµnh tÝch vµ chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ nh-ng còng cßng
kh«ng Ýt h¹n chÕ, yÕu kÐm cÇn xem xÐt, nhanh chãng kh¸c phôc ®Ó c«ng ty lu«n xøng ®¸ng
víi vÞ trÝ lµ mét trong nh÷ng doanh nghiÖp ®øng ®Çu ngµnh. ChÝnh v× vËy, sau qu¸ tr×nh
nghiªn cøu t×m hiÓu t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi "Hoµn
thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt nh»m n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cña c«ng ty Dong
Yun cho luËn v¨n cña m×nh. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n tèt nghiÖp cña em ®-îc
gåm 3 ch-¬ng.
Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn vµ qu¶n lý s¶n xuÊt vµ chÊt l-îng cña s¶n phÈm.
Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý vµ chÊt l-îng s¶n phÈm cña c«ng ty Dong
Yun.
Ch-¬ng III: Ph-¬ng h-íng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn qu¶n lý s¶n xuÊt nh»m n©ng
cao chÊt l-îng s¶n phÈm cña c«ng ty Dong Yun.
1
Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ qu¶n lý s¶n xuÊt vµ chÊt
l-îng s¶n phÈm
I. Qu¶n lý s¶n xuÊt.
1.C¸c kh¸i niÖm.
1.1. S¶n xuÊt vµ c¸c yÕu tè cña nã.
a. Kh¸i niÖm s¶n xuÊt.
Mçi mét tæ chøc, mét doanh nghiÖp ®Òu lµ mét hÖ thèng cã cÊu tróc bªn
trong gåm nhiÒu ph©n hÖ, nhiÒu bé phËn g¾n kÕt chÆt chÏ vµ cã mèi quan hÖ
t-¬ng t¸c víi nhau ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu chung cña hÖ thèng. Mçi mét
doanh nghiÖp ®Òu cã nh÷ng s¶n phÈm cña m×nh, ®ã lµ c¸c ®Çu ra mong muèn
cung cÊp cho x· héi. Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng trùc tiÕp t¹o ra c¸c s¶n phÈm cña
doanh nghiÖp chÝnh lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Ph©n hÖ trùc tiÕp ®Ó t¹o ra c¸c s¶n
phÈm Êy lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt. §©y lµ phan hÖ chÝnh cña cÊu tróc doanh
nghiÖp cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc t¹o ra s¶n phÈm hoÆc dÞch vô cña doanh
nghiÖp ®Ó cung cÊp cho x· héi. Nh- vËy, theo nghÜa réng, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
vµ ph©n hÖ s¶n xuÊt kh«ng ph¶i chØ tån t¹i ë doanh nghiÖp, mµ cßn tån t¹i ë
nhiÒu lo¹i h×nh tæ chøc kh¸c. Vµ muèn t¹o ra s¶n phÈm, dÞch vô ®Çu ra phôc
vô cho x· héi th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i sö dông c¸c yÕu tè con ng-êi,
nguyªn vËt liÖu, tµi chÝnh…Gäi lµ c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ chÕ biÕn nã theo mét
quy tr×nh nhÊt ®Þnh.
VËy, qua ph©n tÝch ë trªn, cã thÓ coi s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh sö dông, chÕ
biÕn c¸c yÕu tè ®Çu vµo (con ng-êi, vËt chÊt, tµi chÝnh, th«ng tin…) ®Ó t¹o
thµnh c¸c ®Çu ra mong muèn (s¶n phÈm dÞch vô) cung cÊp cho x· héi.
b. C¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt.
Còng gièng nh- c¸c ph©n hÖ kh¸c, hÖ thèng s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu yÕu
tè cÊu thµnh cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Toµn bé ph©n hÖ s¶n xuÊt
®-îc thÓ hiÖn b»ng s¬ ®å sau:
H×nh
1
+ C¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt rÊt ®a d¹ng, gåm cã:
- Con ng-êi.
- §Êt ®ai, tµi nguyªn thiªn nhiªn
- Nguyªn nhiªn vËt liÖu
- M¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ
- Vèn
- Kü n¨ng qu¶n lý
- Nguån th«ng tin
Chóng lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn, ph-¬ng tiÖn cÇn thiÕt cho bÊt ký qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt s¶n phÈm hoÆc dÞch vô nµo. Muèn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶, cÇn
ph¶i tæ chøc khai th¸c, sö dông, qu¶n lý c¸c yÕu tè ®Çu vµo mét c¸ch hîp lý,
tiÕt kiÖm nhÊt.
+ C¸c ®Çu ra chñ yÕu cña s¶n xuÊt gåm 2 lo¹i lµ s¶n phÈm vµ dÞch vô.
§èi víi ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô, c¸c ®Çu ra ®-îc thÓ hiÖn d-íi nhiÒu d¹ng
khã nhËn biÕt mét c¸ch cô thÓ kh«ng nh- trong s¶n xuÊt s¶n phÈm. Ngoµi ra
cßn cã nh÷ng phô phÈm kh¸c t¹o ra sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ phÕ phÈm, chÊt
th¶i… cã thÓ cã lîi hoÆc kh«ng cã lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®«i
khi ®ßi hái ph¶i cã chi phÝ rÊt lín cho viÖc gi¶i quyÕt xö lý chóng.
+ Th«ng tin ph¶n håi; lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong hÖ thèng s¶n
xuÊt, ®ã lµ nh÷ng th«ng tin ng-îc cho biÕt t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n
xuÊt trong thùc tÕ cña tæ chøc.
+ NhiÔu: lµ nh÷ng yÕu tè lµm rèi lo¹n ho¹t ®éng cña toµn bé hÖ thèng
s¶n xuÊt dÉn ®Õn kh«ng thùc hiÖn ®-îc c¸c môc tiªu dù kiÕn ban ®Çu. Ch¼ng
h¹n nh-: thiªn tai, lò lôt, chiÕn tranh, khñng ho¶ng, sù cè m¸y mãc, thiÕt bÞ.
1.2. Qu¶n lý s¶n xuÊt.
S¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng ph©n hÖ vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng c¬ b¶n cña tæ
chøc, cã vai trß trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh trong viÖc t¹o ra vµ cung cÊp s¶n phÈm,
dÞch vô cho x· héi. Còng nh- c¸c ph©n hÖ vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c, s¶n
xuÊt còng cÇn ®-îc qu¶n lý, ®Ó s¶n xuÊt ®i theo ®óng kÕ ho¹ch, ®óng quy
tr×nh vµ môc tiªu cña tæ chøc ®· ®Æt ra. Nh- vËy qu¶n lý s¶n xuÊt lµ qu¶n lý
2
mét lÜnh vùc ho¹t ®éng thiÕt yÕu trong c¸c tæ chøc, ®Æc biÖt lµ trong doanh
nghiÖp. Qu¶n lý hÖ thèng s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô, ®-îc coi lµ mét chøc
n¨ng c¬ b¶n trong doanh nghiÖp. Ta cã thÓ hiÓu qu¶n lý s¶n xuÊt mét c¸ch
kh¸i qu¸t nhÊt nh- sau:
Qu¶n lý s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc, ®iÒu hµnh vµ kiÓm
tra hÖ thèng s¶n xuÊt nh»m thùc hiÖn tèt nhÊt nh÷ng môc tiªu s¶n xuÊt ®· ®Ò
ra.
V× s¶n xuÊt lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng tån t¹i trong tÊt c¶ c¸c tæ chøc, ªnhµ
n-íc chøc n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt còng cã ë tÊt c¶ c¸c tæ chøc. Nh-ng chøc
n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt lµ mét chøc n¨ng chñ yÕu, quan träng nhÊt trong c¸c
doanh nghiÖp - mét lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ®iÓn h×nh.
YÕu tè trung t©m cña qu¶n lý s¶n xuÊt lµ t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh sö dông,
biÕn ®æi, chuyÓn hãa c¸c yÕu tè ®Çu vµo ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm, dÞch vô mong
muèn ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi.
KÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp phô thuéc rÊt lín vµo viÖc thiÕt kÕ,
tæ chøc vµ qu¶n lý qu¸ tr×nh biÕn ®æi nµy. NhiÖm vô cña qu¶n lý s¶n xuÊt lµ
thiÕt kÕ vµ tæ chøc hÖ thèng s¶n xuÊt nh»m biÕn ®æi c¸c ®Çu vµo thµnh c¸c
®Èua sau mçi qu¸ tr×nh biÕn ®æi, nh-ng víi mét sè l-îng lín h¬n sè l-îng ®Çu
t- ban ®Çu. Gi¸ trÞ gia t¨ng lµ yÕu tè quan träng nhÊt, lµ ®éng c¬ ho¹t ®éng
cña c¸c doanh nghiÖp vµ mäi tæ chøc, c¸ nh©n cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸
tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp gi¸ trÞ gia t¨ng lµ nguån gèc t¹o ra thu nhËp
cho c¸c ®èi t-îng cã tham gia ®ãng gãp vµo doanh nghiÖp, còng lµ nguån t¸i
®Çu t- ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn l©u dµi cña doanh nghiÖp. Qu¶n lý s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ lµ yªu cÇu thiÕt
yÕu ®èi víi qu¶n lý mét tæ chøc.
2. Môc tiªu cña qu¶n lý s¶n xuÊt.
Doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc b»ng nguån lùc, c¸c ph-¬ng tiÖn vËt chÊt vµ
tµi chÝnh cña m×nh cã thÓ tháa m·n nh÷ng nhu cÇu cña kh¸ch hµng ng-êi tiªu
dïng, ng-êi sö dông) b»ng c¸ch s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ cung cÊp c¸c dÞch vô
nãi ®Õn doanh nghiÖp, ng-êi ta th-êng nghÜ ®Õn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
3
c«ng nghiÖp, thùc tÕ cßn cã c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc cung cÊp dÞch vô
kh¸c (dÞch vô, vËn t¶i…).
Mét doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ mét ®¬n vÞ ®éc lËp mµn nã sèng trong
mt cña nã: Trong mt sèng cña m×nh c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn qu¸ tr×nh trao
®æi vËt chÊt vµ th«ng tin. C¸c doanh nghiÖp mua yÕu tè s¶n xuÊt tõ phÝa c¸c
nhµ cung cÊp vµ tiªu thô (b¸n) s¶n phÈm cña m×nh cho ng-êi tiªu dïng (kh¸ch
hµng). Gi÷a 2 qu¸ tr×nh ®ã cÇn thiÕt ph¶i cã mét qu¸ tr×nh chÕ biÕn c¸c ®Çu
vµo ®Ó t¹o ra c¸c ®Çu ra, lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. C¸c doanh nghiÖp khi tiÒn hµng
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu nh»m môc ®Ých sinh lîi. Vµ ®Ó ®¹t ®-îc
môc tiªu nµy mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu vµ v« cïng quan träng ®èi víi c¶ hÖ
thèng tæ chøc doanh nghiÖp lµ qu¶n lý. Qu¶n lý s¶n xuÊt mét doanh nghiÖp
b¾t ®Çu ngay tõ khi doanh nghiÖp ®ã ra ®êi. Vµ qu¶n lý s¶n xuÊt cã môc tiªu
tæng qu¸t lµ ®¶m b¶o tháa m·n tèi ®a nhu cÇu cña kh¸ch trªn c¬ së sö dông
hiÖu qu¶ nhÊt c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra c¸c ®Çu ra mong muèn.
Nh»m thùc hiÖn môc tiªu tæng thÓ nµy, qu¶n lý s¶n xuÊt ®Æt ra c¸c môc
tiªu cô thÓ sau:
- §¶m b¶o chÊt l-îng, t¨ng c-êng ®ä tin cËy b»ng chÊt l-îng s¶n phÈm.
S¶n phÈm chÕ t¹o ra ph¶i phï hîp víi nh÷ng tiªu chuÈn ®-îc ®Æt ra khi
thiÕt kÕ, nghÜa lµ ph¶i phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng. ChÊt l-îng cã thÓ
®-îc ®¸nh gi¸ víi nh÷ng tiªu chuÈn ®Æt ra tõ bªn ngoµi doanh nghiÖp (vÝ dô
tiªu chuÈn vÒ vÖ sinh do Nhµ n-íc ¸p ®Æt ®èi víi l-¬ng thùc, thùc phÈm hay
tiªu chuÈn vÒ an toµn trong ngµnh xe cé), chÊt l-îng còng cã thÓ ®-îc ®¸nh
gi¸ víi nh÷ng tiªu chuÈn néi bé mµ chÝnh doanh nghiÖp ®Æt ra. Møc chÊt
l-îng còng cã thÓ ®¸nh gi¸ so víi s¶n phÈm cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh.
- §¶m b¶o thêi h¹n, cã thÓ rót ng¾n thêi gian cung cÊp s¶n phÈm. Nh-ng
thêi h¹n ®-îc x¸c ®Þnh bëi tÝnh chÊt cña s¶n phÈm vµ c¸c thÞ tr-êng, vµ còng
tïy thuéc vµo c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Lu«n ph¶i ®¶m b¶o tiÕn ®é s¶n xuÊt còng
nh- thêi h¹n cung cÊp s¶n phÈm cho kh¸ch hµng theo nhu cÇu vµ theo ®¬n ®Æt
hµng vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. Cã thÓ rót ng¾n thêi gian cung cÊp s¶n phÈm
nh-ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o vÒ chÊt l-îng.
4
- Gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt.
Gi¶m chi phÝ nh»m gi¶m gi¸ b¸n ®Ó giµnh ®-îc thÞ tr-êng, hoÆc nh»m tèi
®a hãa lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. §iÒu ®Çu tiªn lµ doanh nghiÖp ph¶i cã mét
hÖ thèng kÕ tãan cã hiÖu lùc ®Ó n¾m ®-îc c¸c th«ng tin chÝnh x¸c vÒ c¸c lo¹i
chi phÝ. Bé phËn s¶n xuÊt kh«ng lµm chñ ®-îc lîi nhuËn v× kh«ng cã thÈm
quyÒn ®Ó ®Þnh ®o¹t gi¸ b¸n, nh-ng cã tr¸ch nhiÖm gi¶m tíi møc tèi thiÓu chi
phÝ ®èi víi mét møc chÊt l-îng nhÊt ®Þnh.
- Linh ho¹t trong tæ chøc.
Cã nghÜa lµ hÖ thèng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¶i cã kh¶ n¨ng ph¶n
øng nhanh ®èi víi mäi biÕn ®æi trong ho¹t ®éng (biÕn ®æi trong thÞ tr-êng,
biÕn ®æi trong s¶n phÈm). Nh÷ng ph-¬ng ph¸p ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu nµy lµ
®µo t¹o nh©n sù, cã dù tr÷ n¨ng lùc s¶n xuÊt (n¨ng lùc s¶n xuÊt lín h¬n nhu
cÇu).
- Ngoµi ra qu¶n lý s¶n xuÊt cßn cã môc tiªu gãp phÇn ®éng viªn, khuyÕn
khÝch ng-êi lao ®éng ®Ó hä quan t©m ®Õn kÕt qu¶ chung cña doanh nghiÖp vµ
cã 1 tinh thÇn lµm viÖc say mª, s¸ng t¹o, cã hiÖu qu¶ vµ tr¸ch nhiÖm cao.
- Còng nh- c¸c môc tiªu chung cña doanh nghiÖp, nh÷ng môc tiªu vÒ
qu¶n lý s¶n xuÊt còng ph¶i ®-îc Ên ®Þnh theo cÊp bËc. Tïy theo thêi ®iÓm,
t×nh h×nh, chiÕn l-îc cña doanh nghiÖp th× møc ®é -u tiªn vµ tÇm quan träng
t-¬ng ®èi cña mçi môc tiªu ®-îc Ên ®Þnh hoÆc ®iÒu chØnh sao cho phï hîp.
Gi÷a c¸c môc tiªu cña qu¶n lý s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ g¾n bã mËt thiÕt víi
nhau t¹o thµnh søc m¹nh tæng hîp, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh
nghiÖp trªn thÞ tr-êng trong n-íc vµ quèc tÕ.
II. ChÊt l-îng s¶n phÈm.
1. Kh¸i niÖm vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm.
1.1. Kh¸i niÖm chÊt l-îng s¶n phÈm.
HiÖn ®ang tån t¹i rÊt nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ chÊt l-îng s¶n
phÈm, mçi quan ®iÓm l¹i cã nh÷ng c¨n cø khoa häc vµ thùc tiÔn kh¸c nhau.
§èi víi nh÷ng s¶n phÈm th«ng th-êng c¸c quan ®iÓm th-êng gÆp lµ:
- Theo tÝnh chÊt c«ng nghÖ cña s¶n xuÊt: chÊt l-îng s¶n phÈm lµ tæng
5
hîp nh÷ng ®Æc tÝnh bªn trong cña s¶n phÈm cã thÓ ®o ®-îc hoÆc so s¸nh ®-îc,
ph¶n ¸nh gi¸ trÞ sö dông vµ chøc n¨ng cña s¶n phÈm ®ã. §¸p øng cho nh÷ng
nhu cÇu cho tr-íc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh vÒ kinh tÕ - x· héi.
- Theo h-íng phôc vô kh¸ch hµng: chÊt l-îng s¶n phÈm chÝnh lµ møc ®é
tháa m·n nhu cÇu hay lµ sù phï hîp víi nh÷ng ®ßi hái cña ng-êi tiªu dïng.
- Theo quan niÖm thÞ tr-êng: chÊt l-îng lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c ®Æc tÝnh
cña s¶n phÈm tháa m·n ®-îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng trong giíi h¹n chi phÝ
nhÊt ®Þnh.
- C¸c nhµ kinh tÕ triÕt häc M¸c cho r»ng: Ng-êi mua vµ v× hµng cã gi¸ sö
dông vµ gi¸ trÞ sö dông Êy biÓu hiÖn b»ng th«ng sè cã thÓ ®o ®Õm, ®¸nh gi¸
biÓu thÞ ®-îc chÊt l-îng cña hµng hãa ®ã. Nh- vËy chÊt l-îng lµ gi¸ trÞ sö
dông ®ång nghÜa chÊt l-îng, lµ møc ®é hoµn thiÖn mµ s¶n phÈm ®ã tháa m·n
yªu cÇu cña ng-êi tiªu dïng.
- Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt phæ th«ng th× cho: ChÊt l-îng lµ tæng thÓ nh÷ng tÝnh
chÊt, thuéc tÝnh cña sù vËt (sù viÖc)…lªn cho sù vËt
viÖc) nµy ph©n biÖt víi sù vËt (sù viÖc kh¸c).
- Cßn tõ ®iÓn Oxford Pocket Dictonary l¹i cho: chÊt l-îng lµ møc hoµn
thiÖn, lµ ®Æc tr-ng so s¸nh hay ®Æc tr-ng tuyÖt ®èi, dÊu hiÖu ®Æc thï, c¸c d÷
kiÖn, c¸c th«ng sè c¬ b¶n.
- Theo tiªu chuÈn chÊt l-îng hµng hãa ë Ph¸p NFX 50 - 109: chÊt l-îng
lµ tiÒm n¨ng cña mét s¶n phÈm hay dÞch vô nh»m tháa m·n nhu cÇu ng-êi sö
dông.
- Theo TCVN ISO 8402: ChÊt l-îng lµ tËp hîp c¸c ®Æc tÝnh cña mét thùc
tÕ (®èi t-îng) t¹o cho thùc thÓ (®èi t-îng) ®ã kh¶ n¨ng tháa m·n nh÷ng nhu
cÇu ®· nªu ra hoÆc nhu cÇu tiÒm Èn.
§èi víi c¸c quyÕt ®Þnh, chÊt l-îng ®-îc hiÓu lµ tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh khoa
häc vµ tÝnh hiÖn thùc mµ quyÕt ®Þnh ®em l¹i cho nhµ qu¶n lý vµ cho nh÷ng ai
bÞ nã t¸c ®éng.
Tõ nh÷ng ®iÓm héi tô chung cña c¸c c¸ch hiÓu kh«ng gièng nhau, cã thÓ
®-a ra ®Þnh nghÜa sau vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm: chÊt l-îng s¶n phÈm lµ c¸c
6
thuéc tÝnh cã gi¸ trÞ cña s¶n phÈm mµ nhê ®ã s¶n phÈm ®-îc -a thÝch, ®¾t gi¸
vµ ng-îc l¹i.
Nh- vËy víi c¸c hiÓu trªn th× c¸c thuéc tÝnh cña s¶n phÈm ph¶i lµ c¸c
thuéc tÝnh cã gi¸ trÞ theo nghÜa:
+ S¶n phÈm cã Ých cho ng-êi sö dông nã.
+ S¶n phÈm ph¶i lµ lo¹i khan hiÕm.
+ S¶n phÈm ph¶i lµ lo¹i cã nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng.
+ S¶n phÈm cã kh¶ n¨ng chuyÓn giao ®-îc.
+ S¶n phÈm ph¶i ®¾t gi¸.
1.2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm.
Cã rÊt nhiÒu c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm vµ mçi mét tæ
chøc, mçi mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm kh¸c nhau th× cã hÖ
thèng c¸c chØ tiªu kh¸c nhau. Theo nhµ qu¶n lý chÊt l-îng næi tiÕng ng-êi Mü
Joesph M. Juran: "ChÊt l-îng lµ tÝnh thÝch øng". ThÝch øng tøc lµ møc ®é ®¸p
øng nhu cÇu ®èi víi kh¸ch hµng cña s¶n phÈm hoÆc dÞch vô. Cã 8 ph-¬ng diÖn
còng lµ 8 chØ tiªu chóng nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm d-íi ®©y:
1. TÝnh n¨ng: lµ tr×nh ®é kü thuËt vµ ®¼ng cÊp mµ chøc n¨ng chÝnh cña
s¶n phÈm ®¹t ®-îc. §ã chÝnh lµ t¸c dông chÝnh mµ s¶n phÈm ®em l¹i cho
ng-êi sö dông nã.
2. Chøc n¨ng kÌm theo: lµ chøc n¨ng cña s¶n phÈm khiÕn cho kh¸ch
hµng c¶m thÊy thuËn tiÖn h¬n khi sö dông.
3. TÝnh tin cËy: s¶n phÈm hoÆc dÞch vô hoµn thµnh ®¶m b¶o tÝnh chuÈn
x¸c vµ hiÖu qu¶ cña chøc n¨ng.
4. TÝnh nhÊt qu¸n: s¶n phÈm hoÆc dÞch vô ph¶i phï hîp víi b¶n h-íng
dÉn hoÆc tiªu chuÈn ®· quy ®Þnh cña dÞch vô.
5. §é bÒn: s¶n phÈm hoÆc dÞch vô ®¹t ®Õn x¸c suÊt ®é bÒn sö dông tiªu
chuÈn, ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng.
6. Sù b¶o vÖ: s¶n phÈm cã dÔ b¶o qu¶n vµ söa ch÷a hay kh«ng?
7. TÝnh thÈm mü: bÒ ngoµi cña s¶n phÈm cã tÝnh nghÖ thuËt vµ cã hÊp
dÉn hay kh«ng, cã ®¸p øng ®-îc thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng hay kh«ng?
7
8. TÝnh c¶m quan: s¶n phÈm hoÆc dÞch vô cã khiÕn cho kh¸ch hµng cã
®-îc nh÷ng sù liªn t-ëng tèt ®Ñp hay kh«ng?
ChÊt l-îng s¶n phÈm quyÕt ®Þnh bëi rÊt nhiÒu yÕu tè, xÐt tõ gãc ®é qu¶n
lý s¶n xuÊt, tÝnh æn ®Þnh cña chÊt l-îng s¶n phÈm ®-îc quyÕt ®Þnh chñ yÕu
dùa vµo tÝnh æn ®Þnh cña s¶n xuÊt vµ qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp. KÕ ho¹ch thùc hiÖn
lu«n thay ®æi, thiÕt bÞ lu«n cã sù cè, c«ng nh©n thao t¸c lu«n v¾ng mÆt, ho¹t
®éng t¸c nghiÖp thiÕu ®i tr×nh tù vµ tiªu chuÈn ®Òu lµ nh÷ng nguyªn nh©n quan
träng dÉn ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm kh«ng æn ®Þnh. Do vËy qu¶n lý s¶n xuÊt ®Ó
æn ®Þnh vµ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm lµ ®iÒu rÊt quan träng.
2. Vai trß cña chÊt l-îng s¶n phÈm.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, chÊt l-îng s¶n phÈm ®Æt lªn hµng ®Çu vµ lµ
vÊn ®Ò sèng cßn cña doanh nghiÖp. Mét s¶n phÈm dï ®· ®-îc tung ra thÞ
tr-êng ®-îc thÞ tr-êng chÊp nhËn nh-ng còng kh«ng cã ai kh«ng cã g× ®Ó ®¶m
b¶o ch¾c ch¾n r»ng s¶n phÈm ®ã sÏ tiÕp tôc thµnh c«ng nÕu doanh nghiÖp
kh«ng duy tr× vµ c¶i tiÕn n©ng cao chÊt l-îng cho s¶n phÈm cña m×nh. V× thÕ,
gi÷ v÷ng vµ n©ng cao uy tÝn cña s¶n phÈm ®Ó chiÕm mét vÞ trÝ ®¸ng kÓ trªn thÞ
tr-êng, ®Ó ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ vÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã
trªn thÞ tr-êng b¾t buéc c¸c nhµ kinh doanh lu«n ph¶i t×m c¸ch n©ng cao chÊt
l-îng s¶n phÈm cña m×nh vÒ mäi mÆt. VËy ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®-îc mét
®iÒu lµ: "N©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, cã tÇm quan träng sèng cßn ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp". §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç:
- ChÊt l-îng lu«n lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh kh¶
n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng.
- N©ng cao chÊt l-îng sÏ t¹o ®-îc uy tÝn, danh tiÕng, c¬ së cho sù tån t¹i,
ph¸t triÓn l©u dµi cña doanh nghiÖp.
- T¨ng c-êng s¶n phÈm t-¬ng ®-¬ng víi t¨ng n¨ng suÊt ld x· héi tøc sÏ
t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tiªu thô vµ n©ng cao chÊt l-îng chu chuyÓn trªn thÞ
tr-êng.
- N©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cßn lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu kÕt hîp c¸c
lo¹i lîi Ých cña doanh nghiÖp, ng-êi tiªu dïng vµ ng-êi ld.
8
- N©ng cao chÊt l-îng sÏ gãp phÇn quan träng cho viÖc tiÕt kiÖm nguyªn
vËt liÖu, vËt t-, n¨ng l-îng vµ thêi gian lao ®éng.
Bªn c¹nh ®ã n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cßn cã ý nghÜa to lín ®èi víi
toµn bé nÒn kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi cña ®Êt n-íc:
- N©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm lµ n©ng cao vÞ trÝ vµ uy tÝn cña doanh
nghiÖp trªn th-¬ng tr-êng, mang l¹i lîi nhuËn cao cho doanh nghiÖp, do ®ã
n©ng cao thu nhËp cho nhµ qu¶n lý còng nh- ng-êi lao ®éng,…Nh- vËy n©ng
cao chÊt l-îng s¶n phÈm ®ång nghÜa víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh chãng vµ
æn ®Þnh trong doanh nghiÖp nãi riªng vµ toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung.
- ChÊt l-îng s¶n phÈm cßn cã ý nghÜa chÝnh trÞ t- t-ëng vµ x· héi to lín.
X· héi cña chóng ta ngµy cµng ph¸t triÓn, b¶o ®¶m s¶n xuÊt ®-îc ra nh÷ng
s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao tøc lµ ®· ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu ngµy
cµng cao cña c¸c thµnh viªn trong x· héi, kh¬i dËy niÒm tin, sù nhiÖt t×nh,
s¸ng t¹o vµ t©m huyÕt ®èi víi c«ng viÖc, ®èi víi doanh nghiÖp, ®èi víi sù ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ cña ng-êi lao ®éng còng nh- cña mäi tÇng líp thanh niªn
trong x· héi. Hä sÏ tin t-ëng vµo kh¶ n¨ng t¨ng tr-ëng cña nÒn kinh tÕ cña
d©n téc m×nh trªn toµn thÕ giíi, sÏ tù hµo khi nãi vÒ s¶n phÈm vµ hµng hãa cña
ViÖt Nam.
- Bªn c¹nh ý nghÜa trªn, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cßn cã vai trß
quan träng víi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña n-íc ta. N©ng cao chÊt l-îng s¶n
phÈm sÏ t¹o c¬ héi vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ
chç ®øng cña doanh nghiÖp trªn tr-êng quèc tÕ. Lµm ®-îc ®iÒu nµy còng cã
nghÜa lµ chóng ta ®· tham gia s©u h¬n vµ më réng h¬n vµo sù ph©n c«ng lao
®éng quèc tÕ.
Nh- vËy n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm sÏ t¨ng thªm gi¸ trÞ sö dông cho
s¶n phÈm vµ tiÕt kiÖm hao phÝ cho x· héi. ChÊt l-îng s¶n phÈm chÝnh lµ yªu
cÇu quan träng ®èi víi mäi doanh nghiÖp vµ còng chÝnh lµ vÊn ®Ò tèi quan
träng cho nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc. N©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm cã vai trß to
lín trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ sù tån t¹i, ph¸t triÓn
cña mçi doanh nghiÖp nãi riªng.
9
3. C¸c nh©n tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng s¶n
phÈm vµ vai trß cña qu¶n lý s¶n xuÊt trong viÖc n©ng cao chÊt l-îng s¶n
phÈm.
3.1. C¸c nh©n tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm.
ChÊt l-îng s¶n phÈm phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, chØ trªn
c¬ së x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè th× míi cã thÓ ®Ò xuÊt ®-îc nh÷ng biÖn ph¸p
®Ó kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm vµ tæ chøc qu¶n lý chÆt chÏ
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Mçi mét ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng tuy nhiªn
ta chØ xÐt c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng s¶n
phÈm. Cã thÓ ph©n lo¹i thµnh mét sè nhãm yÕu tè sau:
3.1.1. Ph-¬ng thøc vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
Ph-¬ng thøc s¶n xuÊt chÝnh lµ nh÷ng c¸ch thøc sö dông nguyªn vËt liÖu
®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cïng víi nh÷ng m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ
s¶n xuÊt ®Ó t¹o ®-îc nh÷ng ®Çu ra mong muèn. Dï mét doanh nghiÖp cã m¸y
mãc, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh-ng nÕu kh«ng cã ph-¬ng thøc s¶n xuÊt hîp lý th×
sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh- viÖc hoµn thµnh
chÊt l-îng s¶n phÈm.
Qu¸ tr×nh c«ng nghÖ còng cã ¶nh h-ëng lín, quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l-îng
s¶n phÈm. §©y lµ qu¸ tr×nh phøc t¹p, cã thÓ lµm thay ®æi, bæ sung hoÆc c¶i
thiÖn tÝnh chÊt ban ®Çu cña nguyªn vËt liÖu theo h-íng sao cho phï hîp víi
c«ng dông cña s¶n phÈm. C«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi nh÷ng yÕu tè kü thuËt hiÖn
®¹i, m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i sÏ t¹o ®-îc sù thuËn lîi cao cho s¶n xuÊt, cã
tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm. §óng nh- vËy, trong s¶n xuÊt
hµng hãa, ng-êi ta sö dông phèi hîp nhiÒu lo¹i nguyªn vËt liÖu kh¸c nhau vÒ
thµnh phÇn, tÝnh chÊt, c«ng dông. N¾m v÷ng ®-îc ®Æc tÝnh cña nguyªn vËt liÖu
®Ó thiÕt kÕ s¶n phÈm lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Song qu¸ tr×nh chÕ t¹o, viÖc theo dâi
kh¶o s¸t chÊt l-îng s¶n phÈm theo tû lÖ phèi trén còng lµ vÊn ®Ò cÇn ®-îc chó
träng ®Ó më réng mÆt hµng, thay thÕ nguyªn vËt liÖu, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n chÕ
®é gia c«ng. §iÒu ®ã thuéc vÒ yÕu tè kü thuËt trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt.
10
Ngoµi ra cÇn ph¶i chó ý ®Õn thiÕt bÞ, m¸y mãc s¶n xuÊt, bëi v× nÕu chØ cã kü
thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh-ng thiÕt bÞ cò kü, l¹c hËu th× kh«ng thÓ n©ng
cao ®-îc chÊt l-îng s¶n phÈm, do kh«ng ®¹t ®-îc sù phèi hîp ®ång bé theo
yªu cÇu.
3.1.2. KÕ ho¹ch s¶n xuÊt.
Mçi mét hÖ thèng, mçi mét qu¸ tr×nh ®Òu ph¶i cã mét kÕ ho¹ch, mét
chiÕn l-îc ph¸t triÓn cô thÓ trong tõng thêi kú, tõng giai ®o¹n. Qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt còng vËy, nã cÇn cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, chiÕn l-îc s¶n xuÊt ®èi víi tõng
s¶n phÈm, tõng thÞ tr-êng vµ tõng thêi kú ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x·
héi. NÕu nh- qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã kÕ ho¹ch, cã chiÕn l-îc cô thÓ th× sÏ ®¶m
b¶o h¬n vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm còng nh- tiÕn ®é cung cÊp s¶n phÈm ra thÞ
tr-êng. Thùc tÕ ®Òu cã sù sai kh¸c gi÷a dù b¸o vµ thÞ tr-êng n¬i mµ mét doanh
nghiÖp muèn th©m nhËp. V× vËy kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ph¶i ®-îc x©y dùng trªn c¬
së n¨ng lùc s¶n xuÊt cã tÝnh ®Õn thêi gian chê ®îi, thêi gian m¸y háng… vµ
ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, dù b¸o nhu cÇu s¶n phÈm trªn thÞ tr-êng. ViÖc vËn hµnh
d©y chuyÒn s¶n xuÊt, tiÕn ®é s¶n xuÊt nÕu nh- theo ®óng kÕ ho¹ch th× chÊt
l-îng s¶n phÈm sÏ ®-îc ®¶m b¶o ®óng nh- nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ theo
mÉu m· thiÕt kÕ.
3.1.3. Nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
§©y lµ yÕu tè c¬ b¶n cña ®Çu vµo, cã ¶nh h-ëng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt
l-îng s¶n phÈm. Muèn cã s¶n phÈm ®¹t c¸c chØ tiªu chÊt l-îng, chÊt l-îng
cña nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo ph¶i ®-îc ®¶m b¶o. MÆt kh¸c ph¶i ®¶m b¶o cung
cÊp cho c¬ së s¶n xuÊt nh÷ng nguyªn vËt liÖu ®óng sè l-îng, ®óng kú h¹n nhvËy c¬ së s¶n xuÊt míi chñ ®éng æn ®Þnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn ®óng
kÕ ho¹ch chÊt l-îng.
3.1.4. ViÖc ®¶m b¶o tiÕn ®é vµ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm bao gåm nhiÒu c«ng ®o¹n kh¸c nhau
vµ ph¶i ®i theo mét tiÕn ®é nhÊt ®Þnh. C¸c s¶n phÈm kh¸c nhau víi chÊt l-îng
vµ mÉu m· ®-îc thiÕt kÕ tr-íc ®ã, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc, kÕ ho¹ch
s¶n xuÊt ®· lËp ra mét quy tr×nh s¶n xuÊt víi c¸c giai ®o¹n vµ tiÕn ®é ®¶m b¶o
11
®Ó cã thÓ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm theo ®óng kÕ ho¹ch chÊt l-îng. ChÝnh v× thÕ
viÖc s¶n xuÊt theo ®óng tiÕn ®é vµ c¸c giai ®o¹n lµ mét yªu cÇu quan träng ®Ó
æn ®Þnh vµ n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm.
3.1.5. C«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt vµ ph-¬ng ph¸p tæ
chøc qu¶n lý s¶n xuÊt.
§Ó ®¶m b¶o ®óng tiÕn ®é s¶n xuÊt còng nh- ®¶m b¶o chÊt l-îng s¶n
phÈm th× ph¶i cã mét ban chØ ®¹o kiÓm tra gi¸m s¸t chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý
toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Mét doanh nghiÖp cã nguyªn vËt liÖu tèt, kü thuËt,
c«ng nghÖ, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nh-ng kh«ng biÕt tæ chøc lao ®éng, tæ chøc s¶n
xuÊt, tæ chøc thùc hiÖn tiªu chuÈn, tæ chøc kiÓm tra gi¸m s¸t qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, kiÓm tra chÊt l-îng s¶n phÈm, tæ chøc tiªu thô, vËn chuyÓn dù tr÷, b¶o
qu¶n s¶n phÈm, hµng hãa, tæ chøc söa ch÷a,… nãi tãm l¹i, kh«ng biÕt tæ chøc
vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh th× kh«ng thÓ n©ng cao ®-îc chÊt l-îng s¶n
phÈm.
3.1.6. YÕu tè con ng-êi.
YÕu tè con ng-êi ë ®©y bao gåm c¸n bé l·nh ®¹o doanh nghiÖp, c¸n bé
c«ng nh©n viªn trong tõng ®¬n vÞ, ®Æc biÖt lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu
dïng. Nh©n tè con ng-êi cã vai trß v« cïng quan träng trong viÖc qu¶n lý c¸c
yÕu tè cßn l¹i cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®¶m b¶o chÊt l-îng s¶n phÈm.
C¸c c¸n bé l·nh ®¹o cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tÇm quan träng cña viÖc
n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm trong m«i tr-êng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt, th× hä
sÏ cã nh÷ng chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm thÓ hiÖn
trong mèi quan hÖ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch tinh
thÇn vËt chÊt… cho c«ng nh©n viªn vµ ng-êi lao ®éng,… tõ ®ã c¸n bé, c«ng
nh©n viªn vµ ng-êi lao ®éng sÏ hiÓu râ h¬n vÒ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña
m×nh trong viÖc n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, ®©y sÏ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
3.2. Vai trß cña qu¶n lý s¶n xuÊt trong viÖc n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm.
Doanh nghiÖp lµ mét hÖ thèng thèng nhÊt bao gåm 3 ph©n hÖ c¬ b¶n lµ
ph©n hÖ tµi chÝnh, ph©n hÖ s¶n xuÊt vµ ph©n hÖ marketing. Trong c¸c ho¹t
12
®éng trªn, s¶n xuÊt ®-îc coi lµ kh©u quyÕt ®Þnh t¹o ra s¶n phÈm hoÆc dÞch vô
vµ gi¸ trÞ gia t¨ng. ChØ cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt hay dÞch vô míi lµ nguån gèc
cña mäi s¶n phÈm vµ dÞch vô ®-îc t¹o ra cho doanh nghiÖp. Sù ph¸t triÓn s¶n
xuÊt vµ dÞch vô lµ c¬ së lµm t¨ng gi¸ trÞ gia t¨ng cho doanh nghiÖp, t¨ng
tr-ëng kinh tÕ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n t¹o c¬ së vËt chÊt thóc ®Èy x· héi ph¸t
triÓn. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®-îc qu¶n lý tèt gãp phÇn tiÕt kiÖm ®-îc c¸c nguån
lùc cho s¶n xuÊt, gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp
nãi chung; b¶o ®¶m chÊt l-îng s¶n phÈm hoÆc dÞch vô do kh©u s¶n xuÊt t¹o ra
nãi riªng. V× vËy hoµn thiÖn qu¶n lý s¶n xuÊt chÝnh lµ ho¹t ®éng t¹o tiÒm n¨ng
to lín cho viÖc n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l-îng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh
tranh cña c¸c doanh nghiÖp.
Nh-ng qu¶n lý s¶n xuÊt chØ cã thÓ thùc hiÖn ®-îc vai trß cña m×nh trong
mèi quan hÖ rµng buéc h÷u c¬ víi c¸c chøc n¨ng qu¶n lý kh¸c nh- qu¶n lý
marketing, qu¶n lý tµi chÝnh, qu¶n lý nh©n sù… Trong mèi quan hÖ ®ã m©u
thuÉn gi÷a chøc n¨ng th-¬ng m¹i vµ chøc n¨ng n¨ng s¶n xuÊt:
- M©u thuÉn vÒ thêi gian:
+ Th-¬ng m¹i: cµng nhanh cµng tèt.
+ S¶n xuÊt: cµng chËm s¶n xuÊt cµng rÎ.
- M©u thuÉn vÒ chÊt l-îng:
+ Th-¬ng m¹i: mét s¶n phÈm dÔ b¸n nÕu chÊt l-îng tèt.
+ S¶n xuÊt: mét s¶n phÈm cµng tèt th× cµng khã s¶n xuÊt.
- M©u thuÉn vÒ gi¸:
+ Th-¬ng m¹i: mét s¶n phÈm cµng dÔ b¸n nÕu gi¸ rÎ.
+ S¶n xuÊt: giíi h¹n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt sÏ g©y ra kh«ng Ýt khã kh¨n cho
bé phËn s¶n xuÊt.
§øng tr-íc ng· ba cña m©u thuÉn, qu¶n lý s¶n xuÊt ph¶i ®¶m b¶o c¸c
quan hÖ hµi hßa víi c¸c chøc n¨ng qu¶n lý kh¸c nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt diÔn ra ®óng kÕ ho¹ch vµ ®¶m b¶o chÊt l-îng s¶n phÈm. Nh- vËy
qu¶n lý s¶n xuÊt ®ãng vai trß v« cïng quan träng võa ®¶m b¶o tiÕn ®é s¶n
xuÊt, võa ®¶m b¶o gi¸ thµnh vµ chÊt l-îng s¶n phÈm.
13
II. néi dung cña qu¶n lý s¶n xuÊt
1. Nghiªn cøu vµ dù b¸o nhu cÇu s¶n xuÊt s¶n phÈm
1.1 Vai trß cña nghiªn cøu dù b¸o
Vai trß cña nghiªn cøu dù b¸o trong qu¶n lý s¶n xuÊt : nã gióp doanh
nghiÖp tr¶ lêi c©u hái : §Ó ®¸p øng nhu cÇu, doanh nghiÖp cÇn s¶n xuÊt s¶n
phÈm g× ? bao nhiªu ? vµo thêi gian nµo nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÐ kü thuËt cÇn
cã lµ g×
Môc ®Ých cña nghiªn cøu vµ dù b¸o lµ t¹o ra c¬ së th«ng tin cho viÖc
x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ x¸c ®Þnh n¨ng lùc s¶n xuÊt mµ
doanh nghiÖp cÇn cã
KÕt qu¶ cña nghiªn cøu vµ dù b¸o nhu cÇu s¶n phÈm sÏ lµ c¨n cø ®Ó x¸c
®Þnh cã nªn s¶n xuÊt n÷a hay kh«ng nªn s¶n xuÊt. NÕu tiÕn hµnh s¶n xuÊt th×
cÇn thiÕt kÕ hÖ thèng s¶n xuÊt nh- thÕ nµo ®Ó ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu
cÇu ®· dù b¸o
1.2 Ph©n lo¹i c¸c lo¹i h×nh dù b¸o
Cã rÊt nhiÒu c¸ch lo¹i h×nh dù b¸o tuú theo c¸c c¸ch phan lo¹i kh¸c
nhau nh-;
Ph©n lo¹i dù b¸o theo thêi gian : c¸ch ph©n lo¹i nµy lµ rÊt cÇn thiÕt vµ
thÝch hîp nhÊt trong qu¶n lý s¶n xuÊt nã bao gåm;
Dù b¸o ng¾n h¹n :Th-êng ®Ó sö dông trong kÐ ho¹ch mua hµng, ®iÒu ®é
ph©n chia c«ng viÖc, c©n b»ng nh©n lùc
Dù b¸o trung h¹n : lo¹i dù b¸o nµy cÇn thiÕt cho viÖc lËp kÐ ho¹ch s¶n
xuÊt, kÕ ho¹ch b¸n hµng lËp ng©n quü tiÒn mÆt , huy ®éng c¸c nguån lùc vµ tæ
chøc ho¹t ®éng t¸c nghiÖp
Ph©n lo¹i theo ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch dù b¸o cã thÓ chia nh- sau
Dù b¸o ®Þnh tÝnh dùa vµo suy ®o¸n, c¶m nhËn chñ yÕu b»ng trùc gi¸c,
kinh nghiÖm vµ sù nh¹y c¶m cña nhµ qu¶n lý. C¸c ph-¬ng ph¸p dù b¸o ®Þnh
tÝnh th-êng sö dông lµ:
+ LÊy ý kiÕn cña Ban qu¶n lý ®iÒu hµnh
+ LÊy ý kiÕn cña nh÷ng ng-êi b¸n hµng
14
+ LÊy ý kiÕn cña kh¸ch hµng
+ LÊy ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia ë nh÷ng vïng ®Þa lý kh¸c nhau ®Ó x©y
dùng dù b¸o (ph-¬ng ph¸p delphi).
Dù b¸o ®Þnh l-îng: Lµ dù b¸o l-îng ho¸, dùa chñ yÕu vµo c¸c m« h×nh
to¸n häc vµ m« h×nh thèng kª cã nhiÒu ph-ong ph¸p dù b¸o ®Þnh l-îng,
nh-ng dï lµ ph-¬ng ph¸p nµo th× còng cÇn thùc hiÖn c¸c b-íc sau ®©y:
+ X¸c ®Þnh môc ®Ých cña dù b¸o
+ Lùa chon nh÷ng s¶n phÈm cÇc dù b¸o
+ Chän m« h×nh dù b¸o
+ Phª chuÈn
+ TiÕn hµnh dù b¸o
+ ¸p dông nh÷ng kÕt qu¶ dù b¸o
Trªn thùc tÕ cã nhiÒu ph-¬ng ph¸p dù b¸o kh¸c nhau, mçi ph-¬ng ph¸p
®Òu cã -u vµ nh-îc ®iÓm cña nã, tuú tõng tr-êng hîp cô thÓ mµ ta chän
ph-¬ng ph¸p thÝch hîp. Vµ trong qu¶n lý s¶n xuÊt viÖc lùa chän sö dông lo¹i
h×nh dù b¸o nµo ®ßi hái ph¶i tÝnh ®Õn nhiÒu nh©n tè ¶nh h-ëng nh-: chu k×
sèng cu¶ s¶n phÈm, tèc ®é t¨ng tr-ëng cña thÞ tr-êng, ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn
cô thÓ cña doanh nghiÖp, sè l-îng vµ chÊt l-îng cña d÷ liÖu v .v…
Ch¼ng h¹n nh©n tè chu kú sèng cña s¶n phÈm trªn thÞ tr-ßng tõ lóc xuÊt
hiÖn ®Õn lóc bÞ huû diÖt th-êng tr¶i qua 4 giai ®o¹n.
- Giai ®o¹n 1: Giíi thiÖu s¶n phÈm ra thÞ tr-ßng
- Giai ®o¹n 2: T¨ng tr-ëng ph¸t triÓn
- Giai ®o¹n 3: ChÝn muåi
- Giai ®o¹n 4: Suy tho¸i
S¶n phÈm nµo ®ang lµm trong giai ®o¹n 1,2 cña chu kú sèng th× cÇn ®-îc
dù b¸o dµi h¹n h¬n khi chóng ta ®ang ë giai ®o¹n 3.
Trong giai ®o¹n 1: Th-êng cã rÊt Ýt hoÆc hÇu nh- kh«ng cã s½n sè liÖu,
ng-êi ta sö dông dù b¸o ®Þnh tÝnh nhiÒu h¬n lµ ®Þnh l-îng.
§Õn giai ®o¹n 2: TÝnh æn ®Þnh vµ tÝnh dù b¸o ®-îc cña doanh nghiÖp lµ
lín nhÊt, nªn lo¹i dù b¸o dµi h¹n vµ dù b¸o ®Þnh l-îng l¹i tá ra thÝch hîp.
15
Trong giai ®o¹n suy tho¸i: Dù b¸o nªn chuyÓn tõ dµi h¹n sang ng¾n h¹n
tõ ®Þnh l-îng sang ®Þnh tÝnh.
2. ThiÕt kÕ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ.
Trªn c¬ së nh÷ng th«ng tin thu ®-îc tõ dù b¸o, doanh nghiÖp sÏ lùa chän
thiÕt kÕ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ nh»m ®¶m b¶o ®óng nh÷ng ®Æc tÝnh kÝnh tÕ –
kü thuËt cña s¶n phÈm mµ thÞ tr-êng yªu cÇu vµ phï hîp víi kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt cña doanh nghiÖp. Th«ng th-êng cã nhiÒu ph-¬ng ¸n thiÕt kÕ s¶n phÈm
vµ c«ng nghÖ, do ®ã ph¶i ®-a ra nh÷ng tiªu chuÈn ®Ó lùa chän.
2.1. ThiÕt kÕ s¶n phÈm
C«ng viÖc thiÕt kÕ s¶n phÈm ®-îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù l« gic nhÊt
®Þnh víi sù tham gia phèi hîp cña nhiÒu c¸n bé qu¶n lý, chuyªn gia vµ kü strong lÜnh vùc kh¸c nhau.
KÕt qu¶ cña thiÕt kÕ s¶n phÈm lµ nh÷ng b¶n vÏ kü thuËt, thuyÕt minh vÒ
c©ó tróc, thµnh phÇn vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt cña s¶n phÈm.
Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña thiÕt kÕ s¶n phÈm lµ ph¶i thiÕt kÕ sao cho ng-êi
sö dông cã thÓ nhËn biÕt sö dông s¶n phÈm. Qu¸ tr×nh xem xÐt, lùa chän vµ
ph¸t triÓn mét ý t-ëng thiÕt kÕ s¶n phÈm thµnh mét dù ¸n thµnh mét s¶n phÈm
cô thÓ th-êng dùa vµo 4 tiªu thøc sau:
Kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña s¶n phÈm: S¶n phÈm míi cã t¹o ®-îc -u thÕ
c¹nh tranh hoÆc ®¸p øng tèt h¬n yªu cÇu tèt h¬n cña kh¸ch hµng.
Tèc ®é ph¸t triÓn cña s¶n phÈm: CÇn bao l©u kÓ tõ lóc nghiªn cøu thiÕt
kÕ s¶n phÈm ®Õn s¶n xuÊt thö ®¹i trµ vµ cho ®Õn lóc ®-a s¶n phÈm ra tiªu thô
trªn thÞ tr-êng?
§iÒu quan träng nhÊt ë ®©y kh«ng ph¶i lµ thêi gian dµi hay ng¾n mµ lµ
s¶n phÈm cã thÓ ®-a ra sím h¬n so víi ®èi thñ c¹nh tranh hay kh«ng?
Chi phÝ cho s¶n phÈm: Cã ®¶m b¶o lµ chi phÝ trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm lµ
thÊp nhÊt ®Õn møc cã thÓ hay kh«ng.
Chi phÝ cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n phÈm: vÒ nguyªn t¾c, c hi phÝ nµy
kh«ng ®-îc lín h¬n lîi Ých mµ nã t¹o ra. Trªn thùc tÕ, chi phÝ nµy th-êng
®-îc so s¸nh víi møc dù kiÕn trong ng©n s¸ch dµnh cho nghiªn cøu.
16
2.2. ThiÕt kÕ c«ng nghÖ
Kh¸i niÖm: ThiÕt kÕ c«ng nghÖ lµ lùa chän vµ x¸c ®Þnh quy tr×nh vµ
ph-¬ng ph¸p c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm. Nã gióp doanh nghiÖp tr¶ lêi c©u
hái ph¶i s¶n xuÊt víi c¸ch thøc nh- thÕ nµo.
Mçi lo¹i s¶n phÈm ®Òu ®ßi hái ph-¬ng ph¸p vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt t-êng øng, cho nªn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm sÏ lµ c¨n cø quan
träng cho thiÕt kÕ quy tr×nh c«ng nghÖ.
Trong giai ®o¹n nµy, bé phËn phô tr¸ch ph¶i x¸c ®Þnh m¸y mãc thiÕt bÞ
nµo sÏ ®-îc sö dông, tr×nh tù c¸c b-íc c«ng nghÖ chÕ t¹o vµ nh÷ng yªu cÇu kü
thuËt ®Ó cã kh¶ n¨ng t¹o ra nh÷ng ®Æc ®iÓm s¶n phÈm theo thiÕt kÕ.
C¨n cø lùa trän c«ng nghÖ:
Doanh nghiÖp th-êng lùa chän c«ng nghÖ trªn c¬ së c©n nh¾c 4 yÕu tè
c¹nh tranh chñ yÕu:
- Chi phÝ
- Tèc ®é cung cÊp s¶n phÈm, dÞch vô cho thÞ tr-êng
- ChÊt l-îng s¶n phÈm dÞch vu do c«ng nghÖ t¹o ra
- TÝnh linh ho¹t cña c«ng nghÖ
Ngoµi ra, c¸c tæ chøc cßn ph¶i chó ý ®Õn c¸c tiªu chuÈn qu¶n lý m«i
tr-êng khi lùa chän c«ng nghÖ.
ViÖc thiÕt kÕ c«ng nghÖ bao gåm c¶ viÖc c¶i tiÕn c¸c c«ng nghÖ hiÖn cã
lÉn c«ng nghÖ míi. V× viÖc thiÕt kÕ c«ng nghÖ míi rÊt phøc t¹p vµ tèn kÐm do
vËy nã chØ ®-îc thùc hiÖn ë c¸c c«ng ty. TËp ®oµn cã n¨ng lùc nghiªn cøu
m¹nh.
Mét sè h×nh thøc thiÕt kÕ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ:
Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, c«ng t¸c thiÕt kÕ
s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ cã thÓ ®-îc thùc hiÖn d-íi mét sè h×nh thøc sau ®©y:
Liªn kÕt hîp t¸c vµ hîp ®ång mua b¸n gi÷a mét bªn lµ doanh nghiÖp cã
nhu cÇu mua c¸c b¶n thiÕt kÕ s¶n phÈm míi nh-ng kh¶ n¨ng nghiªn cøu bÞ
h¹n chÕ, víi mét bªn lµ c¬ së nghiªn cøu nh- viÖn nghiªn cøu, tr-êng ®¹i häc
cã kh¶ n¨ng nghiªn cøu vµ cung cÊp c¸c thiÕt kÕ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ
17
nh-ng kh¶ n¨ng trùc tiÕp khai th¸c vµ sö dông c«ng nghÖ, s¶n phÈm ®ã bÞ h¹n
chÕ .
Thµnh lËp dù ¸n trong c«ng ty ®Ó nghiªn cøu thiÕt kÕ s¶n phÈm c«ng
nghÖ míi
Thµnh lËp viÖn nghiªn cøu, trung t©m nghiªn cøu, phßng nghiªn cøu
trong c¸c c«ng ty lín, c¸c tËp ®oµn. §©y lµ m« h×nh tæ chøc kÕt hîp nghiªn
cøu víi s¶n xuÊt .
3. Ho¹ch ®Þnh n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ lùa chän kÕ ho¹ch s¶n xuÊt phï hîp
3.1 Ho¹ch ®Þnh n¨ng lùc s¶n xuÊt
N¨ng lùc s¶n xuÊt chÝnh lµ c«ng suÊt m¸u mãc thiÕt bÞ vµ d©y chuyÒn
c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp trong mét ®¬n vÞ thêi gian. Nã th-êng ®-îc ®o
b»ng s¶n l-îng ®Çu ra cña mét doanh nghiÖp, hoÆc sè l-îng ®¬n vÞ ®Çu vµo
®-îc sö dông ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh
C«ng suÊt thiÕt kÕ lµ c«ng suÊt tèi ®a mµ doanh nghiÖp cã thÓ ®¹t ®ù¬c
trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ
C«ng suÊt hiÖu qu¶ : lµ tæng ®Çu ra tèi ®a mµ doanh nghiÖp mong
muèn cã thÓ ®¹t ®-îc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¬ cÊu s¶n phÈm dÞch
vô tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn c¸c qui tr×nh c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh s¶n
xuÊt, kÕ ho¹ch duy tr× b¶o hµnh söa ch÷a ®Þnh kú
C«ng suÊt thùc tÕ : lµ khèi l-îng s¶n phÈm doanh nghiÖp ®¹t ®-îc trong
thùc tÕ
Tr×nh tù ho¹ch ®Þnh n¨ng lùc s¶n xuÊt:
§¸nh gi¸ c«ng suÊt hiÖn cã trªn c¬ së ph©n tÝch cña lo¹i h×nh s¶n xuÊt,
doanh nghiÖp sÏ x¸c ®Þnh n©ng suÊt hiÖn cã vµ chØ râ nh÷ng nguyen nhan dÉn
®Õn biÕn ®éng cña c«ng suÊt
¦íc tÝnh nhu cÇu c«ng suÊt, c¨n cø vµo nhu cÇu c¸c lo¹i s¶n phÈm vµ
dÞch vô kh¸c nhau. TiÕn hµnh so s¸nh gi÷a nhu cÇu c«ng suÊt víi c«ng suÊt
hiÖn cã ®Ó x¸c ®Þnh c«ng suÊt cÇn bæ sung .
X©y dùng c¸c kÕ ho¹ch c«ng suÊt kh¸c nhau
18
§¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu tµi chÝnh, kinh tÕ x· héivµ c«ng nghÖ cña tõng
ph-¬ng ¸n ®-a ra
Lùa chän kÕ ho¹ch c«ng suÊt phï hîp nhÊt ®èi víi t×nh h×nh thùc tÕ cña
doanh nghiÖp vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®-îc môc tiªu chiÕn l-îc ®-îc ®Ò ra.
3.1 Lùa chän qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
Khi lùa chän ®-îc s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ th× cÇn tiÕn hµnh lùa chän
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt phï hîp ®Ó cã ®-îc hiÖu qu¶ cao nhÊt ®èi víi doanh nghÞªp
Theo kh¶ n¨ng liªn tôc s¶n xuÊt cña s¶n phÈm :
- Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt liªn tôc : t¹o ra khèi l-îng s¶n phÈm lín chñng lo¹i
Ýt mang tÝnh chuyªn m«n ho¸ cao
M¸y mãc thiÕt bÞ ®-îc bè trÝ theo d©y chuyÒn
S¶n phÈm di chuyÓn trong doanh nghiÖp thµnh c¸c dßng liªn tôc
Sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ chuyªn dïng
Lao ®éng chuyªn m«n ho¸ cao
-u ®iÓm : T¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao
Chi phÝ trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm thÊp nªn gi¸ thµnh cña snr phÈm h¹
Kh¶ n¨ng tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt cao
Qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh s¶n xuÊt liªn tôc ®¬n gi¶n
DÔ kiÓm tra kiÓm so¸t ®-îc chÊt l-îng s¶n phÈm vµ hµng dù tr÷
Nh-îc ®iÓm:
TÝnh linh ho¹t kÐm
Khã thÝch øng víi thay ®æi cña m«i tr-êng
- Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸n ®o¹n : Khèi l-îng sn¶ phÈm s¶n xuÊt ra lµ
nhá, thËm chÝ lµ ®¬n chiÕc
Chñng lo¹i s¶n phÈm nhiÒu ®a d¹ng vµ hay thay ®æi
N¬i lµm viÖc thùc hiÖn nhiÒu b-íc c«ng viÖc kh¸c nhau
M¸y mãc thiÕt bÞ ®a n¨ng
¦u ®iÓm : hÖ thèng s¶n xuÊt dùa vµo qu¸ tr×nh nµy th× kh¸ linh ho¹t,
cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao hoµ nhËp víi thay ®æi cña c«ng nghÖ, ®¸p øng kÞp
thêi nh÷ng ®¬n hµng th-êng xuyªn thay ®æi vµ rÊt ®a d¹ng cña kh¸ch hµng
19
- Xem thêm -
.PDF 
50 
69 
148 
