Tài liệu Hoàn thiện công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TRẦN ĐỨC TOÀN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ KHU VỰC NÔNG THÔN TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP < THÁI NGUYÊN, NĂM 2021 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TRẦN ĐỨC TOÀN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ KHU VỰC NÔNG THÔN TỈNH THÁI NGUYÊN Ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 8.62.01.15 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP < NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ YẾN THÁI NGUYÊN, NĂM 2021 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học hàm, học vị nào. Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các trích dẫn trong khóa luận đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tôi xin cam đoan rằng trong quá trình thực hiện đề tài này tại địa phương tôi luôn chấp hành đúng các quy định của địa phương nơi thực hiện đề tài. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2021 Học viên Trần Đức Toàn ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng đào tạo (Bộ phận sau đại học), Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, cùng các thầy cô giáo Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Thị Yến đã trực tiếp hướng dẫn chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, cán bộ cơ quan thuế tỉnh Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ khi điều tra số liệu giúp tôi hoàn thành luận văn này. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn cơ quan, gia đình, bạn bè đã động viên giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 4 năm 2021 Học viên Trần Đức Toàn iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ......................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................ vii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii DANH MỤC SƠ ĐỒ ....................................................................................... ix TRÍCH YẾU LUẬN VĂN ................................................................................ x MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 2 3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 2 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 2 4. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học và thực tiễn ................................... 3 4.1. Những đóng góp mới về lý luận ................................................................ 3 4.2. Những đóng góp mới về thực tiễn ............................................................. 3 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI............................................ 4 1.1. Cơ sở lý luận về kiểm tra thuế khu vực nông thôn .................................... 4 1.1.1. Khái niệm kiểm tra thuế khu vực nông thôn........................................... 4 1.1.2. Vai trò kiểm tra thuế khu vực nông thôn ................................................ 5 1.1.3. Nhiệm vụ kiểm tra thuế ........................................................................... 6 1.1.4. Nội dung kiểm tra thuế trong khu vực nông thôn ................................... 9 1.1.5. Đặc điểm công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn ........................... 13 1.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến kiểm tra thuế khu vực nông thôn ............... 14 iv 1.2. Cơ sở thực tiễn về kiểm tra thuế khu vực nông thôn tại một số địa phương trong nước .......................................................................................... 16 1.2.1. Kinh nghiệm của Cục Thuế tỉnh Nghệ An............................................ 16 1.2.2. Kinh nghiệm của Cục Thuế tỉnh Ninh Bình ......................................... 18 1.2.3. Kinh nghiệm của Cục Thuế Hà Nội .................................................. 20 1.2.4. Kinh nghiệm của Cục Thuế tỉnh Bình Định ......................................... 21 1.2.5. Bài học kinh nghiệm cho công tác kiểm tra thuế của Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên............................................................................................. 23 1.3. Tổng quan các công trình nghiên cứu ...................................................... 24 Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................................................. 26 2.1. Đặc điểm tỉnh Thái Nguyên và Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên ................. 26 2.1.1. Giới thiệu tỉnh Thái Nguyên ................................................................. 26 2.1.2. Giới thiệu Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên ................................................ 29 2.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 37 2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 37 2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 37 2.3.2. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 40 2.3.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 40 2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 40 2.4.1. Các chỉ tiêu về tình hình phát triển kinh tế xã hội tỉnh Thái Nguyên ......... 40 2.4.2. Các chỉ tiêu giá công tác kiểm tra thuế tại khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên................................................................................. 43 Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 47 3.1. Thực trạng về công tác kiểm tra thuế tại khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019.................................................................. 47 3.1.1. Đội ngũ cán bộ kiểm tra thuế ................................................................ 47 3.1.2. Quy trình kiểm tra thuế ......................................................................... 49 v 3.1.3. Xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong kiểm tra thuế .......... 56 3.1.4. Tổng hợp công tác kiểm tra thuế........................................................... 58 3.2. Thực trạng khảo sát công tác kiểm tra thuế tại khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên............................................................................................. 62 3.2.1. Xây dựng, phê duyệt kế hoạch tiến hành kiểm tra thuế ........................ 62 3.2.2. Kiểm tra tính đầy đủ, tính pháp lý và thời hạn kê khai của hồ sơ khai thuế .......................................................................................................... 64 3.2.3. Xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong kiểm tra thuế .......... 66 3.2.4. Tổng hợp công tác kiểm tra thuế........................................................... 68 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác kiểm tra thuế tại khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên .................................................................................... 70 3.3.1. Yếu tố chủ quan .................................................................................... 70 3.32. Yếu tố khách quan .................................................................................. 72 3.4. Đánh giá chung ........................................................................................ 77 3.4.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 77 3.4.2. Những tồn tại, hạn chế .......................................................................... 77 3.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................... 80 3.5. Định hướng và quan điểm trong công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên .................................................................................... 83 3.5.1. Định hướng............................................................................................ 83 3.5.2. Quan điểm ............................................................................................. 84 3.6. Các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên............................................................................................. 87 3.6.1. Nâng cao trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ kiểm tra thuế .................................................................................................... 87 3.6.2. Hoàn thiện quy trình phối hợp giữa bộ phận kiểm tra thuế với các bộ phận khác trong cơ quan thuế .................................................................... 89 3.6.3. Hoàn thiện công tác kiểm tra thuế tại khu vực nông thôn .................... 90 vi 3.6.4. Hoàn thiện công tác xử lý vi phạm pháp luật đối với hành vi nộp chậm thuế tại khu vực nông thôn .................................................................... 92 3.6.5. Hoàn thiện công tác đăng ký, kê khai thuế trong khu vực nông thôn......... 93 3.6.6. Hoàn thiện công tác tổ chức thu thuế tại khu vực nông thôn ............... 94 KẾT LUẬN .................................................................................................... 99 1. Kết luận ....................................................................................................... 99 2. Kiến nghị ................................................................................................... 100 2.1. Đối với chính quyền địa phương............................................................ 100 2.2. Đối với cơ quan thuế .............................................................................. 101 2.3. Đối với người nộp thuế .......................................................................... 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 103 vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BTC Bộ Tài chính CBCC Cán bộ công chức CNTT Công nghệ thông tin CQNN Cơ quan nhà nước CQT Cơ quan thuế DN Doanh nghiệp ĐTB Điểm trung bình ĐTNT Đối tượng nộp thuế GTGT Giá trị gia tăng HHDV Hàng hóa dịch vụ HTX Hợp tác xã KT-XH Kinh tế-xã hội KVNT Khu vực nông thôn NLĐ Người lao động NNT Người nộp thuế NSNN Ngân sách nhà nước PVS Phỏng vấn sâu QĐ Quyết định QLHS Quản lý hồ sơ QLT Quản lý thuế SXKD Sản xuất kinh doanh TCT Tổng Cục thuế TNCN Thu nhập cá nhân TNDN Thu nhập doanh nghiệp TT Thông tư TTHC Thủ tục hành chính UBND Ủy ban nhân dân XKLĐ Xuất khẩu lao động viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Trình độ cán bộ, công chức làm công tác kiểm tra thuế tại Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên từ năm 2017-2019 ............... 47 Bảng 3.2. Kế hoạch tiến hành kiểm tra thuế tại khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019 ............... 51 Bảng 3.3. Kiểm tra hồ sơ khai thuế tại KVNT tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019 ................................................................ 53 Bảng 3.4: Kiểm tra việc chấp hành chế độ quản lý, sử dụng hóa đơn tại KVNT tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019 ........... 54 Bảng 3.5: Tình hình vi phạm khi kiểm tra thuế tại khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019 ........ 57 Bảng 3.6: Kết quả kiểm tra thuế khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019 ................................... 61 Bảng 3.7: Ý kiến đánh giá về công tác lập kế hoạch kiểm tra thuế khu vực nông thôn tại tỉnh Thái Nguyên ................................. 63 Bảng 3.8: Đánh giá về quy trình kiểm tra thuế khu vực nông thôn tại Thái Nguyên...................................................................... 65 Bảng 3.9: Ý kiến đánh giá về xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong kiểm tra thuế khu vực nông thôn tại tỉnh Thái Nguyên......................................................................... 67 Bảng 3.10: Ý kiến đánh giá về kết quả kiểm tra thuế Khu vực nông thôn tại tỉnh Thái Nguyên ......................................................... 69 ix DANH MỤC SƠ ĐỒ, HỘP Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy của Cục Thuế Thái Nguyên ................... 32 Hình 3.1. Quy trình kiểm tra thuế tại Cục thuế tỉnh Thái Nguyên ... 49 Hộp 3.1. Ý kiến đánh giá của lãnh đạo về công tác nâng cao chất lượng của người làm nhiệm vụ kiểm tra thuế ................... 71 Hộp 3.2. Ý kiến về công tác xây dựng kế hoạch kiểm tra thuế ....... 72 Hộp 3.3. Ý kiến về mức độ hoàn thiện của hệ thống pháp luật thuế .................................................................................... 73 Hộp 3.4. Ý kiến về mức độ hoàn thiện của cơ chế và chính sách thuế .................................................................................... 74 Hộp 3.6. Ý kiến về mức độ ý thức tuân thủ pháp luật của người nộp thuế ..................................................................... 75 Hộp 3.7. Ý kiến về sự phối hợp của các cơ quan nhà nước có liên quan ........................................................................... 76 x TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Trần Đức Toàn Tên luận văn: Hoàn thiện công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên Ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 8620115 Tên cơ sở đào tạo: Trường Đại học Nông lâm Mục đích nghiên cứu Mục tiêu chung: Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên, từ đó đề xuất giải pháp công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế tại khu vực nông thôn. Mục tiêu cụ thể: (1) Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm tra thuế khu vực nông thôn; (2) Đánh giá thực trạng công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tại Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên năm 2017-2019; Nhận diện yếu tố ảnh hưởng đến công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên; (3) Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn của Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên đến năm 2025. Phương pháp nghiên cứuLuận văn sử dụng phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp và sơ cấp nhằm đánh giá thực trạng công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên. Đồng thời luận văn sử dụng phương pháp phân tích như thống kê mô tả, so sánh, phương pháp chuyên gia, sử dụng phương pháp xử lý số liệu bằng công cụ excel để phân tích kết quả khảo sát nhằm đánh giá thực trạng công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên. Kết quả chính và kết luận Luận văn đã tập trung phân tích các nội dung của công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên là: đội ngũ cán bộ kiểm tra thuế; quy trình kiểm tra thuế; xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong kiểm tra thuế. Luận văn đưa ra được các giải pháp quan trọng đó là: Hoàn thiện quy trình phối hợp giữa xi bộ phận kiểm tra thuế với các bộ phận khác trong cơ quan thuế; Hoàn thiện công tác kiểm tra thuế tại khu vực nông thôn; hoàn thiện công tác tổ chức thu thuế tại khu vực nông thôn; hoàn thiện công tác xử lý vi phạm pháp luật đối với hành vi nộp chậm thuế tại khu vực nông thôn; hoàn thiện công tác đăng ký, kê khai thuế trong khu vực nông thôn; hoàn thiện công tác tổ chức thu thuế tại khu vực nông thôn; nâng cao trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ kiểm tra thuế; hoàn thiện các phần mềm ứng dụng hỗ trợ kỹ thuật quản lý rủi ro; tăng cường trang bị cơ sở vật chất và các điều kiện cần thiết khác phục vụ công tác kiểm tra thuế tại KVNT. Bên cạnh đó tác giả đưa ra kiến nghị đối với chính quyền địa phương, cơ quan thuế và người nộp thuế để các giải pháp có khả năng thực thi trong thực tiễn. 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước (NSNN), các quốc gia đều tồn tại phát triển trên cơ sở nguồn thu ngân sách, trong đó, thu từ thuế đóng vai trò chủ yếu và mang tính quyết định. Ngoài ra, thuế còn là một công cụ quản lý quan trọng, có hiệu lực để Nhà nước quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Phạm vi và đối tượng tác động của thuế rất rộng, liên quan đến mọi ngành, mọi cấp, mọi công dân của mỗi quốc gia và các quốc gia khác có liên quan đến lợi ích kinh tế. Có thể nói, hệ thống chính sách, pháp luật thuế Nhà nước có vai trò, vị trí vô cùng quan trọng của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, của việc bảo vệ độc lập chủ quyền quốc gia và hội nhập quốc tế. Vì vậy, quản lý thuế là hoạt động được sự quan tâm của Nhà nước nói chung và của các chính quyền cũng như các ban ngành đoàn thể. Trong những chức năng của quản lý thuế, kiểm tra thuế là một trong những chức năng quan trọng nhất, vì kiểm tra thuế là cách thức cơ bản để cơ quan thuế phát hiện, ngăn ngừa, cảnh báo và xử lý kịp thời những gian lận thuế. Kiểm tra thuế cũng giúp phát hiện những bất hợp lý trong chính sách thuế và pháp luật thuế để nghiên cứu bổ sung, sửa đổi nhằm phát huy tốt nhất vai trò của thuế trong việc đảm bảo số thu cho NSNN và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Bởi vậy, muốn nâng cao hiệu quả quản lý thuế, một trong những việc mà cơ quan thuế các cấp phải làm là thường xuyên hoàn thiện và nâng cao hiệu quả kiểm tra thuế. Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên là cơ quan quản lý thuế thuế cấp tỉnh, đóng vai trò quan trọng trong quá trình hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách, tốc độ tăng trưởng thu ngân sách năm sau luôn cao hơn năm trước: năm 2017 đạt 8,6%; năm 2018 đạt 9,71% và năm 2019 đạt 11,38% (Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên, 2017-2019). Trong kết quả đó có phần đóng góp không nhỏ của kiểm 2 tra thuế. Mặc dù đã có nhiều cố gắng song kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế vẫn còn những bất cập, chưa đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn và vẫn còn những hạn chế nhất định, tỷ lệ vi phạm thuế trong khu vực nông thôn năm 2019 là 3,2%, hình thức kiểm tra còn mang tính hình thức do hiện nay, cán bộ kiểm tra mỏng trong khi địa bàn kiểm tra thuế khu vực nông thôn có phạm vi rất rộng; quy trình kiểm tra thuế còn rườm rà, đối tượng nộp thuế, cách thức kê khai thuế chưa có sự đồng nhất, đúng nội dung; ứng dụng công nghệ thông tin trong kê khai và nộp thuế còn hạn chế…do vậy, cần nghiên cứu hoàn thiện để góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuế. Xuất phát từ thực tế đó, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên” làm luận văn tốt nghiệp thạc sỹ, luận văn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm tra thuế khu vực nông thôn; - Đánh giá thực trạng công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tại Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên năm 2017-2019; Nhận diện yếu tố ảnh hưởng đến công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên; - Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn của Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên đến năm 2025. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng điều tra khảo sát là cán bộ cơ quan quản lý nhà nước về thuế cấp tỉnh và cấp huyện; và đối tượng nộp thuế khu vực nông thôn. Đối tượng nghiên cứu là công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn của Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu số liệu thứ cấp giai đoạn 2017-2019, số liệu sơ cấp khảo sát năm 2020. 3 - Về không gian: Luận văn nghiên cứu công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn của Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên. - Về nội dung: Luận văn tập trung phân tích thực trạng, từ đó đề xuất giải pháp tăng cường công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn tỉnh Thái Nguyên đến năm 2025. 4. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học và thực tiễn 4.1. Những đóng góp mới về lý luận Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác kiểm tra thuế khu vực nông thôn. Sắp xếp một cách có hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu. 4.2. Những đóng góp mới về thực tiễn Luận văn là tài liệu có giá trị cung cấp cho cơ quan kiểm tra thuế khu vực nông thôn; các cơ quan ban ngành trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Những giải pháp của luận văn là căn cứ khoa học cho các cơ quan quản lý nhà nước địa phương xác định công tác kiểm tra thuế trong khu vực nông thôn. Đồng thời luận văn có giá trị tham khảo cho học viên, nghiên cứu về về lĩnh vực kiểm tra thuế khu vực nông thôn. 4 Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Cơ sở lý luận về kiểm tra thuế khu vực nông thôn 1.1.1. Khái niệm kiểm tra thuế khu vực nông thôn * Khái niệm kiểm tra thuế Kiểm tra thuế là việc CQT tiến hành kiểm tra tính đầy đủ, chính xác của các thông tin, tài liệu trong hồ sơ thuế nhằm đánh giá sự tuân thủ pháp luật về thuế của NNT. Theo Giáo trình Quản lý thuế (2016) của Học viện Tài chính thì: Kiểm tra thuế là hoạt động của cơ quan thuế trong việc xem xét tình hình thực tế của đối tượng kiểm tra, từ đó đối chiếu với chức năng nhiệm vụ, yêu cầu đặt ra đối với đối tượng kiểm tra để có những nhận xét, đánh giá về tình hình chấp hành nghĩa vụ thuế của đối tượng kiểm tra (Học viện tài chính, 2016). Hoạt động quản lý Nhà nước chính là sự tác động có định hướng của chủ thể quản lý - CQT tới các đối tượng quản lý - đối tượng nộp thuế nhằm đạt được mục tiêu động viên một phần thu nhập quốc dân vào NSNN. Do vậy, kiểm tra thuế chính là một công đoạn và là một yếu tố cấu thành của hoạt động lãnh đạo quản lý Nhà nước của CQT. Hoạt động quản lý của CQT bao gồm từ việc xây dựng các mục tiêu kế hoạch trong giai đoạn nhất định đến việc tổ chức để thực hiện các mục tiêu kế hoạch đó và sau cùng là tiến hành kiểm tra thuế, việc thực hiện đó như thế nào để từ đó tác động ngược trở lại từ khâu xác định chủ trương kế hoạch có hợp lý hay không nhằm đảm bảo cho hoạt động của CQT đạt được hiệu quả cao. Như vậy có thể thấy, kiểm tra thuế là một biện pháp hữu hiệu nhằm phát hiện ngăn ngừa vi phạm, giúp NNT nhận thấy luôn có một hệ thống giám sát hiệu quả tồn tại và kịp thời phát hiện các hành vi vi phạm của họ. Bên cạnh việc tôn trọng kết quả tự tính, tự khai tự nộp thuế của NNT, CQT thực hiện các biện pháp giám sát hiệu quả vừa đảm bảo khuyến khích sự tuân thủ tự nguyện, vừa đảm bảo phát hiện ngăn ngừa các trường hợp vi phạm pháp luật thuế. 5 Phạm vi kiểm tra thuế là khá rộng; đối tượng kiểm tra thuế rất đa dạng, bao gồm các tổ chức và cá nhân, trên mọi lĩnh vực của ngành kinh tế, NNT bao gồm mọi tổ chức và cá nhân trong xã hội thuộc phạm vi điều chỉnh của các Luật thuế. Kiểm tra thuế là công việc rất khó khăn phức tạp vì ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế của đối tượng được kiểm tra thuế. ĐTNT thường xuyên tìm mọi cách nhằm trốn thuế, lách và tránh thuế, gây khó khăn cho CQT trong kiểm tra thuế. Kiểm tra thuế đòi hỏi cao về năng lực, chuyên môn và phẩm chất đạo đức của công chức thuế. Để xác định đúng đắn nghĩa vụ thuế của đối tượng được kiểm tra, đòi hỏi người cán bộ thuế không chỉ nắm chắc các luật thuế mà còn phải nắm bắt được bản chất các hoạt động kinh tế của đối tượng kiểm tra, có nghĩa là người cán bộ kiểm tra thuế phải có sự am hiểu sâu rộng về kinh tế, giỏi kế toán, sâu sắc trong tư duy logic,… Đồng thời, người cán bộ kiểm tra thuế phải có phẩm chất đạo đức tốt, bản lĩnh vững vàng, vì thường xuyên phải làm việc trong môi trường có sự cám dỗ về vật chất. * Khái niệm kiểm tra thuế khu vực nông thôn Kiểm tra thuế khu vực nông thôn là hoạt động của cơ quan thuế trong việc xem xét tình hình thực tế của đối tượng kiểm tra tại khu vực nông thôn trên phạm vi của tỉnh, huyện, xã, từ đó đối chiếu với chức năng nhiệm vụ, yêu cầu đặt ra đối với đối tượng kiểm tra để có những nhận xét, đánh giá về tình hình chấp hành nghĩa vụ thuế của đối tượng kiểm tra trên địa bàn đó. (Học viện tài chính, 2016) 1.1.2. Vai trò kiểm tra thuế khu vực nông thôn Trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, kiểm tra thuế có vai trò quan trọng đối với công tác quản lý thuế. Đặc biệt, trong cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế hiện nay, kiểm tra thuế lại càng trở nên quan trọng trong hệ thống quản lý thuế. Cụ thể như sau: - Kiểm tra thuế là phương tiện phòng ngừa hành vi vi phạm pháp luật, tội phạm nảy sinh trong hoạt động QLT. 6 - Với chức năng là công cụ thực hiện quản lý nhà nước kiểm tra thuế chính là việc xem xét tại chỗ việc làm của các tổ chức, cơ quan và các cá nhân có thực hiện đúng quy định của chính sách, pháp luật về thuế, qua đó thực hiện các biện pháp chế tài bằng mệnh lệnh hoặc các quyết định hành chính nhằm ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật của ĐTNT. - Kiểm tra thuế đã góp phần hoàn thiện cơ chế chính sách pháp luật về thuế. - Kiểm tra thuế có vai trò quan trọng trong việc cải cách thủ tục hành chính cả về quy chế và tổ chức thực hiện, giảm đến mức tối đa các thủ tục, quy chế không cần thiết gây phiền hà cho ĐTNT. - Kiểm tra thuế góp phần tăng cường tính tuân thủ pháp luật. Khi phát hiện ra những sai sót hay vi phạm của NNT, cán bộ kiểm tra phải xử lý bằng các hình thức xử phạt nghiêm minh. Những hành vi vi phạm pháp luật sẽ bị xử phạt thích đáng. Xử lý đúng người, đúng tội sẽ nâng cao được hiệu lực của luật thuế. (Học viện tài chính, 2016) 1.1.3. Nhiệm vụ kiểm tra thuế a. Mục tiêu - Tăng cường kiểm tra thuế theo quy định của Luật quản lý thuế và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế trên cơ sở áp dụng cơ chế quản lý rủi ro nhằm phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời những vi phạm về thuế, chống thất thu thuế. - Nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế trong việc thực hiện kê khai thuế, tính thuế và nộp thuế. - Thực hiện cải cách hành chính trong việc kiểm tra thuế, từ đó tránh gây phiền nhiễu và tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế phát triển sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. (Nghiệp vụ thuế, 2014) b. Nguyên tắc - Nguyên tắc tuân thủ các quy định của pháp luật Pháp luật thế hiện ý chí của nhà nước, nguyện vọng và lợi ích của nhân dân. Kiểm tra thuế là kiểm tra việc thực hiện pháp luật nên phải tuân thủ pháp 7 luật. Đây là nguyên tắc cần thiết để đề cao trách nhiệm của chủ thể kiểm tra, nâng cao hiệu lực của công tác kiểm tra thuế, ngăn chặn tình trạng làm trái pháp luật, vô hiệu hóa hoạt động kiểm tra thuế. Thực hiện đúng nguyên tắc này có nghĩa là các cơ quan và cán bộ kiểm tra thuế phải thực hiện đúng chức năng, trách nhiệm, quyền hạn mà pháp luật quy định xem xét sự đúng sai của đối tượng kiểm tra phải căn cứ vào quy định của pháp luật không tuân theo ý kiến của bất cứ một cơ quan hoặc một cá nhân nào. Kết luận của kiểm tra phải đúng theo pháp luật và chịu trách nhiệm trước pháp luật - Nguyên tắc trung thực, chính xác, khách quan Đảm bảo tính trung thực, chính xác, khách quan là vấn đề có tính nguyên tắc cao trong công tác kiểm tra. Có trung thực, chính xác, khách quan trong công tác kiểm tra thì mới cho phép đánh giá đúng thực trạng của đối tượng kiểm tra, xử lý đúng người, đúng việc, đúng pháp luật. Nguyên tắc khách quan và chính xác đòi hỏi trong hoạt động kiểm tra phải tôn trọng sự thật, đánh giá sự vật, hiện tượng như nó vốn có, không suy diễn hay quy chụp một cách chủ quan, phải tiến hành công việc một cách thận trọng. Nguyên tắc trung thực đòi hỏi trong hoạt động kiểm tra phải phản ánh và đánh giá đúng bản chất của sự vật, hiện tượng; vô tư, không thiên lệch; không vì quyền lợi cá nhân; phải tỷ mỷ, cẩn thận và phải có kiến thức chuyên môn vững vàng, hiểu biết sâu rộng và sâu sát thực tiễn. - Nguyên tắc công khai, dân chủ Tính dân chủ trong kiểm tra thuế tức là phải thực hiện phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân thụ hưởng” để thu hút sự tham gia, đồng tình ủng hộ của nhân dân. Việc công khai gồm nhiều vấn đề cụ thể như: tiếp xúc công khai với các đối tượng liên quan, công bố công khai kết luận kiểm tra. Tuy nhiên tùy từng trường hợp cụ thể mà xác định phạm vi và hình thức công khai cho phù hợp với yêu cầu đảm bảo giữ bí mật quốc gia, lợi ích của Nhà nước, đảm bảo hiệu quả kiểm tra cao nhất.