Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
Lîi nhuËn lµ môc tiªu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nã quyÕt ®Þnh sù tån t¹i
vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ kh¸c nhau, c¬ chÕ
vËn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c nhau th× kÕt qu¶ lîi nhuËn còng kh¸c nhau.
Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc Nhµ níc
cÊp ph¸t vèn, cung øng vËt t, nguyªn vËt liÖu vµ bao tiªu s¶n phÈm, l·i nép Nhµ
níc, lç Nhµ níc chÞu. Lîi nhuËn ®ã cha ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ
yªu cÇu thùc tÕ nghiªm kh¾c cña thÞ trêng, cha kÝch thÝch ®îc tÝnh chñ ®éng s¸ng
t¹o cña ngêi qu¶n lý vµ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. Do ®ã cã t×nh tr¹ng l·i gi¶,
lç thËt. NhiÒu doanh nghiÖp Nhµ níc lµm ¨n thua lç kÐo dµi trë thµnh g¸nh nÆng
cho nÒn kinh tÕ, g©y l·ng phÝ nguån lùc.
Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi, nÒn kinh tÕ ®îc vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng,
cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, Nhµ níc ban hµnh
c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch, s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh
nghiÖp chñ ®éng s¸ng t¹o, tù chÞu tr¸ch nhiÖm l·i lç vÒ c¸c ho¹t ®éng cña m×nh.
Tõ khi cã quyÕt ®Þnh 90/TTg vµ 91/TTg ngµy 07/03/1994 cña Thñ tíng ChÝnh
phñ, c¸c doanh nghiÖp ®îc s¾p xÕp l¹i theo m« h×nh Tæng c«ng ty 90 vµ Tæng
c«ng ty 91, ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®îc c¶i thiÖn. NhiÒu
doanh nghiÖp b¾t ®Çu lµm ¨n cã l·i t¹o ®iÒu kiÖn më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt,
t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng.
Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam ®îc thµnh lËp theo m« h×nh Tæng c«ng ty 91.
NhiÖm vô chÝnh yÕu cña Tæng c«ng ty lµ s¶n xuÊt thÐp, lu th«ng s¶n phÈm thÐp
trªn thÞ trêng trong c¶ níc, nhËp khÈu mét sè s¶n phÈm thÐp trong níc cha s¶n
xuÊt ®îc, c©n ®èi cung vµ cÇu c¸c mÆt hµng s¶n phÈm thÐp cho nÒn kinh tÕ.
Tõ khi ®îc s¾p xÕp l¹i, nhiÖm vô s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm tËp trung vµo mét
®Çu mèi qu¶n lý, më réng liªn doanh liªn kÕt víi c¸c ®èi t¸c níc ngoµi vµ trong
níc, Tæng c«ng ty ®· tõng bíc æn ®Þnh s¶n xuÊt, ®¶m b¶o cung cÊp æn ®Þnh c¸c
s¶n phÈm thÐp cho nÒn kinh tÕ, lµm ¨n cã l·i.
Trong thêi gian thùc tËp tèt nghiÖp t¹i Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam, vËn
dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng c«ng
ty, em nghiªn cøu vÊn ®Ò lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty vµ hoµn thµnh LuËn v¨n tèt
nghiÖp víi ®Ò tµi “ Ph©n tÝch lîi nhuËn vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao lîi
nhuËn trong s¶n xuÊt kinh doanh t¹i Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam ”. Ngoµi
lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, LuËn v¨n tèt nghiÖp gåm ba ch¬ng:
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I: Tæng quan vÒ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao lîi nhuËn cña Tæng c«ng ty
ThÐp ViÖt Nam.
Trªn c¬ së thùc tr¹ng kinh doanh cña Tæng c«ng ty trong nh÷ng n¨m qua, trªn c¬ së
®Þnh híng cña Tæng c«ng ty, LuËn v¨n tèt nghiÖp ®· m¹nh d¹n ®a ra c¸c gi¶i ph¸p, kiÕn
nghÞ víi Nhµ níc vµ víi Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam nh»m n©ng cao lîi nhuËn cña
Tæng c«ng ty trong n¨m 2000 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo.
§Ó thùc hiÖn LuËn v¨n tèt nghiÖp, em sö dông c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu nh:
Ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh, vµ diÔn dÞch ®Ó hÖ thèng l¹i sè liÖu, c¸c chØ tiªu
®¸nh gi¸ cña Tæng c«ng ty nh»m lµm s¸ng tá c¸c néi dung nghiªn cøu, ®Ò cËp
trong LuËn v¨n tèt nghiÖp.
Hµ Néi, ngµy 30 th¸ng 5 n¨m 2001
Ph¹m ThÞ H¶i
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I
Tæng quan vÒ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng
1.1 Lîi nhuËn vµ ý nghÜa cña lîi nhuËn ®èi víi ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp
1.1.1 Ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
a- Doanh nghiÖp
NÒn kinh tÕ níc ta ®îc vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ
níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Nhµ níc ®ang tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ
chÝnh s¸ch ®Ó t¹o m«i trêng thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng mang l¹i
hiÖu qu¶ kinh doanh vµ lîi nhuËn cao.
Doanh nghiÖp lµ tæ chøc kinh tÕ cã tªn riªng, cã tµi s¶n, cã trô së giao dÞch æn
®Þnh, ®îc ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, cã t c¸ch ph¸p nh©n,
ho¹t ®éng kinh doanh nh»m môc ®Ých tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ tµi s¶n cña chñ së h÷u
doanh nghiÖp, tèi ®a ho¸ lîi nhuËn vµ ph¸t triÓn.
ë níc ta hiÖn nay cã nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp ho¹t ®éng. Cã thÓ ph©n
lo¹i doanh nghiÖp c¨n cø vµo ngµnh nghÒ, h×nh thøc së h÷u. Dùa vµo h×nh thøc
së h÷u, c¸c doanh nghiÖp ®îc chia thµnh:
- Doanh nghiÖp Nhµ níc
- C«ng ty cæ phÇn, C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n
- Doanh nghiÖp t nh©n
- Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
Doanh nghiÖp Nhµ níc: Theo §iÒu 1 LuËt Doanh nghiÖp Nhµ níc “Doanh
nghiÖp Nhµ níc lµ tæ chøc kinh tÕ do Nhµ níc ®Çu t vèn, thµnh lËp vµ tæ chøc
qu¶n lý, ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng c«ng Ých, nh»m thùc hiÖn c¸c
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
môc tiªu kinh tÕ - x· héi do Nhµ níc giao cho. Doanh nghiÖp Nhµ níc cã t c¸ch
ph¸p nh©n, cã c¸c quyÒn vµ nghÜa vô d©n sù, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ toµn bé
ho¹t ®éng, kinh doanh trong ph¹m vi sè vèn do doanh nghiÖp qu¶n lý”. Doanh
nghiÖp Nhµ níc ho¹t ®éng kinh doanh lµ Doanh nghiÖp Nhµ níc ho¹t ®éng chñ
yÕu nh»m môc tiªu lîi nhuËn. Doanh nghiÖp Nhµ níc ho¹t ®éng c«ng Ých lµ
Doanh nghiÖp Nhµ níc ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô c«ng céng theo c¸c
chÝnh s¸ch cña Nhµ níc hoÆc trùc tiÕp thùc hiÖn nhiÖm vô quèc phßng, an ninh.
C«ng ty (C«ng ty Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn): lµ doanh nghiÖp
trong ®ã c¸c thµnh viªn cïng gãp vèn, cïng chia lîi nhuËn, cïng chÞu lç t¬ng
øng víi phÇn vèn gãp cña m×nh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî cña c«ng ty
trong ph¹m vi phÇn gãp cña m×nh.
Doanh nghiÖp t nh©n: lµ doanh nghiÖp do mét c¸ nh©n lµm chñ vµ tù chÞu tr¸ch
nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh vÒ mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi: gåm doanh nghiÖp liªn doanh, doanh
nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi. Doanh nghiÖp liªn doanh lµ doanh nghiÖp do
hai bªn hoÆc nhiÒu bªn hîp t¸c thµnh lËp t¹i ViÖt Nam trªn c¬ së hîp ®ång liªn
doanh hoÆc hiÖp ®Þnh ký gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ níc ngoµi hoÆc
lµ doanh nghiÖp do doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi hîp t¸c víi doanh
nghiÖp ViÖt Nam hoÆc do doanh nghiÖp liªn doanh hîp t¸c víi nhµ ®Çu t níc
ngoµi trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh. Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi
do nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t 100% vèn t¹i ViÖt Nam.
b - Ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
Ho¹t ®éng kinh doanh lµ mét ho¹t ®éng ®Æc thï cña doanh nghiÖp. Doanh
nghiÖp kinh doanh nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô mµ thÞ trêng cã nhu cÇu, trong kh¶
n¨ng nguån lùc hiÖn cã cña doanh nghiÖp nh»m thu lîi nhuËn cao nhÊt, n©ng cao
thu nhËp cña ngêi lao ®éng, tÝch luü ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng,
gãp phÇn t¨ng thu nhËp quèc d©n vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®Êt níc ph¸t triÓn. §Ó
s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô, doanh nghiÖp ph¶i mua nguyªn nhiªn
liÖu, c¸c bé phËn, linh kiÖn rêi hay b¸n thµnh phÈm cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c ë
trong vµ ngoµi níc. Nh vËy, c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i ph¶i cã mèi quan hÖ
t¬ng hç víi c¸c thµnh viªn kh¸c trong nÒn kinh tÕ.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n trong ho¹t ®éng kinh
doanh cña doanh nghiÖp. Chñ yÕu gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ssau ®©y:
- ChiÕn lîc ®Çu t:
- Nguån vèn ®Çu t cho kinh doanh;
- Sö dông lîi nhuËn cña doanh nghiÖp;
- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh ®Ó ®¶m b¶o tr¹ng th¸i
c©n b»ng tµi chÝnh.
- Qu¶n lý ho¹t ®éng tµi chÝnh ng¾n h¹n ®Ó ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh thu chi cho
phï hîp.
C¸c ho¹t ®éng trªn nh»m ®¹t tíi môc tiªu lîi nhuËn cao nhÊt, s¶n xuÊt kinh
doanh kh«ng ngõng t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn.
c- Thùc tr¹ng doanh nghiÖp Nhµ níc hiÖn nay
Trong thêi kú nÒn kinh tÕ níc ta ®îc vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp
trung, c¸c xÝ nghiÖp thuéc së h÷u Nhµ níc chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ trªn hÇu hÕt c¸c
lÜnh vùc kinh doanh vµ dÞch vô. C¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ho¹t ®éng trong ®iÒu
kiÖn ®îc bao cÊp cña Nhµ níc nh:
- Mua vËt t theo gi¸ h¹;
- §îc cÊp vèn, trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ vµ vay vèn theo l·i suÊt thÊp;
- §îc tr¶ l¬ng kh«ng ®Çy ®ñ cho ngêi lao ®éng, phÇn cßn l¹i ®îc Nhµ níc bao
cÊp ngoµi l¬ng;
- §îc bao tiªu s¶n phÈm…
Do vËy, trªn sæ s¸ch lîi nhuËn vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp Nhµ níc cã thÓ cã hoÆc cã thÓ rÊt lín. Nhng nÕu tÝnh ®ñ chi phÝ nh tÝnh ®ñ nguyªn gi¸
tµi s¶n cè ®Þnh vµ khÊu hao tµi s¶n ®ñ tû lÖ quy ®Þnh; TÝnh ®ñ gi¸ nguyªn vËt
liÖu, ®éng lùc, ngo¹i tÖ nhËp khÈu; TÝnh ®ñ tiÒn l¬ng kh«ng bao cÊp b»ng hiÖn
vËt b»ng bï lç bªn ngoµi cña Ng©n s¸ch Nhµ níc th× thùc chÊt ®ã lµ l·i gi¶, lç
thËt. Ngîc l¹i, còng cã trêng hîp ®¬n vÞ ®îc Nhµ níc bï lç, song trªn thùc tÕ th×
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cã l·i v× viÖc bï lç kh«ng c¨n cø vµo ho¹t ®éng x¸c thùc cña doanh nghiÖp mµ
c¨n cø vµo ®Þnh møc ®îc duyÖt.
Thùc hiÖn ®êng lèi c¶i c¸ch kinh tÕ, §¶ng vµ Nhµ níc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh
s¸ch, tæ chøc s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh
nghiÖp Nhµ níc ho¹t ®éng cã hiÖu qña. Doanh nghiÖp Nhµ níc lµ mét bé phËn
quan träng cña nÒn kinh tÕ Nhµ níc, ph¶i gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn. §ã lµ chñ tr¬ng nhÊt qu¸n cña §¶ng vµ Nhµ níc trong sù
nghiÖp ®æi míi kinh tÕ ®Êt níc theo quy ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Tõ cuèi n¨m 1994 Nhµ níc tiÕp tôc ®æi míi khu vùc kinh tÕ Nhµ níc, c¸c
doanh nghiÖp Nhµ níc ®· tæ chøc, s¾p xÕp l¹i theo quy m« lín trªn c¬ së tËp
trung ®Ó t¹o tiÒn ®Ò tÝch tô trong ho¹t ®éng kinh doanh. Thñ tíng ChÝnh phñ ®·
thµnh lËp 17 Tæng c«ng ty Nhµ níc ho¹t ®éng theo m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh
lín theo QuyÕt ®Þnh 91/TTg ngµy 7/3/1994 cña Thñ tíng ChÝnh phñ (gäi t¾t lµ
Tæng c«ng ty 91) vµ uû quyÒn cho c¸c Bé, uû ban nh©n d©n c¸c tØnh, thµnh phè
trùc thuéc Trung ¬ng quyÕt ®Þnh thµnh lËp 76 Tæng c«ng ty Nhµ níc ho¹t ®éng
theo m« h×nh QuyÕt ®Þnh 90/TTg ngµy 7/3/1994 cña Thñ tíng ChÝnh phñ (gäi t¾t
lµ Tæng c«ng ty 90).
C¸c Tæng c«ng ty 91 vµ Tæng c«ng ty 90 ®îc thµnh lËp ®· n¾m trän c¸c ngµnh
kinh tÕ kü thuËt träng yÕu cña quèc gia nh: hµng kh«ng, hµng h¶i, bu chÝnh viÔn
th«ng, xi m¨ng, s¾t thÐp, x¨ng dÇu, than, ®iÖn…Sau khi ® îc s¾p xÕp l¹i, hiÖu qu¶
ho¹t ®éng cña Doanh nghiÖp Nhµ níc ®· tõng bíc ®îc n©ng lªn râ rÖt. Tuy nhiªn
®èi víi nh÷ng Doanh nghiÖp Nhµ níc ho¹t ®éng kinh doanh kÐm hiÖu qu¶, Nhµ
níc xÐt thÊy thùc sù kh«ng cÇn ph¶i gi÷ l¹i th× thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, b¸n ®Êu
gi¸, kho¸n, cho thuª hoÆc gi¶i thÓ.
1.1.2- Lîi nhuËn vµ nguån h×nh thµnh lîi nhuËn
1.1.2.1- Lîi nhuËn
a. C¸c quan ®iÓm vÒ lîi nhuËn :
Tõ tríc tíi nay, cã rÊt nhiÒu c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ lîi nhuËn. Ta cã thÓ
thÊy ®îc ®iÒu nµy qua c¸c quan ®iÓm vÒ lîi nhuËn sau :
+ Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp: lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a thu nhËp vÒ tiªu thô
hµng ho¸ vµ dÞch vô víi chi phÝ ®· bá ra ®Ó ®¹t ®îc thu nhËp ®ã. ViÖc tÝnh to¸n
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
thu nhËp hay chi phÝ ®· chi ra lµ theo gi¸ c¶ cña thÞ trêng mµ gi¸ c¶ thÞ trêng do
quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ vµ dÞch vô quyÕt ®Þnh.
+ Lîi nhuËn: lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng cña c¸c ho¹t ®éng SXKD, lµ chØ tiªu
chÊt lîng tæng hîp ®¸nh gi¸ hiÖu qña kinh tÕ c¸c ho¹t ®éng SXKD cña doanh
nghiÖp.
+ Thu nhËp cña doanh nghiÖp hay chÝnh lµ doanh thu b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô
trõ ®i toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt (chi phÝ vÒ tiÒn thuª lao ®éng, tiÒn l¬ng, tiÒn thuª
nhµ cöa, tiÒn mua vËt t ... ) thuÕ hµng ho¸ vµ c¸c thø thuÕ kh¸c hÇu nh cßn l¹i ®îc gäi lµ lîi nhuËn. Cã thÓ biÓu diÔn qua biÓu sau :
BiÓu 1 : Mèi quan hÖ gi÷a doanh thu, chi phÝ, thuÕ vµ lîi nhuËn.
Doanh thu b¸n hµng vµ dÞch vô
L·i gép
Chi phÝ biÕn ®æi Chi phÝ cè ®Þnh
Lîi nhuËn tríc thuÕ
Lîi nhuËn
Tæng chi phÝ s¶n xuÊt
ThuÕ
thuÇn tóy
b- C¸c lo¹i lîi nhuËn cña doanh nghiÖp :
Trong doanh nghiÖp, cã nhiÒu lo¹i h×nh lîi nhuËn kh¸c nhau, ta cã thÓ kh¸i
qu¸t thµnh c¸c lo¹i lîi nhuËn sau :
+ Lîi nhuËn tríc thuÕ.
+ Lîi nhuËn sau thuÕ.
1.1.2.2- C¸c nguån h×nh thµnh lîi nhuËn cña doanh nghiÖp :
Néi dung ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp rÊt phong
phó vµ ®a d¹ng, do ®ã lîi nhuËn ®¹t ®îc tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp còng h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau.
Thø nhÊt: Lîi nhuËn cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh vµ phô lµ
kho¶n chªnh lÖch gi÷a doanh thu vÒ tiªu thô vµ chi phÝ cña khèi lîng s¶n phÈm
hµng ho¸ lao vô thuéc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh phô cña doanh
nghiÖp.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Thø hai: Lîi nhuËn cña c¸c ho¹t ®éng liªn doanh liªn kÕt lµ sè chªnh lÖch gi÷a
thu nhËp ph©n chia tõ kÕt qña ho¹t ®éng liªn doanh liªn kÕt víi chi phÝ cña
doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tham gia liªn doanh.
Thø ba: Lîi nhuËn thu ®îc tõ c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh lµ chªnh lÖch gi÷a c¸c
kho¶n thu chi thuéc c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Thø t: Lîi nhuËn do c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c mang l¹i lµ lîi
nhuËn thu ®îc do kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c ngoµi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ
trªn.
Lîi nhuËn gi÷ vÞ trÝ quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña bÊt
kú mét doanh nghiÖp nµo. V× trong ®iÒu kiÖn h¹ch to¸n kinh doanh theo c¬ chÕ
thÞ trêng doanh nghiÖp cã tån t¹i vµ ph¸t triÓn hay kh«ng th× ®iÒu quyÕt ®Þnh lµ
doanh nghiÖp ®ã ph¶i t¹o ra lîi nhuËn. V× thÕ lîi nhuËn ®îc coi lµ mét trong
nh÷ng ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng, ®ång thêi lµ mét chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Lîi nhuËn t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c mÆt ho¹t ®éng
cña doanh nghiÖp. ViÖc thùc hiÖn c¸c chØ tiªu lîi nhuËn lµ ®iÒu kiÖn quan träng
®¶m b¶o cho t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®îc v÷ng ch¾c.
Lîi nhuËn cña qu¸ tr×nh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp lµ chØ
tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh toµn bé kÕt qu¶ vµ hiÖu qña cña qóa tr×nh kinh
doanh, cña tÊt c¶ c¸c mÆt ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh kinh doanh Êy, nã ph¶n ¸nh
c¶ vÒ mÆt lîng vµ mÆt chÊt cña qu¸ tr×nh kinh doanh, cña ho¹t ®éng kinh doanh.
C«ng viÖc kinh doanh tèt sÏ ®em l¹i lîi nhuËn nhiÒu tõ ®ã lîi nhuËn cã kh¶ n¨ng
tiÕp tôc qu¸ tr×nh kinh doanh cã chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ h¬n. Trong trêng hîp ngîc
l¹i doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ dÉn ®Õn thua lç nÕu kÐo dµi cã thÓ dÉn
®Õn ph¸ s¶n.
1.2- Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lîi nhuËn vµ ph©n phèi lîi
nhuËn cña doanh nghiÖp
1.2.1- C¸c ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lîi nhuËn cña Doanh nghiÖp
Nh ta ®· biÕt lîi nhuËn lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh sè lîng vµ chÊt lîng cña c¸c mÆt
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. ChØ tiªu nµy phô thuéc vµo tæng møc tiªu thô s¶n
phÈm hµng ho¸ vµ chi phÝ ®· chi ra ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã.
Ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc lîi nhuËn theo c«ng thøc sau:
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tæng lîi
nhuËn tríc
thuÕ
=
Tæng doanh
thu
-
Tæng chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh
Hay :
Tæng lîi
Tæng doanh
Chi phÝ cè
Chi phÝ
nhuËn tríc
=
+
thu
®Þnh
biÕn ®æi
thuÕ
- Tæng doanh thu: lµ tæng sè tiÒn thu ®îc vÒ b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô.
- Chi phÝ cè ®Þnh: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng thay ®æi theo khèi lîng c«ng
viÖc hoµn thµnh, kh«ng thay ®æi khi s¶n lîng thay ®æi nh khÊu hao tµi s¶n cè
®Þnh, tiÒn thuª ®Êt, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn kinh doanh, tiÒn l¬ng, b¶o hiÓm
x· héi cña c¸n bé c«ng nh©n viªn (lao ®éng gi¸n tiÕp trong doanh nghiÖp ).
- Chi phÝ biÕn ®æi: lµ nh÷ng chi phÝ t¨ng hoÆc gi¶m cïng víi sù t¨ng hoÆc gi¶m cña
s¶n lîng nh tiÒn mua nguyªn vËt liÖu, tiÒn l¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. Chi phÝ
biÕn ®æi nãi chung tû lÖ víi khèi lîng hµng ho¸ s¶n xuÊt hay mua vµo ®Ó b¸n.
Tæng lîi
nhuËn sau
thuÕ
Tæng
doanh thu
=
Tæng chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh
-
+
Chi phÝ
biÕn ®æi
C¸c kho¶n thuÕ ph¶i nép bao gåm :
- ThuÕ doanh thu = Tæng doanh thu x tû lÖ thuÕ doanh thu ph¶i nép
- ThuÕ tµi
=
nguyªn (nÕu cã)
- ThuÕ xuÊt
nhËp khÈu
(nÕu cã)
- ThuÕ vèn
Gi¸ thµnh khèi lîng
s¶n phÈm
x
Tû lÖ thuÕ tµi nguyªn
ph¶i nép
=
Doanh thu xuÊt
nhËp khÈu
x
Tû lÖ thuÕ
xuÊt nhËp khÈu
=
Vèn s¶n xuÊt do
ng©n s¸ch nhµ níc
cÊp
x
Tû lÖ thuÕ
vèn ph¶i nép
Ngoµi ra doanh nghiÖp cã thÓ thu ®îc lîi nhuËn tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh
kh¸c kh«ng mang tÝnh chÊt tiªu thô hµng ho¸.
Lîi nhuËn tõ c¸c ho¹t
®éng kinh doanh
=
Tæng thu nhËp
9
-
Tæng chi phÝ bá
ra
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kh¸c
Nh vËy ta cã thÓ x¸c ®Þnh tæng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp nh sau :
Tæng lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp
Tæng lîi nhuËn tõ
s¶n xuÊt kinh
doanh
=
Lîi nhuËn tõ ho¹t
®éng kinh doanh
kh¸c
+
Khi ®· tÝnh to¸n ®îc tæng sè lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ta cßn ph¶i x¸c ®Þnh sè
thuÕ lîi tøc doanh nghiÖp ph¶i nép.
ThuÕ lîi tøc ph¶i
nép
Tæng sè lîi
nhuËn
=
Tû lÖ thuÕ lîi tøc ph¶i
nép
x
Sè lîi nhuËn cßn l¹i sau khi ®· trõ ®i thuÕ lîi tøc ®îc gäi lµ lîi nhuËn thuÇn
tóy cña doanh nghiÖp.
Nh chóng ta ®· biÕt: Toµn bé doanh thu, gi¸ thµnh toµn bé vµ thuÕ ®Òu ®îc x¸c
®Þnh dùa trªn c¬ së khèi lîng s¶n phÈm tiªu thô, gi¸ b¸n ®¬n vÞ, gi¸ thµnh ®¬n vÞ
vµ møc thuÕ ®¬n vÞ s¶n phÈm tiªu thô. Do ®ã tæng lîi nhuËn tiªu thô cßn cã thÓ
®îc tÝnh theo c«ng thøc sau :
n
m
m
ln = [ (Qi x Gi ) - ( Zi + Ti )]
i=l
i=l
ln : Tæng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp
Qi : S¶n lîng hµng ho¸ tiªu thô
Gi : Gi¸ b¸n hµng ho¸ lo¹i i
Zi : Gi¸ thµnh hµng ho¸ lo¹i i
Ti : ThuÕ hµng ho¸ lo¹i i tiªu thô
n : Sè lo¹i hµng ho¸
m : Sè lo¹i thuÕ
10
i=l
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Qua c«ng thøc x¸c ®Þnh lîi nhuËn trªn ta cã thÓ thÊy râ ®îc sù ¶nh hëng
cña tõng nh©n tè s¶n lîng tiªu thô, c¬ cÊu mÆt hµng, gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ c¸c
lo¹i thuÕ ®Õn tæng sè lîi nhuËn ®¹t ®îc cña doanh nghiÖp. Ta cã thÓ xÐt sù ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè trªn qua viÖc ph©n tÝch díi ®©y:
a- Nh©n tè s¶n lîng s¶n phÈm tiªu thô:
Trong trêng hîp c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng biÕn ®éng (nh©n tè vÒ gi¸ c¶, gi¸
thµnh toµn bé s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô tiªu thô, thuÕ ...) th× s¶n lîng tiªu thô
t¨ng gi¶m bao nhiªu lÇn tæng sè lîi nhuËn tiªu thô còng t¨ng gi¶m bÊy nhiªu.
Nh©n tè nµy ®îc coi lµ nh©n tè chñ quan cña doanh nghiÖp trong c«ng t¸c qu¶n
lý kinh doan nãi chung vµ qu¶n lý tiªu thô nãi riªng. ViÖc t¨ng s¶n lîng tiªu thô
ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tÝch cùc cña doanh nghiÖp tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u chuÈn bÞ
tiªu thô vµ tiªu thô s¶n phÈm.
b- Nh©n tè kÕt cÊu mÆt hµng tiªu thô:
ViÖc thay ®æi tû träng mÆt hµng tiªu thô cã liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh chÝnh
s¸ch s¶n phÈm, c¬ cÊu mÆt hµng cña doanh nghiÖp. Mçi lo¹i mÆt hµng cã tû
träng møc l·i lç kh¸c nhau do ®ã nÕu t¨ng tû träng nh÷ng mÆt hµng cã møc l·i
cao, gi¶m tû träng tiªu thô nh÷ng mÆt hµng cã møc l·i thÊp th× mÆc dï tæng s¶n
lîng tiªu thô cã thÓ kh«ng ®æi nhng tæng sè lîi nhuËn cã thÓ vÉn t¨ng.
ViÖc thay ®æi tû träng mÆt hµng tiªu thô l¹i chÞu ¶nh hëng cña nhu cÇu thÞ trêng.
VÒ ý muèn chñ quan th× doanh nghiÖp nµo còng muèn tiªu thô nhiÒu nh÷ng mÆt
hµng mang l¹i lîi nhu¹an cao song ý muèn ®ã ph¶i ®Æt trong mèi quan hÖ cung
cÇu trªn thÞ trêng vµ nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan t¸c ®éng.
c- Nh©n tè gi¸ b¸n s¶n phÈm:
Trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh
b×nh thêng, gi¸ b¸n s¶n phÈm do doanh nghiÖp x¸c ®Þnh. Trong trêng hîp nµy
gi¸ b¸n s¶n phÈm thay ®æi thêng do chÊt lîng s¶n phÈm thay ®æi. Do viÖc thay
®æi nµy mang tÝnh chÊt chñ quan, tøc lµ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ chñ quan cña doanh
nghiÖp trong qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ qu¶n lý chÊt lîng nãi
riªng. Khi gi¸ b¸n s¶n phÈm t¨ng sÏ lµm tæng sè lîi nhuËn tiªu thô. Tõ ph©n tÝch
trªn cã thÓ suy ra r»ng viÖc c¶i tiÕn n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm lµ biÖn ph¸p c¬
b¶n ®Ó t¨ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c viÖc thay ®æi gi¸ b¸n còng do
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
t¸c ®éng cña quan hÖ cung cÇu, cña c¹nh tranh ... ®©y lµ t¸c ®éng cña yÕu tè
kh¸ch quan.
d- Nh©n tè gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô:
Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm lµ tËp hîp toµn bé c¸c kho¶n môc chi phÝ mµ
doanh nghiÖp ®· chi ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm
cao hay thÊp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña viÖc qu¶n lý, sö dông lao ®éng, vËt t kü thuËt,
tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu nh s¶n lîng
s¶n xuÊt, gi¸ c¶, møc thuÕ kh«ng thay ®æi th× viÖc gi¶m gi¸ thµnh sÏ lµ nh©n tè
tÝch cùc ¶nh hëng ®Õn viÖc t¨ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
e- Nh©n tè thuÕ nép ng©n s¸ch:
¶nh hëng cña thuÕ ®èi víi lîi nhuËn lµ kh«ng theo cïng mét tû lÖ. ViÖc t¨ng
gi¶m thuÕ lµ do yÕu tè kh¸ch quan quyÕt ®Þnh (chÝnh s¸ch, luËt ®Þnh cña nhµ níc). Víi møc thuÕ cµng cao th× lîi nhuËn cña doanh nghiÖp cµng gi¶m nhng
doanh nghiÖp vÉn ph¶i cã nghÜa vô ®ãng thuÕ ®Çy ®ñ cho nhµ níc.
1.2.2- ChÕ ®é ph©n phèi lîi nhuËn trong doanh nghiÖp :
Lîi nhuËn t¹o ra sau mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh mét phÇn ®îc trÝch nép
vµo ng©n s¸ch nhµ níc, mét phÇn ®Ó l¹i doanh nghiÖp.
PhÇn trÝch nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc biÓu hiÖn ë h×nh thøc nép thuÕ lîi tøc ®èi
víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo (tû lÖ nép thuÕ lîi tøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp
s¶n xuÊt thêng lµ 25% vµ 45% ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cung cÊp dÞch vô).
PhÇn ®Ó l¹i doanh nghiÖp ®îc trÝch vµo 3 qòy ®ã lµ qòy khuyÕn khÝch ph¸t triÓn
s¶n xuÊt, qòy phóc lîi vµ qòy khen thëng theo c¸c tû lÖ sau:
- Qòy khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh > 35%.
- Qòy phóc lîi vµ khen thëng < 65%.
ViÖc trÝch lîi nhuËn vµo qòy khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh gióp
cho doanh nghiÖp cã tÝch lòy t¹o kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt më réng nh»m ph¸t triÓn
quy m« s¶n xuÊt kinh doanh cho doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp sÏ cã kh¶ n¨ng
®Çu t ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ, c¶i tiÕn chÊt lîng s¶n phÈm, n©ng cao kh¶ n¨ng
c¹nh tranh ... tõ ®ã cã ®iÒu kiÖn tiªu thô ®îc nhiÒu s¶n phÈm h¬n, ®¹t lîi nhuËn
cao h¬n.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Cßn phÇn trÝch vµo qòy phóc lîi vµ qòy khen thëng nh»m môc tiªu t¹o ra
c«ng cô khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao tay nghÒ vµ tr×nh ®é,
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc, n©ng cao ®êi sèng cña ngêi
lao ®éng, lµ ®éng lùc gióp cho ngêi lao ®éng g¾n bã víi doanh nghiÖp h¬n.
1.3- C¸c chØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn vµ c¸c biÖn ph¸p
t¨ng lîi nhuËn
1.3.1- C¸c chØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn
a- ý nghÜa cña c¸c chØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn:
Khi tÝnh to¸n hiÖu qña cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chóng ta kh«ng thÓ
coi lîi nhuËn lµ chØ tiªu duy nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh vµ còng kh«ng chØ dïng chØ tiªu nµy ®Ó so s¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng
cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau. Tríc hÕt lîi nhuËn lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi
cïng nã chÞu ¶nh hëng bëi nhiÒu nh©n tè kh¸ch quan vµ chñ quan, ®ång thêi c¸c
nh©n tè nµy l¹i t¸c ®éng lÉn nhau. Nh do ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh, ®iÒu
kiÖn vËn chuyÓn hµng ho¸, ®iÒu kiÖn thÞ trêng tiªu thô, thêi ®iÓm tiªu thô cã
kh¸c nhau còng lµm cho lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau.
H¬n n÷a quy m« cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cïng lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸
vµ dÞch vô kh¸c nhau th× lîi nhuËn thu ®îc còng sÏ kh¸c nhau. ë nh÷ng doanh
nghiÖp lín cã thÓ c«ng t¸c qu¶n lý kÐm nhng sè lîi nhuËn thu ®îc vÉn lín h¬n
nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« nhá nhng c«ng t¸c qu¶n lý l¹i rÊt tèt.
Do vËy ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®Çy ®ñ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp th× ph¶i sö dông c¸c chØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn. C¸c chØ tiªu tû
suÊt lîi nhuËn chÝnh lµ c¸c chØ tiªu sinh lêi kinh doanh biÓu hiÖn mèi quan hÖ
gi÷a lîi nhuËn vµ chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ hoÆc víi nguån lùc tµi chÝnh ®Ó t¹o ra
lîi nhuËn. §ång thêi còng thÓ hiÖn tr×nh ®é n¨ng lùc kinh doanh cña nhµ kinh
doanh trong viÖc sö dông c¸c yÕu tè ®ã. Nh vËy ngoµi chØ tiªu lîi nhuËn tuyÖt
®èi cßn ph¶i dïng c¸c chØ tiªu t¬ng ®èi lµ tû suÊt lîi nhuËn.
b- C¸c chØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn:
* Tû suÊt lîi nhuËn cña vèn:
§©y lµ quan hÖ tû lÖ gi÷a sè lîi nhuËn ®¹t ®îc víi sè vèn ®· chi ra bao gåm
c¸c vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C«ng thøc:
Tû suÊt lîi nhuËn
cña vèn
Tæng sè lîi nhuËn
Tæng vèn s¶n xuÊt kinh doanh
=
Tæng sè vèn s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng ®· chi
ra (trong ®ã vèn cè ®Þnh lµ nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh trõ ®i sè ®· khÊu hao vµ
vèn lu ®éng lµ vèn dù tr÷ s¶n xuÊt, vèn thµnh phÈm dë dang, vèn thµnh phÈm).
ChØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn cña vèn cho thÊy hiÖu qu¶ sö dông mét ®ång vèn s¶n
xuÊt t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. §Ó n©ng cao chØ tiªu nµy ®ßi hái doanh
nghiÖp ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ, sö dông tiÕt kiÖm vèn trong c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh.
* Tû suÊt lîi nhuËn cña gi¸ thµnh :
Lµ quan hÖ tû lÖ gi÷a lîi nhuËn tiªu thô so víi gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm
hµng ho¸ vµ dÞch vô tiªu thô.
C«ng thøc:
Tû suÊt lîi nhuËn
cña gi¸ thµnh
Tæng sè lîi nhuËn
Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm hµng
ho¸ & dÞch vô tiªu thô
ChØ tiªu nµy cho thÊy hiÖu qu¶ cña mét ®ång chi phÝ sö dông trong viÖc t¹o ra
lîi nhuËn. §iÒu nµy cho phÐp doanh nghiÖp t×m biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh ®Ó n©ng
cao hiÖu qu¶ kinh doanh.
=
* Tû suÊt lîi nhuËn theo doanh thu b¸n hµng:
Lµ mét chØ sè ph¶n ¸nh kÕt qña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp, biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a tû lÖ lîi nhuËn tiªu thô vµ doanh thu b¸n hµng.
C«ng thøc:
Tæng sè lîi nhuËn
Tû suÊt doanh lîi
=
Tæng doanh thu tiªu thô
hµng ho¸ & dÞch vô
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Qua c«ng thøc cho thÊy hiÖu qu¶ cña mét ®ång doanh thu th× t¹o ra ®îc bao
nhiªu ®ång lîi nhuËn.
* Tû suÊt lîi nhuËn theo lao ®éng :
Lµ so s¸nh gi÷a tæng lîi nhuËn víi sè lîng lao ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc víi tæng chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) sö dông trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §iÒu nµy cã t¸c dông khuyÕn khÝch c¸c doanh
nghiÖp qu¶n lý vµ sö dông tèt lao ®éng trong doanh nghiÖp theo c¸c hîp ®ång
lao ®éng.
C«ng thøc :
Tû suÊt lîi nhuËn
theo lao ®éng
=
Tæng sè lîi nhuËn
Tæng lao ®éng sö dông trong kú
1.3.2- C¸c biÖn ph¸p nh»m t¨ng lîi nhuËn trong doanh nghiÖp
Qua viÖc ph©n tÝch c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn viÖc t¨ng lîi nhuËn ë phÇn trªn ta
cã thÓ ®a ra mét sè biÖn ph¸p chÝnh nh»m t¨ng lîi nhuËn trong c¸c doanh nghiÖp
nh sau:
a- T¨ng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô theo nhu cÇu trong níc vµ quèc tÕ
trªn c¬ së phÊn ®Êu n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô:
Nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng hay cña thÞ trêng rÊt ®a d¹ng vµ phong
phó, dÔ biÕn ®éng. Trong ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c æn ®Þnh th× viÖc t¨ng lîng
s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô theo nhu cÇu thÞ trêng sÏ lµm t¨ng lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp. Muèn t¨ng ®îc khèi lîng s¶n phÈm tiªu thô cÇn chuÈn bÞ tèt c¸c
yÕu tè vµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn hµnh
thuËn lîi, tæ chøc tèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch c©n ®èi nhÞp nhµng
vµ liªn tôc, khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng t¨ng nhanh n¨ng suÊt lao ®éng.
PhÊn ®Êu n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô: Nhu cÇu thÞ trêng ®ßi hái ngµy cµng cao vÒ chÊt lîng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô, phÊn ®Êu
c¶i tiÕn c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt lîng mÉu m· s¶n phÈm tiªu thô lµ ®iÒu kiÖn ®Ó
t¨ng nhanh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp tõ ®ã gióp t¨ng lîi nhuËn cho
doanh nghiÖp. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã hµm lîng chÊt x¸m cao cho ta kh¶
n¨ng n©ng cao gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng. Nhng ®Ó n©ng cao ®îc chÊt lîng s¶n phÈm ®ßi hái b¶n th©n doanh nghiÖp
ph¶i nç lùc cè g¾ng.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
b- T¨ng cêng tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm cã tû träng lîi nhuËn cao:
Mçi doanh nghiÖp thu ®îc nh÷ng nguån lîi nhuËn kh¸c nhau tõ nh÷ng mÆt
hµng tiªu thô kh¸c nhau. §èi víi nh÷ng mÆt hµng tiªu thô cã tû träng lîi nhuËn
lín doanh nghiÖp ph¶i phÊn ®Êu t¨ng lîng tiªu thô vµ chó träng vµo s¶n xuÊt mÆt
hµng ®ã nhiÒu h¬n. Trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp
ph¶i s¶n xuÊt kinh doanh theo kiÓu tæng hîp do vËy mµ c¬ cÊu mÆt hµng rÊt ®a
d¹ng vµ phong phó. Cã thÓ cã mÆt hµng kh«ng cã l·i hay l·i thÊp, cã mÆt hµng
cã l·i cao vËy ®Ó t¨ng lîi nhuËn doanh nghiÖp nªn chó träng viÖc t¨ng mÆt hµng
thu ®îc lîi nhuËn cao.
c- PhÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ c¸c chi phÝ kh¸c nh»m t¨ng lîi nhuËn
cña doanh nghiÖp:
§©y lµ nh©n tè quan träng ®èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo, gi¸ thµnh lµ
tæng hîp cña nhiÒu nh©n tè chi phÝ t¹o nªn trong ®ã bao gåm c¸c chi phÝ chÝnh
nh: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng lîng thø n÷a lµ c¸c chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ cuèi cïng lµ chi phÝ cè ®Þnh (thÓ hiÖn qua viÖc khÊu hao tµi s¶n
cè ®Þnh hµng n¨m ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh) do vËy ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn
ph¶i gi¶m c¸c nh©n tè chi phÝ trªn:
- BiÖn ph¸p tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, n¨ng lîng: CÇn ph¶i c¶i tiÕn ®Þnh møc tiªu
hao, c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ, sö dông tæng hîp nguyªn liÖu, vËt liÖu thay
thÕ, gi¶m tû lÖ phÕ phÈm, gi¶m chi phÝ mua s¾m, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n vµ tiÕt
kiÖm nguyªn vËt liÖu.
¶nh hëng cña biÖn ph¸p nµy ®Õn viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh theo c«ng
thøc:
ChØ sè h¹
gi¸ thµnh do
gi¶m chi phÝ
NVL
=
ChØ sè ®Þnh
møc NVL
x
ChØ
sè
gi¸
c¶
-1
x
ChØ sè tû
träng NVL
trong gi¸
thµnh s¶n
phÈm
- BiÖn ph¸p gi¶m chi phÝ tiÒn l¬ng vµ tiÒn c«ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Muèn gi¶m chi phÝ tiÒn l¬ng vµ tiÒn c«ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn t¨ng
nhanh n¨ng suÊt lao ®éng b»ng c¸ch c¶i tiÕn c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc
lao ®éng, ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghiÖp, n©ng cao tr×nh ®é
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ngêi lao ®éng, cã chÕ ®é khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng thÝch hîp b»ng c¸ch ¸p
dông h×nh thøc l¬ng hëng ®óng møc.
N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh h¬n chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng b×nh qu©n sÏ cho phÐp
gi¶m chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã kho¶n môc chi phÝ vµ tiÒn c«ng
trong gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ gi¶m theo tû lÖ víi tû träng tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
¶nh hëng cña viÖc gi¶m chi phÝ tiÒn l¬ng sÏ ®îc tÝnh to¸n theo c«ng thøc:
ChØ sè h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm
do t¨ng n¨ng suÊt
=
lao ®éng
ChØ sè tiÒn l¬ng b×nh qu©n
ChØ sè t¨ng
n¨ng suÊt lao
®éng
-1 x
ChØ sè chi phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh
s¶n phÈm
- BiÖn ph¸p gi¶m chi phÝ cè ®Þnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm:
Gi¶m chi phÝ cè ®Þnh ë ®©y kh«ng cã nghÜa lµ ph¶i ®Çu t nh÷ng c«ng nghÖ rÎ
tiÒn, cò kü mµ ph¶i sö dông nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh»m t¨ng lîng s¶n phÈm
s¶n xuÊt ra. Tèc ®é t¨ng s¶n phÈm hµng ho¸ sÏ lµm cho chi phÝ cè ®Þnh trong gi¸
thµnh s¶n phÈm gi¶m v× tèc ®é t¨ng chi phÝ nhá h¬n tèc ®é t¨ng s¶n phÈm. Nh
vËy ®Ó t¨ng lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt, ph¶i më réng quy m« s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng.
¶nh hëng cña biÖn ph¸p nµy ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc :
ChØ sè gi¶m gi¸
thµnh do gi¶m chi
phÝ cè ®Þnh
=
ChØ sè chi phÝ
cè ®Þnh
ChØ sè s¶n lîng
-1 x
ChØ sè chi phÝ cè ®Þnh
trong gi¸ thµnh s¶n
phÈm
Trªn c¬ së tÝnh to¸n ®îc ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ta
ph¶i kÕt hîp c¸c nh©n tè ®Ó lµm sao gi¶m ®îc c¸c chi phÝ ë møc tèi u (kh«ng
nhÊt thiÕt lµ gi¶m cµng nhiÒu cµng tèt nh vËy sÏ ¶nh hëng tíi chÊt lîng s¶n
phÈm).
d- Tæ chøc tèt kh©u tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa vµ dÞch vô nh»m gi¶m chi
phÝ tiªu thô:
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
§Ó thÊy ®îc hiÖu qu¶ râ rÖt cña s¶n xuÊt kinh doanh th× nhÊt thiÕt ph¶i lµm tèt
kh©u tiªu thô s¶n phÈm. Dï cho s¶n phÈm cã chÊt lîng tèt nh thÕ nµo, c«ng t¸c
s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ ®Õn mÊy mµ s¶n phÈm kh«ng tiªu thô ®îc th× sÏ kh«ng cã
lîi nhuËn. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p xóc tiÕn b¸n
hµng nh qu¶ng cao, khuyÕn m·i... c¸c kªnh tiªu thô ph©n phèi hîp lý, lµm tèt
c«ng t¸c dÞch vô sau b¸n hµng.
1.4- C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn vµ tÝnh tÊt
yÕu cña viÖc n©ng cao lîi nhuËn trong doanh nghiÖp
1.4.1- C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp
Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp vµ tæng hîp cña tÊt c¶
c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt kinh doanh. Díi ®©y ta ®i s©u vµo xem xÐt cô thÓ tõng
nh©n tè ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn.
a- Quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn thÞ trêng:
Do tham gia ho¹t ®éng t×m kiÕm lîi nhuËn theo nguån c¬ chÕ thÞ trêng nªn
doanh nghiÖp chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp cña nh©n tè quan hÖ cung - cÇu hµng ho¸
dÞch vô. Sù biÕn ®éng nµy cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã sù øng xö thÝch hîp ®Ó thu ®îc lîi
nhuËn. Nhu cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô lín trªn thÞ trêng sÏ cho phÐp c¸c doanh
nghiÖp më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ®¶m b¶o cung lín. §iÒu ®ã t¹o
kh¶ n¨ng lîi nhuËn cña tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm hµng ho¸, nhng ®Æc biÖt quan
träng lµ t¨ng tæng sè lîi nhuËn. Cung thÊp h¬n cÇu sÏ cã kh¶ n¨ng ®Þnh gi¸ b¸n
hµng ho¸ vµ dÞch vô, ngîc l¹i cung cao h¬n cÇu th× gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô sÏ
thÊp ®iÒu nµy ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn cña tõng s¶n phÈm hµng hãa hay tæng sè
lîi nhuËn thu ®îc.
Trong kinh doanh c¸c doanh nghiÖp coi träng khèi lîng s¶n phÈm hµng ho¸
tiªu thô, cßn gi¸ c¶ cã thÓ chÊp nhËn ë møc hîp lý ®Ó cã l·i cho c¶ doanh nghiÖp
c«ng nghiÖp vµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i, khuyÕn khÝch kh¸ch hµng cã thÓ mua
víi khèi lîng lín nhÊt ®Ó cã tæng møc lîi nhuËn cao nhÊt. Muèn vËy c¸c doanh
nghiÖp ph¶i t×m c¸c biÖn ph¸p kÝch thÝch cÇu hµng ho¸ vµ dÞch vô cña m×nh, nhÊt
lµ cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n b»ng c¸ch n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ vµ dÞch
vô, c¶i tiÕn ph¬ng thøc b¸n hµng...
b- ChÊt lîng c«ng t¸c chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh kinh doanh:
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
§Ó cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ®¹t
tíi lîi nhuËn nhiÒu vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chuÈn bÞ
tèt c¸c ®iÒu kiÖn, c¸c yÕu tè chi phÝ thÊp nhÊt. C¸c ®Çu vµo ®îc lùa chän tèi u sÏ
t¹o kh¶ n¨ng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, chi phÝ s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm gi¶m. Do ®ã c¬ së ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho c¸c doanh
nghiÖp c«ng nghiÖp lµ chuÈn bÞ c¸c ®Çu vµo hîp lý, tiÕt kiÖm t¹o kh¶ n¨ng t¨ng
lîi nhuËn cho doanh nghiÖp.
Néi dung cña c«ng t¸c chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh phô thuéc vµo
nhiÖm vô, tÝnh chÊt s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp.
Tríc hÕt ®ã lµ chuÈn bÞ tèt vÒ kh©u thiÕt kÕ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
ThiÕt kÕ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ chÕ t¹o hîp lý sÏ t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m thêi gian
chÕ t¹o, h¹ gi¸ thµnh, t¹o lîi nhuËn cho qu¸ tr×nh tiªu thô.
TiÕp ®ã lµ chuÈn bÞ tèt c¸c yÕu tè vËt chÊt cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh lao
®éng ( sè lîng, chÊt lîng, c¬ cÊu ) m¸y mãc thiÕt bÞ, dông cô s¶n xuÊt ®îc thuËn
lîi, nhÞp nhµng vµ liªn tôc gióp n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh.
Cuèi cïng lµ doanh nghiÖp ph¶i cã ph¬ng ¸n hîp lý vÒ tæ chøc ®iÒu hµnh qu¸
tr×nh s¶n xuÊt (tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc qu¶n lý).
c- Nh©n tè vÒ tr×nh ®é tæ chøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm:
Tæ chøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô lµ qu¸ tr×nh thùc
hiÖn sù kÕt hîp chÆt chÏ c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh lao ®éng, vËt t, kü thuËt...®Ó chÕ
t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô. Qóa tr×nh nµy tiÕn hµnh tèt hay xÊu ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc t¹o ra sè lîng s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô, chÊt lîng s¶n
phÈm hµng ho¸ dÞch vô, chi phÝ sö dông c¸c yÕu tè ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm hµng
ho¸ dÞch vô ®ã.
§iÒu ®ã chøng tá r»ng muèn t¹o ra lîi nhuËn cao cÇn ph¶i cã tr×nh ®é tæ chøc
s¶n xuÊt sao cho tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ ë møc tèi ®a mµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn chÊt
lîng cña s¶n phÈm tiªu thô.
d- Nh©n tè tr×nh ®é tæ chøc tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô :
Sau khi doanh nghiÖp ®· s¶n xuÊt ®îc s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô theo
quyÕt ®Þnh tèi u vÒ s¶n xuÊt th× kh©u tiÕp theo sÏ lµ ph¶i tæ chøc b¸n nhanh, b¸n
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hÕt, b¸n víi gi¸ cao nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô ®ã ®Ó thu ®îc tiÒn vÒ cho qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng tiÕp theo.
Lîi nhuËn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh chØ cã thÓ thu ®îc sau khi thùc hiÖn
tèt c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô. Do ®ã tæ chøc tiªu thô khèi
lîng lín hµng ho¸ vµ dÞch vô tiÕt kiÖm chi phÝ tiªu thô sÏ cho ta kh¶ n¨ng lîi
nhuËn. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao chÊt lîng c¸c
mÆt hµng ho¹t ®éng vÒ tæ chøc m¹ng líi kªnh tiªu thô s¶n phÈm, c«ng t¸c qu¶ng
c¸o marketing, c¸c ph¬ng thøc b¸n vµ dÞch vô sau b¸n hµng.
e- Tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n lý qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp:
Tæ chøc qu¶n lý qu¸ tr×nh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp lµ
mét nh©n tè quan träng, cã ¶nh hëng lín ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Qu¸
tr×nh qu¶n lý kinh doanh cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp bao gåm c¸c kh©u c¬
b¶n nh ®Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, x©y dùng kÕ ho¹ch kinh
doanh, x©y dùng c¸c ph¬ng ¸n kinh doanh, kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh c¸c
ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c kh©u qu¶n lý qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh tèt sÏ
t¨ng s¶n lîng, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi¶m chi chÝ
qu¶n lý. §ã lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó t¨ng lîi nhuËn.
C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp qua ph©n tÝch ë trªn
ph¶i chÝnh do doanh nghiÖp kh¾c phôc b»ng chÝnh ý chÝ chñ quan muèn ®¹t ®îc
lîi nhuËn cao cña m×nh. Ngoµi ra cßn cã nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng kh¸ch quan tõ
phÝa bªn ngoµi m«i trêng kinh doanh ®ã lµ nh©n tè chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña
Nhµ níc.
f- ChÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc:
Doanh nghiÖp lµ mét tÕ bµo cña hÖ thèng Kinh tÕ quèc d©n, ho¹t ®éng cña nã
ngoµi viÖc bÞ chi phèi bëi c¸c quy luËt cña thÞ trêng nã cßn bÞ chi phèi bëi nh÷ng
chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ níc (chÝnh s¸ch tµi khãa, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh
s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ... )
Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc cÇn nghiªn cøu kü
c¸c nh©n tè nµy. V× nh ChÝnh s¸ch tµi kho¸ thay ®æi tøc lµ møc thuÕ thay ®æi sÏ
¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, hoÆc khi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
thay ®æi cã thÓ lµ møc l·i gi¶m ®i hay t¨ng lªn cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc
vay vèn cña doanh nghiÖp.
20
.DOC 
68 
63 
97 
