Tài liệu Hoàn thiện công tác kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm tại công ty cổ phần may 10

Lêi më ®Çu S¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña X· héi loµi ng-êi. Cïng víi x· héi, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®·, ®ang ®-îc më réng vµ ngµy cµng ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Ngµy nay, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n-íc, c¸c doanh nghiÖp ®ang cã mét m«i tr-êng s¶n xuÊt kinh doanh thuËn lîi: c¸c doanh nghiÖp ®-îc tù do ph¸t triÓn, tù do c¹nh tranh vµ b×nh ®¼ng tr-íc ph¸p luËt, thÞ tr-êng trong n-íc ®-îc më cöa; song còng vÊp ph¶i kh«ng Ýt khã kh¨n tõ sù t¸c ®éng cña quy luËt c¹nh tranh cña c¬ chÕ míi. §Ó v-ît qua qu¸ tr×nh chän läc, ®µo th¶i kh¾t khe cña thÞ tr-êng c¸c doanh nghiÖp ph¶i gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh trong ®ã viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò mang tÝnh sèng cßn cña doanh nghiÖp. Thùc hiÖn s¶n xuÊt kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý ®¾c lùc ë c¸c doanh nghiÖp. C«ng t¸c kÕ to¸n bao gåm nhiÒu kh©u, nhiÒu phÇn hµnh kh¸c nhau nh-ng gi÷a chóng cã mèi quan hÖ h÷u c¬ g¾n bã t¹o thµnh mét hÖ thèng qu¶n lý hiÖu qu¶. Trong sè ®ã, kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm lµ mét m¾t xÝch quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®-îc. Bëi nã ph¶n ¸nh, gi¸m ®èc t×nh h×nh biÕn ®éng cña thµnh phÈm, qu¸ tr×nh tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng ®ã, em ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi “Hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn May 10“. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ kh¸i qu¸t nh÷ng c¬ së lý luËn vµ dùa vµo nã ®Ó nghiªn cøu thùc tiÔn, ph¶n ¸nh nh÷ng mÆt thuËn lîi vµ khã kh¨n t¹i mét doanh nghiÖp, ®Ò xuÊt nh÷ng ph-¬ng h-íng gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm. §èi t-îng nghiªn cøu ë ®©y lµ c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn May 10. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: T×m hiÓu c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn May 10 th«ng qua ph-¬ng ph¸p thèng kª, so s¸nh vµ c¸c ph-¬ng ph¸p cña kÕ to¸n. Tõ ®ã lùa chän nh÷ng mÉu phï hîp víi môc ®Ých nghiªn cøu, rót ra nh÷ng nhËn xÐt còng nh- t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p tèi -u cho c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn May 10. 1 Bè côc cña luËn v¨n ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn ra luËn v¨n ®-îc chia thµnh 3 ch-¬ng Ch-¬ng 1: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn May 10. Ch-¬ng 3: Mét sã gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ t¹i C«ng ty cæ phÇn May 10 2 Ch-¬ng 1 Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.1. Sù cÇn thiÕt cña kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thanh phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt S¶n xuÊt hµng ho¸ ra ®êi ®· ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi vµ cho ®Õn nay nã ®· ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n cao, ®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. ThÞ tr-êng lµ n¬i tËp trung c¸c quan hÖ s¶n xuÊt hµng ho¸, lµ môc tiªu vµ còng lµ n¬i kÕt thóc qu¸ tr×nh kinh doanh. §iÒu quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña mét doanh nghiÖp lµ thÞ tr-êng chÊp nhËn s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cña doanh nghiÖp ®ã c¶ vÒ chÊt l-îng, mÉu m· vµ ®i tíi chÊp nhËn gi¸ c¶ cña s¶n phÈm. §Ó ®¸nh gi¸ kh¸ch quan vµ gi¸m ®èc toµn diÖn mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n ®-îc sö dông nh- mét c«ng cô s¾c bÐn vµ cã hiÖu lùc nhÊt. Mét trong nh÷ng néi dung chñ yÕu cña kÕ to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô lµ kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm. ý nghÜa to lín cña kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm khoa häc, hîp lý ®óng chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n cña Nhµ n-íc, ®¶m b¶o ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc, kh¸ch quan t×nh h×nh nhËp - xuÊt - tån kho thµnh phÈm, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm, x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng, tõ ®ã x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiªp. Thùc hiÖn chÝnh x¸c, nhanh chãng kÕ to¸n thµnh phÈm, doanh thu b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô kh«ng chØ mang l¹i lîi Ých ®èi víi tõng doanh nghiÖp mµ ë tÇm vÜ m« c«ng t¸c ®ã cßn gãp phÇn ®Þnh l-îng toµn bé nÒn kinh tÕ. 1.1.1. Thµnh phÈm vµ ý nghÜa cu¶ thµnh phÈm Thµnh phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· kÕt thóc quy tr×nh c«ng nghÖ do doanh nghiÖp thùc hiÖn hoÆc thuª ngoµi gia c«ng chÕ biªn, ®· ®-îc kiÓm nghiÖm phï hîp víi tiªu chuÈn kü thuËt quy ®Þnh ®· ®-îc nhËp kho ®Ó b¸n hoÆc giao th¼ng cho ng-êi mua. Trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, s¶n phÈm cña tõng b-íc c«ng nghÖ, tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt míi chØ lµ nöa thµnh phÈm, nöa thµnh phÈm cßn l¹i ph¶i tiÕp tôc chÕ biÕn cho ®Õn khi hoµn chØnh. Nh÷ng nöa thµnh phÈm ®ãng vai trß quan träng vµ cã gi¸ trÞ sö dông t-¬ng ®èi ®Çy ®ñ trong nÒn kinh tÕ th× nöa thµnh phÈm ®ã cã thÓ b¸n ra ngoµi. Tøc lµ thµnh phÈm vµ nöa thµnh phÈm chØ lµ nh÷ng kh¸i niÖm xÐt trong ph¹m vi 3 mét doanh nghiÖp cô thÓ. Do vËy, thanh phÈm cña doanh nghiÖp nµy cã thÓ chØ lµ nöa thµnh phÈm cña doanh nghiÖp kh¸c vµ ng-îc l¹i. ChÝnh v× vËy, viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thµnh phÈm trong tõng doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa quan träng, nã quyÕt ®Þnh ®Õn quy m«, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm. Thµnh phÈm ®-îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt: hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. HiÖn vËt ®-îc biÓu hiÖn cô thÓ b»ng khèi l-îng hay sè l-îng vµ chÊt l-îng hay phÈm chÊt. Gi¸ trÞ chÝnh lµ gi¸ trÞ cña thµnh phÈm s¶n xuÊt nhËp kho hay trÞ gi¸ vèn cña thµnh phÈm ®em b¸n. ý nghÜa: Thµnh phÈm lµ kÕt qu¶ lao ®éng s¸ng t¹o cña c¸n bé c«ng nh©n viªn trong toµn doanh nghiÖp. V× vËy cÇn ®¶m b¶o an toµn tíi møc tèi ®a thµnh phÈm, tr¸nh rñi ro lµm ¶nh h-ëng tíi tµi s¶n tiÒn vèn vµ thu nhËp cña doanh nghiÖp. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra muèn ®¸p øng ®-îc nhu cÈu tiªu dïng ph¶i th«ng qua tiªu thô. 1.1.2. Tiªu thô thµnh phÈm vµ ý nghÜa cña tiªu thô thµnh phÈm Thµnh phÈm tr-íc khi ®Õn tay ng-êi tiªu dïng ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm. Tiªu thô thµnh phÈm (hay cßn gäi lµ b¸n hµng) lµ kh©u cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh hoµn vèn cña doanh nghiÖp. Tiªu thô thµnh phÈm lµ qu¸ tr×nh trao ®æi ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ hµng ho¸, tøc lµ chuyÓn ho¸ vèn cña doanh nghiÖp tõ tr¹ng th¸i hiÖn vËt (hµng) sang tr¹ng th¸i tiÒn tÖ (tiÒn). Hµng ®-îc ®em b¸n cã thÓ lµ thµnh phÈm, hµng ho¸, vËt t- hay lao vô dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng. ViÖc b¸n hµng cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu cña c¸ nh©n, ®¬n vÞ ngoµi doanh nghiÖp ®-îc gäi lµ b¸n hµng ra ngoµi. Còng cã thÓ ®-îc cung cÊp gi÷a c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n trong cïng mét c«ng ty, mét tËp ®oµn…gäi lµ b¸n hµng néi bé. Qu¸ tr×nh b¸n hµng ®-îc coi lµ hoµn thµnh khi héi ®ñ hai ®iÒu kiÖn:  Hµng ho¸ ®ù¬c chuyÓn giao chã kh¸ch, lao vô dÞch vô ®· ®-îc thùc hiÖn.  Kh¸ch hµng ®· thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nghiÖp vô b¸n hµng chØ x¶y ra khi giao xong hµng vµ nhËn ®-îc tiÒn hoÆc giÊy chÊp nhËn tr¶ tiÒn cña kh¸ch hµng. §©y lµ lý do dÉn ®Õn t×nh tr¹ng doanh thu b¸n hµng vµ tiÒn hµng nhËp quü kh«ng ®ång thêi. Sè tiÒn thu ®-îc do b¸n hµng ®-îc gßi lµ doanh thu b¸n hµng. 4 Doanh thu b¸n hµng gåm: doanh thu b¸n hµng ra ngoµi vµ doanh thu b¸n hµng néi bé. TiÒn hµng nhËp quü ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn mµ ng-êi mua ®· tr¶ cho doanh nghiÖp. Ph©n biÖt gi÷a doanh thu b¸n hµng vµ tiÒn b¸n hµng nhËp quü gióp doanh ngiÖp x¸c ®Þnh thêi ®iÓm kÕt thóc qu¸ tr×nh b¸n hµng, gióp bé phËn qu¶n lý t×m ra ph-¬ng thøc thanh to¸n hîp lý vµ cã hiÖu qu¶, sö dông hiÖu qu¶ sè tiÒn nhËp quü ®em l¹i nguån lîi lín nhÊt cho doanh nghiÖp. Doanh thu b¸n hµng cña doanh nghiÖp chØ ®-îc ghi nhËn khi hµng ho¸ chuyÓn cho ng-êi mua vµ thu ®-îc tiÒn hoÆc ®-îc ng-êi mua chÊp nhËp thanh to¸n tuú theo ph-¬ng thøc thanh to¸n. §èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n: Th«ng qua kh©u b¸n hµng gãp phÇn ®¸p øng ®-îc nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, gi÷ v÷ng quan hÖ c©n ®èi tiÒn hµng, æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n lµm cho nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÒn v÷ng m¹nh. Nh- vËy, chØ tiªu hµng ho¸ tiªu thô cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong ph¹m vi doanh nghiÖp nãi riªng. 1.1.3. NhiÖm vô cña kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm Thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm lµ hai mÆt cña mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. V× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm mµ ph¶i b¸n s¶n phÈm kÞp thêi. Gi÷a kÕ h¹ch s¶n xuÊt vµ kÕ ho¹ch tiªu thô cã quan hÖ mËt thiÕt trong ®ã s¶n xuÊt lµ gèc cña tiªu thô. NÕu s¶n xuÊt kh«ng ®¶m b¶o kÕ ho¹ch th× sÏ kÐo theo kÕ ho¹ch tiªu thô bÞ ph¸ vì. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng doanh nghiÖp ph¶i tÝnh ®-îc kÕt qu¶ kinh doanh trªn c¬ së so s¸nh gi÷a doanh thu vµ chi phÝ cña c¸c ho¹t ®éng, kÕt qu¶ kinh doanh ph¶i ®-îc ph©n phèi sö dông theo ®óng môc ®Ých vµ tû lÖ nhÊt ®Þnh do c¬ chÕ tµi chÝnh quy ®Þnh. §Ó t¨ng c-êng c«ng t¸c chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh, ®Ó kÕ to¸n thùc sù lµ c«ng cô qu¶n lý s¾c bÐn, cã hiÖu lùc th× kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:  Tæ chøc theo dâi, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi vµ gi¸m ®èc ch¾t chÏ t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng cña tõng lo¹i thµnh phÈm, hµng ho¸, trªn c¶ hai mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. 5  Theo dâi ph¶n ¸nh gi¸m ®èc chÆt chÏ qu¸ tr×nh tiªu thô ghi chÐp ®Çy ®ñ c¸c kho¶n chi phÝ b¸n hµng, thu nhËp b¸n hµng, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt th«ng qua doanh thu b¸n hµng mét c¸ch chÝnh x¸c.  Cung cÊp nh÷ng th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt cho c¸c bé phËn liªn quan, ®ång thêi ®Þnh kú tiÕn hµnh ph©n tÝch kinh tÕ ®èi víi ho¹t ®éng b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶.  KiÓm tra, gi¸m s¸t tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch thùc hiÖn tiªu thô. KÕ ho¹ch lîi nhuËn, kû luËt thanh to¸n vµ nghÜa vô ®èi víi Nhµ n-íc. Nh- vËy, th«ng tin mµ kÕ to¸n cung cÊp gióp nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp biÕt ®-îc t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng cña tõng lo¹i thµnh phÈm tõ ®ã gióp nhµ qu¶n lý ®iÒu hµnh, ®¸nh gi¸, ph©n tÝch..t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p, quyÕt ®Þnh phï hîp víi ®-êng lèi chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n hîp lý vµ khoa häc, phï hîp víi ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nh»m ph¸t huy vai trß cña kÕ to¸n lµ mét yªu cÇu quan träng ®èi víi ng-êi chñ doanh nghiÖp vµ kÕ to¸n tr-ëng, ®Æc biÖt lµ bé phËn kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm. KÕ to¸n cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt gióp gi¸m ®èc doanh nghiÖp vµ nh÷ng nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp biÕt ®-îc møc ®é hoµn thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, gi¸ thµnh s¶n phÈm tiªu thô…§Ó ph¸t hiÖn kÞp thêi thiÕu sãt, mÊt c©n ®èi ë tõng kh©u cña qu¸ tr×nh lËp vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Lµm tèt kh©u nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh…t¹o ra mét hÖ thèng qu¶n lý chÆt chÏ, cã hiÖu lùc cao. Nh- vËy, viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm mét c¸ch khoa häc hîp lý phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng doanh nghiÖp cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong viÖc thu nhËn, xö lý, cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt cho chñ doanh nghiÖp, gi¸m ®èc ®iÒu hµnh, c¸c c¬ quan chñ qu¶…§Ó lùa chän ph-¬ng thøc kinh doanh cã hiÖu qu¶… Nh- vËy, môc ®Ých cña kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm lµ cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ vµ cÇn thiÕt cho c¸c ®èi t-îng kh¸c nhau víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau ®Ó ®-a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý phï hîp. §iÒu nµy nãi lªn vai trß v« cïng quan träng cña kÕ to¸n thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm trong c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 6 1.2. Néi dung kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô thµnh phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.2.1. Néi dung kÕ to¸n thµnh phÈm 1.2.1.1. Yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý thµnh phÈm - ViÖc qu¶n lý thµnh phÈm trong doanh nghiÖp g¾n liÒn víi viÖc qu¶n lý sù vËn ®éng cña tõng lo¹i thµnh phÈm, hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh nhËp xuÊt tån kho trªn c¸c chØ tiªu sè l-îng, chÊt l-îng vµ gi¸ trÞ. - §Ó qu¶n lý vÒ mÆt sè l-îng ®ßi hái ph¶i gi¸m s¸t th-êng xuyªn t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho dù tr÷ thµnh phÈm, kÞp thêi ph¸t hiÖn t×nh h×nh hµng ho¸ tån kho l©u ngµy kh«ng ®-îc tiªu thô, cÇn t×m mäi biÖn ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ø ®äng vèn. - VÒ mÆt chÊt l-îng: §©y lµ yÕu tè v« cïng quan träng. NÕu thµnh phÈm kh«ng ®¶m b¶o chÊt l-îng, mÉu m· kh«ng ®-îc c¶i tiÕn th× sÏ kh«ng ®¸p øng ®-îc yªu cÇu ngµy cµng cao cña ng-êi tiªu dïng. Do vËy, mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i nhanh chãng n¾m b¾t thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng ®Ó kÞp thêi ®æi míi, c¶i tiÕn mÆt hµng. Bé phËn kiÓm tra chÊt l-îng ph¶i lµm tèt c«ng t¸c kiÓm tra chÊt l-îng s¶n phÈm, cã chÕ ®é kiÓm tra thÝch hîp víi tõng lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau, kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l-îng kÐm ®Ó lo¹i ra khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Cã nh- vËy míi tr¸nh ®-îc t×nh tr¹ng l·ng phÝ, hoµn thµnh tèt nhiÖm vô qu¶n lý thµnh phÈm, cñng cè ®Þa vÞ cña mçi doanh nghiÖp còng nh- nh÷ng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng. 1.2.1.2. Nguyªn t¾c kÕ to¸n thµnh phÈm Thµnh phÈm cña doanh nghiÖp gåm nhiÒu chñng lo¹i, nhiÒu thø hµng cã phÈm cÊp kh¸c nhau nªn yªu cÇu qu¶n lý vÒ mÆt kÕ to¸n còng kh¸c nhau. §Ó thùc hiÖn tèt nghiÖp vô qu¶n lý thµnh phÈm mét c¸ch khoa häc, hîp lý ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: - Ph¶i tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm theo tõng lo¹i, tõng thø theo ®¬n vÞ s¶n xuÊt, theo ®óng sè l-îng vµ chÊt l-îng thµnh phÈm, tõ ®ã lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng ®¬n vÞ, tõng ph©n x-ëng... vµ cã sè liÖu ®Ó so s¸nh víi c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch. - Ph¶i cã sù ph©n c«ng vµ kÕt hîp trong viÖc ghi chÐp kÕ to¸n thµnh phÈm gi÷a phßng kÕ to¸n vµ nh÷ng nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n x-ëng, gi÷a kÕ to¸n thµnh phÈm vµ thñ kho thµnh phÈm. §iÒu nµy ¶nh h-ëng ®Õn viÖc h¹ch to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi, gi¸m s¸t chÆt chÏ thµnh phÈm vµ t¨ng c-êng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thµnh phÈm. 7 1.2.1.3. §¸nh gi¸ thµnh phÈm VÒ nguyªn t¾c, thµnh phÈm ph¶i ®-îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ trÞ thùc tÕ. Theo c¸ch nµy, trÞ gi¸ thµnh phÈm ph¶n ¸nh trong kÕ to¸n tæng hîp ph¶i ®-îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn t¾c gi¸ thùc tÕ.  §èi víi thµnh phÈm nhËp kho: Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm nhËp kho ®-îc x¸c ®Þnh phï hîp theo tõng nguån nhËp: - Thµnh phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra ®-îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ, bao gåm: chi phÝ NVL trùc tiÕp, chi phÝ NC trùc tiÕp vµ chi phÝ SXC. - Thµnh phÈm thuª ngoµi gia c«ng nhËp kho ®-îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thµnh thùc tÕ gia c«ng, bao gåm: chi phÝ NVL trùc tiÕp, chi phÝ thuª ngoµi gia c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c liªn quan trùc tiÕp ®Õn thµnh phÈm thuª gia c«ng(chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì…). - Thµnh phÈm thuª ngoµi th× gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm nhËp kho sÏ bao gåm gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n (gi¸ ch-a cã thuÕ GTGT), chi phÝ mua thùc tÕ (chi phÝ b¶o qu¶n, bèc dì, vËn chuyÓn...) nh-ng lo¹i trõ c¸c kho¶n chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ (nÕu cã). - NhËp kho do nhËn liªn doanh th× gi¸ thùc tÕ nhËp kho lµ do héi ®ång liªn doanh thèng nhÊt.  §èi víi thµnh phÈm xuÊt kho. §èi víi thµnh phÈm xuÊt kho còng ph¶i ®-îc ph¶n ¸nh theo gi¸ thùc tÕ. Do thµnh phÈm nhËp tõ c¸c nguån hay c¸c ®ît nhËp víi gi¸ kh¸c nhau nªn viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c c¸ch sau:  TÝnh theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: theo ph-¬ng ph¸p nµy thµnh phÈm ®-îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ theo ®¬n chiÕc hay tõng l« vµ gi÷ tõ lóc nhËp vµo cho ®Õn lóc xuÊt dïng. Khi xuÊt dïng hµng(l« hµng) nµo sÏ x¸c ®Þnh theo gi¸ ®Ých danh cña hµng (l« hµng) ®ã.  Ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc xuÊt tr-íc (FIFO): theo ph-¬ng ph¸p nµy th× thµnh phÈm nµo nhËp vµo kho tr-íc sÏ ®-îc xuÊt tr-íc.  Ph-¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr-íc(LIFO): theo ph-¬ng ph¸p nµy thµnh phÈm nµo nhËp kho sau xÏ ®-îc xuÊt tr-íc.  Ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n : trong ph-¬ng ph¸p nµy l¹i cã ba d¹ng nh- sau: - Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tr-íc. - Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp. - Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ (b×nh qu©n gia quyÒn). Gi¶ sö theo ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn c¸ch tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt kho nh- sau: 8 Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho = Sè l-îng TP xuÊt kho x ®¬n gi¸ b×nh qu©n §¬n gi¸ b×nh qu©n = ab cd Trong ®ã: a: TrÞ gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm tån ®Çu kú b: TrÞ gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm nhËp trong kú c: Sè l-îng thµnh phÈm tån ®Çu kú d: Sè l-îng thµnh phÈm nhËp trong kú 1.2.1.4. a. Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n Chøng tõ vµ kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm Mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµ thùc sù hoµn thµnh ®Òu ph¶i ®-îc lËp chøng tõ ®Ó lµm c¬ së ph¸p lý cho mäi sè liÖu trªn tµi kho¶n kÕ to¸n, ®ång thêi ®ã chÝnh lµ tµi liÖu lÞch sö cña doanh nghiÖp. Chøng tõ kÕ to¸n ph¶i ®-îc lËp kÞp thêi, ®óng néi dung vµ ph-¬ng ph¸p lËp. Chøng tõ chñ yÕu gåm: PhiÕu xuÊt kho, phiÕu nhËp kho, ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT), ho¸ ®¬n b¸n hµng vËn chuyÓn th¼ng, thÎ kho, biªn b¶n kiÓm kª hµng ho¸, ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho, phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé… KÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm ®-îc thùc hiÖn ë kho thµnh phÈm vµ ë phßng kÕ to¸n, ®-îc liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau. Bëi vËy, doanh nghiÖp ph¶i lùa chän nh÷ng ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt phï hîp víi yªu cÇu vµ tr×nh ®é cña ®éi ngò kÕ to¸n trong donh nghiÖp. Tuú theo ®Æc ®iÓm riªng cña m×nh mµ doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét trong ba ph-¬ng ph¸p sau: o Ph-¬ng ph¸p thÎ song song Nguyªn t¾c: ë kho ph¶i më thÎ kho ®Ó ghi chÐp vÒ mÆt sè l-îng cßn ë phßng kÕ to¸n më thÎ (sæ) chi tiÕt theo dâi c¶ vÒ mÆt sè l-îng vµ gi¸ trÞ nh»m ph¶n ¸nh t×nh h×nh hiÖn cã vµ biÕn ®éng cña thµnh phÈm  ë kho: ViÖc ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt tån kho do thñ kho tiÕn hµnh trªn thÎ kho vµ chi ghi theo chØ tiªu sè l-îng. Khi nhËn chøng tõ nhËp, xuÊt thµnh phÈm thñ kho ph¶i kiÓm tra tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ råi tiÕn hµnh ghi sè thùc nhËp, thùc xuÊt trªn chøng tõ vµo thÎ kho. §Þnh kú, thñ kho göi phßng kÕ to¸n hoÆc kÕ to¸n xuèng kho nhËn c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt ®· ®-îc ph©n lo¹i theo tõng lo¹i thµnh phÈm. 9  ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ (thÎ) chi tiÕt thµnh phÈm c¨n cø ®Ó ghi chÐp trªn sæ chi tiÕt thµnh phÈm lµ c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho do thñ kho cung cÊp, sau khi ®· ®-îc kiÓm tra hoµn chØnh, ®Çy ®ñ. Sæ chi tiÕt thµnh phÈm còng gièng nhthÎ kho nh-ng cã thªm cét theo dâi gi¸ trÞ thµnh phÈm. Cuèi th¸ng, kÕ to¸n céng sæ chi tiÕt vµ tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÕu víi thÎ kho. Ngoµi ra, ®Ó cã sè liÖu ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp cßn ph¶i tæng hîp sè liÖu chi tiÕt tõ c¸c sæ chi tiÕt thµnh phÈm vµ c¸c b¶ng kª tæng hîp nhËp, xuÊt, tån kho thµnh phÈm theo tõng lo¹i thµnh phÈm. S¬ ®å 1: S¬ ®å kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song PhiÕu nhËp kho ThÎ kho ThÎ hoÆc sæ chi tiÕt thµnh phÈm PhiÕu xuÊt kho B¶ng tæng hîp NhËp – XuÊt – Tån kho thµnh phÈm KÕ to¸n tæng hîp :Ghi hµng ngµy :Ghi ®Þnh kú :Quan hÖ ®èi chiÕu  -u nh-îc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông cña ph-¬ng ph¸p nµy: - -u ®iÓm: Ph-¬ng ph¸p nµy cã -u ®iÓm lµ ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra, ®èi chiÕu. - Nh-îc ®iÓm: ViÖc ghi chÐp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè l-îng. H¬n n÷a, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu chñ yÕu tiÕn hµnh vÒ cuèi th¸ng, do ®ã h¹n chÕ chøc n¨ng kiÓm tra cña kÕ to¸n. - Ph¹m vi ¸p dông: ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong c¸c doanh nghiÖp cã nhiÓu chñng lo¹i s¶n phÈm, khèi l-îng c¸c nghiÖp vô (chøng tõ) nhËp, xuÊt Ýt, kh«ng th-êng xuyªn. o Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn Nguyªn t¾c: ë kho ph¶i më thÎ kho ®Ó theo dâi, ghi chÐp vÒ mÆt sè l-îng cßn ë phßng kÕ to¸n më thÎ (sæ) chi tiÕt theo dâi c¶ vÒ sè l-îng vµ gi¸ trÞ. ë kho: theo ph-¬ng thøc nµy th× viÖc ghi chÐp cña thñ kho còng ®-îc thùc hiÖn trªn thÎ kho nh- ph-¬ng ph¸p thÎ song song. 10 ë phßng kÕ to¸n: Theo ph-¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp - xuÊt - tån cña tõng lo¹i thµnh phÈm theo tõng kho vµ dïng cho c¶ n¨m. Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn chØ ghi mçi th¸ng mét lÇn vµo thêi ®iÓm cuèi thang. §Ó cã sè liÖu ghi vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn kÕ to¸n ph¶i lËp c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt theo tõng lo¹i s¶n phÈm trªn c¬ së c¸c chøng tõ nhËp xuÊt do thñ kho ®Þnh kú göi lªn. Sæ ®èi chiÕu còng ®-îc theo dâi trªn c¶ chØ tiªu sè l-îng vµ gi¸ trÞ. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi chiÓu sæ lu©n chuyÓn víi thÎ kho vµ sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp. S¬ ®å 2: S¬ ®å kÕ to¸n kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm theo ph-¬ng h¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn PhiÕu nhËp kho ThÎ kho B¶ng kª nhËp Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn PhiÕu xuÊt kho B¶ng kª xuÊt KÕ to¸n tæng hîp :Ghi hµng ngµy :Ghi ®Þnh kú :Quan hÖ ®èi chiÕu  -u nh-îc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông cña ph-¬ng ph¸p nµy: - -u ®iÓm: Khèi l-îng ghi chÐp cña kÕ to¸n ®-îc gi¶m bít do chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng. - Nh-îc ®iÓm: ViÖc ghi sæ vÉn trïng lÆp (phßng kÕ to¸n vÉn theo dâi c¶ chØ tiªu hiÖn vËt lÉn chØ tiªu gi¸ trÞ). ViÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ kÕ to¸n chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng nªn h¹n chÕ t¸c dông kiÓm tra trong c«ng t¸c qu¶n lý. - Ph¹m vi ¸p dông: ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp víi doanh nghiÖp khèi l-îng nghiÖp vô nhËp xuÊt kh«ng nhiÒu, kh«ng cã ®iÒu kiÖn theo dâi kÕ to¸n t×nh h×nh nhËp xuÊt trong ngµy. 11 o Ph-¬ng ph¸p sæ sè d- Nguyªn t¾c: ë kho ph¶i theo dâi vÒ mÆt sè l-îng cho tõng lo¹i thµnh phÈm. Cßn ë phßng kÕ to¸n theo dâi vÒ chØ tiªu gi¸ trÞ ë kho: thñ kho vÉn dïng thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp - xuÊt - tån kho thµnh phÈm vÒ mÆt sè l-îng. Cuèi th¸ng ghi sè tån kho ®· tÝnh ®-îc trªn thÎ kho (vÒ sè l-îng) vµ sæ sè d- – cét sè l-îng. ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ sè d- theo tõng kho, dïng ghi c¶ n¨m ®Ó ghi sè thµnh phÈm vµo cuèi th¸ng theo chØ tiªu gi¸ trÞ. Tr-íc hÕt c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kÕ to¸n lËp b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú. Tõ b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt kÕ to¸n lËp c¸c b¶ng luü kÕ nhËp, luü kÕ xuÊt råi tõ c¸c b¶ng nµy lËp c¸c b¶ng nhËp – xuÊt - tån kho theo tõng lo¹i thµnh phÈm theo chØ tiªu gi¸ trÞ Hµng th¸ng sæ sè d- do thñ kho göi lªn, kÕ to¸n kiÓm tra lµm c¨n cø vµo sè tån kho vÒ sè l-îng mµ thñ kho ®· ghi ë sæ sè d- vµ ®¬n gi¸ ®Ó tÝnh ra sè tån kho cña tõng lo¹i thµnh phÈm theo chØ tiªu gi¸ trÞ ®Ó ghi vµo cét sè tiÒn ®Ó ghi vµo sæ sè d-. ViÖc kiÓm tra ®èi chiÕu ®-îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng. C¨n cø vµo cét sè tiÒn tån kho cuèi th¸ng trªn sæ sè d- ®Ó ®èi chiÕu víi cét sè tiÒn tån kho trªn b¶ng tæng hîp nhËp – xuÊt – tån vµ sè liÖu cña kÕ to¸n tæng hîp. S¬ ®å 3 :S¬ ®å kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm theo ph-¬ng ph¸p sæ sè dPhiÕu giao nhËn, chøng tõ nhËp PhiÕu nhËp kho Sæ sè d- B¶ng luü kÕ nhËp xuÊt tån kho thµnh phÈm ThÎ kho KÕ to¸n tæng hîp PhiÕu giao nhËn, chøng tõ xuÊt PhiÕu xuÊt kho :Ghi hµng ngµy :Ghi ®Þnh kú :Quan hÖ ®èi chiÕu 12  -u ®iÓm vµ nh-îc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông cña ph-¬ng ph¸p nµy: - -u ®iÓm: Gi¶m bít sè l-îng ghi sæ kÕ to¸n, c«ng viÖc tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng. - Nh-îc ®iÓm: Do kÕ to¸n chØ ghi chÐp theo gi¸ trÞ nªn qua sè liÖu kÕ to¸n kh«ng biÕt ®-îc sè hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m thµnh phÈm mµ ph¶i xem sè liÖu trªn thÎ kho. Ngoµi ra, viÖc kiÓm tra ph¸t hiÖn sai sãt sÏ khã kh¨n. - Ph¹m vi ¸p dông: ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi doanh ngiÖp cã nhiÒu lo¹i thµnh phÈm sù biÕn ®éng x¶y ra th-êng xuyªn, ®ång thêi nh©n viªn kÕ to¸n vµ c¸n bé qu¶n lý ph¶i cã tr×nh ®é v÷ng vµng, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao, ®¶m b¶o sè liÖu ghi vµo sæ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc, kh¸ch quan. b. KÕ to¸n tæng hîp thµnh phÈm KÕ to¸n tæng hîp lµ viÖc sö dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó ph¶n ¸nh, kiÓm tra vµ gi¸m s¸t c¸c ®èi t-îng h¹ch to¸n kÕ to¸n c¸c néi dung kinh tÕ ë d¹ng tæng qu¸t.  Tµi kho¶n sö dông Trong kÕ to¸n tæng hîp thµnh phÈm ng-êi ta sö dông c¸c tµi kho¶n chñ yÕu : TK 155 – Thµnh phÈm. TK 157 – Thµnh phÈm göi b¸n Tk 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n KÕt cÊu cña c¸c tµi kho¶n nµy nh- sau:  TK 155 - Thµnh phÈm: Tµi kho¶n nµy ®-îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i thµnh phÈm trong doanh nghiÖp. Bªn Nî: Gi¸ trÞ thùc tÕ thµnh phÈm tån kho ®Çu kú - Gi¸ trÞ thùc tÕ thµnh phÈm nhËp kho trong kú - Gi¸ trÞ thµnh phÈm ph¸t hiÖn thõa - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ thùc tÕ thµnh phÈm tån kho cuèi kú (KK§K) Bªn Cã: - Gi¸ trÞ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt kho. - Gi¸ trÞ thùc tÕ thµnh phÈm thiÕu hôt - KÕt chuyÓn gi¸ trÞ thùc tÕ thµnh phÈm tån kho cuèi kú (KK§K) Sè d-: TrÞ gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm tån kho cuèi kú 13 TK157 – Hµng göi b¸n: Tµi kho¶n nµy ®-îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ cña s¶n phÈm hµng ho¸ ®· göi hoÆc chuyÓn cho kh¸ch hµng hoÆc c¸c ®¹i lý cña doanh nghiÖp, trÞ gi¸ cña lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh bµn giao cho ng-êi ®Æt hµng vµ ch-a ®-îc chÊp nhËn. Hµng ho¸, thµnh phÈm ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n nµy vÉn thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp. Bªn Nî: - Gi¸ trÞ thùc tÕ s¶n phÈm, hµng ho¸ göi b¸n. Bªn Cã: - Gi¸ trÞ thùc tÕ s¶n phÈm hµng ho¸ ®· ®-îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thµnh to¸n. - TrÞ gi¸ thùc tÕ c¶u hµng ho¸ bÞ tõ chèi vµ göi l¹i - KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thµnh phÈm, hµng ho¸, dÞch vô ch-a ®-îc kh¸ch hµng chÊp nhËn ®Çu kú (KK§K) Sè d-: - TrÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng göi b¸n ch-a ®-îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thµnh to¸n TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn cña thµnh phÈm, hµng ho¸, lao vô dÞch vô xuÊt b¸n trong kú. Bªn Nî: - Gi¸ vèn cña thµnh phÈm hµng ho¸ ®· tiªu thô trong kú - KÕt chuyÓn thµnh phÈm tån kho ®Çu kú, nhËp trong kú (KK§K) Bªn Cã: - KÕt chuÓn gi¸ vèn cña hµng tiªu thô trong kú - KÕt chuyÓn g¸i trÞ thùc tÕ hµng tån cuèi kú Sè d-: Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng cã sè d Tr×nh tù kÕ to¸n tæng hîp mét sè nghiÖp vô chñ yÕu vÒ thµnh phÈm  Tr-êng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn lµ ph-¬ng ph¸p theo dâi, ph¶n ¸nh liªn tôc, th-êng xuyªn, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho vËt t- hµng ho¸ thµnh phÈm trªn sæ kÕ to¸n. 14 ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thµnh phÈm xuÊt kho ®-îc c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho. Tuy qu¸ tr×nh h¹ch to¸n phøc t¹p nh-ng ph-¬ng ph¸p nµy ph¶n ¸nh chÝnh x¸c gi¸ trÞ thµnh phÈm sau mçi lÇn nhËp, xuÊt kho, ®¶m b¶o c©n ®èi vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt. C¸c nghiÖp vô chÝnh cña ph-¬ng ph¸p nµy cã thÓ ®-îc kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 4: S¬ ®å kÕ to¸n thµnh phÈm theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn TK 632 TK 155 TK 154 Gia c«ng, thuª ngoµi gia c«ng, chÕ biÕn nhËp kho XuÊt kho thµnh phÈm ®Ó b¸n, tr¶ l-¬ng, biÕu tÆng TK 157 XuÊt kho thµnh phÈm göi b¸n TK 338 Thµnh phÈm thõa chê xö lý TK 157, 632 Hµng göi bµn ®· tiªu thô TK 222,128 Gãp vèn liªn doanh, ®Çu tõ ng¾n h¹n kh¸c TK 138 Thµnh phÈm thiÕu chê xö lý Thµnh phÈm , göi b¸n bÞ tr¶ l¹i Thµnh phÈm hoµn thµnh kh«ng nhËp kho mµ giao b¸n th¼ng cho kh¸ch hoÆc göi ®i b¸n ngay  Tr-êng hîp doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho cuèi kú cña vËt t-, hang ho¸ trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh gi¸ trÞ cña hµng ho¸ vËt t- ®· xuÊt trong kú theo c«ng thøc: TrÞ gi¸ hµng xuÊt trong kú = TrÞ gi¸ hµng tån ®Çu kú TrÞ gi¸ TrÞ gi¸ + hµng nhËp - hµng tån trong kú cuèi kú 15 Theo ph-¬ng ph¸p nµy th× c¸c tr-êng hîp nhËp xuÊt hµng kh«ng h¹ch to¸n trªn c¸c tµi kho¶n tån kho. §Ó h¹ch to¸n nhËp vµ xuÊt kh«ng trªn c¸c tµi kho¶n t«ng kho, kÕ to²n sö dông thªm c²c t³i kho°n 611 “Mua h¯ng” v¯ t¯i kho°n 631 “ Gi² th¯nh s°n xuÊt”. Tr×nh tù h³ch to²n theo ph­¬ng ph²p n¯y ®­îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 5: S¬ ®å kÕ to¸n thµnh phÈm theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú TK 631 TK 632 Gi¸ trÞ thµnh phÈm hoµn thµnh nhËp kho TK 911 K/C gi¸ vèn hµng b¸n cuèi kú TK 157,155 K/C trÞ gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm, hµng göi b¸n ch-a x¸c ®Þnh lµ tiªu thô ®Çu kú K/C trÞ gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm, hµng göi b¸n ch-a x¸c ®Þnh lµ tiªu thô cuèi kú 1.2.2. KÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm 1.2.2.1. Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý tiªu thô thµnh phÈm XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thµnh phÈm vµ qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm ®ßi hái trong c«ng t¸c qu¶n lý ph¶i ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu nhÊt ®Þnh. NghiÖp vô b¸n hµng liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng kh¸ch hµng kh¸ch nhau, tõ tõng ph-¬ng thøc b¸n hµng ®Õn tõng c¸ch thøc thanh to¸n, tõng lo¹i hµng ho¸, thµnh phÈm nhÊt ®Þnh. Bëi vËy, qu¶n lý ph¶i b¸m s¸t nh÷ng yªu cÇu sau:  N¾m b¾t, theo dâi chÆt chÏ tõng ph-¬ng thøc b¸n hµng, tõng thÓ thøc thanh to¸n, tõng kh¸ch hµng, tõng lo¹i hµng ho¸ tiªu thô, ®«n ®èc thanh to¸n, thu håi ®Çy ®ñ, kÞp thêi tiÒn vèn.  TÝnh to¸n, x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ tõng lo¹i ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ®èi víi Nhµ n-íc theo ®óng quy ®Þnh. 16 1.2.2.2. Chøng tõ vµ tµi kho¶n kÕ to¸n a. Chøng tõ kÕ to¸n Khi ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô b¸n hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng víi ng-êi mua ph¶i cã chøng tõ phï hîp ®Ó ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi t×nh h×nh tiªu thô vµ thanh to¸n, ®ång thêi lµm c¬ së ph¸p lý ®Ó ghi sæ sau nµy. Doanh nghiÖp ph¶i ®-a ra tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ, kiÓm tra vµ ghi chÐp sæ mét c¸ch phï hîp, ®ång thêi chøng tõ ph¶i ®-îc l-u tr÷ mét c¸ch khoa häc vµ an toµn. Sau ®©y lµ mét sè chøng tõ th-êng dïng:  Ho¸ ®¬n (GTGT).  PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé.  PhiÕu xuÊt kho hµng göi b¸n ®¹i lý.  B¶ng kª thanh to¸n hµng ®¹i lý ký göi.  ThÎ quÇy hµng.  B¶ng kª nhËn hµng thanh to¸n hµng ngµy  B¶ng kª ho¸ ®¬n b¸n lÎ hµng ho¸. b. Tµi kho¶n sö dông TK 511- Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô : Tµi kho¶n nµy ®-îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cña doanh nghiÖp thùc hiÖn trong mét kú h¹ch to¸n. Doanh thu b¸n hµng thùc tÕ lµ doanh thu cña s¶n phÈm, hµng ho¸ ®· ®-îc x¸c ®Þnh tiªu thô, bao gåm hai tr-êng hîp b¸n thu ®-îc tiÒn ngay, ch-a thu ®-îc tiÒn nh-ng ®· chÊp nhËn thanh to¸n. TK 511 lu«n lu«n ®-îc ph¶n ¸nh bªn Cã suèt kú h¹ch to¸n. TK 511 cã bèn tµi kho¶n cÊp hai:  TK511.1 - Doanh thu b¸n hµng ho¸.  TK 511.2 - Doanh thu b¸n thµnh phÈm .  TK 511.3 - Doanh thu cung cÊp lao vô, dÞch vô.  TK 511.4 – Doanh thu trî cÊp, trî gi¸ Tµi kho¶n 511 cã kÕt cÊu nh- sau: Bªn Nî: - Cuèi kú kÕt chuyÓn c¸c kho¶n gi¶m doanh thu b¸n hµng, gi¶m gi¸, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. 17 - ThuÕ xuÊt nhËp khÈu vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. - Cuèi kú kÕt chuyÓn doanh thu thuÇn sang TK 911 Bªn Cã: - Doanh thu b¸n hµng ho¸, s¶n phÈm, dÞch vô theo ho¸ ®¬n. Sè d-: Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng cã sè dTK 521 - ChiÕt khÊu th-¬ng m¹i TK 531- Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh sè cña s¶n phÈm hµng ho¸ ®· b¸n bÞ tr¶ l¹i do lçi cña doanh nghiÖp. TK 532 - Gi¶m gi¸ hµng b¸n: TK nµy ®ùîc dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m gi¸ cña viÖc b¸n hµng trong kú. C¸c kho¶n gi¶m trõ nµy cã kÕt cÊu nh- sau: Bªn Nî: - ChiÕt khÊu th-¬ng m¹i dµnh cho kh¸ch hµng mua víi sè l-îng nhiÒu - Doanh thu cña sè hµng tiªu thô nay bÞ tr¶ l¹i - C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n nay ®· chÊp nhËn cho kh¸ch hµng. Bªn Cã: - KÕt chuyÓn c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu. Sè d-: Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng cã sè dTK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép nhµ n-íc. Cã 9 tµi kho¶n cÊp hai nh-ng cã ba tµi kho¶n cÊp hai ph¶n ¸nh thuÕ tiªu thô: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu ra cu¶ hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô trong kú KÕt cÊu cÊu TK 3331 – ThuÕ GTGT ph¶i nép Bªn Nî: - ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®· ®-îc khÊu trõ. - ThuÕ GTGT ®-îc gi¶m trõ. - ThuÕ GTGT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, chiÕt khÊu th-¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n. Bªn Cã: - ThuÕ GTGT ®Çu ra cña hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô, trao ®æi, sö dông néi bé, biÕu tÆng. - ThuÕ GTGT ph¶i nép cña thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, ho¹t ®éng kh¸c. Sè d-: Tµi kho¶n nµy cã sè d- c¶ ë hai bªn - D- Nî: Sè thuÕ GTGT ®· nép thõa vµo Ng©n s¸ch - D- Cã: Sè ThuÕ GTGT cßn ph¶i nép cuèi kú 18 1.2.2.3. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n Qu¸ tr×nh b¸n hµng lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn trao ®æi th«ng qua ph-¬ng tiÖn thanh to¸n ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña hµng ho¸. Trong ®ã, doanh nghiÖp chuyÓn giao hµng ho¸ cho kh¸ch hµng cßn kh¸ch hµng ph¶i tr¶ cho doanh nghiÖp mét kho¶n tiÒn t-¬ng øng víi gi¸ b¸n cña hµng ho¸ ®ã. Nh- vËy, b¸n hµng chÝnh lµ viÖc chuyÓn quyÒn së h÷u vÒ s¶n phÈm hµng h¸o cho kh¸ch hµng ®ång thêi thu ®-îc tiÒn hoÆc quyÒn thu tiÒn tõ kh¸ch hµng. Sè tiÒn ®ã ®-îc gäi lµ doanh thu b¸n hµng. Nh- vËy ®øng ë gãc ®é thu tiÒn mµ xÐt th× nã cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh hai ph-¬ng thøc sau b¸n hµng nh- sau:  B¸n hµng thu tiÒn trùc tiÕp: Theo ph-¬ng thøc nµy, s¶n phÈm ®· chuyÓn quyÒn së h÷u cïng víi viÖc nhËn ®-îc tiÒn hµng  B¸n chÞu: Theo ph-¬ng thøc nµy th×, s¶n phÈm chuyÓn quyÒn së h÷u ®-îc kh¸ch hµng chÊp nhËn nh-ng ®¬n vÞ ch-a thu ®-îc tiÒn hµng, tiÒn hµng sÏ ®-îc kh¸ch hµng thanh to¸n sau mét thêi h¹n do hai bªn quy ®Þnh. NÕu ®øng ë gãc ®é chuyÓn giao s¶n phÈm cho kh¸ch hµng th× th× qu¸ tr×nh b¸n hµng trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã thÓ ®-îc chia thµnh c¸c ph-¬ng thøc sau: a. KÕ to¸n nghiÖp vô tiªu thô trùc tiÕp Ph-¬ng thøc b¸n hµng bªn mua ®· tiÕn hµnh nhËn hµng trùc tiÕp: theo ph-¬ng thøc nµy, c¨n cø vµo hîp ®ång mua b¸n ®· ký kÕt, bªn mua cö c¸n bé ®Õn nhËn hµng t¹i kho cña doanh nghiÖp. Khi nhËn hµng xong, ng-êi nhËn hµng ký x¸c nhËn vµo ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ sè hµng ®ã ®-îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô vµ ®-îc h¹ch to¸n vµo doanh thu. Tr×nh tù h¹ch to¸n theo ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc m« t¶ qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 6: s¬ ®å kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô tiªu thô trùc tiÕp TK 154 TK 155 NhËp kho thµnh phÈm TK 338 Thµnh phÈm thõa chê xö lý TK 632 TK511 TK 911 TrÞ gi¸ vèn thµnh phÈm xuÊt b¸n TK111,112,131 Gi¸ b¸n ch-a thuÕ K/C gi¸ vèn TK 338 hµng b¸n Thµnh phÈm thiÕu chê xö lý TK 333(2,3) X¸c ®Þnh thuÕ ph¶i nép TK 531,532 XuÊt b¸n th¼ng kh«ng qua kho K/C c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu 19 TK 3331 ThuÕ GTGT ®Çu ra §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông theo ph-¬ng thøc kiÓm kª ®Þnh kú xem s¬ ®å 1.5 Chó ý: §èi víi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông tÝnh thuÕ theo ph-¬ng ph¸p tiÕp hoÆc kh«ng thuéc ®èi t-îng nép thuÕ GTGT th× doanh thu b¸n hµng lµ tæng gi¸ thanh to¸n. b. KÕ to¸n nghiÖp vô tiªu thô theo ph-¬ng thøc chuyÓn hµng chê chÊp nhËn B¸n hµng theo ph-¬ng thøc xuÊt kho göi hµng ®i b¸n: theo ph-¬ng thøc nµy, doanh nghiÖp xuÊt kho thµnh phÈm göi ®i b¸n theo hîp ®ång ®· ký kÕt gi÷a hai bªn, khi xuÊt hµng göi b¸n, th× hµng b¸n ch-a ®-îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô, tøc lµ ch-a h¹ch to¸n vµo doanh thu. Hµng göi ®i b¸n chØ ®-îc h¹ch to¸n vµo doanh thu khi kh¸ch hµng ®· nhËn ®-îc hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n. Tr×nh tù h¹ch to¸n ®ù¬c m« t¶ qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 7: S¬ ®å kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô tiªu thô theo ph-¬ng thøc chuyÓn hµng chê chÊp nhËn TK155,154 TK157 Göi hµng ®i b¸n c. TK632 TK911 TK511 TK111,112,131 K/C doanh thu Gi¸ b¸n ch-a thuÇn thuÕ Ng-êi b¸n chÊp TK531,532 TK3331 K/C c¸c nhËn thanh to¸n kho¶n gi¶m ThuÕ GTGT trõ doanh thu TK333 (2,3) ®Çu ra X¸c ®Þnh thuÕ ph¶i nép K/C gi¸ vèn KÕ to¸n nghiÖp vô tiªu thô theo ph-¬ng thøc göi ®¹i lý (ký göi)  Theo ph-¬ng thøc nµy: ®¬n vÞ cã hµng göi ®¹i lý, ký göi chuyÓn hµng cho ®¬n vÞ b¸n, khi bªn nhËn ®¹i lý, ký göi th«ng b¸o ®· b¸n ®-îc hµng th× khi ®ã doanh nghiÖp míi ®ù¬c coi lµ hµng ®· tiªu thô. Chøng tõ b¸n hµng lµ b¶ng thanh to¸n hµng ®¹i lý. + Khi xuÊt kho thµnh phÈm göi cho ®¹i lý Nî TK 157: Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho Cã TK 155 + Khi bªn ®¹i lý th«ng b¸o b¸n ®-îc hµng Nî TK 111,112,131: gi¸ b¸n trõ hoa hång Nî TK 641: Hoa hång ®¹i lý Cã TK 511: Doanh thu ch-a thuÕ Cã TK 3331 : thuÕ GTGT ®Çu ra 20