1
Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, níc ta víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý
cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN, c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu c¬ héi vµ ®iÒu
kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy vËy, c¬ héi lu«n lu«n
®ång nghÜa víi kho kh¨n thö th¸ch. C¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ph¶i c¹nh
tranh víi nh÷ng hµng hãa nhËp ngo¹i. Do ®ã chÊt lîng vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¸ lín trong c¹nh tranh.
§èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× yÕu tè quyÕt ®Þnh c¬ b¶n ®Ó ®¶m b¶o
cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh liªn tôc chÝnh lµ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng
cô dông cô. §©y lµ yÕu tè tiÒn ®Ò ®Ó t¹o nªn h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm.
Nã kh«ng chØ ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ cßn lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tíi
gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ c«ng t¸c tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Ngoµi yÕu tè thêng xuyªn biÕn ®éng tõng ngµy, tõng giê nªn viÖc tæ chøc vµ h¹ch to¸n tèt
nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô sÏ gióp cho nhµ qu¶n trÞ ®Ò ra c¸c chÝnh
s¸ch ®óng ®¾n mang l¹i hiÖu qu¶ cho doanh nghiÖp. MÆt kh¸c chi phÝ vËt t l¹i
chiÕm tØ träng lín trong chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy qu¶n lý vËt t mét
c¸ch hîp lý vµ s¸t sao ngay tõ kh©u thu mua ®Õn kh©u sö dông sÏ gãp phÇn
tiÕt kiÖm vËt t, gi¶m chi phÝ, gi¶m gi¸ thµnh, n©ng cao søc c¹nh tranh cho s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i sö
dông c¸c c«ng cô hîp lý mµ kÕ to¸n lµ c«ng cô gi÷ vai trß quan träng nhÊt. KÕ
to¸n vËt t sÏ cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ viÖc qu¶n lý vµ sö dông vËt
t, gióp cho c¸c nhµ l·nh ®¹o, qu¶n lý doanh nghiÖp ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n
lý chi phÝ vËt t kÞp thêi vµ phï hîp víi ®Þnh híng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng, nÒn kinh tÕ ®ang tõng bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ
th× c«ng t¸c kÕ to¸n vËt t còng cã nh÷ng thay ®æi ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn
míi. C¸c doanh nghiÖp ®îc phÐp lùa chän ph¬ng ph¸p vµ c¸ch tæ chøc h¹ch
to¸n tïy thuéc vµo quy m«, ®Æc ®iÓm vµ môc ®Ých kinh doanh cña doanh
nghiÖp m×nh. Nhµ m¸y « t« Hßa B×nh lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã quy m« võa,
sè lîng s¶n phÈm nhiÒu nªn vËt t rÊt ®a ®¹ng vµ phong phó c¶ vÒ sè lîng vµ
chñng lo¹i, tõ nh÷ng vËt liÖu chiÕm tû träng lín thêng xuyªn ®îc sö dông ®Õn
nh÷ng vËt liÖu chiÕm tû träng rÊt nhá trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ChÝnh v× vËy
c«ng t¸c h¸ch to¸n vËt t rÊt ®îc coi träng.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, trong thêi gian thùc tËp t¹i Nhµ m¸y «
t« Hßa B×nh em ®· quyÕt ®Þnh ®i s©u vµo nghiªn cøu ®Ò tµi: “Hoàn thiện công
tác kế toán nguyên vật liệu và công cụ, dụng cụ tại Nhà máy ô tô Hòa
Bình”.
Néi dung chuyªn ®Ò bao gåm:
Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ
c«ng cô, dông cô trong doanh nghiÖp
2
Ch¬ng 2: T×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ
c«ng cô, dông cô t¹i Nhµ m¸y « t« Hßa B×nh
Ch¬ng 3: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt ®Èy m¹nh c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn
vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô t¹i Nhµ m¸y « t« Hßa B×nh.
Do thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n nªn chuyªn ®Ò kh«ng tr¸nh khái nh÷ng
sai sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn quý b¸u cña c¸c thÇy c«
gi¸o vµ c¸c c« chó c¸n bé nghiÖp vô ë Nhµ m¸y ®Ó chuyªn ®Ò ®îc hoµn thiÖn
h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o TrÇn ThÞ Dung, c¸c thÇy c« gi¸o
trong khoa kinh tÕ vµ c¸c c« chó c¸n bé nghiÖp vô cña Nhµ m¸y « t« Hßa B×nh
®· gióp em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy.
Hµ néi,th¸ng 7 n¨m 2004
Sinh viªn thùc hiÖn
TrÇn ThÞ Minh Ph¬ng
Ch¬ng 1
nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu Vµ
c«ng cô, dông cô trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
1.1.
Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
1.1.1. Kh¸i niÖm
Nguyªn vËt, vËt liÖu lµ tµi s¶n lu ®éng ®îc mua s¾m, dù tr÷ ®Ó phôc vô
cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt b»ng tµi lu ®éng.
C«ng cô, dông cô lµ t liÖu lao ®éng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn ®Ó ghi nhËn lµ
tµi s¶n cè ®Þnh vµ c«ng cô, dông cô thêng tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt
kinh doanh.
1.1.2. §Æc ®iÓm
3
Nguyªn liÖu, vËt liÖu lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, lµ c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh nªn thùc hµnh s¶n phÈm, nguyªn liÖu, vËt liÖu
cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c víi c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c.
+ Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, vËt liÖu bÞ tiªu hao
toµn bé, kh«ng gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu vµ chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ
1 lÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
+ Nguyªn vËt liÖu thêng chiÕm tû träng lín trong toµn bé chi phÝ s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do vËy t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n
nguyªn vËt liÖu tèt sÏ ®¶m b¶o sö dông cã hiÖu qña tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu
nh»m hä thÊp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
+ Nhµ qu¶n lý ph¶i qu¶n lý nguyªn vËt liÖu ë tÊt c¶ c¸c kh©u mua, b¶o
qu¶n, sö dông vµ dù tr÷.
C«ng cô, dông cô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ nh÷ng t liÖu lao
®éng cã gi¸ trÞ nhá hoÆc thêi gian sö dông ng¾n kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó trë
thµnh tµi s¶n cè ®Þnh (thêi gian sö dông nhá h¬n 1 n¨m vµ cã gi¸ trÞ nhá h¬n 5
triÖu).
+ C«ng cô, dông cô thêng tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh
doanh mµ vÉn gi÷ nguyªn ®îc h×nh th¸i ban ®Çu.
+ Trong qu¸ tr×nh sö dông c«ng cô, dông cô bÞ hao mßn dÇn, phÇn gi¸
trÞ hao mßn ®îc chuyÓn dÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Do
c«ng cô, dông cô cã gi¸ trÞ nhá, thêi gian sö dông ng¾n nªn ®îc xÕp vµo tµi
s¶n lu ®éng vµ thêng ®îc mua s¾m b»ng nguån vèn lu ®éng.
1.1.3. Vai trß nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
o Vai trß cña nguyªn liÖu, vËt liÖu
Nguyªn liÖu, vËt liÖu trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®Òu thuéc ®èi
tîng lao ®éng, ®Òu cã ®Æc ®iÓm chØ tham gia vµo mét chu kú kinh doanh vµ
®Òu bÞ biÕn d¹ng hoÆc tiªu hao hoµn toµn vµ chuyÓn hÕt gi¸ trÞ vµo chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh mét lÇn.
Trong tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp th× nguyªn vËt liÖu ®Òu cã nh÷ng
vµi trß riªng vµ gãp phÇn cÊu thµnh nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¸ tr×nh tiªu
thô hµng hãa mét c¸ch tèt h¬n. Ch¼ng h¹n:
+ Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× chøc n¨ng chñ yÕu cña doanh
nghiÖp lµ tæ chøc lu th«ng hµng hãa, ®a hµng hãa tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu
dïng. Do ®ã, nguyªn vËt liÖu sö dông trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i chØ lµ
nh÷ng vËt liÖu, bao b× phôc vô cho qu¸ tr×nh tiÖu thô hµng hãa, c¸c lo¹i vËt
liÖu nhiªn liÖu dïng cho b¶o qu¶n, bèc v¸c, vËn chuyÓn hµng hãa trong qu¸
tr×nh tiªu thô: vËt liÖu sö dông cho c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp nh giÊy,
bót… vµ vËt liÖu sö dông cho viÖc söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, c«ng cô, dông
cô…
+ Cßn nguyªn liÖu, vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× nã
®ãng vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp. Nguyªn vËt liÖu lµ nhng t liÖu s¶n xuÊt ®Ó cÊu thµnh nªn mét
4
s¶n phÈm kh¸c cã gi¸ trÞ sö dông ®èi víi ngêi tiªu dïng. Nguyªn vËt liÖu
kh«ng nh÷ng lµ t liÖu s¶n xuÊt mµ nã cßn cã mét vai trß ®ã lµ gióp cho qu¸
tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc liªn tôc vµ nã gióp cho qu¸ tr×nh tiªu
thô hµng hãa trªn thÞ trêng ngµy cµng tèt h¬n.
o Vai trß cña c«ng cô, dông cô
- Kh¸c víi nguyªn vËt liÖu th× c«ng cô, dông cô lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng
kh«ng ®ñ tiªu chuÈn vÒ gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông quy ®Þnh ®èi víi tµi s¶n cè
®Þnh. V× vËy, c«ng cô, dông cô ®îc qu¶n lý nh ®èi víi nguyªn vËt liÖu. Theo
quy ®Þnh, nhng t liÖu lao ®éng sau kh«ng ph©n biÖt tiªu chuÈn gi¸ trÞ vµ thêi
gian sö dông vÉn ®îc coi lµ c«ng cô, dông cô.
+ C¸c lo¹i bao b× dïng ®Ó ®ùng vËt liÖu, hµng hãa trong qu¸ tr×nh thu
mua, b¶o qu¶n, tiªu thô.
+ C¸c lo¹i bao b× kÌm hµng hãa cã tÝnh gi¸ riªng nhng bá qua qu¸ tr×nh
b¶o qu¶n hµng hãa vËn chuyÓn trªn ®êng vµ dù tr÷ trong kho cã tÝnh gi¸ trÞ
hao mßn ®Ó trõ dÇn vµo gi¸ trÞ cña bao b×.
+ Nh÷ng dông cô, ®å nghÒ b»ng thñy tinh, sµnh, sø…
+ QuÇn ¸o vµ dông cô b¶o hé lao ®éng.
1.2. Vai trß vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông
cô
Vai trß cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
KÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô trong doanh nghiÖp lµ ghi
chÐp, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ t×nh h×nh thu mua dù tr÷, nhËp xuÊt … nguyªn vËt liÖu
vµ c«ng cô, dông cô. MÆt kh¸c th«ng qua tµi liÖu kÕ to¸n cßn biÕt ®îc chÊt lîng, chñng lo¹i cã ®¶m b¶o hay kh«ng, sè lîng thiÕu hay thõa ®èi víi s¶n
xuÊt ®Ó tõ ®ã ngêi qu¶n lý ®Ò c¸c biÖn ph¸p thiÕt thùc ®èi víi s¶n xuÊt ®Ó ®Ò ra
c¸c biÖn ph¸p thiÕt thùc nh»m kiÓm so¸t gi¸ c¶, chÊt lîng nguyªn vËt liÖu vµ
c«ng cô, dông cô.
Th«ng qua tµi liÖu kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô cßn gióp
cho viÖc kiÓm tra chÆt chÏ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch sö dông, cung cÊp, tõ
®ã cã c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô cho s¶n
xuÊt mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt.
NhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
KÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô trong doanh nghiÖp ph¶i thùc
hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau:
Ghi chÐp ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ kÞp thêi sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh lu©n
chuyÓn cña nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô c¶ vÒ gi¸ vµ hiÖn vËt. TÝnh
to¸n ®óng ®¾n trÞ gi¸ vèn (hoÆc gi¸ thµnh) thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu vµ c«ng
cô, dông cô nhËp, xuÊt kho nh»m cung cÊp th«ng tin kÞp thêi chÝnh x¸c phôc
vô cho yªu cÇu lËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµ qu¶n lý doanh nghiÖp.
KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch, ph¬ng ph¸p kü
thuËt vÒ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô. §ång thêi híng dÉn
5
c¸c bé phËn, c¸c ®¬n vÞ trong doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chÕ ®é h¹ch
to¸n ban ®Çu vÒ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô. Ph¶i h¹ch to¸n ®óng chÕ
®é, ®óng ph¬ng ph¸p qui ®Þnh ®Ó ®¶m sù thèng nhÊt trong c«ng t¸c kÕ to¸n.
KiÓm tra viÖc chÊp hµnh chÕ ®é b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông nguyªn
v©t liÖu vµ c«ng cô, dông cô. Tõ ®ã ph¸t hiÖn, ng¨n ngõa vµ ®Ò xuÊt nh÷ng
biÖn ph¸p sö lý nguyªn vËt liÖu thõa thiÕu, ø ®äng, kÐm hoÆc mÊt phÈm chÊt.
Gióp cho viÖc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè lîng vµ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu
thùc tÕ ®a vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm. Ph©n bæ chÝnh x¸c nguyªn vËt liÖu ®· tiªu
vµo ®èi tîng sö dông ®Ó tõ ®ã gióp cho viÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc
chÝnh x¸c.
Tæ chøc kÕ to¸n phï hîp víi ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho, cung
cÊp th«ng tin cho viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh
doanh.
Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp sè liÖu vÒ t×nh h×nh thu mua, vËn
chuyÓn b¶o qu¶n, ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i t×nh h×nh nhËp xuÊt vµ b¶o qu¶n nguyªn
vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô. Tõ ®ã ®¸p øng ®îc nhu cÇu qu¶n lý thèng nhÊt
cña Nhµ níc còng nh yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp trong viÖc tÝnh gi¸
thµnh thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô ®· thu mua vµ nhËp kho
®ång thêi kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu mua vËt t vÒ sè lîng
chñng lo¹i, gi¸ c¶ vµ thêi h¹n cung cÊp nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi.
1.3. Ph©n lo¹i vµ c¸c c¸ch ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô dông cô
1.3.1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu vµ c«ng, cô dông
Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu
C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp th×
nguyªn vËt liÖu ®îc chia lµm c¸c lo¹i sau:
- Nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh: Lµ ®èi tîng lao ®éng cÊu thµnh nªn thùc
thÓ s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau th× sö dông nguyªn vËt liÖu chÝnh
kh«ng gièng nhau: ë doanh nghiÖp c¬ khÝ nguyªn vËt liÖu lµ s¾t, thÐp,…;
doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®êng nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ mÝa… Cã thÓ s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp nµy lµm nguyªn liÖu cho doanh nghiÖp kh¸c…§èi víi nöa
thµnh phÈm mua ngoµi víi môc ®Ých ®Ó tiÕp tôc gia c«ng chÕ biÕn ®îc coi lµ
nguyªn vËt liÖu chÝnh. VÝ dô: doanh nghiÖp dÖt mua sîi vÒ ®Ó dÖt v¶i.
- VËt liÖu phô: Lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu khi sö dông chØ cã t¸c dông phô
cã thÓ lµm t¨ng chÊt lîng s¶n phÈm, hoµn chØnh s¶n phÈm hoÆc ®¶m b¶o cho
c«ng cô dông cô ho¹t ®éng ®îc b×nh thêng nh: thuèc nhuém, thuèc tÈy, ®Çu
nhên, giÎ lau,...
- Nhiªn liÖu: Lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu cã t¸c dông cung cÊp nhiÖt lîng
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh gåm: X¨ng, dÇu, than, cñi, khÝ gas,…
- Phô tïng thay thÕ: Lµ c¸c lo¹i phô tïng, chi tiÕt ®îc sö dông ®Ó thay
thÕ, söa ch÷a nh÷ng m¸y mãc, thiÕt bÞ,…
6
- VËt liÖu vµ thiÕt bÞ xÊy dùng c¬ b¶n bao gåm nh÷ng vËt liÖu, thiÕt bÞ
( cÇn l¾p, kh«ng cÇn l¾p, vËt kÕt cÊu, c«ng cô, khÝ cô trong doanh nghiÖp phôc
vô môc ®Ých ®Çu t cho x©y dùng c¬ b¶n).
- VËt liÖu kh¸c: Lµ toµn bé nguyªn vËt liÖu cßn l¹i trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt chÕ t¹o ra s¶n phÈm hoÆc phÕ liÖu thu håi tõ thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh.
C¨n cø vµo nguån gèc h×nh thµnh: Nguyªn vËt liÖu ®îc chia lµm hai
nguån
- Nguyªn vËt liÖu nhËp tõ bªn ngoµi
- Nguyªn vËt liÖu tù chÕ
Ph©n lo¹i c«ng cô, dông cô
C«ng cô, dông cô ®îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc t¬ng tù nh ph©n lo¹i
nguyªn vËt liÖu.
* Theo yªu cÇu qu¶n lý vµ yÒu cÇu ghi chÐp kÕ to¸n, c«ng cô dông cô
gåm:
- C«ng cô, dông cô
- Bao b× lu©n chuyÓn
- §å dïng cho thuª
* Theo môc ®Ých vµ n¬i sö dông c«ng cô dông cô gåm:
- C«ng cô dông cô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh
- C«ng cô dông cô dïng cho qu¶n lý
- C«ng cô dông cô dïng cho c¸c nhu cÇu kh¸c
* Ph©n lo¹i theo c¸c ph¬ng ph¸p ph©n bæ ( Theo gi¸ trÞ vµ thêi gian sö
dông), c«ng cô dông cô gåm:
- Lo¹i ph©n bæ 1 lÇn
- Lo¹i ph©n bæ 2 lÇn
- Lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn
1.3.1.1. Ph©n lo¹i theo môc ®Ých vµ néi dung cña nguyªn vËt liÖu vµ c«ng
cô, dông cô
C¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông
cô cã thÓ chia nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô thµnh
- Nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh
doanh
- Nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô dïng cho nhu cÇu kh¸c phôc vô
qu¶n lý ë c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt, cho nhu cÇu b¸n hµng, qu¶n lý
doanh nghiÖp
1.3.2. §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
1.3.2.1. Môc ®Ých cña viÖc ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
- Tæng hîp c¸c nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô kh¸c nhau ®Ó b¸o
c¸o t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån kho vËt t.
- Gióp kÕ to¸n viªn thùc hiÖn chøc n¨ng ghi chÐp b»ng tiÒn c¸c nghiÖp
vô kinh tÕ ph¸t sinh.
1.3.2.2. C¸c nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
7
§¸nh gi¸ vËt t lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña vËt t ë nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt
®Þnh vµ theo nh÷ng nguyªn t¾c quy ®Þnh.
Khi ®¸nh gi¸ vËt t ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c sau:
- Nguyªn t¾c gi¸ gèc: (Theo chuÈn mùc 02- Hµng tån kho) ph¶i ®îc
®¸nh gi¸ theo gi¸ gèc. Gi¸ gèc hay ®îc gäi lµ trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t; lµ
toµn bé c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó cã ®îc nh÷ng vËt t vµ tr¹ng
th¸i hiÖn t¹i.
- Nguyªn t¾c thËn träng
VËt t ®îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ gèc, nhng trêng hîp gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ
thùc hiÖn ®îc thÊp h¬n gi¸ gèc th× tÝnh theo gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn.
Gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc lµ gi¸ b¸n íc tÝnh cña hµng tån kho
trong kú s¶n xuÊt kinh doanh trõ ®× chi phÝ íc tÝnh ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm vµ
chi phÝ ø¬c tÝnh cÇn thiÕt cho viÖc tiªu thô chóng.
Thùc hiÖn nguyªn t¾c thËn träng b»ng c¸ch trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸
hµng tån kho; kÕ to¸n ®· ghi sæ theo gi¸ gèc vµ ph¶n ¸nh kho¶n dù phßng
gi¶m gi¸ hµng tån kho. Do ®ã, trªn b¸o c¸o tµi chÝnh tr×nh bµy th«ng hai chØ
tiªu:
- TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ vËt t
- Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho (®iÓu chØnh gi¶m gi¸
Nguyªn t¾c nhÊt qu¸n
C¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n ¸p dông trong ®¸nh gi¸ vËt t, ph¶i ®¶m b¶o tÝnh
nhÊt qu¸n. Tøc lµ kÕ to¸n ®· chän ph¬ng ph¸p nµo th× ph¶i ¸p dông ph¬ng
ph¸p ®ã nhÊt qu¸n trong suèt niªn ®é kÕ to¸n. Doanh nghiÖp cã thÓ thay ®æi
ph¬ng ph¸p ®· chän, nhng ph¶i ®¶m b¶o ph¬ng ph¸p thay thÕ cho phÐp tr×nh
bµy th«ng tin kÕ to¸n mét c¸ch trung thùc vµ hîp lý h¬n ®ång thêi ph¶i gi¶i
thÝch ®îc ¶nh hëng cña sù thay ®æi ®ã.
1.3.3. C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu
1.3.3.1. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô theo gi¸ thùc tÕ
Gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t cã t¸c dông lãn trong c«ng t¸c qu¶n lý kÕ to¸n
vËt t. Nã ®îc dïng ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån kho vËt t,
tÝnh to¸n ph©n bæ chÝnh x¸c vÒ vËt t ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh ®ång thêi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c gi¸ trÞ vËt t thùc tÕ hiÖn cã cña doanh
nghiÖp.
1.3.3.1.1. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô nhËp kho
Gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t nhËp kho ®îc x¸c ®Þnh theo tõng nguån nhËp:
NhËp kho do mua ngoµi: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nhËp kho bao gåm gi¸
mua, c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®îc hoµn l¹i, chi phÝ vËn chuyÓn bèc xÕp, b¶o qu¶n
trong qu¸ tr×nh mua hµng vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc
mua vËt t, trõ ®i c¸c kho¶n chiÕt khÊu th¬ng m¹i vµ gi¶m gi¸ hµng mua do
kh«ng ®óng quy c¸ch, phÈm chÊt.
8
Trêng hîp vËt t mua vµo ®îc sö dông cho ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia
t¨ng tÝnh theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, gi¸ mua lµ gi¸ cha cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
Trêng hîp vËt t mua vµo ®îc sö dông cho c¸c ®èi tîng kh«ng chÞu
thuÕ gia trÞ gia t¨ng tÝnh theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia
t¨ng theo ph¬ng phap trùc tiÕp th× gi¸ mua bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (lµ
tæng gi¸ thanh to¸n).
NhËp kho do tù s¶n xuÊt: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nhËp kho lµ gi¸ thµnh s¶n
xuÊt cña vËt t tù gia c«ng chÕ biÕn.
NhËp do thuª ngoµi:
- NhËp do thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn: TrÞ vèn thùc tÕ nhËp kho lµ trÞ
gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt kho thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn céng sè tiÒn
ph¶i tr¶ cho ngêi nhËn gia c«ng chÕ biÕn céng c¸c chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì
khi giao nhËn.
- NhËp vËt t do nhËn vèn gãp liªn doanh: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t
nhËp kho lµ gi¸ do héi ®ång liªn doanh tháa thuËn céng c¸c chi phÝ kh¸c ph¸t
sinh khi tiÕp nhËn vËt t.
- NhËp vËt t do ®îc trî cÊp: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t nhËp kho lµ gi¸
ghi trªn biªn b¶n giao nhËn céng c¸c chi phÝ ph¸t sinh khi nhËn.
- NhËp vËt t do ®îc biÕu tÆng, ®îc tµi trî: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t
nhËp kho lµ gi¸ trÞ hîp lý céng c¸c chi phÝ kh¸c ph¸t sinh.
1.3.3.1.2. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô xuÊt kho
VËt t ®îc nhËp kho tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, ë nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c
nhau nªn cã nhiÒu gi¸ kh¸c nhau. Do ®ã, khi xuÊt kho vËt t tïy thuéc vµo ®Æc
®iÓm ho¹t ®éng, yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lý vµ ®iÒu kiÖn trang bÞ ph¬ng tiÖn kü
thuËt tÝnh to¸n ë tõng doanh nghiÖp mµ lùa chän mét trong c¸c ph¬ng ph¸p
sau ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t xuÊt kho:
Ph¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh: Theo ph¬ng ph¸p nµy khi xuÊt
kho vËt t th× c¨n cø vµo sè lîng xuÊt kho thuéc l« nµo vµ ®¬n gi¸ thùc tÕ cña l«
®ã ®Ó rÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t xuÊt kho.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp cã chñng lo¹i vËt
t Ýt.
Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t xuÊt
kho ®îc tÝnh c¨n cø vµo sè lîng vËt t xuÊt kho vµ ®¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn,
theo c«ng thøc:
TrÞ gi¸ vèn thùc
tÕ vËt t xuÊt kho
=
Sè lîng vËt t
xuÊt kho
x
§¬n gi¸ b×nh
qu©n gi¸ quyÒn
- §¬n gi¸ b×nh qu©n thêng ®îc tÝnh cho tõng thø vËt t.
9
- §¬n gi¸ b×nh qu©n cã thÓ x¸c ®Þnh cho c¶ kú ®Òu gäi lµ ®¬n gi¸ b×nh
qu©n c¶ kú hay ®¬n gi¸ b×nh qu©n cè ®Þnh. Theo c¸ch tÝnh nµy, khèi lîng tÝnh
to¸n gi¶m nhng chØ tÝnh ®îc trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña vËt t vµo thêi ®iÓm cuèi kú
nªn kh«ng thÓ cung cÊp th«ng tin kÞp thêi.
- §¬n gi¸ b×nh qu©n cã thÓ x¸c ®Þnh sau mçi lÇn nhËp ®îc gäi lµ ®¬n gi¸
b×nh qu©n liªn hoµn hay ®¬n gi¸ b×nh qu©n di ®éng; theo c¸ch tÝnh nµy x¸c
®Þnh ®îc trÞ gi¸ vèn thùc tÕ vËt t hµng ngµy cung cÊp th«ng tin ®îc kÞp thêi.
Tuy nhiªn, khèi lîng c«ng viÖc tÝnh to¸n sÏ nhiÒu h¬n nªn ph¬ng ph¸p nµy rÊt
thÝch hîp ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ®· lµm kÕ to¸n m¸y.
Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc: Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ ®Þnh
hµng nµo nhËp tríc sÏ ®îc xuÊt tríc vµ lÊy ®¬n gi¸ xuÊt b»ng ®¬n gi¸ nhËp. TrÞ
gi¸ hµng tån kho cuèi kú ®îc tÝnh theo ®¬n gi¸ cña nh÷ng lÇn nhËp sau cïng.
Ph¬ng ph¸p sau- xuÊt tríc: Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng
nµo nhËp sau ®îc xuÊt tríc, lÊy ®¬n gi¸ xuÊt b»ng ®¬n gi¸ nhËp. TrÞ gi¸ hµng
tån kho cuèi kú ®îc tÝnh theo ®¬n gi¸ cña nh÷ng lÇn nhËp ®Çu tiªn.
1.4.
Yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
§èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt viÖc qu¶n lý vËt t mét c¸ch khoa häc vµ
hiÖu qu¶ lµ sù ®ßi hái cÊp b¸ch. HiÖn nay, vËt t kh«ng cßn khan hiÕm vµ
kh«ng cßn ph¶i dù tr÷ nhiÒu nh tríc nhng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i cung cÊp ®Çy
®ñ, kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc diÔn ra thêng xuyªn ®ång
thêi sö dông vèn tiÕt kiÖm nhÊt kh«ng g©y ø ®äng vèn kinh doanh. ChÝnh v× lý
do ®ã nªn ta cã thÓ xem xÐt viÖc qu¶n lý vËt t trªn c¸c khÝa c¹nh sau:
- Qu¶n lý viÖc thu mua vËt t sao cho cã hiÖu qu¶ theo ®óng yªu cÇu sö
dông víi gi¸ c¶ hîp lý, ®ång thêi ph¶i tæ chøc tèt kh©u vËn chuyÓn ®Ó tr¸nh
thÊt tho¸t.
- Thùc hiÖn b¶o qu¶n vËt t t¹i kho b·i theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh cho
tõng lo¹i trong tõng ®iÒu kiÖn phï hîp víi quy m« tæ chøc cña doanh nghiÖp
®Ó tr¸nh l·ng phÝ vËt t.
- Do ®Æc tÝnh cña vËt t chØ tham gia vµo mét chu lú s¶n xuÊt kinh doanh
vµ bÞ tiªu hao toµn bé trong qu¸ tr×nh ®ã. H¬n n÷a, chóng thêng xuyªn biÕn
®éng nªn c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i x©y dùng ®Þnh møc tån kho ®Ó ®¶m b¶o
tèt cho nhu cÇu s¶n xuÊt.
1.5. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
1.5.1. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
1.5.1.1. Chøng tõ kÕ to¸n sö dông
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, c¸c nghiÖp vô
kinh tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc nhËp, xuÊt vËt t ®Òu ph¶i lËp chøng tõ ®Çy
®ñ kÞp thêi, ®óng chÕ ®é quy ®Þnh.
10
Theo chÕ ®ä chøng tõ kÕ to¸n ban hµnh theo Q§ 1141/TC/Q§/ C§KT
ngµy 01/11/1995 vµ theo Q§ 885/ 198/Q§/BTC ngµy 16/7/1998 cña Bé trëng
Bé Tµi ChÝnh, c¸c chøng tõ kÕ to¸n vËt t bao gåm:
PhiÕu nhËp kho (MÉu 01- VT)
PhiÕu xuÊt kho (MÉu 02- VT)
PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (MÉu 03- VT)
Biªn b¶n kiÓm kª vËt t, s¶n phÈm, hµng hãa (MÉu 08- VT)
Hãa ®¬n (GTGT)- MS 01 GTKT- 2LN
§èi víi c¸c chøng tõ nµy ph¶i lËp kÞp thêi, ®Çy ®ñ theo ®óng quy ®Þnh
vÒ mÉu biÓu, néi dung, ph¬ng ph¸p lËp, ngêi lËp chøng tõ ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ vÒ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ tµi
chÝnh ph¸t sinh.
1.5.1.2. Sè chi tiÕt nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
Sæ kÕ to¸n dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ. Trªn c¬ së chøng tõ
kÕ to¸n hîp lý, hîp ph¸p, sæ kÕ to¸n vËt t phôc vô cho viÖc thanh to¸n chi tiÕt
c¸c nghiÖp vô kinh tÕ liªn quan ®Õn vËt t, tïy thuéc vµo ph¬ng ph¸p kÕ to¸n vÒ
viÖc ¸p dông trong doanh nghiÖp mµ sö dông c¸c sæ( ThÎ) kÕ to¸n chi tiÕt sau:
- Sæ (thÎ) kho
- Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu
- Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
- Sæ sè d
Ngoµi ra kÕ to¸n cßn cã thÓ më thªm c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt,
b¶ng lòy kÕ tæng hîp nhËp- xuÊt- tån khi vËt liÖu phôc vô cho viÖc ghi sæ kÕ
to¸n chi tiÕt, ®¬n gi¶n, kÞp thêi
1.5.1.3. C¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông
cô
KÕ to¸n chi tiÕt vËt t ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi ë kho vµ ë phßng kÕ to¸n
cña doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o ®óng khíp sè liÖu sæ s¸ch vµ hiÖn vËt theo
tõng lo¹i, tõng nhãm vËt t trªn chÝnh s¸ch chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ. Yªu cÇu
cña h¹ch to¸n chi tiÕt lµ ph¶n ¸nh kÞp thêi chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh nhËp- xuÊttån cña tõng lo¹i vËt t c¶ vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ. HiÖn nay, ë c¸c doanh nghiÖp
s¶n xuÊt kÕ to¸n chi tiÕt vËt t cã thÓ tiÕn hµnh mét trong ba c¸ch sau ®©y:
- Ph¬ng ph¸p ghi thÎ song song
- Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
- Ph¬ng ph¸p sæ sè d
1.5.1.3.1. Ph¬ng ph¸p ghi thÎ song song
Néi dung
ë kho: Thñ kho dïng “ThÎ kho” ®Ó ghi chÐp hµng ngµy t×nh h×nh
nhËp xuÊt tån cña tõng thø vËt t theo chØ tiªu sè lîng.
11
ThÎ
ThÎ kho
kho
PhiÕu
PhiÕu nhËp
nhËp kho
kho
PhiÕu
PhiÕu xuÊt
xuÊt kho
kho
Sæ
Sæ kÕ
kÕ to¸n
to¸n chi
chi tiÕt
tiÕt
B¶ng
B¶ng kª
kª nhËp
nhËp
xuÊt
xuÊt tån
tån
Sæ
Sæ kÕ
kÕ to¸n
to¸n tæng
tæng
hîp
hîp
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu cuèi th¸ng
Khi nhËn chøng tõ nhËp xuÊt vËt t, Thñ kho ph¶i kiÓm tra tÝnh h¬p lý,
hîp ph¸p cña chøng tõ råi tiÕn hµnh ghi chÐp sè thùc nhËn, thùc xuÊt vµo
chøng tõ vµ ThÎ kho; cuèi ngµy tÝnh ra sè tån kho ®Ó ghi vµo cét tån trªn ThÎ
kho. §Þnh kú, Thñ kho göi c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt ®· ph©n lo¹i theo tõng thø
vËt t cho phßng kÕ to¸n.
ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông sæ (ThÎ) kÕ to¸n chi tiÕt ®Ó ghi
chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt cho tõng thø vËt t theo c¶ hai chØ tiªu sè lîng vµ gi¸
trÞ.
KÕ to¸n khi nhËn ®îc chøng tõ nhËp, xuÊt cña Thñ kho göi lªn, kÕ to¸n
kiÓm tra l¹i chøng tõ, hoµn chØnh chøng tõ; c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp,
xuÊt kho ®Ó ghi vµo sæ( thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt t, mçi chøng tõ ®îc ghi mét
dßng
Cuèi th¸ng, kÕ to¸n lËp b¶ng kª nhËp- xuÊt- tån, sau ®ã, ®èi chiÕu
- §èi chiÕu sæ kÕ to¸n chi tiÕt víi thÎ kho cña thñ kho.
12
- §èi chiÕu sè liÖu dßng tæng céng trªn b¶ng kª nhËp- xuÊt- tån víi sè
liÖu trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp.
- §èi chiÕu sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt víi sæ liÖu kiÓm kª thùc tÕ.
* ¦u ®iÓm:
Ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ kiÓm tra, ®èi chiÕu.
* Nhîc ®iÓm:
ViÖc ghi chÐp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè lîng, khèi lîng ghi chÐp cßn nhiÒu.
* §iÒu kiÖn ¸p dông:
ThÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i vËt t, viÖc nhËpxuÊt diÔn ra kh«ng thêng xuyªn. §Æc biÖt, trong ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp ®·
lµm kÕ to¸n m¸y th× ph¬ng ph¸p nµy vÉn ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp cã
nhiÒu chñng lo¹i vËt t diÔn ra thêng xuyªn. Do ®ã, xu híng ph¬ng ph¸p nµy sÏ
®îc ¸p dông ngµy cµng réng r·i.
1.5.1.3.2. Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
Néi dung
ë kho: Thñ kho sö dông “ThÎ kho” ®Ó ghi chÐp gièng nh ph¬ng ph¸p
ghi thÎ song song.
ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông “Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn” ®Ó ghi
chÐp cho tõng thø vËt t theo c¶ hai chØ tiªu sè lîng vµ gi¸ trÞ. “Sæ ®èi chiÕu
lu©n chuyÓn” ®îc më cho c¶ n¨m vµ ®îc ghi vµo cuèi th¸ng, mçi thø vËt t ®îc
ghi mét dßng trªn sæ.
Hµng ngµy, khi nhËn ®îc chøng tõ nhËp xuÊt kho, kÕ to¸n tiÕn hµnh
kiÓm tra vµ hoµn chØnh chøng tõ. Sau ®ã tiÕn hµnh ph©n lo¹i chøng tõ theo
tõng thø vËt t, chøng tõ nhËp riªng, chøng tõ xuÊt riªng. HoÆc kÕ to¸n cã thÓ
lËp b¶ng kª nhËp , b¶ng kª xuÊt
Cuèi th¸ng tæng hîp sè liÖu tõ c¸c chøng tõ( hoÆc tõ b¶ng kª) ®Ó ghi
vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn cét lu©n chuyÓn vµ tÝnh ra sè tån cuèi th¸ng.
ViÖc ®èi chiÕu sè liÖu ®îc tiÕn hµnh gièng nh ph¬ng ph¸p ghi thÎ song
song nhng chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng. Tr×nh tù ghi sæ ®îc kh¸i qu¸t theo s¬
®å:
13
ThÎ
ThÎ kho
kho
PhiÕu
PhiÕu nhËp
nhËp
B¶ng
B¶ng kª
kª
nhËp
nhËp
PhiÕu
PhiÕu xuÊt
xuÊt
Sæ
Sæ ®èi
®èi chiÕu
chiÕu
lu©n
lu©n chuyÓn
chuyÓn
B¶ng
B¶ng kª
kª
xuÊt
xuÊt
Sæ
Sæ kÕ
kÕ to¸n
to¸n tæng
tæng hîp
hîp
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu cuèi th¸ng
* ¦u ®iÓm: Khèi lîng ghi chÐp cña kÕ to¸n ®îc gi¶m bít do chØ ghi
mét lÇn vµo cuèi th¸ng.
* Nhîc ®iÓm: Ph¬ng ph¸p nµy vÉn cßn ghi sæ trïng lÆp gi÷a kho vµ
phßng kÕ to¸n vÒ chØ tiªu sè lîng; viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a kho vµ phßng
kÕ to¸n chØ tiÕn hµnh ®îc vµo cuèi th¸ng nªn h¹n chÕ t¸c dông kiÓm tra cña kÕ
to¸n.
* §iÒu kiÖn ¸p dông: ThÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã chñng lo¹i vËt t
Ýt kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi chÐp, theo dâi t×nh h×nh nhËp, xuÊt hµng ngµy; ph¬ng ph¸p nµy thêng Ýt ®îc ¸p dông trong thùc tÕ.
1.5.1.3.3. Ph¬ng ph¸p sæ sè d
Néi dung
ë kho: VÉn sö dông “thÎ kho” ®Ó ghi chÐp nh hai ph¬ng ph¸p trªn.
§ång thêi cuèi th¸ng thñ kho cßn ghi vµo “Sè sè d” sè tån kho cuèi th¸ng cña
tõng thø vËt t cét sè lîng.
14
“Sæ sè d” do kÕ to¸n lËp cho tõng kho, ®îc më cho c¶ n¨m. trªn “Sæ sè
d”, vËt t ®îc xÕp thø, nhãm, lo¹i; cã dßng céng nhãm, céng l¹i. Cuèi mçi
th¸ng, “Sæ sè d” ®îc chuyÓn cho thñ kho ®Ó ghi chÐp.
Phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n ®Þnh kú xuèng kho kiÓm tra viÖc ghi chÐp trªn
“ThÎ kho” cña thñ kho vµ trùc tiÕp nhËn chøng tõ nhËp- xuÊt kho. Sau ®ã, kÕ
to¸n ký x¸c nhËn vµo tõng thÎ kho vµ ký vµo phiÕu giao nhËn chøng tõ.
T¹i phßng kÕ to¸n, nh©n viªn kÕ to¸n kiÓm tra l¹i chøng tõ, hoµn chØnh
chøng tõ vµ tæng hîp gi¸ trÞ (gi¸ h¹ch to¸n) theo tõng nhãm, lo¹i vËt t ®Ó ghi
chÐp vµo cét “Sè tiÒn” trªn “PhiÕu giao nhËn chøng tõ”, sè liÖu nµy ®îc ghi
vµo “B¶ng kª lòy kÕ nhËp” vµ “B¶ng kª lòy kÕ xuÊt” vËt t.
Cuèi th¸ng, c¨n cø vµo b¶ng kª lòy kÕ nhËp, b¶ng kª lòy kÕ xuÊt ®Ó
céng tæng sè tiÒn theo tõng nhãm vËt t ®Ó ghi vµo “B¶ng kª nhËp- xuÊt- tån”.
§ång thêi, sau khi nhËn ®îc “Sæ sè d” do thñ kho chuyÓn lªn, kÕ to¸n c¨n c
vµo cét sè d vÒ sè lîng vµ ®¬n gi¸ h¹ch to¸n cña tõng nhãm vËt t t¬ng øng ®Ó
tÝnh ra sè tiÒn ghi vµo cét sè d b»ng tiÒn.
KÕ to¸n ®èi chiÕu sè liÖu trªn cét sè d b»ng tiÒn cña “Sæ sè d” víi cét
trªn “B¶ng kª nhËp- xuÊt- tån”. §èi chiÕu sè liÖu trªn “B¶ng kª nhËp- xuÊttån” víi sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp.
Néi dung tr×nh tù h¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p sæ sè d ®îc
kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau:
15
ThÎ
ThÎ kho
kho
PhiÕu
PhiÕu nhËp
nhËp kho
kho
Sæ
Sæ sè
sè dd
PhiÕu
PhiÕu giao
giao
nhËn
nhËn chøng
chøng tõ
tõ
B¶ng
B¶ng kª
kª lòy
lòy
kÕ
kÕ nhËp
nhËp
PhiÕu
PhiÕu xuÊt
xuÊt kho
kho
PhiÕu
PhiÕu giao
giao
nhËn
nhËn chøng
chøng tõ
tõ
B¶ng
B¶ng kª
kª
nhËp-xuÊtnhËp-xuÊttån
tån
B¶ng
B¶ng kª
kª lòy
lòy
kÕ
kÕ xuÊt
xuÊt
Sæ
Sæ kÕ
kÕ to¸n
to¸n
tæng
hîp
tæng hîp
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu hµng ngµy
* ¦u ®iÓm:
Gi¶m ®îc khèi lîng ghi chÐp do kÕ to¸n chØ ghi theo chØ tiªu sè tiÒn vµ
ghi theo nhãm vËt t.
Ph¬ng ph¸p nµy ®· kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a h¹ch to¸n nghiÖp vô vµ h¹ch
to¸n kÕ to¸n. KÕ to¸n ®· thùc hiÖn kiÓm tra ®îc thêng xuyªn viÖc ghi chÐp vµ
b¶o qu¶n trong kho cña thñ kho;
C«ng viÖc ®îc dµn ®Òu trong th¸ng
* Nhîc ®iÓm
16
KÕ to¸n cha theo dâi chi tiÕt ®Õn tõng thø vËt t nªn ®Ó cã th«ng tin vÒ
t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån cña thø vËt t nµo th× c¨n cø vµo sè liÖu trªn thÎ kho:
ViÖc kiÓm tra, ph¸t hiÖn sai sãt nhÇm lÉn gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n rÊt
phøc t¹p.
* §iÒu kiÖn ¸p dông
Doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i vËt t, viÖc nhËp- xuÊt diÔn ra thêng
xuyªn.
Doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®îc hÖ th«ng gi¸ h¹ch to¸n vµ x©y dùng ®îc
hÖ thèng danh ®iÓm vËt t. Tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cña kÕ to¸n v÷ng
vµng.
1.5.2. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô
KÕ to¸n vËt t lµ tµi s¶n lu ®éng thuéc nhãm hµng tån kho cña doanh
nghiÖp nªn theo quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh
(Q§/1141/TC/Q§/C§KT ngµy 01/11/1995) trong mét doanh nghiÖp chØ ¸p
dông mét trong hai ph¬ng ph¸p hµng tån kho: ph¬ng ph¸p kª khai thêng
xuyªn (KKTX) vµ ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú (KK§K). ViÖc sö dông ph¬ng
ph¸p nµo tïy thuéc vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp, vµo yªu cÇu
cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ tr×nh ®é cña c¸n bé kÕ to¸n còng nh qui ®Þnh cña chÕ
®é kÕ to¸n hiÖn hµnh.
ViÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ vËt t nhËp kho lµ nh nhau ®èi víi c¶ hai ph¬ng
ph¸p, nhng gi¸ thùc tÕ vËt t xuÊt kho l¹i kh¸c nhau.
Theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt kho ®îc
c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho sau khi ®· tËp hîp ph©n lo¹i theo ®èi tîng sö
dông ®Ó ghi vµo c¸c tµi kho¶n sö dông vµo sæ kÕ to¸n.
Theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú th× viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vËt t xu©t
dïng l¹i c¨n cø vµo gi¸ trÞ thùc tÕ tån kho ®Çu kú, mua (nhËp) trong kú vµ kÕt
qu¶ kiÓm kª cuèi kú tÝnh theo c«ng thøc:
- TrÞ gi¸ vËt t
TrÞ gi¸ vËt t = TrÞ gi¸ vËt t tån +
TrÞ gi¸ vËt t
xu©t kho
kho ®Çu kú
nhËp trong kú
tån kho cuèi kú
1.5.2.1. KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu vµ c«ng cô, dông cô theo ph¬ng
ph¸p KKTX
1.5.2.1.1. Kh¸i niÖm
* Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn hµng tån kho lµ ph¬ng ph¸p ghi
chÐp, ph¶n ¸nh thêng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng, t×nh h×nh nhËp- xuÊt- tån
kho c¸c lo¹i vËt t trªn c¸c tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp trªn c¬ së c¸c
chøng tõ nhËp- xuÊt.
1.5.2.1.2. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông
Tµi kho¶n 152- Nguyªn vËt liÖu: Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ
t×nh h×nh t¨ng gi¶m nguyªn vËt liÖu theo trÞ gi¸ vèn thùc tÕ. TK 152 cã më chi
17
phÝ s¶n xuÊt tiÕt thµnh c¸c t¸i kho¶n cÊp 2, cÊp 3… theo tõng lo¹i, nhãm, thø
vËt liÒu tïy thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp nh:
TK 1521: Nguyªn vËt liÖu chÝnh
TK 1522: Nguyªn vËt liÖu phô
TK 1523: Nhiªn liÖu
TK 1524: Phô tïng thay thÕ
TK 1525: VËt liÖu vµ thiªt bÞ XDCB
TK 1528: VËt liÖu kh¸c
* KÕt cÊu TK 152
- Bªn Nî ghi:
+ TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nguyªn vËt liÖu nhËp trong kú
+ Sè tiÒn ®iÒu chØnh t¨ng gi¸ nguyªn vËt liÖu khi ®¸nh gi¸ l¹i
+ TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu thõa ph¸t hiÖn khi kiÓm kª
- Bªn Cã ghi:
+ TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt trong kú
+ Sè tiÒn gi¶m gi¸, chiÕt kh©u th¬ng m¹i hµng mua
+ Sè tiÒn ®iÒu chØnh gi¶m gi¸ nguyªn vËt liÖu khi ®¸nh gi¸ l¹i
+ TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu thiÕu ph¸t hiÖn khi kiÓm kª
- Sè d Nî:
+ Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh t¨ng gi¶m
c«ng cô dông cô theo trÞ gi¸ thùc tÕ.
Tµi kho¶n 153- C«ng cô dông cô: T¬ng tù nh TK 152- Nguyªn liÖu
vËt liÖu
TK 153- C«ng cô dông cô cã 3 tµi kho¶n cÊp 2:
TK 1531- C«ng cô dông cô
TK 1532- Bao b× lu©n chuyÓn
TK 1533- §å dïng cho thuª
Tµi kho¶n 151- Hµng mua ®ang ®i ®êng
Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ vËt t, hµng hãa mµ doanh
nghiÖp ®· mua nhng cha vÒ nhËp kho doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh hµng ®ang ®i
®êng ®· vÒ nhËp kho.
* KÕt cÊu TK 151- Hµng mua ®ang ®i ®êng
Bªn Nî ghi:
+ TrÞ gi¸ vËt t, hµng hãa ®ang ®i ®êng
Bªn Cã ghi:
+ TrÞ gi¸ vËt t, hang hãa ®ang ®i ®êng th¸ng tríc, thang nµy
®· vÒ nhËp kho hay ®a vµo sö dông ngay.
Sè d Nî:
+ Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vËt t , hµng hãa ®ang ®i ®êng cuèi kú
Tµi kho¶n 159- Dù Phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho
18
Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh bé phËn gi¸ trÞ dù tÝnh bÞ gi¶m sót
so víi gi¸ gèc cña hµng tån kho nh»m ghi nhËn c¸c kho¶n lç hay phÝ tæn cã
thÓ ph¸t sinh nhng cha ch¾c ch¾n. TK nµy lµ TK ®iÒu chØnh cho c¸c TK hµng
tån kho trong ®ã c¸c tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh:
TK 111: TiÒn mËt
TK 112: TiÒn göi ng©n hµng
TK 141: T¹m øng
TK 128: §Çu t chøng kho¸n ng¾n h¹n
TK 411: Nguån vèn kinh doanh
* TK 133: ThuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
TK 133 cã 2 TK cÊp 2:
+ TK 1331: ThuÕ GTGT cña hµng hãa vËt t
+ TK 1332: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña TSC§
* TK 331: Ph¶i tr¶ ngêi b¸n
Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh quan hÖ thanh to¸n gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi
ngêi b¸n, ngêi nhËn thÇu vÒ c¸c kho¶n vËt t,hµng hãa, lao vô, dÞch vô ®· kÝ
kÕt. TK 331 ®îc më chi tiÕt cho tõng ngêi b¸n, ngêi nhËn thÇu.
…
1.5.2.1.3. Tr×nh tù h¹ch to¸n
1.5.2.1.3.1. Tr×nh tù hach to¸n nguyªn vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p KKTX tÝnh
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
S¬ ®å
19
TK 331,111,112,141..
TK 152,153
TK 151,411,222…
T¨ng do mua ngoµi
(Tæng gi¸ thanh to¸n)
TK 621
TK 627 641,642…
20
XuÊt ®Ó chÕ t¹o
s¶n phÈm
VËt liÖu t¨ng do c¸c
nguyªn nh©n kh¸c
XuÊt cho nhu cÇu
kh¸c ë px, ql,
1.5.2.1.3.2. Tr×nh tù h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu theo ph¬ng ph¸p KKTX tÝnh
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
S¬ ®å:
- Xem thêm -