LỜI MỞ ĐẦU
Khi nền kinh tế phát triển thì các đô thị lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh
rơi vào tình trạng.quá tải! Công tác quy hoạch đô thị ngày càng trở nên khó khăn
hơn, trong đó giải phóng mặt bằng là cả một vấn đề. Hơn nữa, để phát triển một đô
thị văn minh, hiện đại trong tương lai càng không phải là chuyện dễ. Hiện nay, tỷ lệ
đô thị hóa ở nước ta đang diễn ra rất nhanh, cụ thể chỉ từ 19,5% của năm 1990 đã
tăng lên gần 27% vào năm 2005. Đô thị phát triển nhanh, kéo theo thị trường bất
động sản biến động lớn. Bên cạnh những khó khăn đặt ra trong quá trình đổi mới
trên nhiều lĩnh vực, thì đô thị ở Việt Nam cũng đang phải đối diện với nhiều thách
thức không nhỏ. Đó là tỷ lệ người dân ở nông thôn nhập cư vào đô thị ngày càng
lớn, tạo ra áp lực về nhà ở và hạ tầng. Theo Tiến sĩ Phạm Sỹ Liêm, Viện trưởng
Viện Nghiên cứu đô thị và phát triển hạ tầng thì hiện đô thị cả nước có khoảng 25%
nhà ở thuộc diện chưa đạt tiêu chuẩn. Trong đó, Thành phố Hồ Chí Minh có khoảng
300.000 người sống trong các khu nhà ổ chuột, còn ở Hà Nội có khoảng 30% số dân
có diện tích ở không quá 3m2/người. Tính bình quân trên cả nước, mật độ dân cư ở
đô thị tới gần 240 người/ha, tức bình quân mỗi người chỉ có khoảng 42m2, trong
khi mức tối thiểu đạt chuẩn phải là 100m2. Về nước sạch, chỉ có 50% dân cư đô thị
có nước máy đạt chuẩn; chưa có đô thị nào có hệ thống xử lý nước thải, rác thải
chất đống trong kênh rạch, ao hồ ngày càng gây ô nhiễm nặng. Cùng với những bất
cập trên là tình trạng kẹt xe, ô nhiễm không khí do hạ tầng bị quá tải trầm trọng…
Với mục đích tạo ra một hệ thống cơ sở hạ tầng hoàn thiện, Nhà nước đã thực sự
quan tâm đến hoạt động đầu tư xây dựng thông qua việc ban hành hàng loạt các văn
bản nhằm thống nhất quản lý hoạt động đầu tư xây dựng.
Để sử dụng hiệu quả mọi nguồn vốn đầu tư của xã hội, đáp ứng những đòi hỏi về
tiến độ thi công, cũng như nâng cao ý thức pháp luật, tinh thần trách nhiệm của các
bên trong một môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng, phát huy tối đa vai trò
tự chủ, tính năng động trong sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp xây dựng,
trong lĩnh vực xây dựng cơ bản đã xuất hiện phương thức mới là đấu thầu.
Phương thức đấu thầu đã được áp dụng rộng rãi ở các nước trên thế giới. Tại Việt
Nam phương thức này chỉ mới xuất hiện nhưng nó đã thể hiện là một phương thức
đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế thị trường. Ở nước ta, pháp luật về đấu
1
thầu nói chung và đấu thầu xây lắp nói riêng mới đang trong giai đoạn hoàn thiện
nên các quy định còn có nhiều bất cập.
Giai đoạn từ năm 1954 cho tới 1975 đất nước ta bị chia cắt, pháp luật ở hai miền
đất nước hoàn toàn khác biệt. Ở miền bắc việc xây dựng xã hội chủ nghĩa theo mô
hình kinh tế tập trung không tạo được môi trường cho sự cạnh tranh kinh tế. Do đó
vấn đề đấu thầu không được đặt ra.
Ở miền Nam trước năm 1975, đấu thầu xây dựng được Chính phủ Việt Nam
cộng hoà áp dụng rộng rãi và bắt buộc đối với các công trình do Chính phủ và các
tổ chức đoàn thể, cơ quan của chính quyền ngụy đầu tư. Các văn bản về đấu thầu
đều do Chính phủ ban hành và áp dụng bắt buộc đối với tất cả các bên tham gia đấu
thầu công trình Chính phủ.
Trong giai đoạn từ sau khi đất nước thống nhất tới những năm đầu tiên của quá
trình đổi mới Việt Nam cũng đã có một số ít văn bản liên quan đến công tác đấu
thầu nhưng Quy chế đấu thầu trong xây dựng đầu tiên được ban hành là Quy chế
đấu thầu ban hành kèm theo Quyết định số 24/BXD-VKT ngày 12 tháng 2 năm
1990 và sau này được thay thế bằng Quyết định số 60/BXD/VKT ngày 30 tháng 3
năm 1994. Đây là một bước tiến rõ rệt của việc điều chỉnh công tác đấu thầu trong
giai đoạn này. Năm 1996 Nghị định số 43/1996/NĐ-CP ra đời đã được đánh giá là
một bước tiến lớn với nhiều điểm tiến bộ hơn hẳn so với các văn bản trước đó quy
định về đấu thầu trong xây dựng. Tuy nhiên, chỉ sau một thờ gian ngắn Nghị định
số 43/CP được thay thế bằng Nghị định 88/1999/NĐ-CP ngày 1 tháng 9 năm 1999.
Nghị định này đựơc sửa đổi bổ sung bằng Nghị định 14/CP ngày 5 tháng 5 năm
2000.
Đến nay công tác đấu thầu được điều chỉnh chủ yếu bằng Nghị định
58/2008/NĐ-CP ngày 05 tháng 5 năm 2008 và Luật đấu thầu 2005. Tuy nhiên một
số quy định của pháp luật về đấu thầu nói chung và đấu thầu xây lắp nói riêng còn
nhiều bất cập và hạn chế, chưa rõ ràng và cụ thể dẫn tới việc hiểu và áp dụng không
đúng, chưa đảm bảo đúng mục đích của đấu thầu là nhằm thực hiện tính cạnh tranh,
công bằng, minh bạch để lựa chọn nhà thầu phù hợp, đảm bảo hiệu quả kinh tế của
dự án nói chung cũng như các công trình xây dựng nói riêng.
Tổng Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị (UDIC) là Tổng công ty kinh
doanh đa dạng hoá ngành nghề, mở rộng quy mô và địa bàn sản xuất kinh doanh
2
với cơ cấu ngành nghề chính là đầu tư, xây lắp, sản xuất vật liệu xây dựng và công
nghiệp…Ngoài những ngành nghề đã có và đang đầu tư xây dựng như khu đô thị,
khu công nghiệp, đường giao thông, các khu công nghiệp, dân dụng, nhà ở…sẽ
tham gia đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật lớn như cầu_hầm_đường
bộ quốc gia, công trình cáp điện trung cao thế…UDIC bao gồm 27 công ty kể cả bộ
máy sản xuất của Tổng Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị.Trong đó có 5 công
ty thành viên trong nước và 5 Công ty liên doanh với nước ngoài đã tổng hợp được
sức mạnh về vốn, kinh nghiệm quản lí, thi công cùng đội ngũ cán bộ quản lí, kỹ sư,
cử nhân và công nhân nhiệt huyết, kinh nghiệm, có trình độ tay nghề cao với hoạt
động sản xuất kinh doanh cùng hệ thống chất lượng ISO đã tạo nên những sản
phẩm tốt cả lượng và chất có uy tín trên thị trường đóng góp vào sự phát triển
nhanh, mạnh, bền vững của thủ đô Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung.
Qua quá trình thực tập tại Tổng Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị, nhận
thức rõ vấn đề quan trọng của Pháp luật về đấu thầu xây lắp trong lĩnh vực xây
dựng nói riêng và trong nền kinh tế của đất nước nói chung, tôi đã chọn đề tài
“Pháp luật về đấu thầu xây lắp và thực tiễn áp dụng tại Tổng Công ty Đầu tư
phát triển hạ tầng đô thị”.
Chuyên đề gồm 3 chương:
Chương 1: Lí luận chung về đấu thầu và đấu thầu xây lắp.
Chương 2: Thực tiễn áp dụng pháp luật về đấu thầu xây lắp tại Tổng Công ty
Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị .
Chương 3: Kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về đấu thầu xây lắp và nâng cao
hiệu quả áp dụng pháp luật về đấu thầu xây lắp tại Tổng Công ty Đầu tư phát triển
hạ tầng đô thị.
3
Chương 1
LÍ LUẬN CHUNG VỀ ĐẤU THẦU
VÀ ĐẤU THẦU XÂY LẮP
I.
KHÁI QUÁT VỀ ĐẤU THẦU
1.Khái niệm, đặc điểm của đấu thầu
1.1.Khái niệm
Đấu thầu theo Từ điển Tiếng Việt là đọ công khai, ai nhận làm, nhận bán với
điều kiện tốt nhất thì được giao làm hoặc bán hàng (phương thức giao làm công
trình hoặc mua hàng)1.
Đấu thầu còn được hiểu là Đấu giá để thầu2
Từ điển kinh doanh của Anh (Longman Dictionary of Business) không nêu rõ
đấu thầu là gì mà chỉ giải thích đấu thầu mua sắm là việc sử dụng các phương pháp
hoặc nỗ lực đặc biệt để nhận được hay mua được.
Theo quy định tại Điều 2 Luật đấu thầu 2005; Đấu thầu là quá trình lựa chọn
nhà thầu đáp ứng các yêu cầu của bên mời thâu để thực hiện gói thầu trên cơ sở
bảo đảm tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.
Do đó ta có thể hiểu khái quát đấu thầu chính là quá trình lựa chọn nhà thầu đáp
ứng được các yêu cầu của bên mời thầu hoặc yêu cầu của chủ dự án trên cơ sở
cạnh tranh bình đẳng giữa các nhà thầu.
1.2. Đặc điểm
Đấu thầu là một quá trình chủ đầu tư lựa chọn được một nhà thầu đáp ứng các
yêu cầu của mình. Đấu thầu có thể được coi là một giai đoạn tiền hợp đồng, được sử
dụng với mục đích lựa chọn đối tác, nhà thầu phù hợp, đảm bảo hiệu quả kinh tế
của dự án. Sau khi việc đấu thầu hoàn tất thì việc kí kết hợp đồng sẽ là bước tiếp
theo. Căn cứ để ký kết hợp đồng là kết quả đấu thầu, việc ký kết hợp đồng xây dựng
phải phù hợp với kết quả đấu thầu cũng như đáp ứng được cơ bản các tiêu chí đã
được bên mời thầu đưa ra.
Pháp luật coi đấu thầu hàng hoá, dịch vụ là hoạt động thương mại là vì nó cũng
có những dấu hiệu cơ bản của một hoạt động thương mại:
1 Từ điển Tiếng Việt phổ thông. Viện ngôn ngữ học NXB Hồ Chí Minh 2002, tr 270
2 Từ điển Tiếng Việt, Vĩnh Tịnh, NXB Lao Động 2006, tr 318
4
- Các nhà thầu có tư cách thương nhân khi thực hiện hoạt động dự thầu;
- Hoạt động đấu thầu được thực hiện nhằm mục tiêu lợi nhuận hoặc nhằm thực
hiện các chính sách kinh tế_xã hội;
- Đối tuợng của đấu thầu hàng hoá, dịch vụ là các loại hàng hoá thương mại
được phép lưu thông và các dịch vụ thương mại được phép thực hiện theo quy định
của pháp luật;
- Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ đấu thầu được xác lập thông
qua những hình thức pháp lí nhất định do pháp luật quy định.
Tuy nhiên, đấu thầu có những đặc điểm đặc thù so với các hoạt động thương mại
khác:
- Thứ nhất, đấu thầu là một quá trình có sự tham gia của nhiều chủ thể
Trong quan hệ đấu thầu các chủ thể tham gia đấu thầu có thể bao gồm: chủ đầu
tư, bên mời thầu, nhà thầu, tổ chuyên gia, tổ chức tư vấn. Trong đó:
Chủ đầu tư là người sở hữu vốn hoặc được giao trách nhiệm thay mặt chủ sở
hữu, người vay vốn trực tiếp quản lý và thực hiện dự án đấu thầu.
Bên mời thầu là bên có khả năng cung cấp hàng hoá, dịch vụ nhưng không phải
bất kì chủ thể nào cũng trở thành bên dự thầu. Bên mời thầu là chủ đầu tư hoặc tổ
chức chuyên môn có đủ năng lực và kinh nghiệm được chủ đầu tư sử dụng để tổ
chức đấu thầu theo các quy định của pháp luật về đấu thầu.
Nhà thầu là tổ chức, cá nhân có đủ tư cách hợp lệ theo quy định của pháp luật về
đấu thầu. Chỉ những chủ thể có năng lực thực hiện và không ở trong diện bị loại trừ
theo các tiêu chuẩn do bên mời thầu đặt ra mới có quyền trở thành bên tham dự
thầu.
Tổ chuyên gia đấu thầu: Tuỳ theo tính chất và mức độ phức tạp của gói thầu,
thành phần tổ chuyên gia đấu thầu bao gồm các chuyên gia về lĩnh vực kỹ thuật, tài
chính, thương mại, hành chính, pháp lý và các lĩnh vực có liên quan. Thành viên tổ
chuyên gia đấu thầu phải có đủ các điều kiện sau:
+ Có chứng chỉ tham gia khoá học về đấu thầu;
+ Có trình độ chuyên môn liên quan đến gói thầu;
+ Am hiểu các nội dung cụ thể tương ứng của gói thầu;
+ Có tối thiểu 3 năm công tác trong lĩnh vực liên quan đến nội dung kinh tế, kỹ
thuật của gói thầu.
5
Thành viên tổ chuyên gia đấu thầu không nhất thiết phải tham gia bên mời thầu
và ngược lại.3
Tổ chức tư vấn bao gồm các “nhà thầu tư vấn là nhà thầu tham gia đấu thầu
cung cấp các sản phẩm đáp ứng yêu cầu về kiến thức và kinh nghiêm chuyên
môn”4 được quy định theo pháp luật về đấu thầu.
- Thứ hai, đấu thầu là một quy trình gồm nhiều giai đoạn được quy định chặt chẽ
Đấu thầu gồm có nhiều giai đoạn mà trong đó luôn có sự liên hệ mật thiết giữa
các giai đoạn với nhau, giai đoạn trước là tiền đề để thực hiện giai đoạn sau. Khi
tham gia vào từng giai đoạn các chủ thể của quan hệ đấu thầu phải tuân theo các
quy tắc chung được quy định chặt chẽ theo quy định của pháp luật.
- Thứ ba, mục đích của đấu thầu là lựa chọn nhà thầu tốt nhất tham gia thực hiện
dự án
Trong hoạt động đấu thầu luôn tuân theo những yêu cầu, điều kiện rất chặt chẽ,
thống nhất, đảm bảo sự công bằng giữa các nhà thầu. Các nhà thầu được hưởng các
cơ hội như nhau trong quá trình đấu thầu. Điều này làm cơ sở giúp cho bên mời
thầu đánh giá được các nhà thầu một cách công bằng, khách quan. Thông qua các
yêu cầu mà bên mời thầu đưa ra, các nhà thầu dựa trên năng lực tài chính, kỹ thuật,
kinh nghiệm của mình để chào giá. Nhà thầu nào có giá phù hợp cũng như các tiêu
chí khác về kỹ thuật, kinh nghiệm,v.v…sẽ được chọn làm đối tác.
Ngoài ra, khi tham gia đấu thầu nhà thầu phải có bảo lãnh dự thầu
Đây là việc nhà thầu đặt một khoản tiền mặt, séc hoặc bảo lãnh của ngân hàng để
đảm bảo trách nhiệm của nhà thầu trong việc dự thầu. Mục đích của bảo lãnh dự
thầu là nhằm bảo đảm nhà thầu không thay đổi và huỷ bỏ việc tham gia đấu thầu
giữa chừng đồng thời loại bỏ những nhà thầu không nghiêm túc. Số tiền bảo lãnh sẽ
được trả lại cho những nhà thầu không trúng thầu trong một thời hạn nhất định.
Việc bảo lãnh thường do một ngân hàng thực hiện và ngân hàng phải lập giấy cam
kết bảo lãnh kèm theo hồ sơ dự thầu.
2. Phân loại đấu thầu
2.1.Theo hình thức lựa chọn nhà thầu
Đấu thầu được chia làm 7 loại
3 Điều 9 khoản 2 Luật đấu thầu 2005
4 Điều 4 khoản 13 Luật đấu thầu 2005
6
Đấu thầu rộng rãi
Đấu thầu rộng rãi là hình thức đấu thầu không hạn chế số lượng nhà thầu tham
gia. Bên mời thầu phải thông báo công khai về các điều kiện, thời gian dự thầu trên
các phương tiện thông tin đại chúng trước khi phát hành hồ sơ mời thầu. Hình thức
đấu thầu này có ưu điểm nổi bật là tính cạnh tranh trong đấu thầu cao, hạn chế tiêu
cực trong đấu thầu, kích thích các nhà thầu phải thường xuyên nâng cao năng lực
cạnh tranh, mang lại hiệu quả cao cho dự án.
Đấu thầu hạn chế
Đấu thầu hạn chế là hình thức đấu thầu mà bên mời thầu mời một số nhà thầu
(tối thiểu là 5) có đủ năng lực tham dự. Danh sách nhà thầu tham dự phải được
người có thẩm quyền hoặc cấp có thẩm quyền chấp thuận. là đấu thầu công khai,
phải minh bạch. Trong trường hợp thực tế chỉ có ít hơn 5, Bên mời thầu phải báo
cáo chủ dự án trình người có thẩm quyền xem xét, quyết định cho phép tiếp tục tổ
chức đấu thầu hạn chế hoặc áp dụng hình thức lựa chọn khác. Chủ dự án quyết định
danh sách nhà thầu tham dự trên cơ sở đánh giá của Bên mời thầu về kinh nghiệm
và năng lực các nhà thầu, song phải đảm bảo khách quan, công bằng và đúng đối
tượng. Hình thức này chỉ được xem xét áp dụng khi có một trong các điều kiện sau:
- Theo yêu cầu của nhà tài trợ nước ngoài đối với nguồn vốn sử dụng cho gói
thầu
- Gói thầu có yêu cầu cao về kĩ thuật hoặc kĩ thuật có tính đặc thù; gói thầu có
tính chất nghiên cứu, thử nghiệm mà chỉ có một số người có khả năng đáp ứng yêu
cầu của gói thầu.
Chỉ định thầu
Chỉ định thầu là hình thức chọn trực tiếp nhà thầu đáp ứng yêu cầu của gói thầu
để thương thảo hợp đồng. Chỉ định thầu được áp dụng cho các trường hợp sau đây:
-
Sự cố bất khả kháng do thiên tai, địch hoạ, sự cố cần khắc phục ngay
thì chủ đầu tư hoặc cơ quan chịu trách nhiệm quản lý công trình, tài sản đó
được chỉ định ngay nhà thầu để thực hiện; trong trường hợp này chủ đầu tư
hoặc cơ quan chịu trách nhiệm quản lý công trình, tài sản đó phải cùng với
nhà thầu được chỉ định tiến hành thủ tục chỉ định thầu theo quy định trong
thời hạn không quá mười lăm ngày kể từ ngày chỉ định thầu;
-
Gói thầu do yêu cầu của nhà tài trợ nước ngoài;
7
-
Gói thầu thuộc dự án bí mật quốc gia; dự án cấp bách vì lợi ích quốc
gia, an ninh an toàn năng lượng do Thủ tướng chính phủ quyết định khi thấy
cần thiết
-
Gói thầu mua sắm các loại vật tư, thiết bị để phục hồi, duy tu, mở
rộng công suất của thiết bị, dây chuyền công nghệ sản xuất mà trước đó đã
được mua từ một nhà thầu cung cấp và không thể mua từ các nhà thầu cung
cấp khác do phải bảo đảm tính tương thích của thiết bị, công nghệ;
-
Gói thầu dịch vụ tư vấn có giá gói thầu dưới năm trăm triệu đồng, gói
thầu mua sắm hàng hoá, xây lắp có giá gói thầu dưới một tỉ đồng thuộc dự án
đầu tư phát triển; gói thầu mua sắm hàng hoá có giá trị gói thầu dưới năm
trăm triệu đồng thuộc dự án hoặc dự toán mua sắm thường xuyên; trường hợp
thấy cần thiết thì tổ chức đấu thầu
Khi thực hiện chỉ định thầu, phải lựa chọn một nhà thầu được xác định là có đủ
năng lực và kinh nghiệm đáp ứng các yêu cầu của gói thầu và phải tuân thủ quy
trình thực hiện chỉ định thầu do Chính phủ quy định.
Chào hàng cạnh tranh
Hình thức này được áp dụng cho những gói thầu mua sắm hàng hóa có giá trị
dưới 2 tỷ đồng. Nội dung mua sắm là những hàng hoá thông dụng, sẵn có trên thị
trường với đặc tính kỹ thuật được tiêu chuẩn hoá và tương đương nhau về chất
lượng.
Việc gửi chào hàng có thể được thực hiện bằng cách gửi trực tiếp, bằng fax, bằng
đường bưu điện hoặc bằng các phương tiện khác. Đối với mỗi gói thầu phải có tối
tiểu ba báo giá từ ba nhà thầu khác nhau.
Mua sắm trực tiếp
Được áp dụng khi hợp đồng đôí với gói thầu có nội dung tương tự được kí trước
đó không quá sáu tháng.
Khi thực hiện mua sắm trực tiếp, được mời nhà thầu trước đó đã được lựa chọn
thông qua đấu thầu để thực hiện gói thầu có nội dung tương tự.
Đơn giá đối với các nội dung thuộc gói thầu áp dụng mua sắm trực tiếp không
được vượt đơn giá của các nội dung tương ứng thuộc gói thầu tương tự đã kí hợp
đồng trước đó.
8
Được áp dụng mua sắm trực tiếp để thực hiện gói thầu tương tự thuộc cùng một
dự án hoặc thuộc dự án khác.
Tự thực hiện
Hình thức này chỉ được áp dụng đối với các gói thầu mà chủ đầu tư có đủ năng
lực và kinh nghiệm để thực hiện gói thàu thuộc dự án do mình quản lý sử dụng.
Lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt
Trường hợp gói thầu có đặc thù riêng biệt mà không thể áp dụng các hình thức
lựa chọn nhà thầu khác thì chủ đầu tư phải lập phương án lựa chọn nhà thầu, bảo
đảm mục tiêu cạnh tranh và hiệu quả kinh tế trình Thủ tướng Chính phủ xem xét,
quyết định.
2.2. Theo phương thức đấu thầu
Đấu thầu được chia làm 3 loại
Đấu thầu một túi hồ sơ
Là phương thức mà nhà thầu khi dự thầu nộp các đề xuất về kĩ thuật và về đề
xuất tài chính trong một túi hồ sơ để bên mời thầu xem xét và đánh giá chung.
Phương thức này được áp dụng đối với hình thức đấu thầu rộng rãi và đấu thầu hạn
chế cho gói thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp, gói thầu EPC. Việc mở thầu được tiến
hành một lần.
Đấu thầu hai túi hồ sơ
Là phương thức mà nhà thầu nộp đề xuất về kỹ thuật và đề xuất về tài chính
trong từng túi hồ sơ riêng vào cùng một thời điểm. Nhà thầu nộp đề xuất kĩ thuật và
đề xuất tài chính riêng biệt theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu. Việc mở thầu được tiến
hành hai lần; trong đó, đề xuất về kỹ thuật sẽ được mở trước để đánh giá, đề xuất về
tài chính của tất cả các nhà thầu có đề xuất kỹ thuật được đánh giá là đáp ứng yêu
cầu được mở sau để đánh giá tổng hợp. Trường hợp gói thầu có yêu cầu kĩ thuật cao
thì đề xuất về tài chính của nhà thầu đạt số điểm kỹ thuật cao nhất sẽ được mở để
xem xét, thương thảo. Phương thức này được áp dụng đối với đấu thầu rộng rãi và
đấu thầu hạn chế trong đấu thầu cung cấp dịch vụ tư vấn.
Đấu thầu hai giai đoạn
9
Phương thức này áp dụng cho những trường hợp sau: Đấu thầu rộng rãi, đấu thầu
hạn chế cho các gói thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp, gói thầu EPC có kỹ thuật,
công nghệ mới, phức tạp, đa dạng.
Hai giai đoạn đó như sau:
- Giai đoạn sơ tuyển lựa chọn nhà thầu: theo hồ sơ mời thầu giai đoạn môt, các nhà
thầu nộp đề xuất về kỹ thuật, phương án tài chính nhưng chưa có gia dự thầu; trên
cơ sở trao đổi với từng nhà thầu tham gia giai đoạn này này sẽ xác định hồ sơ mời
thầu giai đoạn hai;
- Giai đoạn đấu thầu: theo hồ sơ mời thầu giai đoạn hai, các nhà thầu đã tham gia
giai đoạn một được mời nộp hồ sơ dự thầu giai đoạn hai bao gồm: đề xuất kỹ thuật;
đề xuất về tài chính, trong đó có giá dự thầu; biện pháp bảo đảm dự thầu.
2.3. Theo nội dung đấu thầu
Đấu thầu được chia làm 3 loại
Đấu thầu tuyển chọn tư vấn
Nhà thầu tư vấn là nhà thầu tham gia đấu thầu cung cấp các sản phẩm đáp ứng
yêu cầu về kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn.
Đấu thầu tuyển chọn tư vấn là quá trình lựa chọn nhà tư vấn có đủ trình độ và
kinh nghiệm để giúp đỡ, tư vấn cho chủ đầu tư trong quá trình chuẩn bị đầu tư và
thực hiện đầu tư.
Dịch vụ tư vấn bao gồm:
-
Dịch vụ tư vấn chuẩn bị dự án gồm có lập, đánh giá báo cáo
quy hoạch, tổng sơ đồ phát triển, kiến trúc, báo cáo nghiên cứu tiền
khả thi, báo cáo nghiên cúu khả thi;
-
Dịch vụ tư vấn thực hiện dự án gồm có khảo sát, lập thiết kế,
tổng dự toán và dự toán, lập hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu,
giám sát thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị;
-
Dịch vụ tư vấn điều hành quản lý dự án, thu xếp tài chính, đào
tạo, chuyển giao công nghệ và các dịch vụ tư vấn khác.
Nhà tư vấn không tham gia đánh giá kết quả công việc do mình thực hiện và
không được tham gia đấu thầu thực hiện các gói thầu mua sắm hàng hoá và xây lắp
do mình làm tư vấn (trừ các gói thầu thực hiện theo loại hợp đồng chìa khoá trao
tay).
10
Đấu thầu mua sắm hàng hóa
Đấu thầu mua sắm hàng hoá là quá trình lựa chọn nhà thầu cung ứng hàng hoá
đáp ứng được yêu cầu của Bên mời thầu trên cơ sở có sự cạnh tranh giữa các nhà
cung cấp. Hàng hoá ở đây có thể là máy móc, thiết bị, nguyên liệu, nhiên liệu, vật
liệu, hàng tiêu dùng và các dich vụ không phải là dịch vụ tư vấn
Đấu thầu xây lắp
Đấu thầu xây lắp là quá trình lựa chọn nhà thầu thực hiện những công việc thuộc
quá trình xây dựng và lắp đặt thiết bị các công trình, hạng mục công trình. Những
quy định pháp luật cụ thể về đấu thầu xây lắp sẽ được trình bày cụ thể ở những
phần sau.
2.4. Theo quốc tịch của nhà thầu
Đấu thầu được chia làm 2 loại
Đấu thầu trong nước: Là quá trình lựa chọn nhà thầu đáp ứng được
các yêu cầu của bên mời thầu với sự tham gia của các nhà thầu trong nước.
Đấu thầu quốc tế: Là quá trình lựa chọn nhà thầu đáp ứng được các
yêu cầu của bên mời thầu với sự tham gia của các nhà thầu trong nước và
nhà thầu nước ngoài.
Trong đó, “nhà thầu trong nước là nhà thầu được thành lập và hoạt động theo
pháp luật Việt Nam”5.
Nhà thầu nước ngoài “là nhà thầu được thành lập và hoạt động theo pháp luật của
nước mà nhà thầu mang quốc tịch”6.
II. PHÁP LUẬT VỀ ĐẤU THẦU XÂY LẮP
1. Khái niệm, đặc điểm, quá trình phát triển của pháp luật về đấu thầu xây
lắp
1.1. Khái niệm, đặc điểm của đấu thầu xây lắp
Đấu thầu xây lắp là phương thức mà chủ đầu tư sử dụng để tổ chức cạnh tranh
giữa các nhà thầu xây dựng nhằm lựa chọn một nhà thầu xây lắp có khả năng thực
hiện tốt nhất các yêu cầu của dự án. Các yêu cầu đó thường là những yêu cầu về
mặt kinh tế_tài chính, yêu cầu về mặt kĩ thuật, yêu cầu về mặt tiến độ thi công…
5 Điều 4, Khoản 18 Luật đấu thầu 2005
6 Điều 4, Khoản 19 Luật đấu thầu 2005
11
Thực chất của đấu thầu xây lắp là việc ứng dụng phương pháp xét hiệu quả kinh
tế trong việc lựa chọn tổ chức thi công xây dựng. Phương pháp này đòi hỏi sự so
sánh giữa các tổ chức xây dựng trên cùng một phương diện (như kĩ thuật hay tài
chính) để chọn lấy một nhà thầu có đủ khả năng sau đó lại so sánh tiếp. Kết quả
cuối cùng sẽ tìm ra được một tổ chức xây dựng đáp ứng tốt nhất các yêu cầu của
chủ đầu tư.
Đấu thầu xây lắp có một số đặc điểm khác so với đấu thầu trong những lĩnh vực
khác. Cụ thể:
-
Sản phẩm của sản xuất xây lắp có đặc điểm là mang tính đơn
chiếc, công trình đặt tại một vị trí cố định, phục vụ cho một mục đích
cụ thể, một chủ trương quản lí sử dụng, không phải là hàng hoá thông
thường mua bán trên thị trường, khối lượng vật chất, tiền vốn tiêu
hao, số lao động tham gia vào quá trình sản xuất lớn gấp nhiều lần các
loại sản phẩm thuộc lĩnh vực khác, một công trình có nhiều ngành
nghề và tổ chức cùng tham gia.
-
Thời gian hoàn thành công trình lại dài, khi đã thực hiện các
bước như chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị xây dựng…thì không thể dễ dàng
thay đổi, đình hoãn. Điều đó chứng tỏ xây dựng cơ bản là một quá
trình sản xuất phức tạp, đa dạng có tác dụng cũng như hậu quả lâu dài
về sau. Quy mô của công trình càng lớn thì mối quan hệ với các
ngành, lĩnh vực càng phức tạp và có tác động lớn đến việc phân bố lại
lực lượng sản xuất và dân cư, tác động đến môi sinh, môi trường và
cơ sỏ hạ tầng kỹ thuật khác. Vì thế việc áp dụng đấu thầu trong xây
dựng cơ bản không những phải đạt được tiêu chuẩn một công trình
với giá thành rẻ, chất lượng cao mà còn phải đặt trong tổng thể phát
triển của nền kinh tế xã hội.
1.2. Quá trình phát triển của pháp luật về đấu thầu xây lắp
Pháp luật về đấu thầu xây lắp là tổng hợp các Quy phạm pháp luật điều chỉnh
những quan hệ hình thành trong hoạt động đấu thầu xây lắp của tổ chức, cá nhân
trong và ngoài nước tham gia hoạt động đấu thầu xây lắp.
Vào cuối những năm 30 và đầu những năm 40 cùng với sự phát triển của thị
trường kinh tế tư bản trên nhiều lĩnh vực, đòi hỏi chế độ bán đấu giá cũng phải được
12
áp dụng rộng rãi. Nhưng bán đấu giá chưa có đủ cơ sở để thực hiện trong lĩnh vực
đặc thù riêng như: chuyển giao công nghệ, xây dựng cơ bản…do vậy đấu thầu ra
đời. Việc ra đời của pháp luật về đấu thầu nói chung cũng như đấu thầu xây lắp nói
riêng là một tất yếu khách quan. Có thể khái quát quá trình phát triển của pháp luật
về đấu thầu xây lắp qua các giai đoạn sau:
Giai đoạn trước khi có Quy chế đấu thầu ban hành kèm Nghị định
43/CP của Chính phủ ban hành ngày 16/07/1996
Ở Việt nam từ 1988 trở về trước, quá trình đầu tư xây dựng cơ bản được thực
hiện theo Điều lệ Xây dựng cơ bản ban hành theo Nghị định số 232/CP ngày
06/06/1981 các doanh nghiệp xây lắp theo phương thức tự làm và giao nhận thầu
xây dựng. Tuy nhiên hai phương thức này có nhược điểm mang tính chất tự cung tự
cấp, có nhiều thiếu sót trong thủ tục xây dựng cơ bản. Mặt trái của phương thức
giao nhận thầu là hiện tượng mua bán thầu, cho nên có ảnh hưởng không nhỏ tới
chất lượng sản phẩm. Kết quả là có nhiều công trình thi công có chất lượng kém,
khi đưa vào sử dụng thì không hiệu quả.
Do đó để khắc phục những tồn tại của phương thức cũ, đáp ứng đòi hỏi của cơ
chế mới. Vào tháng 11/1987 trong Quyết định 217-HĐBT có đưa ra một số điều
quy định về đấu thầu. Tuy nhiên vẫn chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể vì vậy việc
áp dụng và thực hiện vẫn chưa mang lại hiệu quả.
Ngày 09/05/1988, Hội đồng Bộ trưởng ban hành quyết định số 80-HĐBT về các
chính sách đổi mới cơ chế quản lí xây dựng cơ bản. Nhằm đáp ứng yêu cầu quy
định của Hội đồng Bộ trưởng, ngày 10/01/1989 Thông tư hướng dẫn tạm thời số
03/BXD-VKT đã ra đời.
Tuy nhiên Thông tư hướng dẫn số 03 còn có nhiều khiếm khuyết khi áp dụng vào
thực tế. Vì vậy, đến ngày 12/02/1990 Bộ xây dựng đã ban hành Quy chế đấu thầu
trong xây dựng kèm theo Quyết định số 24/BXD-VKT thay thế cho Thông tư số
03/BXD-VKT. Có thể nói rằng quy chế đấu thầu trong xây dựng ban hành kèm theo
Quyết định 24/BXD-VKT là quy chế đầu tiên về hoạt động đấu thầu xây dựng của
Việt Nam.Trong văn bản này các vấn đề cơ bản về đấu thầu xây dựng (phạm vi, đối
tượng điều chỉnh, quyền và nghĩa vụ của các bên, các hình thức và trình độ tổ chức
đấu thầu …) đã được quy định. Tuy chưa đầy đủ song chúng đã khái quát được một
số nét cần thiết nhất để thực hiện đấu thầu xây dựng. Trong quy chế này mục tiêu
13
của đấu thầu chưa được đặt ra nhưng có thể thấy rằng việc ban hành quy chế này đã
tạo nên một nền tảng pháp lý để qua đó tạo nên một sân chơi bình đẳng, mang tính
cạnh tranh cho các thành phần kinh tế trong xã hội
Giai đoạn áp dụng Quy chế đấu thầu ban hành kèm theo Nghị định số
43/CP và Nghị định số 93/1997/NĐ-CP ngày 23/08/1997
Nói chung Quy chế đấu thầu trong xây dựng kèm theo Quyết định số 24/BXDVKT còn mang nặng tính quản lý về mặt hành chính Nhà nước. Bốn năm sau ngày
ban hành Quy chế này, thực hiện cải tiến công tác đơn giá, dự toán nhằm chống
lãng phí, thất thoát và tiêu cực trong đầu tư và xây dựng theo Quyết định số 92-TTg
ngày 7/3/1994 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ xây dựng đã ban hành Quy chế đấu
thầu trong xây lắp kèm theo Quyết định số 60-BXD/VKT ngày 30/3/1994. Quy chế
này thay thế Quy chế đấu thầu trong xây dựng kèm theo Quyết định số 24/BXDVKT ngày 12/2/1990. Đây là một bước tiến rõ rệt của việc điều chỉnh công tác đấu
thầu trong xây dựng ở Việt Nam giai đoạn này. Quy chế gồm 32 điều, quy định một
cách rõ ràng, chi tiết đấu thầu trong xây dựng. Các quy định của quy chế mở rộng
hơn hình thức đấu thầu, phạm vi các công trình cần đấu thầu và quy định cụ thể
quyền và nghĩa vụ của các bên trong đấu thầu. Tuy vậy, trình tự đấu thầu chưa được
quy định cụ thể. Việc quản lý hồ sơ được quy định ở mức độ chưa cao, chưa đảm
bảo được nguyên tắc bảo mật của đấu thầu. Quy chế chỉ quy định hai hình thức đấu
thầu rộng rãi và đấu thầu hạn chế mà chưa có chỉ định thầu.
Có thể nói hai quy chế đấu thầu ra đời trong điều kiện nền kinh tế vừa thoát khỏi
cơ chế quản lý cũ nên khó có thể thoát khỏi các dấu ấn của quản lý hành chính. Các
quy định chưa bao quát được hết tình hình thực tế, chưa theo kịp sự phát tiển của
nền kinh tế. Do đó, chỉ hai năm sau Chính phủ đã ban hành Nghị định số
43/1996/NĐ-CP ngày 17/07/96 về thủ tục đấu thầu, trong đó dành hẳn một chương
cho đấu thầu trong xây dựng.
Nghị định số 43/1996/NĐ-CP ra đời đã đánh dấu một bước tiến lớn với nhiều
điểm tiến bộ hơn hẳn so với các văn bản ra đời trước đây quy định về đấu thầu trong
xây dựng. Nghị định này đã quy định một cách tương đối đầy đủ trình tự, thủ tục,
các bước tiến hành cho một cuộc đấu thầu, hình thức chỉ định thầu được pháp luật
quy định đã có sự tương quan, liên hệ với các nguyên tắc của đấu thầu quốc tế. Tuy
nhiên, Nghị định số 43/CP vẫn chưa quy định đầy đủ quá trình mở thầu trong khi đó
14
lại có nhiều điều khoản về các đặc quyền của doanh nghiệp nhà nước khi tham gia
đấu thầu. Một năm sau ngày Nghị định ra đời, kết quả khảo sát về ảnh hưởng của
Nghị định này đã chỉ ra rằng có nhiều khó khăn trong việc lựa chọn nhà thầu thắng
thầu để kí hợp đồng. Các nhà thầu Việt Nam rất khó thắng thầu, các dự án có phía
đối tác nnước ngoài tham gia thường không theo kịp đúng thủ tục đấu thầu và nhiều
khi quá trình xét thầu bị chậm trễ.
Giai đoạn áp dụng Quy chế đấu thầu ban hành kèm theo Nghị định số
88/1999/NĐ-CP của Chính phủ ngày 1.9.1999; Nghị định số 14/2000/NĐ-CP
của Chính phủ ngày 5/5/2000; Nghị định số 66/2003/NĐ-CP của Chính phủ
ngày 12.6.2003
Để đáp ứng yêu cầu của thực tế, Chính phủ đã ban hành Nghị định số
93/1997/NĐ-CP ngày 23/08/97 sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế đấu thầu
ban hành kèm theo Nghị định số 43/CP, ngày 16/7/1996. Tuy nhiên chỉ trong một
thời gian ngắn, thực tế cho thấy Nghị định số 93/1997/NĐ-CP cũng không theo kịp
sự phát triển của nền kinh tế.
Điều này đã mở đương cho việc xây dựng một văn bản khác về đấu thầu đó là
Nghị định số 88/1999/NĐ-CP ngày 1 tháng 9 năm 1999. Tính đến thời điểm trước
khi Luật xây dựng được ban hành thì Nghị định này vẫn được coi là cơ sở pháp lý
quan trọng nhất của Việt Nam về đấu thầu nói chung và đấu thầu xây lắp nói riêng.
Nghị định này cũng được xây dựng phù hợp với Luật mẫu UDCITRAL về đấu thầu
mua sắm hàng hoá, dịch vụ và xây lắp. Liên quan đến đấu thầu, Nghị định số
88/1999/NĐ-CP quy định ba phương thức đấu thầu là đấu thầu một túi hồ sơ, đấu
thầu hai túi hồ sơ và đấu thầu hai giai đoạn.
Do nền kinh tế biến đổi nhanh, Nghị định số 88/1999/NĐ-CP cũng nhanh chóng
có bất cập về một số vấn đề; đặc biệt là đối với chỉ định thầu. Rất nhiều các cơ quan
và doanh nghiệp trong nước đã lên tiếng cho rằng quy định như trong Nghị định là
quá chặt chẽ khiến cho nhiều trường hợp giá trị nhỏ thì chi phí hành chính cho việc
tổ chức đấu thầu tồn kém nhiều so với lợi ích tiết kiệm được thông qua đấu thầu.
Ngoài ra, có nhiều ý kiến cho rằng chính các quy định chặt chẽ này làm mất quyền
tự chủ của bên mời thầu trong việc chỉ đinh thầu. Điều này làm giảm ý nghĩa kinh tế
của đấu thầu. Để hoàn thiện hơn nữa Quy chế đấu thầu Chính phủ đã ban hành Nghị
định số 42/2000/NĐ-CP ngày 5 tháng 5 năm 2000 nhằm sửa đổi, bổ sung 8 điều của
15
Nghị định số 88/1999/NĐ-CP, trong đó nội dung chính là nhằm quy định rõ các
trường hợp mà bên chủ đầu tư có thể chọn phương thức chỉ định thầu. So với các
nghị định trước đó, Nghị định số 14/2000/NĐ-CP có những điểm mới dành cho đấu
thầu xây lắp đáng lưu ý là phương pháp “gía đánh giá” phù hợp với các quy định
về đấu thầu trên thế giới; quy định mốc tối đa và tối thiểu đối với một số khâu chủ
yếu của quá trình đấu thầu; cho phép tổ chức đấu thầu quốc tế khi không có nhà
thầu Việt Nam nào đáp ứng yêu cầu gói thầu, nhà thầu quốc tế cam kết sử dụng nhà
thầu phụ Việt Nam; điều kiện dự thầu phải có trụ sở chi nhánh ở địa phương tham
gia đấu thầu, hình thức chỉ định thầu được mở rộng hơn.
Mặc dù Nghị định số 14/2000/NĐ-CP đã có nhiều sửa đổi quan trọng nhưng vẫn
chưa theo kịp sự phát triển của nề kinh tế. Vì vậy, ngày 12 tháng 6 năm 2003 Chính
phủ ban hành Nghị định số 66/2003/NĐ-CP trong đó quy chế đấu thầu lại một lần
nữa được sửa đổi, bổ sung. Nghị định này đã chi tiết, cụ thể hoá hơn nữa các quy
định của pháp luật về đấu thầu xây lắp.
Giai đoạn áp dụng Luật đấu thầu ngày 29.11.2005 và Nghị định số
58/2008/NĐ-CP của Chính phủ ngày 05/5/2008. (Giai đoạn hiện hành)
Cùng một lúc, Nghị định 111/2006/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành Luật Đấu
thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng theo Luật Xây dựng và Nghị định
112/2006/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 16/2005/NĐ-CP
về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình đã được ban hành, tạo nên một hệ
thống các quy phạm pháp luật thống nhất áp dụng chung cho hoạt động đấu thầu.
Điều đáng nói là Nghị định số 111/2006/NĐ-CP đã tạo được bước đột phá đáng kể
trong việc hài hoà các quy định khác nhau trong Luật Đấu thầu và Luật Xây dựng.
Hơn thế, với những kế thừa các nội dung tiên tiến trong Quy chế Đấu thầu trước
đây, đồng thời đưa ra được những cải cách đáng kể, sự thống nhất trong quy định về
đấu thầu đang được trông đợi sẽ đưa các hoạt động đấu thầu vào vận hành một cách
nhẹ nhàng, trơn tru và hiệu quả hơn. Tuy nhiên việc áp dụng Nghị định này cho đến
nay vẫn còn nhiều bất cập gây khó khăn cho các nhà thầu tham gia đấu thầu .
Ngày 05/5/2008, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 58/2008/NĐ-CP hướng
dẫn thi hành Luật Đầu thầu và lựa chọn nhà thầu theo Luật Xây dựng. Đây là Nghị
định quan trọng hướng dẫn Luật đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng theo Luật
Xây dựng, thay thế cho Nghị định số 111/2006/NĐ-CP ngày 29/9/2006 của Chính
16
phủ về Hướng dẫn Luật Đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng theo Luật Xây
dựng. Các quy định của Nghị định số 58/2008/NĐ-CP mới ban hành với các nội
dung hướng dẫn mới, chi tiết và đầy đủ đã khắc phục các khó khăn, vướng mắc, bất
cập trong quá trình đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng trong thời gian vừa qua,
đáp ứng phù hợp các hoạt động xây dựng trong giai đoạn mới và khắc phục một số
điểm không thống nhất giữa Luật Đấu thầu và Luật Xây dựng
Theo đó, nhà thầu lập báo cáo nghiên cứu khả thi (dự án đầu tư) được tham gia
đấu thầu lập thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công, thiết kế công nghiệp cho đến
trước ngày 01/4/2009. Trong trường hợp này, bên mời thầu phải cung cấp hồ sơ mời
thầu với đầy đủ thông tin, tài liệu liên quan gồm cả báo cáo nghiên cứu khả thi (dự
án đầu tư) và phải bảo đảm đủ thời gian để các nhà thầu có điều kiện như nhau
trong quá trình chuẩn bị hồ sơ dự thầu.
Nhà thầu đã lập thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công, thiết kế công nghệ cho
gói thầu không được tham gia đấu thầu xây lắp, cung cấp hàng hóa cho gói thầu đó
kể từ ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành, trừ trường hợp đối với gói thầu EPC
(thiết kế, cung cấp thiết bị, vật tư và xây lắp)
Để bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu, Nghị định nêu rõ các điều kiện về tính
độc lập giữa các nhà thầu, giữa nhà thầu với chủ đầu tư. Cụ thể, chủ đầu tư và nhà
thầu tham gia đấu thầu gói thầu thuộc cùng một dự án được coi là độc lập với nhau
về tổ chức, không cùng một cơ quan quản lý và độc lập với nhau về tài chính khi
đáp ứng điều kiện: không có cổ phần hoặc vốn góp trên 50% của nhau
Chủ đầu tư và nhà thầu tham gia đấu thầu gói thầu thuộc cùng một dự án được
coi là độc lập với nhau về tổ chức, không cùng một cơ quan quản lý và độc lập với
nhau về tài chính khi đáp ứng điều kiện: không có cổ phần hoặc vốn góp trên 50%
của nhau; Hoạt động theo Luật Doanh nghiệp năm 2005 đối với nhà thầu là tổ chức.
Quy định này được thực hiện từ ngày 01/4/2009. Các nhà thầu được coi là độc lập
với nhau nếu đáp ứng 2 điều kiện: không cùng thuộc một cơ quan nhà nước, đơn vị
lực lượng vũ trang nhân dân ra quyết định thành lập, trừ các nhà thầu là doanh
nghiệp đã chuyển đổi và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp năm 2005; Không có cổ
phần hoặc vốn góp trên 30% của nhau. Quy định này cũng được thực hiện từ ngày
01/4/2009.
17
Việc xử lý vi phạm pháp luật về đấu thầu cũng được quy định chi tiết, theo đó,
mức phạt tiền từ 5-50 triệu đồng. Hành vi đánh giá hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất,
thẩm định, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu không căn cứ vào các yêu cầu của
hồ sơ mời thầu; các hành vi vi phạm dẫn đến phải tổ chức đấu thầu lại… có mức
phạt tiền từ 5 đến 30 triệu đồng.
Mức phạt từ 20 đến 50 triệu đồng nếu thực hiện các hành vi sau: dàn xếp, thông
đồng giữa tất cả nhà thầu, giữa nhà thầu với chủ đầu tư…; người phê duyệt kết quả
lựa chọn nhà thầu làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu dẫn đến phải huỷ đấu thầu
hoặc lựa chọn nhà thầu không đủ năng lực…; Nhà thầu thực hiện hợp đồng xây lắp,
cung cấp hàng hoá thông đồng với nhà thầu tư vấn giám sát, cơ quan, tổ chứ nghiệm
thu để xác nhận sai về chất lượng, khối lượng của công trình, hàng hoá…
2. Các nguyên tắc cơ bản trong đấu thầu xây lắp
Hoạt động đấu thầu cũng đòi hỏi phải có những nguyên tắc nhất định. Nguyên
tắc trong đấu thầu là những tư tưởng chỉ đạo được rút ra từ những quy định của
pháp luật về đấu thầu do tổ chức có thẩm quyền ban hành buộc các bên tham gia
quan hệ đấu thầu phải tuân theo. Đấu thầu xây lắp là một lĩnh vực quan trọng trong
nề kinh tế thị trường. Về cơ bản mọi hoạt động đấu thầu xây lắp cũng phải tuân theo
những nguyên tắc sau:
2.1. Nguyên tắc cạnh tranh với điều kiện ngang nhau
Bản chất của đấu thầu xây lắp cũng là một hoạt động mua bán do đó nó cũng có
yếu tố cạnh tranh cao. Tuy nhiên tính cạnh tranh phải tuân theo nguyên tắc nhất
định. Cụ thể: Mỗi gói thầu phải có sự tham dự của một số lượng nhà thầu nhất định
có đủ năng lực, đủ để đảm bảo sự cạnh tranh giữa các nhà thầu. Những điều kiện
mà bên mời thầu đưa ra và những thông tin cung cấp cho các nhà thầu phải ngang
nhau, nhằm tạo sự bình đẳng về cơ hội cho mỗi nhà thầu. Trong hồ sơ mời thầu
không được đưa ra các yêu cầu mang tính định hướng như yêu cầu về nguồn gốc,
xuất xứ hàng hoá hoặc về thương hiệu cụ thêt nhằm ngăn cản sự tham gia của các
nhà thầu. Bên mời thầu không được phân biệt đối xử giữa những người dự thầu hợp
lệ trong việc xem xét đánh giá hồ sơ dự thầu.
2.2. Nguyên tắc thông tin đầy đủ, công khai
Bên mời thầu phải cung cấp đầy đủ các dữ liệu, tài liệu liên quan đến gói thầu
với các thông tin chi tiết, rõ ràng về quy mô, khối lượng, quy cách, yêu cầu chất
18
lượng, giá cả và điều kiện hợp đồng (kể cả những sửa đổi, bổ sung nếu có) cho các
nhà thầu. Danh mục cụ thể các tài liệu cần có trong hồ sơ dự thầu cũng cần nói rõ
để bên dự thầu chuẩn bị đáp ứng. Thông báo mời thầu phải được đăng tải công khai
trên các phương tiện thông tin đại chúng theo quy định của pháp luật hoặc theo quy
chế đấu thầu do tổ chức có thẩm quyền ban hành. Việc mở thầu cũng phải công
khai, các nhà thầu tham gia đấu thầu phải được mời tới dự mở thầu. Những nội
dung cơ bản của từng hồ sơ dự thầu cũng phải được công bố công khai ngay khi mở
thầu và được ghi vào biên bản mở thầu.
2.3. Nguyên tắc bảo mật thông tin đấu thầu
Do tính chất cạnh tranh gay gắt giữa các bên dự thầu nhằm mục đích trở thành
người cung cấp hàng háo dịch vụ cho bên mời thầu mà việc bảo mật thông tin đấu
thầu phải được coi là một nguyên tắc không thể xâm phạm. Theo nguyên tắc này,
bên mời thầu phải thông bảo mật hồ sơ dự thầu đồng thời, các tổ chức, cá nhân có
liên quan đến việc tổ chức đấu thầu và xét chọn thầu phải giữ bí mật thông tin liên
quan đến việc đấu thầu .
2.4. Nguyên tắc đánh giá khách quan, công bằng
Các hồ sơ dự thầu hợp lệ đều phải được xem xét, đánh giá khách quan, công
bằng với cùng một tiêu chuẩn như nhau và bởi một hội đồng xét thầu có đủ năng
lực, kinh nghiệm và tư cách. Các tiêu chí đánh giá hồ sơ, tiêu chuẩn xét thầu phải
được công bố trước trong hồ sơ mời thầu và trong quá trình xét thầu bên mời thầu
không được tự ý thay đổi.
2.5. Nguyên tắc bảo đảm dự thầu
Trong quá trình đấu thầu vì một lí do nào đó mà các nhà thầu có thể gây cản trở
cho quá trình đấu thầu như: Rút lại hồ sơ dự thầu, khi trúng thầu không thực hiện
hợp đồng…Do đó phải có nguyên tắc bảo đảm dự thầu. Bảo đảm dự thầu được thực
hiện dưới hình thức đặt cọc, kí quỹ hoặc bảo lãnh dự thầu. Các bên dự thầu đều phải
thực hiện việc bảo đảm dự thầu theo yêu cầu của bên mời thầu để bảo đảm tư cách,
năng lực của bên dự thầu trong những trường hợp cần thiết.
3. Phạm vi và đối tượng áp dụng đấu thầu xây lắp
3.1. Phạm vi áp dụng
Theo quy định tại Điều 1 Luật đấu thầu 2005 thì đấu thầu xây lắp được áp dụng
để lựa chọn nhà thầu cho các dự án đầu tư tại Việt nam và phải được tổ chức đấu
19
thầu, thực hiện tại Việt Nam. Đó là các dự án sử dụng vốn nhà nước từ 30% trở lên
cho mục tiêu đầu tư phát triển bao gồm các dự án đầu tư xây dựng mới, nâng cấp
mở rộng các dự án đầu tư xây dựng.
3.2. Đối tượng áp dụng
Theo quy định tại Điều 2 Luật đấu thầu 2005 đấu thầu xây lắp áp dụng với các
chủ thể sau:
1. Tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài tham gia hoạt động đấu thầu các
gói thầu thuộc các dự án quy định tại Điều 1 Luật đấu thầu 2005
2. Tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động đấu thầu các gói thầu thuộc các dự
án quy định tại Điều 1 Luật đấu thầu 2005
3. Tổ chức, cá nhân có dự án không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật đấu thầu
áp dụng lựa chọn Luật đấu thầu.
4. Phương thức, hình thức, điều kiện thực hiện đấu thầu xây lắp
4.1.Phương thức thực hiện đấu thầu xây lắp
Theo quy định tại điều 26_Luật đấu thầu 2005 đấu thầu nói chung sẽ gồm 3
phương thức:
-
Đấu thầu một túi hồ sơ;
-
Đấu thầu hai túi hồ sơ;
-
Đấu thầu hai giai đoạn;
(Nội dung các phương thức đã trình bày tại phần I.2, chương 1)
Trong đó đấu thầu xây lắp chỉ áp dụng hai phương thức là: đấu thầu một túi hồ sơ
và đấu thầu hai giai đoạn.
4.2. Hình thức đấu thầu xây lắp
Cũng theo quy định của Luật đấu thầu 2005 đấu thầu nói chung bao gồm 7 hình
thức :
-
Đấu thầu rộng rãi;
-
Đấu thầu hạn chế;
-
Chỉ định thầu;
-
Mua sắm trực tiếp;
-
Chào hàng cạnh tranh trong mua sắm hàng hoá;
20
- Xem thêm -
.DOCX 
92 
77 
143 
