Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Hoàn thiện công tác hạch toán nguyên vật liệu với việc tăng cường hiệu quả sử dụ...

Tài liệu Hoàn thiện công tác hạch toán nguyên vật liệu với việc tăng cường hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu tại công ty cơ khí ô tô 1-5

.PDF
67
71
105

Mô tả:

Lêi nãi ®Çu NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®· vµ ®ang mang l¹i nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc lín cho c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi mang l¹i nh÷ng lîi Ých cho ng-êi tiªu dïng, ®ã lµ s¶n phÈm ®Ñp, mÉu m· ®Ñp chÊt l-îng cao, gi¸ thµnh phï hîp. Víi nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt vµ víi nhiÒu h×nh thøc së h÷u, c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i ®-îc th× ph¶i t×m ph-¬ng h-íng s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp ®Ó s¶n phÈm cña m×nh cã thÓ c¹nh tranh ®-îc vµ ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr-êng. ChÝnh v× vËy, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §Ó lµm ®-îc ®iÒu ®ã th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông nhiÒu c«ng cô qu¶n lý kh¸c nhau, trong ®ã h¹ch to¸n ®ãng vai trß rÊt quan träng ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh s¶n xuÊt, kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc sö dông tµi s¶n nh»m ®¶m b¶o s¶n xuÊt ®-îc tiÕn hµnh liªn tôc, qu¶n lÝ vµ sö dông tµi s¶n, nh»m ®¶m b¶o s¶n xuÊt ®-îc tiÕn hµnh liªn tôc, qu¶n lý vµ sö dông mét c¸ch tèt nhÊt c¸c yÕu tè chi phÝ ®Ó ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kinh doanh ®ång thêi phôc vô cho c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ, tõ ®ã ®-a ra c¸c kÕ ho¹ch, dù ¸n vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, quyÕt ®Þnh nªn s¶n xuÊt s¶n phÈm g×, b»ng nguyªn vËt liÖu nµo? mua ë ®©u vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña tõng thêi kú. V× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn x©y dùng quy tr×nh h¹ch to¸n mét c¸ch khoa häc, hîp lý, trong ®ã h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu lµ rÊt quan träng. Vµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, th× h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu lµ rÊt quan träng bëi c¸c lý do sau: Thø nhÊt, nguyªn vËt liÖu lµ yÕu tè ®Çu vµo cña qóa tr×nh s¶n xuÊt, nã quyÕt ®Þnh chÊt l-îng s¶n phÈm ®Çu ra. Thø hai, chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng lín trong tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt, v× thÕ nã mang tÝnh träng yÕu. Mçi sù biÕn ®éng vÒ chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµm ¶nh h-ëng ®Õn sù biÕn ®éng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× thÕ sö dông tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu lµ rÊt quan träng. Thø ba, nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp hÕt søc ®a d¹ng, nhiÒu chñng lo¹i do ®ã yªu cÇu ph¶i cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n thËt tèt vµ thËn träng. ViÖc b¶o qu¶n tèt sÏ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh. 1 Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®· cã nh÷ng b-íc tiÕn râ rÖt. Tuy nhiªn do tr×nh ®é qu¶n lý vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cßn nhiÒu h¹n chÕ thÓ hiÖn ë nhiÒu mÆt, nhÊt lµ chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh ch-a phï hîp víi quy m« vµ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ. Còng gièng nh- c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Ó hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c«ng ty c¬ khÝ « t« 1 -5 lu«n chó träng c«ng t¸c h¹ch to¸n sö dông nguyªn vËt liÖu cho phï hîp vµ coi ®ã nh- mét c«ng cô qu¶n lý kh«ng thÓ thiÕu ®-îc ®Ó qu¶n lý vËt t- nãi riªng vµ qu¶n lý s¶n xuÊt nãi chung. Tõ thùc tiÔn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, tr-íc viÖc ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ, viÖc lËp ®Þnh møc ®óng ®¾n nhu cÇu sö dông nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt, gi¶m møc tiªu hao vËt liÖu, duy tr× vµ b¶o qu¶n tèt c¸c lo¹i vËt tlµ viÖc lµm quan träng kh«ng chØ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi chung mµ cßn ®èi víi c«ng ty c¬ khÝ « t« 1-5 nãi riªng. V× vËy, viÖc t¨ng c-êng c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý vËt t- ph¶i ®i liÒn víi viÖc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n víi viÖc t¨ng c-êng hiÖu qu¶ sö dông c¸c loµi tµi s¶n trong ®ã h¹ch to¸n vµ qu¶n lý nguyªn vËt liÖu ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. Víi ý nghÜa nh- vËy cña nguyªn vËt liÖu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, vµ qua mét thêi gian thùc tËp t×m hiÓu c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« 1-5, em ®· nghiªn cøu ®Ò tµi "Hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc t¨ng c-êng hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« 1-5" lµm chuyªn ®Ò thùc tËp cuèi kho¸. CÊu tróc chuyªn ®Ò gåm 3 ch-¬ng: Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« 1-5 . Ch-¬ng III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc t¨ng c-êng hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« 1-5 . 2 Ch-¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc t¨ng c-êng hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt I. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ nguyªn vËt liÖu vµ sù cÇn thiÕt ph¶i h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm Nguyªn vËt liÖu lµ nh÷ng ®èi t-îng lao ®éng ®-îc thÓ hiÖn d-íi d¹ng vËt ho¸, chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh nhÊt ®Þnh vµ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt d-íi t¸c ®éng cña søc lao ®éng chóng bÞ tiªu hao toµn bé hoÆc thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu ®Ó t¹o ra h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm vµ toµn bé gi¸ trÞ vËt liÖu ®-îc chuyÓn hÕt mét lÇn vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. Nguyªn vËt liÖu lµ yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chiÕm tû träng lín träng tæng chi phÝ s¶n xuÊt do ®ã nã quyÕt ®Þnh chÊt l-îng cña c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Çu vµo cã tèt th× ®Çu ra míi ®¶m b¶o, ®ã lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra míi cã chÊt l-îng cao. Nguyªn vËt liÖu tån t¹i d-íi nhiÒu h×nh th¸i vËt chÊt kh¸c nhau, cã thÓ ë thÓ r¾n nh- s¾t,thÐp, ë thÓ láng nh- dÇu, x¨ng, s¬n ë d¹ng bét nh- c¸t, v«i… tuú tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt. Nguyªn vËt liÖu cã thÓ tån t¹i ë c¸c d¹ng nh-: - Nguyªn vËt liÖu ë d¹ng ban ®Çu, ch-a chÞu t¸c ®éng cña bÊt kú quy tr×nh s¶n xuÊt nµo. - Nguyªn vËt liÖu ë c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt kh¸c: nguyªn vËt liÖu lµ s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm ®Î tiÕp tôc ®-a vµo s¶n xuÊt, chÕ t¹o thµnh thùc thÓ cña s¶n phÈm. Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ®· t¹o ra nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu tõ kh©u tÝnh gi¸, ®Õn h¹ch to¸n chi tiÕt, h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu vµ sö dông qu¶n lý tèt nguyªn vËt liÖu. 2. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu: Do nguyªn vËt liÖu sö dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã rÊt nhiÒu lo¹i nhiÒu thø cã vai trß c«ng dông kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu th× míi tæ chøc tèt viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu kh¸c nhau tuú theo yªu cÇu qu¶n lý ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp: * Theo vai trß vµ t¸c dông cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Theo ®Æc tr-ng nµy, th× nguyªn vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®-îc ph©n ra thµnh: - Nguyªn vËt liÖu chÝnh: Lµ nh÷ng nguyªn vËt liÖu sau qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn sÏ thµnh thùc thÓ vËt chÊt chñ yÕu cña s¶n phÈm. Ngoµi ra, cßn cã c¶ b¸n thµnh phÈm mua ngoµi ®Ó tiÕp tôc chÕ biÕn. 3 - Nguyªn vËt liÖu phô: Lµ nh÷ng nguyªn vËt liÖu cã t¸c dông phô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc sö dông kÕt hîp nguyªn vËt liÖu chÝnh ®Ó hoµn thiÖn n©ng cao tÝnh n¨ng, chÊt l-îng s¶n phÈm, thay ®æi mµu s¾c, h×nh d¸ng, mïi vÞ, hoÆc dïng ®Ó b¶o qu¶n hoÆc ®Ó sö dông ®Ó theo dâi b¶o ®¶m cho c«ng cô lao ®éng b×nh th-êng hoÆc dïng ®Ó phôc vô cho nhu cÇu kü thuËt, nhu cÇu qu¶n lý. - Nhiªn liÖu lµ nh÷ng thø dïng ®Ó cung cÊp nhiÖt l-îng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh- than, cñi, x¨ng dÇu… - Phô tïng thay thÕ: Lµ c¸c lo¹i vËt t- ®-îc sö dông cho ho¹t ®éng x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n. VËt liÖu kh¸c: Lµ c¸c lo¹i vËt liÖu ®Æc tr-ng cña tõng doanh nghiÖp hoÆc phÕ liÖu thu håi . H¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu theo c¸ch ph©n lo¹i trªn ®¸p øng ®-îc yªu cÇu ph¶n ¸nh tæng qu¸t vÒ mÆt gi¸ trÞ ®èi víi mçi lo¹i nguyªn vËt liÖu. Ngoµi ra cßn cã c¸ch ph©n lo¹i kh¸c: * Ph©n lo¹i theo nguån h×nh thµnh: - VËt liÖu mua ngoµi: Lµ nh÷ng vËt liÖu sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc doanh nghiÖp mua ngoµi thÞ tr-êng. - VL s¶n xuÊt: Lµ nh÷ng VL do doanh nghiÖp tù chÕ biÕn hay thuª ngoµi chÕ biÕn - VËt liÖu nhËn vèn gãp liªn doanh. - VËt liÖu ®-îc biÕu tÆng, cÊp ph¸t. * Ph©n lo¹i theo quan hÖ së h÷u: - VËt liÖu tù cã: Bao gåm tÊt c¶ nh÷ng vËt liÖu thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp - VËt liÖu nhËn gia c«ng chÕ biÕn cho bªn ngoµi - VËt liÖu nhËn gi÷ hé. 3. Yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu: Do nguyªn vËt liÖu lµ yÕu tè quan träng trong tæng sè gi¸ thµnh s¶n phÈm; cã vÞ trÝ quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh tèt viÖc qu¶n lý, b¶o qu¶n vµ h¹ch to¸n c¸c qóa tr×nh thu mua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, sö dông vµ dù tr÷ nguyªn vËt liÖu; Do ®ã ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi qu¶n lý vµ sö dông nguyªn vËt liÖu: - Doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin chi tiÕt vµ tæng hîp cña tõng thø nguyªn vËt liÖu c¶ vÒ sè l-îng lÉn chÊt l-îng. - Ph¶i qu¶n lý nguyªn vËt liÖu xuÊt kho cho s¶n xuÊt kinh doanh theo ®èi t-îng sö dông hay c¸c kho¶n chi phÝ. - Doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ð c²c quy ®Þnh vÒ lËp “Sæ danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu”, thð tôc lËp v¯ lu©n chuyÓn ®óng chøng tõ, më c²c sæ kÕ to²n tæng hîp v¯ sæ kÕ to¸n chi tiÕt theo chÕ ®é quy ®Þnh. - Doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng, hoÆc khan hiÕm ¶nh h-ëng ®Õn t×nh tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh. 4 - Doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm tra, kiÓm kª, ®èi chiÕu nguyªn vËt liÖu, quy tr¸ch nhiÖm vËt chÊt trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông nguyªn vËt liÖu trong tõng ph©n x-ëng, phßng ban trong toµn doanh nghiÖp. Nh- vËy, nÕu qu¶n lý tèt nguyªn vËt liÖu t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy viÖc cung cÊp kÞp thêi, ng¨n ngõa hiÖn t-îng h- háng, mÊt m¸t gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu trªn ®· dÆt ra nhiÖm vô h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 4. NhiÖm vô h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt: §Ó cung cÊp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c c¸c th«ng tin cho c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu, h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ph¶i ®¶m b¶o c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau: - Ghi chÐp tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc kÞp thêi sè l-îng, chÊt l-îng, gi¸ mua thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu nhËp kho. - TËp hîp vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c kÞp thêi sè l-îng, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho, kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu - Ph©n bæ hîp lý gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu sö dông vµo c¸c ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. - TÝnh to¸nvµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c sè l-îng vµ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tån kho, ph¸t hiÖn kÞp thêi nguyªn vËt liÖu thõa, thiÕu, kÐm phÈm chÊt, ø ®äng ®Ó doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra. II. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu- NVL: TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ mét c«ng t¸c quan träng trong viÖc tæ chøc h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ dïng tiÒn ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña chóng. Trong c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu ®-îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ. Gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu lµ lo¹i gi¸ ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¸c chøng tõ hîp lÖ chøng minh c¸c kho¶n chi hîp ph¸p cña doanh nghiÖp ®Ó t¹o ra nguyªn vËt liÖu. C¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp th× gi¸ thùc tÕ bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. C¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ thùc tÕ kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. 1. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp trong kú: Gi¸ thùc tÕ cña VL nhËp kho ®-îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo tõng nguån nhËp: - VËt liÖu mua ngoµi: Gi¸ thùc tÕ gåm gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n cña ng-êi b¸n, c¸c kho¶n thuÕ(nÕu cã), chi phÝ thu mua vËn chuyÓn, l-u kho, l-u b·i.... trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ nh-: gi¶m gi¸, chiÕt khÊu(nÕu ®-îc ng-êi b¸n chÊp nhËn). - VËt liÖu chÕ biÕn xong nhËp kho: Gi¸ thùc tÕ bao gåm chi phÝ tù chÕ biÕn, chi phÝ thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn( nÕu thuª ngoµi gia c«ng). - §èi víi NVL nhËn gãp vèn liªn doanh: Gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ trÞ NVL ®-îc c¸c bªn tham gia gãp vèn tho¶ thuËn céng (+) c¸c chi phÝ tiÕp nhËn (nÕu cã). 5 - Nguyªn vËt liÖu ®-îc tÆng th-ëng: Gi¸ thùc tÕ tÝnh theo gi¸ thÞ tr-êng t-¬ng ®-¬ng céng (+) c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn. - PhÕ liÖu thu håi tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp: Gi¸ thùc tÕ ®-îc tÝnh theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ hoÆc gi¸ thÞ tr-êng. 2. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt trong k×. ViÖc lùa chän ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña tõng doanh nghiÖp vµ tr×nh ®é cña kÕ to¸n trong doanh nghiÖp. C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho th-êng dïng lµ: 2.1. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n: Gi¸ thùc tÕ cña NVL xuÊt kho = Gi¸ b×nh qu©n 1 ®¬n vÞ NVL x L-îng NL xuÊt kho Trong ®ã: - Ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷: Gi¸ b×nh qu©n 1 ®¬n vÞ NVL Gi¸ trÞn NVL tån ®Çu kú+ gi¸ trÞ NVL nhËp trong kú = Sè l-îng NVL(tån ®Çu kú+ sè l-îng nhËp trong kú) Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu nh-ng sè lÇn nhËp, xuÊt cña mçi danh ®iÓm nhiÒu: ¦u ®iÓm: Gi¶m nhÑ viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu Nh-îc ®iÓm: c«ng viÖc tÝnh gi¸ NVL vµo cuèi kú h¹ch to¸n nªn ¶nh h-ëng ®Õ tiÕn ®é cña c¸c kh©u kÕ to¸n; ®ång thêi ph¶i tÝnh cho tõng lo¹i NVL. - Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp: Theo ph-¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ b×nh qu©n cña tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu sau mçi lÇn nhËp: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp = Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL (tån tr-íc khi nhËp+ nhËp vµo lÇn nµy L-îng thùc tÕ VL(tån tr-íc khi nhËp+ nhËp vµo lÇn nµy) Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu vµ sè lÇn nhËp nguyªn vËt liÖu mçi lo¹i Ýt. ¦u ®iÓm: Theo dâi th-êng xuyªn, kÞp thêi, chÝnh x¸c. Nh-îc ®iÓm: Khèi l-îng c«ng viÖc tÝnh to¸n nhiÒu. - Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n cuèi kú tr-íc: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tr-íc = Gi¸ thùc tÕ VL tån ®Çu kú(hoÆc cuèi kú tr-íc) L-îng VL tån ®Çu kú ( hoÆc cuèi kú tr-íc) - Ph-¬ng ph¸p nµy cã: ¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, gi¶m nhÑ khèi l-îng tÝnh to¸n. Nh-îc: Kh«ng chÝnh x¸c nÕu gi¸ c¶ NVL trªn thÞ tr-êng cã sù biÕn ®éng. 6 Ph-¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu cã gi¸ thÞ tr-êng æn ®Þnh. 2.2. Ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc - xuÊt tr-íc (FIFO) Theo ph-¬ng ph¸p nµy NVL ®-îc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho trªn c¬ së gi¶ ®Þnh lµ l« NVL nµo nhËp tr-íc sÏ ®-îc xuÊt tr-íc. V× vËy, l-îng NVL xuÊt kho thuéc lÇn nhËp nµo th× tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña lÇn nhËp ®ã. ¦u ®iÓm: kÕ to¸n cã thÓ tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho kÞp thêi Nh-îc ®iÓm: H¹ch to¸n chi tiÕt theo tõng lo¹i, tõng kho mÊt thêi gian c«ng søc, chi phÝ kinh doanh kh«ng ph¶n ¸nh kÞp thêi theo gi¸ thÞ tr-êng NVL. Ph-¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp nhá, chñng lo¹i NVL Ýt, sè l-îng nhËp, xuÊt NVL Ýt, gi¸ c¶ thÞ tr-êng æn ®Þnh... 2.3. Ph-¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tr-íc (LIFO) Theo ph-¬ng ph¸p nµy, NVL ®-îc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho gi¶ ®Þnh lµ l« NVL nµo nhËp vµo kho sau sÏ ®-îc dïng tr-íc. V× vËy, viÖc tÝnh gi¸ xuÊt cña NVL ®-îc lµm ng-îc l¹i víi ph-¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tr-íc. ¦u ®iÓm: TÝnh gi¸ NVL xuÊt kho kÞp thêi, chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®-îc ph¶n ¶nh kÞp thêi theo gi¸ thÞ tr-êng cña ng©n hµng. Nh-îc ®iÓm: Ph¶i h¹ch to¸n theo chi tiÕt tõng nguyªn vËt liÖu, tèn c«ng. 2.4. Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp (gäi lµ ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh hay ph-¬ng ph¸p ®Æc ®iÓm riªng) NVL ®-îc x¸c ®Þnh theo ®¬n chiÕc hay tõng l« vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp vµo cho ®Õn lóc xuÊt dïng (trõ tr-êng hîp ®iÒu chØnh). V× vËy, khi xuÊt nguyªn vËt liÖu ë l« nµo th× tÝnh gi¸ thùc tÕ nhËp kho ®Ých danh cña l« ®ã. Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n riªng tõng l« nguyªn vËt liÖu nhËp kho víi c¸c lo¹i NVL cã gi¸ trÞ cao, ph¶i x©y dùng hÖ thèng kho tµng cho phÐp b¶o qu¶n riªng tõng l« NVL nhËp kho. ¦u ®iÓm: c«ng t¸c tÝnh gi¸ ®-îc thùc hiÖn kÞp thêi, th«ng qua ®ã kho kÕ to¸n cã thÓ theo dâi ®-îc thêi gian b¶o qu¶n riªng tõng lo¹i NVL. Nh-îc ®iÓm: chi phÝ lín cho viÖc x©y dùng kho tµng ®Ó b¶o qu¶n NVL. 2.5. Ph-¬ng ph¸p trÞ gi¸ hµng tån cuèi kú ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i NVL mÉu m· kh¸c nhau nh-ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn kiÓm kª tõng nghiÖp vô xuÊt kho. V× vËy, doanh nghiÖp ph¶i tÝnh gi¸ cho sè l-îng NVL tån kho cuèi kú tr-íc, sau ®ã míi x¸c ®Þnh ®-îc NVL xuÊt kho trong kú: Gi¸ thùc tÕ NVL tån cuèi kú = Sè l-îng tån cuèi kú x 7 §¬n gi¸ NVL nhËp kho lÇn cuèi Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho = Gi¸ thùc tÕ NVL nhËp kho + Gi¸ trÞ thùc tÕ tån ®Çu kú - Gi¸ trÞ thùc tÕ tån cuèi kú Doanh nghiÖp nªn ¸p dông ®èi víi nh÷ng NVL cã gi¸ thÞ tr-êng æn ®Þnh. 2.6. Ph-¬ng ph¸p hÖ sè gi¸ ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i NVL, gi¸ c¶ th-êng xuyªn biÕn ®éng, nghiÖp vô nhËp- xuÊt NVL diÔn ra th-êng xuyªn th× viÖc h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ trë nªn phøc t¹p tèn nhiÒu c«ng søc vµ nhiÒu khi kh«ng thùc hiÖn ®-îc. Do ®ã, viÖc h¹ch to¸n hµng ngµy nªn sö dông gi¸ h¹ch to¸n. Gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i gi¸ æn ®Þnh cã thÓ sö dông trong thêi gian dµi ®Ó h¹ch to¸n nhËp- xuÊt- tån kho NVL trong khi tÝnh ®-îc gi¸ thùc tÕ cña nã. Gi¸ h¹ch to¸n cã thÓ lµ gi¸ kÕ ho¹ch, gi¸ mua vËt liÖu ë thêi ®iÓm nµo ®ã hoÆc gi¸ b×nh qu©n th¸ng tr-íc. ViÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt trong kú dùa trªn c¬ së hÖ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n. HÖ sè gi¸ VL = Gi¸ thùc tÕ VL tån ®Çu kú+Gi¸ thùc tÕ VL nhËp trong kú Gi¸ h¹ch to¸n VL tån ®Çu kú+Gi¸ h¹ch to¸n VL nhËp trong kú Do ®ã, gi¸ thùc tÕ: VL xuÊt trong kú Gi¸ h¹ch to¸n VL xuÊt = x (hoÆc tån cuèi kú) trung kú (tån cuèi kú) HÖ sè gi¸ VL Ph-¬ng ph¸p nµy cho phÐp kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a h¹ch to¸n chi tiÕt vµ tæng hîp NVL trong c«ng t¸c tÝnh gi¸ nªn c«ng viÖc tÝnh gi¸ ®-îc tiÕn hµnh nhanh chãng kh«ng bÞ phô thuéc vµo chñng lo¹i, sè lÇn nhËp- xuÊt NVL; V× vËy khèi l-îng c«ng viÖc Ýt, h¹ch to¸n chi tiÕt ®¬n gi¶n h¬n. Tuy nhiªn, khèi l-îng c«ng viÖc dån vµo cuèi kú. Ph-¬ng ph¸p nµy cã thÓ tÝnh cho tõng lo¹i, tõng nhãm, tõng thø nguyªn vËt liÖu chñ yÕu tïy thuéc vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý. Trªn ®©y lµ mét sè ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ xuÊt NVL trong kú. Tõng ph-¬ng ph¸p cã -u, nh-îc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông riªng. V× vËy, tuú vµo quy m«, ®Æc ®iÓm doanh nghiÖp vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña kÕ to¸n mµ sö dông ph-¬ng ph¸p tÝnh to¸n thÝch hîp. III. H¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu: 1. Tæ chøc chøng tõ kÕ to¸n Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c chøng tõ ®-îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n NVL gåm: Ho¸ ®¬n b¸n hµng(hoÆc H§ GTGT), phiÕu nhËp- xuÊt kho, phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé... tuú theo tõng néi dung nghiÖp vô kinh tÕ. C¸c chøng tõ liªn quan ®Õn nguyªn vËt liÖu ph¶i ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh. Mçi chøng tõ ph¶i chøa ®ùng c¸c chØ tiªu ®Æc tr-ng cho nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vÒ néi dung, quy m«, chÊt l-îng, thêi gian… x¶y ra còng nhtr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña c¸c bªn liªn quan. 8 1.1. Chøng tõ kÕ to¸n nhËp nguyªn vËt liÖu PhiÕu nhËp kho: Dïng ®Ó x¸c ®Þnh sè l-îng quy c¸ch gi¸ trÞ NVL, nhËp kho vµ lµm c¨n cø ®Ó thñ kho vµ kÕ to¸n ghi vµo c¸c b¶ng, sæ kÕ to¸n. PhiÕu nhËp kho ®-îc lËp dùa trªn mÉu 01 VT do Bé tµi chÝnh ban hµnh. PhiÕu nhËp kho ®-îc lËp vµ lu©n chuyÓn nh- sau: - PhiÕu nhËp kho do phßng kÕ to¸n hoÆc bé phËn vËt t- cña ®¬n vÞ lËp thµnh 3 liªn vµ ng-êi lËp ph¶i ký vµo ®ã. Tr-íc khi lËp phiÕu nhËp, ng-êi lËp ph¶i c¨n cø vµo chøng tõ bªn b¸n nh- ho¸ ®¬n, biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t-, c¸c chøng tõ kh¸c - ChuyÓn phiÕu nhËp kho cho thñ tr-ëng ®¬n vÞ hoÆc ng-êi phô tr¸ch ký. - Ng-êi giao hµng nhËn phiÕu nhËp. - ChuyÓn phiÕu nhËp xuèng kho, thu kho ghi sè l-îng, quy c¸ch vµo cét thùc nhËp cïng ng-êi giao ký x¸c nhËn. Ba liªn cña phiÕu nhËp kho ®-îc l-u gi÷ nh- sau: Liªn 1: l-u t¹i quyÓn gèc. Liªn 2: Thñ kho gi÷ ®Ó ghi thÎ; ®Þnh kú chuyÓn cho kÕ to¸n ghi sæ. Liªn 3: Dïng ®Ó thanh to¸n. 1.2. Chøng tõ kÕ to¸n xuÊt nguyªn vËt liÖu: PhiÕu xuÊt kho: dïng ®Ó x¸c ®Þnh sè l-îng, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho. PhiÕu nµy lµ c¨n cø ®Ó thñ kho xuÊt kho vµ ghi vµo thÎ kho, sau ®ã chuyÓn cho kÕ to¸n vËt ttÝnh thµnh tiÒn vµ ghi vµo sæ kÕ to¸n. PhiÕu xuÊt kho ®-îc lËp dùa trªn mÉu sè 02 VT do Bé tµi chÝnh ban hµnh. PhiÕu xuÊt kho ®-îc lËp vµ lu©n chuyÓn nh- sau: - PhiÕu xuÊt kho do bé phËn xin lÜnh hoÆc do phßng cung øng lËp thµnh 03 liªn. Sau khi lËp xong, phô tr¸ch bé phËn, phô tr¸ch cung øng ký vµ giao cho ng-êi cÇm phiÕu xuèng kho ®Ó lÜnh. - Thñ kho c¨n cø vµo l-îng xuÊt ®Ó ghi vµo cét sè l-îng thùc xuÊt vµ cïng ng-êi nhËn hµng ký vµo phiÕu xuÊt kho. + Ba liªn phiÕu xuÊt ®-îc lu©n chuyÓn: - Liªn 1: L-u ë bé phËn rËp phiÕu. - Liªn 2: Thñ kho gi÷ ®Ó ghi ë thÎ kho sau ®ã chuyÓn cho kÕ to¸n ®Ó tÝnh thµnh tiÒn vµ ghi vµo sæ kÕ to¸n. Liªn 3: Ng-êi nhËn gi÷ ®Ó ghi ë bé phËn sö dông. Cuèi th¸ng, kÕ to¸n x¸c nhËn sè l-îng sö dông ë tõng bé phËn ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c cña kÕ to¸n. 2. H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu Nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th-êng cã nhiÒu chñng lo¹i. NÕu thiÕu mét lo¹i nµo ®ã cã thÓ g©y ra ngõng s¶n xuÊt. V× vËy h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu ®ßi hái ph¶i ®¶m b¶o theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng cña tõng danh ®iÓm nguyªn vËt 9 liÖu, ph¶i ph¶n ¸nh c¶ vÒ sè l-îng, gi¸ trÞ, chÊt l-îng cña tõng danh ®iÓm theo tõng kho vµ tõng ng-êi phô tr¸ch vËt chÊt. §Ó ®¶m b¶o thuËn tiÖn vµ tr¸nh nhÇm lÉn cho c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu vÒ mÆt h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu c¶ vÒ sè l-îng vµ gi¸ trÞ, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i h×nh thµnh nªn sæ danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu. Sæ nµy x¸c ®Þnh thèng nhÊt tªn gäi, quy c¸ch, m· hiÖu, ®¬n vÞ tÝnh, gi¸ h¹ch to¸n cña tõng danh ®iÓm NVL. Trong thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n ë n-íc ta, cã thÓ sö dông mét trong ba ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu, ®ã lµ: - Ph-¬ng ph¸p thÎ song song. - Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. - Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-. 2.1. Ph-¬ng ph¸p thÎ song song §iÒu kiÖn ¸p dông: ChØ ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu, khèi l-îng chøng tõ xuÊt vËt liÖu Ýt, kh«ng th-êng xuyªn, tr×nh ®é chuyªn m«n cña kÕ to¸n kh«ng cao. T¹i kho: Thñ kho c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp- xuÊt vËt liÖu ®Ó ghi vµo thÎ kho. ThÎ kho ®-îc më theo tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu. T¹i phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n vËt liÖu dùa vµo chøng tõ nhËp - xuÊt NVL ®Ó ghi sè l-îng vµ tÝnh thµnh tiÒn NVL nhËp- xuÊt v¯o “Sæ kÕ to²n chi tiÕt vËt liÖu” (më t­¬ng øng víi thÎ kho). Sæ nµy gièng nh- thÎ kho chØ kh¸c cã thªm c¸c gi¸ trÞ vËt liÖu. Cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh ®èi chiÕu sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt víi thÎ kho t-¬ng øng ®ång thêi tõ sæ kÕ to¸n chi tiÕt NVL kÕ to¸n lÊy sè liÖu vµo b¶ng tæng hợp nhËp- xuất- tån NVL theo tõng danh ®iÓm NVL ®Ó ®èi chiÕu víi sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp NVL. S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song: S¬ ®å 1.1: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song PhiÕu nhËp kho ThÎ kho Sæ hoÆc thÎ kÕ to¸n chi tiÕt NVL B¶ng tæng hîp nhËp-xuÊt-tån NVL KÕ to¸n tæng hîp PhiÕu xuÊt kho Ghi hµng ngµy, ®Þnh kú Ghi cuèi th¸ng Ghi chó: Quan hÖ ®èi chiÕu 10 ¦u ®iÓm: đ¬n gi¶n trong ghi chÐp, ®èi chiÕu sè liÖu vµ ph¸t hiÖn sai sãt ®ång thêi cung cÊp th«ng tin nhËp- xuÊt- tån cña tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu kÞp thêi, chÝnh x¸c, thÝch hîp víi viÖc sö dông m¸y tÝnh. Nh-îc điểm: ViÖc ghi chÐp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trïng l¾p vÒ sè l-îng. H¹n chÕ viÖc kiÓm tra cña kÕ to¸n do chØ ®èi chiÕu vµo cuèi th¸ng 2.2. Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn: ë kho: ®-îc ghi chÐp gièng ph-¬ng ph¸p thÎ song song. ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn NVL theo tõng kho. Cuèi kú trªn c¬ së ph©n lo¹i chøng tõ nhËp- xuÊt- theo tõng danh ®iÓm NVL vµ theo tõng kho kÕ to¸n lËp b¶ng kª nhËp NVL, b¶ng kª xuÊt NVL, dùa vµo c¸c b¶ng kª nµy ®Ó ghi vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn vµo cuèi kú. Khi nhËn ®-îc thÎ kho, kÕ to¸n NVL tiÕn hµnh ®èi chiÕu gi÷a thÎ kho víi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, ®ång thêi tõ sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn vµo b¶ng tæng hîp nhËp- xuÊt- tån vËt liÖu vµ ®ång thêi ®èi chiÕu víi sæ kÕ to¸n tæng hîp vÒ vËt liÖu. S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt Nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. S¬ ®å 1.2: H¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. PhiÕu nhËp kho ThÎ kho PhiÕu xuÊt kho B¶ng kª nhËp VL B¶ng tæng hîp N-X-T Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn Sæ kÕ to¸n tæng hîp VL B¶ng kª xuÊt VL Ghi chó: Ghi hµng ngµy, ®Þnh kú Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu ¦u ®iÒm: gi¶m nhÑ viÖc ghi chÐp cña kÕ to¸n, tr¸nh sù trïng l¾p. Nh-îc ®iÓm: ViÖc kiÓm tra gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng nªn trong tr-êng hîp sè l-îng chøng tõ nhËp, xuÊt vËt liÖu cña tõng danh ®iÓm vËt liÖu kh¸ lín th× c«ng viÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ ¶nh h-ëng ®Õn tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c kh©u kÕ to¸n kh¸c. Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu nh-ng sè l-îng chøng tõ nhËp, xuÊt nguyªn vËt liÖu kh«ng nhiÒu 11 2.3. Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-: §iÒu kiÖn ¸p dông: ®èi víi doanh nghiÖp cã nhiÒu danh ®iÓm NVL, sè l-îng chøng tõ nhËp- xuÊt cña mçi lo¹i nhiÒu x©y dùng thµnh hÖ thèng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu, dïng gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ®Ó hµng ngµy n¾m ®-îc t×nh h×nh xuÊt, nhËp, tån, yªu cÇu tr×nh ®é kÕ to¸n t-¬ng ®èi cao. ë kho: thñ kho ghi vµo thÎ kho gièng nh- c¸c ph-¬ng ph¸p trªn. Ngoµi ra thñ kho cßn ph¶i tËp hîp toµn bé chøng tõ nhËp- xuÊt ph¸t sinh theo tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu. Sau ®ã lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ chuyÓn cho kÕ to¸n kÌm theo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt vËt liÖu. Thñ kho ph¶i ph¶n ¸nh sè l-îng vËt liÖu tån cuèi th¸ng theo tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu vµo sæ sè d-. Sæ nµy ®-îc kÕ to¸n më cho tõng kho vµ dïng cho c¶ n¨m. Tr-íc ngµy cuèi th¸ng, kÕ to¸n ®-a sæ sè d- cho thñ kho ®Ó ghi vµo sæ. Ghi xong thñ kho göi vÒ phßng kÕ to¸n ®Ó kiÓm tra vµ tÝnh thµnh tiÒn theo gi¸ h¹ch to¸n. ë phßng kÕ to¸n: kÕ to¸n dùa vµo sè l-îng nhËp, xuÊt cña tõng danh ®iÓm NVL ®-îc tæng hîp tõ c¸c chøng tõ nhËp- xuÊt mµ kÕ to¸n nhËn ®-îc khi kiÓm tra c¸c kho theo ®Þnh kú 3, 5 hoÆc 10 ngµy kÌm theo phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ dùa vµo gi¸ h¹ch to¸n ®Ó tÝnh thµnh tiÒn NVL nhËp- xuÊt theo tõng danh ®iÓm NVL tõ ®ã ghi vµo b¶ng luü kÕ nhËp- khÈu NVL (lËp theo tõng danh ®iÓm NVL). Cuèi kú tÝnh tiÒn trªn sæ sè d- do thñ kho chuyÓn ®Õn vµ ®èi chiÕu tån kho ë sæ s¸ch víi b¶ng luü kÕ nhËp- xuÊt- tån. Tõ b¶ng lòy kÕ nhËp- xuÊt- tån, kÕ to¸n vµo b¶ng tæng hîp nhËp- xuÊt- tån NVL ®Ó ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp vÒ NVL. S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph-¬ng ph¸p sæ sè d-. S¬ ®å 1.3: H¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph-¬ng ph¸p sæ sè d-. PhiÕu giao nhËn CT nhËp PhiÕu nhËp kho ThÎ kho PhiÕu xuÊt kho Sæ sè d- B¶ng luü kÕ N- X- T B¶ng tæng hîp nhËp-xuÊt-tån NVL PhiÕu giao nhËn ch.tõ xuÊt Ghi chó: Ghi hµng ngµy Quan hÖ ®èi chiÕu Ghi cuèi th¸ng 12 KÕ to¸n tæng hîp ¦u ®iÓm: kh«ng trïng lÆp, ghi sæ th-êng xuyªn, kh«ng bÞ dån vµo cuèi kú Nh-îc®iÓm: kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ ph¸t hiÖn sai sãt gÆp nhiÒu khã kh¨n. 3. H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu: §Ó h¹ch to¸n NVL nãi riÒng vµ c¸c lo¹i hµng tån kho nãi chung cã thÓ ¸p dông mét trong hai ph-¬ng ph¸p: (KKTX) kª khai th-êng xuyªn, hoÆc kª khai ®Þnh kú (KK§K). ViÖc sö dông ph-¬ng ph¸p nµo lµ tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp, vµo yªu cÇu sö dông cña c«ng t¸c qu¶n lý, tr×nh ®é kÕ to¸n viªn còng nh- quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh. 3.1. H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p KKTX 3.1.1. Tµi kho¶n sö dông Ph-¬ng ph¸p KKTX lµ ph-¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh tÝnh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng, gi¶m mét c¸ch th-êng xuyªn, liªn tôc trªn c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho. Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc sö dông phæ biÕn ë n-íc ta v× nh÷ng thuËn lîi cña nã. Ph-¬ng ph¸p nµy cã ®é chÝnh x¸c cao, th«ng tin vÒ hµng tån kho kÞp thêi, cËp nhËt, cã thÓ x¸c ®Þnh ®-îc l-îng nhËp - xuÊt - tån cña tõng lo¹i hµng tån kho. Tuy nhiªn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i hµng tån kho, chñng lo¹i vËt liÖu nhiÒu, cã gi¸ trÞ thÊp, nhËpxuÊt- tån th-êng xuyªn mµ ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy rÊt tèn nhiÒu c«ng søc, thêi gian. §Ó h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn th× kÕ to¸n ph¶i sö dông c¸c tµi kho¶n sau: - TK 152: “nguyªn vËt liÖu” TK n¯y dïng ®Ó theo dâi gi² trÞ hiÖn cã, t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ. Tµi kho¶n nµy cã thÓ më chi tiÕt theo nhãm, thø, tõng lo¹i vËt liÖu theo yªu cÇu qu¶n lÝ vµ ph-¬ng tiÖn tÝnh to¸n. - TK 151: “h¯ng mua ®i ®­êng”: t¯i kho°n n¯y sö dông ®Ó theo dâi c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô mµ doanh nghiÖp ®· mua nh-ng cuèi th¸ng hµng ch-a vÒ nhËp kho. - Ngoµi ra, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh-: TK 331, TK 133, TK 621, TK 627, TK 642, TK 111, TK 112. 3.1.2. H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p KKTX: H¹ch to¸n t¨ng gi¶m, kÕt qu¶ kiÓm kª nguyªn vËt liÖu ®-îc m« t¶ trong s¬ ®å sau: 13 S¬ ®å 1.4: s¬ ®å H¹ch to¸n tæng hîp NVL theo ph-¬ng ph¸p KKTX TK 331, 111, 112, 141… TK 152 TK 621,627,641,642,335,241 T¨ng do mua ngoµi Gi¸ thùc tÕ NVL xu¸t sö dông Tk 133 cho toµn doanh nghiÖp VAT theo pp khÊu trõ TK 151 TK 154 Hµng mua ®ang ®i ®-êng Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kú tr-íc ®Ó gia c«ng TK 411 TK 128, 222 NhËn vèn gãp liªn doanh cÊp ph¸t b»ng NVL TK 222,128 Gãp vèn b»ng NVL 412 §¸nh gi¸ §¸nh gi¸ t¨ng NVL gi¶m NVL TK 411 NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh Tr¶ vèn gãp liªn doanh NVL TK 3388 TK 138, 642 Thõa ph¸t hiÖn khi kiÓm kª Gi¸ trÞ NVL thiÕu khi kiÓm kª TK 111, 112, 331 TK 154 NhËp NVL tù chÕ hoÆc thuª gia c«ng ChiÕt khÊu th-¬ng m¹i hoÆc tr¶ l¹i NVL cho ng-êi b¸n TK 133 VAT khÊu trõ cho phÇn NVL tr¶ l¹i 14 3.2. H¹ch to¸n tæng hîp NVL theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: 3.2.1. Tµi kho¶n sö dông: Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph-¬ng ph¸p kh«ng theo dâi mét c¸ch th-êng xuyªn, liªn tôc vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i vËt t-, hµng ho¸ trªn c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån ®Çu kú vµ cuèi kú cña chóng trªn c¬ së kiÓm kª cuèi kú, x¸c ®Þnh l-îng hµng ho¸ tån kho thùc tÕ vµ l-îng hµng ho¸ xuÊt dïng vµ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c môc ®Ých kh¸c. Ph-¬ng ph¸p nµy cã -u ®iÓm tiÕt kiÖm thêi gian, c«ng søc ghi chÐp, vµ thÝch hîp víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng vËt t- kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp ®-îc xuÊt dïng th-êng xuyªn C¸c TK sö dông theo ph-¬ng ph¸p kª khai ®Þnh kú: - TK 611: Mua hµng (tiÓu kho¶n 611 - Mua nguyªn vËt liÖu): dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ sè nguyªn vËt liÖu mua vµo vµ xuÊt trongkú. TK 611: Kh«ng cã sè d- vµ th-êng ®-îc më chi tiÕt theo tõng lo¹i vËt liÖu, CCDC… - TK 152: “nguyªn vËt liÖu” dïng ®Ó ph°n ²nh nguyªn vËt liÖu tån kho. - TK 151: “H¯ng mua ®ang ®i ®­êng”: ph°n ²nh trÞ gi¸ hµng mua nh-ng cuèi th¸ng ch-a vÒ nhËp kho. - Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè TK133, 331, 111, 112, 311, 621, 627… 3.2.2. Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n: Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n tæng hîp vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p kª khai ®Þnh kú ®-îc tiÕn hµnh theo s¬ ®å sau: 15 S¬ ®å 1.5: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp NVL theo ph-¬ng ph¸p KK§K. TK 152, TK 151 TK 611 TK 152, TK 151 K/c gi¸ trÞ NVL tån kho ®Çu kú, K/c trÞ gi¸ NVL tån cuèi kú hµng mua ®i ®-êng th¸ng tr-íc hµng mua ®i ®-êng tån cuèi th¸ng TK 111, 112, 331, 311 TK 111, 112, 331 TrÞ gi¸ NVL mua trong kú Kho¶n gi¶m gi¸, tr¶ l¹i NVL… TK 133 TK 133 VAT khÊu trõ ThuÕ GTGT cho phÇn NVL tr¶ l¹i TK 621 TK 411 TrÞ gi¸ NVL sö dông trùc tiÕp NhËn vèn gãp b»ng NVL cho s¶n xuÊt TK 627, 641, 642, 338… TK 222, 128 TrÞ gi¸ NVL sö dông cho c¸c NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh ®èi t-îng kh¸c b»ng NVL TK 412 TK 336, 338 §¸nh gi¸ gi¶m NVL Vay t¹m NVL tõ ®¬n vÞ kh¸c TK 412 §¸nh gi¸ t¨ng NVL 4. Sæ s¸ch kÕ to¸n sö dông ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu: HiÖn nay, cã bèn h×nh thøc sæ dïng ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu. Tuú tõng ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é kÕ to¸n cña doanh nghiÖp cã thÓ dïng mét trong bèn h×nh thøc sæ sau: 4.1. H×nh thøc sæ kÕ to¸n nhËt ký chung (NKC) *§iÒu kiÖn ¸p dông: H×nh thøc sæ NKC th-êng ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã sè l-îng nghiÖp vô diÔn ra kh«ng nhiÒu, sö dông Ýt tµi kho¶n. 16 * H×nh thøc nµy gåm cã c¸c lo¹i sæ sau: - Sæ nhËt ký chung - Sæ c¸i TK 152 - Sæ (ThÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, b¶ng tæng hîp chi tiÕt NVL - B¶ng ph©n bè nguyªn vËt liÖu. * Tr×nh tù ghi sæ: Hµng ngµy c¨n cø vµo chøng tõ gèc, ghi vµo sæ NKC, sau ®ã tõ sæ NKC ghi vµo sæ c¸i TK 152. Tr-êng hîp doanh nghiÖp më c¸c sæ nhËt ký ®Æc biÖt (nhËt ký mua hµng) B¶ng ph©n bè nguyªn vËt liÖu th× ®Þnh kú ghi vµo c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp- xuÊt, cuèi th¸ng ghi vµo sæ c¸i TK 152, tõ sæ c¸i TK 152 vµo b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o c¸o tµi chÝnh. Tõ chøng tõ nhËp- xuÊt NVL vµo thÓ lªn kÕ to¸n chi tiÕt NVL, theo danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu, cuèi th¸ng vµo b¶ng tæng hîp chi tiÕt NVL, sau ®ã tõ b¶ng tæng hîp chi tiÕt nguyªn vËt liÖu ®èi chiÕu víi sæ c¸i TK 152. S¬ ®å 1.5: S¬ ®å tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n NVL theo h×nh thøc NKC: B¶ng ph©n bæ NVL Chøng tõ gèc: Ho¸ ®¬n, PhiÕu nhËp, xuÊt kho NhËt kÝ chung NhËt kÝ mua hµng Sæ(thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt VL B¶ng tæng hîp chi tiÕt NVL Sæ c¸i TK 152 BC§TK B¸o c¸o kÕ to¸n Ghi hµng ngµy Ghi chó: Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu 17 ¦u ®iÓm: ®¬n gi¶n, dÔ lµm, sö dông Ýt sæ, cã thÓ dïng m¸y tÝnh. Nh-îc ®iÓm: DÔ bÞ trïng lÆp sè liÖu do ghi vµo nhiÒu lo¹i sæ kh¸c nhau. 4.2. H×nh thøc sæ kÕ to¸n nhËt ký - sæ c¸i (NK - SC) * §iÒu kiÖn ¸p dông: phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp sè l-îng nghiÖp vô diÕn ra Ýt, vµ sö dông Ýt TK, tr×nh ®é nh©n viªn kÕ to¸n kh«ng cao. * Sæ s¸ch dïng ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu: Theo h×nh thøc nµy, kÕ to¸n chØ më mét quyÓn sæ kÕ to¸n tæng hîp duy nhÊt: Sæ NK - SC. Sæ nµygåm cã 2 phÇn: - PhÇn nhËt ký: Ghi chøng tõ, diÔn gi¶i, ngµy th¸ng ghi sæ, sè tiÒn ph¸t sinh - PhÇn sæ c¸i: Ghi thµnh nhiÒu cét, mçi cét ghi sæ c¸i 1 tµi kho¶n. * Tr×nh tù ghi sæ: Hµng ngµy c¨n cø vµo chøng tõ gèc, kÕ to¸n kiÓm tra t×nh hîp ph¸p cña c¸c nghiÖp vô vµ ®ång thêi ghi vµo NK - SC theo néi dung nghiÖp vô. Cuèi th¸ng tæng hîp vµ kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu trªn c¸c tµi kho¶n: Tæng sè tiÒn ë phÇn nhËt ký = Tæng sè tiÒn ph¸t sinh nî cña tÊt c¶ c¸c tµi kho¶n = Tæng sè tiÒn ph¸t sinh cã cña tÊt c¶ c¸c tµi kho¶n Ngoµi ra, kÕ to¸n cßn ghi vµo b¶ng ph©n bæ nguyªn vËt liÖu, sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu.Tr×nh tù ghi sæ ®-îc biÓu diÔn qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 1.6: S¬ ®å tr×nh tù kÕ to¸n NVL theo h×nh thøc NK - SC. Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt Chøng tõ gèc: -Ho¸ ®¬n -PhiÕu nhËp, xuÊt kho NK-Sæ C¸i (PhÇn TK 152) Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt B¶ng tæng hîp chi tiÕt VL B¸o c¸o tµi chÝnh Ghi chó: Ghi hµng ngµy Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu 18 ¦u ®iÓm: DÔ lµm, Ýt nh©n viªn kÕ to¸n, tr×nh ®é kÕ to¸n kh«ng cÇn cao. Nh-îc ®iÓm: Do chØ më mét sæ duy nhÊt ®Ó ph¶n ¸nh toµn bé c¸c nghiÖp vô kinh tÕ nªn sæ NK - SC ®-îc thiÕt kÕ cång kÒnh. 4.3. H×nh thøc sæ chøng tõ - ghi sæ (CTGS) * Theo h×nh thøc nµy, sæ s¸ch kÕ to¸n ®-îc sö dông bao gåm: - Chøng tõ ghi sæ, sæ ®¨ng ký chøng tõ - B¶ng ph©n bè nguyªn vËt liÖu. - Sæ (thÎ - kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, b¶ng tæng hîp chi tiÕt vËt liÖu. * Tr×nh tù ghi sæ: Hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú, c¨n cø vµo phiÕu nhËp, phiÕu xuÊt vËt liÖu vµo chøng tõ ghi sæ, b¶ng ph©n bè nguyªn vËt liÖu, sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu. Tõ chøng tõ ghi sæ vµo sæ ®¨ng ký chøng tõ, vµo sæ c¸i TK 152. Cuèi th¸ng tõ sæ c¸i TK 152 vµo B¶ng C§TK vµ b¸o c¸o kÕ to¸n. Cuèi th¸ng kiÓm tra ®èi chiÕu sè tæng céng trªn sæ ®¨ng ký chøng tõ víi b¶ng C§TK. Tr×nh tù ghi sæ ®-îc biÓu diÔn qua s¬ ®å sau. S¬ ®å 1.7: Kh¸i qu¸t tr×nh tù kÕ to¸n nvl theo h×nh thøc sæ CTGS. B¶ng ph©n bæ NVL Sæ thÎ kÕ to¸n chi tiÕt VL Chøng tõ gèc Chøng tõ ghi sæ Sæ ®¨ng ký CTGS Sæ c¸i TK 152 B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n B¸o c¸o KT Ghi hµng ngµy Ghi chó: Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu 19 B¶ng tæng hîp chi tiÕt VL ¦u ®iÓm: DÔ, ®¬n gi¶n Nh-îc ®iÓm: KiÓm tra, ®èi chiÕu khã, chuyªn m«n ho¸ ch-a cao. 4.4. H×nh thøc sæ NhËt ký chøng tõ (NKCT) * C¸c lo¹i sæ ®Ó ¸p dông h×nh thøc sæ NKCT - NhËt ký chøng tõ, b¶ng kª sè 3, b¶ng ph©n bæ NVL - Sæ c¸i TK 152, sæ thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu * Tr×nh tù ghi sæ: Hµng ngµy, ®Þnh kú c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp - xuÊt nguyªn vËt liÖu vµ c¸c c«ng ty kh¸c vµo c¸c b¶ng chi tiÕt TK 331, vµ vµo NKCT sè 5, sè 10, sè 1,2, b¶ng kª sè , b¶ng ph©n bè sè 2, sæ kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu. Cuèi kú, tõ b¶ng kª sè 3 vµo b¶ng ph©n bæ sè 2 tõ b¶ng ph©n bæ sè 2 vµo b¶ng kª sè 4,5,6. Tõ c¸c b¶ng kª nµy vµo NKCT sè 7, sæ c¸i TK 152, b¸o c¸o kÕ to¸n. Tõ thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu cuèi th¸ng vµo b¶ng tæng hîp chi tiÕt vËt liÖu, vµ tõ sè liÖu b¶ng nµy vµo b¸c c¸o kÕ to¸n. Tr×nh tù ghi sæ theo h×nh thøc nµy ®-îc biÓn diÔn b»ng s¬ ®å sau S¬ ®å 1.8: S¬ ®å tr×nh tù kÕ to¸n nvL theo h×nh thøc sæ NKCT. NKCT liªn quan sè 1,2,5,10.. B¶ng ph©n bæ sè 4,5,6 ThÎ kÕ to¸n chi tiÕt VL Chøng tõ gèc B¶ng ph©n bæ sè 2 B¶ng kª sè 3 Sæ c¸i TK 152 NhËt ký chøng tõ sè 7 B¶ng tæng hîp chi tiÕt VL B¸o c¸o KT Ghi hµng ngµy Ghi chó: Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan