Tài liệu Hoàn thiện chính sách tỷ giá thực hiện nền kinh tế mở hướng tới hội nhập

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lêi nãi ®Çu Thùc hiÖn thµnh c«ng c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc, chón ta b-íc sang giai ®o¹n CNH- H§H ®Êt n-íc : h-íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, thùc hiÖn nÒn kinh tÕ më, tõng b-íc héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Héi nhËp ®· ®Æt ViÖt nam tr-íc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc míi ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng b-íc ®i vµ chÝnh s¸ch thÝch hîp cho tiÕn tr×nh héi nhËp mµ cèt lâi lµ: n©ng cao néi lùc nÒn kinh tÕ vµ tõng b-íc x©y dùng nÒn kinh tÕ theo c¸c tiªu chuÈn phï hîp vãi khu vùc (nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng). C¶i c¸ch khu vùc tµi chÝnh ng©n hµng ®-îc coi lµ ®ét ph¸ ®iÓm cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn nÒn kinh tÕ më vµ héi nhËp thµnh c«ng. Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ næ ra ®ßi hái qu¸ tr×nh c¶i c¸ch ph¶i m¹nh mÏ, toµn diÖn h¬n theo kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i. ChÝnh s¸ch tû gi¸ cña ViÖt Nam trong thêi gian qua ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh, ®Æc biÖt trong viÖc æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Tuy nhiªn, víi cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc, tr-íc tiÕn tr×nh gia nhËp AFTA, APEC, WTO, chÝnh s¸ch tû gi¸ cña n-íc ta ®ang béc lé nh÷ng h¹n chÕ kh¸ c¬ b¶n: ch-a cã mét chÝnh s¸ch tû gi¸ nhÊt qu¸n vµ cã tÝnh chiÕn l-îc ( ch-a ®-a ra ®-îc c¸i ®Ých cho tû gi¸ ); ch-a cã c¸c ph-¬ng ph¸p ®iÒu hµnh, can thiÖp tû gi¸ thÝch hîp, mang tÝnh thÞ tr-êng. §iÒu nµy ®· vµ ®ang g©y ra nh÷ng c¶n trë nhÊt ®Þnh cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ tiÕn tr×nh héi nhËp. Tr-íc nh÷ng suy nghÜ, nhËn ®Þnh ®ã, em chän ®Ò tµi: Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ thùc hiÖn nÒn kinh tÕ më h-íng tíi héi nhËp Bµi viÕt nh»m tr¶ lêi 2 vÊn ®Ò: 1. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tû gi¸ ViÖt nam thêi gian tíi lµ g×? 2. C¬ chÕ qu¶n lý, ®iÒu hµnh cña NHNN nªn theo h-íng nµo? Bµi viÕt nµy gåm 3 phÇn nh- sau: PhÇn 1: C¸c vÊn ®Ò lý luËn vÒ tû gi¸ vµ sù can thiÖp cña NHTW vµo tû gi¸ PhÇn 2: Sù can thiÖp vµo tû gi¸ cña NHNN ViÖt Nam thêi gian qua PhÇn 3: Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ ViÖt nam thùc hiÖn nÒn kinh tÕ më h-íng tíi héi nhËp V× ®©y lµ mét vÊn ®Ò khã, phøc t¹p, trong khi tr×nh ®é kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn kÕt qu¶ nghiªn cøu cßn nhiÒu h¹n chÕ . RÊt mong ®-îc sù chØ b¶o, h-íng dÉn cña thÇy gi¸o Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÇn I c¸c vÊn ®Ò lý luËn vÒ tû gi¸ vµ sù can thiÖp cña NHTW I-/ c¸c lý luËn vÒ tû gi¸ Tû gi¸ tõ tr-íc tíi nay lµ mét vÊn ®Ò khã, khã trong c¶ c¸ch x¸c ®Þnh vµ trong c¶ c¸ch can thiÖp, ®iÒu chØnh. Ch¼ng thÕ mµ nhµ kinh tÕ tiÒn tÖ næi tiÕng Milton Fridman ph¶i nãi r»ng: chóng ta ®ang dong buåm trªn h¶i tr×nh ch-a ®-îc lËp h¶i ®å vµ cÇn ph¶i cã thêi gian ®Ó nhËn biÕt tuyÕn ®-êng an toµn. Tõ tr-íc tíi nay, ®· cã nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®· t×m hiÓu vÊn ®Ì nµy trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau vµ ®-a ra c¸clý thuyÕt vÒ tû gi¸ víi c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau. Mçi ng-êi ®Òu g¾ng t×m cho ®-îc mét m« h×nh, kÕt luËn "®øng ngoµi thêi gian" nh-ng ch-a ai thµnh c«ng c¶. ChÝnh v× vËy, c¸c kÕt luËn cña c¸c nhµ kinh tÕ nµy vÉn cßn ®-îc tiÕp tôc hoµn thiÖn ph¸t triÓn cho ®Õn ngµy nay t¹o lªn sù duyªn d¸ng vµ hÊp dÉn cho " tû gi¸". 1-/ C¸c lý thuyÕt vÒ tû gi¸: Tû gi¸ ®-îc ®Ò cËp ®Õn sím nhÊt bëi David Ricardo vµo ®Çu thÕ kû 19 víi lý thuyÕt th«ng sè søc mua d-¹ vµo ®ång tiÒn ®-îc ®-îc ®¶m b¶o b»ng vµng. Sau ®ã ®-îc Karl Marx chuyÓn sang mét h-íng tiÕp cËn kh¸c tõ gãc ®é gi¸ trÞ lao ®éng. Sang thÕ kû 20, tû gi¸ ®-îc c¸c nhµ kinh tÕ hiÖn ®¹i tiÕp xóc ë c¸c gãc ®é rÊt kh¸c nhau ®-a ra nh÷ng kÕt luËn cã khi ®èi lËp. §Ó cã thÓ tiÕp nhËn ®-îc nh÷ng néi dung c¬ b¶n c¸c c¸c lý thuyÕt vÒ tû gi¸, xin ®-îc chia thµnh hai quan ®iÓm lín nh- sau: 1.1-/ Quan ®iÓm cña Karl Marx vµ c¸c nhµ Marxist Dùa trªn häc thuyÕt vÒ gi¸ trÞ lao ®éng vµ lý thuyÕt tiÒn tÖ thÕ giíi- tiÒn tÖ cã chøc n¨ng th-íc ®o gi¸ trÞ, Marx cho r»ng tû gi¸ lµ t-¬ng quan søc mua gi÷a hai ®ång tiÒn cña hai quèc gia, do ®ã ph¶n ¸nh tû lÖ th-íc ®o gi¸ trÞ lao ®éng gi÷a hai quèc gia. K.Marx ®-a ra mét kÕt luËn hÕt søc biÖn chøng lµ chØ c¸i quan träng kh«ng ph¶i lµ cung- cÇu tiÒn tÖ mµ lµ c¸c nh©n tè ®øng ®»ng sau t¸c ®éng lªn cung cÇu nghÜa lµ tû gi¸ quyÕt ®Þnh bëi t-¬ng quan søc mua gi÷a ®ång néi tÖ, ngo¹i tÖ vµ hµng lo¹t c¸c nh©n tè kh¸c, vÒ b¶n chÊt. §©y lµ mét kÕt luËn quan träng më ra mét h-íng nghiªn cøu më vÒ sau, phï hîp víi tõng thêikú. Do vËy, trong qu¸ tr×nh ngiªn cøu c¸c nhµ Marxist ®· kÕt luËn r»ng" Tû gi¸ lµ mét pham 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trï kinh tÕ lÞch sö g¾n víi c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña x· héi, tÝnh chÊp, c-êng ®é t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng, c²c giai ®o³n cô thÓ trong l­u th«ng tiÒn tÖ cña thÕ giíi”. Quan ®iÓm cña c¸c nhµ Marxist lµ mét h-íng ph¸t triÓn tÊt yÕu dùa trªn häc thuyÕt gi¸ trÞ vµ t- t-ëng biÖn chøng. MÆc dï quan ®iÓm nµy kh«ng ®-a ra nhiÒu c¸i t¸c ®éng cô thÓ cña c¸c nh©n tè lªn tû gi¸ nh-ng nã ®· chØ ra b¶n chÊt cña tû gi¸ vµ mét h-íng tiÕp cËn hÕt søc biÖn chøng vµ réng më. 1.2-/ C¸c quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ thÞ tr-êng: C¸c nhµ kinh tÕ thÞ tr-êng nghiªn cøu tû gi¸ dùa trªn nh÷ng c¬ së kh¸c nhau h-íng tíi viÖc ®-a ra c¸c c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau cho diÔn biÕn tû gi¸ tõng thêi kú. * Lý thuyÕt th«ng sè søc mua: §-îc David Ricardo ®Ò cËp ®Õn ®Çu thÕ kû 19, ®-îc ph¸t triÓn bëi J. Keynes, Paul Sammulson vµ nhiÒu nhµ kinh tÕ tiÒn tÖ kh¸c. Lý thuyÕt nµy cã c¸ch tiÕp cËn gÇn gièng c¸c nhµ Marxist, nã chØ ra r»ng tû gi¸ ®-îc x¸c ®Þnh b»ng t-¬ng quan søc mua gi÷a hai ®ång tiÒn vµ t-¬ng quan søc mua ®-îc x¸c ®Þnh bëi sè l-îng tiÒn tÖ trong l-u th«ng cña c¸c n-íc t-¬ng øng (Ricardo), yÕu tè t©m lý, lu©n chuyÓn vèn (J. Keynes), can thiÖp cña chÝnh phñ...Lý thuyÕt nµy cho r»ng tû gi¸ linh ho¹t vµ tù ®iÒu chØnh th«ng qua mua ®i b¸n l¹i ®Ó ®¹t tíi tr¹ng th¸i c©n b»ng søc mua. Nã lµ c¬ së cho rÊt nhiÒu lý thuyÕt kh¸c vÒ tû gi¸. * Lý thuyÕt ngo¹i tÖ ®-îc ®iÒu chØnh: §-îc ®Ò xuÊt bëi J. Keynes, S.Fisher vµ mét sè nhµ kinh tÕ tiÒn tÖ kh¸c sau thêi kú khñng ho¶ng 1929-1933. Lý thuyÕt nµy dùa trªn nh÷ng luËn thuyÕt cña J.Keynes vÒ vai trß ®iÒu chØnh cña nhµ n-íc ®Ó ®-a ra nh÷ng ph-¬ng ph¸p tiÕp cËn vµ ®iÒu chØnh tû gi¸ ®¹t tr¹ng th¸i "c©n b»ng". Lóc ®Çu S. Fisher tiÕp cËn dùa trªn chÕ ®é b¶n vÞ vµng vµ cho r»ng cã thÓ ®iÒu chØnh tû gi¸ th«ng qua ®iÒu chØnh hµm l-îng vµng cña tiÒn tÖ. Sau ®ã, cïng víi sù ph¸t triÓn cña tiÒn giÊy, tiÒn tÝn dông chuyÓn ®æi råi kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi (vµng kh«ng cßn lµ ph-¬ng tiÖn l-u th«ng chñ yÕu), J.Keynes cho r»ng cã thÓ gi¶m gi¸ trÞ ®ång néi tÖ ®Ó t¸c ®éng lªn gi¸ c¶, xuÊt khÈu, c¹nh tranh víi bªn ngoµi. ë lý thuyÕt nµy, J.Keynes ®· ®-a ra hµnglo¹t c¸c quan hÖ gi÷a tû gi¸viÖc lµm, gi¸ c¶, xuÊt nhËp khÈu vµ c¹nh tranh mét c¸ch x¸c thùc. * Lý thuyÕt tû gi¸ c©n b»ng: Lý thuyÕt nµy kh«ng ®Ò cËp ®Õn tû gi¸ nh- lµ t-¬ng quan gi÷a søc mua cña hai ®ång tiÒn mµ hä cho r»ng nã lµ mét c¸i g× ®ã kh¸c ngoµi t-¬ng quan søc mua mµ nã ®em l¹i sù c©n b»ng cña nÒn kinh tÕ (cña c¸c yÕu tè kinh tÕ vÜ m« c¬ b¶n). §©y lµ mét lý thuyÕt hÕt søc cã ý nghÜa cho 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 viÖc can thiÖp cña c¸c chÝnh phñ nh»m ®em l¹i mét tr¹ng th¸i kinh tÕ lý t-ëng, nh-ng nã rÊt khã x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ c©n b»ng, cã thÓ ®ång thêi c©n b»ng tÊt c¶ c¸c c©n b»ng c¬ b¶n m©u thuÉn nhau hay kh«ng? * Lý thuyÕt c¸c ngo¹i tÖ chñ chèt: Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, víi sù ph¸t triÓn cña kü thuËt qu©n sù, Mü tiÕn hµnh thao tóng nÒn kinh tÕ t- b¶n. Th«ng qua kÕ häach Marshall, Mü ra s-c bµnh tr-íng vµ cñng cè søc m¹nh ®ång USD lý thuyÕt c¸c ngo¹i tÖ m¹nh ra ®êi chØ ra sù cÇnthiÕt ph¶i cã mét/ mét sè ngo¹i tÖ m¹nh lµm c¬ së dù tr÷ vµ thanh to¸n quèc tÕ, USD trë thµnh ®ång tiÒn cã søc m¹nh ®éc t«n cïng víi mét sè ®ång tiÒn cña mét sè n-íc t- b¶n m¹nh kh¸c (vÒ sau nµy) nh-: GBP, JPY, FRF, DEM. Lý thuyÕt nµy ®-îc ¸p dông cho sau nµy khi víi sù ra ®êi cña ®ång SDR (Special Drawing Right). Trong lý thuyÕt nµy, tû gi¸ bÞ can thiÖp bëi yªó tè chÝnh trÞ, qu©n sù vµ ph¶n ¸nh sù t-¬ng quan søc m¹nh kinh tÕ chø kh«ng ph¶n ¸nh mét mèi quan hÖ cung cÇu cô thÓ. * Lý thuyÕt tû gi¸ linh ho¹t: ChÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh cña Bretton Wood sôp ®æ ®ßi hái cÇn ph¶i cã chÕ ®é tû gi¸ phï hîp víi ®iÒu kiÖn míi. Milton Friedman cïng mét sè nhµ kinh tÕ ®¹i häc Chicago ®-a ra häc thuyÕt tiÒn tÖ (thuyÕt träng tiÒn) trong ®ã ®Ò xuÊt mét chÕ ®é tû gi¸ linh ho¹t (th¶ næi) chÕ ®é nµy dùa trªn viÖc tû gi¸ ph¶n ¸nh quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr-êng vµ kh«ng cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ. Häc thuyÕt nµy cho r»ng, tû gi¸ cã mèi liªn hÖ trùc tiÕp bëi møc cung tiÒn, gi¸ c¶, viÖc lµm. ChÝnh phñ thùc hti c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th-êng kh«ng hiÖu qu¶ vµ bãp mÐo gi¸ c¶ (th«ng tin cña thÞ tr-êng). Do vËy, ChÝnh phñ kh«ng nªn can thiÖp nhiÒu vµo tiÒn tÖ, tû gi¸. Lý thuyÕt nµy ®-îc Reggan ¸p dông cho Mü vµ ®· kh¸ thµnh c«ng. Tuy nhiªn, c¸c kiÓm ®Þnh thùc tÕ ®· cho thÊy tÝnh "giíi h¹n" cña lý thuyÕt nµy. Tãm l¹i, qua c¸c lý thuyÕt ta thÊy c¸c quan ®iÓm vÒ tû gi¸ rÊt kh¸c nhau vµ cã tÝnh lÞch sö cña nã. Tõ b¶n chÊt khëi thuû lµ t-¬ng quan søc mua hai ®ång tiÒn, ®Õn nay tû gi¸ ®· ph¸t triÓn qua nhiÒu h×nh thøc khiÕn cho tû gi¸ trë nªn " duyªn d¸ng" vµ " bÝ Èn". Tuy nhiªn, vÒ h×nh thøc ta cã thÓ thÊy tû gi¸ lµ gi¸ cña mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ cña quèc gia nµy ®-îc ®o b»ng c¸c ®¬n vÞ tiÒn tÖ cña quèc gia kh¸c. Nã lµ mét con sè tû lÖ ®Ó trao ®æi ®ång tiÒn nµy lÊy ®ång tiÒn kh¸c. VÒ b¶n chÊt, tû gi¸ ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i c©n b»ng cña cung-cÇu c¸c ®ång tiÒn xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu lu©n chuyÓn trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô quèc tÕ, sù lu©n chuyÓn tµi chÝnh quèc tÕ vµ c¸c môc tiªu kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña c¸c chñ thÓ ( kinh tÕ , chÝnh trÞ, x· héi.) quèc tÕ. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2-/ C¸c m« h×nh x¸c ®Þnh tû gi¸: Cïng víi c¸c lý thuyÕt vÒ tû gi¸, hµng lo¹t c¸c m« h×nh x¸c ®Þnh tû gi¸ ®-îc nªu ra. NÕu c¸c lý thuyÕt tû gi¸ ®-a ra c¸c ph©n tÝch ®Þnh tÝnh cho ta x¸c ®Þnh / thÊy ®-îc b¶n chÊt cña tû gi¸ th× c¸c m« h×nh thiªn vÒ viÖc ph©n tÝch ®Þnh l-îng, qua ®ã cho ta mét c¬ chÕ t¸c ®éng cô thÓ cña c¸c nh©n tè lªn tû gi¸. HiÖn t¹i cã thÓ ph©n lo¹i thµnh c¸c m« h×nh tiÕp cËn tû gi¸ c¬ b¶n lµ: C¸c h-íng tiÕp cËn truyÒn thèng, tiÕp cËn thÞ tr-êng hµng ho¸ tíi viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ thùc, gåm c¸c m« h×nh: m« h×nh ngang gi¸ søc mua/ quy luËt mét gi¸ (David Ricardo),m« h×nh lý thuyÕt ®µn håi (Robison-1947, Alexander-1952, Johnson- 1958, Krugman-1989,1991) C¸c h-íng tiÕp cËn hiÖn ®¹i, h-íng tíi x¸c ®Þnh tû gi¸ danh nghÜa th«ng qua viÖc tiÕp cËn tõ c¸c thÞ tr-êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr-êng tµi s¶n. Qua thÞ tr-êng tiÒn tÖ, ta cã c¸c m« h×nh: m« h×nh gi¸ c¶ linh ho¹t (Flexible Price Monetary Model)( Frenkel-1976, Bilson-1979), m« h×nh gi¸ cè ®Þnh (Sticky Price Model)(Dornbush-1976), m« h×nh chªnh lÖch l·i suÊt (Interest Rate Differentical Model) ( Frenkel-1979). Qua c¸ch tiÕp cËn tõ thÞ tr-êng tµi s¶n cã m« hinh trong ®ã ®¸ng l-u ý lµ m« h×nh ¸p dông cho c¸c quèc gia nhá cña Kouri& Macedo (1978), Dooley&Isard (1979) Sau ®©y chóng ta lÇn l-ît xem c¸c néi dung c¬ b¶n cña mét sè m« h×nh chñ yÕu: 2.1-/ M« h×nh ngang gi¸ søc mua: (Purchasing Power Parity- PPP) Lý thuyÕt nµy do David Ricardo ®Ò x-íng, nã tiÕp cËn tû gi¸ th«ng qua thÞ tr-êng hµng ho¸ vµ ®Þnh nghÜa tû gi¸ lµ t-¬ng quan søc mua ( t-¬ng quan gi¸ c¶ cña hµng ho¸) gi÷a hai ®ång tiÒn cña hai quèc gia. M« h×nh nµy dùa trªn ®iÒu kiÖn th-¬ng m¹i quèc tÕ c¹nh tranh hoµn h¶o ( thÞ tr-íng tù do mua ®i b¸n l¹i, chi phÝ vËn chuyÓn b»ng kh«ng, kh«ng cã b¶o hé mËu dÞch).Khi ®-a vµo ®iÒu kiÖn nµy, m« h×nh ®-a ra mét quy luËt dã lµ quy luËt mét gi¸ (Law of one price): víi ®iÒu kiÖn c¹nh tranh th-¬ng m¹i quèc tÕ hoµn h¶o, gi¸ cña cïng mét lo¹i hµng ho¸ b¸n ®-îc b¸n ë c¸c thÞ tr-êng kh¸c nhau lµ nh- nhau nÕu tÝnh b»ng mét lo¹i tiÒn tÖ Quy luËt nµy ®-îc thÓ hiÖn ë hai h×nh thøc: t-¬ng ®èi vµtuyÖt ®èi nh- sau: 2.1.1-/ H×nh thøc PPP tuyÖt ®èi H×nh thøc nµy ®-îc thÓ hiÖn qua c«ng thøcthÝnh tû gi¸ lµ S = P/ P* (1) 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Trong ®ã: S: Tû gi¸ sè ®ång néi tÖ cÇn thiÕt ®Ó ®æi mét ®ång ngo¹i tÖ P: Møc gi¸ trong n-íc P*: Møc gi¸ n-íc ngoµi. M« h×nh nµy cho ta thÊy sù t¨ng møc gi¸ chung trong n-íc sÏ ngay lËp tøc t¹o ra sù gi¶m gi¸ cña ®ång néi tÖ vµ ng-îc l¹i. Tû gi¸ ë ®©y lµ linh ho¹t hoµn toµn ®Ó ph¶n ¸nh søc mua cña c¸c ®ång tiÒn( t×nh tr¹ng gi¸ c¶ hµng ho¸ cña hai quèc gia). 2.1.2. H×nh thøc PPP t-¬ng ®èi. H×nh thøc nµy ph¸t triÓn h×nh thøc trªn th«ng qua viÖc xem xÐt ¶nh h-ëng cña tû lÖ l¹m ph¸t lªn gi¸ c¶ ( søc mua tiÒn tÖ) vµ ®-a ra ph-¬ng tr×nh: d( S) = d(P) - d( P*) (2) Trong ®ã: d( S): Tû lÖ gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ d(P): Tû lÖ l¹m ph¸t néi ®Þa d( P*): Tû lÖ l¹m ph¸t n-íc ngoµi Qua ph-¬ng tr×nh (2) ta thÊy, nÕu tû lÖ l¹m ph¸t trong n-íc t¨ng lªn x% th× ®ång néi ®Þa ch¾c ch¾n sÏ gi¶m gi¸ x% vµ ng-îc l¹i. C¸c m« h×nh tuyÖt ®èi vµ t-¬ng ®èi ®-îc ph¸t triÓn bëi Cassell b»ng c¸ch xem xÐt hµng ho¸ mét c¸ch chi tiÕt h¬n. ¤ngcho r»ng hµng ho¸ cã thÓ lµ hµng ho¸ mËu dÞch hoÆc phi mËu dÞch (chØ tiªu dïng trong n-íc) chØ hµng ho¸ mËu dÞch (Traded Goods) míi bÞ ¶nh h-ëng bëi c¹nh tranh quèc tÕ mµ chØ sè m-c gi¸ chung ph¶n ¸nh gi¸ c¶ cña c¶ hµng ho¸ mËu dÞch vµ phi mËu dÞch, cho nªn cÇn thiÕt ph¶i tÝnh møc gi¸ riªng cho hµng ho¸ mËu dÞch (PT) vµ hµng ho¸ phi mËu dÞch (PN) Ta cã: PT = S x P T * ( ®iÒu kiÖn c¹nh tranh quèc tÕ) PI = .PT + (1-  ) PN PI* = .PT + (1- ). PN Trong ®ã: PI: chØ sè gi¸ chung néi ®i¹ : tû träng hµng mËu dÞch trong n-íc 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PI*: chØ sè gi¸ dïng n-íc ngoµi : tû träng hµng hµng mËu dÞch n-íc ngoµi Ta cã: ( thay PT =S.PT* vµ rót gän cho PT) Pi / Pi*  PT  (1   ) PN PT*  (1   ) PN*    (1   ) PN / PT   Pi / Pi*  S . * *     (1   ) PN / PT  Hay : S  Pi / Pi*    (1   ) PN* / PT*   (1   ) PN / PT (4) C«ng thøc (4) lµ c«ng thøc chung cho PPP ®· ®-îc ®iÒu chØnh cho c¶ hµng ho¸ mËu dÞch vµ phi mËu dÞch. Qua ®©y ta thÊy, râ rµng r»ng PPP chØ ¸p dông cho hµng ho¸ mËu dÞch song hµng ho¸ phi mËu dÞch còng cã ¶nh h-ëng tíi tû gi¸. Sù t¨ng gi¸ hµng phi mËu dÞch trong n-íc sÏ dÉn tíi sù lªn gi¸ cña ®ång tiÒn trong n-íc. M« h×nh nµy tiÕp tôc ®-îc Samuelson bæ sung nh÷ng t- t-ëng chñ ®¹o vÉn ®-îc gi÷ nguyªn. MÆc dï m« h×nh PPP kh«ng ®óng trong thùc tÕ bëi c¸c hµng rµo th-¬ng m¹i, chi phÝ vËn chuyÓn, tÝnh kh«ng thay thÕ cña mét sè hµng ho¸ nh-ng nã cho ta mét c¸i nh×n kh¸ b¶n chÊt cña tû gi¸ trªn thÞ tr-êng hµng ho¸, lµm c¬ së cho nhiÒu m« h×nh kh¸c. H¹n chÕ lín nhÊt cña m« h×nh nµylµ ch-a ®Ò cËp ®Õn thÞ tr-êng vèn ( c¸c chu chuyÓn vÒ tµi s¶n) 2.2-/ M« h×nh lý thuyÕt ®µn håi: M« h×nh nµy do Robinson ®Ò x-íng n¨m 1947 nh»m gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a tû gi¸-®é nh¹y cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu víi gi¸ c¶. Robinson cho r»ng: Sù ®iÒu hoµ trªn thÞ tr-êng s¶n phÈm quèc tÕ vÒ cung ®µn håi lµ kh«ng hoµn thiÖn. Khi cã sù thÆng d- trong c¸n c©n th-¬ng m¹i (Balance of Trade BOT), tû gi¸ thùc sÏ ®iÒu chØnh cho ®Õn khi BOT lµ c©n b»ng. Sù biÕn ®éng cña tû gi¸ thùc cµnglín/ nhiÒu nÕu cung-cÇu hµng ho¸ cµng Ýt co gi·n theo gi¸ c¶. Alexander (1952), Johnson (1958) hoµn chØnh lý thuyÕt nµy vµ nhÊn m¹nh tÝnh ®µn håi cña xuÊt nhËp khÈu víi thu nhËp, nghÜa lµ c¸c biÕn ®æi cña thu nhËp 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 t¸c ®éng ®Õn xuÊt nhËp khÈu vµ nh÷ng biÕn ®æi cña xuÊt nhËp khÈu m¹nh hay yÕu cßn phô thuéc vµo tr¹ng th¸i thu nhËp. N¨m 1989, 1991, Krugman bæ sung vµ chØ ra r»ng: Gi¸ xuÊt khÈu lµ kÐm nh¹y c¶m so víi gi¸ néi ®i¹; cã tÝnh kh«ng thÓ ®¶o ng-îc cña ®Çu t- th-¬ng m¹i cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt ( vÝ dô nh- c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i nhËp khÈu víi mäi møc gi¸ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ). Do hai ®Æc tÝnh nµy nªn sù co gi·n gi÷a gi¸ cung vµ gi¸ cÇu sÏ gi¶m nhÑ. §iÒu ®ã gi¶i tr×nh t¹i sao l¹i cã sù biÕn ®éng lín cña tû gi¸ thùc khi hÖ thèng Bretton Wood sôp ®æ. Krugman còng chØ ra r»ng ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng ®µn håi cßn phô thuéc c¶ vµo tèc ®é t¨ng tr-ëng. Tãm lai, m« h×nh lý thuyÕt ®µn håi chØ tËp trung vµo thÞ tr-êng hµng ho¸ th«ng qua c©n b»ng th-¬ng m¹i vµ ®· kh¸ thµnh c«ng khi giaØ quyÕt mèi quan hÖ tû gi¸- ®é co gi·n xuÊt nhËp khÈu theo gi¸. 2.3-/ C¸c m« h×nh tõ c¸ch tiÕp cËn tiÒn tÖ: C¸c m« h×nh tõ gãc ®é tiÕp cËn tiÒn tÖ tËp trung xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a tû gi¸ vµ møc cung tiÒn cña c¸c ®ång tiÒn. Nã ®-îc ph¸t triÓn dùa trªn ba gi¶ thiÕt c¬ b¶n nh- sau: 1. Vèn ®-îc tù do lu©n chuyÓn ë c¶ ph¹m vi trong, ngoµi quèc gia do vËy nhµ ®Çu t- cã thÓ dÔ dµng chuyÓn tõ tµi s¶n nµy sang tµi s¶n kh¸c ®-îc ®Þnh danh b»ng c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau sao cho cã lîi nhÊt 2. Sù biÕn ®éng cña viÖc ®Þnh gi¸ cña gi¸ hiÖn t¹i cña tµi s¶n chñ yÕu bÞ t¸c ®éng bëi tû suÊt lîi tøc mong ®îi v× møc ®é rñi ro gi÷a c¸c tµi s¶n lùa chän lµ nh- nhau (bá qua yÕu tè chªnh lÖch rñi ro) VÝ dô: Cã hai tµi s¶n A vµ B cã ®é rñi ro nh- nhau. Tû lÖ lîi tøc mong ®îi cho c¶ hai tµi s¶n lµ 20%/n¨m. Gi¸ hiÖn t¹i cña A lµ 100, gi¸ cña B lµ 200. VËy, gi¸ mong ®îi cña A, B sau mét n¨m lµ PA= 100 x (1+20%)=120 PB= 200 x (1+20%)=240 NÕu nhµ ®Çu t- cho r»ng sau mét n¨m, gi¸ cña A lµ 132 chø kh«ng ph¶i lµ 100, khi ®ã tû lÖ lîi tøc mong ®îi cña A lµ (132-100)/100=32% th× nhu cÇu A t¨ng lªn vµ gi¸ hiÖn t¹i cña A sÏ t¨ng dÇn lªn ®Õn khi tû lÖ lîi tøc mong ®îi chØ lín 20%, møc gi¸ kho¶ng 120 ((132-110)/110 = 20%) 3. §iÒu kiÖn ngang b»ng l·i suÊt dï t×nh gi÷a c¸c ®ång tiÒn (Uncovered Interest Parity- UIP) thÓ hiÖn qua c«ng thøc sau: 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 d( S) = i - i* Trong ®ã: d( S): tû lÖ gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ so víi ngo¹i tÖ. i, i*: l·i suÊt ®ång néi tÖ, ngo¹i tÖ. NghÜa lµ, tû lÖ ph¸ gi¸ dù kiÕn cña ®ång néi tÖ, ngo¹i tÖ ngang b»ng víi chªnh lÖch l·i suÊt gi÷a ®ång néi tÖ vµ ngo¹i tÖ (i- i*). Tû gi¸ sÏ biÕn ®éng sao cho tû lÖ lîi tøc mong ®îi tµi s¶n b»ng ®ång néi tÖ vµ ngo¹i tÖ lµ ngang b»ng nhau. VÝ dô: mét nhµ ®Çu t- ®Çu t- vµo tµi s¶n A ®Þnh gi¸ b»ng GBP trÞ gi¸ GBP 1000, l·i suÊt mong ®îi lµ 10%/n¨m. Tøc lµ sau mét n¨m gi¸ trÞ cña A lµ 1000(1+10%)= 1100GBP. Tû gi¸ hiÖn t¹i gi÷a USD vµ GBP lµ S GBP/USD = 0,5 ( cÇn 0,5 GBP ®Ó ®æi lÊy 1 USD). Nh- vËy, nhµ ®Çu t- cã thÓ ®Çu t- mét tµi s¶n B b»ng USD lµ 4%/ n¨m (Ýt h¬n 6% so víi l·i suÊt GBP) th× sau mét n¨m, tµi s¶n B cã gi¸ trÞ 2000(1+4%)= 2080 USD. Theo lý thuyÕt ngang b»ng lîi tøc mong ®îi th× tû gi¸ GBP/USD sÏ ë møc sao cho trÞ gi¸ 2080 USD ngang gi¸ víi 1100 GBP, tøc lµ S GBP/USD = 1100/2080 =0,53. Nh- vËy, ®ång GBP gi¶m gi¸: 0,53 -0,5)/0,5 =6% ngang b»ng chªnh lÖch l·i suÊt 10%-4%=6%. Dùa trªn ba gi¶ thiÕt trªn, h-íng tiÐp cËn tiÒn tÖ ®-a ra ba m« h×nh x¸c ®Þnh tû gi¸ nh- sau: 2.3.1. M« h×nh gi¸ c¶ linh ho¹t V× gi¸ c¶ lµ linh ho¹t nªn ta thÊy quy luËt PPP ®-îc duy tr× liªn tôc tøc lµ S = P/P* Log S =logP - log P*  s = p - p* (6) M« h×nh nµy sö dông hµm cÇu tiÒn néi ®Þa th«ng th-êng nh- sau: m - p = y- i (7) Trong ®ã: m: log (c¬ sè tiÒn néi ®Þa) p: log(møc gi¸ chung néi ®ia) y: log(thu nhËp thùc tÕ trong n-íc) i: l·i suÊt danh nghÜa trong n-íc. T-¬ng tù, ta cã hµm cÇu tiÒn ngo¹i tÖ nh- sau: m* - p* = y* - i* (8) Trong ®ã: 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 m*: log(c¬ sè tiÒn n-íc ngoµi) p*: log(møc gi¸ chung ngo¹i tÖ) y*: log(thu nhËp thùc tÕ n-íc ngoµi) i*: l·i suÊt danh nghÜa ngo¹i tÖ. Tõ (7)-(8) ta cã: p -p* = (m-m*)-  (y -y*)+ (i- i*) (9) Theo (5) ta cã S= p- p*, nªn (9) thµnh: .s = (m-m*)- (y -y*) +  (i-i*) (10) Nh- vËy, theo ph-¬ng tr×nh nµy: ba nh©n tè ¶nh h-ëng tíi tû gi¸ lµ: t-¬ng quan møc tiÒn c¬ së (m-m*), t-¬ng quan thu nhËp thùc tÕ (y- y*), t-¬ng quan l·i suÊt (i-i*). Víi c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng ®æi th×: sù t¨ng lªn cña l·i suÊt danh nghÜa ®ång néi tÖ sÏ dÉn tíi sù gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ; sù t¨ng lªn cña thu nhËp thùc tÕ néi ®Þa sÏ dÉn tíi sù lªn gi¸ cña ®ång néi tÖ; sù t¨ng l-îng tiÒn c¬ së (t¨ng cung tiÒn)sÏ dÉn tíi gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ. MÆt kh¸c ta còng cã: s = p- p* (PPP ®-îc duy tr× liªn tôc) nªn s = p -p* d(s) =d(p) -d(p*) (11) C«ng thøc (11) nãi r»ng, sù gi¶m gi¸ cña ®ång néi tÖ ngang b»ng víi chªnh lÖch l¹m ph¸t gi÷a ®ång néi tª, ngo¹i tÖ (d(p) -d(p*)) Trong ®iÒu kiÖn UIP ta còng cã: d(s) = i- i* (12) Tõ (11) vµ (12) ta cã: (i- i*) =( d(p) -d(p*) (13) Thay vµo (10) ta cã: s= (m-m*)- (y -y*) +  (d(p) -d(p*)) (14) C«ng thøc (14) chØ râ ¶nh h-ëng cña l¹m ph¸t ®èi víi tû gi¸. Khi tû lÖ l¹m ph¸t cña ®ång néi tÖ t¨ng, ®ång néi tÖ sÏ bÞ mÊt gi¸. 2.3.2. M« h×nh gi¸ c¶ cè ®Þnh. M« h×nh nµy cho r»ng, trong ng¾n h¹n gi¸ c¶ vµ tiÒn l-¬ng lµ t-¬ng ®èi æn ®Þnh, nh-ng tû gi¸ th× vÉn linh ho¹t. Do vËy, khi cã sù t¨ng møc cung tiÒn, tû gi¸ 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 sÏ ®ét ngét t¨nglªn v-ît qua møc c©n b»ng PPP vµ sau ®ã gi¶m dÇn xuèng do sù ®iÒu chØnh dÇn dÇn cña gi¸ c¶, ®-a tû gi¸ vÒ tr¹ng th¸i c©n b»ng PPP míi. NhvËy, Dombusa kh«ng cho r»ng PPP ®-îc ®¶m b¶o trong ng¾n h¹n nh-ng ®-îc duy tr× trong dµi h¹n. Do vËy, trong dµi h¹n ta cã: sl= p- p*, trong ®ã sl =log(tû gi¸ dµi h¹n) (15) Trong dµi h¹n, sù lªn xuèng tû gi¸ triÖt tiªu lÉn nhau, do ®ã: d(s) =0, tøc lµ i -i* =0. Do vËy, tû gi¸ dµi h¹n chØ phô thuéc møc cung tiÒn vµ s¶n l-îng, kh«ng phô thuéc l·i suÊt, tøc lµ: sl = (m-m*)- (y -y*) (16) Trong ng¾n h¹n, sù thay ®æi cña tû gi¸ tuú thuéc vµo tèc ®é ®iÒu chØnh ( a, a>0) cña tû gi¸ trë vÒ tr¹ng th¸i c©n b»ng PPP. Do ®ã, ta cã: d(S) = i -i* ( trong ng¾n h¹n) nªn: i -i* = -a (s - sl)  s = sl -1/a (i -i*) (17) Thay (16) vµo ta cã: s = (m-m*)- (y -y*) - 1/a (i -i*) Nh- vËy, theo m« h×nh nµy, sù t¨ng l·i suÊt trong ng¾n h¹n, dÉn ®Õn sù t¨ng gi¸ ®ång néi tÖ, ng-îc l¹i so víi m« h×nh gi¸ c¶ linh ho¹t. M« h×nh Dornburch cßn cã thÓ ®-îc m« t¶ ®¬n gi¶n qua s¬ ®å nh- sau: (BiÓu ®á ë trang sau) Qua biÓu ®å trªn ta cã thÓ thÊy nh- sau: - T¹i thêi ®iÓm tr-íc t1, c¸c yÕu tè c©n b»ng nhau: S1 t-¬ng øng víi M1, i1, P1. T¹i thêi ®iÓm t1, khi cã sù t¨ng cung tiÒn ( M1 M2) th×: - Trongng¾n h¹n, do gi¸ c¶ cè ®Þnh nªn nhµ ®Çu t- cã xu h-íng muèn gi÷ tiÒn( ®Çu c¬), lµm l·i suÊt gi¶m tõ i1i2 dÉn ®Õn tû gi¸ t¨ng m¹nh tõ S1S2. - Trong dµi h¹n, do l·i suÊt thÊp, nhµ ®Çu t- ®Çu c¬, nhu cÇu hµng ho¸ t¨ng dÉn tíi gi¸ t¨ng dÇn dÇn lªn ®Õn P2. ë thÞ tr-êng tiÒn tÖ, do gi¸ ë thÞ tr-êng hµng ho¸ t¨ng dÉn tíi l·i suÊt t¨ng dÇn vµ tû gi¸ còng gi¶m dÇn ®Õn S* lµ møc cÇn b»ng dµih¹n míi: s* =( m2-m)- (y -y*) 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 M S M2 S2 S* M1 S1 0 t1 t P' i P2 i2 P1 i1 0 t1 t t1 t M 0 t1 t Qua m« h×nh Dornbush, cho phÐp ta t×m ®Õn ®-îc mét sù c©n b»ng ë trªn c¶ thÞ tr-êng hµng ho¸, tiÒn tÖ trong dµi h¹n (xem biÓu ®å) P (møc gi¸) PPP M G G A M 45o 0 S (tû gi¸) Trong®ã: * PPP lµ ®-êng tû gi¸ c©n b»ng dµih¹n, nã nãi lªn r»ng khi gi¸ t¨ng lªn x% th× vÒ dµi h¹n, tû gi¸ còng t¨ng lªn x% 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 * MM lµ ®-êng c©n b»ng thÞ tr-êng tiÒn tÖ. C¸c ®iÓm thuéc MM diÔn t¶ sù c©n b»ng trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ øng víi P vµ S nhÊt ®Þnh. Ph-¬ng tr×nh c¶u MM ®-îc thiÕt lËp nh- sau: Ta cã: m - p = y - i ( Khi ®ã c©n b»ng tiÒn tÖ ta cã MS =MD), hay: i = 1/ ( p- m - y) Mµ s = sl - 1/a.(i -i*), nªn: . s = sl - 1/a  .(-m+p- y-i*) . s =- 1/a  .P + sl - 1/a  .(m - y-i*) (20) * GG lµ ®-êng diÔn tr¶ sù c©n b»ng thÞ tr-êng hµng ho¸ øng víi møc gi¸ vµ tû gi¸ kh¸c nhau. §-êng nµy ®-îc lËp lªn tõ gi¶ thiÕt: Tû lÖ l¹m ph¸t = c(d - y), trong ®ã d= log(tæng cÇu), y= log( tæng cung), c lµ c¬ sè tû lÖ. §-êng GG cho r»ng: sù gi¶m gi¸ cña ®ång néi tÖ (tû gi¸ t¨ng) dÉn tíi sù t¨ng cÇu xuÊt khÈu vµ sù t¨ng lªn nµy sÏ dÉn tíi sù t¨ng gi¸. Nh-ng sù t¨ng gi¸ hµng ho¸ l¹i dÉn tíi t¨ng l·i suÊt, trong dµi h¹n, sù t¨ng l·i suÊt l¹i lµm gi¶m cÇu vµ lµm gi¶m bít sù t¨ng gi¸ hµng ho¸. Do ®ã, gi¸ t¨ng Ýt h¬n so víi tû gi¸. ë bªn trªn ®-êng GG sÏ lµ nh÷ng ®iÓm d- cung, d-íi GG lµ ®iÓm d- cÇu. Trªn ®å thÞ ta thÊy, A lµ ®iÓm giao cña PPP,GG,MM, nã lµ ®iÓm c©n b»ng thÞ tr-êng hµng ho¸, tiÒn tÖ vÒ dµi h¹n. Qua biÓu ®å nµy ta cã thÓ diÔn t¶ qu¸ tr×nh t¸c ®éng cña viÖc më réng c¬ sè tiÒn tÖ nh- sau: PPP M2 P M1 P2 G2 C G1 A G2 P1 M2 G1 45o 0 M1 S1 S*2 13 S'2 S Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Khi t¨ng c¬ sè tiÒn tÖ, M1M1 M2M2.Do gi¸ cè ®Þnh nªn tû gi¸ dÞch tõ S1S2. Sau ®ã, do sù t¨ng gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ dÉn ®Õn t¨ng gi¸ hµng ho¸ G1G1G2G2 cho ®Õn khi ®¹t ®Õn tr¹ng th¸i c©n b»ng C. (®iÓm c©n b»ng AC) 2.3.3. M« h×nh chªnh lÖch l·i suÊt thùc M« h×nh nµy b¾t ®Çu t- ph-¬ng tr×nh: m- m* = (p -p*) + (y- y*) - ( i- i*) (21) Trong ®iÒu kiÖn UIP ta cã: d( s) = i- i* (22) M« h×nh gi¶ r»ng, tû lÖ gi¶m gi¸ (d( s)) lµ mét hµm sè cña chªnh lÖch tû gi¸ hiÖn t¹i víi tû gi¸ trung b×nh dµi h¹n vµ chªnh lÖch l¹m ph¸t cña hai ®ång tiÒn. Tøc lµ: d( s) = -a( S- SL) +(r -r*) Trong ®ã: SL: log(tû gi¸ trung b×nh dµi h¹n) a: tèc ®é ®iÒu chØnh r, r*: tû lÖ l¹m ph¸t cña ®ång néi, ngo¹i tÖ. KÕt hîp (22), (23) ta cã: i- i*= -a( s- sl) +(r -r*) s- sl = -1/a. (i- r) -(i*-r*) s= sl -1/a. (i- r) -(i*-r*) (24) Trong dµi h¹n ta cã: sl = (m- m*) -  (y-y*) +( r-r*) (25) V× i- i* =r- r* ( c¸c biÕn ®éng l·i suÊt thùc triÖt tiªu) Thay (25) vµo (24) ta cã: .s =(m- m*) -  (y-y*) +( r-r*)-1/a. (i- r) -(i*-r*) (26) C«ng thøc (26) cho thÊy tû gi¸ bÞ ¶nh h-ëng bëi chªnh lÖch l·i suÊt thùc gi÷a hai ®ång tiÒn. . (i- r) -(i*-r*); sù t¨ng lªn cña l·i suÊt thùc ®ång néi tÖ sÏ dÉn ®Õn sù lªn gi¸ cña ®ång néi tÖ trong ng¾n h¹n. Tãm l¹i, trong c¸ch tiÕp cËn tiÒn tÖ, ta cã mét sè nhËn xÐt nh- sau: 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - C¸c m« h×nh tËp trung gi¶i quyÕt mèi quan hÖ cung cÇu tiÒn néi, ngo¹i tÖtû gi¸. Râ rµng r»ng, tû gi¸ lµ gi¸ cña tiÒn nªn nã chÞu sù t¸c ®éng cña khèi l-îng tiÌn tÖ, tû gi¸ lµ mét hiÖn t-îng tiÒn tÖ. - C¸c m« h×nh tiÒn tÖ ®Òu dùa trªn PPP vÒ dµi h¹n. - Qua c¸c m« h×nh còng cã thÓ thÊy ®-îc t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nh- thu nhËp quèc d©n, l¹m ph¸t, l·i suÊt thùc, danh nghÜa lªn tû gi¸ nh-ng th«ngqua viÖc nã liªn hÖ trùc tiÕp tíi khèi l-îng tiÒn tÖ: (m = p + y - i) - M« h×nh tiÒn tÖ ®· bá qua sù lùa chän tµi s¶n kh¸c nhau do tÝnh rñi ro cña mçi lo¹i kh¸c nhau ( ®iÒu kiÖn 2: No premium risk). Nã còng ch-a gi¶i thÝch t×nh tr¹ng tµi kho¶n v·ng lai t¸c ®éng nh- thÕ nµo lªn tû gi¸. 2.4-/ C¸c m« h×nh tiÕp cËn tõ thÞ tr-êng tµi s¶n: M« h×nh tiÒn tÖ ®· bá qua sù kh¸c nhau gi÷a ®é rñi ro cña c¸c tµi s¶n, do ®ã ®· kh«ng cho thªm tû lÖ lîi tøc yªu cÇu phô tréi trong tûlÖ lîi tøc mong ®îi. Trong c¸cm« h×nh tµi s¶n, vÊn ®Ò nµy ®-îc ®Ò cËp ®Õn qua c«ng thøc: i -i* = d( s) + PR (27) Trong ®ã: i, i* lµ l·i suÊt danh nghÜa ( tû lÖ lîi tøc mong ®îi) cña ®ång néi, ngo¹i tÖ. d( s) : tû lÖ gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ PR: tû lÖ lîi tøc yªu cÇu thªm do chªnh lÖch rñi ro gi÷a tµi s¶n ®Þnh gi¸ b»ng ®ång néi tÖ vµ ngo¹i tÖ. Cã nghÜa lµ: - §é rñi ro cña tµi s¶n néi tÖ vµ ngo¹i tÖ ph¶ ®-îc nhËn thøc vµ ®Þnh møc ®é, cã sù kh¸c nhau gi÷a hai møc ®é rñi ro nµy. - Nhµ ®Çu t- kh«ng thÝch rñi ro vµ lu«n ®ßi hái phÇn lîi bï ®¾p cho rñi ro ®ã. Hä lu«n muèn tèi thiÓu ho¸ rñi ro. Trong m« h×nh nµy, t¸c gi¶ quan niÖm rñi ro gåm cã rñi ro do ®ång tiÒn (l¹m ph¸t thay ®æi, tû gi¸ thay ®æi) vµ rñi ro do quèc gia ( rñi ro chÝnh trÞ, can thiÖp chÝnh phñ..) M« h×nh tiÒn tÖ còng bá qua sù biÕn ®éng cñ tµi kho¶n v·ng lai t¸c ®éng lªn tû gi¸. ë ®©y, chóng ta sÏ cÇn nh¾c ®Õn vÊn ®Ò nµy th«ng qua viÖc t×mhiÓu xem c¸c ho¹t ®éng can thiÖpcña chÝnh phñ lªn tû gi¸ cã t¸c ®éng nh-thÕ nµo. C¸c 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ho¹t ®éng can thiÖp chñ yÕu ®-îc ®Ò cËpë ®©y gåm: OMO (Open Market Operation): nghiÖp vô thÞ tr-êng më, SFXO( Sterilised Foreign Exchange Operation): nghiÖp vô can thiÖp æn ®Þnh vµ FXO. OMO lµ nghiÖp vô mµ ChÝnh phñ mua b¸n c¸c tr¸iphiÕu ®Þnh gi¸ b»ng néi tÖ, nã lµm biÕn ®éng l-îng tiÒn c¬ së (M). FXO lµ nghiÖp vô mµ ChÝnh phñ mua, b¸n c¸c tr¸i phiÕu ®-îc ®Þnh gi¸ b»ng ngo¹i tÖ, lµm thay ®æi l-îng tiÒn c¬ së vµ sè l-îng tµi s¶n b»ng ngo¹i tÖ trong n-íc. SFXO lµ nghiÖp vô kÕt hîp OMO vµ FXO b»ng c¸ch ®ång thêi thùc hiÖn hai nghiÖp vô OMO, FXO ®èi nghÞch, vÝ dô nh-: b¸n tr¸i phiÕu néi tÖ th× sÏ mua tr¸i phiÕu ngo¹i tÖ. Do ®ã l-îng tiÒn c¬ së kh«ng thay ®æi, chØ thay ®æi cÊu tróc tµi s¶n gi÷a ®ång néi tÖ vµ ngo¹i tÖ. M« h×nh tiÕp cËn tõ gãc ®é tµi s¶n ®-îc ph¸t triÓn bëi nhiÒu nhµ kinh tÕ tiÒn tÖ. C¸c m« h×nh dùa trªn c¬ chÕ t¸c ®éng nh- sau: S¬ ®å 1: Sù biÕn ®éng tæng tµi s¶n L·i suÊt/ tû gi¸ thay ®æi Sù biÕn §Çu ra ®éng thay tæng®æi tµi s¶n Thay ®æi vÒ tµi s¶n b»ng ngo¹i tÖ Tµi kho¶n v·ng lai thay ®æi Trong sè c¸c m« h×nh ®-a ra, cã mét m« h×nh ®¸ng ®-îc chñ ý lµ m« h×nh ¸p dông cho c¸c quèc gia nhá. M« h×nh nµy dùa trªn gi¶ thuyÕt lµ quèc gia ®ang xÐt nhá ®Õn møc mµ sù thay ®æi tiÌn tÖ cña nã kh«ng dÉn ®Õn ph¶n øng cña c¸c quèc gia kh¸c. M« h×nh nµy ®-îc tiÕn hµnh lÇn l-ît nh- sau: ThÞ tr-êng cã thÓ chia thµnh hai bé phËn lµ chÝnh phñ vµ c¸c c¸ nh©n. Mçi bªn cã thÓ gi÷ : tiÒn mÆt (M), tr¸i phiÕu b»ng néi tÖ(B) vµ tr¸i phiÕu b»ng ngo¹i tÖ(F). ChÝnh phñ kh«ng qun t©m tíi sù lç l·i cña ho¹t ®éng can thiÖp mµ chØ thùc thi c¸c can thiÖp chøc n¨ng. Ta quan t©m h¬n tíi giíi t- nh©n vµ táng cña tõnglo¹i tµi s¶n. ë ®©y ta cã: B =Bp +Ba B: Tæng sè tr¸i phiÕu b»ng néi tÖ hiÖn cã 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Bp: Sè tr¸i phiÕu néi tÖ t- nh©n gi÷. Ba: Sè tr¸i phiÕ néi tÖ do ChÝnh phñ gi÷ F =Fp + Fa F: Tæng sè tr¸i phiÕu ngo¹i tÖ hiÖn cã Fp: Sè tr¸i phiÕ ngo¹i tÖ t- nh©n gi÷ Fa: Sè tr¸i phiÕu ngo¹ tÖ ChÝnh phñ gi÷. Ta cã: M = Ba +S. Fa, trong ®ã S lµ tûgi¸ ( sè néi tÖ cÇn ®Ó mua mét ngo¹i tÖ). Tøc lµ tæng sè tiÒn c¬ së trong n-íc ngang b»ng víi sè tr¸i phiÕu b»ng néi tÖ do ChÝnh phñ gi÷ céng víi gi¸ trÞ b»ng ®ång néi tÖ cña c¸c tr¸i phiÕu ngo¹i tÖ ChÝnh phñ gi÷ (SFq) Nh- vËy ta cã thÓ thÊy, tæng sè cña c¶i tµi chÝnh mµ d©n c- ®ang n¾m gi÷ lµ: W = M +Bp + S.Fp Ta cã thÓ thÊy râ thªm c¸c ®Æc tÝnh cña tõng bä phËn tµi s¶n do d©n c- n¾m gi÷ nh- sau: M = m(i, Y,W, d( s)) Trong ®ã: M cã quan hÖ tû lÖ nghÞch víi l·i suÊt danh nghÜa (i) (mi<0) M cã mèi quan hÖ tû lÖ nghÞch víi tû lÖ gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ d( s), ms<0 M cã mèi quan hÖ tû lÖ thuËn víi møc thu nhËp danh nghÜa vµ t¨ng tµi d¶n c¸ nh©n (mn> 0, my>0). Bp = b( i, d( s), Y, W) Trong ®ã: Bp tû lÖ thuËn víi i (bi>0) vµ W (bw>0) Bp tû lÖ nghÞch víi d( s) vµ Y (bs <0, by<0) Fp = f(i, d( s), Y, W) Trong ®ã: F tû lÖ thuËn víi d( s) (fs >0) vµW (fw >0). F tû lÖ nghÞch víi r (fr<0) vµ Y (fy <0) §Ó cã thÓ dÔ dµng xem xÐt c¬ chÕ t¸c ®éng cña c¸c nghiÖp vô lªn tû gi¸ ta cã thÓ thÓ hiÖn c¸c hµm M, Bp, Fp trªn ®å thÞ nh- sau: 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §å thÞ 4: F M B A B M F 0 S Trªn ®å thÞ trªn, ta cã: MM lµ ®-êng diÔn t¶ tr¹ng th¸i c©n b»ng cña thÞ tr-êng tiÒn tÖ øng víi c¸c møc tû gi¸ vµ l·i suÊt kh¸c nhau. MM lµ ®-êng h-íng lªn bëi v× khi cã sù gi¶m gi¸ ®ång tiÒn (tû gi¸ t¨ng) d©n tíi S.Fp t¨ng, ®ßi hái ph¶i gi÷ nhiÒu tiÒn h¬n, trongkhi l-îng tiÒn c¬ së kh«ng t¨ng, sù t¨ng cÇu tiÒn chØ cã thÓ båi hoµn bëi sù t¨ng l·i suÊt. Sù t¨ng cung tiÒn sÏ dÞch ®-êng MM sang ph¶i vµ ng-îc l¹i. BB lµ ®-êng diÔn t¶ c¸c tr¹ng th¸i c©n b»ng cña thÞ tr-êng tr¸i phiÐu néi tÖ. Nã cã ®é dèc ©m bëi v×, khi cã sù t¨ng tû gi¸ (gi¶m gi¸) do sù t¨ng lªn c¶u tµi s¶n, dÉn tíi t¨ng nhu cÇu tr¸i phiÕu néi ®Þa, víi møc cung tr¸i phiÕu sÏ lµm ®-êng BB dÞch sang ph¶i. FF lµ ®-êng diÔn t¶ c©n b»ng thÞ tr-êng tµi s¶n ngo¹i tÖ, cã ®é dèc ©m vµ dèc h¬n BB v×: khi l·i suÊt néi tÖ t¨ng lµm cho c¸c tr¸i phiÕu ngo¹i tÖ kÐm hÊp dÉn h¬n, ng-êi ta sÏ b¸n chóng vµ mua tr¸i phiÕu néi tÖ, dÉn ®Õn ®ång néi tÖ t¨ng gi¸. FF dèc h¬n BB v× l·i suÊt néi tÖ t¸c ®éng tíi BB m¹nh h¬n FF vµ do sù kh¸c nhau vÒ rñi ro cña hai lo¹i tµi s¶n nµy. FF sÏ dÞch sang tr¸i nÕu cung tr¸i phiÕu ngo¹i tÖ t¨ng. Nh- trªn ®å thÞ ta cã thÓ nhËn ra, ®iÓm A lµ giao cña c¶ ba ®-êng MM, BB, FF. §ã lµ ®iÓm øng víi sù c©n b»ng trªn c¶ ba thÞ tr-êng. B©y giê chóng ta xem xÐt c¸c nghiÖp vô OMO, FXO, SFXO t¸c ®éng nhthÕ nµo lªn ®iÓm c©n b»ng nµy: *T¸c ®éng cña nghiÖp vô OMO: 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §å thÞ 5: i F1 M1 B1 M2 A B2 i1 i2 B M1 B1 F1 M2 B2 S1 0 S2 S Gi¶ sö cã nghiÖp vô OMO lµ tr¸i phiÕu b»ng néi tÖ. NghiÖp vô nµy sÏ lµm gi¶m Bp, t¨ng M, do ®ã tõ B1B1 B2B2( sang tr¸i) vµ M1M1  M2M2( sang ph¶i), ®iÓm c©n b»ng dÞch chuyÓn tõ A  B. Nh- vËy viÖc mua tr¸i phiÕu néi tÖ, ChÝnh phñ lµm gi¶m l·i suÊt vµ t¨ng tû gi¸ (gi¶m gi¸ néi tÖ) *T¸c ®éng cña nghiÖp vô FXO §å thÞ 6: F2 F1 i M1 B1 M2 A i1 B i2 B1 M1 F2 M2 F1 0 S1 S2 S Gi¶ sö ChÝnh phñ mua tµi s¶n ngo¹i tÖ, khi ®ã ta cã M t¨ng, Fp gi¶m, do ®ã M1M1  M2M2 (dÞch sang ph¶i) F1F1 F2F2, ®iÓm c©n b»ng chuyÓn tAB. Tøc lµ víi viÖc ChÝnh phñ mua ngo¹i tÖ dÉn tíi viÖc gi¶m l·i suÊt vµ gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 * T¸c ®éng cña nghiÖp vô SFXO: §å thÞ 7: F2 i B2 M1 F1 B B1 i2 A i1 B2 F2 M1 B1 F1 S1 0 S2 S H×nh vÏ nµy minh ho¹ cho tr-êng hîp ChÝnh phñ mua ngo¹i tÖ ®ång thêi b¸n tr¸i phiÕu b»ng néi tÖ. Khi ®ã l-îng tiÒn c¬ së kh«ng ®ái vµ Bp t¨ng, Fp gi¶m. §iÒu ®ã dÉn ®Õn F1F1 dÞch sang ph¶i thµnh F2F2, B1B1 dÞch sang ph¶i thµnh B2B2, ®iÓm c© nb»ng míi lµ B. Nh- vËy, tû gi¸ t¨ng( gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ) vµ l·i suÊt còng t¨ng. Qua c¸c ®å thÞ ta cã thÓ thÊy møc ®é t¸c ®éng kh¸c nhau tíi tû gi¸, l·i suÊt cña tõngnghiÖp vô. OMO Ýt t¸c ®éng tíi tû gi¸ h¬n mµ chñ yÕu t¸c ®éng lªn l·i suÊt. Ng-îc l¹i, FXO t¸c ®éng m¹nh lªn tû gi¸ vµ Ýt t¸c ®éng lªn l·i suÊt. SFXO lµ sù søc hîp cña hai t¸c ®éng OMO, FXO, khã x¸c ®Þnh. Ta cã thÓ thÊy râ h¬n qua ®å thÞ d-íi §å thÞ 8: S- SFXO F-FXO O- OMO F2 i F1 M1 S B1 M2 B2 F B1 M1 O M1 0 B1 S 20