Tài liệu Hoàn thiện chiến lược phát triển của trường đại học công nghệ đồng nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI HOÀNG THỊ THÙY DUNG HOÀN THIỆN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Đồng Nai, tháng 9 năm 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI HOÀNG THỊ THÙY DUNG HOÀN THIỆN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ: 8310110 Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Đức Thuận Đồng Nai, tháng 9 năm 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của TS Trần Đức Thuận. Các tư liệu nêu ra trong luận văn là trung thực, đảm bảo tính khách quan khoa học và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Tác giả Hoàng Thị Thùy Dung ii LỜI CẢM ƠN Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám Hiệu, Phòng Sau Đại học, quý Thầy Cô trường Đại học Công nghệ Đồng Nai đã tận tình truyền đạt kiến thức quý báu, tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành chương trình học tập và có được những kiến thức, kỹ năng cần thiết để nghiên cứu, thực hiện luận văn thạc sĩ. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến TS. Trần Đức Thuận - người đã tận tâm, nhiệt tình hướng dẫn và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn vẫn khó tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tác giả kính mong nhận được những ý kiến đóng góp của Hội đồng chuyên môn, quý Thầy Cô, các nhà khoa học, gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và những người quan tâm để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Đồng Nai, tháng 9 năm 2019 Tác giả Hoàng Thị Thùy Dung iii MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Đặt vấn đề .................................................................................................................... 1 1. Tình hình nghiên cứu: ................................................................................................. 1 2. Mục tiêu của đề tài ...................................................................................................... 2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 2 4.1. Đối tượng nghiên cứu: .............................................................................................. 2 4.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 2 5 . Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................ 2 6. Ý nghĩa của luận văn ................................................................................................... 3 7. Cấu trúc của luận văn .................................................................................................. 3 CHƯƠNG 1 ..................................................................................................................... 4 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHIẾN LƯỢC VÀ CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN TRƯỜNG ĐẠI HỌC .......................................................................................... 4 1.1. Khái niệm về Chiến lược và Chiến lược phát triển .................................................. 4 1.1.1. Khái niệm về Chiến lược (strategy) ...................................................................... 4 1.1.2 Mục tiêu của chiến lược ..................................................................................... 6 1.1.3. Vai trò của chiến lược............................................................................................ 6 1.1.4 Quy trình của chiến lược ........................................................................................ 6 1.1.5. Các công cụ hỗ trợ cho việc xác định lựa chọn chiến lược ................................. 10 1.1.5.1. Ma trận SWOT ................................................................................................. 10 1.1.5.2. Ma trận hình ảnh cạnh tranh ............................................................................. 12 1.1.5.3. Ma trận các yếu tố bên ngoài EFE ................................................................... 13 1.1.5.4. Ma trận các yếu tố bên trong IFE ..................................................................... 14 1.1.5.5. Ma trận QSPM (Quantitative Strategic Planning Matrix) ................................ 15 1.1.6. Tổ chức bộ máy vận hành và thực thi chiến lược................................................ 16 1.1.7. Các nhân tố ảnh hưởng đến thực thi chiến lược .................................................. 18 1.1.7.1. Nhân tố chủ quan: ............................................................................................. 18 1.1.7.2. Nhân tố khách quan: ......................................................................................... 19 iv 1.2. Chiến lược phát triển (development strategy) ........................................................ 19 1.3. Chiến lược phát triển một số trường đại học ngoài công lập trong nước ............... 22 1.3.1. Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu ................................................................... 22 1.3.1.1. Tổng quan về Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu ......................................... 22 1.3.1.2. Chiến lược phát triển của trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu ........................ 22 1.3.2. Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng................................................................... 28 1.3.2.1. Tổng quan về Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng ........................................ 28 1.3.2.2. Chiến lược phát triển của Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng ...................... 28 1.3.3. Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn ................................................................... 32 1.3.3.1. Tổng quan về Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn ......................................... 32 1.3.3.2. Chiến lược phát triển Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn ............................. 32 CHƯƠNG 2 ................................................................................................................... 35 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI.................................................................................. 35 2.1. Khái quát về Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai .............................................. 35 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ....................................................................... 35 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ đào tạo .......................................................................... 37 2.1.2.1. Chức năng của Trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai ................................... 37 2.1.2.2. Nhiệm vụ của Trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai ..................................... 37 2.2. Kết quả đạt được trong hoạt động đào tạo của Trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai........................................................................................................................ 37 2.2.1 Ngành nghề và hình thức đào tạo ......................................................................... 37 2.2.2. Phương pháp giảng dạy ....................................................................................... 38 2.3. Thực trạng chiến lược phát triển tại trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai 39 2.3.1 Thực trạng xác định nhiệm vụ và mục tiêu phát triển của trường ........... 39 2.3.2 Thực trạng công tác phân tích môi trường bên ngoài........................................................ 40 2.3.2.1. Môi trường vĩ mô.............................................................................................. 40 2.3.2.2. Môi trường vi mô.............................................................................................. 42 2.3.2.3. Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài tác động tới Trường Đại Học Công Nghệ Đồng Nai (Ma trận EFE) ..................................................................................... 45 v 2.3.3.Thực trạng công tác phân tích môi trường bên trong ........................................... 46 2.3.3.1. Hoạt động quảng cáo tuyển sinh ...................................................................... 46 2.3.3.2. Công tác nghiên cứu khoa học ......................................................................... 48 2.3.3.3 Số lượng, chất lượng, trình độ đội ngũ giảng viên ............................................ 52 2.3.3.4.Công tác quản lý hoạt động đào tạo .................................................................. 54 2.3.3.5 Tình hình tài chính............................................................................................. 58 2.3.3.6 Cơ sở vật chất, trang thiết bị ............................................................................ 60 2.3.3.7. Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong Trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai ................................................................................................................................. 62 2.3.4. Phân tích và lựa chọn chiến lược. .................................................................... 63 2.3.4.1. Phân tích ma trận SWOT .................................................................................. 63 2.3.4.2. Lựa chọn chiến lược thông qua ma trận QSPM ............................................... 65 2.3.5. Kết quả tổng hợp dữ liệu sơ cấp đánh giá chiến lược phát triển trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai qua phiếu điều tra ...................................................................... 68 2.4. Đánh giá chiến lược phát triển trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai ...... 72 2.4.1. Những ưu điểm nổi bật ........................................................................................ 72 2.4.2. Những hạn chế, tồn tại ........................................................................................ 74 2.4.3. Nguyên nhân ........................................................................................................ 75 CHƯƠNG 3 ................................................................................................................... 76 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI ........................................................................................... 76 3.1. Một số chủ trương, chính sách phát triển Giáo dục – Đào tạo của Đảng, Nhà nước ta và tỉnh Đồng Nai............................................................................................... 76 3.1.1. Chủ trương, đường lối phát triển Giáo dục – Đào tạo của Đảng, Nhà nước ta ... 76 3.1.2. Chủ trương phát triển giáo dục và đào tạo tại tỉnh Đồng Nai ............................. 80 3.2. Giải pháp hoàn thiện Chiến lược lược phát triển trường Đại học Công nghệ Đồng Nai........................................................................................................................ 82 3.2.1. Định hướng Chiến lược phát triển trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai ... 82 3.2.1.1.Về tầm nhìn: ...................................................................................................... 82 3.2.1.2. Về mục tiêu ....................................................................................................... 82 vi 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện Chiến lược phát triển trường Đại học Công nghệ Đồng Nai đến 2025 và tầm nhìn đến năm 2030 ...................................................................... 83 3.2.2.1. Đào tạo và phát triển đội ngũ cán bộ, giảng viên đạt trình độ cao và đủ năng lực hội nhập quốc tế....................................................................................................... 83 3.2.2.2. Hoàn thiện cơ cấu, tổ chức bộ máy nhà trường. ............................................... 84 3.2.2.3. Hoàn thiện chương trình và nâng cao chất lượng đào tạo phù hợp với xu thế phát triển của thế giới .................................................................................................... 84 3.2.2.4. Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng khoa học – công nghệ.............................. 86 32.2.5. Mở rộng hợp tác quốc tế trong đào tạo và nghiên cứu khoa học ...................... 87 3.2.2.6. Đẩy mạnh quảng bá và quản trị thương hiệu của nhà trường .......................... 88 3.2.2.7. Giải pháp hoàn thiện công tác phân tích môi trường bên ngoài. ...................... 89 3.2.2.8. Giải pháp hoàn thiện công tác phân tích môi trường bên trong ....................... 90 3.2.2.9. Giải pháp hoàn thiện công tác xây dựng và lựa chọn chiến lược. .................... 91 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................... 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 95 PHỤ LỤC ...................................................................................................................... 97 vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1. 1 Ma trận cơ hội - nguy cơ / điểm mạnh - điểm yếu (SWOT) ......................... 11 Bảng 1. 2 Ma trận hình ảnh cạnh tranh ......................................................................... 13 Bảng 1. 3 Ma trận EFE .................................................................................................. 14 Bảng 1. 4 Ma trận IFE ................................................................................................... 15 Bảng 1.5. Ma trận QSPM ............................................................................................. 16 Bảng 2.1. Tỷ lệ sinh viên có việc làm sau khi ra trường của trường Đại học Công nghệ Đồng Nai từ năm 2015 - 2018 .............................................................................. 42 Bảng 2. 2. Ma trận hình ảnh cạnh tranh Trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai .......... 43 Bảng 2.3. Tổng hợp ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài của Trường Đại Học Công Nghệ Đồng Nai .................................................................................................... 45 Bảng 2.4.Tổng hợp công tác tuyển sinh của Trường Đại Học Công Nghệ Đồng Nai từ năm 2012 – 2018 (ĐVT: HS) ................................................................................... 47 Bảng 2.5.Tỷ lệ học sinh theo học tại trường ở các tỉnh ................................................. 48 Bảng 2.6. Bảng quy định về NCKH của trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai ......... 50 Bảng 2.7. Kết quả hoạt động nghiên cứu Khoa học của nhà trường ............................. 51 Bảng 2.8. Số lượng và trình độ đội ngũ giảng viên Nhà trường ................................... 53 Bảng 2.9. So sánh tỷ lệ giảng viên trẻ năm 2012 so với năm 2018 .............................. 53 Bảng 2.10. Phân bổ chương trình đào tạo của trường .................................................. 55 Bảng 2.11. Tổng hợp nguồn thu của Nhà trường .......................................................... 58 Bảng 2.12. Tổng hợp khoản chi của Nhà trường .......................................................... 59 Bảng 2.13. Tổng diện tích sàn xây dựng Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai ......... 60 Bảng 2.14. Ma trận IFE Đại học Công Nghệ Đồng Nai ............................................... 62 Bảng 2.15. Ma trận cơ hội - nguy cơ / điểm mạnh - điểm yếu (SWOT)....................... 64 Bảng 2.16. Ma trận QSPM cho nhóm S/O .................................................................... 66 Bảng 2.17. Ma trận QSPM cho nhóm S/T .................................................................... 67 Bảng 2.18. Mức độ quan tâm công tác hoạch định chiến lược của Trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai .................................................................................................... 68 Bảng 2.19. Sự cần thiết của hoạch định chiến lược ...................................................... 69 viii Bảng 2.20. Tác dụng của hoạch định chiến lược trong đào tạo .................................... 69 Bảng 2.21. Đánh giá công tác xác định mục tiêu và nhiệm vụ ..................................... 70 Bảng 2.22. Đánh giá hiệu quả công tác phân tích môi trường bên ngoài ..................... 70 Bảng 2.23. Đánh giá hiệu quả công tác phân tích môi trường ...................................... 71 Bảng 2.24. Đánh giá công tác xây dựng chiến lược ...................................................... 72 ix DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Mô hình chiến lược của F. David ................................................................... 7 Sơ đồ 1.2. Giai đoạn của quản trị chiến lược .................................................................. 8 Sơ đồ 1.3. Các bước công việc trong giai đoạn hoạch định chiến lược .......................... 8 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai ........... 36 Sơ đồ 2.2. Thống kê số lượng bài báo quốc tế giai đoạn 2014 - 2018 .......................... 51 x DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT KT-XH Kinh tế - xã hội CL Chiến lược CSVC Cơ sở vật chất NNL Nguồn nhân lực GD-ĐT Giáo dục – đào tạo CB Cán bộ GV Giảng viên SV Sinh viên CNH Công nghiệp hóa HĐH Hiện đại hóa THPT Trung học phổ thông DNTU Đại học Công nghệ Đồng Nai IRATS Viện Nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học công nghệ KHCN Khoa học công nghệ TNHH Trách nhiệm hữu hạn CTĐT Chương trình đào tạo CNTT Công nghệ thông tin HĐQT Hội đồng quản trị 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hơn một thập niên trở lại đây, hệ thống giáo dục đại học Việt Nam đã có một chặng đường phát triển về quy mô đào tạo, danh mục ngành nghề, số lượng các trường cao đẳng, đại học được thành lập mới, và sự phân bố khá đều trên phương diện địa lý hành chính và vùng lãnh thổ. Hệ thống các trường Đại học ngoài công lập được phát triển khá mạnh mẽ và đã góp phần đào tạo nguồn nhân lực quan trọng cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Kết quả của tiến trình phát triển này đã góp phần mở rộng cơ hội học tập cho xã hội, kể cả ở những nơi vốn rất khó tiếp cận dịch vụ đào tạo bậc cao; bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH phạm vi cả nước và tại từng địa phương; tăng cơ hội lựa chọn ngành học, nơi học cho sinh viên để phù hợp với những điều kiện cụ thể của cá nhân và gia đình. Do những khó khăn nội tại và từ bên ngoài, Trường, bao gồm những cán bộ, giảng viên, nhân viên tâm huyết đã phải thể hiện nỗ lực để vượt qua và khẳng định ý chí tiếp tục tiến về phía trước. Trong bối cảnh như vậy, rõ ràng một điều, để tồn tại và hướng đến sự phát triển vững chắc, hoạch định cho tương lai trong tầm nhìn dài hạn từ điểm xuất phát hiện tại được nhìn nhận một cách khách quan và trên cơ sở phân tích, đánh giá đầy đủ cơ hội, thách thức đến từ cục diện chung của môi trường hoạt động là điều có ý nghĩa thực tiễn rất lớn đối với Trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai hiện nay. Tính xác đáng của những yêu cầu nội tại nêu trên là cơ sở thực tế cho quá trình nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện chiến lược phát triển của Trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý kinh tế. 2. Tình hình nghiên cứu: Trong những năm qua đã có một số nghiên cứu về phát triển trường Đại học Công nghệ Đồng Nai. Song các đề tài chủ yếu nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực; về động lực làm việc của cán bộ, giảng viên nhân viên nhà trường; về công tác tuyển sinh,… Song chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách tổng thể về chiến lược phát triển nhà trường trên mọi lĩnh vực. Vì vậy đề tài này 2 sẽ thực hiện nhiệm vụ nói trên. 3. Mục tiêu của đề tài Một là, phân tích những cơ sở lý luận và thực tiễn về chiến lược phát triển trường Đại học nói chung và các trường Đại học ngoài công lập nói riêng, làm căn cứ để định hình khung chiến lược phát triển hoạt động của trường Đại học Công nghệ Đồng Nai đến năm 2025. Hai là, Đánh giá khách quan thực trạng,về thực hiện chiến lược phát triển của trường Đại học Công nghệ Đồng Nai trong những năm qua. Ba là, Đưa ra hệ thống giải pháp về chiến lược phát triển tổng thể cho trường Đại học Công nghệ Đồng Nai đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Thực tiễn hoạt động quản trị và thực hiện chiến lược phát triển của Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai; 4.2. Phạm vi nghiên cứu *Về thời gian: Các phân tích, đánh giá về thực trạng môi trường bên ngoài và trong khuôn khổ Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai chủ yếu được xem xét từ năm 2016 -2018. Việc xác định viễn cảnh phát triển của Trường bao gồm hệ thống mục tiêu và các nhiệm vụ chiến lược cần thực thi được định hướng tới năm 2025. * Về không gian: Thực tiễn các hoạt động quản trị chung và định hướng hoạt động quản trị chiến lược trong phạm vi Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai. 5 . Phương pháp nghiên cứu - Sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, phương pháp thống kê mô tả, so sánh, mô hình hóa, phương pháp định tính thích hợp để: phân tích, đánh giá hiện trạng, rút ra các vấn đề nghiên cứu; - Thực hiện các chuyến khảo sát, nghiên cứu thực tế chuyên đề. Trao đổi, thảo luận chuyên môn với các cá nhân, đơn vị có liên quan nhằm phục vụ yêu cầu nghiên cứu. 3 6. Ý nghĩa của luận văn - Là cơ sở để Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai hoạch định kế hoạch phát triển trong trung và dài hạn đối với công tác đào tạo cán bộ, giảng viên; công tác đào tạo, hoạt động nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế.... - Là cơ sở để Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai đề ra những phương pháp, biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu lao động xã hội. 7. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, luận văn được cấu trúc thành 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về chiến lược và chiến lược phát triển trường đại học Chương 2. Đánh giá thực trạng chiến lược phát triển của trường Đại học Công Nghệ Đồng Nai. Chương 3. Giải pháp hoàn thiện Chiến lược phát triển Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai. 4 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHIẾN LƯỢC VÀ CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN TRƯỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Khái niệm về Chiến lược và Chiến lược phát triển 1.1.1. Khái niệm về Chiến lược (strategy) “Chiến lược” là thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “Strategos” dùng trong quân sự. Dần dần, chiến lược được sử dụng trong những lĩnh vực khác nhau của đời sống kinh tế xã hội. Thuật ngữ chiến lược là sự kết hợp của từ chiến, nghĩa là chiến đấu, tranh giành và từ lược, nghĩa là mưu tính. Như vậy, theo nguồn gốc, chiến lược là những mưu tính nhằm chiến đấu và quan trọng hơn là để giành chiến thắng. Học giả Đào Duy Anh, trong từ điển tiếng Việt đã viết: chiến lược là các kế hoạch đặt ra để giành thắng lợi trên một hay nhiều mặt trận. Như vậy, trong lĩnh vực quân sự, thuật ngữ chiến lược nói chung được coi như một nghệ thuật chỉ huy nhằm giành thắng lợi của một cuộc chiến tranh. Năm 1962, Chandler định nghĩa chiến lược như là “việc xác định các mục tiêu, mục đích cơ bản dài hạn của doanh nghiệp và việc áp dụng một chuỗi các hành động cũng như việc phân bổ các nguồn lực cần thiết để thực hiện mục tiêu này” Đến những năm 1980, Quinn đã đưa ra định nghĩa có tính khái quát hơn “chiến lược là mô thức hay kế hoạch tích hợp các mục tiêu chính yếu, các chính sách, và chuỗi hành động vào một tổng thể được cố kết một cách chặt chẽ” Sau đó Johnson và Scholes định nghĩa lại chiến lược trong điều kiện môi trường có rất nhiều những thay đổi nhanh chóng “Chiến lược là định hướng và phạm vi của một tổ chức về dài hạn nhằm giành lợi thế cạnh tranh cho tổ chức thông qua việc định dạng các nguồn lực của nó trong môi trường thay đổi, để đáp ứng nhu cầu thị trường và thỏa mãn mong muốn của các bên hữu quan”. Brace Henderson, chiến lược gia đồng thời là nhà sáng lập Tập đoàn tư vấn Boston đã kết nối khái niệm chiến lược với lợi thế cạnh tranh. Lợi thế cạnh tranh là việc đặt một công ty vào vị thế tốt hơn đối thủ để tạo ra giá trị về kinh 5 tế cho khách hàng. “Chiến lược là sự tìm kiếm thận trọng một kế hoạch hành động để phát triển và kết hợp lợi thế cạnh tranh của tổ chức. Những điều khác biệt giữa bạn và đối thủ cạnh tranh là cơ sở cho lợi thế của bạn”. Ông tin rằng không thể cùng tồn tại hai đối thủ cạnh tranh nếu cách kinh doanh của họ giống hệt nhau. Cần phải tạo sự khác biệt mới có thể tồn tại. Ngày nay, thuật ngữ chiến lược đã được sử dụng khá phổ biến ở Việt Nam trong nhiều lĩnh vực ở cả phạm vi vĩ mô cũng như vi mô. Ở phạm vi doanh nghiệp ta thường gặp thuật ngữ chiến lược kinh doanh hoặc chiến lược công ty, quản trị chiến lược,… Sự xuất hiện các thuật ngữ này không đơn thuần là sự vay mượn. Các khái niệm chiến lược đều bắt nguồn từ sự cần thiết khách quan trong thực tiễn quản trị của các doanh nghiệp trong cơ chế thị trường hiện nay. Có thể nói việc xây dựng và thực hiện chiến lược thực sự đã trở thành một nhiệm vụ hàng đầu và là một nội dung, chức năng quan trọng của quản trị, nó đang được áp dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp. Quan điểm phổ biến hiện nay cho rằng: “Chiến lược kinh doanh là nghệ thuật phối hợp các hoạt động và điều khiển chúng nhằm đạt được mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp” Qua các khái niệm nêu trên, dù tiếp cận theo cách nào thì bản chất của chiến lược là phát triển theo kế hoạch hành động trong tương lai của một tổ chức trong lĩnh vực hoạt động. Do đó, có thể hiểu “chiến lược là định hướng có mục tiêu dài hạn mang tính thống nhất, tính toàn diện, tính phối hợp, có nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường bên ngoài và môi trường bên trong nhằm đảm bảo thực hiện hiệu quả các mục tiêu của đơn vị trong một thời gian nhất định”. *) Khái niệm về quản trị chiến lược Tùy theo cách tiếp cận khác nhau mà có nhiều khái niệm khác nhau về quản trị chiến lược. Theo tài liệu Chiến lược và chính sách kinh doanh thì: “Quản trị chiến lược là quá trình nghiên cứu các môi trường hiện tại cũng như tương lai, hoạch định các mục tiêu của tổ chức, đề ra, thực hiện và kiểm tra việc thực hiện các quyết định để đạt được mục tiêu đó trong môi trường hiện tại cũng như tương lai nhằm tăng thế lực cho tổ chức”. 6 1.1.2 .Mục tiêu của chiến lược Trong quản trị chiến lược, nguyên lý cốt lõi của quản trị chiến lược vẫn là các tổ chức cần định ra các chiến lược để nắm lấy cơ hội và tránh đi hoặc giảm bớt những ảnh hưởng không tốt do môi trường bên ngoài tạo ra. 1.1.3. Vai trò của chiến lược - Giúp tổ chức xác định sứ mạng và mục tiêu, lựa chọn phương hướng tốt nhất để đạt được mục tiêu và cho biết vị trí của tổ chức trong quá trình thực hiện mục tiêu. Do đó, giúp các nhà quản trị và nhân viên biết được các công việc cần làm để đạt được mục tiêu. - Giúp tổ chức thấy rõ cơ hội và nguy cơ từ môi trường bên ngoài, cùng với các điểm mạnh và điểm yếu của nội bộ tổ chức ở hiện tại và tương lai để phát huy những điểm mạnh, hạn chế các điểm yếu nhằm tận dụng được cơ hội và giảm thiểu những nguy cơ cho tổ chức. - Giúp tổ chức đưa ra các quyết định để đối phó phù hợp với môi trường hoạt động, nâng cao hiệu quả hoạt động, đưa tổ chức đi lên. Giúp tổ chức lựa chọn lợi thế cạnh tranh thích hợp, tìm ra cách tồn tại và tăng trưởng để nâng cao vị thế cạnh tranh của tổ chức. 1.1.4 Quy trình của chiến lược Theo Fred R. David, các giai đoạn quản trị chiến lược gồm 3 giai đoạn: giai đoạn hình thành chiến lược, giai đoạn thực hiện chiến lược và giai đoạn đánh giá kiểm tra chiến lược. 7 Hoạch định CL Thực thi CL Đánh giá CL Đặt ra mục tiêu dài hạn Đặt ra mục tiêu thường Thực hiện đánh giá bên ngoài, chỉ ra cơ hội và thách thức Nêu ra nhiệm vụ hiện tại, mục tiêu và CL Xem xét lại nhiệm vụ Thực hiện đánh giá bên trong, chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu Phân bổ nguồn lực Lựa chọn chiến lược để theo đuổi Đo lường và đánh giá mức độ thực hiện Chính sách bộ phận Nguồn: Fred R. David (2003), Khái luận quản trị chiến lược + Mô hình khá logic các lược bướccủa trong Sơ đồ 1.1.khi Môthiết hìnhlập chiến F. quản Davidtrị chiến lược + Mô hình đã chỉ ra sự tồn tại của rất nhiều nhân tố ảnh hưởng tới quản trị chiến lược trong tổ chức. + Quản trị chiến lược là một quá trình phức tạp và liên tục. Chỉ cần một sự thay đổi nhỏ tại một trong số những bước công việc chính trong mô hình cũng cần tới những thay đổi trong một vài hoặc tất cả các bước công việc khác. Vì vậy, quản trị chiến lược dường như không bao giờ có điểm dừng. - Nhược điểm: + Quá trình quản trị chiến lược trong thực tế không thể phân tách một cách rõ ràng và thực hiện một cách chặt chẽ như mô hình đã đề ra. Phân tích theo giai đoạn quản trị chiến lược, có thể nhận thấy nội dung của mỗi giai đoạn được thực hiện theo 03 qui trình: hoạch định chiến lược, thực thi chiến lược, đánh giá chiến lược 8 Hoạch định chiến lược Thực thi chiến lược Đánh giá chiến lược Tổ chức nghiên cứu Đề ra các mục tiêu thường niên Xem xét lại các nhân tố trong và ngoài Kết hợp trực giác với phân tích Hoạt Động Đưa ra quyết định động Chính sách từng bộ phận Đánh giá thực hiện Phân bổ nguồn lực Thực hiện các điều chỉnh Nguồn: Ngô Kim Thanh (2010), Giáo trình Quản trị chiến lược Sơ đồ 1.2. Giai đoạn của quản trị chiến lược Quy trình 1:Hoạch định chiến lược Là quá trình đề ra các công việc cần thực hiện của doanh nghiệp, tổ chức những nghiên cứu để chỉ rõ những nhân tố chính của môi trường bên ngoài và bên trong tổ chức, xây dựng mục tiêu dài hạn, lựa chọn trong những chiến lược thay thế. Các bước công việc trong giai đoạn hoạch định chiến lược: 1 Xác định nhiệm vụ và mục tiêu của tổ chức 2 Phân tích môi trường bên ngoài 3 Phân tích môi trường bên trong 4 Phân tích và lựa chọn chiến lược HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC Nguồn: Ngô Kim Thanh (2010), Giáo trình Quản trị chiến lược Sơ đồ 1.3. Các bước công việc trong giai đoạn hoạch định chiến lược