Lêi më ®Çu
Ngµy nay nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· chuyÓn tõ tù cÊp tù tóc sang nÒn kinh
tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa.Do c¸c doanh nghiÖp ®ặc biÖt
lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt (DNSX) ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn
c¹nh tranh gay gắt mét mặt ph¶i kÕt hîp vµ sö dông ®óng ®¾n c¸c yÕu tè ®Çu
vµo sao cho ®¶m b¶o chÊt l-îng ®Çu ra, tøc lµ lÊy thu bï chi, mét mÆt ph¶i t¹o
ra lîi nhuËn ®Ó tÝch luü t¸i s¶n xuÊt më réng. Muèn thùc hiÖn ®-îc ®iÒu ®ã
doanh nghiÖp ph¶i sö dông nhiÒu biÖn ph¸p qu¶n lý ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh.
Mét trong nh÷ng c«ng cô gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý mang l¹i hiÖu qu¶
cao lµ viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n nãi chung vµ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
x¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng. Trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh
nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu quan
träng lu«n ®-îc c¸c nhµ qu¶n lý quan t©m v× chóng g¾n liÒn víi kÕt qu¶ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn
®Ò cho viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm do ®ã ®¶m b¶o tÝnh chÊt ®Çy ®ñ vµ chÝnh
x¸c cña gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®ßi hái ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ bá ra theo
®óng chÕ ®é nhµ n-íc quy ®Þnh.
ViÖc bá ra chi phÝ s¶n xuÊt nhiÒu hay Ýt, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao hay
thÊp, t¨ng hay giảm đồng nghÜa víi viÖc doanh nghiÖp sö dông tiÕt kiÖm hay
l·ng phÝ vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn. Nãi c¸ch kh¸c, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao hay
thÊp ph¶n ¸nh viÖc sö dông vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn ,... tèt hay xÊu. §©y
chÝnh lµ con ®-êng quan träng nhÊt ®Ó doanh nghiÖp t¨ng doanh lîi vµ còng lµ
biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó doanh nghiÖp h¹ gi¸ b¸n s¶n phÈm, tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n
xuÊt n©ng cao søc c¹nh tranh s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr-êng trong n-íc vµ
ngoµi n-íc.
1
NhËn thøc râ ®-îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ nãi
chung vµ ®Æc biÖt lµ trong c¸c DNSX nãi riªng.Sau thêi gian thùc tËp t¹i C«ng
ty Cæ PhÇn bao B× S«ng §µ, ®-îc sù tËn tÞnh gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o
cïng toµn thÓ c¸c c« chó phßng tµi chÝnh –kÕ to¸n cña C«ng ty, em ®· m¹nh
d¹n ®i s©u vµo nghiªn cøu ®Ò tµi : “Hoµn thiÖn chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Cæ PhÇn Bao B× S«ng §µ“.chuyªn ®Ò gåm ba
phÇn”.
PhÇn mét :Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸
thµnh trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
PhÇn hai :Thùc tr¹ng vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm t¹i C«ng ty Cæ PhÇn Bao B× S«ng §µ.
PhÇn ba: Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i C«ng ty Cæ PhÇn Bao B× S«ng §µ.
PHÇN MéT
nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c
doanh nghiÖp s¶n xuÊt
I. B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. Chi phÝ s¶n xuÊt.
1.1. Kh¸i niÖm.
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng
sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ®Ó tiÕn
hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
Chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i chi phÝ
kh¸c nhau. Mçi lo¹i chi phÝ cã néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ còng nh- môc ®Ých
2
vµ c«ng dông cña chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau. ViÖc qu¶n lý chi
phÝ s¶n xuÊt kh«ng thÓ dùa vµo sè liÖu ph¶n ¸nh tæng sè chi phÝ s¶n xuÊt mµ
cßn ph¶i c¨n cø vµo c¸c sè liÖu cô thÓ cña tõng lo¹i riªng biÖt. Do vËy, ®Î viÖc
qu¶n lý còng nh- c«ng t¸c kÕ to¸n phï hîp víi tõng lo¹i chi phÝ theo tõng n¬i
ph¸t sinh vµ n¬i chÞu chi phÝ th× cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n
xuÊt.
1.2. Ph©n lo¹i.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt thùc chÊt lµ viÖc s¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt vµo
tõng lo¹i, tõng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng néi dung nhÊt ®Þnh, ®©y lµ mét
yªu cÇu tÊt yÕu ®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt.
§Ó qu¶n lý vµ kiÓm tra chÆt chÏ viÖc sö dông ®Þnh møc chi phÝ, tÝnh
to¸n hiÖu qu¶ tiÕt kiÖm th× tuú theo môc ®Ých qu¶n lý vµ xem xÐt chi phÝ d-íi
c¸c gãc ®é kh¸c nhau ®Ó kÕ to¸n tiÕn hµnh lùa chän tiªu thøc ph©n lo¹i chi phÝ
cho phï hîp.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ :
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy c¨n cø vµo néi dung tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ ®Ó
s¾p xÕp chi phÝ thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau. Mçi lo¹i gäi lµ mét yÕu tè chi phÝ
s¶n xuÊt, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®©u vµ dïng vµo viÖc g×. Toµn
bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ®-îc chia thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ sau :
- Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu.
- Chi phÝ nh©n c«ng.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cã t¸c dông
quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý chi phÝ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt : Cho phÐp hiÓu
râ c¬ cÊu, tû träng tõng yÕu tè chi phÝ, lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lµm c¬ së cho viÖc dù trï hay x©y
dùng kÕ ho¹ch cung øng vËt t-, tiÒn vèn, huy ®éng sö dông lao ®éng ,…
3
* Ph©n lo¹i chi phi s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ trong
s¶n xuÊt ®Ó chia ra thµnh c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau.Mçi kho¶n môc
chi phÝ cã cïng môc ®Ých c«ng dông, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung
kinh tÕ nh- thÕ nµo. Nh÷ng kho¶n môc chi phÝ nµy t-¬ng øng víi nh÷ng
kho¶n môc tÝnh gi¸ thµnh, bao gåm :
- Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung, bao gåm :
+ Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng.
+ Chi phÝ vËt liÖu.
+ Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt.
+ Chi phÝ khÊu hao TSC§.
+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
+ Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých vµ c«ng dông kinh tÕ cã t¸c dông
phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu
cho c«ng t¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch
gi¸ thµnh, lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ
ho¹ch gi¸ thµnh phÈm cho kú sau.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng
viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú :
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm :
+ Chi phÝ kh¶ biÕn ( biÕn phÝ ) : Lµ nh÷ng chi phÝ cã thay ®æi vÒ l-îng
t-¬ng quan tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong
k×, thuéc lo¹i chi phÝ nµy lµ chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp.
+ Chi phÝ cè ®Þnh ( ®Þnh phÝ ) : Lµ chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè dï cã
sù thay ®æi trong møc ®é ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt hoÆc khèi l-îng s¶n phÈm,
4
c«ng viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú. Tuy nhiªn, nÕu trong kú cã sù thay ®æi vÒ
khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt th× chi phÝ cè ®Þnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm sÏ
biÕn ®éng t-¬ng quan tû lÖ nghÞch víi sù biÕn ®éng cña s¶n l-îng.
+ Chi phÝ hçn hîp : Lµ lo¹i chi phÝ mµ b¶n th©n nã gåm c¶ c¸c yÕu tè cña
®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ. ViÖc ph©n tÝch chi phÝ hçn hîp thµnh c¸c yÕu tè ®Þnh phÝ
vµ biÕn phÝ nh»m phôc vô cho lËp kÕ ho¹ch, kiÓm so¸t vµ chñ ®éng ®iÒu tiÕt
chi phÝ hçn hîp.
§Ó ph©n tÝch chi phÝ hçn hîp, ng-êi ta th-êng sö dông ph-¬ng ph¸p cùc ®¹i
–cùc tiÓu. Ph-¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶I x¸c ®Þnh sè liÖu chi phÝ ë c¶ 2 møc
®é ho¹t ®éng cao nhÊt vµ thÊp nhÊt. Chªnh lÖch chi phÝ gi÷a 2 cùc ®-îc chia
cho chªnh lÖch møc ®é ho¹t ®éng cña 2cùc ®ã nh»m x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè biÕn
phÝ. C¨n cø kÕt qu¶ tÝnh ®-îc sÏ x¸c ®Þnh ®-îc møc ®é ho¹t ®éng cña ®Þnh
phÝ. Sau khi x¸c ®Þnh ®-îc c¸c yÕu tè ®Þnh phÝ, biÕn phÝ nhµ qu¶n trÞ sÏ thiÕt
lËp ®-îc ph-¬ng tr×nh cña chi phÝ hçn hîp ®ã.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng
viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú thµnh chi phÝ kh¶ biÕn vµ chi phÝ cè ®Þnh cã t¸c
dông lín ®èi víi qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc cho viÖc
ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh
doanh.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ :
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm :
+ Chi phÝ ®¬n nhÊt : Lµ chi phÝ do 1 yÕu tè duy nhÊt cÊu thµnh nh- :
nguyªn vËy liÖu chÝnh dïng trong s¶n xuÊt, tiÒn l-¬ng c«ng nh©n s¶n
xuÊt...
+ Chi phÝ tæng hîp : Lµ nh÷ng chi phÝ do nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau tËp hîp
l¹i theo cïng mét c«ng dông nh- chi phÝ s¶n xuÊt chung.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ gióp cho viÖc
nhËn thøc vÞ trÝ cña t-ng lo¹i chi phÝ trong viÖc h×nh thµnh s¶n phÈm ®Ó tæ
chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thÝch hîp víi tõng lo¹i.
5
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi
quan hÖ víi ®èi t-îng chÞu chi phÝ :
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm :
- Chi phÝ trùc tiÕp : Lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt quan hÖ trùc tiÕp víi viÖc
s¶n xuÊt ra 1 s¶n phÈm, 1 c«ng viÖc nhÊt ®Þnh.
- Chi phÝ gi¸n tiÕp : Lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu
c«ng viÖc. Nh÷ chi phÝ s¶n xuÊt nµy kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho
c¸c ®èi t-îng cã liªn quan theo 1 tiªu chuÈn thÝch hîp.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi
quan hÖ víi ®èi t-îng chÞu chi phÝ cã ý nghÜa ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh ph-¬ng
ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t-îng mét c¸ch ®óng ®¾n,
hîp lý.
* C¨n cø vµo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi quy tr×nh cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt
s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh kinh doanh : Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm :
- Chi phÝ c¬ b¶n : Lµ c¸c chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm nh- : chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi
phÝ nh©n c«ng s¶n xuÊt s¶n phÈm, chi phÝ KHTSC§ dïng vµo trùc tiÕp
s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm.
- Chi phÝ chung : Lµ c¸c chi phÝ dïng vµo tæ chøc, qu¶n lý vµ phôc vô s¶n
xuÊt tÝnh chÊt chung nh- : chi phÝ qu¶n lý ë c¸c ph©n x-ëng s¶n xuÊt vµ
chi phÝ qu¶n lý ë c¸c doanh nghiÖp.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸ch nµy dïng gióp nhµ qu¶n trÞ doanh
nghiÖp x¸c ®Þnh ®-îc ph-¬ng h-íng vµ c¸c biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm.
* C¨n cø vµo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh;
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm :
- Chi phÝ s¶n phÈm : Lµ nh÷ng kho¶n môc chi phÝ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt s¶n phÈm nh- ; chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung.
6
- Chi phÝ thêi kú: Lµ c¸c chi phÝ ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh trong kú, kh«ng
t¹o nªn hµng tån kho mµ ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ lîi nhuËn cña
kú mµ chóng ph¸t sinh.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp kÕ to¸n x¸c ®Þnh râ rµng ®-îc gi¸ thµnh s¶n xuÊt
tõ ®ã cã kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh vµ qu¶n lý qu¸ tr×nh h¹ch to¸n ®-îc tèt
h¬n.
* Ph©n lo¹i chi phÝ theo thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh : bao gåm :
- Chi phÝ kiÓm so¸t ®-îc ë 1 cÊp nµo ®ã : lµ chi phÝ mµ cÊp ®ã cã thÈm
quyÒn ra quyÕt ®Þnh nh- chi phÝ vËn chuyÓn.
- Chi phÝ kh«ng kiÓm so¸t ®-îc ë 1 cÊp nµo ®ã : lµ chi phÝ mµ cÊp ®ã
kh«ng cã thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh nh- chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý ph©n
x-ëng.
Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®-îc tËp hîp trong qu¸ tr×nh
SXKD trªn, tr-íc khi lùa chän ph-¬ng ¸n, nhµ qu¶n trÞ cßn ph¶i xem xÐt ®Õn
c¸c chi phÝ sau :
* C¸c chi phÝ ®-îc sö dông trong lùa chän c¸c ph-¬ng ¸n :
- Chi phÝ c¬ héi : Lµ lîi Ých bÞ mÊt ®i do chän ph-¬ng ¸n vµ hµnh ®éng nµy
thay v× chän ph-¬ng ¸n vµ hµnh ®éng kh¸c ( lµ ph-¬ng ¸n vµ hµnh ®éng tèi
-u nhÊt cã thÓ lùa chän so víi ph-¬ng ¸n ®-îc lùa chän ).
- Chi phÝ chªnh lÖch : lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cã ë ph-¬ng ¸n nµy nh-ng
kh«ng cã hoÆc chØ cã mét phÇn ë ph-¬ng ¸n kh¸c. §©y lµ mét trong c¸c
c¨n cø quan träng ®Ó lùa chän ph-¬ng ¸n ®Çu t- hoÆc ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt
kinh doanh.
- Chi phÝ ch×m : Lµ lo¹i chi phÝ mµ doanh nghiÖp sÏ ph¶i g¸nh chÞu, bÊt kÓ
®· lùa chän ph-¬ng ¸n hoÆc hµnh ®éng nµo.
Nh- vËy, mçi c¸ch ph©n lo¹i ®Òu cã ý nghÜa ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau. Chóng cã
quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bæ sung cho nhau nh»m môc ®Ých chung lµ qu¶n
lý tèt chi phÝ phôc vô cho c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh.
7
2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm.
2.1. Kh¸i niÖm.
Gi¸ thµnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi l-îng hoÆc ®¬n vÞ s¶n
phÈm (c«ng viÖc, lao vô) do doanh nghiÖp ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh.
Trong mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, toµn bé c¸c chi phÝ s¶n xuÊt chÕ t¹o
s¶n phÈm lu«n lu«n ®-îc biÓu hiÖn ë 2 mÆt : §Þnh tÝnh vµ ®Þnh l-îng.
MÆt ®Þnh tÝnh lµ c¸c yªu tè chi phÝ hiÖn vËt hay b»ng tiÒn tiªu hao trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. Cßn mÆt ®Þnh l-îng thÓ hiÖn ë møc ®é
tiªu hao cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o ®Ó
cÊu thµnh nªn s¶n phÈm biÓu hiÖn b»ng th-íc ®o tæng qu¸t lµ th-íc ®o gi¸ trÞ.
2.2. B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n lu«n chøa ®ùng hai mÆt kh¸c nhau vèn cã bªn
trong nã ®ã lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®· chi ra vµ l-îng gi¸ trÞ sö dông thu ®-îc cÊu
thµnh trong khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh. Nh- vËy,
b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè chi
phÝ cña nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hai chøc n¨ng chñ yÕu lµ chøc n¨ng th-íc ®o
bï ®¾p chi phÝ s¶n xuÊt vµ chøc n¨ng lËp gi¸.
Toµn bé sè chi phÝ mµ doanh nghiÖp chi ra sÏ hoµn thµnh mét khèi
l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ph¶i ®-îc bï ®¾p b»ng chÝnh sè tiÒn thu vÒ
khi tiªu thô s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng gi¸ b¸n
cña s¶n phÈm, lao vô phô thuéc rÊt nhiÒu vµo quy luËt cung cÇu vµ sù tho¶
thuËn gi÷a kh¸ch hµng vµ doanh nghiÖp. Do vËy, chØ th«ng qua tieu thô míi
thùc hiÖn ®-îc gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm hµng ho¸. Gi¸ b¸n s¶n phÈm lµ
biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm lao vô ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸ thµnh s¶n phÈm
®Ó x¸c ®Þnh. Th«ng qua viÖc b¸n s¶n phÈm ®Î tõ ®ã ®¸nh gi¸ møc ®é bï ®¾p
chi phÝ s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ chi phÝ bá ra.
8
2.3. Ph©n lo¹i.
Cã 2 c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh chñ yÕu sau ®©y :
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh: Theo
c¸ch nµy gi¸ thµnh ®-îc chia thµnh 3 lo¹i :
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ
s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n l-îng kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh
møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu s¶n
xuÊt thùc tÕ ®· s¶n xuÊt ra trong kú.
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n: Theo c¸ch nµy, gi¸ thµnh bao
gåm :
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt toµn bé : lµ gi¸ thµnh bao gåm toµn bé c¸c ®Þnh phÝ
vµ biÕn phÝ thuéc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp,
chi phÝ s¶n xuÊt chung.
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt theo biÕn phÝ : chØ bao gåm c¸c biªn phÝ s¶n xuÊt kÓ
c¶ biÕn phÝ trùc tiÕp vµ biÕn phÝ gi¸n tiÕp.
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cã ph©n bæ hîp lý chi phÝ cè ®Þnh : bao gåm toµn bé
biÕn phÝ s¶n xuÊt vµ phÇn ®Þnh phÝ ®-îc ph©n bæ trªn c¬ së møc ho¹t ®éng
thùc tÕ so víi møc ho¹t ®éng chuÈn.
- Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n s¶n phÈm tiªu thô : bao gåm gi¸ thµnh s¶n
xuÊt céng c¸c chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸
tr×nh, gi÷a chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt vµ chÆt chÏ víi nhau. Tuy nhiªn
chóng còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau ®ã lµ :
- Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi thêi kú ph¸t sinh chi phÝ cßn gi¸ thµnh
l¹i g¾n víi khèi l-îng s¶n phÈm ,c«ng viÖc, lao vô s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh.
9
- Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm ®·
hoµn thµnh mµ cßn liªn quan ®Õn s¶n phÈm ®ang cßn dë dang cuèi kú vµ s¶n
phÈm háng. Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cña
s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng nh-ng l¹i liªn quan ®Õn chi phÝ
s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang kú tr-íc chuyÓn sang.
Song, chÝnh néi dung c¬ b¶n cña chóng ®Òu lµ biÓu hiÖn ®ång tiÒn cña
nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt nªn gi÷a
chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt vµ chÆt chÏ víi nhau. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¨n
cø, lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n xuÊt c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh.
II. §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
1.1. §èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n
xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm tra, gi¸m s¸t chi phÝ s¶n
xuÊt vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh.
Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, tuú thuéc vµo
lo¹i h×nh s¶n xuÊt vµ yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ cña doanh nghiÖp mµ
x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ khac nhau.
- C¨n cø vµo tÝnh chÊt s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt:
NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ
toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ. NÕu doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc
t¹p th× ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng s¶n phÈm tõng bé phËn, tõng
nhãm hoÆc chi tiÕt s¶n phÈm.
- C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt : nÕu lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th×
®èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ tõng s¶n phÈm, tõng c«ng tr×nh, tõng ®¬n ®Æt
hµng, …NÕu lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t, khèi l-îng lín th× ®èi t-îng tËp hîp
10
chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng nhãm s¶n phÈm hoÆc chi tiÕt s¶n phÈm tõng giai ®o¹n
c«ng nghÖ.
- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt : NÕu doanh nghiÖp tæ chøc
theo ph©n x-ëng, tæ ®éi th× ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ theo tõng ph©n x-ëng, tæ
®éi, nÕu kh«ng cã thÓ tËp hîp theo s¶n phÈm.
- C¨n cø vµo yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lý : NÕu tr×nh ®é h¹ch to¸n cµng
cao th× ®èi t-îng tËp hîp cµng cô thÓ, chi tiÕt.
1.2. Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph-¬ng ph¸p hay hÖ thèng
c¸c ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i, hÖ thèng c¸c chi phÝ
®· ph¸t sinh trong tõng thêi kú vµo c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n vµ ph©n chia chi phÝ
theo yÕu tè chi phÝ, kho¶n môc chi phÝ trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t-îng
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm nhiÒu lo¹i víi tÝnh chÊt vµ néi
dung kh¸c nhau. V× vËy, ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ vµo gi¸ thµnh s¶n
phÈm còng kh¸c nhau. Khi ph¸t sinh ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¶i ®-îc biÓu hiÖn
theo c¸c yÕu tè chi phÝ. Tuú vµo ®Æc ®iÓm cña chi phÝ chi ra vµ ®èi t-îng tËp
hîp chi phÝ ®Ó ¸p dông ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ cho hîp lý.
- Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp : ¸p dông trong tr-êng hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã
liªn quan trùc tiÕp ®Õn mét ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ. V× vËy chi phÝ s¶n xuÊt
cho tõng ®èi t-îng kÕ to¸n ph¸t sinh sÏ c¨n cø vµo chøng tõ ®Ó tiÕn hµnh tËp
hîp trùc tiÕp.
- Ph-¬ng ph¸p gi¸n tiÕp : ¸p dông khi mét lo¹i chi phÝ cã liªn quan ®Õn
nhiÒu ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp
cho tõng ®èi t-îng ®-îc. Tr-êng hîp nµy ph¶i lùa chän tiªu chuÈn hîp lý ®Ó
tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t-îng cã liªn quan theo c«ng thøc :
Ci
C
n
Ti
Ti
i 1
11
Trong ®ã :
+ Ci :chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi t-îng i.
+ C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp c©n ph©n bæ.
+ nTi: Tæng ®¹i l-îng cña tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ.
+ Ti: ®¹i l-îng cña tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ cho ®èi t-îng i.
Tiªu thøc ph©n bæ gi÷ vai trß quan träng khi tËp hîp chi phÝ theo ph-¬ng
ph¸p gi¸n tiÕp. ViÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ tuú thuéc vµo lo¹i chi phÝ vµ
c¸c ®iÒu kiÖn cho phÐp kh¸c nh- : ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, s¶n
l-¬ng s¶n xuÊt,...
2. §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
2.1. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
§èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô, do
doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn ®-îc tÝnh gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ.
X¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn trong
toµn bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. Do vËy, kÕ to¸n gi¸
thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, c¸c lo¹i s¶n phÈm
vµ lao vô mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt, tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ cung cÊp sö dông
cña chóng ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cho thÝch hîp.
- C¨n cø vµo t×nh h×nh tæ chøc s¶n xuÊt : NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt
®¬n chiÕc nh- :x©y l¾p c«ng tr×nh hoÆc h¹ng môc c«ng tr×nh,… th× tõng s¶n
phÈm, tõng c«ng viÖc s¶n xuÊt lµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu doanh nghiÖp
s¶n xuÊt nhiÒu, khèi l-îng lín th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ tõng lo¹i
s¶n phÈm hoÆc tõng nhãm s¶n phÈm hoµn thµnh.
- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt : NÕu quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi
cïng. NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh lµ nöa thµnh phÈm vµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng.
12
2.2. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
* Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph-¬ng ph¸p hoÆc hÖ thèng
ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña ®¬n vÞ s¶n phÈm. VÒ c¬ b¶n,
ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh bao gåm ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph-¬ng ph¸p tæng
céng chi phÝ, ph-¬ng ph¸p tû lÖ,... ViÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong tõng
doanh nghiÖp cô thÓ, tuú thuéc vµo ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh mµ cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p nãi trªn.
- Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp(Hay cßn gäi lµ ph-¬ng ph¸p gi¶n ®¬n): Ph-¬ng
ph¸p nµy gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh b»ng c¸ch : C¨n cø vµo chi phÝ s¶n
xuÊt ®· tËp hîp trong kú, chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm lµm dë dang cuèi kú ®Ó tÝnh
tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cho s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú vµ ®-îc
x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
= C + D®k – Dck
Z
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ ®-îc x¸c ®Þnh :
Z®v =
STP
Trong ®ã : : Tæng gi¸ thµnh tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
®v : Gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú.
D®k vµ Dck: chi phÝ cña SPDD ®Çu vµ cuèi k×.
Stp : S¶n l-îng thµnh phÈm hoµn thµnh.
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
gi¶n ®¬n, khÐp kÝn, ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi b¸o c¸o c¸c doanh nghiÖp.
Ph-¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp mµ qu¸
tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®-îc thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt, nhiÒu giai
®o¹n c«ng nghÖ, ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c bé phËn, chi tiÕt s¶n
phÈm hoÆc giai ®o¹n c«ng nghÖ hay bé phËn s¶n xuÊt.Gi¸ thµnh s¶n phÈm
®-îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc:
13
Z = Z1 + Z2 + ... + Zn
Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp khai th¸c,
dÖt, nhuém, c¬ khÝ chÕ t¹o, may mÆc.
Ph-¬ng ph¸p hÖ sè: Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong tr-êng hîp cïng
mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt víi cïng mét lo¹i NVL tiªu hao thu ®-îc
nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau.§èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy
tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt.§èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm do
quy tr×nh c«ng nghÖ ®ã s¶n xuÊt ra.
C¸c b-íc tÝnh gi¸ thµnh hÖ sè:
+Quy ®æi s¶n l-îng thùc tÕ tõng lo¹i s¶n phÈm theo hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh
ph©n bæ:
Tæng s¶n l-îng thùc tÕ quy ®æi ra s¶n
l-îng s¶n phÈm tiªu chuÈn
n
=
Si xH i
i 1
Trong ®ã:
Si: s¶n l-îng thùc tÕ cña lo¹i s¶n phÈm i.
Hi: hÖ sè quy ®Þnh cho s¶n phÈm lo¹i i.
+ C¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú cho c¶ quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm ra chi phÝ cña SPDD ®Çu kú, cuèi k× tÝnh tæng gi¸
thµnh cña c¶ liªn quan
phÈm theo tõng kho¶n môc (theo ph-¬ng ph¸p gi¶n ®¬n )
+ TÝnh tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng lo¹i s¶n phÈm
Ddh + Ctk - Dck
Zspi =
n
Si xH i
x SiHi
i 1
Zspi
Vµ Z®v =
STP
14
- Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ: Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi
c¸c doanh nghiÖp trong tr-êng hîp maf trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ
s¶n xuÊt ra nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i cã quy c¸ch, phÈm cÊp vµ chÊt l-îng
kh¸c nhau.
§Ó tÝnh gi¸ thµnh tr-íc hÕt ph¸i chän tiªu chuÈn ph©n bæ gi¸ thµnh, sau
®ã tÝnh tû lÖ gi¸ thµnh cña nhãm s¶n phÈm.
Tû lÖ gi¸ thµnh tõng
kho¶n môc
=
Gi¸ thµnh thùc tÕ cña nhãm s¶n phÈm
Tiªu chuÈn ph©n bæ
TÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ tõng quy c¸ch s¶n phÈm theo tõng kho¶n môc:
Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ
tõng quy c¸ch s¶n phÈm
=
Tiªu chuÈn ph©n bæ cã
trong tõng quy c¸ch
x
Tû lÖ tÝnh
gi¸ thµnh
- Ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ chi phÝ: Ph-¬ng ph¸p nµy phï hîp víi lo¹i h×nh doanh
nghiÖp trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt t¹o ra t¹o ra s¶n phÈm
chÝnh vµ c¸c s¶n phÈm phô liªn quan. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm
chÝnh hoµn thµnh trong kú, ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ toµn bé quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt.
C«ng thøc tÝnh: Z = C + D®k –Dck – Clt
Trong ®ã :
Z :tæng gi¸ thµnh cña ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
C :tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp ®-îc.
D®k vµ Dck : chi phÝ cña SPDD ®Çu kú vµ cuèi kú.
Clt :chi phÝ cÇn lo¹i trõ ra khái chi phÝ ®· tËp hîp ®-îc.
Ph-¬ng ph¸p liªn hîp: Lµ ph-¬ng ph¸p ¸p dông trong nh÷ng doanh
nghiÖp cã tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n
phÈm lµm ra ®ßi hái viÖc tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt hîp nhiÒu ph-¬ng ph¸p kh¸c
nhau.
15
III. H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kª
khai th-êng xuyªn.
1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ chi phÝ vÒ nguyªn liÖu chÝnh,
nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n
phÈm, cÊu thµnh nªn thøc thÓ cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra.
Khi phát sinh các khoản chi phí về nguyên vật liệu trực tiếp, kế toán
căn cứ vào phiếu xuất kho, các chứng từ khác có liên quan để xác định giá
vốn của số nguyên vật liệu dùng cho sản xuất chế tạo sản phẩm. Trên cơ sở
đó, kế toán tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp cho từng đối tượng kế
toán chi phí sản xuất cũng như từng đối tượng sử dụng trong doanh nghiệp,
công việc này thường được thực hiện trong “ bảng phân bổ nguyên vật liệu “
Công thức phân bổ như sau:
Chi phí vật liệu
phân bổ cho đối
tượng (hoặc sản
phẩm)
Tổng tiêu thức phân
=
bổ của từng đối
tượng (hoặc sản
Tỷ lệ
x
phân bổ
phẩm)
Trong đó:
Tỷ
lệ
phân bổ
=
Tổng chi phí vật liệu cần phân bổ
Tổng tiêu thức phân bổ của tất cả các đối tượng
Để theo dõi các khoản chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, kế toán sử dụng
tài khoản 621 Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.
Bên Nợ : Trị giá vốn nguyên liệu, vật liệu sử dụng trực tiếp cho sản
xuất, chế tạo sản phẩm hoặc thực hiện lao vụ dịch vụ trong kỳ.
Bên Có : Trị gi¸ vốn nguyên liệu, vật liệu sử dụng không hết, nhập lại kho
Trị giá của phế liệu thu hồi ( nếu có )
16
Kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp để tính giá thành sản phẩm
*Ph ư ơng ph áp h ạch to án c ụ th ể
- XuÊt kho nguyªn, vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n
phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô:
Nî TK 621: TËp hîp chi phÝ vËt liÖu.
Cã TK 152: Gi¸ thùc xuÊt dïng theo tõng lo¹i.
- Tr-êng hîp nhËn vËt liÖu vÒ kh«ng nhËp kho mµ xuÊt dïng trùc tiÕp
cho s¶n xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô, c¨n cø gi¸ thùc tÕ xuÊt
dïng:
Nî TK 621: TËp hîp chi phÝ vËt liÖu.
Nî TK 133(1331): ThuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ (nÕu cã).
Cã TK 331, 111, 112: VËt liÖu mua ngoµi.
Cã TK 411: NhËn cÊp ph¸t, nhËn liªn doanh.
Cã TK 154: VËt liÖu tù s¶n xuÊt hay thuª ngoµi gia c«ng.
- Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt:
Nî TK 152
Cã TK 621
- Cuèi kú, kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp theo tõng ®èi
t-îng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh:
Nî TK 154
Cã TK 621
17
S¬ ®å : S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
TK621
TK 151,152,331
111, 112,331,...
TK154
KÕt chuyÓn chi phÝ
vËt liÖu trôc tiÕp
VËt liÖu dïng
TK152
trùc tiÕp chÕ t¹o
s¶n phÈm ,
tiÕn hµnh ,lao vô
dÞch vô
VËt liÖu dïng
kh«ng hÕt nhËp
kho
2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho c«ng
nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô nhtiÒn l-¬ng chÝnh, l-¬ng phô vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l-¬ng (phô cÊp
khu vùc, ®¾t ®á, ®éc h¹i, phô cÊp lµm ®ªm, thªm giê…). Ngoµi ra, chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c quü B¶o hiÓm x· héi,
B¶o hiÓm Y tÕ, Kinh phÝ c«ng ®oµn do chñ sö dông lao ®éng chÞu vµ ®-îc tÝnh
vµ chi phÝ kinh doanh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh víi sè tiÒn l-¬ng ph¸t sinh cña
c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt.
§Ó theo dâi chi phÝ c«ng nh©n trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622
‚Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp‛. T¯i kho°n n¯y ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi
t-îng tËp hîp chi phÝ nh- tµi kho¶n 621.
Bªn Nî: TËp hîp chi ph× c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc
hiÖn lao vô, dÞch vô.
Bªn cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
18
Tµi kho¶n 622 cuèi kú kh«ng cã sè dPh-¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ:
Nî TK 622
Cã TK 334: Tæng sè tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp.
- TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ quy ®Þnh (19%)
Nî TK 622
Cã TK 338( 3382, 3383, 3384)
- Cuèi kú, kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Nî TK 154
Cã TK 622
TK621
TK 151,152,331
111, 112,331,...
TK154
KÕt chuyÓn chi phÝ
vËt liÖu trôc tiÕp
VËt liÖu dïng
TK152
trùc tiÕp chÕ t¹o
s¶n phÈm ,
tiÕn hµnh ,lao vô
dÞch vô
VËt liÖu dïng
kh«ng hÕt nhËp
kho
3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung.
§Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n
627 ‚ Chi phÝ s°n xuÊt chung‛ më chi tiÕt theo tõng ph©n xëng, tæ ®éi
Bên Nợ : Tập hợp các chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ
Bên Có : C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung
Kết chuyển, phân bổ vào tài khoản 154.
19
C¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ®-îc ph©n bæ, kÕt chuyÓn vµo
chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
TK 627 më chi tiÕt cho tõng ph©n x-ëng vµ chi tiÕt thµnh c¸c kho¶n môc.
TK 6271 – Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng.
TK 6273 – Chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô.
TK 6274 – Chi phÝ khÊu hao TSC§.
TK 6277 – Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
TK 6278 – Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
S¬ ®å
:
S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp
chi phÝ s¶n xuÊt chung
TK 627
TK 334, 338
Chi phÝ nh©n viªn
TK 111, 112, 152
C¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC
TK 152, 153
TK 154
Chi phÝ vËt liÖu, dông cô
KÕt chuyÓn CPSXC
TK 214, 111, 331
Chi phÝ SXC ph¸t sinh
trong kú
4. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang.
* Tổng hợp chi phí sản xuất.
Để tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, kế toán sử
dụng TK 154 – Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. Tài khoản này dùng
tổng hợp chi phí sản xuất phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm, lao vụ,
20
- Xem thêm -