Tài liệu Hình thành kĩ năng cảm thụ và phân tích thơ cho hs bậc thcs

Teân ñeà taøi: Hình thành kĩ năng cảm thụ và phân tích thơ cho HS bậc trung học cơ sơû I. THÖÏC TRAÏNG TRÖÔÙC KHI COÙ SAÙNG KIEÁN 1. Thuaän lôïi: - Trong tình hình ñaát nöôùc ñoåi môùi, ñaûng nhaø nöôùc raát quan taâm ñeán vieäc phaùt trieån söï nghieäp giaùo duïc. - Ñeå ñaåy maïnh vaø naâng cao chaát löôïng giaùo duïc ñaùp öùng yeâu caàu thôøi kì ñaát nöôùc ñoåi môùi; Ñaûng, nhaø nöôùc ta ñaõ kòp thôøi hoaïch ñònh ñöôøng loái chính saùch mang tính chieán löôïc ñeå phaùt trieån söï nghieäp giaùo duïc ñaøo taïo. - Coù ñoäi nguõ CB, CC, ñoâng ñaûo, coù laäp tröôøng tö töôûng vöõng vaøng, coù baûn lónh nieàm tin, coù söï say meâ saùng taïo trong hoïc taäp coâng taùc. - Coù moät löïc löôïng hoïc sinh ñoâng ñaûo, caùc em laø ñaïi dieän cho truyeàn thoáng voâ cuøng hieáu hoïc cuûa daân toäc ta. - Coù cô sôû vaät chaát trang thieát bò ñaùp öùng nhu caàu daïy vaø hoïc. - Coù caû moät xaõ hoäi ñang höôùng veà giaùo duïc 2. Khoù khaên:. - Maët baèng daân trí thaáp, chöa ñoàng ñeàu. - Do taùc ñoäng cuûa xaõ hoäi, löïc löôïng hoïc sinh cuûa chuùng ta hieän nay vaãn coøn nhieàu baát caäp trong nhaän thöùc. Ñoù laø caùc chöùng beänh yû laïi, thuï ñoäng, keùm vöôn leân,thieáu öôùc mô. Phong traøo hoïc taäp vaø reøn luyeän chöa coù nhöõng daáu hieäu khaû quan. - Soá hoïc sinh hoïc gioûi boä moân vaên trong nhaø tröôøng coøn quaù ít. Beân caïnh ñoù soá hoïc sinh hoïc yeáu vaãn coøn chieám tæ leä khaù cao. Ñieàu nhìn thaáy roõ tröôùc maét soá hoïc sinh yeâu thích boä vaên chöông chæ ñeám treân ñaàu ngoùn tay. Nhìn chung caùc em ñeán tröôøng ñang tieáp thu baøi giaûng moät caùch thuï ñoäng,hoïc coù veû nhö ñoái phoù chöù khoâng phaûi laø nieàm ñam meâ. -Daáu hieäu hoïc vaên hieän nay coøn gaëp khoù khaên laø khaâu gôïi yù töôûng trong hoïc sinh ñeå caùc em höùng thuù hoïc vaên ñaây laø ñieàu voâ cuøng nan giaûi.Neân ngöôøi giaùo vieân daïy vaên hieän nay laïi gaùnh theâm moät gaùnh naëng ñoù laø xaây döïng neân moät taâm hoàn ñeïp, trong saùng ñeå caùc em coù höôùng ñi ñuùng ñaén trong töông lai. - Soá phuï huynh coù neàn neáp giaùo duïc con em thaät chu ñaùo chieám tæ leä coøn ít Hình thaønh kó naêng caûm thuï vaø phaân tích thô cho HS baäc THCS 1. ÑOÏC THÔ: Coù nhieàu caùch ñoïc -Ñoïc ñeå reøn luyeän kó naêng hình thaønh ngöõ ñieäu. - Ñoïc ñeå reøn luyeän kó naêng caûm thuï taùc phaåm Chính vì vaäy ñeå caûm thuï vaø phaân tích thô, ñieàu quan troïng ñaàu tieân laø khaâu ñoïc (hs phaûi ñoïc thaät kó, ñoïc nhieàu laàn, ñoïc thuoäc baøi thô-phaûi naâng ñöôïc möùc ñoä ñoïc töø roõ raøng, troâi chaûy,löu loaùt leân ñoïc hay vaø dieãn caûm.)neáu laøm ñöôïc nhö vaäy môùi coù nhöõng ñieàu kieän toát ñeå caûm thuï vaø phaân tích thô. Ví duï: Baøi Con meøo… Con meøo maø treøo caây cau, Hoûi thaêm chuù chuoät ñi ñaâu vaéng nhaø? Chuù chuoät ñi chôï ñöôøng xa, Mua maém mua muoái gioã cha chuù meøo. -Ñoïc theá naøo ñeå thaáy ñöôïc baøi ñoàng dao raát vui, raát hay maø raát coù yù nghóa, muoán laøm ñöôïc ñieàu ñoù thì hs theå hieän ñöôïc gioïng ñoïc vöøa vui, vöøa dí doûm vaø haøi höôùc. -Meøo hoûi thaêm ñeå toû yù tình baïn, nhöng coù thöïc nhö theá khoâng? Chuoät ñaõ khoâng traû lôøi nhöng coù ai ñoù ñaõ traû lôøi hoä. Chuoät khoâng coù nhaø ñaâu, chuoät ñi vaéng, nhöng ñi ñaâu? Ñi chôï mua maém mua muoái veà gioã cha meøo. Ñieàu buoàn cöôøi naøy cho thaáy chuoät ñaõ bieát thöøa meøo laø theá naøo roài. Chuoät vöøa bieát caûnh giaùc vöøa bieát choïc laïi meøo. Hay caâu: “Ñeâm thu buoàn laém chò haèng ôi! Traàn theá em nay chaùn nöûa roài” HS ñoïc nhö theá naøo, ñeå cho caùc baïn hieåu ñöôïc thi só ñang thoát ra tieáng keâu, tieáng keâu buoàn chaùn ñeán nao loøng. Tieáng keâu thaät chaân thaønh (buoàn laém),tieáng noùi thaät tha thieát (chò haèng ôi), lôøi xöng hoâ thaät thaân maät (em chò) Hay caâu: “Ngoaûnh coå troâng soâng roäng giôøi khuya Vì chöng nöôùc caïn naëng neà em daùm keâu ai!” HS ñoïc theá naøo, ñeå caùc baïn thaáy ñöôïc ñeâm khuya, thôøi ñieåm ñen toái nhaát trong ñeâm, moät mình ngöôøi phuï nöõ vôùi caùi caûnh soâng roäng trôøi khuya môùi vaéng veû tónh mòch laøm sao! ngöôøi phuï nöõ khoâng keâu than gì, chæ daèn loøng chòu ñöïng. Hay caâu: “Gaäm moät khoái caêm hôøn trong cuõi saét” Vôùi caùc thanh traéc daøy ñaëc, caâu thô raén ñanh laïi nhö moät lôøi giaän döõ, neân trong loøng chöùa ñaày taâm traïng caêm uaát. 2. TÌM TÖØ NGÖÕ HÌNH AÛNH ÑEÅ KHAI THAÙC NOÄI DUNG: Ñeå phaân tích thaønh coâng moät taùc phaåm, ñieáu heát söùc quan troïng laø hoïc sinh bieát naém baét nhöõng töø ngöõ, hình aûnh maø taùc giaû göûi gaém vaøo trong baøi thô baøi vaên. Ví duï: BAØI: Caùi Boáng Caùi boáng laø caùi boáng bang, Kheùo saûy kheùo saøng cho meï naáu côm Meï boáng ñi chôï ñöôøng trôn, Boáng ra gaùnh ñôõ chaïy côn möa röøng. Ñeå phaân tích ñöôïc baøi thô treân tröôùc heát caùc em phaûi hieåu ñöôïc caùi boáng, caùi boáng bang coù nghóa laø gì. ÔÛ mieàn thoân queâ xöa, ngöôøi ta hay ñaët teân con baèng caùch laáy teân con chim con caù. Neáu laø chim ngöôøi ta goïi laø coø, neáu laø caù ngöôøi ta goïi laø boáng. Con caù deã aên, coù caûm tình thaân thöông nhaát vôùi daân queâ laø con caù boáng. Coâ gaùi nhoû trong nhaø ngöôøi daân, thöôøng ñöôïc ñaêït teân laø boáng. Boáng bang laø teân goïi trìu meán thaân thöông nhaát ñeå chæ caùc coâ beù gaùi aáy.Vöøa nhoû nhaén hieàn laønh ngoan ngoaõn, thích lao ñoäng, thích laøm vieäc giuùp gia ñình, nhaát laø giuùp meï cuûa boáng Hay baøi ca dao: Gì ñeïp baèng sen Trong ñaàm gì ñeïp baèng sen, Laù xanh boâng traéng laïi chen nhò vaøng. Nhò vaøng boâng traéng laù xanh, Gaàn buøn maø chaúng hoâi tanh muøi buøn. Caàn chuù yù caùc töø “ñaàm, ñeïp, baèng sen, xanh, traéng, vaøng, gaàn buøn chaúng hoâi tanh muøi buøn”. Coù theå noùi hoa sen chæ moïc ôû döôùi ñaàm thoâi; sen laø moät loaïi hoa raát ñeïp, söï hoäi tuï cuûa nhieàu maøu saéc cho thaáy khoâng coù loaøi hoa naøo ñeïp ñeán nhö vaäy. Sen nôû döôùi ñaàm, döôùi ao, nhieàu buøn nöôùc ñuïc, soáng giöõa söï hoâi tanh maø sen vaãn thôm tho ñeán laï thöôøng. Hoaøn caûnh xaáu xa nhöng vaãn giöõ ñöôïc söï trong saïch vaø thanh cao. Hay caâu: “ta naèm daøi troâng ngaøy thaùng daàn qua” -Caàn chuù yù caùc töø “ta, naèm daøi, ngaøy thaùng daàn qua”. Ngoâi nhaân xöng ta, chöùa ñöïng saéc thaùi kieâu haõnh, töï cao, bieát roõ giaù trò cuûa mình, nhöng cuoái cuøng cuõng phaûi thôû daøi, nhaãn nhuïc, ñaønh phaûi chaáp nhaän söï thaät cay ñaéng trôù treâu nghieät ngaõ. Hay trong khoå thô ñaàu cuûa baøi thô oâng ñoà coù vieát: “Moãi naêm hoa ñaøo nôû Laïi thaáy oâng ñoà giaø Baøy möïc taøu giaáy ñoû Beân phoá ñoâng ngöôøi qua.” Trong ñoaïn thô treân ta caàn chuù yù caùc töø ngöõ sau: “ñaøo nôû, oâng ñoà giaø, möïc taøu, giaáy ñoû, phoá ñoâng ngöôøi qua” Moãi khi teát ñeán, hoa ñaøo nôû, laïi thaáy oâng ñoà cuøng möïc taøu, giaáy ñoû beân heø phoá ñoâng ngöôøi qua laïi, nhö goùp maët vaøo caùi ñoâng vui, naùo nhieät cuûa phoá phöôøng. Hình aûnh ñoù ñaõ trôû thaønh thaân quen nhö khoâng theå thieáu ñöôïc trong dòp teát ñeán. Hay hình aûnh: “laù vaøng rôi treân giaáy ngoaøi trôøi möa bòu bay” Hình aûnh laù vaøng rôi voán ñaõ gôïi söï taøn taï, buoàn baõ; Hình aûnh möa buïi bay, vaäy sao maø aûm ñaïm, maø laïnh leõo tôùi buoát giaù, caû ñaát trôøi cuõng xoùt xa, buoàn baõ cuøng vôùi oâng ñoà. Hình aûnh ñaëc taû caùnh buoàm qua hai caâu thô sau: “Caùnh buoàm giöông to nhö maûnh hoàn laøng Röôùn thaân traéng bao la thaâu goùp gioù…” Caùnh buoàm khi no gioù phoàng leân, caêng ñaày, gôïi caûm. Daùng voùc hieân ngang, phoùng khoaùng ñaày sinh khí cuûa caùnh buoàm chính laø hôi thôû, laø linh hoàn cuûa moät vuøng queâ laøm ngheà chaøi löôùi. Caùch so saùnh tinh teá theå hieän khaùt voïng, söùc maïnh cuûa con ngöôøi giöõa töï nhieân vaø tính caùch kieân cöôøng luoân ñoái dieän vôùi söï huøng vó, maõnh lieät cuûa bieån caû, baõo toá, möùaâ, soùng thaàn, maây muø, ñeâm toái. 3 . Caûm nhaän veà nhòp ñieäu cuûa lôøi thô: Nhòp ñieäu goùp phaàn laøm cho lôøi thô trôû neân trong saùng, taïo söï haáp daãn quyeán ruõ; giuùp cho ta caûm nhaän coù nhöõng luùc vui, luùc buoàn, luùc dí doûm, luùc haøi höôùc, luùc maõnh lieät… Ví duï: “Vaãn laø haøo kieät vaãn phong löu Chaïy moûi chaân thì haõy ôû tuø.” ÔÛ caâu thô 1, nhòp thô ñang laø 4/3, sang caâu thô 2 nhòp thô ñaõ ñöôïc thay ñoåi chuyeån thaønh 3/4; chuyeån nhö vaäy laø hoaøn toaøn coù duïng y ù(Nhaø tuø chính laø nôi ngöôøi tuø yeâu nöôùc reøn luyeän yù chí, suy nghó ñeå ruùt ra baøi hoïc, tieáp tuïc con ñöôøng daáu tranh, bieán caùi ruûi thaønh caùi may, bieán nhaø tuø thaønh nôi nghæ ngôi ít laâu, thaønh tröôøng hoïc caùch maïng, ñaõ trôû thaønh quan nieäm soáng vaø ñaáu tranh cuûa ngöôøi C/ maïng). 4. Caûm nhaän veà nhaïc ñieäu cuûa baøi thô: Ví duï: khi phaân tích baøi thô” Tieáng choåi tre” ôû lôùp 7 Giaùo vieân höôùng daãn cho hoïc sinh ñi saâu tìm hieåu nhaïc ñieäu baøi thô, töø ñoù khaéc hoaï hình töôïng aâm thanh tieáng choåi tre-Hình aûnh chò lao coâng laëng leõ maø söøng söõng, caûm xuùc toân kính cuûa taùc giaû vôùi ngöôøi lao ñoäng ñang giöõ ñeïp cuoäc ñôøi. 5. Caûm nhaän veà giaù trò ngheä thuaät trong thô ca: Ngheä thuaät laø phöông tieän ñeå bieåu ñaït noâi dung, ngheä thuaät coù ñeïp thì taùc phaåm môùi coù theå hay ñöôïc. Ñeå caûm thuï, phaân tích baøi thô ta caàn khai thaùc trieät ñeå caùc bieän phaùp tu töø ñöôïc göûi gaém trong baøi thô Ví duï trong baøi : Duø ai… “Duø ai noùi ngaû noùi nghieâng, Loøng ta vaãn vöõng nhö kieàng ba chaân.” Caùi kieàng laø moät vaät duøng raát quen thuoäc ôû caùc beáp aên; kieàng ba chaân ñöôïc xem nhö laø vaät tieâu bieåu cho söï vöõng vaøng chaéc chaén. Con ngöôøi ta, ai coù yù chí kieân ñònh, khoâng chòu aûnh höôûng xaáu beân ngoaøi, ngöôøi aáy ñöôïc xem laø ngöôøi vöõng vaøng, cuõng gioáng nhö kieàng ba chaân ñöôïc ngöôøi ta luoân luoân söû duïng. Ngoaøi bieän phaùp tu töø keå treân coøn coù voâ soá nhöõng bieän phaùp tu tö økhaùc khi phaân tích caùc em caàn chuù yù khai thaùc trieät ñeå, môùi coù theå thaønh coâng trong vieäc khaùm phaù taùc phaåm vaên chöông. 6. Reøn luyeän tö duy saùng taïo: Tö duy saùng taïo laø moät trong nhöõng toá chaát voâ cuøng caàn thieát ñoái vôùi hoïc sinh trong vieäc caûm thuï vaø phaân tích thô ca. Ví duï: Trong baøi thô “Caûm nghó trong ñeâm thanh tónh” cuûa Lí Baïch trong chöông trình vaên hoïc lôùp 7 coù vieát: “ Ñaàu giöôøng aùnh traêng roïi Ngôõ maët ñaát phuû söông Ngaång ñaàu nhìn traêng saùng Cuùi ñaàu nhôù coá höông” Ñeå hoïc sinh lôùp 7 caûm thuï vaø phaân tích ñöôïc baøi thô treân ñaït ôû möùc ñoä trung bình cuõng laø moät vaán ñeà khoù. Chính vì vaäy giaùo vieân laïi phaûi ñaët ra nhieàu tình huoáng ñeå töøng böôùc daãn daét hoïc sinh caûm thuï vaø phaân tích ñuùng troïng taâm cuûa baøi thô. Ñieàu ñaàu tieân chính laø ñaët nhöõng caâu hoûi ñeå caùc em phaùt trieån tö duy saùng taïo. Ví duï: caùc em haõy neâu caûm nhaän cuûa mình veà noäi dung cuûa baøi thô treân. Sau moät phuùt suy nghó thì raát nhieàu caùnh tay HS giô leân ñeå ñöôïc baøy toû yù kieán cuûa mình; Coù nhöõng yù kieán laøm thaày giaùo vui (vì nhieàu hay ít caùc em ñaõ naém ñöôïc yù ñoà cuûa taùc giaû) nhöng coù nhöõng yù kieán laøm ta giaät mình; giaät mình ôû ñaây khoâng phaûi laø hay quaù maø laø quaù ngaây ngoâ vaø toû ra khoâng hieåu bieát gì.Sau ñaây toâi xin trích moät soá yù kieán cuûacaùc em ñeå chuùng ta suy ngaãm. Thöa thaày baøi thô noùi veà aùnh traêng chieáu leân ñaàu giöôøng cuûa taùc giaû. Thöa thaày baøi thô ñaõ mieâu taû moät ñeâm traêng saùng. Thöa thaày ñeâm traêng saùng neân taùc giaû nhìn thaáy raát nhieàu söông. Thöa thaày vì ñeâm traêng ñeïp neân taùc giaû luoân luoân ngaém nhìn traêng. Thöa thaàyTrong ñeâm traêng saùng, ñeïp taùc giaû coù nhöõng luùc ngaång ñaàu nhìn traêng, coù nhöõng luùc cuùi ñaàu nhôù coá höông. Coù theå noùi caùc caâu traû lôøi aáy chính laø tö duy cuûa caùc em; ñeå cho tö duy cuûa caùc em caøng ngaøy caøng coù hieäu quaû; thaày giaùo phaûi löôïm laët, nhaän xeùt laøm sao ñeå khích leä ñöôïc tinh thaàn hoïc taäp cuûa caùc em ñaây laø ñieàu ñaùng quyù vaø töø ñoù caùc em laïi caøng höùng thuù hôn trong hoïc taäp. Thaày coù haøi loøng vôùi yù kieán cuûa caùc em; vì yù kieán cuûa caùc em ñeàu coù nhöõng yù ñuùng nhö (baøi thô coù mieâu taû ñeâm traêng, trong ñeâm traêng aáy coù maët ñaát phuû ñaày söông, taùc giaû coù ngaång ñaàu nhìn traêng, coù cuùi ñaàu nhôù coá höông) tuy vaäy caùc yù ñuùng cuûa caùc em coøn noâng caïn quaù chöa ñi vaøo yù troïng taâm maø taùc giaû muoán göûi gaém vaøo trong baøi thô naøy.) Chuùng ta haõy cuøng chia seõ vôùi yù kieán cuûa moät soá baïn sau ñaây nheù. - Thöa thaày theo em baøi thô treân theå hieän ñöôïc taâm söï u hoaøi cuûa taùc giaû veà moät noãi nhôù mong khaéc khoaûi. - Thöa thaày theo em baøi thô ñaõ theå hieän ñöôïc noãi nhôù queâ da dieát saâu naëng. Thöa thaày baøi thô theå hieän ñöôïc caùi chaát laõng maïn, tröõ tình, noàng aám, cuûa moät taám loøng ñaày traéc aån. -Thöa thaày theo em baøi thô laø moät böùc tranh ñeïp ñaäp vaøo maét em vaø trong noù aån chöùa moät noãi loøng. -Thöa thaày theo em baøi thô laø söï hoaø quyeän cuûa moät ñeâm traêng ñaày thô vaø qua ñoù taùc giaû göûi ñeán cho caùc em moät thoâng ñieäp thaät quyù baùu ñoù chính laø loøng yeâu queâ höông da dieát chaùy boûng . Khi nghe ñöôïc caùc yù kieán aáy, caùc baïn coù caûm nhaän ñöïôïc ñieàu gì? Ña soá caùc baïn ñeàu ñoàng tình khaù hay vaø raát hay. Coù theå noùi taâm theá caûm xuùc cuûa moät giôø daïy thô ñaõ ñöôïc daâng traøo trong loøng ngöôøi daïy vì ñaõ tìm thaáy ñöôïc ôû caùc em, moät taâm hoàn moät söï nhaïy caûm khaù tinh teá, moät traùi tim ñaày khaùt voïng muoán tìm hieåu vaø khaùm phaù thô ca. Nhö vaäy ñeå coù ñöôïc söï tö duy saùng taïo trong vieäc caûm thuï phaân tích thô ca khoâng phaûi laø moät sôùm moät chieàu chuùng ta coù theå laøm ñöôïc ngay maø laø caû moät quaù trình höôùng daãn cuûa thaày vaø söï khoå luyeän cuûa troø ( daïy theá naøo, hoïc theá naøo, phöông phaùp hoïc ra laøm sao, töøng böôùc taïo cho caùc em söï töï chuû ñoäng tìm ñeán vôùi vaên thô; nhöng coù theå noùi vai troø cuûa ngöoøi thaày laø yeáu toá voâ cuøng quan troïng, trong vieäc daãn daét, gôïi yù töôûng, hình thaønh cho caùc em nhöng xuùc caûm tình caûm trong nhöõng giôø daïy vaên chöông, ñöøng ñeå giôø vaên cuûa chuùng ta trôû neân khoâ cöùng teû nhaït, laïnh luøng, nhaøm chaùn. -Ví duï: ôû khoå thô ñaàu trong baøi thô OÂâng Ñoà cuûa Vuõ Ñình Lieân coù vieát: “Moãi naêm hoa ñaøo nôû Laïi thaáy oâng ñoà giaø, Baøy möïc taøu giaáy ñoû Beân phoá ñoâng ngöôøi qua.” Ñeå taïo cho caùc em bieát tö duy saùng taïo, ñieàu coát loõi laø caùc em phaûi coù toá chaát, nhöng moät phaàn lôùn coøn phuï thuoäc ôû ngöôøi thaày.Sau ñaây toâi xin giôùi thieäu moät vaøi caâu hoûi cuûa giaùo vieân ñöa ra ñeå caùc em phaùt trieån oùc tö duy saùng taïo trong vieäc caûm thuï vaø phaân tích thô ca, ñeå ta suy ngaãm vaø coù theå löïa choïn phöông aùn hay nhaát. - Em haõy cho bieát ñoaïn thô treân neâu vaán ñeà gì? - Em haõy neâu caûm nhaän cuûa em veà ñoaïn thô treân? - Em haõy neâu yù töôûng cuûa mình veà khoå thô treân? - Em coù caûm xuùc gì sau khi ñoïc khoå thô treân? - Thôøi gian vaø böùc tranh vaøng son cuûa oâng ñoà ñaõ ñöôïc theå hieän nhö theá naøo qua khoå thô treân. - Böùc tranh ngaøy teát thaät vui veû, soáng ñoäng, ñaày saéc maøu trong ñoù coù söï ñoùng goùp cuûa oâng ñoà ñöôïc theå hieän nhö theá naøo qua khoå thô treân. - Söùc soáng ngaøy teát cuûa nhaân daân ta trong thôøi khaéc aáy voâ cuøng aán töôïng, trong ñoù hình aûnh oâng ñoà khoâng theå thieáu ñöôïc. Em hieåu ñieàu naøy nhö theá naøo thoâng qua ñoaïn thô treân. - Böùc tranh ngaøy teát traøn ñaày söùc soáng, ñoâng vui, naùo nhieät, ñaày saéc maøu; söï goùp maët cuûa oâng ñoà caøng laøm cho caùi teát trôû neân ñaày yù nghóa; nhöng ít nhieàu trong khoå thô ñaõ nhen nhoùm taâm söï buoàn thöông cuûa oâng ñoà; Em hieåu ñieàu aáy nhö theá naøo qua khoå thô treân. - Trong taát caû caùc tình huoáng treân tình huoáng naøo cuõng giuùp caùc em veà söï tö duy, nhöng tình huoáng naøo laø tình huoáng taïo hieäu quaû tö duy cao nhaát. Ñoù chính laø vaán ñeà maø caùc thaày coâ giaùo caàn chuù yù, ñeå töø ñoù taïo cho giôø daïy vaên trôû neân khoâng khoâ khan nhaøm chaùn. 7. Lieân töôûng töôûng töôïng trong taùc phaåm vaên hoïc: Trong taùc phaåm vaên hoïc khaû naêng lieân töôûng vaø töôûng tuôïng heát söùc phong phuù muoân maøu muoân ve,û nhöng cuõng ñaày tính saùng taïo ngheä thuaät. Noù laø yeáu toá quan troïng trong quaù trình tieáp nhaän, khai thaùc chieám lónh noäi dung ngheä thuaät. Ví duï trong caâu thô sau: “Tröôùc sau naøo thaáy boùng ngöôøi, Hoa ñaøo naêm ngoaùi coøn cöôøi gioù ñoâng.” HS phaùt hieän ra ñaây laø moät kieåu lieân töôûng ñoái laäp cuûa taùc giaû theo quan heä maát coøn. Trong vieäc caûm thuï taùc phaåm böôùc ñaàu caùc em ñaõ bieát suy nghó nhaän bieát caùc hình aûnh ngheä thuaät qua ngoân töø. Trong ñoù phaùt huy tính tích cöïc chuû ñoäng, saùng taïo, tö duy ñeå phaùt hieän nhöõng ñaëc ñieåm vaø noäi dung ngheä thuaät ñaëc saéc. Töø ñoù yù thöùc hoïc taäp cuûa caùc em ñöôïc naâng cao, nhaát laø khi tham gia caùc hoaït ñoäng toå nhoùm; caùc em cuøng nhau suy nghó, xaây döïng goùp phaàn laøm cho vieäc caûm thuï trôû neân coù hieäu quaû hôn; reøn luyeän cho caùc em tính ñoäc laäp suy nghó, tìm toøi, ñöôïc trình baøy nhöõng suy nghó , hieåu bieát rieâng cuûa mình, töø ñoù caùc em trôû neân töï tin, bieát phaùt huy tieàm naêng cuûa chính mình ñeå caûm thuï taùc phaåm. IV. AÙP DUÏNG SAÙNG KIEÁN VAØO GIAÛNG DAÏY: Trong moãi giôø giaûng daïy caûm thuï vaø phaân tích taùc phaåm, giaùo vieân ñeàu phaûi döïa vaøo tình hình thöïc tieãn cuûa lôùp ñeå phaân nhoùm chia toå vaø ñaët ra heä thoáng caâu hoûi thaät phong phuù cho nhieàu ñoái töôïng cuøng tham gia phaùt hieän nhöõng kieán thöùc troïng taâm cuûa taùc phaåm. Giaùo vieân luoân luoân coi troïng suy nghó yù kieán cuûa hoïc sinh nhaèm khích leä ñoäng vieân caùc em, töø ñoù caùc em daàn daàn hình thaønh kó naêng ñoäc laäp trong vieäc tieáp caän vôùi taùc phaåm. Hình thaønh cho caùc em kó naêng caûm thuï vaø phaân tích taùc phaåm vaên hoïc thoâng qua caùc böôùc ñaõ ñöôïc giôùi thieäu ôû caùc phaàn tröôùc cuûa saùng kieán. Coù theå noùi heä thoáng caâu hoûi cuûa giaùo vieân goùp phaàn quyeát ñònh vieäc hình thaønh khaû naêng caûm thuï vaø phaân tích taùc phaåm vaên hoïc. Neân giaùo vieân ñaëc bieät chuù yù ñaàu tö nghieân cöùu, tìm toøi, saùng taïo laøm cho heä thoáng caâu hoûi trôû neân phong phuù, haáp daãn sinh ñoäng. - Ví duï: qua baøi thô “qua ñeøo ngang”em haõy hình dung caûnh töôïng ñeøo ngang vaøo luùc chieàu taø qua taâm töôûng cuûa taùc giaû. Chuùng ta raát ñoàng tình vôùi nhaän xeùt, cuoäc ñôøi thô cuûa Teá Hanh gaén lieàn vôùi queâ höông. Em hieåu ñieàu naøy nhö theá naøo qua baøi thô” queâ höông”cuûa Teá Hanh. V. KEÁT QUÛA: Qua quaù trình giaûng daïy, giaùo vieân ñaõ sô keát, ñaùnh giaù khaû naêng caûm thuï vaø phaân tích thô cuûa HS ôû lôùp mình phuï traùch cho thaáy : khaû naêng caûm thuï vaø phaân tích ôû caùc em coù nhieàu tieán boä roõ reät. - khaâu ñoïc ñeå caûm thuï ñaõ ñöôïc naâng leân moät böôùc. - khaû naêng caûm thuï ôû caùc em khaù phong phuù. -Qua phaân tích ñaùnh giaù, kieán thöùc cuûa caùc em hoïc sinh ñeàu xuaát phaùt töø nhöõng hieåu bieát cuûa chính mình; nhieàu em ñaõ baùm saùt taùc phaåm, laáy ñoù laøm caên cöù xuaát phaùt ñieåm vaø kieåm chöùng cho vieäc caûm thuï vaø phaân tích.Coù nhieàu hoïc sinh caûm thuï vaø phaân tích khaù toát veà nhöõng taùc phaåm thô ca. Sau ñaây toâi xin giôùi thieäu moät vaøi hoïc sinh caûm thuï vaø phaân tích moät vaøi neùt veà baøi thô “qua ñeøo ngang” nhö sau: Khi ñi tôùi ñeøo ngang taùc giaû caûm nhaän moät beân laø nuùi, moät beân laø bieån, nhìn ñeøo ngang gioáng nhö moät sôïi chæ xanh môø caét ngang bôø bieån, laàn ñaàu xa queâ taùc giaû baét gaëp caûnh baùt ngaùt nuùi röøng treân con ñeøo chaïy xoâ ra bieån luùc chieàu taø, baø ñöùng ngaém maø loøng raïo röïc baâng khuaâng. Coù em coù khaû naêng caûm thuï khaù ñaëc bieät: “ Khoâng gian noái tieáp trôøi, nuùi roài bieån maø laïi rôøi raïc nhö moãi caûnh moãi nôi. Khaùc vôùi maûnh tình rieâng nhoû nhaët laø caû moät theá giôùi noäi taâm, laø noãi buoàn coâ ñôn thaêm thaúm, chaúng bieát chia seõ cuøng ai. Caûnh ñeïp thì laëng leõ meânh moâng, hoang daõ, tieâu sô nhö böùc tranh sôn thuyû baèng thô.” Song beân caïnh ñoù cuõng coøn nhieàu hoïc sinh, caûm nhaän taùc phaåm coøn hôøi hôït, chung chung, noâng caïn, coù luùc sai leäch. Hieän töôïng aáy xuaát phaùt töø taâm lí ngaïi hoïc, ngaïi suy nghó, khoâng muoán hoïc moân vaên.Vì theá trong caùc tieát hoïc ngöõ vaên ta ñaëc bieät chuù troïng ñeán hoaït ñoäng nhoùm cuûa hoïc sinh. VI. KEÁT LUAÄN: Reøn luyeän kó naêng caûm thuï vaø phaân tích taùc phaåm laø moät trong nhöõng khaâu quan troïng trong vieäc naâng cao hieäu quaû hoïc vaên.Veà phía giaùo vieân chuùng ta phaûi ra söùc tìm toøi, nghieân cöùu, hoïc hoûi, luoân luoân tìm ra nhöõng caùi môùi ñeå gôïi daäy trong hoïc sinh, nieàm say meâ höùng thuù trong hoïc taäp; töøng böôùc thaép saùng trong caùc em tình yeâu vaên chöông. Treân ñaây laø moät vaøi yù töôûng nhaèm goùp phaàn naâng cao hieäu quaû hoïc taäp moân vaên ; raát mong caùc ñoàng chí thoâng caûm vì chöa coù theå ñaùp öùng vaø laøm haøi loøng caùc baïn. CHAÂN THAØNH CAÛM ÔN NGÖÔØI VIEÁT: NGUYEÃN NGOÏC TRUYEÀN -