Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
A. Lêi më ®Çu
Lîi nhuËn lµ môc tiªu hµng ®Çu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng. Nã lµ chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp biÓu
hiÖn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi còng lµ ®éng lùc
thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng c¶i tiÕn, ®æi míi, hîp lÝ ho¸ quy tr×nh
c«ng nghÖ, sö dông tèt c¸c nguån lùc, phÊn ®Êu h¹ thÊp gi¸ thµnh c¸ biÖt,
n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Doanh nghiÖp thu ®îc lîi nhuËn tøc lµ s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp ®îc thÞ trêng chÊp nhËn (c¶ vÒ chÊt lîng vµ gi¸ c¶), tõ ®ã
doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn më réng s¶n xuÊt - kinh doanh ®øng v÷ng vµ ph¸t
triÓn trong c¬ chÕ thÞ trêng.
Lîi nhuËn lµ nguån vèn quan träng ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng toµn bé nÒn
KTQD. Bëi v× lîi nhuËn lµ nguån h×nh thµnh nªn thu nhËp cña ng©n s¸ch Nhµ
níc, th«ng qua viÖc thu thuÕ lîi tøc, trªn c¬ së ®ã gióp cho Nhµ níc ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ - x· héi. Mét bé phËn lîi nhuËn kh¸c, ®îc ®Ó l¹i xÝ nghiÖp thµnh
lËp c¸c quü, t¹o ®iÒu kiÖn më réng quy m« s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng c¸n bé
c«ng nh©n viªn.
Tuy nhiªn, lîi nhuËn cã trë thµnh môc tiªu, ®éng lùc cña c¸c doanh
nghiÖp hay kh«ng cßn phô thuéc vµo chÝnh s¸ch ph©n phèi thu nhËp cña Nhµ
níc. §©y lµ mét chÝnh s¸ch tµi chÝnh quan träng, nã gi¶i quyÕt mèi quan hÖ vµ
lîi Ých kinh tÕ cña Nhµ níc, chñ së h÷u vµ ngêi lao ®éng trong viÖc ph©n phèi
kÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, chÝnh s¸ch ph©n phèi
thu nhËp hîp lÝ sÏ lµ mét ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng khuyÕn khÝch ngêi lao
®éng vµ c¸c doanh nghiÖp ra søc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt thóc
®Èy qu¸ tr×nh CNH - H§H. §ång thêi viÖc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tµi chÝnh - kÕ
to¸n thu nhËp vµ ph©n phèi thu nhËp t¹i c¸c doanh nghiÖp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho
Nhµ níc trong viÖc qu¶n lý ng©n s¸ch, ®iÒu tiÕt thu nhËp, ®¶m b¶o cho sù ph¸t
triÓn vµ t¨ng trëng bÒn v÷ng.
Trong qu¸ tr×nh ®i theo ®Þnh híng XHCN, Nhµ níc kh«ng ngõng tiÕn
hµnh söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n thu nhËp vµ ph©n
phèi thu nhËp cho phï hîp víi thùc tiÔn. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh thùc hiÖn còng
ph¸t sinh kh«ng Ýt vÊn ®Ò cÇn quan t©m gi¶i quyÕt vµ hoµn thiÖn thªm.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña lîi nhuËn vµ chÕ ®é ph©n phèi lîi
nhuËn ®Õn sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia, ®ång thêi ®îc sù híng dÉn tËn t×nh
cña thÇy gi¸o - TS. NguyÔn V¨n C«ng - em xin m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: Bµn vÒ
chÕ ®é tµi chÝnh vµ kÕ to¸n thu nhËp vµ ph©n phèi thu nhËp hiÖn hµnh
trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
B. Néi dung
I. C¬ së lÝ luËn:
1. Thu nhËp doanh nghiÖp:
1.1 Kh¸i niÖm:
Thu nhËp doanh nghiÖp lµ kÕt qu¶ tµi chÝnh cña mét k× s¶n xuÊt - kinh
doanh ®îc biÓu hiÖn b»ng chØ tiªu lîi nhuËn (l·i hoÆc lç).
1.2 Vai trß vµ ý nghÜa cña lîi nhuËn:
Lîi nhuËn lµ chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp biÓu hiÖn kÕt qu¶ cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nã ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c mÆt sè lîng vµ chÊt lîng
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
Lîi nhuËn lµ nguån vèn quan träng ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng toµn bé
nÒn kinh tÕ quèc d©n. Bëi v× lîi nhuËn lµ nguån h×nh thµnh nªn thu nhËp cña
ng©n s¸ch Nhµ níc, th«ng qua viÖc thu thuÕ, trªn c¬ së ®ã gióp cho Nhµ níc
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi.
Mét bé phËn kh¸c ®îc ®Ó l¹i doanh nghiÖp thµnh lËp c¸c quü, t¹o
®iÒu kiÖn më réng quy m« s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng ngêi lao ®éng.
Lîi nhuËn lµ mét ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng khuyÕn khÝch ngêi lao
®éng vµ c¸c doanh nghiÖp ra søc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, trªn c¬ së cña chÝnh s¸ch ph©n phèi ®óng ®¾n.
1.3 Néi dung cña thu nhËp:
Theo Th«ng T sè 64/1999 TT- BTC ngµy 7/6/1999 lîi nhuËn thùc hiÖn
c¶ n¨m lµ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm lîi nhuËn tõ ho¹t
®éng kinh doanh vµ lîi nhuËn ho¹t ®éng kh¸c.
Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh
hµng ho¸. KÕt qu¶ ®ã ®îc ®o b»ng phÇn chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn vÒ
tiªu thô hµng ho¸ víi c¸c kho¶n chi phÝ kinh doanh vµ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng
thøc:
Lîi nhuËn thuÇn
Chi phÝ qu¶n lÝ
Doanh thu thuÇn
Gi¸ vèn
Chi phÝ
tõ ho¹t ®éng =
vÒ tiªu thô
hµng b¸n
b¸n hµng
doanh nghiÖp
kinh doanh
Doanh thu = Tæng sè
thuÇn vÒ
Doanh thu
-
Gi¶m gi¸
hµng b¸n
3
- Doanh thu hµng b¸n bÞ
ThuÕ tiªu thô
®¨c biÖt,
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
thùc tÕ
tr¶ l¹i
thuÕ xuÊt khÈu
tiªu thô
KÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh (lîi nhuËn thuÇn ho¹t ®éng tµi chÝnh) lµ kÕt
qu¶ ®îc h×nh thµnh tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t chøng kho¸n, gãp vèn liªn doanh,
kinh doanh bÊt ®éng s¶n, cho vay ng¾n h¹n, cho vay dµi h¹n... vµ ®îc x¸c ®Þnh
b»ng c«ng thøc:
Lîi nhuËn thuÇn tõ
ho¹t ®éng tµi chÝnh
Thu nhËp thuÇn tõ
ho¹t ®éng tµi chÝnh
=
=
Thu nhËp thuÇn tõ
ho¹t ®éng tµi chÝnh
Thu nhËp tõ
ho¹t ®éng tµi chÝnh
-
-
C¸c kho¶n gi¶m trõ thu nhËp
ho¹t ®éng tµi chÝnh
Trong ®ã, thu nhËp tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh bao gåm:
L·i do bu«n b¸n chøng kho¸n ®Çu t.
Lîi tøc cæ phÇn, l·i tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu.
ChiÕt khÊu thanh to¸n hµng mua ®îc hëng.
Thu l·i cho vay vèn.
Thu nhËp do b¸n bÊt ®éng s¶n.
Thu nhËp ®îc chia tõ ho¹t ®éng tham gia liªn doanh.
L·i mua b¸n ngo¹i tÖ.
Thu c¸c ho¹t ®éng ®Çu t kh¸c...
Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t.
Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh bao gåm:
Lç do bu«n b¸n chøng kho¸n ®Çu t.
Chi phÝ kinh doanh chøng kho¸n.
Lç tõ ho¹t ®éng liªn doanh.
Chi phÝ ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh kh¸c.
4
Chi phÝ ho¹t ®éng
tµi chÝnh
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
ChiÕt khÊu thanh to¸n khi b¸n hµng.
Chi phÝ dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t.
v.v...
KÕt qu¶ ho¹t ®éng bÊt thêng (lîi nhuËn bÊt thêng) lµ kho¶n chªnh lÖch
gi÷a thu vµ chi bÊt thêng ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp vµ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc:
Lîi nhuËn bÊt thêng = Thu nhËp bÊt thêng - Chi phÝ bÊt thêng
Thu nhËp bÊt thêng lµ nh÷ng kho¶n thu nhËp tõ c¸c nghiÖp vô kh«ng thêng xuyªn ë doanh nghiÖp, n»m ngoµi dù tÝnh cña doanh nghiÖp.
C¸c kho¶n bÊt thêng bao gåm:
Thu do nhîng b¸n, thanh lÝ tµi s¶n cè ®Þnh, b¸n phÕ liÖu.
Thu c¸c kho¶n ®îc ph¹t ®îc båi thêng.
Thu vÒ c¸c kho¶n nî kh«ng cã chñ.
Tµi s¶n thõa...
Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ tån kho vµ kho¶n thu khã ®ßi.
Thu nhËp bÊt thêng sau khi trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m thu nhËp bÊt thêng
(gi¶m gi¸ hµng b¸n vµ thu nhËp cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i thuéc ho¹t ®éng bÊt thêng) sÏ t¹o nªn chØ tiªu thu nhËp thuÇn bÊt thêng.
Chi phÝ bÊt thêng lµ kho¶n chi phÝ do c¸c sù kiÖn hay c¸c nghiÖp vô
riªng biÖt víi ho¹t ®éng th«ng thêng mµ doanh nghiÖp kh«ng thÓ tÝnh to¸n tríc ®îc.
C¸c kho¶n chi phÝ bÊt thêng bao gåm:
Chi phÝ thanh lÝ, nhîng b¸n tµi s¶n cè ®Þnh, gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n
cè ®Þnh thanh lÝ, nhîng b¸n.
C¸c kho¶n bÞ ph¹t, bÞ båi thêng.
C¸c kho¶n chi phÝ bÊt thêng kh¸c.
2. Ph©n phèi thu nhËp:
2.1 Tæng qu¸t vÒ chÝnh s¸ch ph©n phèi thu nhËp:
Trªn b×nh diÖn tæng thÓ, thu nhËp cña doanh nghiÖp ®îc ph©n phèi theo
hai néi dung c¬ b¶n, ®ã lµ:
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
Nép thuÕ cho Nhµ níc theo luËt ®Þnh. Theo néi dung ph©n
phèi nµy, mét phÇn tµi s¶n cña doanh nghiÖp sÏ t¸ch ra
khái qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn ë doanh nghiÖp khi doanh nghiÖp
thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ níc.
Ph©n chia cho c¸c chñ së h÷u doanh nghiÖp. Theo néi dung ph©n
phèi nµy th× phÇn tµi s¶n cña doanh nghiÖp t¬ng øng víi thu nhËp mµ
chñ së h÷u ®îc hëng, ®îc sö dông theo quyÕt ®Þnh cña chñ së h÷u,
nh bæ sung vèn kinh doanh cho doanh nghiÖp, chñ së h÷u nhËn thu
nhËp ®Ó chi dïng vµo viÖc kh¸c.
2.2 Néi dung ph©n phèi thu nhËp:
Theo nghÞ ®Þnh 27/CP ngµy 20/4/1999 Néi dung ph©n phèi Thu nhËp
cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc nh sau:
I. Nép thuÕ lîi tøc theo luËt ®Þnh (nay lµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp).
II. Lîi nhuËn thùc hiÖn cña doanh nghiÖp sau khi nép thuÕ thu nhËp
doanh nghiÖp ®îc ph©n phèi nh sau:
1. Bï kho¶n cña c¸c n¨m tríc ®èi víi c¸c kho¶n lç kh«ng ®îc trõ vµo
lîi nhuËn tríc thuÕ.
2. Nép tiÒn sö dông vèn ng©n s¸ch Nhµ níc.
3. Trõ c¸c kho¶n tiÒn ph¹t vi ph¹m ph¸p luËt thuéc tr¸ch nhiÖm cña
doanh nghiÖp.
4. Lîi nhuËn cßn l¹i sau khi trõ c¸c kho¶n 1, 2, 3 ®îc ph©n phèi theo
quy ®Þnh díi ®©y:
a/ TrÝch 10% vµo quü dù phßng tµi chÝnh; khi sè d quü b»ng 25% vèn
®iÒu lÖ th× kh«ng trÝch n÷a.
b/ TrÝch 50% vµo quü ®Çu t ph¸t triÓn.
c/ TrÝch 5% vµo quü dù phßng mÊt viÖc lµm; khi sè d quü nµy b»ng 6
th¸ng l¬ng thùc hiÖn th× kh«ng trÝch n÷a.
d/ §èi víi mét sè ngµnh ®Æc thï mµ ph¸p luËt cho phÐp trÝch lËp c¸c
quü ®Æc biÖt tõ lîi nhuËn sau thuÕ th× doanh nghiÖp ®îc trÝch lËp theo
c¸c quy ®Þnh ®ã.
®/ Chia l·i cæ phÇn trong trêng hîp ph¸t hµnh cæ phiÕu.
e/ Sè lîi nhuËn cßn l¹i sau khi trõ c¸c kho¶n a, b, c, d, ® ®îc trÝch lËp
hai quü khen thëng vµ phóc lîi. Møc trÝch tèi ®a cho c¶ hai quü nµy ®îc
c¨n cø vµo tØ suÊt lîi nhuËn (tÝnh trªn vèn Nhµ níc) nh sau:
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
+ 3 th¸ng l¬ng thùc hiÖn nÕu tØ suÊt lîi nhuËn n¨m nay
kh«ng thÊp h¬n n¨m tríc. Trêng hîp doanh nghiÖp ®Çu t ®æi
míi c«ng nghÖ, ®Çu t më réng kinh doanh ®ang trong thêi gian ®îc
miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t trong
níc, nÕu cã tØ suÊt lîi nhuËn thÊp h¬n n¨m tríc khi ®Çu t th× còng ®îc
trÝch tèi ®a 3 th¸ng l¬ng thùc hiÖn.
+ 2 th¸ng l¬ng thùc hiÖn nÕu tØ suÊt lîi nhuËn n¨m nay thÊp h¬n tØ suÊt
lîi nhuËn n¨m tríc.
Héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc Gi¸m ®èc (®èi víi doanh nghiÖp kh«ng cã héi
®ång qu¶n trÞ) sau khi tham kh¶o ý kiÕn c«ng ®oµn quyÕt ®Þnh tØ lÖ ph©n chia
vµo mçi quü.
Sè lîi nhuËn cßn l¹i sau khi trÝch 2 quü khen thëng vµ phóc lîi nh trªn
®îc bæ sung toµn bé vµo quü ®Çu t ph¸t triÓn.
3. H¹ch to¸n thu nhËp vµ ph©n phèi thu nhËp:
3.1 §Æc ®iÓm vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n:
3.1.1 §Æc ®iÓm h¹ch to¸n:
Thu nhËp cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn b»ng chØ tiªu l·i hoÆc lç, lµ chØ tiªu
g¾n víi kú h¹ch to¸n. Ngêi ta chØ cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ kinh doanh cña
mét kú h¹ch to¸n khi kÕt thóc k× h¹ch to¸n ®ã. Theo chÕ ®é kÕ to¸n cña ViÖt
Nam, kú h¹ch to¸n lµ theo n¨m d¬ng lÞch.
Muèn ph©n phèi thu nhËp doanh nghiÖp th× ph¶i x¸c ®Þnh ®îc thu nhËp
trong n¨m, v× vËy viÖc ph©n phèi tn thùc tÕ cña mét n¨m nµo ®ã tÊt yÕu ph¶i
thùc hiÖn ë n¨m tiÕp theo.
Trong thùc tÕ, cac doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®îc thu nhËp theo kÕ
ho¹ch (t¹m ph©n phèi), sè ph©n phèi theo kÕ ho¹ch sÏ ®îc tÊt to¸n khi b¸o c¸o
tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®îc cÊp cã thÈm quyÒn c«ng nhËn.
3.1.2 NhiÖm vô h¹ch to¸n:
Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c doanh thu, chi phÝ; tõ ®ã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt
qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt thêng kh¸c.
Cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi th«ng tin vÒ kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng
kinh doanh ®Ó lµm c¬ së ®Ò ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý.
Ghi nhËn kÕt qu¶ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh mét c¸ch chi tiÕt theo
tõng nghiÖp vô kinh doanh, theo tõng ®¬n vÞ trùc thuéc, hoÆc theo
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
tõng ngµnh hµng, nhãm hµng ®Ó phôc vô cho qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé.
X¸c ®Þnh sè thu nhËp chÞu thuÕ mét c¸ch chÝnh x¸c.
X¸c ®Þnh sè lîi nhuËn ph©n phèi cho c¸c lÜnh vùc ®îc chÝnh x¸c,
®ång thêi ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh ph©n phèi lîi nhuËn.
§«n ®èc t×nh h×nh thanh to¸n víi Ng©n s¸ch Nhµ níc vÒ thuÕ thu
nhËp doanh nghiÖp, vÒ thu trªn vèn, tr¸nh t×nh tr¹ng ch©y ×, d©y da,
chiÕm dông thuÕ.
3.2 Tµi kho¶n sö dông:
§Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c, kÕ
to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau:
+ Tµi kho¶n 911 “X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh”: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó
x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trong k×
h¹ch to¸n, chi tiÕt theo tõng ho¹t ®éng (ho¹t ®éng kinh doanh, ho¹t ®éng tµi
chÝnh, ho¹t ®éng bÊt thêng).
Bªn Nî:
- Chi phÝ thuéc ho¹t ®éng kinh doanh trõ vµo kÕt qu¶ trong kú (gi¸ vèn
hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lÝ doanh nghiÖp).
- Chi phÝ thuéc ho¹t ®éng tµi chÝnh.
- Chi phÝ thuéc ho¹t ®éng bÊt thêng.
- KÕt chuyÓn kÕt qu¶ (lîi nhuËn) cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh.
Bªn Cã:
- Doanh thu thuÇn vÒ tiªu thô trong kú.
- Thu nhËp thuÇn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh.
- Thu nhËp thuÇn bÊt thêng.
- KÕt chuyÓn kÕt qu¶ (lç) cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh.
Tµi kho¶n 911 cuèi kú kh«ng cã sè d.
+ Tµi kho¶n 421 “Lîi nhuËn cha ph©n phèi”: Néi dung cña tµi kho¶n
nµy nh sau:
Bªn Nî:
- Sè lç tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c.
- Ph©n phèi lîi nhuËn.
Bªn Cã:
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
- Sè lîi nhuËn tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh vµ c¸c
ho¹t ®éng kh¸c.
- Xö lÝ lç.
Tµi kho¶n 421 ph¶i chi tiÕt thµnh 2 tµi kho¶n cÊp 2:
TK 4211 “Lîi nhuËn n¨m tríc”: ph¶n ¸nh lîi nhuËn cha ph©n phèi
cña n¨m tríc chuyÓn sang n¨m nay ®Ó ph©n phèi theo quyÕt to¸n khi
®îc duyÖt, hoÆc lç cña n¨m tríc chuyÓn sang n¨m nay ®Ó xö lý.
TK 4212 “Lîi nhuËn n¨m nay”: Ph¶n ¸nh lîi nhuËn h×nh thµnh trong
n¨m nay vµ t×nh h×nh t¹m ph©n phèi lîi nhuËn theo kÕ ho¹ch cña
n¨m nay.
Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i chi tiÕt c¸c tµi kho¶n trªn thµnh c¸c
tµi kho¶n cÊp 3 ®Ó theo dâi riªng lîi nhuËn thùc hiÖn vµ t×nh h×nh t¹m ph©n
phèi thu nhËp, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c quyÕt to¸n lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp.
+ Tµi kho¶n 414 “Quü ®Çu t ph¸t triÓn”: Quü nµy ®îc sö dông cho c¸c
môc ®Ých më réng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, ®Çu t theo chiÒu s©u, mua
s¾m, x©y dùng tµi s¶n cè ®Þnh, c¶i tiÕn vµ ®æi míi d©y chuyÒn s¶n xuÊt, ®æi
míi c«ng nghÖ, bæ sung vèn lu ®éng, tham gia liªn doanh, mua cæ phiÕu, gãp
cæ phÇn, trÝch nép lªn cÊp trªn ®Ó h×nh thµnh quü ph¸t triÓn kinh doanh...
+ Tµi kho¶n 415 “Quü dù phßng tµi chÝnh”: §îc dïng ®Ó b¶o ®¶m cho
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®îc b×nh thêng khi gÆp rñi ro, thua lç trong kinh
doanh hay thiªn tai, ho¶ ho¹n, trÝch nép lªn cÊp trªn...
+ Tµi kho¶n 431 “Quü khen thëng, phóc lîi”:
Tµi kho¶n 431 ®îc më chi tiÕt thµnh 3 tµi kho¶n cÊp 2:
- Tµi kho¶n 4311 “Quü khen thëng”: Dïng khen thëng cho tËp thÓ, c¸
nh©n trong vµ ngoµi doanh nghiÖp cã ®ãng gãp nhiÒu thµnh tÝch ®Õn kÕt qu¶
kinh doanh cña doanh nghiÖp (khen thëng thi ®ua cuèi quý, cuèi n¨m...), trÝch
nép lªn cÊp trªn...
- Tµi kho¶n 4312 “Quü phóc lîi”: Dïng chi tiªu cho c¸c nhu cÇu phóc
lîi c«ng céng, trî cÊp khã kh¨n, môc ®Ých tõ thiÖn, trÝch quü nép lªn cÊp
trªn...
- Tµi kho¶n 4313 “Quü phóc lîi ®· h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh”: Dïng ®Ó theo
dâi sè quü phóc lîi ®· ®Çu t mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho môc ®Ých
phóc lîi c«ng céng. VÒ thùc chÊt, tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cßn l¹i cña
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh h×nh thµnh b»ng quü phóc lîi sö dông cho
phóc lîi c«ng céng.
+ Tµi kho¶n 416 “Quü dù phßng vÒ trî cÊp mÊt viÖc lµm”: Quü nµy
dïng ®Ó chi cho viÖc ®µo t¹o c«ng nh©n viªn do thay ®æi c¬ cÊu hoÆc ®µo t¹o
nghÒ dù phßng cho lao ®éng n÷ vµ båi thêng tay nghÒ cho ngêi lao ®éng cã
thêi gian lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp tõ 1 n¨m trë lªn; trÝch nép cÊp trªn.
C¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh quü xÝ nghiÖp cã kÕt cÊu chung nh sau:
Bªn Nî: C¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m quü xÝ nghiÖp.
Bªn Cã: C¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm t¨ng quü xÝ nghiÖp.
D Cã: Sè quü xÝ nghiÖp hiÖn cã.
3.3 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
- KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng trong k×:
Nî TK 911: KÕt chuyÓn chi phÝ.
Cã TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n.
Cã TK 641: Chi phÝ b¸n hµng.
Cã TK 642: Chi phÝ qu¶n lÝ doanh nghiÖp.
Cã TK 811: Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh.
Cã TK 821: Chi phÝ ho¹t ®éng bÊt thêng.
- KÕt chuyÓn thu nhËp c¸c ho¹t ®éng trong k×:
Nî TK 511: Doanh thu thuÇn tiªu thô bªn ngoµi.
Nî TK 512: Doanh thu thuÇn tiªu thô néi bé.
Nî TK 711: Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh.
Nî TK 721: Thu nhËp ho¹t ®éng bÊt thêng.
Cã TK 911: KÕt chuyÓn thu nhËp.
- Ph¶n ¸nh lîi nhuËn h×nh thµnh tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh vµ c¸c
ho¹t ®éng kh¸c trong k×, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 911.
Cã TK 421 (4212).
- Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n lç cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh vµ c¸c ho¹t
®éng kh¸c trong k×, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 421(4212).
Cã TK 911.
* H¹ch to¸n ph©n phèi l·i:
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
Trong n¨m N khi ph©n phèi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp cho
tõng néi dung theo kÕ ho¹ch, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 4212 “Lîi nhuËn n¨m nay”.
Cã TK 333 (3334): ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép.
Cã TK 333 (3335): TiÒn thu trªn vèn ph¶i nép.
Cã TK 414: TrÝch quü ®Çu t ph¸t triÓn.
Cã TK 415: TrÝch quü dù phßng tµi chÝnh.
Cã TK 416: TrÝch quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm.
Cã TK 431: TrÝch quü khen thëng, quü phóc lîi.
Cã TK 111, 112, 338: Tr¶ thu nhËp cho cæ ®«ng hoÆc c¸c ®èi t¸c tham
gia liªn doanh.
v.v...
Cuèi n¨m N kÕ to¸n x¸c ®Þnh sè d cuèi k× cña TK 4212 “Lîi nhuËn n¨m
nay” ®Ó chuyÓn thµnh sè d ®Çu k× cña TK 4211 “Lîi nhuËn n¨m tríc” trªn
sæ cña n¨m N + 1.
Nî TK 421 (4212): Ghi gi¶m sè lîi nhuËn n¨m nay.
Cã TK 421 (4211): Ghi t¨ng sè lîi nhuËn n¨m tríc.
Khi b¸o c¸o quyÕt to¸n l·i cña doanh nghiÖp ®îc cÊp cã thÈm quyÒn c«ng
nhËn, kÕ to¸n tÝnh to¸n thu nhËp thùc tÕ ®îc ph©n phèi theo tõng néi dung
vµ so s¸nh víi sè t¹m ph©n phèi trong n¨m tríc ®Ó ph©n phèi bæ sung (nÕu
sè thùc tÕ > sè ®· ph©n phèi theo kÕ ho¹ch) hoÆc thu håi l¹i (nÕu sè t¹m
ph©n phèi theo kÕ ho¹ch > sè thùc tÕ).
- NÕu ph¶i ph©n phèi bæ sung kÕ to¸n ghi:
Nî TK 4211: L·i n¨m tríc ®îc ph©n phèi.
Cã TK 333 (3334, 3335): Ph¶i nép Nhµ níc bæ sung.
Cã TK 414: Bæ sung quü ®Çu t ph¸t triÓn.
Cã TK 4212: Bæ sung quü dù phßng tµi chÝnh.
Cã TK 4212: Bæ sung quü dù phßng vÒ trî cÊp mÊt viÖc lµm.
Cã TK 431: Bæ sung quü khen thëng, phóc lîi.
Cã TK 111, 112, 338: Bæ sung thu nhËp cho cæ ®«ng hoÆc c¸c ®èi t¸c
tham gia liªn doanh.
- NÕu ph©n phèi thõa ph¶i thu l¹i, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 333 (3334, 3335): Sè nép thõa cho Nhµ níc.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
Nî TK 414, 415, 416, 431: Sè trÝch vµo c¸c quü thõa.
Nî TK 138, 111, 112: Tr¶ thõa cho cæ ®«ng hoÆc c¸c ®èi t¸c
liªn doanh.
v.v...
Cã TK 4211.
Trêng hîp doanh nghiÖp kinh doanh bÞ thua lç, c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh xö lý
cña c¸c cÊp cã thÈm quyÒn, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 411: Ghi gi¶m vèn kinh doanh cña chñ së h÷u.
Nî TK 415: Bï ®¾p b»ng quü dù phßng tµi chÝnh.
Nî TK 138: Ph¶i thu ë c¸c bªn tham gia liªn doanh.
v.v...
Cã TK 421 (4211): Lç ®· xö lý.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
3.4 S¬ ®å h¹ch to¸n:
TK 632
TK 641
1a
TK 911
TK 511
2a
TK 512
1b
2b
TK 642
TK 711
1c
TK 811
TK 821
TK 421 (3334, 3335)
1d
1e
2c
TK 721
2d
TK 421 (4212)
4a
TK 414, 411
TK 421 (4212)
3a
3b
TK 421 (4212)
5b
4b
TK 415
4c
TK 416
4d
TK 431
4e
TK 111, 112, 338...
4f
TK 421(4211)
5a
Gi¶i thÝch:
1a, 1b, 1c, 1d, 1e: KÕt chuyÓn chi phÝ.
2a, 2b, 2c, 2d: KÕt chuyÓn thu nhËp.
3a, 3b: KÕt chuyÓn lîi nhuËn (l·i, lç) n¨m nay.
4a, 4b, 4c, 4d, 4e, 4f: Ph©n phèi thu nhËp n¨m nay (t¹m trÝch nép vµ bæ
sung).
5a, 5b: ChuyÓn lîi nhuËn (l·i, lç) n¨m nay sang n¨m sau.
3.5 Chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n:
- Chøng tõ: QuyÕt to¸n thu nhËp.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
- Sæ s¸ch: C¸c sæ chi tiÕt, NhËt kÝ chøng tõ sè 8, sè 10.
II. Thùc tr¹ng, kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p:
KÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ
nãi chung vµ qu¶n lÝ doanh nghiÖp nãi riªng. §ång thêi lµ khoa häc thu nhËn,
xö lÝ vµ cung cÊp th«ng tin vÒ ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh mét c¸ch thêng
xuyªn, liªn tôc, phôc vô cho nhµ qu¶n lÝ ra c¸c quyÕt ®Þnh tµi chÝnh tèi u. KÕ
to¸n ViÖt Nam ®· h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ tõng bíc hoµn thiÖn phï hîp víi
yªu cÇu, nhiÖm vô vµ c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ trong tõng thêi k× trªn khu«n khæ
vµ m«i trêng ph¸p lÝ nhÊt ®Þnh. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng t¸c kÕ
to¸n trong c¸c ngµnh, c¸c cÊp, c¸c lÜnh vùc vµ mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®· cã
nhiÒu tiÕn bé trªn c¬ së m«i trêng ph¸p lÝ ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn. ViÖc Nhµ
níc m¹nh d¹n söa ®æi, bæ sung hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vµ kÕ to¸n t¹o
hµnh lang ph¸p lÝ ®amr b¶o cho ho¹t ®éng kÕ to¸n ph¸t triÓn, æn ®Þnh nh»m
ph¸t huy vai trß c«ng cô ®¾c lùc trong qu¶n lÝ còng lµ nh÷ng ®æi míi c¨n b¶n
trong t duy. Bªn c¹nh nh÷ng v¨n b¶n trùc tiÕp híng dÉn c«ng t¸c kÕ to¸n, Nhµ
níc cßn ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®èi víi hÖ
thèng kÕ to¸n ViÖt Nam.
Mét trong nh÷ng nÐt ®Æc thï ë níc ta lµ mèi liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c
quy ®Þnh kÕ to¸n ®èi víi chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch tµi chÝnh doanh nghiÖp.
Do ®ã b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng yªu cÇu th«ng tin cho
nhiÒu ®èi tîng, trong ®ã c¸c c¬ quan qu¶n lÝ tµi chÝnh vµ c¬ quan thuÕ cña
Nhµ níc. C¸c quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n thêng mang tÝnh nguyªn t¾c vÒ c¸c ph¬ng
ph¸p kÕ to¸n ¸p dông cho viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh nh»m ph¶n ¸nh vµ cung
cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c th«ng tin vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh,
chÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ níc t¹i doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi
nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p ®ßi hái c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch còng ph¶i cã nh÷ng
®iÒu chØnh kÞp thêi cho phï hîp. Tuy nhiªn, ®Ó mçi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch kinh tÕ
- tµi chÝnh ®i vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn cÇn cã mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó nghiªn
cøu, ¸p dông, tõ ®ã thÊy ®îc nh÷ng u ®iÓm, h¹n chÕ nh»m tiÕn hµnh söa ®æi
bæ sung. ChÕ ®é tµi chÝnh - kÕ to¸n còng ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn ®Ó
tiÕn tíi héi nhËp víi kÕ to¸n khu vùc vµ thÕ giíi. Trong ®ã, qu¸ tr×nh ¸p dông
chÕ ®é tµi chÝnh - kÕ to¸n thu nhËp vµ ph©n phèi thu nhËp ®· cho ta thÊy cã
mét vµi vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu.
2.1 Cã b×nh ®¼ng trong kÕt cÊu cña chi phÝ bÊt thêng vµ thu nhËp bÊt thêng.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
C¬ së cña viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ (hay thu nhËp) cña doanh
nghiÖp lµ doanh thu vµ chi phÝ. Song trong thêi gian qua viÖc quy
®Þnh ph¹m vi doanh thu vµ ph¹m vi chi phÝ thiÕu nhÊt qu¸n, kh«ng phï hîp
víi t×nh h×nh thùc tÕ cña c¬ chÕ thÞ trêng nh c¸c kho¶n chi nép ph¹t do vi
ph¹m hîp ®ång, l·i vay vît møc trÇn cña Ng©n hµng... kh«ng ®îc tÝnh vµo chi
phÝ. Nhng nh÷ng kho¶n thu thuéc néi dung nµy l¹i tÝnh vµo doanh thu (thu
nhËp bÊt thêng) ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ. Theo c¬ chÕ tµi chÝnh hiÖn hµnh,
c¸c kho¶n chi thuéc vÒ khuyÕt ®iÓm chñ quan cña doanh nghiÖp nh c¸c kho¶n
tiÒn ph¹t vÒ vi ph¹m kÜ thuËt, thanh to¸n, vi ph¹m hîp ®ång... kh«ng ®îc phÐp
tÝnh vµo chi phÝ hîp lÝ hîp lÖ cña doanh nghiÖp, nh÷ng kho¶n nµy buéc doanh
nghiÖp ph¶i dïng thu nhËp sau thuÕ ®Ó bï ®¾p. Theo em, trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt - kinh doanh viÖc m¾c ph¶i nh÷ng vi ph¹m ®ã kh«ng thÓ tr¸nh ®îc tuyÖt
®èi, kh«ng ph¶i lóc nµo còng do lçi chñ quan cña b¶n th©n doanh nghiÖp mµ
cã thÓ do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n bªn ngoµi mµ doanh nghiÖp kh«ng thÓ kiÓm
so¸t ®îc, ®Æc biÖt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mäi ho¹t ®éng vµ quan hÖ rÊt
®a d¹ng, phøc t¹p, thêng xuyªn biÕn ®æi. H¬n n÷a, b¶n th©n doanh nghiÖp
còng kh«ng muèn bÞ ph¹t v× ngoµi chi phÝ ph¶i tr¶ cho viÖc vi ph¹m, nã cßn
¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn uy tÝn còng nh c¸c mèi quan hÖ cña doanh nghiÖp trªn
thÞ trêng (ngo¹i trõ c¸c kho¶n ph¹t vÒ trèn thuÕ, chËm nép thuÕ...). MÆt kh¸c,
kho¶n tiÒn thu ®îc do c¸c ®¬n vÞ kh¸c bÞ ph¹t ph¶i tr¶ cho doanh nghiÖp l¹i ®îc tÝnh vµo thu nhËp bÊt thêng ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh
nghiÖp. Do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc x¸c
®Þnh thu nhËp, ®ång thêi khuyÕn khÝch hä m¹nh d¹n më réng s¶n xuÊt, ®Çu t
vµo nh÷ng lÜnh vùc míi th× nh÷ng kho¶n chi do vi ph¹m nãi trªn ®îc phÐp tÝnh
vµo chi phÝ hîp lÝ hîp lÖ cña doanh nghiÖp, tøc h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 821
chi phÝ ho¹t ®éng bÊt thêng. Nh vËy sÏ ®¶m b¶o phï hîp viÖc h¹ch to¸n kho¶n
chi vµ thu tiÒn ph¹t vµo chi phÝ vµ thu nhËp ho¹t ®éng bÊt thêng. So s¸nh víi
kÕ to¸n Ph¸p ta thÊy trong tµi kho¶n 67: “Chi phÝ ®Æc biÖt” bao gåm c¶ tiÒn
ph¹t do doanh nghiÖp vi ph¹m luËt, vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ... §ång thêi tµi
kho¶n 77 “Thu nhËp ®Æc biÖt” còng gåm c¸c kho¶n do thu tiÒn nép ph¹t. §iÒu
nµy hoµn toµn hîp lÝ mµ chÕ ®é tµi chÝnh - kÕ to¸n cña chóng ta cÇn xem xÐt
®Ó tiÕp tôc hoµn thiÖn.
2.2 Ph©n biÖt thu nhËp tõ ho¹t ®éng th«ng thêng vµ bÊt thêng ¶nh hëng
®Õn viÖc ®¸nh gi¸ n¨ng lùc sinh lîi cña doanh nghiÖp:
Trong b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c
doanh nghiÖp ®îc ph©n lo¹i theo 3 lo¹i: lîi tøc tõ ho¹t ®éng kinh doanh, lîi
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
tøc tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ lîi tøc ho¹t ®éng bÊt thêng, trong ®ã
viÖc x¸c ®Þnh lîi tøcbÊt thêng l¹i cha phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ.
ViÖc ph©n chia kÕt qu¶ ho¹t ®éng trªn b¸o c¸o thu nhËp nh hiÖn nay sÏ kh«ng
cung cÊp th«ng tin cho ngêi sö dông ph©n biÖt gi÷a thu nhËp th«ng thêng cña
doanh nghiÖp vµ thu nhËp (hay thiÖt h¹i) bÊt thêng lµ kho¶n kh«ng thÓ dù b¸o
tríc. Tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ kh«ng chÝnh x¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng
cña doanh nghiÖp. Bëi v×, chÝnh thu nhËp tõ ho¹t ®éng th«ng thêng míi cã ý
nghÜa ®Æc biÖt quan träng khi ®¸nh gi¸ n¨ng lùc sinh lîi c¬ b¶n cña doanh
nghiÖp. ViÖc ph©n chia kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp thµnh 2 phÇn: l·i
(lç) tõ ho¹t ®éng th«ng thêng vµ l·i (lç) tõ ho¹t ®éng bÊt thêng, sÏ cung cÊp
th«ng tin h÷u Ých h¬n cho ngêi sö dông.
Thùc chÊt hÇu hÕt c¸c kho¶n môc cña thu nhËp vµ chi phÝ ®îc bao gåm
trong viÖc x¸c ®Þnh l·i (lç) thuÇn trong k× ®Òu ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng
th«ng thêng cña doanh nghiÖp. V× vËy, cã rÊt Ýt trêng hîp trong ®ã mét sù kiÖn
hay giao dÞch lµm ph¸t sinh c¸c kho¶n môc bÊt thêng.
Ho¹t ®éng th«ng thêng lµ ho¹t ®éng ®îc doanh nghiÖp thùc hiÖn g¾n
liÒn víi c¸c nhiÖm vô ®îc x¸c ®Þnh trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh vµ
c¸c ho¹t ®éng liªn quan mµ doanh nghiÖp tham gia vµo nh c¸c ho¹t ®éng phô
trî, kÌm theo hay ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng trªn.
ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ sè 8 (®o¹n 16) ®· híng dÉn “Khi c¸c kho¶n
môc thu nhËp vµ chi phÝ trong l·i hoÆc lç cña ho¹t ®éng b×nh thêng cã quy
m«, tÝnh chÊt hoÆc møc ®é mµ viÖc tr×nh bµy chóng sÏ diÔn gi¶i t×nh h×nh ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp trong kú, th× tÝnh chÊt vµ gi¸ trÞ c¸c kho¶n nh vËy cÇn
®îc tr×nh bµy riªng biÖt”.
C¸c trêng hîp cã thÓ lµm n¶y sinh viÖc tr×nh bµy c¸c kho¶n môc thu
nhËp vµ chi phÝ ®· ®îc chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ sè 8 (®o¹n 18) ®a ra nh sau:
- Ghi gi¶m hµng tån kho xuèng b»ng gi¸ trÞ thùc hiÖn thuÇn tuý hoÆc
ghi gi¶m gi¸ trÞ nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ xuèng b»ng gi¸ trÞ cã thÓ thu håi.
- Tæ chøc l¹i c¬ cÊu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ hoµn l¹i c¸c kho¶n
dù phßng cho chi phÝ tæ chøc l¹i c¬ cÊu.
- Thanh lÝ nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ.
- Thanh lÝ c¸c kho¶n ®Çu t dµi h¹n.
- Gi¶i quyÕt c¸c vô kiÖn tông.
- Hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
Nh vËy theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ, l·i (lç) tõ ho¹t ®éng
th«ng thêng kh«ng nh÷ng chØ ph¸t sinh tõ nh÷ng ho¹t ®éng mang
tÝnh chÊt thêng xuyªn, mµ cßn ph¸t sinh tõ nh÷ng ho¹t ®éng kh«ng thêng
xuyªn. Th«ng lÖ quèc tÕ kh«ng dùa vµo tÝnh kh«ng thêng xuyªn cña ho¹t
®éng, ®Ó coi ®ã lµ ho¹t ®éng bÊt thêng nh cña ViÖt Nam.
Theo th«ng lÖ quèc tÕ, ho¹t ®éng bÊt thêng trong thùc tÕ ®îc m« t¶ nh
sau:
“C¸c sù kiÖn vµ nghiÖp vô kinh tÕ ®îc coi lµ bÊt thêng khi kÕt qu¶ sÏ ®îc lîi hoÆc bÞ thiÖt h¹i cÇn ph¶i cã b¶n chÊt bÊt thêng hoÆc x¶y ra bÊt thêng”.
Cã b¶n chÊt bÊt thêng, nghÜa lµ hiÖn tîng cã møc ®é cao kh¸c thêng vµ
kh«ng cã liªn quan, hoÆc chØ ngÉu nhiªn cã liªn quan tíi ho¹t ®éng cña chñ
thÓ ho¹t ®éng. X¶y ra bÊt thêng lµ hiÖn tîng bÊt hîp lÝ ®îc dù ®o¸n cã thÓ x¶y
ra trong t¬ng lai cã liªn quan ®Õn m«i trêng mµ chñ thÓ ®ang ho¹t ®éng. HiÖn
tîng cã thÓ ®îc xem lµ bÊt thêng ®èi víi chñ thÓ nµy mµ kh«ng bÊt thêng ®èi
víi chñ thÓ kh¸c.
Nªn tr×nh bµy kÕt cÊu kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trªn b¸o c¸o
thu nhËp sau:
1. L·i (lç) thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh.
2. L·i (lç) ho¹t ®éng tµi chÝnh.
3. L·i (lç) ho¹t ®éng kh«ng thêng xuyªn.
4. L·i (lç) ho¹t ®éng th«ng thêng (1+2+3).
5. L·i (lç) ho¹t ®éng bÊt thêng.
6. Tæng l·i (lç) tríc thuÕ (4+5).
Nh vËy, chØ tiªu lîi tøc bÊt thêng theo chÕ ®é quy ®Þnh hiÖn nay sÏ ®îc
chia lµm hai phÇn, ph¶n ¸nh c¸c sù kiÖn cã b¶n chÊt bÊt thêng ®îc chuyÓn
sang môc “l·i (lç) bÊt thêng”. Cßn phÇn ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô x¶y ra kh«ng
thêng xuyªn ®îc chuyÓn sang môc “l·i (lç) ho¹t ®éng kh«ng thêng xuyªn”.
2.3 Tµi kho¶n 421 ph¶n ¸nh nhiÒu néi dung:
XÐt qu¸ tr×nh ph©n phèi lîi nhuËn n¨m N: Trong n¨m kÕ to¸n tiÕn hµnh
t¹m ph©n phèi theo kÕ ho¹ch:
Nî TK 421 (4312).
Cã TK 333, 414, 415, 416, 431...
Cuèi n¨m N kÕ to¸n x¸c ®Þnh sè d cuèi k× cña TK 4212 “Lîi nhuËn n¨m
nay” ®Ó chuyÓn thµnh sè d ®Çu k× cña TK 4211 “Lîi nhuËn n¨m tríc” trªn sæ
cña n¨m N+1:
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
Nî TK 421 (4212): Ghi gi¶m sè lîi nhuËn n¨m nay.
Cã TK 421 (4211): Ghi t¨ng sè lîi nhuËn n¨m tríc.
Khi b¸o c¸o quyÕt to¸n l·i cña doanh nghiÖp ®îc cÊp cã thÈm quyÒn
c«ng nhËn, kÕ to¸n tÝnh to¸n thu nhËp thùc tÕ ®îc ph©n phèi theo tõng néi
dung vµ so s¸nh víi sè t¹m ph©n phèi trong n¨m tríc ®Ó ph©n phèi bæ sung
hoÆc thu håi l¹i. NÕu ph¶i ph©n phèi bæ sung kÕ to¸n ghi:
Nî TK 4211
Cã TK 333, 414, 415, 416, 431, ...
NÕu ph©n phèi thõa ph¶i thu l¹i kÕ to¸n ghi:
Nî TK 333, 414, 415, ...
Cã TK 4211
Khi ®ã sÏ cã hai trêng hîp x¶y ra:
+ Trêng hîp 1: Tæng sè t¹m ph©n phèi < Lîi nhuËn thùc hiÖn.
Ta cã s¬ ®å ph©n phèi:
TK 333, 414, 415, 416, 431, ...
xxx
TK 4212
xxxxx
Sè t¹m ph©n phèi
xxx
TK 4211
x
Ph©n phèi bæ sung
x
x
xx
ChuyÓn n¨m sau
xx
x
PS Nî
Ph©n phèi thõa, thu l¹i
TK 333, 414, 415, ...
Lîi
nhuËn
thùc
hiÖn
TK Nî
4212 PS Cã
PS
PS Cã
TK 4211
Trong trêng hîp nµy ta tÝnh ®îc tæng lîi nhuËn thùc hiÖn n¨m N, PS
D cã
Lîi nhuËn
hiÖn
t¹m ph©n
Cã TK 4212, sè lîiSènhuËn
chaphèi
ph©n phèi n¨m
N = D thùc
Cã TK
4211.
xx
ChuyÓn n¨m sau
+ Trêng hîp 2: Tæng sè t¹m ph©n phèi < Lîi nhuËn thùc hiÖn.
Ta cã s¬ ®å ph©n phèi:
PS Nî
PS Cã
Ph©n phèi bæ sung
Ph©n phèi thõa, thu l¹i
18
PS Nî
PS Cã
D cã
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
Trong trêng hîp nµy tõ TK 4212 ta kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc lîi nhuËn
thùc hiÖn cña n¨m N lµ bao nhiªu v× PS Cã TK4212 bao gåm c¶ lîi nhuËn
thùc hiÖn n¨m N vµ tæng sè ph©n phèi thõa do t¹m ph©n phèi theo kÕ ho¹ch.
Ta chØ x¸c ®Þnh ®îc sè lîi nhuËn cha ph©n phèi n¨m N b»ng D Cã TK 4211.
§©y chÝnh lµ h¹n chÕ cña TK 421 do kÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy võa
ph¶n ¸nh tæng sè lîi nhuËn thùc hiÖn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh vµ
c¸c ho¹t ®éng kh¸c, l¹i võa ph¶n ¸nh t×nh h×nh ph©n phèi lîi nhuËn. Do ®ã ë
trêng hîp 2 nÕu nh×n vµo TK 4212 ta kh«ng thÓ thÊy ®îc lîi nhuËn thùc hiÖn
cña n¨m N.
Nh chóng ta ®· biÕt viÖc x¸c ®Þnh ®îc sè lîi nhuËn thùc hiÖn mçi n¨m
sÏ t¹o nhiÒu thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc b¸o c¸o víi Nhµ níc vµ
c¸c c¬ quan qu¶n lÝ cÊp trªn vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c thanh tra kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn
nghÜa vô víi Nhµ níc vµ cÊp trªn ®· trung thùc hay cha, ®«ng thêi kiÓm tra
viÖc trÝch lËp c¸c quü cã ®óng chÕ ®é hay kh«ng. Kh«ng nh÷ng thÕ viÖc x¸c
®Þnh thu nhËp (lîi nhuËn thùc hiÖn mçi n¨m) cßn gióp c¸c nhµ qu¶n lÝ doanh
nghiÖp tiÕn hµnh so s¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng thùc tÕ víi kÕ ho¹ch, gi÷a k× nµy
víi k× tríc vµ gi÷a c¸c doanh nghiÖp kh¸c cïng ngµnh. ViÖc so s¸nh nµy lµ rÊt
cÇn thiÕt vµ v« cïng quan träng v× nã gióp doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®îc vÞ thÕ
cña doanh nghiÖp m×nh trong tõng thêi k×. Tõ ®ã ph©n tÝch nh÷ng nguyªn
nh©n ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ trªn vµ x©y dùng nh÷ng kÕ ho¹ch, chiÕn lîc ph¸t
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
triÓn cho n¨m tíi nh»m ph¸t huy nh÷ng yÕu tè tÝch cùc vµ h¹n chÕ
nh÷ng yÕu tè tiªu cùc. H¬n n÷a, th«ng tin vÒ thu nhËp cña doanh
nghiÖp còng cñng cè lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t, gióp hä cã nh÷ng ®Þnh híng
ra quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh ®Çu t, liªn doanh, gãp vèn vµo doanh nghiÖp.
§Ó më réng h¬n ta sÏ xem xÐt vÒ t×nh h×nh ph¶n ¸nh thu nhËp trªn c¸c
TK cña kÕ to¸n Ph¸p: Theo chÕ ®é kÕ to¸n Ph¸p, sau khi kÕt chuyÓn c¸c chi
phÝ vµ thu nhËp vµo TK 128 “X¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña niªn ®é”. NÕu tæng chi phÝ
> tæng thu nhËp lç, kÕt chuyÓn vµo TK 129 “lç”, nÕu tæng chi phÝ < tæng
thu nhËp l·i, kÕt chuyÓn vµo TK 120 “l·i”. Sau ®ã viÖc thùc hiÖn ph©n phèi
l·i sÏ diÔn ra trªn TK 88 “KÕt qu¶ chç ph©n phèi”.
TK ThuÕ ph¶i nép, c¸c quü
TK 88
TiÕn hµnh ph©n phèi
TK 120
ChuyÓn ®Ó
ph©n phèi
PS Nî
TK 128
KÕt chuyÓn
l·i
TK 129
KÕt chuyÓn
lç
PS Cã
ë ®©y do cã TK 88 nªn viÖc ph©n phèi thu nhËp ®· ®îc t¸ch ra khái TK
120 “l·i”, ta dÔ dµng x¸c ®Þnh tæng lîi nhuËn thùc hiÖn b»ng PS Cã TK 120.
ViÖc t¸ch b¹ch hai néi dung c«ng viÖc trªn hai tµi kho¶n nµy ®· t¹o nhiÒu
thuËn lîi cho c«ng t¸c kÕ to¸n, gióp cho tèc ®é c«ng viÖc ®¹t nhanh h¬n, dÔ
hiÓu h¬n.
Do vËy, xÐt vÒ tr×nh ®é c«ng t¸c kÕ to¸n níc ta hiÖn nay th× viÖc thiÕt kÕ
tµi kho¶n kÕ to¸n sao cho phï hîp, b¶o ®¶m tèc ®é n¨ng suÊt vµ chÊt lîng kÕ
to¸n ngµy cµng cao lµ mét môc tiªu quan träng kh«ng chØ mçi doanh nghiÖp
mµ c¶ Nhµ níc còng ph¶i quan t©m, coi träng. Cho nªn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn
lîi cho c«ng t¸c quyÕt to¸n lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, theo em c¸c doanh
nghiÖp nªn chi tiÕt thªm TK 4212 thµnh 42121: lîi nhuËn thùc hiÖn vµ TK
42122: lîi nhuËn ®· ph©n phèi ®Ó theo dâi riªng lîi nhuËn thùc hiÖn vµ t×nh
h×nh t¹m ph©n phèi thu nhËp. Khi ®ã ta cã tr×nh tù h¹ch to¸n nh sau:
Trong n¨m N, kÕ to¸n t¹m ph©n phèi thu nhËp cho tõng néi dung theo
kÕ ho¹ch:
Nî TK 42122: Lîi nhuËn t¹m ph©n phèi.
20
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ThuÇn
Cã TK 333, 414, 415, 416, 431...
Cuèi n¨m N, kÕ to¸n x¸c ®Þnh sè d cuèi k× cña TK 42121
“Lîi nhuËn thùc hiÖn” ®Ó chuyÓn vµo TK 42122, sè cßn l¹i chuyÓn thµnh sè d
®Çu k× cña TK 4211 “Lîi nhuËn n¨m tríc” trªn sæ cña n¨m N+1.
Nî TK 42121: Lîi nhuËn thùc hiÖn.
Cã TK 42122: Lîi nhuËn t¹m ph©n phèi.
Cã TK 4211: Lîi nhuËn n¨m tríc.
Khi b¸o c¸o quyÕt to¸n l·i cña doanh nghiÖp ®îc c«ng nhËn, kÕ to¸n
tÝnh to¸n thu nhËp thùc tÕ ®îc ph©n phèi theo tõng néi dung vµ so s¸nh víi sè
t¹m ph©n phèi n¨m tríc ®Ó ph©n phèi bæ sung hoÆc thu håi l¹i.
Tãm l¹i, viÖc h¹ch to¸n thu nhËp vµ ph©n phèi thu nhËp sÏ ®îc thÓ hiÖn
trªn s¬ ®å sau:
TK 333, 414, 415, 416...
TK 42122
Sè t¹m ph©n phèi
TK 42121
ChuyÓn b»ng sè d Nî
Lîi nhuËn
thùc hiÖn
TK 4211
ChuyÓn n¨m sau
Ph©n phèi bæ sung
Ph©n phèi thõa, thu håi
2.4 ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp _ ThuÕ suÊt vµ thuÕ bæ sung:
2.4.1 ThuÕ thu nhËp víi thuÕ suÊt cao 32% cã t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp
cã kh¶ n¨ng tÝch luü vèn...?
Mét thùc tr¹ng ®¸ng lo ng¹i lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc cã quy m«
vèn qu¸ nhá. T¹i thêi ®iÓm ®Çu n¨m 2000, theo sè liÖu cña Ban ®æi míi qu¶n
lý doanh nghiÖp trung ¬ng, sè doanh nghiÖp Nhµ níc cã quy m« vèn díi 5 tØ
®ång chiÕm 64,45%, trªn 10 tØ ®ång chiÕm 20,89%, 30% sè doanh nghiÖp
Nhµ níc cã sè vèn díi 1 tØ ®ång. Trong khi ®ã quy m« b×nh qu©n cña mét dù
¸n liªn doanh víi níc ngoµi ë ViÖt Nam kho¶ng 18 triÖu USD (trªn 260 tØ
®ång). Do ®ã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë trong níc còng ®· khã, cha nãi tíi tÇm
21
.DOC 
30 
72 
100 
