Tài liệu Hàng hoá

PhÇn I: Lêi më ®Çu Trong c«ng cuéc ®æi míi x©y dùng ®Êt níc §¶ng ta lu«n lu«n coi träng yÕu tè v¨n ho¸ lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi lµ sù kÕt tinh nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp nhÊt trong quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi, víi x· héi vµ víi thiªn nhiªn. V¨n ho¸ võa lµ ®éng lùc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ lµ môc tiªu cña chóng ta. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®Þnh híng cña nhµ níc. V¨n ho¸ ngµy cµng ®ãng gãp vai trß ®iÒu tiÕt tinh thÇn, gãp phÇn ®¾c lùc vµo viÖc khai th¸c nh÷ng nh©n tè tÝch cùc h¹n chÕ nh©n tè tiªu cùc cña mèi quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ trong x· héi, v¨n ho¸ gi÷ vai trß gãp phÇn h×nh thµnh mét con ®êng ph¸t triÓn phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña d©n téc vµ xu híng ph¸t triÓn cña thÕ giíi. GÇn ®©y c¸c häc gi¶ quèc tÕ nãi nhiÒu, nghiªn cøu nhiÒu vÒ c¸c yÕu tè thµnh c«ng cña c¸c níc cã nÒn c«ng nghiÖp míi (Wics) trong ph¸t triÓn trong khu vùc §«ng ¸ - §«ng Nam ¸ (lµ nh÷ng con rång – con hæ trong ph¸t triÓn kinh tÕ). Sù thµnh c«ng vµ n¨ng ®éng ®ã ®îc x¸c nhËn lµ sù b¾t nguån tõ c¸c yÕu tè v¨n ho¸ truyÒn thèng, trong ®ã tÝnh céng ®ång, tÝnh ý thøc d©n téc thÓ hiÖn rÊt cao trong quan hÖ kinh doanh: sù ham häc hái, s¸ng t¹o, tÝnh nghiªm tóc, kû luËt cao trong c«ng viÖc ®· ®îc nhÊn m¹nh vµ ®îc coi lµ nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng kinh tÕ bÒn v÷ng, c©n ®èi cña c¸c níc nµy. Vµ ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam víi rÊt nhiÒu c¸c quan hÖ kinh tÕ ®an xen nhau bªn c¹nh mÆt tÝch cùc, ®· xuÊt hiÖn nhiÒu mÆt tiªu cùc lµm n¶y sinh c¸c hµnh vi kinh doanh thiÕu ®¹o ®øc – phi v¨n ho¸, chayjt heo lîi nhuËn ¶nh hëng ®Õn v¨n ho¸ kinh doanh, ®Õn c¸c gi¸ trÞ kinh doanh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng – lµm cho c¸c gi¸ trÞ ®ã bÞ ®¶o lén, ®e do¹ sù bÊt æn cho ho¹t ®éng kinh tÕ, chÝnh v× tÝnh cÊp thiÕt cña sù xuèng cÊp thang gi¸ trÞ ®ã. Ngoµi môc ®Ých ®a ra nh÷ng nhËn thøc chung vÒ v¨n ho¸ kinh doanh. Cßn lý do thø hai lµ em muèn nhÊn m¹nh h¬n x©y dùng v¨n ho¸ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam ®ã lµ lý do v× sao em lùa chän ®Ò tµi: Tuy nhiªn, v¨n ho¸ kinh doanh lµ nh÷ng ph¹m trï réng lín cã nhiÒu mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i hÕt søc ®a d¹ng vµ phøc t¹p ®ßi hái ph¶i ®îc tiÕp tôc ®i s©u nghiªn cøu, th¶o luËn trong thêi gian tíi. Cho nªn ®Ò ¸n cã thÓ cã nhiÒu h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Em mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp x©y dùng quý b¸u cña c¸c b¹n, cïng c¸c thÇy c« cã quan t©m. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Sinh viªn: NguyÔn V¨n DiÔn 1 2 PhÇn II: Néi dung cña ®Ò tµi Ch¬ng I: C¬ së lý luËn cña v¨n ho¸ trong kinh doanh I. Kh¸i niÖm v¨n ho¸ trong kinh doanh Mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ vµ kinh doanh, lµm thÕ nµo ®Ó sö dông mèi quan hÖ ®ã, ®a v¨n ho¸ vµo kinh doanh, sö dông nh÷ng ®Æc trng cña nÒn v¨n ho¸ vµo kinh doanh ®Ó ®¹t tèc ®é t¨ng trëng cao vµ hiÖu qu¶ lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra nãng hæi. Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®· tho¸t ra khái lÜnh vùc x· héi ®¬n thuÇn mµ cßn trë thµnh mèi quan t©m cña chÝnh kh¸ch, c¸c nhµ qu¶n lý vµ c¸c nhµ kinh doanh. 1. Kh¸i niÖm v¨n ho¸. Cho tíi nay, ®· cã kho¶ng 400 – 500 ®Þnh nghÜa vÒ v¨n ho¸. Mét con sè rÊt lín vµ kh«ng x¸c ®Þnh nh vËy nãi lªn sù phong phó cña kh¸i niÖm v¨n ho¸. Tõ thÕ kû XIX (n¨m 1871) Edward Burrwett Tylor ®· ®a ra mét ®Þnh nghÜa cæ ®iÓn, theo ®ã v¨n ho¸ bao gåm mäi n¨ng lùc vµ thãi quen, tËp qu¸n cña con ngêi víi t c¸ch lµ thµnh viªn cña x· héi. Víi ®Þnh nghÜa ®ã, v¨n ho¸ bao gåm ng«n ng÷, t tëng, tÝn ngìng, phong tôc, tËp qu¸n, nghi thøc, qui t¾c, thÓ chÕ, chuÈn mùc, c«ng cô, kü thuËt, c«ng tr×nh nghÖ thuËt (héi ho¹, ®iªu kh¾c, kiÕn tróc) vµ nh÷ng yÕu tè kh¸c cã liªn quan ®Õn con ngêi. Theo triÕt häc M¸c – Lªnin: v¨n ho¸ lµ tæng hoµ nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn còng nh c¸c ph¬ng thøc t¹o ra chóng, kü n¨ng sö dông c¸c gi¸ trÞ ®ã v× sù tiÕn bé cña loµi ngêi vµ sù truyÒn thô c¸c gi¸ trÞ ®ã tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. H×nh thøc khëi ®Çu vµ nguån gèc ®Çu tiªn lµm h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ lµ lao ®éng cña con ngêi, ph¬ng thøc hiÖn lao ®éng vµ kÕt qu¶ cña lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng. Cßn theo gi¸o tr×nh qu¶n lý x· héi kh¸i niÖm v¨n ho¸: lµ mét thiÕt chÕ x· héi c¬ b¶n, lµ mét phøc thÓ, tæng thÓ c¸c ®Æc trng – diÖn m¹o vÒ tinh thÇn, vËt chÊt, tri thøc, t×nh c¶m...kh¾c ho¹ nªn b¶n s¾c cña mét céng ®ång gia ®×nh, xãm lµng, vïng miÒn quèc gia, x· héi....v¨n ho¸ cã thÓ lµ h÷u thÓ, cã thÓ lµ v« h×nh. Nh vËy, dï theo ®Þnh nghÜa, mäi ®Þnh nghÜa v¨n ho¸ ®Òu chøa mét nÐt chung lµ “con ngêi” ®Òu thõa nhËn vµ kh¼ng ®Þnh mèi liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a v¨n ho¸ víi con ngêi. V¨n ho¸ vµ con ngêi lµ hai kh¸i niÖm kh«ng t¸ch rêi nhau. Con ngêi lµ chñ thÓ s¸ng t¹o ra v¨n ho¸. Trong suèt lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña m×nh, con ngêi lu«n s¸ng t¹o kh«ng ngõng ®Ó lµm nªn gi¸ trÞ v¨n ho¸. Mét trong sè nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ ®îc con ngêi s¸ng t¹o ra Êy chÝnh lµ b¶n th©n con ngêi – con ngêi cã v¨n ho¸. Con ngêi s¸ng t¹o ra v¨n ho¸, ®ång thêi chÝnh con ngêi còng lµ s¶n phÈm cña v¨n ho¸. 3 Trong s¬ ®å 1 chØ râ: v¨n ho¸ lµ toµn bé cña c¶i vËt chÊt, tinh thÇn do con ngêi s¸ng t¹o ra trong lÞch sö ®Ó v¬n tíi c¸i ®óng, c¸i ®Ñp, c¸i tèt, c¸i hîp lý vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng an toµn cho céng ®ång, x· héi vµ nh©n lo¹i. V¨n ho¸ (céng ®ång, gia ®×nh, xãm, lµng, vïng, miÒn, quèc gia, nh©n lo¹i V¨n ho¸ h÷u thÓ (vËt chÊt) Di tÝch lÞch sö C¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc HÖ thèng giao th«ng HÖ thèng c«ng së V¨n ho¸ v« h×nh(tinh thÇn) HÖ thèng trang thiÕt bÞ cho s¶n xuÊt §¹o ®øc Lèi sèng Lèi sèng T«n gi¸o tÝn ngìng Gi¸o dôc ... ®å triÓn 1: CÊu SùS¬ph¸t bÒn tróc v÷ng,v¨n an ho¸ toµn. gi¸ trÞ s¸ng t¹o cña con ngêi ®îc thÓ - V¨n ho¸ vËt chÊt: lµ toµn bé nh÷ng + C¸i ®óng + c¸i ®Ñp hiÖn trong c¸c cña c¶i vËt+ chÊt do+ x· C¸i tèt c¸ihéi hîpt¹o lý ra kÓ tõ c¸c t liÖu s¶n xuÊt cho ®Õn c¸c t liÖu tiªu dïng cña x· héi. Trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña x· héi th× c¸c s¶n phÈm do x· héi t¹o ra còng kh¸c nhau, ph¶n ¸nh c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau cña v¨n ho¸. - V¨n ho¸ tinh thÇn: lµ toµn bé nh÷ng gi¸ trÞ cña ®êi sèng tinh thÇn, bao gåm khoa häc ë møc ®é ¸p dông cña thµnh tùu khoa häc vµo s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t, tr×nh ®é häc vÊn, t×nh tr¹ng, gi¸o dôc y tÕ, nghÖ thuËt, chuÈn mùc ®¹o ®øc trong hµnh vi cña c¸c thµnh viªn trong x· héi, tr×nh ®é ph¸t triÓn nhu cÇu con ngêi...v¨n ho¸ cßn bao gåm nh÷ng phong tôc tËp qu¸n, nh÷ng ph¬ng thøc giao tiÕp ng«n ng÷. Ranh giíi gi÷a v¨n ho¸ vËt chÊt vµ v¨n ho¸ tinh thÇn chØ cã tÝnh chÊt t¬ng ®èi. - V¨n ho¸ mang tÝnh giai cÊp, nã phôc vô cho giai cÊp nhÊt ®Þnh. TÝnh giai cÊp ®ã biÓu hiÖn ë chç v¨n ho¸ do ai s¸ng t¹o ra, ph¶n ¸nh vµ phôc vô cho 4 lîi Ých cña giai cÊp nµo, nh÷ng c¬ së vËt chÊt cña v¨n ho¸ (c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin, tuyªn truyÒn, c¸c r¹p hat....) do ai lµm chñ. TÝnh giai cÊp cña v¨n ho¸ cßn thÓ hiÖn ë chøc n¨ng cña v¨n ho¸. Nã gi¸o dôc, x©y dùng con ngêi theo mét lý tëng – chÝnh trÞ – x· héi, ®¹o ®øc, thÈm mü cña mét giai cÊp nhÊt ®Þnh. - V¨n ho¸ mang tÝnh d©n téc, mang tÝnh céng ®ång, tæ chøc vµ ®îc kÕ thõa qua nhiÒu thÕ hÖ. Mçi d©n téc cã lÞch sö ph¸t triÓn riªng, cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn, c¸c sinh ho¹t riªng, cã phong tôc tËp qu¸n, nh÷ng thãi quen t©m lý riªng. §iÒu ®ã qui ®Þnh ®Æc ®iÓm riªng cña v¨n ho¸ d©n téc. 2. Kh¸i niÖm kinh doanh. Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ “kinh doanh” trong mét sè tõ ®iÓm do c¸c nhµ nghiªn cøu ng«n ng÷ ViÖt Nam biªn so¹n c¬ chÕ lµ gièng nhau. Theo ®¹i tõ ®iÓn TiÕng ViÖt, th× kinh doanh cã nghÜa lµ “tæ chøc bu«n b¸n ®Ó thu lç l·i”. Cã tõ ®iÓn tõ vµ ng÷ ViÖt Nam th× kinh doanh lµ “tæ chøc ho¹t ®éng vÒ mÆt kinh tÕ ®Ó sinh lêi”. L·i hay lç ë ®©y ®îc hiÓu lµ: khi ngêi ta bá vèn ®Ó bu«n b¸n ho¹t ®éng kinh tÕ th× gi¸ trÞ thu vÒ ph¶i cao h¬n sè vèn ban ®Çu cïng víi viÖc b¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c tr¸ch nhiÖm kh¸c theo ph¸p luËt. Kinh doanh lµ mét nghÒ chÝnh ®¸ng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ph¸t triÓn cña x· héi, do sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi t¹o ra. VÊn ®Ò lµ ë chç kinh doanh nh thÕ nµo, nã ®em l¹i lîi Ých vµ gi¸ trÞ cho ai? ®ã chÝnh lµ vÊn ®Ò cña v¨n ho¸ trong kinh doanh. Nh vËy, kinh doanh cã thÓ hiÓu nh luËt doanh nghiÖp, xem ®ã lµ viÖc thùc hiÖn mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu t tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm hoÆc cung øng dÞch vô trªn thÞ trêng nh»m môc ®Ých sinh lêi. 3. Kh¸i niÖm v¨n ho¸ trong kinh doanh. Tõ hai kh¸i niÖm v¨n ho¸ vµ kinh doanh ta ®i ®Õn kh¸i niÖm v¨n ho¸ kinh doanh lµ g×? V¨n ho¸ trong kinh doanh lµ viÖc sö dông c¸c nh©n tè v¨n ho¸ vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña chñ thÓ, lµ c¸i v¨n ho¸ mµ c¸c chñ thÓ kinh doanh t¹o ra trong qu¸ tr×nh kinh doanh, h×nh thµnh nªn nh÷ng kiÓu kinh doanh æn ®Þnh vµ ®Æc thï cña hä. ViÖc sö dông c¸c nh©n tè v¨n ho¸ vµo ho¹t ®éng kinh doanh sÏ ®em l¹ij cho kinh doanh vµ chñ thÓ kinh doanh mét sö m¹ng cao c¶. §ã lµ sø mÖnh ph¸t triÓn con ngêi, ®em l¹i sù giµu cã, h¹nh phóc cho mäi ngêi, sù phån vinh 5 vµ v÷ng m¹nh cña ®Êt níc, sù vÎ vang cña d©n téc. NhËn thøc ®îc sø mÖnh Êy con ngêi sÏ hay say lao ®éng, kh«ng ng¹i khã kh¨n gian khæ, thËm chÝ hy sinh c¶ lîi Ých riªng cña m×nh ®ãng gãp vµo lîi Ých chung v× x· héi. Do ®ã, v¨n ho¸ trong kinh doanh lµ bé phËn cÊu thµnh cña nÒn v¨n ho¸ d©n téc, ph¶n ¸nh tr×nh ®é cña con ngêi trong lÜnh vùc kinh doanh. B¶n chÊt cña v¨n ho¸ trong kinh doanh ®ã lµ lµm cho c¸i lîi g¾n chÆt chÏ víi c¸i ®óng c¸i tèt, c¸i ®Ñp. C¸i lîi ®ã tu©n theo c¸i ®óng, c¸i tèt, c¸i ®Ñp. Ngîc l¹i c¸i ®óng, c¸i tèt, c¸i ®Ñp lµ c¬ së bÒn v÷ng cho ho¹t ®éng sinh ra c¸i lîi. V¨n ho¸ kinh doanh cu¶ c¸c nhµ kinh doanh, cña doanh nghiÖp ®îc nhËn biÕt qua hai ph¬ng diÖn chÝnh. Mét lµ: c¸c nh©n tè v¨n ho¸ (hÖ gi¸ trÞ, triÕt lý sèng, t©m lý) ®îc vËn dông vµo qu¸ tr×nh kinh doanh ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ vÒ dÞch vô phï hîp víi nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng cã v¨n ho¸. §ã chÝnh lµ kiÓu kinh doanh cã v¨n ho¸, kiÓu kinh doanh phï hîp víi nÐt ®Ñp cña v¨n ho¸ d©n téc. Hai lµ: c¸i gi¸ trÞ, s¶n phÈm v¨n ho¸ nh hÖ gi¸ trÞ, triÕt lý, tËp tôc riªng, nghÖ thuËt kinhdoanh...mµ chñ thÓ kinh doanh t¹o ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ lµm nghÒ kinh doanh cña hä, cã t¸c dông cæ vò biÓu d¬ng ®èi víi kiÓu kinh doanh cã v¨n ho¸ mµ hä ®ang theo ®uæi. §ã chÝnh lµ lèi sèng cã v¨n ho¸ cña c¸c chñ thÓ kinh doanh. §Ò cao c¸i lîi cña ho¹t ®éng kinh doanh g¾n liÒn víi c¸i ®óng, c¸i tèt, c¸i ®Ñp, nh»m tho¶ m·n cã chÊt lîng nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña ®êi sèng x· héi, mçi x· héi cÇn ®Þnh h×nh ra thµnh c¸c truyÒn thèng v¨n ho¸ kinh doanh trong nÒn v¨n ho¸ chung cña d©n téc. II. Mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ vµ kinh tÕ. V¨n ho¸ vµ kinh tÕ lµ hai lÜnh vùc cã t¸c ®éng qua l¹i víi nhau. Kh«ng thÓ cã v¨n ho¸ suy ®åi mµ kinh tÕ ph¸t triÓn. V¨n ho¸ bao giê còng lµ ®éng lùc quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, mÆt kh¸c, kinh tÕ ph¸t triÓn lµ m¶nh ®Êt thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ cña céng ®ång. LÞch sö thÕ giíi còng nh níc ViÖt Nam ®· chøng minh nguyªn lý ®ã. Tuy nhiªn, mét c©u hái ®Æt ra, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i, mét sè níc l·nh thæ ®· tõng cã nÒn v¨n ho¸ cao, ®îc xem lµ c¸i n«i cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i, th× ngµy nay c¸c níc ®ã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, thËm chÝ chØ lµ nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn. VÝ dô, thêi thîng cæ, lu vùc s«ng VÖ vµ s«ng Hoµng Hµ cña Trung Quèc ®· h×nh thµnh ®êi sèng ®« thÞ kho¶ng 3000 n¨m tríc c«ng nguyªn, khu vùc Lìng Hµ cã mét nÒn v¨n ho¸ liªn tôc h¬n 3000 n¨m tríc c«ng nguyªn, lu vùc s«ng Nil, víi ®Êt ®ai ph× nhiªu, lµ n¬i ®Þnh c cña ngêi 6 Ai CËp lµ 3000 n¨m tríc c«ng nguyªn khi h¹ Ai CËp thèng nhÊt víi thîng Ai CËp, thuéc triÒu ®¹i c¸c vua Pharaon víi viÖc x©y dùng c¸c Kim Tù Th¸p. Nh vËy, tõ viÖc khu xÐt sù ph¸t triÓn cña nhiÒu quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng, ngêi ta t×m thÊy nh÷ng dÊu Ên vµ ®Æc trng v¨n ho¸ cña c¸c quèc gia ®ã trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Thùc tÕ ®ã ®· b¾t buéc ngêi ta kh«ng chØ thõa nhËn sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn triÓn kinh tÕ, mµ cßn ®i s©u xem xÐt vai trß cña v¨n ho¸ còng nh tÇm quan träng cña viÖc ®a c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ vµ kinh tÕ cã thÓ hiÓu. - V¨n ho¸ vµ kinh tÕ cã sù g¾n bã t¸c ®éng biÖn chøng víi nhau. Kinh tÕ ph¶i ®¶m b¶o cho nhu cÇu sèng tèi thiÓu cña con ngêi, sau ®ã míi ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn cho v¨n ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng thÓ ph¸t triÓn nÕu kh«ng cã mét nÒn t¶ng v¨n ho¸, ®ång thêi v¨n ho¸ kh«ng chØ ph¶n ¸nh kinh tÕ mµ cßn lµ nh©n tè t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ. Víi mèi quan hÖ ®ã, sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia, d©n téc chØ cã thÓ n¨ng ®éng hiÖu qu¶, cã tèc ®é cao chõng nµo quèc gia ®ã ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn kÕt hîp hµi hoµ gi÷a kinh tÕ víi v¨n ho¸. - V¨n ho¸ mang tÝnh ®Æc thï cña tõng quèc gia, tõng khu vùc ®îc coi lµ nh÷ng di s¶n quý b¸u b¸n tÝch lòy ®îc qua nhiÒu thÕ hÖ, mang ®Ëm b¶n s¾c d©n téc. Nhng ®ång thêi, víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, kÕ thõa vµ gi÷a g×n b¶n s¾c riªng, nã cßn tiÕp thu nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ cña quèc gia, d©n téc kh¸c, lµm cho v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc võa cã tÝnh hiÖn ®¹i phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn c¸ch khoa häc – kü thuËt, lµm cho vai trß cña v¨n ho¸ trong ho¹t ®éng kinh tÕ cµng ®îc n©ng cao vµ thiÕt thùc kh¬i dËy mäi tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña con ngêi, ®em l¹i sù ph¸t triÓn cao víi tèc ®é cao vµ hµi hoµ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh. 7 III. Vai trß cña v¨n ho¸ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh. Theo luËt doanh nghiÖp, HiÕn ph¸p níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1992, kinh doanh lµ viÖc thùc hiÖn mét, mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu t, tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm hoÆc cung øng dÞch vô trªn thÞ trêng nhµm môc ®Ých sinh lîi (§iÒu 3, Ch¬ng I, LuËt doanh nghiÖp). V¨n ho¸, víi t c¸ch lµ nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn do con ngêi s¸ng t¹o ra, ®¬ng nhiªn nã trë thµnh di s¶n, thµnh tiÒn ®Ò cho bÊt kú qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ tiÕp theo. Nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt ®· s¸ng t¹o ra ®¬ng nhiªn lµ c¬ së kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña sù ph¸t triÓn ë c¸c giai ®o¹n kÕ tiÕp. Nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn phôc vô cho mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu cña con ngêi, nã ®¶m b¶o chÊt lîng cña yÕu tè con ngêi – yÕu tè c¬ b¶n trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tõ ®ã n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña con ngêi trong s¶n xuÊt kinh doanh. 1. V¨n ho¸ víi t c¸ch lµ tri thøc, kiÕn thøc t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt – kinh doanh ph¸t triÓn. S¶n xuÊt kinh doanh chÝnh lµ qu¸ tr×nh con ngêi sö dông c¸c tri thøc, kiÕn thøc tÝch luü ®îc ®Ó t¹o ra c¸c gi¸ trÞ vËt chÊt míi. C¸c tri thøc nµy cã thÓ biÓu hiÖn díi h×nh th¸i ý thøc, g¾n liÒn víi t liÖu s¶n xuÊt vµ ngêi lao ®éng. Khèi lîng c¸c tri thøc, kiÕn thøc ®ã b¶n th©n nã ®· lµ c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸, ®ång thêi nã còng ®îc huy ®éng vµ sö dông vµo s¶n xuÊt – kinh doanh trong m«i trêng v¨n ho¸. NÕu kh«ng cã m«i trêng v¨n ho¸ trong s¶n xuÊt – kinh doanh th× kh«ng thÓ sö dông ®îc c¸c tri thøc, kiÕn thøc ®ã, vµ ®¬ng nhiªn kh«ng thÓ t¹o ra hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kh«ng thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt – kinh doanh. Víi quan hÖ gi÷a tri thøc vµ kinh doanh nh vËy, b¾t buéc c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ díi d¹ng tri thøc, kiÕn thøc ph¶i ®îc ®¶m b¶o vµo s¶n xuÊt kinh doanh th× míi ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc ph¸t triÓn. 2. C¸c yÕu tè v¨n ho¸ víi t c¸ch lµ nh÷ng biÓu hiÖn cña tr×nh ®é cao trong sinh ho¹t x· héi. S¶n xuÊt kinh doanh kh«ng chØ lµ qu¸ tr×nh con ngêi sö dông c¸c t liÖu s¶n xuÊt vµ chiÕm h÷u vËt chÊt mµ con lµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi. S¶n xuÊt kinh doanh lµ sù hiÖp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng, ®©y lµ quan hÖ c¬ b¶n ë c¶ ph¹m vi hÑp vµ ph¹m vi réng. Gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ ®ã lµ ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nhng b¶n th©n con ngêi trogn c¸c mèi quan hÖ ®ã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý kh¸c nhau, nguyÖn väng lîi Ých kh¸c nhau, kh¸c nhau c¶ vÒ tuæi t¸c, vÒ nh÷ng ®Æc 8 thï mang tÝnh d©n téc, t«n gi¸o....sù kh¸c nhau ®ã dÉn ®Õn sù kh¸c nhau trong sinh ho¹t x· héi. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nh÷ng sù kh¸c biÖt vÒ sinh ho¹t trong x· héi tuy kh«ng ph¶i lµ yÕu tè cña qu¸ tr×nh ®ã, nhng lu«n thêng trùc ë mçi con ngêi, míi chØ lé ra qua qu¸ tr×nh giao tiÕp. NÕu qu¸ tr×nh giao tiÕp kh«ng n¾m b¾t ®îc sù kh¸c biÖt ®ã sÏ dÉn ®Õn nh÷ng ®iÒu biÓu hiÖn, hoÆc xung ®ét vÒ suy nghÜ vµ hµnh ®éng. Mçi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nÕu cã tr×nh ®é am hiÓu s©u s¾c vÒ sinh ho¹t x· héi sÏ t¹o ra ®îc c¸c Ên tîng, c¸c mèi quan hÖ tèt ®Ñp víi ngêi kh¸c, t¹o ®îc bÇu kh«ng khÝ tho¶ m¸i tin tëng lÉn nhau trong tËp thÓ lao ®éng, ®¶m b¶o quan hÖ kinh doanh dÔ dµng. 3. C¸c di s¶n v¨n ho¸ cña mét nÒn v¨n minh cæ xa cã vai trß t¹o ra ®éng lùc tinh thÇn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ph©n tÝch so s¸nh c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ tån t¹i cña mét nÒn v¨n minh gióp cho con ngêi hiÖn ®¹i nh×n l¹i tõ qu¸ khø, biÕt ®îc kh¶ n¨ng cña chÝnh d©n téc m×nh, tõ ®ã xem xÐt hiÖn tîng vµ híng tíi t¬ng lai. 4. C¸c yÕu tè v¨n ho¸ trong kinh doanh t¹o sù ph¸t triÓn hµi hoµ, lµnh m¹nh cña mçi quèc gia, t¹o ra søc sèng cña s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn thÞ trêng, t¹o ra søc m¹nh céng ®ång cho ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu kiÖn cho t¸i s¶n xuÊt lao ®éng, gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh... Mäi nÒn s¶n xuÊt, suy cho cïng ®Òu nh»m tho¶ m·n ngµy cµng cao c¸c lîi Ých vËt chÊt vµ tinh thÇn cña con ngêi. §ã võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng c¬ thóc ®Èy hµnh ®éng cña con ngêi. NÕu qu¸ tr×nh kinh doanh chØ v× lîi nhuËn ®¬n thuÇn nh vËy th× vÒ mÆt kinh tÕ, quèc gia ®ã sÏ ph¸t triÓn lÖch l¹ch nh÷ng ngµnh vµ lÜnh vùc Ýt lîi nhuËn sÏ kh«ng ph¸t triÓn ®îc vµ do vËy kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc mäi nhu cÇu cña con ngêi. VÒ mÆt x· héi, con ngêi sÏ mÊt nh©n c¸ch ®¹o ®øc x· héi xuèng cÊp, téi ¸c gia t¨ng. Nãi ®Õn kinh doanh, lµ nãi ®Õn viÖc sö dông tri thøc vµ kiÕn thøc. Sö dông tri thøc ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸ nh©n, c¸c céng ®ång ngêi ®Ó khai th¸c hÕt kho tµng tri thøc ®ã phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh, trÝ tuÖ cña mçi ngêi sÏ bæ sung cho nhau t¹o ra trÝ tuÖ tËp thÓ ë mét tr×nh ®é cao vµ hoµn thiÖn h¬n. Sù kÕt hîp ®ã lµ nÐt ®Ñp v¨n ho¸ trong kinh doanh vµ chÝnh nã t¹o ra søc m¹nh cña tËp thÓ, cña céng ®ång. Phôc vô ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cô thÓ cña con ngêi vÒ s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô. Nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô ®ã ngoµi yªu cÇu vÒ sè lîng vµ chÊt lîng nhÊt ®Þnh cßn ®ßi hái nh÷ng yªu cÇu vÒ thÈm mü, tÝnh tiÖn lîi khi sö dông. Cã thÓ coi ®ã lµ nh÷ng ®ßi hái cña v¨n ho¸ tiªu dïng, c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô nµo ®¸p øng ®îc nh÷ng ®ßi hái ®ã lµ ®¸p øng v¨n minh tiªu dïng vµ sÏ cã søc sèng trªn thÞ trêng. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã, s¶n xuÊt 9 kinh doanh ph¶i g¾n liÒn víi c¸c yÕu tè v¨n ho¸, th«ng qua viÖc tiÕp cËn c¸c yÕu tè v¨n ho¸ mµ chän läc vµ vËt chÊt ho¸ chóng trong s¶n phÈm cña m×nh cho phï hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng. C¸c yÕu tè v¨n hoµ lµ mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu cña ®êi sèng con ngêi, nh nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt kh¸c. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng lao ®éng, sù c¨ng th¼ng vÒ c¬ b¾p vµ thÇn kinh diÔn ra thêng xuyªn, g©y ra mÖt mái vµ c¨ng th¼ng vÒ t©m lý. §a c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo s¶n xuÊt kinh doanh tõ viÖc thiÕt kÕ n¬i lµm viÖc, c¸c thiÕt bÞ vµ dông cô lµm viÖc sÏ gi¶m bít ®îc trÇm uÊt cña nh÷ng c¨ng th¼ng ®ã. §Æc biÖt ®a c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng v¨n ho¸ vµo tríc giê lµm viÖc cã thÓ t¹o ra høng phÊn lao ®éng, vµo thêi gian nghØ ng¬i vµ cuèi giê lµm viÖc cã thÓ nhanh chãng xo¸ ®i sù c¨ng th¼ng vµ mÖt mái vÒ t©m lý gióp con ngêi nhanh chãng phôc håi søc lùc h¬n. 10 Ch¬ng II: T×nh h×nh vµ thùc tr¹ng vÒ v¨n ho¸ trong kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay I. V¨n ho¸ trong kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay. KÓ tõ khi ban hµnh LuËt doanh nghiÖp ®Çu n¨m 2000, khu vùc kinh tÕ t nh©n ph¸t triÓn m¹nh víi trªn 100.000 doanh nghiÖp, thu hót h¬n 100.000 tû ®ång (t¬ng ®¬ng víi kho¶ng 6,7 tû USD) vèn ®Çu t, t¹o ra h¬n 1,3 triÖu chç viÖc lµm, cßn doanh nghiÖp d·n doanh ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ n¨m 2000 cã 14413 doanh nghiÖp víi ®¨ng ký víi sè vèn 13700 tû ®ång, n¨m 2001 íc tÝnh cã trªn 1800 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký víi sè vèn kho¶ng 22.000 tû ®ång, cha kÓ vèn ®¨ng ký bæ sung. Tæng céng c¶ hai n¨m, cã 32413 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký, gÇn b»ng tæng sè doanh nghiÖp míi ®¨ng ký trong chÝn n¨m, tõ 1991 ®Õn 1999 (45005 doanh nghiÖp). Theo b¸o nh©n d©n sè ra ngµy 25 – 11 – 2002 th× ®Õn cuèi n¨m 2002 ngoµi kho¶ng 5.000 doanh nghiÖp Nhµ níc ®· cã gÇn 80.000 doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo LuËt doanh nghiÖp, cïng h¬n 2,1 triÖu c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh c¸ thÓ trong toµn quèc. C¸c doanh nghiÖp nµy cã vai trß quan träng trong viÖc thu hót nguån lao ®éng t¹i chç, ®Çu t vèn Ýt, thu håi vèn nhanh, linh ho¹t, nhanh nhËy, ®æi míi c«ng nghÖ dÔ dµng chuyÓn ®æi thÝch øng víi yªn cÇu cña thÞ trêng. Bªn c¹nh sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ, cïng sù ®ãng gãp to lín trong ph¸t triÓn. Th× mÆt tr¸i cña nã t¸c ®éng nªn nÒn kinh tÕ lµ rÊt lín. MÆt tr¸i ë ®©y cã thÓ hiÓu lµ nh÷ng tiªu cùc hay c¸ch kh¸c ®ã lµ nh÷ng biÓu hiÖn kÐm v¨n ho¸ trong kinh doanh. Tõ thùc tÕ thÊy r»ng, c¸c doanh nghiÖp ë níc ta vÉn cha chó ý tíi sù cÇn thiÕt tÊt yÕu cña v¨n ho¸ kinh doanh trong ho¹t ®éng cña m×nh. Nh÷ng ¸p lùc kinh tÕ, nhÊt lµ ¸p lùc ch¹y theo lîi nhuËn, hiÖn kh«ng lµm cho c¸c doanh nghiÖp chó ý tíi vÊn ®Ò v¨n ho¸ kinh doanh hoÆc coi ®ã lµ yÕu tè phô trî. N¹n s¶n xuÊt hµng gi¶, hµng nh¸i nh·n m¸c, hµng kÐm chÊt lîng, kÐm phÈm chÊt, nÊp bãng lîi dông nh÷ng nh·n hiÖu cã uy tÝn trªn thÞ trêng vµ t×m c¸ch trµ trén víi hµng thËt, hµng cã chÊt lîng tèt ®Ó tiªu thô, lõa bÞp ngêi tiªu dïng. Do kinh doanh qu¶n lý kÐm, tæ chøc s¶n phÈm kh«ng c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng ®a ®Õn thua lç ph¸ s¶n, nhËp hµng lËu vµo trong níc ®Ó trèn thuÕ, g©y thiÖt h¹i cho nguån thu ng©n s¸ch nhµ níc. Theo sè liÖu thèng kª trong 4 n¨m (1999 – 2003) c¶ níc x¶y ra trªn 1000 vô ngé ®éc thùc phÈm víi sè ngêi m¾c lªn hµng ngh×n, trong ®ã cã nhiÒu 11 ngêi tö vong 1999 cã 327 vô, sè ngêi m¾c lµ 7576 ngêi, ®Õn n¨m 2003 lµ 204 vô víi 5924 ngêi m¾c. Ngoµi ra sè vô ngé ®éc thùc phÈm do ¨n ph¶i thùc phÈm « nhiÔm ho¸ chÊt ®éc h¹i cã chiÒu híng t¨ng lªn: N¨m 1999 lµ 11%, n¨m 2000 lµ 17%, n¨m 2002 lµ 25,2%, n¨m 2003 lµ 23%, cßn 3 th¸ng ®Çu n¨m 2004 côc qu¶n lý thÞ trêng (Bé th¬ng m¹i) b¾t vµ xö lý 1865 vô hµng gi¶, hµng kÐm chÊt lîng. C¸c mÆt hµng chñ yÕu lµm gi¶ lµ r¬u, bia, níc gi¶i kh¸t, b¸nh kÑo. Nh÷ng con sè trªn lµ nh÷ng minh chøng cho sù lµm ¨n chép giËt, lõa ®¶o v× theo ®uæi lîi nhuËn s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm kÐm chÊt lîng lµm ¶nh hëng tíi søc khoÎ, còng nh lîi Ých cña ngêi tiªu dïng. Sù kinh doanh kh«ng cã v¨n ho¸ kh«ng chØ x¶y ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t nh©n, mµ cßn x¶y ra ngay víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc. Cßn nhiÒu doanh nghiÖp trèn lËu thuÕ, nî ®äng vèn, khai gian thu nhËp ®Ó chiÕm ®o¹t thuÕ VAT. ThiÕu quan t©m ®Õn ®êi sèng cña c«ng nh©n viªn nh nî l¬ng, kh«ng ®ãng b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ...v× lîi nhuËn kh«ng chó ý tíi tÝnh an toµn trong lao ®éng, søc khoÎ cña ®êi sèng nh©n d©n lao ®éng, ®Ó ngµy cµng nhiÒu ngêi m¾c c¸c c¨n bÖnh ®éc h¹i. §Ó thÊy râ sù t¸c ®éng cña nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh cã v¨n ho¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu thùc tÕ ë nhiÒu níc vÒ doanh nghiÖp míi thµnh lËp ®· ®i ®Õn kÕt luËn r»ng doanh nghiÖp cµng trÎ cµng dÔ thÊt b¹i, doanh nghiÖp cµng nhá cµng dÔ thÊt b¹i vµ 90% nguyªn nh©n thÊt b¹i cña c¸c doanh nghiÖp trÎ lµ do qu¶n lý tåi. Tuy nhiªn, thùc tÕ nµy kh«ng ph¶i dÔ dµng ®îc c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp nhËn ra hay chÊp nhËn. Nh÷ng kÕt qu¶ ®iÒu tra ë 570 doanh nghiÖp tr×nh bµy trong b¶ng sau lµ mét minh chøng. Theo chñ doanh nghiÖp Theo chñ nî Suy tho¸i kinh tÕ 68 29 Ngêi qu¶n lý kÐm n¨ng lùc 28 59 ThiÕu vèn 48 33 Nî khã ®ßi 30 18 C¹nh tranh 40 9 ThiÕt bÞ l¹c hËu 32 6 §Þa ®iÓm bÊt lîi 15 3 L·i suÊt cao 11 2 Thay ®æi bÊt thêng 11 2 B¶ng 1: Nguyªn nh©n thÊt b¹i cña doanh nghiÖp míi, theo ®èi tîng quan s¸t. VËy qu¶n lý tåi lµ nh thÕ nµo? §©y lµ mét ph¹m trï kh¸ réng ®· ®îc bµn nhiÒu ®Õn trong c¸c nghiªn cøu vÒ qu¶n trÞ kinh doanh. C¸ch tiÕp cËn míi 12 nh»m gióp nh÷ng ngêi qu¶n lý hiÓu thªm mét khÝa c¹nh cßn cha ®îc quan t©m ®óng møc cña qu¶n lý hiÖn ®¹i, vÊn ®Ò hiÖn nay cña c¸c c«ng ty thµnh ®¹t sö dông nh mét vò khÝ c¹nh tranh cã søc m¹nh tuyÖt ®èi. §ã lµ “b¶n s¾c” hay v¨n ho¸ doanh nghiÖp. §Ó ®îc x· héi chÊp nhËn, doanh nghiÖp cÇn chó träng tíi viÖc x©y dùng h×nh ¶nh cña m×nh thµnh nh÷ng biÓu tîng b»ng chÝnh nh÷ng viªn g¹ch ®¹o ®øc trong kinh doanh chÝnh v× tÝnh quan träng cña v¨n ho¸ trong kinh doanh, mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay cha x©y dùng ®îc h×nh ¶nh cho m×nh, ®æi l¹i t¹o ra t¸c ®éng xÊu ®èi víi nÒn kinh tÕ. BiÓu hiÖn t¸c ®éng xÊu nµy, lµm cho nhiÒu doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay kh«ng ®îc ngêi tiªu dïng thõa nhËn. T¹o ra sù ph¸t triÓn bÊp bªnh cña nhiÒu doanh nghiÖp. Céng hëng tíi nÒn kinh tÕ, lµm cho nÒn kinh tÕ ta bÞ ¶nh hëng. Lµm sù t¸c ®éng ngîc trë l¹i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. §Ó ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ®i ®óng víi quy luËt cña nÒn KTTT. CÇn coi träng “®¹o ®øc kinh doanh”, biÕn nã lµ vò khÝ cho sù tån t¹i c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn. II. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong viÖc ®a v¨n ho¸ vµo trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Sau 15 n¨m ®æi míi, nÒn kinh tÕ níc ta cã nhiÒu khëi s¾c, c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh dÇn dÇn xo¸ ®i c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ ®· v¬n lªn ph¸t huy m¹nh mÏ c¸c tiÒm lùc cña m×nh. VÒ mÆt n«ng nghiÖp, níc ta ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu næi bÊt víi c¸c thêi kú tríc. S¶n lîng l¬ng thùc ph¸t triÓn tèt b¶o ®¶m gi÷ v÷ng an ninh l¬ng thùc quèc gia, t¹o nguån xuÊt khÈu g¹o lín thø hai thÕ giíi...VÒ c«ng nghiÖp, nh×n chung c¸c s¶n phÈm quan träng cã t¸c ®éng ®Õn c¸c ngµnh kinh tÕ ®Òu t¨ng kh¸ nh ®iÖn, s¾t thÐp, ph©n bãn...chÊt lîng s¶n phÈm ngµy cµng cao, giµnh ®îc sù tÝn nhiÖm cña ngêi tiªu dïng, gÇn 100 mÆt hµng ®îc b×nh chän lµ hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao, cã chç ®øng trªn thÞ trêng. Cã thÓ nãi hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao ®· ®¸p øng ®îc phÇn nµo nhu cÇu, thÞhiÕu vµ së thÝch cña ngêi tiªu dïng ë hai khÝa c¹nh: s¶n phÈm tiªu dïng vµ vËt phÈm v¨n ho¸. ë ®©y, c¸c nhµ doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®a c¸c nh©n tè v¨n ho¸, b¶n s¾c d©n téc vµo ho¹t ®éng kinh doanh, hä ®· biÕt g¾n chÆt chÏ vµ hµi hoµ gi÷a c¸i lîi víi c¸i ®óng, c¸i tèt, c¸i ®Ñp. §ã chÝnh lµ biÓu hiÖn nÒn kinh doanh cã v¨n ho¸ vµ lèi sèng cã v¨n ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam dÇn dÇn ®îc h×nh thµnh. §ã còng chÝnh lµ lîi thÕ c¹nh tranh cña giíi doanh nh©n ViÖt Nam trªn th¬ng trêng. §Ó thÊy ®îc sè doanh nghiÖp biÕt x©y dùng cho m×nh “®¹o ®øc kinh doanh” th«ng qua hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao, ta cã thÓ quan s¸t biÓu ®å sau: 13 447 422 120 1997 270 187 1998 1999 360 372 2000 2001 2002 2003 Sè lîng doanh nghiÖp ®¹t danh hiÖu hµng ViÖt Nam chÊt lîng cao (phô tr¬ng Sµi Gßn tiÕp thÞ, thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn sè 4, th¸ng 1- 2003). Trong lÜnh vùc dÞch vô, ngµnh th¬ng m¹i ®· ®¹t cã sù t¨ng trëng vît bËc. XuÊt khÈu n¨m 2000 t¨ng gÊp 6 lÇn so víi n¨m 1990, tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ vµ doanh thu dÞch vô ë thÞ trêng trong níc t¨ng 6 lÇn so víi cïng kú... Qua ®ã, thÊy ®îc nÐt v¨n ho¸ trong kinh doanh ®îc thÓ hiÖn râ ë c¸c ®iÓm: kinh doanh ®¹t n¨ng suÊt cao, gi¸ thµnh h¹, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm (gi¸ trÞ) vµ gi¸ trÞ thÆng d cho x· héi, s¶n phÈm ®¹t chÊt lîng cao, ®îc x· héi vµ ngêi tiªu dïng trong vµ ngoµi níc chÊp nhËn, ho¹t ®éng kinh doanh ®¶m b¶o chÝnh s¸ch, tu©n thñ ph¸p luËt, lµm trßn nghÜa vô víi nhµ níc (thuÕ) t¹o ra lßng tin (ch÷ tÝn) v÷ng ch¾c, æn ®Þnh ®èi víi kh¸ch hµng trong vµ ngoµi níc. C¸c ®¬n vÞ nh n«ng trêng S«ng HËu ë CÇn Th¬...C«ng ty mÝa ®êng Lam S¬n (Thanh Ho¸). C«ng ty s÷a ViÖt Nam Vinamilk lµ nh÷ng ®iÓn h×nh vÒ v¨n ho¸ kinh doanh. III. §a nh©n tè v¨n ho¸ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong giai ®o¹n hiÖn nay. Xu thÕ tiÕn bé cña thÕ giíi chØ trë thµnh nguån lùc néi sinh khi nhËn biÕt vµ d¸m hµnh ®éng theo quy luËt ph¸t triÓn. ChØ dõng l¹i ë nhËn thøc t tëng còng ch¼ng cã Ých g× cho nh©n d©n, nÕu kh«ng chuyÓn tõ nhËn thøc sang ho¹t ®éng tæ chøc thùc tiÔn. C¸c gi¶i ph¸p díi ®©y thuéc lÜnh vùc tæ chøc thùc tiÔn. 1. §a nh©n tè v¨n ho¸ vµo qu¸ tr×nh kh«i phôc vµ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt x· héi. Muèn ®a nh©n tè v¨n ho¸ vµo båi dìng vµ khai th¸c c¸c lùc lîng s¶n xuÊt cña ®Êt níc cÇn cã mét sè gi¶i ph¸p thiÕt thùc nh: - Lùa chän vµ ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn níc ta chuÈn bÞ tiÕn vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. - §æi míi tæ chøc ph¬ng thøc vµ ph¬ng ph¸p, qu¶n lý nhµ níc vµ qu¶n lý kinh doanh theo híng vËn dông “®éng lùc kÐp” bao gåm lîi Ých kinh tÕ vµ lîi 14 Ých v¨n ho¸ ®èi víi ngêi lao ®éng. §éng lùc ®ã bao gåm lîi Ých kinh tÕ vµ lîi Ých v¨n ho¸ ®èi víi ngêi lao ®éng. §éng lùc ®ã bao gåm lîi Ých c¸ nh©n, lîi Ých bé phËn lîi Ých quèc gia. - TiÕn hµnh c¶i c¸ch hÖ thèng gi¸o dôc, ®µo t¹o trªn c¬ së m¹nh d¹n lµm thÝ ®iÓm ®æi míi ®ång bé vÒ gi¸o tr×nh, gi¸o viªn vµ ph¬ng thøc ®µo t¹o. §ång thêi sím kh¾c phôc t×nh tr¹ng “th¬ng m¹i ho¸’ lan trµn trong lÜnh vùc gi¸o dôc, ®µo t¹o. - X©y dùng kÕ ho¹ch hîp t¸c quèc tÕ vÒ ®µo t¹o, tríc hÕt ®èi víi ®éi ngò gi¸o viªn, ®éi ngò qu¶n lý, dÇn dÇn h×nh thµnh ®éi ngò cã tr×nh ®é cao víi tÊm lßng v× d©n, v× níc. 2. §Ò cao thang gi¸ trÞ trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ biÕn ®æi c¬ cÊu x· héi – d©n c . HiÖn nay níc ta ®ang ë thêi kú h×nh thµnh c¸c quan hÖ kinh tÕ míi vµ quan hÖ x· héi míi trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá sang kinh tÕ thÞ trêng. C¸c quan hÖ míi ®ang h×nh thµnh ph¶i ®îc ®Æt trong xu thÕ kÕt hîp t¨ng trëng kinh tÕ víi v¨n ho¸ th× níc ta míi cã thÓ ®i ®Õn môc tiªu “d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh”. Muèn vËy, trong c¸c chiÕn lîc vµ chÝnh s¸ch còng nh tæ chøc thùc hiÖn ph¶i ph¶n ¸nh ®îc yªu cÇu cña thang gÝatrÞ míi. Tõ yªu cÇu nµy, cÇn ®æi míi quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ vÒ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh tÕ, vÒ con ngêi lao ®éng, ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý kinh tÕ – x· héi. Muèn x©y dùng quan ®iÓm, ph¬ng ph¸p vµ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ theo thang gi¸ trÞ míi, cÇn ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc ph©n tÝch thùc tiÔn níc ta vµ thÕ giíi. Sù ¸p dông c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ nµy tríc hÕt ph¶i b¾t ®Çu tõ trªn xuèng b¾t ®Çu tõ cÊp trëng trong c¸c ®¬n vÞ, cã nh vËy míi tr¸nh khái ®îc t×nh tr¹ng biÕn c¸c t tëng tèt ®Ñp thµnh khÈu hiÖu h« hµo su«ng. 3. Tõng bíc ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ, n©ng cao tÇm vãc vµ hiÖu qu¶ cña nã. §èi víi mçi níc, hÖ thèng chÝnh trÞ lµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trùc tiÕp sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Ngµy nay vÊn ®Ò “v¨n ho¸ víi chÝnh trÞ” trë thµnh vÊn ®Ò cèt lâi trong xu thÕ vËn ®éng kÕt hîp t¨ng trëng kinh tÕ víi v¨n ho¸. 4. ¸p dông hÖ thèng ISO trong s¶n xuÊt kinh doanh ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. 15 ViÖc ¸p dông nµy, t¹o ra sù kiÓm tra c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt, tõ ®ã t¹o ra s¶n phÈm ®Çu ra chÊt lîng tèt, t¹o ra sù quan t©m tíi ngêi lao ®éng trong chÝnh c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt ®ã. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra cã chÊt lîng cao, gi¸ thµnh h¹ rÔ ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn h¬n. Gióp cho s¶n phÈm cã thÓ c¹nh tranh ®îc víi c¸c s¶n phÈm kh¸c trªn thÞ trêng, t¹o ra sù thuËn lîi kinh doanh cho doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp kh«ng ph¶i chép giËt, t×m c¸ch tån t¹i mµ dµnh nhiÒu thêi gian, chi phÝ ®Çu t cho c«ng nghÖ, cho ph¸t triÓn. T¹o ra c¸c s¶n phÈm cã chÊt lîng ®¶m b¶o ë c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt trong t¬ng lai. 16 Ch¬ng III: Nguyªn nh©n, ph¬ng híng vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ®a v¨n ho¸ vµo trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë níc ta hiÖn nay. I. Nguyªn nh©n 1. Cha nhËn thøc ®îc vai trß cña v¨n ho¸ trong kinh doanh. Do c¸c doanh nghiÖp cha nhËn thøc ®îc mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ vÒ kinh doanh. Cho nªn cha cã c¸i nh×n ®óng ®¾n vÒ kinh doanh cã ®¹o ®øc. Hä chØ nghÜ ®¬n thuÇn kinh doanh lµ v× lîi nhuËn, theo ®uæi lîi nhuËn la c¸ch thøc sèng cßn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Cha nhËn thøc ®îc ®Çy ®ñ vai trß cña v¨n ho¸ ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh. VÉn mêng tîng v¨n ho¸ vµ kinh doanh lµ hai ph¹m trï kh¸c h¼n nhau. Cha thÊy hÕt ®îc kinh doanh cã v¨n ho¸ sÏ t¹o ra sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c cho doanh nghiÖp. Gióp doanh nghiÖp sím ®i ®Çu trong lÜnh vùc míi cña thÞ trêng. VÉn cßn sù duy cè h÷u b¶o thñ hay cha nh×n nhËn hÕt ®îc søc m¹nh to lín cña v¨n ho¸, kh«ng chØ ®èi víi kinh doanh mµ c¶ víi c¸c lÜnh vùc kh¸c. 2. D luËn x· héi cßn cã qu¸ nhiÒu ¸p lùc vÒ v¨n ho¸ vµ kinh doanh. Tõ khi bíc sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, níc ta tho¸t khái nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp l¹c hËu, tù tóc tù cÊp. Nh÷ng nhµ kinh doanh xuÊt th©n tõ n«ng d©n, ngêi lÝnh, ngêi thî. ChÝnh v× vËy kiÕn thøc kinh doanh trong hä cha cã nhiÒu l¾m. Hä vµo th¬ng trêng kinh doanh víi sù mß mÉm, ®îc ch¨ng hay chç. Cã ngêi thµnh c«ng, cã ngêi th× thÊt b¹i. Cho nªn mçi ngêi mét vÎ, cha t¹o nªn nÐt truyÒn thèng trong kinh doanh. ViÖc kinh doanh mang nÆng tÝnh kinh nghiÖm, coi kinh doanh lµ ph¶i cã l·i theo ®uæi lîi nhuËn b»ng bÊt cø gi¸ nµo. Xem thõa ®¹o ®øc kinh doanh, v× lîi nhuËn hä t×m mäi c¸ch kinh doanh theo kiÓu chép giËt, c¬ héi....miÔn sao m×nh cã lîi, kh«ng hÒ coi träng nÐt ®Ñp truyÒn thèng kinh doanh cã v¨n ho¸, lµ g¾n c¸i lîi víi c¸i ®Ñp, c¸i hîp lý, c¸i ch©n thiÖn mü. VÉn cßn coi träng tÝnh kinh tÕ cao h¬n tÝnh v¨n ho¸, ®¹t ®îc kinh tÕ råi th× kinh tÕ sÏ bï lÊp v¨n ho¸. ý nghÜ nµy kh«ng chØ n»m ë ®¹i ®a sè nh÷ng ngêi kinh doanh mµ cßn tån t¹i trong phÇn lín tÇng líp cña x· héi. VÉn cho nh©n tè v¨n ho¸ lµ thø yÕu xÕp sau kinh tÕ, viÖc ®¹t ®îc kinh tÕ råi míi nghÜ ®Õn v¨n ho¸, thËm chÝ cßn nghÜ r»ng kinh doanh chi phèi vµ bao trïm c¶ v¨n ho¸. ChÝnh v× sù coi nhÑ v¨n ho¸, nghÜ r»ng kinh doanh chi phèi vµ bao trïm c¶ v¨n ho¸. Cho nªn c¸c doanh nh©n nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nãi riªng, vÉn cø theo ®uæi hµnh vi kinh doanh bÊt chÊp ®¹o ®øc, bÊt chÊp sù tån t¹i ®Õn 17 ngêi tiªu dïng. Theo ®uæi c¸i lîi v× lîi nhuËn, quªn ®i c«ng t¸c x©y dùng cho m×nh mét h×nh ¶nh, mét b¶n s¾c v¨n ho¸ doanh nghiÖp. Mµ t¬ng lai kh«ng xa xu thÕ c¹nh tranh trong s¶n xuÊt, kinh doanh lµ kinh doanh cã v¨n ho¸. C¸c nhµ nghiªn cøu ®· tæng kÕt r»ng trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng, ph¬ng thøc c¹nh tranh lµ v¨n ho¸ kinh doanh, tøc lµ s¾c th¸i kinh doanh ®Æc s¾c dùa trªn nÒn t¶ng ph¬ng thøc t¸c ®éng tæng hîp víi hµnh vi øng xö, t«i quyÕt ®Þnh lùa chän ngêi tiªu dïng. MÆt kh¸c, do m«i trêng kinh doanh cã v¨n ho¸ cßn kh¸ míi mÎ trong nhËn thøc. KÌm theo sù cha chó ý cña nhµ níc còng nh c¸c c¬ quan qu¶n lý tíi vÊn ®Ò v¨n ho¸ trong kinh doanh nªn cha cã sù chØ ®¹o kÞp thêi, còng nh ®iÒu chØnh ®Ó t¹o ra mét m«i trêng v¨n ho¸ kinh doanh thuËn lîi. BiÓu hiÖn ë ®©y lµ nhµ níc vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh doanh hiÖn hµnh còng míi chØ chó ý tíi c¸c khÝa c¹nh kinh tÕ, x· héi vµ m«i trêng cña kinh doanh. Sù thiÕu v¾ng hoÆc mê nh¹t cña khÝa c¹nh v¨n ho¸ trong c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh doanh hiÖn hµnh cã nguyªn nh©n c¬ b¶n b¾t nguån tõ sù thiÕu hôt râ rµng trong nhËn thøc cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. Cßn thiÕu ®Þnh híng x· héi nh»m vµo t¹o dùng v¨n ho¸ kinh doanh, v¨n ho¸ tiªu dïng, t¹o nªn bÇu kh«ng khÝ vµ ¸p lùc d luËn x· héi vÒ vÊn ®Ò nµy. Sù chó ý cña c¸c tæ chøc x· héi, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ë níc ta cho ®Õn nay hÇu nh cßn v¾ng trªn lÜnh vùc nµy. Sù h¹n chÕ trong viÖc t×m ra c¸c sè liÖu hay tiªu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh sù ¶nh hëng cña v¨n ho¸ ®Õn kinh doanh hay kÕt qu¶ thu ®îc tõ sù ¸p dông v¨n ho¸ trong kinh doanh, kh«ng ¸p dông v¨n ho¸ trong kinh doanh cô thÓ ra sao? Cho nªn kh«ng cã ®ñ c¸c th«ng sè ®Ó ®¸nh gi¸ sù trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. ChÝnh sù mËp mê nµy cµng lµm cho doanh nghiÖp coi nhÑ, vµ cha ®¸nh gi¸ hÕt ®îc møc ®é ¶nh hëng cña nh©n tè v¨n ho¸ tíi kinh doanh. Cµng t¹o ra tÝnh thiÕu ¸p dông trong thùc tiÓu kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp. Lµm cho m«i trêng kinh doanh ngµy cµng mÊt ®i tÝnh c©n b»ng, æn ®Þnh cho sù ph¸t triÓn. II. Mét sè ®Þnh híng trong x©y dùng v¨n ho¸ kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. 1. X©y dùng m«i trêng kinh doanh thuËn lîi. Thùc tÕ m«i trêng kinh doanh cña ViÖt Nam cha thuËn lîi cho viÖc x©ydùng v¨n ho¸ kinh doanh. Bé m¸y nhµ níc cßn nhiÒu biÓu hiÖn quan liªu, giÊy tê, nhiÒu lo¹i thuÕ cao vµ ph¸p luËt kh«ng râ rµng, cha cã mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp nhµ níc th18 êng ®îc u ®·i h¬n vÒ vèn, tÝn dông, ®Êt ®ai...Hay nh LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng sau khi ®îc ban hµnh, cã thªm 200 v¨n ho¸ díi luËt ®Ó híng dÉn, ®iÒu chØnh. Trong hÖ thèng luËt vµ v¨n b¶n díi luËt kh«ng Ýt c¸c trêng hîp m©u thuÉn nhau, g©y khã kh¨n cho ngêi thùc hiÖn chøc tr¸ch cña m×nh vµ nhiÒu khi g©y thiÖt h¹i cho ngêi kinh doanh. 2. X©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp. X©y dùng mèi quan hÖ øng xö tèt ®Ñp gi÷a c¸c thµnh viªn trong céng ®ång lµ yÕu tè nÒn t¶ng ®Ó ®¹t tíi sù thèng nhÊt søc m¹nh trong c«ng viÖc kinh doanh. Ch¼ng h¹n nh tæ chøc hiÕu, hØ, th¨m hái vµ gióp ®ì nhau trong lóc khã kh¨n, cïng nhau quan t©m tíi lîi Ých chung cña toµn doanh nghiÖp. §ång thêi ph¶i x©y dùng mèi giao lu cëi më, réng r·i vµ tin cËy víi c¸c ®èi t¸c bªn ngoµi doanh nghiÖp. VÝ dô quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi nhµ níc, ý thø tu©n thñ ph¸p luËt, b¶o tån vèn cña nhµ níc vµ lµm nghÜa vô nép ng©n s¸ch, gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c nhµ cung cÊp ( cung cÊp thiÕt bÞ ®iÖn, níc, tµi chÝnh, nguyªn liÖu, vËt liÖu...) gi÷a doanh nghiÖp víi kh¸ch hµng, gi÷a doanh nghiÖp víi c¸c ®èi t¸c c¹nh tranh hay b¹n hµng...Ngay tõ kh©u tuyÓn dông, cÇn ®Æt ra yªu cÇu cao ®èi víi nh©n sù, buéc c¸c thµnh viªn míi tham gia doanh nghiÖp ph¶i ph¸t huy trÝ lùc, tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong viÖc t¹o ra hiÖu qu¶ cña c«ng viÖc. T¹o dùng kh«ng khÝ thi ®ua, phÊn ®Êu cña toµn ®¬n vÞ. Trong kinh doanh hiÖn ®¹i, x©y dùng nÒn v¨n ho¸ doanh nghiÖp cßn tæ chøc ký ®i tham quan, nghØ m¸t, tæ chøc c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i, gi¶i trÝ, v¨n ho¸ thÓ thao...®Ó t¹o ra bÇu kh«ng khÝ lµnh m¹nh tho¶ m¸i sau nh÷ng ngµy lµm viÖc c¨ng th¼ng. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã gãp phÇn t¹o mét “bÇu kh«ng khÝ” riªng, mét b¶n s¾c tinh thÇn ®Æc trng riªng cña tõng doanh nghiÖp so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. 3. X©y dùng mét ®éi ngò doanh nh©n v¨n ho¸. V¨n hoµ lµ mét thíc ®o, bªn c¹nh thíc ®o vÒ kü n¨ng chuyªn m«n ®Ó ®¸nh gi¸ c¸n bé xÝ nghiÖp, nhÊt lµ c¸n bé chØ huy, qu¶n lý. NÕu c¸c nhµ kinh doanh cã tr×nh ®é v¨n ho¸ (kh«ng ph¶i chØ lµ b»ng cÊp chuyªn m«n), hä sÏ cã nhiÒu c¬ héi ®ãng gãp vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn cã v¨n ho¸, h¹n chÕ rÊt nhiÒu sù ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng v¨n ho¸, tøc lµ h¹n chÕ nh÷ng kiÓu kinh doanh bÊt chÝnh, phi nh©n b¶n. Ph¶i b»ng c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc, gi¸o dôc kiÕn thøc v¨n ho¸ cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Ó gióp hä n©ng cao nhËn thøc vµ hµnh ®éng. Ph¶i th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh v¨n häc nghÖ thuËt, th«ng tin nghe nh×n, gi¶i trÝ, du lÞch, c©u l¹c bé...®Ó gi¸o dôc nh÷ng ngêi lµm kinh tÕ, kinh doanh nhÊt lµ nh÷ng ngêi chñ chèt, còng nh nh÷ng ngêi tiªu dïng. 19 Doanh nh©n v¨n ho¸ ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng phÈm chÊt nh chñ nghÜa yªu níc vµ ý thøc c«ng d©n, c¹nh tranh lµnh m¹nh, t«n träng kh¸ch hµng vµ thùc hiÖn tèt tr¸ch nhiÖm x· héi, tham mu cho nhµ níc vÒ ®êng lèi, chiÕn lîc vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p vµ lµ cÇu nèi cho nhµ níc trong c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i, cã c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng kinh doanh vµ tinh thÇn s¸ng t¹o, cã kh¶ n¨ng hîp t¸c vµ cã tÝnh n¨ng ®éng. 20