Lêi nãi ®Çu
Chèng bu«n lËu, gian lËn th−¬ng m¹i lu«n lµ mèi quan t©m cña nhiÒu
quèc gia trªn thÕ giíi . TÖ n¹n bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i ë n−íc ta trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p vµ ®ang lµ mét trong nh÷ng
trë ng¹i lín cho c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n−íc . ChÝnh v× vËy,
§¶ng vµ Nhµ n−íc ta hÕt søc coi träng lÜnh vùc ®Êu tranh phßng, chèng bu«n
lËu, gian lËn th−¬ng m¹i vµ ®> ®Ò ra nhiÒu chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ®Ó ng¨n
chÆn, phßng ngõa tÖ n¹n nµy.
Thñ ®« Hµ Néi lµ mét trung t©m lín vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa cña c¶
n−íc. Hµng n¨m, víi khèi l−îng hµng hãa xuÊt nhËp khÈu vµ l−u l−îng
ph−¬ng tiÖn vËn t¶i lín, cã kim ng¹ch ®Çu t− n−íc ngoµi ®øng thø hai trong c¶
n−íc. Tuy kh«ng cã cöa khÈu trùc tiÕp víi biÓn, biªn giíi, nh−ng Hµ Néi cã hÖ
thèng giao th«ng táa ®i kh¾p c¸c miÒn trong c¶ n−íc vµ s©n bay quèc tÕ Néi
Bµi lµ cöa khÈu lín ®ãn nhËn l−u l−îng hµng hãa rÊt lín ®Õn Hµ Néi qua
®−êng hµng kh«ng. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu trªn ®Þa bµn Hµ Néi diÔn ra rÊt
s«i ®éng, ®a d¹ng vµ phøc t¹p víi ®ñ lo¹i h×nh cña trªn hµng ngh×n doanh
nghiÖp, c«ng ty trong vµ ngoµi n−íc. Nh−ng cïng víi sù ph¸t triÓn vÒ ho¹t
®éng xuÊt nhËp khÈu, l−u th«ng hµng hãa còng ph¸t sinh kh«ng Ýt nh÷ng ho¹t
®éng bu«n lËu, gian lËn th−¬ng m¹i vµ nh÷ng vi ph¹m ph¸p luËt H¶i quan.
Tr−íc nh÷ng tiªu cùc ®ã, Côc H¶i quan TP Hµ Néi nãi chung vµ §éi
KiÓm so¸t H¶i quan Hµ Néi nãi riªng ®> tõng b−íc kh¾c phôc kÞp thêi nh÷ng
s¬ hë thiÕu sãt trong c«ng t¸c gi¸m s¸t qu¶n lý t¨ng c−êng c«ng t¸c thuÕ,
thanh kiÓm tra ®Æc biÖt ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®Êu tranh chèng bu«n lËu. Phèi hîp
víi c¸c lùc l−îng trong ngoµi Ngµnh ®Ó tæ chøc ®iÒu tra, x¸c minh nh÷ng vô
viÖc träng ®iÓm, ph¸t hiÖn ph−¬ng thøc, thñ ®o¹n míi cña gian th−¬ng, ®Ó
ng¨n chÆn vµ xö lý kÞp thêi, gãp phÇn b¶o vÖ an ninh quèc gia, an toµn x> héi.
§−îc sù ph©n c«ng cña nhµ tr−êng, cïng víi sù gióp ®ì cña c¸c ®ång
chÝ c¸n bé c«ng t¸c t¹i §éi KiÓm so¸t H¶i quan- Côc H¶i quan thµnh phè Hµ
Néi, víi kiÕn thøc ®> häc t¹i tr−êng, em xin viÕt chuyªn ®Ò: H¶i quan Hµ Néi
víi c«ng t¸c chèng bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i. Do thêi gian thùc tËp
ng¾n, hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt,
rÊt mong ®−îc sù ®ãng gãp còng nh− söa ch÷a cña quý thÇy c«.
1
PhÇn thø nhÊt
Kh¸i qu¸t chung vÒ Côc H¶i quan thµnh phè Hµ néi
H¶i quan ViÖt Nam cã nhiÖm vô thùc hiÖn kiÓm tra, gi¸m s¸t hµng ho¸,
ph−¬ng tiÖn vËn t¶i; phßng, chèng bu«n lËu, vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸
qua biªn giíi; tæ chøc thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ thuÕ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu,
nhËp khÈu; kiÕn nghÞ chñ tr−¬ng, biÖn ph¸p qu¶n lý nhµ n−íc vÒ h¶i quan ®èi
víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu, xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh, qu¸ c¶nh vµ chÝnh
s¸ch thuÕ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu.
H¶i quan ViÖt Nam ®−îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tËp
trung, thèng nhÊt .
Côc H¶i quan thµnh phè Hµ néi lµ ®¬n vÞ trùc thuéc Tæng côc H¶i quan,
thuéc Bé Tµi chÝnh, cã chøc n¨ng tæ chøc thùc hiÖn ph¸p luËt cña Nhµ n−íc vÒ
H¶i quan vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp
khÈu, xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh, qu¸ c¶nh hµng ho¸, trªn ®Þa bµn ho¹t ®éng cña
Côc H¶i quan thµnh phè Hµ Néi bao gåm thµnh phè Hµ néi vµ mét sè tØnh l©n
cËn nh− Phó Thä, VÜnh Phóc, B¾c Ninh, Hµ T©y, Hoµ B×nh.
I. Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Côc H¶i quan thµnh phè Hµ néi
Côc H¶i quan thµnh phè Hµ néi thùc hiÖn nhiÖm vô, quyÒn h¹n theo quy
®Þnh cña LuËt H¶i quan, c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn quan vµ
nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n cô thÓ nh− sau:
1. Tæ chøc, chØ ®¹o, h−íng dÉn vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña nhµ
n−íc vÒ thñ tôc h¶i quan.
Côc h¶i quan thµnh phè Hµ néi cã nhiÖm vô tæ chøc, chØ ®¹o, h−íng dÉn,
triÓn khai thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña nhµ n−íc vÒ thñ tôc h¶i quan trªn ®Þa bµn
qu¶n lý cña Côc, bao gåm:
a. Thùc hiÖn thñ tôc h¶i quan, kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan ®èi víi hµng
ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu, chuyÓn cöa khÈu, qu¸ c¶nh vµ ph−¬ng tiÖn
vËn t¶i xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh, qu¸ c¶nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
b. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô cÇn thiÕt ®Ó chñ ®éng phßng,chèng
bu«n lËu, vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸ qua biªn giíi trong ph¹m vi
2
®Þa bµn ho¹t ®éng. Phèi hîp thùc hiÖn nhiÖm vô phßng, chèng bu«n
lËu, vËn chyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸ qua biªn giíi ngoµi ph¹m vi ®Þa bµn
ho¹t ®éng cña Côc H¶i quan theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ cña Tæng
côc H¶i quan.
c. Thùc hiÖn Ph¸p luËt vÒ thuÕ vµ thu kh¸c ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu,
nhËp khÈu, ®¶m b¶o thu ®óng, thu ®ñ vµ kÞp thêi vµo ng©n s¸ch nhµ
n−íc.
d. Thùc hiÖn kiÓm tra sau th«ng quan theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
e. Thùc hiÖn thèng kª Nhµ n−íc vÒ h¶i quan ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu,
nhËp khÈu, qu¸ c¶nh vµ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh, qu¸
c¶nh thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña Côc H¶i quan theo quy ®Þnh cña Tæng
côc.
2.
Thanh tra, kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ thuéc Côc H¶i quan trong viÖc thùc hiÖn
chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ H¶i quan theo quy chÕ ho¹t ®éng cña Thanh tra
H¶i quan.
3.
Xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh hoÆc khëi tè ®èi víi c¸c vô bu«n lËu, vËn
chuyÓn tr¸i phÐp qua biªn giíi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; gi¶i quyÕt
khiÕu n¹i ®èi víi c¸c quyÕt ®Þnh xö ph¹t hµnh chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ trùc
thuéc Côc; gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o thuéc thÈm quyÒn theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt.
4.
KiÕn nghÞ víi Tæng côc tr−ëng Tæng côc H¶i quan nh÷ng vÊn ®Ò cÇn söa
®æi, bæ sung c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n−íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu,
nhËp khÈu, xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh, qu¸ c¶nh, chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi hµng
ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu; c¸c quy ®Þnh cña Tæng côc H¶i quan vÒ
chuyªn m«n, nghiÖp vô vµ x©y dùng lùc l−îng; kÞp thêi b¸o c¸o víi Tæng
côc tr−ëng nh÷ng v−íng m¾c ph¸t sinh, nh÷ng vÊn ®Ò v−ît qu¸ thÈm
quyÒn gi¶i quyÕt cña Côc H¶i quan.
5.
Tæ chøc nghiªn cøu, tiÕp nhËn vµ triÓn khai øng dông tiÕn bé khoa häc ,
c«ng nghÖ vµ ph−¬ng ph¸p qu¶n lý h¶i quan hiÖn ®¹i vµo c¸c ho¹t ®éng
cña Côc H¶i quan.
6.
Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan nhµ n−íc, tæ chøc h÷u quan, ®¬n vÞ trªn
®Þa bµn ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®−îc giao.
3
7.
Tæ chøc tuyªn truyÒn vµ h−íng dÉn thùc hiÖn chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ h¶i
quan trªn ®Þa bµn.
8.
Thùc hiÖn nhiÖm vô hîp t¸c quèc tÕ vÒ h¶i quan theo ph©n cÊp hoÆc uû
quyÒn cña Tæng côc tr−ëng vµ Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh.
9.
Tæng kÕt, thèng kª, ®¸nh gi¸ tæng hîp t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ c¸c mÆt c«ng
t¸c cña Côc H¶i quan; thùc hiÖn b¸o c¸o theo quy ®Þnh cña Tæng côc.
10. Ban hµnh c¸c v¨n b¶n chØ ®¹o, h−íng dÉn, gi¶i thÝch c¸c vÊn ®Ò thuéc
ph¹m vi qu¶n lý cña Côc H¶i quan theo quy ®Þnh cña Tæng Côc tr−ëng.
11. §µo t¹o, båi d−ìng, sö dông vµ qu¶n lý ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc cña
Côc H¶i quan theo quy ®Þnh cña Nhµ n−íc vµ theo ph©n cÊp qu¶n lý c¸n
bé.
12. Qu¶n lý, sö dông cã hiÖu qu¶ c¬ së vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn, trang bÞ kü
thuËt vµ kinh phÝ ho¹t ®éng cña Côc H¶i quan theo ®óng quy ®Þnh cña
Nhµ n−íc.
13. Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kh¸c ®−îc giao.
II . C¬ cÊu tæ chøc Côc H¶i quan thµnh phè Hµ Néi
Côc H¶i quan thµnh phè Hµ Néi cã c¸c phßng, ban tham m−u gióp viÖc
Côc tr−ëng; c¸c Chi côc H¶i quan cöa khÈu, §éi KiÓm so¸t h¶i quan vµ ®¬n vÞ
t−¬ng ®−¬ng trùc thuéc Côc H¶i quan. Cô thÓ:
- Khèi phßng ban tham m−u gåm 9 phßng, ban: V¨n phßng, Phßng Tæ
chøc c¸n bé-®µo t¹o, Thanh tra, Trung t©m d÷ liÖu vµ xö lý th«ng tin,
Phßng NghiÖp vô, Phßng KiÓm tra sau th«ng quan, Phßng TrÞ gi¸ tÝnh
thuÕ, Phßng tham m−u chèng bu«n lËu vµ xö lý, §éi KiÓm so¸t h¶i
quan.
- 12 Chi côc H¶i quan cöa khÈu vµ t−¬ng ®−¬ng cã chøc n¨ng trùc tiÕp
thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ h¶i quan ®èi víi hµng ho¸
xuÊt khÈu, nhËp khÈu, qu¸ c¶nh, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i xuÊt c¶nh, nhËp
c¶nh, qu¸ c¶nh, tæ chøc thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ thuÕ vµ thu kh¸c ®èi víi
hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu; phßng,chèng gian lËn th−¬ng m¹i, vËn
chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸ qua biªn giíi trong ph¹m vi ho¹t ®éng H¶i
quan.
4
Côc H¶i quan thµnh phè Hµ Néi lµ Côc H¶i quan liªn tØnh ngoµi c¸c
Chi côc ®ãng trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi nh−: Chi côc H¶i quan B−u ®iÖn
Hµ Néi, Chi côc H¶i quan B¾c Hµ Néi, Chi côc H¶i quan khu c«ng nghiÖp B¾c
Th¨ng Long, Chi côc H¶i quan ga ®−êng s¾t liªn vËn quèc tÕ Yªn Viªn, Chi
côc H¶i quan cöa khÈu s©n bay quèc tÕ Néi Bµi, Chi côc H¶i quan ICD Gia
Thuþ, Chi côc H¶i quan qu¶n lý hµng ®Çu t− gia c«ng, Chi côc H¶i quan Gia
L©m, cßn cã 4 Chi côc ®ãng trªn ®Þa bµn cña mét sè tØnh l©n cËn nh− : Chi côc
H¶i quan Hµ T©y, Chi côc H¶i quan B¾c Ninh, Chi côc H¶i quan Phó Thä, Chi
côc H¶i quan VÜnh Phóc.
Chi côc H¶i quan cöa khÈu vµ t−¬ng ®−¬ng thùc hiÖn nhiÖm vô, quyÒn
h¹n theo quy ®Þnh cña LuËt H¶i quan, c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn
quan vµ nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n cô thÓ, trong ®ã cã nh÷ng nhiÖm vô liªn
quan trùc tiÕp ®Õn c«ng t¸c ®Êu tranh chèng bu«n lËu, gian lËn th−¬ng m¹i, cô
thÓ:
- TiÕn hµnh thñ tôc h¶i quan, thùc hiÖn kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i quan ®èi víi
hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu, qu¸ c¶nh, chuyÓn cöa khÈu, ph−¬ng tiÖn
vËn t¶i xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh, qu¸ c¶nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
- TiÕn hµnh kiÓm so¸t h¶i quan ®Ó phßng, chèng bu«n lËu, chèng gian lËn
th−¬ng m¹i, vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸ qua biªn giíi trong ph¹m vi
®Þa bµn ho¹t ®éng cña Chi côc H¶i quan.
- Thùc hiÖn viÖc lËp biªn b¶n, ra quyÕt ®Þnh t¹m gi÷ hµng ho¸, tang vËt,
ph−¬ng tiÖn vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ h¶i quan vµ xö lý vi ph¹m hµnh
chÝnh vÒ H¶i quan; gi¶i quyÕt khiÕu n¹i quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh, hµnh vi
hµnh chÝnh vµ gi¶i quyÕt tè c¸o theo thÈm quyÒn Chi côc H¶i quan ®−îc
ph¸p luËt quy ®Þnh.
§Þa bµn ho¹t ®éng cña H¶i quan thµnh phè Hµ Néi réng, ph©n t¸n.
Ngoµi H¶i quan cöa khÈu s©n bay quèc tÕ Néi Bµi lµ cöa khÈu xuÊt nhËp trùc
tiÕp, cßn l¹i phÇn lín c¸c ®¬n vÞ lµ c¸c ®Þa ®iÓm th«ng quan n»m s©u trong néi
®Þa.§a sè hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu lµm thñ tôc xuÊt nhËp d−íi d¹ng chuyÓn
cöa khÈu theo c¸c tuyÕn ®−êng: hµng kh«ng, ®−êng bé, ®−êng biÓn, ®−êng s¾t.
HiÖn nay, cã trªn 10000 doanh nghiÖp, tæ chøc xuÊt nhËp khÈu ®¨ng ký lµm
thñ tôc t¹i Côc H¶i quan thµnh phè Hµ Néi. Nh÷ng yÕu tè trªn ®ßi hái lùc
5
l−îng kiÓm tra, kiÓm so¸t cña H¶i quan thµnh phè Hµ Néi ph¶i ®ñ m¹nh ®Ó
®¶m b¶o tèt yªu cÇu qu¶n lý vµ phôc vô cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu.
III. Vai trß cña H¶i quan trong c«ng t¸c ®Êu tranh chèng
bu«n lËu, gian lËn th−¬ng m¹i
Chøc n¨ng vÒ qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ H¶i quan thÓ hiÖn ë hai mÆt: qu¶n lý
b»ng chÝnh s¸ch ph¸p luËt vµ b»ng ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t. Nhµ n−íc t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu, xuÊt c¶nh, nhËp
c¶nh qua biªn giíi trªn c¬ së tu©n thñ ph¸p luËt ViÖt Nam, ®iÒu −íc quèc tÕ cã
liªn quan ®Õn ho¹t ®éng H¶i quan mµ ViÖt Nam ký kÕt vµ c«ng nhËn.
H¶i quan ViÖt Nam, khi tiÕn hµnh kiÓm tra, gi¸m s¸t, kiÓm so¸t, cã
nhiÖm vô tæ chøc ®Êu tranh chèng bu«n lËu hoÆc vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng
ho¸, ngo¹i hèi, tiÒn ViÖt Nam qua biªn giíi; ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ph¸t hiÖn,
ng¨n chÆn, ®iÒu tra, xö lý c¸c vi ph¹m theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
XuÊt nhËp khÈu lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë ph¹m vi quèc tÕ.
V× vËy, c¸c n−íc ®Òu ph¶i cã luËt ph¸p vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng ng¨n ngõa,
phßng chèng c¸c tÖ n¹n trong lÜnh vùc th−¬ng m¹i.
ViÖc t¨ng c−êng giao l−u ®Ó hîp t¸c, trao ®æi lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu ®Ó
hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong mèi quan hÖ ®a ph−¬ng ®ã, sù x©m
nhËp cña c¸c yÕu tè tiªu cùc cã tÝnh quèc tÕ lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái ®−îc, vµ
mét khi cã sù gian lËn trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, gian lËn th−¬ng m¹i th×
t×nh tr¹ng tham nhòng, tiªu cùc vÉn cßn x¶y ra vµ ph¸t triÓn.
C«ng t¸c ®Êu tranh chèng bu«n lËu, gian lËn th−¬ng m¹i lµ mét nhiÖm
vô quan träng cña ngµnh H¶i quan, ®−îc tiÕn hµnh b»ng c¸c biÖn ph¸p nghiÖp
vô, thùc hiÖn ®óng theo chÝnh s¸ch ph¸p luËt võa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, xuÊt nhËp c¶nh, ®ång thêi ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ ,
chèng bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i .
IV.Tæ chøc bé m¸y, biªn chÕ lùc l−îng ®Êu tranh chèng bu«n
lËu, gian lËn th−¬ng m¹i cña Côc H¶i quan thµnh phè Hµ néi
Trong c«ng t¸c ®Êu tranh chèng bu«n lËu, chèng gian lËn th−¬ng m¹i,
nh×n chung, mäi ®¬n vÞ, mäi bé phËn, mäi c¸n bé c«ng chøc cña ngµnh H¶i
quan ®Òu cã ®ãng gãp søc m×nh c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. Trong ph¹m vi b¸o
c¸o nµy, chØ xin tãm t¾t mét sè nÐt chÝnh vÒ lùc l−îng cã chøc n¨ng chÝnh vÒ
6
®iÒu tra chèng bu«n lËu trong ho¹t ®éng cña H¶i quan. VÒ c¬ cÊu tæ chøc, ë
Tæng côc H¶i quan cã Côc §iÒu tra chèng bu«n lËu, ë Côc H¶i quan c¸c tØnh,
thµnh phè cã §éi KiÓm so¸t h¶i quan.
1. VÒ c¬ cÊu tæ chøc
§éi KiÓm so¸t h¶i quan Hµ Néi lµ ®¬n vÞ trùc thuéc Côc H¶i quan thµnh phè
Hµ Néi cã chøc n¨ng trùc tiÕp thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm so¸t h¶i quan ®Ó
phßng, chèng bu«n lËu, chèng gian lËn th−¬ng m¹i, vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng
ho¸ qua biªn giíi trong ph¹m vi ho¹t ®éng cña h¶i quan do Côc H¶i quan
thµnh phè Hµ Néi qu¶n lý.
* VÒ c¬ cÊu tæ chøc: §éi KiÓm so¸t gåm 3 tæ c«ng t¸c nghiÖp vô, 1 §éi tr−ëng
vµ 1 Phã ®éi tr−ëng.
§éi KiÓm so¸t cã t− c¸ch ph¸p nh©n, cã con dÊu vµ tµi kho¶n t¹i kho
b¹c nhµ n−íc ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô, quyÒn h¹n ®−îc giao theo quy ®Þnh cña
Ph¸p luËt. Mèi quan hÖ c«ng t¸c cña §éi KiÓm so¸t:
- ChÞu sù chØ ®¹o, qu¶n lý trùc tiÕp vµ toµn diÖn cña Côc tr−ëng Côc H¶i
quan thµnh phè Hµ Néi.
- ChÞu sù chØ ®¹o, h−íng dÉn, kiÓm tra trùc tiÕp vÒ nghiÖp vô kiÓm so¸t
h¶i quan cña Côc tr−ëng Côc §iÒu tra chèng bu«n lËu; vµ thùc hiÖn
chÕ ®é b¸o c¸o ®Þnh kú vµ ®ét xuÊt vÒ nghiÖp vô kiÓm so¸t h¶i quan
®èi víi Côc tr−ëng Côc §iÒu tra chèng bu«n lËu theo quy ®Þnh cña
Tæng côc H¶i quan.
- §èi víi c¸c ®¬n vÞ thuéc vµ trùc thuéc Côc H¶i quan thµnh phè Hµ Néi
lµ quan hÖ phèi hîp ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®−îc giao.
2. NhiÖm vô cña §éi KiÓm so¸t h¶i quan thµnh phè Hµ néi
§éi KiÓm so¸t thùc hiÖn nhiÖm vô, quyÒn h¹n theo quy ®Þnh cña LuËt
H¶i quan, c¸c quy ®Þnh kh¸c cña Ph¸p luËt cã liªn quan vµ nh÷ng nhiÖm vô
quyÒn h¹n, cô thÓ sau:
2.1. Trong ph¹m vi ®Þa bµn ho¹t ®éng cña H¶i quan do Côc H¶i quan thµnh
phè Hµ néi qu¶n lý, §éi KiÓm so¸t thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô:
- Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô c¬ b¶n, tæ chøc n¾m t×nh h×nh, x©y
dùng tr×nh Côc tr−ëng ph−¬ng ¸n, kÕ ho¹ch träng t©m, träng ®iÓm ®Ó
7
phßng ngõa vµ ®Êu tranh chèng bu«n lËu, gian lËn th−¬ng m¹i , vËn
chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸ qua biªn giíi, c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p
luËt h¶i quan, chèng mãc nèi víi néi bé H¶i quan vµ tæ chøc thùc hiÖn
sau khi ®−îc phª duyÖt.
- Thu thËp th«ng tin vÒ bu«n lËu, gian lËn th−¬ng m¹i ®Ó Côc tr−ëng chØ
®¹o c¸c Chi côc H¶i quan cöa khÈu thùc hiÖn kiÓm tra, gi¸m s¸t h¶i
quan vµ kiÓm so¸t phßng, chèng bu«n lËu, vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng
ho¸ qua cö¨ khÈu.
- TiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p tuÇn tra, ®iÒu tra hoÆc biÖn ph¸p nghiÖp vô
kh¸c nh»m ng¨n ngõa, ph¸t hiÖn, b¾t gi÷ c¸c vô bu«n lËu, gian lËn
th−¬ng m¹i, vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸ qua biªn giíi theo kÕ
ho¹ch ph−¬ng ¸n ®−îc Côc tr−ëng phª duyÖt.
- Phèi hîp víi c¸c lùc l−îng chèng bu«n lËu trªn ®Þa bµn ®Ó thùc hiÖn
nhiÖm vô chèng bu«n lËu, chèng gian lËn th−¬ng m¹i, vËn chuyÓn tr¸i
phÐp hµng ho¸ qua biªn giíi theo chØ ®¹o cña Côc tr−ëng vµ yªu cÇu
cña Côc tr−ëng Côc §iÒu tra chèng bu«n lËu Tæng côc H¶i quan.
2.2. Ngoµi ®Þa bµn ho¹t ®éng H¶i quan, §éi KiÓm so¸t H¶i quan Hµ Néi phèi
hîp víi c¸c lùc l−îng chøc n¨ng kh¸c trªn ®Þa bµn ®Ó ng¨n ngõa, ph¸t
hiÖn, ®iÒu tra, b¾t gi÷ c¸c hµnh vi bu«n lËu, gian lËn th−¬ng m¹i, vËn
chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸ qua biªn giíi, bao gåm:
- Xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ H¶i quan theo thÈm quyÒn ®−îc ph¸p
luËt quy ®Þnh.
- Thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o ®Þnh kú, ®ét xuÊt theo quy ®Þnh cña ngµnh
vÒ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ c«ng t¸c phßng, chèng bu«n lËu hoÆc vËn
chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸ qua biªn giíi.
- Thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý c¸n bé, c«ng chøc vµ qu¶n lý tµi
chÝnh, tµi s¶n, trang thiÕt bÞ cña §éi theo ph©n cÊp.
- Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kh¸c ®−îc cÊp trªn giao.
8
PhÇn thø hai
Thùc tr¹ng c«ng t¸c ®Êu tranh chèng bu«n lËu
vµ gian lËn th−¬ng m¹i t¹i Côc H¶i quan thµnh phè Hµ Néi
I. Kh¸i niÖm vÒ gian lËn th−¬ng m¹i vµ bu«n lËu.
1. Kh¸i niÖm vÒ gian lËn th−¬ng m¹i
Gian lËn th−¬ng m¹i lµ hµnh vi dèi tr¸, m¸nh khãe, lõa läc trong lÜnh
vùc th−¬ng m¹i th«ng qua ho¹t ®éng mua, b¸n, kinh doanh, xuÊt nhËp khÈu
hµng ho¸, dÞch vô nh»m môc ®Ých thu lîi bÊt chÝnh. Môc ®Ých cña hµnh vi gian
lËn th−¬ng m¹i lµ nh»m thu lîi bÊt chÝnh do thùc hiÖn trãt lät hµnh vi lõa ®¶o,
dèi tr¸. Chñ thÓ tham gia hµnh vi gian lËn th−¬ng m¹i bao gåm: ng−êi mua,
ng−êi b¸n, hoÆc c¶ ng−êi mua vµ ng−êi b¸n th«ng qua ®èi t−îng lµ hµng hãa.
Gian lËn th−¬ng m¹i lµ mét hiÖn t−îng mang tÝnh lÞch sö, chØ khi cã s¶n
xuÊt hµng hãa, c¸c s¶n phÈm ®−îc mang ra trao ®æi trªn thÞ tr−êng, cã ng−êi
mua, ng−êi b¸n nh»m thùc hiÖn phÇn gi¸ trÞ ®−îc kÕt tinh trong hµng hãa th×
gian lËn th−¬ng m¹i còng míi xuÊt hiÖn. S¶n xuÊt hµng hãa ngµy cµng ph¸t
triÓn, thÞ tr−êng ngµy cµng më réng, c¸c s¶n phÈm ®−a ra trao ®æi, bu«n b¸n
trªn thÞ tr−êng ngµy cµng nhiÒu, tiªu chuÈn vµ chñng lo¹i hµng hãa ngµy cµng
®a d¹ng, phong phó th× gian lËn th−¬ng m¹i còng ngµy cµng phøc t¹p vµ tinh vi
h¬n. Ngµy nay, mÆc dï ng−êi ta khã cã thÓ tiÕn hµnh x> héi hãa toµn cÇu
nh−ng toµn cÇu hãa vÒ kinh tÕ l¹i lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu kh¸ch quan dÉn ®Õn
gian lËn th−¬ng m¹i mang tÝnh toµn cÇu trªn c¬ së sù kh¸c biÖt c¸c Nhµ n−íc,
quèc gia ®éc lËp.
Gian lËn th−¬ng m¹i ë ViÖt nam kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi, tõ xa x−a,
«ng cha ta ®> ®óc kÕt hµnh vi gian lËn th−¬ng m¹i thµnh c©u:" Bu«n gian, b¸n
lËn" ®Ó chØ nh÷ng mÆt tr¸i cña viÖc bu«n b¸n, ®Ó mäi ng−êi c¶nh gi¸c víi thñ
®o¹n,m¸nh khãe,lõa dèi kh¸ch hµng cña c¸c gian th−¬ng. HiÖn nay chóng ta
®ang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ
thÞ tr−êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n−íc. ChÊp nhËn c¬ chÕ thÞ tr−êng tÊt yÕu
ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh. C¹nh tranh lµ ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn. Nguyªn nh©n
vµ ®éng c¬ cuèi cïng cña c¹nh tranh lµ lîi nhuËn. Trong c¹nh tranh ch¾c ch¾n
sÏ xuÊt hiÖn h×nh thøc vµ thñ ®o¹n gian lËn th−¬ng m¹i phøc t¹p vµ tinh vi thÓ
9
hiÖn ë c¸c hµnh vi trèn thuÕ, lÈn tr¸nh sù kiÓm so¸t cña Nhµ n−íc, bu«n lËu,
lõa ®¶o, hèi lé, lÊy c¾p bÝ mËt s¶n xuÊt, c¹nh tranh tiªu cùc phi kinh tÕ... nh−
vËy, cã thÓ thÊy môc ®Ých hµnh vi gian lËn trong lÜnh vùc th−¬ng m¹i nh»m thu
®−îc lîi nhuËn kh«ng chÝnh ®¸ng.
¥ n−íc ta hiÖn nay ch−a cã mét v¨n b¶n ph¸p luËt nµo ®Ò cËp mét c¸ch
®Çy ®ñ kh¸i niÖm vÒ gian lËn th−¬ng m¹i còng nh− gian lËn th−¬ng m¹i trong
lÜnh vùc H¶i quan. MÆc dï vËy, thuËt ng÷ gian lËn th−¬ng m¹i ®−îc sö dông
mét c¸ch réng r>i ë c¸c Bé, ngµnh, c¸c tæ chøc kh¸c nhau. Sau ®©y, chóng ta
xem xÐt quan ®iÓm cña tæ chøc H¶i quan ThÕ giíi ®Þnh nghÜa vÒ gian lËn
th−¬ng m¹i .
1.1. Gian lËn th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc H¶i quan
Kh¸c víi gian lËn th−¬ng m¹i nãi chung, gian lËn th−¬ng m¹i trong lÜnh
vùc H¶i quan lµ nh÷ng hµnh vi gian lËn nh»m trèn tr¸nh viÖc kiÓm so¸t cña c¬
quan H¶i quan ®Ó trèn thuÕ xuÊt nhËp khÈu.
ViÖc x¸c ®Þnh kh¸i niÖm gian lËn th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc H¶i quan ®>
®−îc Héi ®ång hîp t¸c H¶i quan quèc tÕ (nay lµ tæ chøc H¶i quan thÕ giíi
World Customs Organization-WCO) th¶o luËn nhiÒu lÇn. Ngµy 9/6/1977, c¸c
n−íc thµnh viªn häp t¹i Nairobi (CH Kenya) ®> ®−a ra ®Þnh nghÜa: "gian lËn
th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc H¶i quan lµ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt H¶i quan, lõa
dèi H¶i quan ®Ó lÈn tr¸nh mét phÇn hoÆc toµn bé viÖc nép thuÕ xuÊt nhËp
khÈu, vi ph¹m c¸c biÖn ph¸p cÊm hoÆc h¹n chÕ do luËt ph¸p H¶i quan quy
®Þnh, ®Ó thu ®−îc mét kho¶n lîi nµo ®ã qua viÖc vi ph¹m ph¸p luËt nµy”.
HiÖn nay trong xu thÕ toµn cÇu hãa, th−¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng ph¸t
triÓn, gian lËn th−¬ng m¹i ngµy cµng phøc t¹p vµ tinh vi h¬n. V× vËy, t¹i héi
nghÞ quèc tÕ lÇn thø 5 vÒ chèng gian lËn th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc H¶i quan
do WCO triÖu tËp t¹i Brussels, BØ ngµy 9/10/1995 ®> thèng nhÊt ®−a ra mét
®Þnh nghÜa míi nh− sau: "gian lËn th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc H¶i quan lµ hµnh
vi vi ph¹m c¸c ®iÒu kho¶n ph¸p qui hoÆc ph¸p luËt H¶i quan nh»m trèn tr¸nh
hoÆc cè ý trèn tr¸nh nép thuÕ H¶i quan, phÝ vµ c¸c kho¶n thu kh¸c ®èi víi viÖc
di chuyÓn hµng hãa th−¬ng m¹i hoÆc nhËn vµ cã ý ®Þnh nhËn viÖc hoµn tr¶ trî
cÊp hoÆc phô cÊp cho hµng hãa kh«ng thuéc ®èi t−îng ®ã hoÆc ®¹t ®−îc hoÆc
cè ý ®¹t ®−îc lîi thÕ th−¬ng m¹i bÊt hîp ph¸p g©y h¹i cho c¸c nguyªn t¾c vµ
10
tËp tôc c¹nh tranh th−¬ng m¹i ch©n chÝnh". Héi nghÞ còng ®> ph©n tÝch, tæng
hîp, ®óc kÕt vµ liÖt kª 16 lo¹i hµnh vi gian lËn th−¬ng m¹i chñ yÕu.
Trªn c¬ së ®ã víi thùc tiÔn ë ViÖt Nam, kh¸i niÖm gian lËn th−¬ng m¹i
®−îc biÕt ®Õn nh− sau: "gian lËn th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc H¶i quan lµ hµnh vi
gian lËn c¸c luång s¶n phÈm xuÊt nhËp khÈu b»ng c¸ch lîi dông s¬ hë cña luËt
ph¸p, chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý cña c¸c c¬ quan Nhµ n−íc ®Ó lÈn tr¸nh viÖc kiÓm
tra kiÓm so¸t cña H¶i quan nh»m trèn tr¸nh nghÜa vô ®èi víi Nhµ n−íc vµ thu
lîi bÊt chÝnh cho riªng m×nh".
1.2. Sù kh¸c nhau gi÷a bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i
C¨n cø vµo ®iÒu 153 Bé luËt h×nh sù cã thÓ, rót ra kh¸i niÖm bu«n lËu
"Bu«n lËu lµ hµnh vi bu«n b¸n tr¸i phÐp qua biªn giíi hµng hãa, tiÒn ViÖt
Nam, ngo¹i tÖ, kim khÝ quý, ®¸ quý hoÆc vËt phÈm thuéc di tÝch lÞch sö v¨n
hãa".
Theo tæ chøc H¶i quan ThÕ giíi WCO: "gian lËn th−¬ng m¹i trong lÜnh
vùc H¶i quan lµ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt H¶i quan, lõa dèi H¶i quan ®Ó lÈn
tr¸nh mét phÇn hoÆc toµn bé viÖc nép thuÕ xuÊt, nhËp khÈu, vi ph¹m c¸c biÖn
ph¸p cÊm hoÆc h¹n chÕ do luËt ph¸p H¶i quan quy ®Þnh, ®Ó thu ®−îc kho¶n lîi
nµo ®ã trong viÖc vi ph¹m nµy".
So s¸nh kh¸i niÖm gian lËn th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc H¶i quan víi kh¸i
niÖm bu«n lËu hoÆc vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng hãa, tiÒn tÖ qua biªn giíi cã thÓ
thÊy cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau sau:
- Gian lËn th−¬ng m¹i thùc chÊt ®ã lµ tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu
cã phÐp t¾c, c«ng khai ®Õn c¬ quan H¶i quan ®Ó lµm thñ tôc (khai b¸o,
kiÓm tra, nép thuÕ) vµ c«ng khai, hîp ph¸p ®−a hµng hãa qua cöa khÈu.
nh−ng lîi dông nh÷ng kÏ hë ®Ó khai b¸o gian dèi nh− vÒ mÉu m>,vÒ sè
l−îng, vÒ chÊt l−îng...nh»m ®¹t ®−îc kÕt qu¶ cuèi cïng lµ gian lËn vÒ
møc thuÕ ph¶i nép. Hµnh vi nµy cã khi chØ lµ thñ ®o¹n riªng cña chñ
hµng khi cã sù tiÕp tay cña mét sè nh©n viªn H¶i quan biÕn chÊt.
- Bu«n lËu lµ hµnh vi lÐn lót ®−a hµng hãa xuÊt nhËp khÈu qua biªn giíi
trèn tr¸nh hoÆc chèng l¹i sù kiÓm tra, kiÓm so¸t cña H¶i quan b»ng c¸ch
kh«ng ®i qua cöa khÈu, hoÆc tuy cã ®i qua cöa khÈu nh−ng dïng thñ
®o¹n bÝ mËt bÊt hîp ph¸p nh− trµ trén hµng lËu trong c¸c hµng hãa kh¸c
11
cã lµm thñ tôc, cÊu t¹o chç bÝ mËt ®Ó giÊu hµng lËu...®Ó che dÊu hµng
hãa, trèn tr¸nh, chèng l¹i sù kiÓm tra cña H¶i quan, nh»m ®¹t ®−îc lîi
Ých cuèi cïng lµ thu ®−îc lîi nhuËn thÆng d− siªu ng¹ch. Hµnh vi bu«n
lËu cã khi chØ cã gi¸ trÞ nhá, nh−ng hÇu hÕt ph¶i do nh÷ng tæ chøc bÊt
hîp ph¸p cã ®−êng d©y bÊt hîp ph¸p qua biªn giíi, cã khi xuyªn quèc
gia thùc hiÖn.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ë ViÖt Nam còng nh− nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi, hai kh¸i
niÖm nµy ch−a ®−îc ph©n ®Þnh râ rµng. NhiÒu n−íc coi bu«n lËu còng lµ hµnh
vi gian lËn th−¬ng m¹i. Tæ chøc H¶i quan ThÕ giíi t¹i héi nghÞ lÇn thø 5 vÒ
chèng gian lËn th−¬ng m¹i ®> xÕp bu«n lËu vµo mét trong nh÷ng h×nh thøc
gian lËn th−¬ng m¹i nh−ng coi ®ã lµ lo¹i h×nh gian lËn th−¬ng m¹i ®Æc biÖt
nguy hiÓm.
¥ ViÖt Nam hiÖn nay, bu«n lËu ®−îc coi lµ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt,
kh«ng ®ång nhÊt víi gian lËn th−¬ng m¹i.
Theo Bé LuËt h×nh sù 2000 quy ®Þnh t¹i ®iÒu 153 vµ ®iÒu 154, bu«n lËu
vµ vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng hãa, tiÒn tÖ qua biªn giíi, lµ hµnh vi vi ph¹m
ph¸p luËt h×nh sù vµ bÞ coi lµ ph¹m téi. Hai téi danh nµy t−¬ng øng víi hai
khung h×nh ph¹t kh¸c nhau. Téi bu«n lËu (§iÒu 153) h×nh ph¹t thÊp nhÊt lµ
ph¹t tiÒn 10 triÖu ®ång hoÆc ph¹t tï tõ 6 th¸ng, cao nhÊt lµ tö h×nh. Téi vËn
chuyÓn tr¸i phÐp hµng hãa, tiÒn tÖ qua biªn giíi (§iÒu 154) h×nh ph¹t thÊp nhÊt
lµ ph¹t tiÒn tõ 5 triÖu ®ång, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ 2 n¨m hoÆc vµo tï 3 th¸ng,
h×nh ph¹t cao nhÊt lµ ph¹t tï 10 n¨m.
Trong Bé luËt h×nh sù 2000, hµnh vi GLTM kh«ng ®−îc ®Ò cËp ®Õn, nh−
vËy cã thÓ nãi gian lËn th−¬ng m¹i cã sù t¸ch biÖt víi téi danh bu«n lËu. XÐt
vÒ gãc ®é ¸p dông luËt ph¸p cã thÓ khëi tè h×nh sù tÊt c¶ c¸c chñ thÓ cã hµnh
vi tháa m>n dÊu hiÖu cÊu thµnh téi "vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng hãa, tiÒn tÖ qua
biªn giíi" (§iÒu 154 Bé luËt h×nh sù). §iÒu nµy cho phÐp x¸c ®Þnh ranh giíi
gi÷a bu«n lËu, vËn chuyÓn hµng ho¸ tr¸i phÐp qua biªn giíi víi hµnh vi gian
lËn th−¬ng m¹i.
Tuy nhiªn, ®èi víi tr−êng hîp chñ hµng giÊu diÕm hµng hãa hoÆc kh«ng
cã giÊy tê hîp lÖ khi xuÊt nhËp khÈu hoÆc khai b¸o gian dèi khi qua biªn giíi,
th× còng cã thÓ coi lµ vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸ ®Ó khëi tè theo §iÒu 153
Bé luËt h×nh sù hoÆc xö ph¹t theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 12, 13 NghÞ ®Þnh
12
138/2004/N§-CP vÒ xö ph¹t hµnh vi trong lÜnh vùc h¶i quan. ë ®©y, mét vÊn
®Ò næi cém lµ cïng mét hµnh vi vi ph¹m nh− kh«ng khai b¸o hoÆc khai b¸o
kh«ng ®óng khi v©n chuyÓn hµng ho¸ qua biªn giíi ...viÖc xö lý cã thÓ ¸p
dông ®iÒu 153 Bé luËt h×nh sù ghÐp vµo téi danh "téi bu«n lËu", nh−ng còng
hµnh vi ®ã còng cã thÓ ¸p dông ®iÒu 12 NghÞ ®Þnh 130/2004/N§- CP vÒ quy
®Þnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc qu¶n lý nhµ n−íc vÒ H¶i quan.
Do ®ã, viÖc ph©n ®Þnh râ rµng ranh giíi ®Ó x¸c ®Þnh téi danh bu«n lËu vµ gian
lËn th−¬ng m¹i lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc cÇn ®−îc nghiªn c−ó gi¶i quyÕt.
Theo ph¸p luËt ViÖt Nam, gian lËn th−¬ng m¹i kh«ng ph¶i lµ mét téi
danh trong Bé luËt h×nh sù, nh−ng c¸c biÓu hiÖn ®Æc tr−ng cña nã l¹i trïng hîp
víi téi bu«n lËu, mét bé phËn cña gian lËn th−¬ng m¹i lµ bu«n lËu vµ bu«n lËu
bao gåm c¶ gian lËn th−¬ng m¹i. Hai kh¸i niÖm nµy th−êng ®i ®«i, g¾n liÒn víi
nhau trong tiÒm thøc x> héi, chóng cã phÇn giao thoa víi nhau nh−ng kh«ng
bao hµm tÊt c¶. §Æc biÖt lµ gian lËn th−¬ng m¹i, ngoµi bu«n lËu, gian lËn
th−¬ng m¹i cßn bao gåm nhiÒu yÕu tè kh¸c nh−: bu«n b¸n hµng gi¶, ¨n c¾p
mÉu m>, khai b¸o sai vÒ sè l−îng, chÊt l−îng hµng hãa...
Sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a gian lËn th−¬ng m¹i vµ bu«n lËu lµ bu«n lËu
tr−íc hÕt lµ:
- Hµnh vi gian lËn th−¬ng m¹i nh−ng ë møc cao h¬n, tÝnh chÊt phøc t¹p
vµ nghiªm träng h¬n. Nã lµ tr−êng hîp ®Æc biÖt cña gian lËn th−¬ng
m¹i.
- VÒ b¶n chÊt cña nh÷ng kÎ bu«n lËu lµ m¹o hiÓm, sö dông "c¬ b¾p" vµ
c¸c ph−¬ng tiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®−a hµng qua biªn giíi.
- B¶n chÊt cña gian lËn th−¬ng m¹i lµ "c¬ m−u, trÝ n>o" lîi dông sù s¬ hë,
kh«ng râ rµng, kh«ng chÝnh x¸c khoa häc vµ ®Çy ®ñ cña luËt ph¸p,
chÝnh s¸ch cña c¸c c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng ®Ó thùc hiÖn hµnh vi gian
dèi, lõa g¹t qua cöa khÈu mét c¸ch c«ng khai nh»m thu lîi bÊt chÝnh.
Ph¹m vi cña kh¸i niÖm gian lËn th−¬ng m¹i réng h¬n kh¸i niÖm bu«n
lËu.
- NÕu xÐp ë møc ®é nguy hiÓm ®èi víi nÒn kinh tÕ th× hµnh vi bu«n lËu
mang ¶nh h−ëng nghiªm träng h¬n nhiÒu.
13
- NÕu xÐt ë khÝa c¹nh xö lý th× xö lý gian lËn th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc
H¶i quan khã kh¨n h¬n vµ khung h×nh ph¹t nhÑ h¬n.
- NÕu xÐt ë gãc ®é nhËn biÕt th× bu«n lËu dÔ nhËn thÊy h¬n cßn gian lËn
th−¬ng m¹i th«ng th−êng nóp d−íi nh÷ng vá bäc hîp ph¸p.
Cã thÓ nãi, bu«n lËu tr−íc hÕt lµ hµnh vi gian lËn th−¬ng m¹i trong lÜnh
vùc H¶i quan cã møc ®é nguy hiÓm cho x> héi ®¸ng kÓ. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ
hµnh vi kh¸ch quan vµ hµng hãa gian lËn th−¬ng m¹i ph¶i ë møc bÞ coi lµ nguy
hiÓm ®¸ng kÓ, ph¶i xö lý h×nh sù (vÒ téi bu«n lËu hoÆc vËn chuyÓn tr¸i phÐp
hµng hãa, tiÒn tÖ qua biªn giíi). D−íi møc ®ã th× bÞ coi lµ gian lËn th−¬ng m¹i
nguy hiÓm ch−a ®¸ng kÓ vµ chØ bÞ xö lý hµnh chÝnh.
2. C¸c h×nh thøc gian lËn th−¬ng m¹i
Trong nhiÒu n¨m, hiÖn t−îng gian lËn th−¬ng m¹i trong ho¹t ®éng quèc
tÕ ®> trë nªn phæ biÕn trªn toµn thÕ giíi vµ trë thµnh mèi ®e däa thùc sù ®èi víi
sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ, v¨n hãa, x> héi vµ an ninh chÝnh trÞ cña c¸c quèc gia.
Nh÷ng hËu qu¶ xÊu cña nã cã t¸c ®éng râ rÖt vµ nghiªm träng ®Õn mäi mÆt
cña ®êi sèng x> héi, ®i ng−îc l¹i víi lîi Ých cña Nhµ n−íc, lµm tæn h¹i ®Õn
quyÒn lîi cña ng−êi d©n, ph¸ ho¹i m«i tr−êng c¹nh tranh lµnh m¹nh cña nÒn
kinh tÕ ThÕ giíi, ®ång thêi g©y tèn kÐm kh«ng nhá cho ng©n s¸ch c¸c quèc gia
trong viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p phßng chèng gian lËn th−¬ng m¹i.
V× nh÷ng t¸c h¹i nghiªm träng cña tÖ n¹n nµy, tæ chøc cña H¶i quan ThÕ
giíi ®> triÖu tËp Héi nghÞ chèng gian lËn th−¬ng m¹i víi sù tham gia cña ®¹i
diÖn H¶i quan tõ h¬n 50 n−íc vµ tæ chøc quèc tÕ. Héi nghÞ ®> x¸c ®Þnh c¸c
h×nh thøc gian lËn th−¬ng m¹i vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p cô thÓ phßng chèng tÖ
n¹n nµy.
Theo tµi liÖu sè 36 623 ngµy 28/5/1995 cña Héi nghÞ Quèc tÕ lÇn thø V
vÒ chèng gian lËn th−¬ng m¹i do WCO häp t¹i Brussels ( BØ ) ®> kh¼ng ®Þnh
gian lËn th−¬ng m¹i tån t¹i d−íi 16 h×nh thøc sau:
1- Bu«n lËu hµng hãa qua biªn giíi hoÆc ra khái kho H¶i quan
2- Khai b¸o sao
3- Khai t¨ng, gi¶m gi¸ trÞ hµng hãa
4- Lîi dông chÕ ®é −u ®>i xuÊt xø (kÓ c¶ chÕ ®é h¹n ng¹ch thuÕ )
14
5- Lîi dông chÕ ®é −u ®>i hµng gia c«ng
6- Lîi dông chÕ ®é t¹m nhËp t¸i xuÊt
7- Lîi dông yªu cÇu vÒ giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu ( qua tháa thuËn lîi dông
giÊy phÐp nhËp hµng dÖt cho trang bÞ qu©n ®éi ®Ó nhËp hµng dÖt nãi
chung)
8- Lîi dông chÕ ®é qu¸ c¶nh (mang hµng hãa qu¸ c¶nh ®Ó tiªu dïng ë n−íc
hµng ®i qua )
9- Khai sai vÒ sè l−îng, träng l−îng, chÊt l−îng hµng hãa
10- Lîi dông chÕ ®é môc ®Ých sö dông, kÓ c¶ bu«n b¸n tr¸i phÐp hµng ®−îc
−u ®>i thuÕ (Lîi dông sù −u ®>i cña ChÝnh phñ vÒ thuÕ xuÊt khÈu dµnh
cho nh÷ng ®èi t−îng sö dông nhÊt ®Þnh )
11- Vi ph¹m ®¹o luËt vÒ diÔn gi¶i th−¬ng m¹i hoÆc quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ
quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng
12- S¶n xuÊt vµ l−u th«ng hµng gi¶, hµng ¨n c¾p mÉu m>
13- Hµng giao dÞch bu«n b¸n kh«ng cã sæ s¸ch
14- Yªu cÇu gi¶, khèng viÖc hoµn hoÆc truy hoµn thuÕ H¶i quan (kÓ c¶ lµm
chøng tõ gi¶ vÒ hµng ®> xuÊt khÈu)
15- Kinh doanh "ma", ®¨ng ký kinh doanh lËu liÔm nh»m h−ëng tÝn dông
tr¸i phÐp
16- Thanh lý cã chñ ®Ých (nghÜa lµ thµnh lËp C«ng ty kinh doanh mét thêi
gian ng¾n, ®Ó nî thuÕ, khi sè tiÒn nî thuÕ lªn cao th× tuyªn bè thanh lý
®Ó tr¸nh nép thuÕ, gi¸m ®èc C«ng ty ®ã thµnh lËp C«ng ty míi ngay sau
®ã víi cïng ý ®Þnh. Lo¹i gian lËn nµy cßn ®−îc gäi lµ " Héi chøng
ph−îng hoµng")
Ngoµi ra, gian lËn th−¬ng m¹i cßn biÓu hiÖn trong viÖc chuyÓn t¶i hµng
hãa. §ã lµ viÖc th«ng qua mét n−íc thø 3 ®Ó che dÊu nguån gèc thùc sù cña
hµng hãa nh»m che m¾t H¶i quan n−íc nhËp khÈu. Trong tr−êng hîp nµy,
n−íc thø 3 lµ n−íc cung cÊp tµi liÖu gi¶ hoÆc dïng c¸c thñ ®o¹n thay ®æi
nguån gèc hµng tõ n−íc xuÊt khÈu sang n−íc qu¸ c¶nh. §Õn khi hµng ®−îc
nhËp vµo n−íc nhËp khÈu sÏ tr¸nh ®−îc c¸c quy ®Þnh h¹n chÕ mÆt hµng cña
n−íc nhËp khÈu nh−: h¹n ng¹ch, chÕ ®é −u ®>i, b¶n quyÒn s¶n xuÊt...
15
C¸ch ph©n lo¹i trªn thÓ hiÖn c¸i nh×n khoa häc vµ lµ kÕt qu¶ nghiªn cøu
c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn trong nhiÒu n¨m cña ho¹t ®éng th−¬ng m¹i quèc tÕ ë
nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. Nã mang nh÷ng nÐt chung cu¶ t×nh h×nh gian lËn
th−¬ng m¹i ThÕ giíi, trong ®ã cã ViÖt Nam. T×nh h×nh thùc tÕ ë n−íc ta thêi
gian qua còng cho thÊy c¸c thñ ®o¹n gian lËn th−¬ng m¹i trong ho¹t ®éng
th−¬ng m¹i quèc tÕ còng chÝnh lµ c¸c h×nh thøc mµ tæ chøc H¶i quan ThÕ giíi
®> x¸c ®Þnh nh− ®> nªu trªn.
II. Thùc tr¹ng bu«n lËu vµ Gian lËn th−¬ng m¹i ë ViÖt Nam
thêi gian qua
Ho¹t ®éng bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i trong c¶ n−íc diÔn biÕn hÕt
søc phøc t¹p vµ s«i ®éng ®Æc biÖt ë khu vùc c¸c cöa khÈu víi nhiÒu thñ ®o¹n
tinh vi x¶o quyÖt ®Ó qua mÆt H¶i quan. Bän gian th−¬ng lîi dông lîi thÕ vÒ ®Þa
h×nh vµ nh÷ng khã kh¨n cña H¶i quan vïng biªn ®Ó tuån hµng lËu vµ trèn thuÕ.
Thùc tr¹ng gian lËn th−¬ng m¹i trªn c¸c tuyÕn ®−êng, c¸c kªnh tiªu thô
ë ViÖt Nam biÕn ®éng tïy thuéc vµo møc ®é kiÓm tra vµ kiÓm so¸t trªn c¸c
tuyÕn ®−êng, t¹i mçi cöa khÈu, tuy nhiªn dßng vËn ®éng cña hµng hãa gian lËn
®−îc dÞch chuyÓn tíi n¬i nµo ®ã nã ®−îc båi hoµn tèt nhÊt. Dßng hµng hãa
gian lËn lÈn tr¸nh c¸c khu vùc cöa khÈu ngÆt nghÌo vµ t×m ®Õn n¬i nµo cho
phÐp chóng thÞnh v−îng l©u h¬n. C¸c con sè thèng kª cã thÓ lµ rÊt x¸c thùc,
song còng chØ mang tÝnh chÊt t−¬ng ®èi bëi v× chóng chØ ®−îc nh×n nhËn trªn
nh÷ng con sè thu ®−îc, cßn phÇn kh«ng n¾m b¾t ®−îc l¹i mu«n h×nh, mu«n vÎ.
H¬n n÷a, ngay b¶n th©n c¸c con sè thu ®−îc còng ®> qua mét qu¸ tr×nh xö lý
vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®iÒu chØnh mµ ng−êi ta cho r»ng phï hîp víi thùc
tÕ h¬n.
Cïng víi sù thiÕt lËp cña hµng rµo thuÕ quan, hÇu hÕt c¸c cöa khÈu trong
c¶ n−íc ®Òu diÔn ra hiÖn t−îng vµ gian lËn th−¬ng m¹i. Tuy nhiªn ë nh÷ng
vïng gi¸p ranh víi c¸c n−íc kh¸c nhau th× nh÷ng mÆt hµng, thñ ®o¹n vµ c¸ch
thøc gian lËn cã dÊu hiÖu ®Æc thï riªng.
T×nh h×nh gian lËn th−¬ng m¹i trªn tõng tuyÕn nh− sau:
1. TuyÕn ®−êng bé.
N−íc ta cã 24 tØnh biªn giíi tiÕp gi¸p víi 3 n−íc Trung quèc, Lµo,
C¨mpuchia. Trong ®ã, c¸c tØnh biªn giíi phÝa B¾c vµ miÒn Trung lµ c¸c tØnh
16
miÒn nói. §Æc ®iÓm chung c¸c tØnh biªn giíi lµ ngoµi cöa khÈu quèc tÕ cßn cã
c¸c cöa khÈu quèc gia vµ c¸c cöa khÈu ®Þa ph−¬ng. §¸ng chó ý däc tuyÕn biªn
giíi cßn cã nhiÒu ®−êng mßn, chî biªn giíi do d©n c− hai n−íc th−êng qua l¹i
mua b¸n, trao ®æi hµng hãa. Biªn giíi T©y- Nam ®Þa h×nh tuy b»ng ph¼ng
nh−ng tr¶i dµi, qua l¹i dÔ dµng. Nh×n chung, ®Þa h×nh biªn giíi ®−êng bé n−íc
ta ®a d¹ng vµ phøc t¹p, ®©y lµ m¶nh ®Êt mµu mì cho gian th−¬ng lîi dông
trong bu«n b¸n.
- Trªn tuyÕn biªn giíi ViÖt-Trung, träng ®iÓm cña bu«n lËu vµ gian lËn
th−¬ng m¹i lµ Qu¶ng Ninh vµ L¹ng S¬n. Hµng hãa th−êng ®−îc "cöu v¹n" vËn
chuyÓn b»ng ph−¬ng thøc xÐ lÎ, thu gom nhiÒu lÇn, sau ®ã dïng hoÊ ®¬n bu«n
chuyÕn, hãa ®¬n mua hµng ®Ó l−u th«ng hµng hãa nh»m trèn thuÕ xuÊt nhËp
khÈu.Trong nh÷ng n¨m qua, ®> ph¸t hiÖn hµng tr¨m vô víi tæng trÞ gi¸ hµng
lËu lµ hµng chôc tû ®ång.
T¹i hang D¬i-L¹ng S¬n, mçi ngµy l−îng hµng lËu nhËp vµo néi ®Þa lªn
®Õn hµng tû ®ång. Vô ¸n ®−êng d©y bu«n lËu t¹i hang D¬i ®−îc xÐt xö th¸ng 9
n¨m 2002 lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh. ChØ tÝnh riªng trong th¸ng 9 n¨m 2002, trªn
toµn quèc ®> cã tíi 576 vô bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i x¶y ra.
MÆt hµng bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i chñ yÕu lµ nh÷ng mÆt hµng
thuéc diÖn Nhµ n−íc qu¶n lý d¸n tem hoÆc nh÷ng hµng hãa cã thuÕ suÊt cao
nh− ®å ®iÖn cao cÊp, ®iÖn d©n dông, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, hµng tiªu dïng, hµng
®iÖn tö, vËt liÖu x©y dùng, hµng t¹p hãa ...
- Trªn tuyÕn biªn giíi ViÖt-Lµo, t×nh h×nh næi lªn lµ bu«n lËu thuèc phiÖn,
heroin tõ Lµo qua biªn giíi vµo ViÖt Nam, nhËp lËu thuèc l¸ ngo¹i chñ yÕu
diÔn ra ë cöa khÈu Lao B¶o, Qu¶ng TrÞ, ®ång thêi xuÊt g¹o, ph¸o næ, x¨ng dÇu,
kim lo¹i mÇu.. Trªn tuyÕn nµy, h×nh thµnh c¸c tæ chøc bu«n lËu vµ gian lËn
th−¬ng m¹i xuyªn quèc gia, gian th−¬ng ng−êi Lµo tËp kÕt hµng tõ Th¸i lan vÒ
B¶n §en, chî Kr«n cña Lµo råi dïng nhiÒu thuyÒn m¸y chë hµng hãa däc
s«ng Sep«n , khi thÊy v¾ng lùc l−îng kiÓm tra, chóng lao thuyÒn sang phÝa bê
s«ng ViÖt Nam. Mét l−îng hµng lËu lín còng tuån vµo ViÖt Nam theo c¸c lèi
mßn biªn giíi ë 2 bªn c¸nh gµ cöa khÈu Lao B¶o.
Ngoµi ra, hiÖn t−îng lîi dông tiªu chuÈn hµnh lý miÔn thuÕ cña NghÞ
®Þnh 66/2002/N§- CP vÉn cßn phæ biÕn. Mét sè ng−êi bu«n b¸n chuyªn
nghiÖp ®> lîi dông mua l¹i chÕ ®é cña l¸i xe vµ c«ng nh©n nhËp c¶nh ®Ó bu«n
17
b¸n kiÕm lêi. §Æc biÖt cã mét sè t− th−¬ng nóp bãng doanh nghiÖp Nhµ n−íc
lµm hé chiÕu sang Lµo c«ng t¸c, khi vÒ mang hµng hãa theo tiªu chuÈn hµnh lý
miÔn thuÕ vµ dïng tiªu chuÈn ®ã ®Ó vËn chuyÓn nhiÒu chuyÕn hµng cïng lo¹i
®−îc nhËp lËu tõ Lµo vÒ s©u trong néi ®Þa.
- TuyÕn biªn giíi T©y-Nam
Trªn tuyÕn biªn giíi T©y nam, gian th−¬ng ®> bu«n b¸n tr¸i phÐp qua
biªn giíi xe m¸y, gç, thuèc l¸ ngo¹i, r−îu ngo¹i, hµng ®iÖn tö, ®å xa xØ phÈm...
§Þa bµn chñ yÕu lµ c¸c tØnh Long An, T©y Ninh, An Giang, B×nh Ph−íc ..
§¸ng l−u ý, t×nh h×nh bu«n lËu vµ GLTM qua biªn giíi x¶y ra cùc kú nghiªm
träng ë huyÖn Hµ Tiªn, tØnh Kiªn Giang, ®Æc biÖt ë x> Mü §øc, cã gÇn 7000
nh©n khÈu, nh−ng cã tíi 60% d©n sèng b»ng nghÒ bu«n lËu, nh−ng vÉn cßn rÊt
nghÌo.
Cã nh÷ng vô bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i lín trÞ gi¸ hµng chôc,
hµng tr¨m tû ®ång bÞ ph¸t hiÖn t¹i tuyÕn biªn giíi nµy. VÝ dô: Vô ¸n bu«n lËu
qua biªn giíi trÞ gi¸ hµng tr¨m tû ®ång bÞ ph¸t hiÖn vµ xÐt xö trong n¨m 1998
t¹i Long An..
2. TuyÕn biÓn
T×nh h×nh bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i trªn c¸c vïng ven biÓn n−íc
ta cã nguy h¹i kh«ng kÐm g× c¸c tuyÕn kh¸c, nã diÔn ra liªn tôc, ngµy cµng cã
tæ chøc chÆt chÏ víi c¸c thñ ®o¹n tinh vi vµ hoµn h¶o h¬n.
MÆt hµng xuÊt lËu chñ yÕu vÉn lµ kim lo¹i, quÆng kim lo¹i vµ gç. MÆt
hµng nhËp lËu chñ yÕu vÉn lµ c¸c mÆt hµng cÊm nhËp khÈu, nh÷ng mÆt hµng
t¹m ng−ng nhËp khÈu vµ nh÷ng mÆt hµng Nhµ n−íc ®iÒu tiÕt nhËp khÈu b»ng
thuÕ suÊt cao.
C¸c c¬ quan chuyªn tr¸ch ®> ph¸t hiÖn ra mét sè ®−êng d©y bu«n lËu vµ
gian lËn th−¬ng m¹i lín liªn kÕt trong n−íc víi n−íc ngoµi, ®−îc tæ chøc rÊt
chÆt chÏ, cã sù chØ huy thèng nhÊt tõ trung t©m, ®−îc trang bÞ vµ lîi dông c¸c
ph−¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i cña Nhµ n−íc ®Ó th«ng tin liªn l¹c bÝ mËt, nhanh
chãng vµ chÝnh x¸c.
T×nh h×nh bu«n lËu trªn tõng vïng biÓn cña n−íc ta diÔn ra víi quy m«,
tÝnh chÊt phøc t¹p kh¸c nhau.
18
T¹i vïng biÓn tiÕp gi¸p Trung Quèc, bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i
ngµy cµng t¨ng vÒ sè l−îng vµ quy m« ho¹t ®éng. Gian th−¬ng th−êng sö dông
c¸c lo¹i tÇu nhá cã søc chë tõ 50 tÊn ®Õn 400 tÊn víi tèc ®é cao ®Ó ho¹t ®éng.
Víi ®Çy ®ñ ph−¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c tiªn tiÕn, khi cã sù cè, bän ®Çu nËu
cã thÓ huy ®éng ®«ng ®¶o cöu v¹n ®Õn øng cøu nh»m giµnh l¹i hµng hoÆc tÈu
t¸n khi bÞ c¬ quan chøc n¨ng thu gi÷.
T¹i 4 tØnh Thanh Hãa, NghÖ An, Hµ TÜnh,Qu¶ng B×nh víi chiÒu dµi bê
biÓn 430 km, t×nh h×nh bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i trªn tuyÕn biÓn diÔn ra
rÊt phøc t¹p. Tõ c¶ng Cöa Lß, NghÖ An hµng lËu nh−: hµng ®iÖn tö, xe ®¹p,
qu¹t ®iÖn, nåi c¬m ®iÖn cña NhËt (chñ yÕu lµ ®å cò), vËt liÖu x©y dùng cña
Trung quèc ®−îc nhËp lËu b¸n t¹i ®Þa ph−¬ng hoÆc chuyÓn tiÕp ®i c¸c tØnh
kh¸c.
Khu vùc bê biÓn tõ Qu¶ng Ng>i, Phó Yªn cho ®Õn c¶ng Sµi Gßn,t×nh
tr¹ng bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i còng diÔn ra s«i ®éng, ®Æc biÖt lµ vïng
biÓn Quy Nh¬n, B×nh §Þnh n¬i mµ hµng lËu th−êng ®−îc thuyÒn viªn c¸c tÇu
viÔn d−¬ng giÊu diÕm ®−a vµo.
Thñ ®o¹n bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i th−êng ®−îc lîi dông lµ
ph−¬ng thøc vËn chuyÓn hµng b»ng container, hµng chuyÓn c¶ng, chuyÓn
khÈu.. Bän gian th−¬ng ®> xÕp hµng cò vµo hµng míi, hµng tèt vµo hµng xÊu,
hµng cÊm hoÆc hµng cã gi¸ trÞ vµ thuÕ suÊt cao vµo hµng cã gi¸ trÞ vµ thuÕ xuÊt
thÊp, hµng cÊm hoÆc hµng qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch, chÊt l−îng, xuÊt xø ®Ó trèn
thuÕ.. Hµng nguyªn chiÕc th¸o rêi khai lµ hµng gia c«ng l¾p r¸p ®Ó h−ëng thuÕ
suÊt thÊp, hµng gia c«ng l¾p r¸p th−êng lÉn lén gi÷a SKD, CKD vµ IKD khai
b¸o lÊp löng, chung chung hoÆc tù ý tr−ng cÇu gi¸m ®Þnh lÊy kÕt qu¶ lÊp löng.
Lîi dông ph−¬ng thøc chuyÓn khÈu, t¹m nhËp t¸i xuÊt, ®Çu t− liªn
doanh, gia c«ng ®Ó bu«n lËu vµ GLTM hoÆc lµm hå s¬ gi¶, kinh doanh sai môc
®Ých. Lîi dông mét giÊy phÐp ®Ó ®i nhiÒu chuyÕn hµng, hoÆc lµm thñ tôc xin
cho chuyÓn tiÕp hµng hãa vÒ tØnh lµm thñ tôc H¶i quan, nh−ng trªn ®−êng ®i
lîi dông s¬ hë hoÆt mãc ngoÆc, hèi lé nh©n viªn ¸p t¶i ®Ó tÈu t¸n hµng lËu
ngay ë ®Þa ph−¬ng cã cöa khÈu nh− ë Thõa Thiªn HuÕ, CÇn Th¬ trong vô T©n
Tr−êng Sanh.
19
3. TuyÕn hµng kh«ng.
Tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y, l−îng kh¸ch hµng vµ ph−¬ng tiÖn xuÊt nhËp
c¶nh ra vµo ViÖt Nam chñ yÕu qua hai cöa khÈu : S©n bay quèc tÕ Néi Bµi vµ
T©n S¬n NhÊt ngµy cµng t¨ng. Hµnh kh¸ch xuÊt nhËp c¶nh ®a d¹ng vµ phøc
t¹p, ph−¬ng tiÖn xuÊt nhËp c¶nh còng nhiÒu vµ ®a d¹ng h¬n. Trong thêi gian
qua, hµng kh«ng ViÖt Nam ®> më thªm nhiÒu tuyÕn bay míi, theo ®ã, t×nh
h×nh bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i c¸c lo¹i hµng cÊm nh−: ma tóy, ®å
cæ,vµng, ®¸ quý, ngo¹i tÖ qua ®−êng hµng kh«ng cã xu h−íng gia t¨ng, ®Æc
biÖt nhiÒu vô vi ph¹m nghiªm träng.
Nh÷ng dÊu hiÖu næi cém dÔ nhËn thÊy, ®ã lµ:
- Mét bé phËn kh«ng nhá hµnh kh¸ch xuÊt nhËp c¶nh lîi dông chÕ ®é miÔn
thuÕ khi nhËp c¶nh ®> mang theo nh÷ng hµng hãa gän nhÑ, nh−ng gi¸ trÞ lín
nh− ®iÖn tho¹i di ®éng .. hoÆc ra vµo nhiÒu lÇn, hoÆc nhê ng−êi kh¸c mua hé,
mang vµ khai hé nh»m môc ®Ých bu«n b¸n kiÕm lêi. Lîi dông tiªu chuÈn hµnh
lý miÔn thuÕ, gian th−¬ng ®> thu gom tê khai hµnh lý cña kh¸ch nhËp c¶nh, tæ
chøc nhËp hµng theo c¸c tê khai nµy ®Ó h−ëng tiªu chuÈn miÔn thuÕ.
- Lîi dông chÕ ®é quµ biÕu, göi hµng cã gi¸ trÞ lín, göi nhiÒu lÇn, nhiÒu ®Þa
chØ qua ®−êng b−u ®iÖn ®Ó bu«n b¸n kiÕm lêi.
- Cïng c¸c thñ ®o¹n gian lËn th−¬ng m¹i, t×nh tr¹ng bu«n lËu qua ®−êng hµng
kh«ng còng hÕt søc tinh vi: viÖc xuÊt lËu hµng cæ vËt cã ®èi t−îng chñ yÕu lµ
kh¸ch du lÞch, th−¬ng nh©n thuéc quèc tÞch Mü, Ph¸p, §øc, §µi Loan, Hång
K«ng...víi thñ ®o¹n cÊt giÊu, ®Ó lÉn hµng trong t− trang, trong hµng gèm sø,
gi¶ cæ..
- ViÖc vËn chuyÓn tr¸i phÐp c¸c chÊt ma tóy ra vµ vµo ViÖt Nam ®> xuÊt hiÖn
kh¸ nhiÒu. §èi t−îng chñ yÕu lµ ng−êi nuíc ngoµi vµ ViÖt kiÒu cã quan hÖ
mãc nèi víi mét sè phÇn tö vµ ng−êi th©n trong n−íc. Thñ ®o¹n xuÊt nhËp lËu
ma tóy th−êng ®−îc ngôy trang, cÊt giÊu rÊt tinh vi nh− ®Ó trong ®Õ giÇy, trong
va li 2 ®¸y, Ðp vµo khu«n tranh s¬n mµi.. §iÓn h×nh nh− 2 vô lín ®> bÞ H¶i
quan ph¸t hiÖn lµ vô nhËp lËu 18,1 kg heroin bÞ H¶i quan T©n S¬n NhÊt ph¸t
hiÖn vµ vô xuÊt lËu 5,1 kg heroin bÞ H¶i quan Néi Bµi b¾t gi÷. §©y lµ 2 vô xuÊt
vµ nhËp lín nhÊt tõ tr−íc tíi nay ë n−íc ta do H¶i quan ph¸t hiÖn.
20
- Xem thêm -