Tài liệu Hạch toán tiền lương và bh xh tại cty tnhh dệt may thái sơn - hn

Lêi nãi ®Çu Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng-êi, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng kÐo theo sù thay ®æi vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý vµ c¬ chÕ qu¶n lý kÕ to¸n lu«n lu«n tån t¹i g¾n liÒn víi qu¶n lý. Do vËy ngµy cµng cã nhiÒu c¶i tiÕn ®æi míi vÒ mäi mÆt. §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý ngµy cµng cao ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Trong ®ã tiÒn l-¬ng ®-îc coi lµ hµng ®Çu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi. Nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng lao ®éng. TiÒn l-¬ng t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt kh«ng chØ tõ phÝa søc lao ®éng mµ nã cßn chi phèi t×nh c¶m, sù nhiÖt t×nh cña ng-êi lao ®éng. ChÝnh v× vËy mµ c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l-¬ng trong c¸c doanh nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng, nã ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt hµi hoµ gi÷a 3 lo¹i lîi Ých sau. Nhµ n-íc, c¸c doanh nghiÖp vµ ng-êi lao ®éng nh»m t¹o ra ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, tiÒn l-¬ng lµ mét ®ßn bÈy quan träng v× vËy cïng víi sù ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ hiÖn nay ®ßi hái tiÒn l-¬ng còng kh«ng ngõng ®æi míi sao cho phï hîp ®Ó thùc sù lµ ®ßn bÈy kinh tÕ m¹nh mÏ trong c¸c doanh nghiÖp. §æi míi c«ng t¸c tiÒn l-¬ng kh«ng chØ lµ yªu cÇu ®èi víi c¬ quan cÊp trªn mµ cßn lµ yªu cÇu cña tõng c¬ së s¶n xuÊt, cña tõng doanh nghiÖp. ViÖc chi tr¶ l-¬ng hîp lý cho ng-êi lao ®éng sÏ kÝch thÝch ng-êi lao ®éng quan t©m ®Õn s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng gióp cho doanh nghiÖp qu¶n lý tèt quü l-¬ng, b¶o ®¶m viÖc chi tr¶ l-¬ng vµ trî cÊp b¶o hiÓm x· héi ®óng nguyªn t¾c, ®óng chÕ ®é. V× vËy h¹ch to¸n kinh doanh trë thµnh mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt cã tÇm quan träng trong toµn bé nÒn s¶n xuÊt cña n-íc ta hiÖn nay nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. ViÖc thanh to¸n lÊy thu bï chi cã l·i võa lµ ®éng lùc võa lµ môc tiªu cña c¸c nhµ s¶n xuÊt ®ßi hái ph¶i quan t©m tíi c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Æc biÖt ®èi víi chi phÝ lao ®éng ph¶i ®-îc chó ý quan t©m nhiÒu nhÊt. Bëi v× nã lµ mét trong nh÷ng chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm. ViÖc 1 sö dông lao ®éng hîp lý sÏ tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ lao ®éng sèng, gãp phÇn h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng doanh thu cho doanh nghiÖp, c¶i thiÖn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, cñng cè tinh thÇn cho ng-êi lao ®éng. KÕt hîp gi÷a kiÕn thøc ®· häc ë nhµ tr-êng vµ qua thêi gian thùc tËp, vµ cïng víi sù h-íng dÉn cña c¸n bé phßng kÕ to¸n ë c«ng ty TNHH DÖt may Th¸i S¬n Hµ Néi em ®· m¹nh d¹n chän chuyªn ®Ò: H¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi lµm ®Ò tµi nghiªn cøu. Néi dung chuyªn ®Ò gåm 3 ch-¬ng: Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn chung vÒ tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng t¹i C«ng ty TNHH dÖt may Th¸i S¬n Hµ Néi. Ch-¬ng III: Mét sè ý kiÕn vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng t¹i C«ng ty TNHH dÖt may Th¸i S¬n Hµ Néi. 2 Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn chung vÒ tiÒn l-¬ng c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng. I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng. I.1. Kh¸i niÖm, vai trß vµ chøc n¨ng cña tiÒn l-¬ng. I.1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña tiÒn l-¬ng. Lao ®éng lµ mét ho¹t ®éng ch©n tay vµ trÝ ãc cña con ng-êi nh»m biÕn ®æi t¸c ®éng mét c¸ch tù nhiªn thµnh nh÷ng vËt phÈm ®¸p øng cho nhu cÇu sinh ho¹t cña con ng-êi. Trong mäi chÕ ®é x· héi, viÖc s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®Òu g¾n liÒn víi lao ®éng. Do vËy lao ®éng lµ cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng-êi, lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. S¶n xuÊt dï d-íi h×nh thøc nµo th× ng-êi lao ®éng, t- liÖu s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng lao ®éng ®Òu lµ nh÷ng nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ®¶m b¶o tiÕn hµnh liªn tôc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nãi chung vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng th× mét vÊn ®Ò thiÕt yÕu lµ ph¶i t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. V× vËy khi hä tham gia lao ®éng s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp th× ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thï lao cho hä. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng th× viÖc tr¶ thï lao cho ng-êi lao ®éng ®-îc biÓu hiÖn b»ng th-íc ®o gi¸ trÞ vµ ®-îc gäi lµ tiÒn l-¬ng. Nh- vËy tiÒn l-¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ lao ®éng sèng cÇn thiÕt mµ doanh nghiÖp tr¶ cho ng-êi lao ®éng theo thêi gian, theo khèi l-îng c«ng viÖc mµ ng-êi lao ®éng ®· cèng hiÕn cho doanh nghiÑp. VÒ b¶n chÊt tiÒn l-¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ c¶ søc lao ®éng. MÆt kh¸c tiÒn l-¬ng cßn lµ ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn lµm viÖc h¨ng h¸i cña ng-êi lao ®éng, kÝnh thÝch vµ t¹o mèi quan t©m cña ng-êi lao ®éng ®Õn kÕt qu¶ c«ng viÖc cña hä. Nãi c¸ch kh¸c tiÒn l-¬ng lµ mét nh©n tè thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. 3 I.1.2. Vai trß vµ chøc n¨ng cña tiÒn l-¬ng. TiÒn l-¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, nã g¾n liÒn víi lao ®éng vµ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Trong ®iÒu kiÖ cßn tån t¹i nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ thu tiÒn l-¬ng cßn lµ mét yÕu tè cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. TiÒn l-¬ng lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña ng-êi lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp th-êng sö dông tiÒn l-¬ng lµm ®ßn bÈy ®Ó khuyÕ khÝch tinh thÇn tÝch cùc lao ®éng lµ nh©n tè thóc ®Èy ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. V× vËy tiÒn l-¬ng cã c¸c chøc n¨ng sau: I.1.2.1 Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Cïng víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña c¶i v©t chÊt, søc lao ®éng còng cÇn ph¶i ®-îc t¸i t¹o. Trong c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c nhau viÖc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cã sù kh¸c nhau. Sù kh¸c nhau nµy thÓ hiÖn bëi quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ. Song nh×n chung qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng diÔn ra trong lÞch sö thÓ hiÖn râ sù tiÕn bé cña x· héi. Sù tiÕn bé nµy g¾n liÒn víi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ vµ s©u s¾c cña nh÷ng thµnh tùu khoa häc - kü thuËt mµ nh©n lo¹i s¸ng t¹o ra. ChÝnh nã ®· lµm cho søc lao ®éng ®-îc t¸i s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng c¶ vÒ sè l-îng vµ c¶ vÒ chÊt l-îng. Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ®-îc thùc hiÖn bëi viÖc tr¶ c«ng cho ng-êi lao ®éng th«ng qua tiÒn l-¬ng. Søc lao ®éng lµ s¶n phÈm chñ yÕu cña x· héi, nã lu«n lu«n ®-îc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn nhê th-êng xuyªn ®-îc duy tr× vµ kh«i phôc. Nh- vËy b¶n chÊt cña t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng nghÜa lµ ®¶m b¶o cho ng-êi lao ®éng cã mét sè l-îng tiÒn l-¬ng sinh ho¹t nhÊt ®Þnh ®Ó hä cã thÓ: - Duy tr× vµ ph¸t triÓn søc lao ®éng cña chÝnh m×nh. - S¶n xuÊt ra søc lao ®éng míi. - TÝch lòy kinh nghiÖm, n©ng cao tr×nh ®é ®Ó h×nh thµnh kü n¨ng lao ®éng, t¨ng c-êng chÊt l-îng lao ®éng. I.1.2.2. Chøc n¨ng lµ ®ßn bÈy kinh tÕ. C¸c M¸c ®· viÕt: "Mét t- t-ëng t¸ch rêi lîi Ých kinh tÕ th× nhÊt ®Þnh sÏ lµm nhôc nã". Thùc tÕ cho thÊy r»ng khi ®-îc tr¶ c«ng xøng ®¸ng th× ng-êi lao 4 ®éng sÏ lµm viÖc tÝch cùc, sÏ kh«ng ngõng hoµn thiÖn m×nh h¬n n÷a vµ ng-îc l¹i, nÕu ng-êi lao ®éng kh«ng ®-îc tr¶ l-¬ng xøng ®¸ng víi c«ng søc cña hä bá ra th× sÏ cã nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc kh«ng thuËn lîi cho lîi Ých cña doanh nghiÖp. ThËm chÝ nã sÏ cã nh÷ng cuéc ®×nh c«ng x¶y ra, b¹o lo¹n g©y nªn x¸o trén vÒ chÝnh trÞ, mÊt æn ®Þnh x· héi. ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh th× tiÒn l-¬ng lµ mét b»ng chøng thÓ hiÖn gi¸ trÞ, ®Þa vÞ vµ uy tÝn cña ng-êi lao ®éng trong gia ®×nh, t¹i doanh nghiÖp còng nhngoµi x· héi. Do ®ã cÇn thùc hiÖn ®¸nh gi¸ ®óng n¨ng lùc vµ c«ng lao ®éng cña ng-êi lao ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, ®Ó tÝnh tiÒn l-¬ng trë thµnh c«ng cô qu¶n lý khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ lµ ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. I.1.2.3. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh, nghÒ ë c¸c vïng trªn toµn quèc, nhµ n-íc th-êng th«ng qua hÖt thèng thang b¶ng l-¬ng, c¸c chÕ ®é phô cÊp cho tõng ngµnh nghÒ, tõng vïng ®Ó lµm c«ng cô ®iÒu tiÕt lao ®éng. Nhê ®ã tiÒn l-¬ng ®· gãp phÇn t¹o ra mét c¬ cÊu hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña x· héi. I.1.2.4. Chøc n¨ng th-íc ®o hao phÝ lao ®éng x· héi. Khi tiÒn l-¬ng ®-îc tr¶ cho ng-êi lao ®éng ngang víi gi¸ trÞ søc lao ®éng mµ hä bá ra trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc th× x· héi cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c hao phÝ lao ®éng cña toµn thÓ céng ®ång th«ng qua tæng quü l-¬ng cho toµn thÓ ng-êi lao ®éng. §iÒu nµy cã nghÜa trong c«ng t¸c thèng kª, gióp nhµ n-íc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh møc l-¬ng tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o hîp lý thùc tÕ lu«n phï hîp víi chÝnh s¸ch cña nhµ n-íc. I.1.2.5. Chøc n¨ng c«ng cô qu¶n lý nhµ n-íc. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ng-êi sö dông lao ®éng ®øng tr-íc hai søc Ðp lµ chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt. Hä th-êng t×m mäi c¸ch cã thÓ ®Ó lµm gi¶m thiÓu chi phÝ trong ®ã cã tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng. 5 Bé luËt lao ®éng ra ®êi, trong ®ã cã chÕ ®é tiÒn l-¬ng, b¶o vÖ quyÒn lµm viÖc, lîi Ých vµ c¸c quyÒn kh¸c cña ng-êi lao ®éng ®ång thêi b¶o vÖ quyÒn lîi ng-êi lao ®éng vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng-êi lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn cho mèi quan hÖ lao ®éng ®-îc hµi hoµ vµ æn ®Þnh gãp phÇn ph¸t huy trÝ s¸ng t¹o vµ tµi n¨ng cña ng-êi lao ®éng nh»m ®¹t n¨ng suÊt, chÊt l-îng vµ tiÕn bé x· héi trong lao ®éng, s¶n xuÊt, dÞch vô, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vµ qu¶n lý lao ®éng. Víi c¸c chøc n¨ng trªn ta cã thÓ thÊy tiÒn l-¬ng ®ãng mét vai trß quan träng viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ng-êi lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. I.2. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng. - Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp c¸c sè liÖu vÒ sè l-îng lao ®éng, thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng. TÝnh l-¬ng vµ trÝch c¸c kho¶n theo l-¬ng, ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng ®óng ®èi t-îng sö dông lao ®éng. - H-íng dÉn, kiÓm tra c¸c nh©n viªn h¹ch to¸n ë c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c phßng ban thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu vÒ lao ®éng, tiÒn l-¬ng, më sæ cÇn thiÕt vµ h¹ch to¸n nghiÖp vô lao ®éng tiÒn l-¬ng ®óng chÕ ®é, ®óng ph-¬ng ph¸p. - TÝnh to¸n ph©n bæ chÝnh x¸c ®èi t-îng chi phÝ tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c bé phËn, ®¬n vÞ sö dông lao ®éng. - LËp c¸c b¸o c¸o vÒ lao ®éng, tiÒn l-¬ng thuéc phÇn viÖc do m×nh phô tr¸ch. - §Þnh kú tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý, sö dông thêi gian lao ®éng, chi phÝ nh©n c«ng, n¨ng suÊt lao ®éng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m khai th¸c sö dông triÖt ®Ó, cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng lao ®éng s½n cã trong doanh nghiÖp. I.3. Ph©n lo¹i tiÒn l-¬ng. Do cã nhiÒu h×nh thøc tiÒn l-¬ng víi tÝnh chÊt kh¸c nhau, chi tr¶ cho c¸c ®èi t-îng kh¸c nhau nªn cÇn ph©n lo¹i tiÒn l-¬ng theo tiªu thøc phï hîp. Trªn 6 thùc tÕ cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i tiÒn l-¬ng nh-: Ph©n lo¹i tiÒn l-¬ng theo c¸ch thøc tr¶ l-¬ng (l-¬ng s¶n phÈm, l-¬ng thêi gian), ph©n theo ®èi t-îng tr¶ l-¬ng (l-¬ng gi¸n tiÕp, l-¬ng trùc tiÕp), ph©n lo¹i theo chøc n¨ng lao ®éng tiÒn l-¬ng (l-¬ng s¶n xuÊt, l-¬ng b¸n hµng, l-¬ng qu¶n lý)… Mçi mét c¸ch ph©n lo¹i ®Òu cã nh÷ng t¸c dông nhÊt ®Þnh trong qu¶n lý. VÒ mÆt h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng ®-îc chia lµm hai lo¹i lµ: TiÒn l-¬ng chÝnh vµ tiÒn l-¬ng phô. - TiÒn l-¬ng chÝnh: Bé phËn tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng trong thêi gian thùc tÕ cã lµm viÖc, bao gåm c¶ tiÒn l-¬ng cÊp bËc, tiÒn th-ëng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l-¬ng. TiÒn l-¬ng chÝnh cña c«ng nh©n s¶n xuÊt ®-îc h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm, cã quan hÖ trùc tiÕp víi khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ g¾n víi n¨ng suÊt lao ®éng. I.4. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n. Trong chÕ ®é x· héi chñ nghÜa th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt. - Trong ®iÒu kiÖn nh- nhau, lµm viÖc ngang nhau th× tr¶ c«ng ngang nhau, lao ®éng kh¸c nhau th× tr¶ c«ng còng kh¸c nhau. - Trong ®iÒu kiÖn kh¸c nhau. lao ®éng nh- nhau cã thÓ tr¶ c«ng kh¸c nhau, hoÆc lao ®éng kh¸c nhau cã thÓ tr¶ c«ng b»ng nhau. HiÖn viÖc tÝnh to¸n vµ thanh to¸n tiÒn l-¬ng tõ phÝa doanh ghiÖp, cho ng-êi lao ®éng chñ yÕu lµ ®-a vµo c¸c nghÞ ®Þnh vµ c¸c ®iÒu kho¶n, ®iÒu lÖ trong Bé luËt lao §éng cña n-íc Céng Hoµ X· Héi Chñ NghÜa ViÖt Nam ngµy 05/07/1994. §iÒu 55 trong Bé luËt lao ®éng cã quy ®Þnh: "TiÒn l-¬ng cña ng-êi lao ®éng do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng vµ ®-îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Møc l-¬ng cña ng-êi lao ®ég kh«ng thÊp h¬n møc l-¬ng tèi thiÓu do nhµ n-íc quy ®Þnh". §iÒu 8 cña NghÞ ®Þnh 26/CP ngµy 23/05/1993 cña chÝnh phñ quy ®Þnh: - Lµm c«ng viÖc g×, chøc vô g× h-ëng l-¬ng theo c«ng viÖc ®ã th«ng qua hîp ®ång lao ®éng vµ tho¶ -íc lao ®éng tËp thÓ. §èi víi c«ng nh©n viªn trùc 7 tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh, c¬ së ®Ó xÕp l-¬ng lµ tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt, ®èi víi viªn chøc tiªu chuÈn lµ nghiÖp vô chuyªn m«n, ®èi víi qu¶n lý doanh nghiÖp lµ tiªu chuÈn xÕp h¹ng doanh nghiÖp theo ®é phøc t¹p vÒ qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - ViÖc tr¶ l-¬ng ph¶i theo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ doanh nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m c¸c nghÜa vô ®èi víi nhµ n-íc kh«ng ®-îc thÊp h¬n quy ®Þnh hiÖn hµnh, nhµ n-íc kh«ng hç trî ng©n s¸ch ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l-¬ng míi. TÊt c¶ c¸c quy ®Þnh trªn ®iÒu phôc vô cho viÖc: + §¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®åi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho ng-êi lao ®éng. + Lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng ®-îc n©ng cao. + §¶m b¶o tÝnh ®¬n gi¶n dÔ hiÓu. XÐt trong mèi liªn hÖ víi gi¸ thµnh s¶n phÈm, tiÒn l-¬ng lµ mét bé phËn quan träng cña chi phÝ, v× vËy viÖc thanh to¸n, ph©n bæ chÝnh x¸c tiÒn l-¬ng vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ vµ thanh to¸n kÞp thêi tiÒn l-¬ng cho ng-êi lao ®éng sÏ gãp phÇn hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng tÝch luü vµ c¶i thiÖn ®êi sèng ng-êi lao ®éng. Nh×n chung, ë c¸c doanh nghiÖp do tån t¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, lîi nhuËn ®-îc coi lµ môc tiªu hµng ®Çu nªn viÖc tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ tiÒn l-¬ng lµ mét nhiÖm vô quan träng. Trong ®ã c¸ch thøc tr¶ l-¬ng ®-îc lùa chän sau khi nghiªn cøu thùc tÕ c¸c lo¹i c«ng viÖc trong doanh nghiÖp lµ biÖn ph¸p c¬ b¶n nhÊt, cã hiÖu qu¶ cao ®Ó tiÕt kiÖm kho¶n chi phÝ nµy. Th«ng th-êng trong doanh nghiÖp th× c¸c phÇn viÖc ph¸t sinh ®a d¹ng víi quy m« lín nhá kh¸c nhau. V× vËy c¸c h×nh thøc tr¶ l-¬ng hiÖn nay ®-îc c¸c doanh nghiÖp ¸p dông linh ho¹t, phï hîp víi mçi tr-êng hîp, hoµn c¶nh cô thÓ ®Ó cã ®-îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. 8 I.5. H×nh thøc tr¶ l-¬ng, néi dung quü tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng. I.5.1. C¸c h×nh thøc tr¶ l-¬ng. TiÒn l-¬ng lµ thu nhËp chÝnh cña ng-êi lao ®éng, do ®ã ph¶i ®¶m b¶o bï ®¾p søc lao ®éng cña ng-êi lao ®éng ®· bá ra vµ ®¸p øng ®-îc nhu cÇu thiÕt yÕu cña hä. Trong c¸c doanh nghiÖp ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã rÊt nhiÒ lo¹i lao ®éng kh¸c nhau, tÝnh chÊt vai trß cña tõng lo¹i lao ®éng ®èi víi mçi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh l¹i kh¸c nhau. V× thÕ mçi doanh nghiÖp ph¶i lùa chän h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµo cho ng-êi lao ®éng sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ, víi tr×nh ®é n¨ng lùc qu¶n lý cña m×nh. MÆt kh¸c viÖc lùa chän h×nh thøc tr¶ l-¬ng ®óng ®¾n cßn cã t¸c dông tho¶ m·n lîi Ých ng-êi lao ®éng, chÊp hµnh tèt kû luËt lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng gióp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ nh©n c«ng h¹ ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong c¸c doanh nghiÖp ë n-íc ta hiÖn nay chñ yÕu ¸p dông h×nh thøc tr¶ l-¬ng sau: H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo thêi gian. - H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm. - H×nh thøc tr¶ l-¬ng kho¸n. I.5.1.1. H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo thêi gian. H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo thêi gian lµ thùc hiÖn viÖc tÝnh tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng theo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ, theo ngµnh nghÒ vµ tr×nh ®é thµnh th¹o nghiÖp vô kü thuËt chuyªn m«n cña ng-êi lao ®éng. Tuú theo tÝnh chÊt lao ®éng kh¸c nhau, mçi ngµnh nghÒ cô thÓ cã mét th¸ng l-¬ng riªng. Trong mçi th¸ng l-¬ng l¹i tuú theo tr×nh ®é thµnh th¹o nghiÖp vô kü thuËt chuyªn m«n mµ chi lµm nhiÒu bËc l-¬ng, mçi bËc l-¬ng cã mét møc tiÒn l-¬ng nhÊt ®Þnh. TiÒn l-¬ng theo thêi gian cã thÓ tÝnh theo: Th¸ng, tuÇn, ngµy, giê. 9 a. L-¬ng th¸ng. TiÒn l-¬ng th¸ng lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cè ®Þnh hµng th¸ng trªn c¬ së hîp ®ång lao ®éng. L-¬ng th¸ng th-êng ®-îc ¸p dông ®Ó tr¶ l-¬ng cho nh©n viªn lµm c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ c¸c nh©n viªn thuéc c¸c ngµnh ho¹t ®éng kh«ng cã tÝnh chÊt s¶n xuÊt. b. L-¬ng tuÇn: TiÒn l-¬ng tuÇn lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho 1 tuÇn lµm viÖc TiÒn l-¬ng tuÇn = Error! L-¬ng tuÇn th-êng ®-îc ¸p dông tr¶ cho c¸c ®èi t-îng lao ®éng cã thêi gian lao ®éng kh«ng æn ®Þnh mang vµ mang tÝnh thêi vô. c. L-¬ng ngµy: TiÒn l-¬ng ngµy lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho mét ngµy lµm viÖc. TiÒn l-¬ng ngµy = Error! L-¬ng ngµy th-êng ®-îc ¸p dông ®Ó tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng trong nh÷ng ngµy héi häp, häc tËp vµ lµm c¸c nghÜa vô kh¸c hoÆc cho ng-êi lao ®éng ng¾n h¹n. d. L-¬ng giê: TiÒn l-¬ng giê lµ tiÒn l-¬ng tr¶ cho 1 giê lµm viÖc TiÒn l-¬ng giê = Error! L-¬ng giê ®-îc ¸p dông ®Ó tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng trùc tiÕp trong thêi gian lµm viÖc kh«ng h-ëng l-¬ng theo s¶n phÈm. I.5.1.2. H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm. H×nh thøc nµy thùc hiÖn viÖc tÝnh tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng theo sè l-îng chÊt l-îng hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh. Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ t×nh h×nh cô thÓ ë tõng doanh nghiÖp mµ viÖc tÝnh tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm cã thÓ tiÕn hµnh tr¶ l-¬ng theo: S¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ, cã h¹n chÕ, s¶n phÈm cã th-ëng vµ ph¹t, s¶n phÈm cã luü tiÕn. a. Tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ: 10 Víi c¸c thøc nµy th× tiÒn l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng ®-îc tÝnh trùc tiÕp theo sè l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh ®óng quy c¸ch phÈm chÊt vµ ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng s¶n phÈm ®· quy ®Þnh, kh«ng cã bÊt cø mét h¹n chÕ nµo. §©y lµ h×nh thøc phæ biÕn ®-îc c¸c doanh nghiÖp sö dông ®Ó tÝnh l-¬ng ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng trùc tiÕp. b. Tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp. Theo c¸ch thøc nµy th× ®ã lµ tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho bé phËn lao ®éng tham gia mét c¸ch gi¸n tiÕp vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. H×nh thøc nµy th-êng ¸p dông ®Ó tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng gi¸n tiÕp. Tuy lao ®éng cña hä kh«ng trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm nh-ng l¹i gi¸n tiÕp ¶nh h-ëng tíi n¨ng suÊt lao ®éng trùc tiÕp vµ hä lµ nh÷ng ng-êi lµm nhiÖm vô vËn chuyÓn nguyªn vËt liÖu, thµnh ph¶m, b¶o d-ìng m¸y mãc tiÕt bÞ… c. Tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm cã th-ëng, ph¹t: Theo h×nh thøc nµy ngoµi tiÒn l-¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp ng-êi lao ®éng cßn ®-îc th-ëng trong s¶n xuÊt nh- th-ëng vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm tèt, n¨ng suÊt lao ®éng cao, tiÕt kiÖm vËt t-. Trong tr-êng hîp ng-êi lao ®éng lµm ra s¶n phÈm háng, v-ît qu¸ vËt t- trªn ®Þnh møc quy ®Þnh, kh«ng ®µm b¶o ®-îc ngµy c«ng quy ®Þnh th× cã thÓ ph¶i chi tiÒn ph¹t trõ vµo thu nhËp cña hä. H×nh thøc nµy ®-îc sö dông ®Ó khuyÕn khÝch ng-êi lao ®éng h¨ng say trong c«ng viÖc vµ cã ý thøc tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt. d. Tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn. Theo h×nh thøc nµy ngoµi tiÒn l-¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp. Cßn c¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh v-ît ®Þnh møc lao ®éng, tÝnh thªm mét sè tiÒn l-¬ng theo tû lÖ luü tiÕn. Nh÷ng s¶n phÈm v-ît møc cµng cao th× suÊt luü tiÕn cµng lín. H×nh thøc nµy chØ ®-îc sö dông trong mét sè tr-êng hîp cÇn thiÕt, nh- khi cÇn hoµn thµnh gÊp mét ®¬n ®Æt hµng hoÆc tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng ë kh©u khã nhÊt, ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é s¶n xuÊt ®¶m b¶o cho thùc hiÖn c«ng viÖc ®-îc ®ång bé. I.5.13. H×nh thøc tr¶ l-¬ng kho¸n: 11 §Çy lµ h×nh thøc tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng theo khèi l-îng vµ chÊt l-îng c«ng viÖc mµ hä hoµn thµnh. Cã hai lo¹i kho¸n: Kho¸n c«ng viªc vµ kho¸n quü l-¬ng. a. Kho¸n c«ng viÖc: Doanh nghiÖp x¸c ®Þnh møc tiÒn l-¬ng tr¶ theo tõng c«ng viÖc mµ ng-êi lao ®éng ph¶i hoµn thµnh. H×nh thøc nµy ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc lao ®éng gi¶n ®¬n, cã tÝnh chÊt ®ét xuÊt nh- bèc dì nguyªn vËt liÖu, hµng ho¸, söa ch÷a, nhµ cöa… b. H×nh thøc kho¸n quü l-¬ng: C¨n cø vµo khèi l-îng tõng c«ng viÖc, khèi l-îng s¶n phÈm vµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mµ doanh nghiÖp tiÕn hµnh kho¸n quü l-¬ng. Ng-êi lao ®éng biÕt tr-íc sè tiÒn l-¬ng mµ hä sÏ nhËn sa khi hoµn thµnh c«ng viÖc trong thêi gian ®· ®-îc quy ®Þnh. H×nh thøc nµy ¸p dông, cho nh÷ng c«ng viÖc kh«ng thÓ ®Þnh møc cho tõng bé phËn c«ng viÖc hoÆc nh÷ng c«ng viÖc mµ xÐt ra giao kho¸n tõng c«ng viÖc chi tiÕt th× sÏ kh«ng lîi vÒ mÆt kinh tÕ. Th«ng th-êng lµ nh÷ng c«ng viÖc cÇn hoµ thµnh ®óng thêi h¹n. I.5.2. Néi dung quü l-¬ng. Quü tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp lµ toµn bé tiÒn l-¬ng (kÓ c¶ c¸c kho¶n phô cÊp) mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho tÊt c¶ c¸c lo¹i lao ®éng do doanh nghiÖp qu¶n lý vµ sö dông. Thµnh phÇn quü tiÒn l-¬ng bao gåm nhiÒu kho¶n nh-: l-¬ng thêi gian, l-¬ng s¶n phÈm, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn th-ëng trong s¶n xuÊt. Ngoµi ra trong quü l-¬ng kÕ ho¹ch cßn ®-îc tÝnh c¶ kho¶n tiÒn chi trî cÊp BHXH cho c«ng nh©n viªn trong thêi gian nghØ æm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng. Th«ng qua t×nh h×nh biÕn ®éng cña quü tiÒn l-¬ng sÏ cho phÐp doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®-îc t×nh h×nh sö dông lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng, tõ ®ã cã biÖn ph¸p ®éng viªn c«ng nh©n viªn h¨ng h¸i lao ®éng nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. I.5.3. Néi dung c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng. 12 I.5.3.1. Quü b¶o hiÓm x· héi. Theo kh¸i niÖm cña tæ chøc lao ®éng Quèc tÕ (ILO- International Labour Oganiztion): “ B¶o hiÓm x· héi ®­îc hiÓu lµ sù b¶o vÖ cña x· héi ®èi víi c¸c thµnh viªn cña m×nh th«ng qua mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p c«ng céng ®Ó chèng l¹i t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh do bÞ mÊt hoÆc gi¶m thu nhËp g©y ra bëi: èm ®au, mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, tuæi giµ, tµn tËt…thªm vµo ®ã BHXH b¶o vÖ ch¨m sãc søc khoÎ, ch¨m sãc y tÕ cho céng ®ång vµ trî cÊp cho c¸c gia ®×nh khã kh¨n. Nh- vËy ngoµi tiÒn l-¬ng th× c«ng nh©n viªn cßn ®-îc trî cÊp x· héi. Kho¶n trî cÊp x· héi nµy chñ yÕu ®-îc chi tõ quü BHXH. Quü BHXH ®-îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ sù ®ãng gãp cña ng-êi sö dông lao ®éng, ng-êi lao ®éng vµ m«t phÇn hç trî cña nhµ n-íc. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, quü BHXH ®-îc tÝnh theo tû lÖ 20% trªn tæng quü l-¬ng cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp th-êng xuyªn cña ng-êi lao ®éng thùc tÕ trong kú h¹ch to¸n. Trong ®ã ng-êi sö dông lao ®éng ph¶i nép 15% vµ ®-îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, cßn l¹i lµ ng-êi lao ®ég nép 5% vµ trõ vµo tiÒn l-¬ng hµng th¸ng. Nhµ n-íc quy ®Þnh chÝnh s¸ch vÒ BHXH, nh»m tõng b-íc më réng vµ n©ng cao viÖc b¶o ®¶m vËt chÊt. Gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng cho ng-êi lao ®éng vµ gia ®×nh cña hä trong c¸c tr-êng hîp ng-êi lao ®éng èm ®au, thai s¶n, hÕt tuæi lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, mÊt viÖc lµm, bÞ tai n¹n lao ®éng, chÕt, gÆp rñi ro hoÆc c¸c khã kh¨n kh¸c. ë ViÖt Nam hiÖn nay nh÷ng ng-êi lao ®éng cã tham gia ®ãng BHXH, ®Òu cã quyÒn ®-îc h-ëng BHXH. §ãng BHXH b¾t buéc hay tù nguyÖn ®-îc ¸p dông ®èi víi tõng lo¹i ®èi t-îng vµ tõng lo¹i doanh nghiÖp ®Ó b¶o ®¶m cho ng-êi lao ®éng ®-îc h-ëng c¸c chÕ ®é BHXH thÝch hîp. Quü BHXH ®-îc qu¶n lý thèng nhÊt theo chÕ ®é tµi chÝnh cña nhµ n-íc, h¹ch to¸n ®éc lËp vµ ®-îc nhµ n-íc b¶o hé. I.5.3.2. Quü B¶o hiÓm y tÕ. 13 Quü b¶o hiÓm y tÕ ®-îc sö dông ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n tiÒn kh¸m, ch÷a bªnh, viÖn phÝ, thuèc thang… cho ng-êi lao ®éng trong thêi gian èm ®au, thai s¶n… Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn trÝch quü b¶o hiÓm y tÕ b»ng 3% trªn tæng sè thu nhËp t¹m tÝnh cña ng-êi lao ®éng. Trong ®ã doanh nghiÖp ph¶i chÞu 2% kho¶n nµy tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, cßn l¹i 1% ng-êi lao ®éng ph¶i nép, kho¶n nµy trõ vµo tiÒn l-¬ng cña hä. Quü BHYT do nhµ n-íc tæ chøc. Giao cho c¬ quan BHYT thèng nhÊt qu¶n lý vµ chi tr¶ cho ng-êi lao ®éng, th«ng qua m¹ng l-íi y tÕ. Nh»m huy ®éng sù ®ãng gãp cña c¸ nh©n, tËp thÓ, céng ®ång x· héi ®Ó t¨ng c-êng chÊt l-îng trong viÖc kh¸m, ch÷a bÖnh. V× vËy khi tÝnh ®-îc møc trÝch b¶o hiÓm y tÕ c¸c doanh nghiÖp ph¶i nép toµn bé cho c¬ quan BHYT I.5.3.3. Kinh phÝ c«ng ®oµn: Kinh phÝ c«ng ®oµn lµ ng-êi tµi trî cho ho¹t ®éng c«ng ®oµn ë c¸c cÊp. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, kinh phÝ c«ng ®oµn ®-îc tÝnh theo tû lÖ 2% trªn tæng tiÒn l-¬ng thùc tÕ ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng, kÓ c¶ hîp ®ång lao ®éng cã thêi h¹n. Kho¶n chi phÝ nµy ®-îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong thêi kú h¹ch to¸n. Th«ng th-êng khi trÝch kinh phÝ c«ng ®oµn th× doanh nghiÖp ph¶i nép mét nöa cßn mét nöa ®Ó l¹i chi tiªu cho ho¹t ®éng c«ng ®oµn t¹i ®¬n vÞ. I.6. TiÒn th-ëng vµ vai trß cña tiÒn th-ëng. TiÒn th-ëng lµ nh÷ng kho¶n phô cÊp thªm ngoµi l-¬ng dµnh cho nh÷ng ng-êi cã c«ng, nh÷ng ng-êi v-ît møc n¨ng suÊt, c«ng viªc mµ c¬ quan dao phã. TiÒn th-ëng cã c¸c vai trß sau: - KhuyÕn khÝch ®éng viªn cho c¸n bé c«ng nh©n viªn cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc. - T¹o cho mèi tr-êng lµm viªc trong doanh nghiÖp c¸ tÝnh c¹nh tranh lÉn nhau, gi÷a c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn trong cïng mét tæ, nhãm, gi÷a c¸c thµnh viªn cña tæ nµy vµ tæ kh¸c. 14 - T¨ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp. - T¨ng thÕ m¹nh søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp m×nh víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. II. C«ng t¸c kÕ to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n chÝnh theo l-¬ng trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. II.1. Kh¸i niÖm vÒ nguyªn t¾c h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng. II.1.1. Kh¸i niÖm vÒ h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng. H¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng lµ viÖc thu thËp chøng tõ cã liªn quan ®Ó tiÒn hµnh tÝnh to¸n vµ ph©n bæ chi phÝ tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng cho c¸c ®èi t-îng bé phËn sö dông søc lao ®éng. II.1.2. NguyÒn t¾c h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng. TiÒn l-¬ng cã mét vai trß rÊt quan träng trong viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Viªc h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo kh«ng ®-îc kÞp thêi vµ chÝnh x¸c sÏ lµm cho viÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh cã phÇn kh«ng ®-îc chÝnh x¸c. Tr-íc tÇm quan träng ®ã viÖc h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo nã ph¶i thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c sau. - Ph¶n ¸nh kÞp thêi chÝnh x¸c sè l-îng, sè l-îng thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng. - TÝnh to¸n vµ thanh to¸n ®óng ®¾n, kÞp thêi tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n thanh to¸n víi ng-êi lao ®éng. TÝnh ®óng vµ kÞp thêi c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thay ng-êi lao ®éng vµ ph©n bæ ®óng ®¾n chi phÝ nh©n c«ng vµo chi phÝ SXKD trong kú phï hîp víi tõng ®èi t-îng kinh doanh trong doanh nghiÖp. - Cung cÊp t«ng tin vÒ tiÒn l-¬ng, thanh to¸n l-¬ng ë doanh nghiÖp, gióp l·nh ®¹o ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý tèt lao ®éng, tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng. 15 - Th«ng qua ghi chÐp kÕ to¸n mµ kiÓm tra viÖc tu©n thñ kÕ ho¹ch quü l-¬ng vµ kÕ ho¹ch lao ®éng, kiÓm tra viÖc tu©n chÕ ®é tiÒn l-¬ng, tu©n thñ c¸c ®Þnh møc lao ®éng vµ kû luËt vÒ thanh to¸n tiÒn l-¬ng víi ng-êi lao ®éng. - Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp c¸c sè liÖu vÒ sè l-îng lao ®éng, thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng. TÝnh l-¬ng vµ trÝch c¸c kho¶n theo l-¬ng, ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng ®óng ®èi t-îng sö dông lao ®éng. - H-íng dÉn, kiÓm tra c¸c nh©n viªn h¹ch to¸n ë c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c phßng ban thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ nghi chÐp ban ®Çu vÒ lao ®éng, tiÒn l-¬ng, më sæ cÇn thiÕt vµ h¹ch to¸n nghiÖp vô lao ®éng tiÒn l-¬ng ®óng chÕ ®é, ®óng ph-¬ng ph¸p. - TÝnh to¸n ph©n bæ chÝnh x¸c ®èi t-îng chi phÝ tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c bé phËn, ®¬n vÞ sö dông lao ®éng. - LËp c¸c b¸o c¸o vÒ lao ®éng, tiÒn l-¬ng thuéc phÇn viÖc do m×nh phô tr¸ch . - §Þnh kú tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý, sö dông thêi gian lao ®éng, chi phÝ nh©n c«ng, n¨ng suÊt lao ®éng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m khai th¸c sö dông triÖt ®Ó, cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng lao ®éng s½n cã trong doanh nghiÖp. II.2. H¹ch to¸n lao ®éng. II.2.1. H¹ch to¸n sè l-îng vµ thêi gian lao ®éng. ViÖc qu¶n lý lao ®éng trong doanh nghiÖp ph¶i n¾m v÷ng nh÷ng chØ tiªu vÒ lao ®éng thùc tÕ t¹i doanh nghiÖp, sè ng-êi v¾ng mÆt ë tõng bé phÇn, tõng ca, tõng tæ s¶n xuÊt. §Ó kÞp thêi bè trÝ, sö dông lao ®éng hîp lý vµ ph¶i theo dâi t×nh h×nh chÊp hµnh lao ®éng, kû luËt lao ®éng vµ n¨ng suÊt lao ®éng cña tõng bé phËn. II.2.1.1. Theo dâi lao ®éng vµ thêi gian lao ®éng. §Ó theo dâi sè l-îng lao ®éng cã mÆt, ®Õn ®óng giê hoÆc ®Õn trÔ ng-êi ta sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p nh-: 16 - Dïng m¸y bÊm giê ®¨t ë cæng ra vµo cöa c¬ quan ®Ó kiÓm tra giê ®i lµm cña c«ng nh©n viªn. - BiÖn ph¸p bÊm thÎ mçi khi c«ng nh©n ®Õn lµm viÖc th× tr×nh thÎ cña m×nh cho ng-êi kiÓm tra vµ gi÷ thÎ. B¶ng chÊm c«ng. T¹i mçi bé phËn trong doanh nghiÖp sÏ sö dông mét b¶ng chÊm c«ng riªng cho bé phËn m×nh. Ng-êi phô tr¸ch bé phËn cã tr¸ch nhiÖm chÊm c«ng cho bé phËn m×nh qu¶n lý vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ bé phËn ®ã tr-íc ban gi¸m ®èc. II.2.1.2. H¹ch to¸n lµm thªm giê. §-îc ph¶n ¸nh trªn phiÕu b¸o lµm thªm giê, phiÕu nµy lµ chøng tõ x¸c nhËn giê c«ng, ®¬n gi¸ vµ sè tiÒn lµm thªm cña tõng giê c«ng cô thÓ ®-îc h-ëng vµ lµ c¬ së ®Ó tr¶ cho ng-êi lao ®éng. PhiÕu nµy do ng-êi lµm thªm giê lËp nªn vµ chuyÓn cho ng-êi cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra vµ ký duyÖt. II.2.1.3. H¹ch to¸n thêi gian nghØ viÖc èm ®au, thai s¶n… Khi nghØ èm ®au, thai s¶n…ph¶i cã chøng tõ phiÕu nghØ h-ëng b¶o hiÓm x· héi. PhiÕu nµu lµ chøng tõ x¸c nhËn sè ngµy nghØ h-ëng b¶o hiÓm, lµm c¨n cø tÝnh trî cÊp b¶o hiÓm x· héi tr¶ thay l-¬ng theo chÕ ®é quy ®Þnh. II.2.1.4. Tæng hîp t×nh h×nh sö dông lao ®éng. Nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n x-ëng chÞu tr¸ch nhiÖm tæng hîp hµng ngµy, ®Þnh kú, hµng th¸ng sè liÖu vÒ t×nh h×nh sö dông lao ®éng. Bao gåm nh÷ng chØ tiªu. Thêi gian lµm viÖc, ngõng viÖc. Thêi gian v¾ng mÆt cña tõng tæ s¶n xuÊt. Hµng ngµy thu thËp sè liÖu tõ b¶ng chÊm c«ng, nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n x­ëng ghi sè liÖu vµo sæ “ sæ tæng hîp sö dông lao ®éng”. Tõ sæ nµy lËp b¸o c¸o sö dông thêi gian lao ®éng göi cho phßng kÕ to¸n vµ phßng tæ chøc lao ®éng tiÒn l-¬ng. Phßng tæ chøc lao ®éng tiÒn l-¬ng cã tr¸ch nhiÖm tæng hîp toµn doanh nghiÖp ®Ó lËp b¸o c¸o t×nh h×nh sö dông cã ph©n tÝch vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p gi¶i quyÕt cho gi¸m ®èc. II.2.2. H¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng. 17 II.2.2.1. H¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng cña c¸c nh©n tè. Lµ ghi chÐp, tæng hîp sè l-îng, chÊt l-îng s¶n phÈm lµm ra cña tõng c¸ nh©n, tõng tæ s¶n xuÊt, tõng ph©n x-ëng s¶n xuÊt ®Ó cã c¨n cø tÝnh l-¬ng s¶n phÈm vµ theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc cña tõng ng-êi, tõng tæ. ViÖc h¹ch to¸n nµy sö dông "phiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh" vµ "hîp ®ång giao kho¸n". II.2.2.2. H¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng ë ph©n x-ëng. Nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n x-ëng cã tr¸ch nhiÖm ghi chÐp, tæng hîp sè liÖu vÒ kÕt qu¶ lao ®éng hµng ngµy, ®Þnh kú vµ hµng th¸ng toµn ph©n x-ëng. Tïy theo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, tÝnh chÊt hoÆc giê c«ng, s¶n l-îng cña tõng chi tiÕt, b¸n thµnh phÈm. Cuèi th¸ng nh©n viªn h¹ch to¸n cßn ph¶i tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng cña tõng ng-êi tõng tæ s¶n xuÊt göi cho kÕ to¸n tiÒn l-¬ng lµm c¨n cø tÝnh l-¬ng cho ng-êi lao ®éng. II.2.2.3. Tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng cña toµn doanh nghiÖp. Trªn c¬ së sè liÖu cña c¸c ph©n x-ëng, nh©n viªn kÕ to¸n tiÒn l-¬ng doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm tæng hîp ph©n tÝch t×nh h×nh lao ®éng tiÒn l-¬ng trong toµn doanh nghiÖp theo tõng yªu cÇu vÒ c«ng t¸c qu¶n lý. II.3. HÖ thèng chøng tõ vµ lu©n chuyÓn chøng tõ. Sæ s¸ch cña bé phËn lao ®éng tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp ®-îc lËp trªn c¬ së c¸c chøng tõ ban ®Çu khi tuyÓn dông, n©ng bËc, th«i viÖc… mäi biÕn ®éng vÒ lao ®éng ®-îc ghi chÐp kÞp thêi vµo sæ s¸ch lao ®éng lµm c¨n cø cho viÖc tÝnh l-¬ng ph¶i tr¶ vµ c¸c chÕ ®é kh¸c cho ng-êi lao ®éng ®-îc kÞp thêi. Chøng tõ vÒ lao ®éng tiÒn l-¬ng bao gåm: MÉu 01 - L§TL: B¶ng chÊm c«ng MÉu 02 - L§TL: B¶ng thanh to¸n tiÒn l-¬ng MÉu 03 - L§TL: PhiÕu nghØ h-ëng b¶o hiÓm x· héi MÉu 04 - L§TL: B¶ng thanh to¸n b¶o hiÓm x· héi. MÉu 05 - L§TL: B¶ng thanh to¸n tiÒn th-ëng. MÉu 06 - L§TL: PhiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh 18 MÉu 07 - L§TL: PhiÕu b¸o lµm thªm giê MÉu 08 - L§TL: Hîp ®ång giao kho¸n s¶n phÈm MÉu 09 - L§TL: Biªn b¶n ®iÒu tra tai n¹n lao ®éng Ngoµi ra cßn cã mét sè chøng tõ kh¸c cã liªn quan nh- b¶ng ph©n bæ tiÒn l-¬ng vµ BHXH, phiÕu chi tiÒn mÆt, b¶ng thanh to¸n c¸c kho¶n trî cÊp. II.4. KÕ to¸n tiÒn l-¬ng II.4.1. KÕ to¸n chi tiÕt tiÒn l-¬ng II.4.1.1. TÝnh l-¬ng vµ trî cÊp b¶o hiÓm x· héi. ViÖc tÝnh l-¬ng, trî cÊp BHXH vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng ®-îc thùc hiÖn phßng kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Hµng th¸ng, c¨n cø vµo c¸c tµi liÖu h¹ch to¸n vÒ thêi gian, kÕt qu¶ lao ®éng vµ chÝnh s¸ch x· héi vÒ lao ®éng, tiÒn l-¬ng, BHXH do Nhµ n-íc ban hµnh, kÕ to¸n tÝnh tiÒn l-¬ng, trî cÊp BHXH vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c cho ng-êi lao ®éng. C¨n cø vµo c¸c chøng tõ nh- "B¶ng chÊm c«ng", "phiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh", "Hîp ®ång giao kho¸n" kÕ to¸n tÝnh to¸n tiÒn l-¬ng thêi gian l-¬ng s¶n phÈm, tiÒn ¨n ca cho tõng ng-êi lao ®éng. C¨n cø vµo c¸c chøng tõ nh- "PhiÕu nghØ h-ëng BHXH", "Biªn b¶n ®iÒu tra tai n¹n lao ®éng"… KÕ to¸n tÝnh trî cÊp BHXH ph¶i tr¶ CNV vµ ph¶n ¸nh vµo "B¶ng thanh to¸n BHXH". §èi víi c¸c kho¶n tiÌn th-ëng cña c«ng nh©n viªn, kÕ to¸n cÇn tÝnh to¸n vµ lËp b¶ng "thanh to¸n tiÒn th-ëng" ®Ó theo dâi vµ chi tr¶ ®óng quy ®Þnh. C¨n cø vµo "B¶ng thanh to¸n tiÒn l-¬ng" cña tõng bé phËn ®Ó chi tr¶, thanh to¸n tiÒn th-ëng cho c«ng nh©n viªn, ®ång thêi tæng hîp tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ trong kú theo tõng ®èi t-îng sö dông lao ®éng, tÝnh to¸n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ qui ®Þnh. KÕt qu¶ tæng hîp, tÝnh to¸n ®-îc ph¶n ¸nh trong "B¶ng ph©n bæ tiÒn l-¬ng vµ BHXH" (MÉu sè 01/BPB). II.4.1.2. Thanh to¸n tiÒn l-¬ng. ViÖc tr¶ l-¬ng cho c«ng nh©n viªn ®-îc tiÕn hµnh cho hai kú trong th¸ng. 19 - Kú 1: T¹m øng l-¬ng cho c«ng nh©n viªn ®èi víi nh÷ng ng-êi cã tham gia lao ®éng trong th¸ng. - Kú 2: Sau khi tÝnh l-¬ng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong th¸ng, doanh nghiÖp thanh to¸n nèt sè tiÒn cßn ®-îc lÜnh trong th¸ng ®ã cho c«ng nh©n viªn sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n khÊu trõ. §Õn kú chi tr¶ l-¬ng vµ c¸c kho¶n thanh to¸n trùc tiÕp kh¸c, doanh nghiÖp ph¶i lËp giÊy xin rót tiÒn mÆt ë ng©n hµng vÒ quü ®Ó chi tr¶ l-¬ng. §ång thêi ph¶i lËp uû nhiÖm chi ®Ó chuyÓn sè tiÒn thuéc quü BHXH cho c¬ quan qu¶n lý quü BHXH. ViÖc chi tr¶ l-¬ng ë doanh nghiÖp do thñ quü thùc hiÖn, c¨n cø vµo c¸c "B¶ng thanh to¸n tiÒn l-¬ng", "B¶ng thanh to¸n BHXH" ®Ó chi tr¶ l-¬ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cho c«ng nh©n viªn. C«ng nh©n viªn khi nhËn tiÒn ph¶i ký tªn vµo "B¶ng thanh to¸n l-¬ng". Trong th¸ng víi lý do nµo ®ã c«ng nh©n viªn ch-a nhËn l-¬ng, thñ quü ph¶i lËp danh s¸ch ghi chuyÓn hä, tªn, sè tiÒn cña hä tõ "B¶ng thanh to¸n tiÒn l-¬ng" sang "B¶ng kª thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn ch-a nhËn l-¬ng". II.4.2. KÕ to¸n tæng hîp tiÒn l-¬ng. II.4.2.1. KÕt cÊu vµ tµi kho¶n sö dông. KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 334 - Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn. KÕt cÊu: Bªn nî: - Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng, th-ëng BHXH vµ c¸c kho¶n ®· tr¶, ®· øng tr-íc cho c«ng nh©n viªn. - C¸c kho¶n khÊu trõ vµo thu nhËp cña c«ng nh©n viªn. Bªn cã: - Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng, tiÒn th-ëng BHXH vµ c¸c kho¶n cßn ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn. Sè d- bªn cã: - Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng tiÒn th-ëng, BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. Tr-êng hîp c¸ biÖt tµi kho¶n 334 cã thÓ cã sè d- bªn nî ph¶n ¸nh sè tiÒn ®· tr¶ qu¸ sè ph¶i vÒ tiÒn l-¬ng, tiÒn th-ëng vµ c¸c kho¶n kh¸c cßn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. II.4.2.2. Tr×nh tù vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n tiÒn l-¬ng. 20