Môc lôc
Trang
Lêi më ®Çu
PhÇn i: c¬ së lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n kÕ
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
3
I. Sù cÇn thiÕt cña hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm
trong doanh nghiệp sản xuất
II. Kh¸i qu¸t chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n
phÈm trong doanh nghiÖp
1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
2. Gi¸ thµnh vµ ph©n lo¹i gÝa thµnh
3. Ph©n biÖt sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm.
4. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
5. Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
6. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh
III. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1. NhiÖm vô kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm
2. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn.
3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú
VI. Sæ kÕ to¸n ¸p dông trong kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝa
thµnh s¶n phÈm.
PhÇn ii. Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty c¬
khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé ii
i. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ C«ng ty c¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh
cÇu ®êng bé II.
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty.
2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô, môc tiªu ho¹t ®éng cña C«ng ty.
3. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty.
4. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ s¶n xuÊt, chøc n¨ng, nhiÖm vô c¸c
phßng ban cña C«ng ty.
II. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n vµ c«ng t¸c kÕ to¸n cña C«ng
ty.
1. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n.
6
6
1
6
6
9
11
11
14
15
19
19
19
28
30
33
33
33
34
35
37
41
41
43
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
2. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i C«ng ty
III. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i
C«ng ty.
1. §Æc ®iÓm ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ
2. Quy tr×nh vµ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt
3. §èi tîng tÝnh gi¸ vµ kú tÝnh gi¸ thµnh
4. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang.
5. 'Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh .
IV. Néi dung h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i
C«ng ty
1. H¹ch to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp
2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
4. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho ph©n xëng vµ cho toµn C«ng ty.
5. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú
5. TÝnh gi¸ thµnh t¹i c«ng ty.
48
48
48
50
51
52
52
52
61
65
67
68
69
PhÇn iii. Ph¬ng híng hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ
to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
t¹i c«ng ty c¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé II.
I. §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i C«ng ty c¬ khÝ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng
bé II.
1. ¦u ®iÓm.
2. Nhîc ®iÓm.
II. Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n ph©m ë C«ng ty c¬ khÝ vµ söa
ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé II.
1. Sù cÇn thiÕt hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty c¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh
cÇu ®êng bé II.
2. §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn.
71
* Lêi kÕt luËn
77
71
72
73
73
73
74
2
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
Lêi më ®Çu
Trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay, mét doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ®øng
v÷ng ph¶i cã søc c¹nh tranh, mµ c«ng cô s¾c bÐn cña nã chÝnh lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh. Cïng víi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña ®Êt níc, ngµnh giao th«ng, x©y
dùng vµ söa ch÷a ®ang lµ ngµnh cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh, t¹o ra nhiÒu c¬ së vËt
chÊt kü thuËt quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. §iÒu nµy ph¶i kÓ ®Õn sù gãp
phÇn cña C«ng ty c¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé II. HÇu hÕt c¸c c«ng
tr×nh giao th«ng trong níc ®îc më réng, ®îc n©ng cÊp, c¸c biÓn b¸o, tÝn hiÖu giao
th«ng ®îc l¾p ®Æt lµ do C«ng ty thùc thi tiÕn hµnh.
§Ó lµm ®îc ®iÒu nµy, C«ng ty ®· kh«ng ngõng phÊn ®Êu, ho¹ch ®Þnh ra c¸c
chiÕn lîc kinh doanh phï hîp víi tõng thêi kú ph¸t triÓn cña níc nhµ. Nhng ®iÒu
nµy thËt kh«ng dÔ dµng. Bëi lµm sao ®Ó võa tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm mµ vÉn ®¹t hiÖu qu¶, chÊt lîng s¶n phÈm vµ c«ng tr×nh sö dông. §iÒu nµy tëng chõng nh rÊt cò nhng l¹i mang tÝnh l©u bÒn vµ h÷u hiÖu. Do ®ã c«ng t¸c tæ
chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã vai trß rÊt quan
träng trong c¸c doanh nghiÖp, nã tËp hîp vµ cung cÊp th«ng tin cho chñ doanh
nghiÖp ra c¸c quyÕt ®Þnh hîp lý nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
§ång thêi tõ ®ã lµ c¬ së cho biÕt sù dÞch chuyÓn cña tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh, cïng víi doanh thu cho phÐp dù tÝnh kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp trong t¬ng lai.
V× vËy, viÖc nghiªn cøu c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm lµ mét ®ßi hái hÕt søc bøc thiÕt do thùc tÕ ®Æt ra. Trªn c¬ së ®ã, sÏ thùc
hiÖn c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh cho hîp lý, ®ång thêi t×m
c¸c biÖn ph¸p nh»m h¹ gi¸ thµnh. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng nµy em ®·
m¹nh d¹n ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi: "KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm t¹i C«ng ty C¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé II".
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, chuyªn ®Ò thùc tËp gåm ba phÇn chÝnh:
3
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
PhÇn I: c¬ s¬ lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
PhÇn ii: thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty c¬ khÝ vµ söa ch÷a c«ng
tr×nh cÇu ®êng bé ii.
PhÇn iii: Ph¬ng híng hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i c«ng ty c¬ khÝ vµ söa
ch÷a c«ng tr×nh cÇu ®êng bé ii.
PhÇn i
c¬ së lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong
doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
I. Sù cÇn thiÕt cña h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
Khi ®i vµo kinh doanh bÊt cø mét lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo, tÊt c¶ c¸c doanh
nghiÖp ®Òu mong muèn doanh nghiÖp cña m×nh sÏ thu hót ®îc nhiÒu vèn ®Çu t,
ký kÕt ®îc nhiÒu hîp ®ång vµ ®em l¹i nhiÒu lîi nhuËn cho doanh nghiÖp, gãp
phÇn ®¶m b¶o møc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n mét c¸ch toµn diÖn,
c©n ®èi vµ thèng nhÊt, tõ ®ã sÏ n©ng ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh x· héi, t¨ng thu
nhËp quèc d©n vµ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña x· héi.
Muèn vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m c¸ch t¨ng n¨ng suÊt, chÊt lîng
s¶n phÈm, ®ång thêi lµm gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhu©n vµ
kh«ng ngõng t¨ng tÝch luü cho doanh nghiÖp cã nh vËy míi ®¸p øng ®îc yªu cÇu
æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy
th× trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ, h¹ch to¸n chÝnh x¸c vµ
®Çy ®ñ chi phÝ bá ra ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp. VÊn ®Ò nµy cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong viÖc h¹ch to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, gióp cho bé m¸y qu¶n lý cña ®¬n vÞ thêng
xuyªn n¾m ®îc t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc hao phÝ vÒ lao ®éng, nguyªn
liÖu vµ c¸c chi phÝ kh¸c cña ®¬n vÞ, n¾m ®îc t×nh h×nh l·ng phÝ vµ tæn thÊt trong
qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt còng nh t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh
cña ®¬n vÞ. Ngoµi ra cßn gióp cho bé m¸y cña ®¬n vÞ n¾m ®îc nh÷ng mÆt tèt,
nh÷ng mÆt cßn tån t¹i trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, trªn c¬ së ®ã ®¸nh
gi¸ ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ gi¸
thµnh, t¨ng thªm thu nhËp. ChÝnh v× vËy, tæ chøc tèt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi viÖc t¨ng
cêng vµ c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh nãi riªng vµ qu¶n lý ®¬n vÞ nãi chung.
II. Kh¸i qu¸t chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh
s¶n phÈm trong Doanh nghiÖp.
1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm.
1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt.
Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. NÒn s¶n xuÊt cña bÊt kú ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn
®éng vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®ã lµ sù kÕt tinh
cña 3 yÕu tè : t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng, ®ång thêi qu¸
tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tiªu hao c¸c yÕu tè trªn.
4
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
§Ó s¶n xuÊt ra hµng hãa th× ph¶i tiªu hao c¶ vÒ lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. Do
vËy cã thÓ kÕt luËn r»ng: chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña
toµn bé hao phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét kú ®Ó thùc hiÖn qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm vµ thùc chÊt chi phÝ lµ sù dÞch chuûªn vèn, sù
dÞch chuyÓn c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c kho¶n chi phÝ ®Òu liªn quan
®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm mµ cßn cã nh÷ng kho¶n chi phÝ kh¸c cã tÝnh
chÊt s¶n xuÊt nh chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Do ®ã chØ
nh÷ng chi phÝ ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt míi ®îc coi lµ chi phÝ s¶n
xuÊt.
1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ ®îc Doanh nghiÖp ¸p dông tuú theo ®Æc ®iÓm s¶n
xuÊt kinh doanh, qu¶n lý vµ tr×nh ®é nghiÖp vô cña m×nh sao cho hîp lý. Do ®ã
ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc s¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt vµo tõng lo¹i,
tõng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng ®Æc tÝnh nhÊt ®Þnh.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè chi phÝ
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¸c chi phÝ cã cïng néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ ®îc xÕp
chung vµo mét yÕu tè, kh«ng kÓ ®Õn chi phÝ ph¸t sinh ë ®©u hay dïng vµo môc
®Ých g× trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Bao gåm :
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu nh: S¾t, thÐp, t«n. nh«m, s¬n, giÊy ph¶n quang...
- Chi phÝ nhiªn liÖu, ®éng lùc mua ngoµi: X¨ng, dÇu, gas, « xy, b×nh khÝ...
- Chi phÝ c«ng cô, dông cô nh: Que hµn, m¸y khoan...
- Chi phÝ tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp, gi¸n tiÕp, lao ®éng thuª ngoµi,
trÝch BHXH, BHYT, theo tû lÖ quy ®Þnh.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ c¸c hao mßn cña c¸c lo¹i tµi s¶n trong
doanh nghiÖp nh: Nhµ xëng lµm viÖc, m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng, ph¬ng
tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ dông cô qu¶n lý.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: TiÒn ®iÖn, tiÒn níc, ®iÖn tho¹i...
- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
ViÖc ph©n lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt theo yÕu tè chi phÝ cho biÕt kÕt cÊu, tû träng
tõng yÕu tè s¶n xuÊt ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gÝa t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n, lµ c¬ së
®Ó lËp kÕ ho¹ch: Cung øng vËt t, quü tiÒn l¬ng, vèn ®Ó gióp cho viÖc thùc hiÖn
c«ng t¸c kÕ to¸n còng nh c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch nhanh
chãng vµ chÝnh x¸c.
* Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ .
C¨n cø vµo c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau nhng cã môc ®Ých vµ c«ng dông,
kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung kinh tÕ ®Ó ph©n lo¹i.
Cã 4 kho¶n môc chi phÝ sau:
- Chi phÝ Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Gåm toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ nguyªn
vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt chÕ
t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô.
5
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Gåm toµn bé c¸c kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho
c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt nh l¬ng, phô cÊp l¬ng, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT, KPC§)
- Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Bao gåm toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ doanh
nghiÖp bá ra cã liªn quan tíi viÖc sö dông m¸y thi c«ng phôc vô cho viÖc
vËn chuûªn, phôc vô c«ng tr×nh nh: tiÒn khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÒn
thuª m¸y, l¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y, chi phÝ vÒ nhiªn liÖu dïng cho
m¸y thi c«ng...
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong ph©n xëng (trõ 3
lo¹i chi phÝ trªn) bao gåm tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n
viªn qu¶n lý ph©n xëng, chi phÝ khÊu hao, chi phÝ cho ®iÖn tho¹i, ®iÖn níc,
vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
V× vËy ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ cã t¸c dông phôc vô cho qu¶n lý chi phÝ
s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ,
lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt cho kú sau.
* Ph©n lo¹i theo lÜnh vùc ho¹t ®éng gåm:
- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh: lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn hiÖn tr¹ng s¶n
xuÊt vµ tiªu thô, qu¶n lý hµnh chÝnh, qu¶n trÞ kinh doanh.
- Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh: gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi dù kiÕn cã thÓ do
chñ quan hay kh¸ch quan dÉn tíi.
- Chi phÝ bÊt thêng: Gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi dù kiÕn cã thÓ do chñ quan
hay kh¸ch quan mang l¹i.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc ph©n ®Þnh chi phÝ ®îc chÝnh x¸c, phôc vô cho
viÖc tÝnh gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh chi phÝ vµ kÕt qu¶ cu¶ tõng ho¹t ®éng kinh doanh
®óng ®¾n, gióp cho viÖc lËp B¸o c¸o tµi chÝnh nhanh, ®óng vµ kÞp thêi.
* Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ chi phÝ vµ khèi lîng c«ng viÖc : Theo c¸ch ph©n
lo¹i nay th× chi phÝ ®îc chia thµnh: Chi phÝ cè ®Þnh, chi phÝ biÕn ®æi vµ chi phÝ
hçn hîp
- Chi phÝ cè ®Þnh (chi phÝ bÊt biÕn): lµ lo¹i chi phÝ mµ tæng sè kh«ng thay
®æi khi cã sù thay ®æi vÒ khèi lîng ho¹t ®éng.
- Chi phÝ biÕn ®æi (chi phÝ kh¶ biÕn, biÕn phÝ): lµ c¸c chi phÝ thay ®æi vÒ tæng
sè tû lÖ víi sù thay ®æi cña møc ®é ho¹t ®éng.
- Chi phÝ hçn hîp lµ chi phÝ mµ nã bao gåm c¶ ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa quan träng gióp nhµ qu¶n trÞ n¾m ®îc m« h×nh chi
phÝ - khèi lîng - lîi nhuËn ®Ó x¸c ®Þnh ®iÓm hoµ vèn, nh»m ®a ra gi¶i ph¸p tèi u
trong kinh doanh, n©ng cao hiÖu qña chi phÝ, lµm h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
* Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ chi phÝ víi ®èi tîng chÞu chi phÝ gåm:
- Chi phÝ c¬ b¶n: lµ nh÷ng chi phÝ thuéc c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh kinh
doanh nh chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ
KHTSC§ dïng vµo s¶n xuÊt vµ nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp kh¸c.
- Chi phÝ qu¶n lý phôc vô: lµ nh÷ng chi phÝ cã tÝnh chÊt qu¶n lý, phôc vô
cho ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ.
6
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
Nh÷ng chi phÝ c¬ b¶n liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th×
h¹ch to¸n trùc tiÕp, cßn nh÷ng chi phÝ c¬ b¶n nµo liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh th× trùc tiÕp ph©n bæ c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh theo c¸c tiªu thøc
thÝch hîp.
Chi phÝ qu¶n lý phôc vô th× tËp hîp riªng theo kho¶n môc sau ®ã cuèi kú ph©n
bæ mét lÇn cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ liªn quan theo tiªu thøc phï hîp.
2. GÝa thµnh vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh.
2.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt.
Sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp bao
gåm 2 mÆt ®èi lËp nhau, nhng cã liªn quan mËt thiÕt h÷u c¬ víi nhau. Trong ®ã,
mét mÆt lµ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra, cßn mÆt kh¸c lµ kÕt qu¶ kinh
doanh thu ®îc tõ nh÷ng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. VËy gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu
hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ
doanh nghiÖp ®· bo ra cã liªn quan tíi khèi lîng c«ng viÖc ®· hoµn thµnh .
Gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ toµn bé chi phÝ (ph¸t sinh trong kú, kú tríc
chuyÓn sang, c¶ chi phÝ trÝch tríc) chi ra tÝnh b»ng tiÒn ®Ó hoµn thµnh mét khèi lîng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh trong kú. §©y lµ mét c¨n cø quan träng ®Ó ®Þnh gi¸ b¸n
vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh.
Tuú theo c¸ch thøc ph©n lo¹i ph¹m vi tÝnh to¸n vµ gãc ®é xem xÐt mµ gi¸
thµnh ®îc ph©n theo nhiÒu lo¹i kh¸c nhau:
* Ph©n theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gÝa thµnh gåm 3 lo¹i:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ lo¹i gi¸ thµnh ®îc x¸c ®Þnh tríc khi tiÕn hµnh s¶n
xuÊt kinh doanh trªn c¬ së gÝa thµnh thùc tÕ kú tríc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n
chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch. ChØ tiªu nµy x¸c ®Þnh møc ®é chi phÝ giíi h¹n ®Ó s¶n
xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gÝa t×nh h×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Còng nh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc x¸c ®Þnh tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Tuy nhiªn, kh¸c víi gi¸ thµnh
kÕ ho¹ch ®îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi
®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch (thêng lµ ®Çu th¸ng) nªn ®Þnh møc lu«n thay
®æi phï hîp víi sù thay ®æi c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®¹t ®îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
s¶n phÈm. Do vËy, cã thÓ nãi gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ thíc ®o chÝnh x¸c c¸c chi phÝ
cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh
t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ : Lµ gÝa thµnh ®îc x¸c ®Þnh sau khi ®· kÕt thóc qu¸
tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt s¶n phÈm, nã bao gåm c¶ chi phÝ kÕ ho¹ch, ®Þnh møc vµ nh÷ng chi phÝ
ngoµi kÕ ho¹ch, nh chi phÝ s¶n phÈm háng, thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt. GÝa thµnh
thùc tÕ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp, cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
* Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc ph©n chia thµnh gi¸ thµnh
s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng) vµ gi¸ thµnh tiªu thô (gi¸ thµnh toµn bé).
7
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
- GÝa thµnh s¶n xuÊt: Lµ gi¸ thµnh bao gåm toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t
sinh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n xíng
s¶n xuÊt. §ã lµ chi phÝ NVL trùc tiÕp, chi phÝ NCTT vµ chi phÝ SXC.
- GÝa thµnh tiªu thô: Lµ gi¸ thµnh bao gåm toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t
s×nh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm. Hay nãi kh¸c ®i, gi¸ thµnh
tiªu thô b»ng gi¸ thµnh s¶n xuÊt céng víi chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ chi phÝ
b¸n hµng. ChÝnh v× vËy, gÝa thµnh tiªu thô ®îc gäi lµ gÝa thµnh toµn bé hay gÝa
thµnh ®Çy ®ñ.
3. Ph©n biÖt chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
MÆc dï gi÷a chi phÝ vµ gÝa thµnh cã mèi quan hÖ víi nhau nhng gi÷a chóng cßn
cã ®iÓm kh¸c nhau vÒ ph¹m vi vµ néi dung. V× vËy, cÇn ph©n biÖt ph¹m vi vµ giíi
h¹n cña chóng ®Ó øng dông tèt h¬n trong viÖc tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chØ tÝnh nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong mét kú nhÊt ®Þnh
(th¸ng, quý, n¨m) kh«ng tÝnh ®Õn nã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm s¶n
xuÊt ®· hoµn thµnh. Cßn gi¸ thµnh liªn quan ®Õn c¶ chi phÝ cña kú tríc
chuyÓn sang (chi phÝ dë dang ®Çu kú) vµ chi phÝ cña kú nµy chuûªn sang
kú sau (chi phÝ dë dang cu«i kú).
- Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi khèi lîng chñng lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt hoµn
thµnh, trong khi ®ã gÝa thµnh l¹i liªn quan mËt thiÕt ®Õn khèi lîng vµ
chñng lo¹i s¶n phÈm ®· hoµn thµnh.
MÆc dï chi phÝ s¶n xuÊt vµ gÝa thµnh s¶n phÈm ®Òu tiªu hao c¸c yÕu tè vÒ lao
®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸. Nhng chóng vÉn cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau:
- VÒ mÆt chÊt: Chi phÝ kinh doanh lµ yÕu tè ®a hao phÝ trong qu¸ tr×nh kinh
doanh nhng cha h¼n ®· hoµn thµnh. Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng yÕu
tè tiªu hao cho qu¸ tr×nh kinh doanh mét lîng s¶n phÈm dÞch vô ®· hoµn
thµnh
- VÒ mÆt lîng: Thêng vÒ mÆt lîng gi÷a chóng kh«ng cã sù thèng nhÊt víi
nhau. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ bao gåm c¶ chi phÝ cña thêi kú tríc
chuyÓn sang, chi phÝ ®a chi ra trong kú vµ lo¹i trõ chi phÝ chuyÓn sang kú
sau. Nã ®îc biÓu hiÖn qua c«ng thøc sau:
Trong ®ã:
Z Ddk C Dck
Dck
C
D®k
: Chi phÝ dë dang ®Çu kú
: Chi phÝ ph¸t sinh trong kú
: Chi phÝ dë dang cuèi kú
Khi gÝa trÞ dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau th× gÝa thµnh s¶n phÈm dÞch
vô trïng khíp víi chi phi s¶n xuÊt.
8
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
4. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
H¹ch to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm bao gåm hai giai ®o¹n liªn tôc kÕ
tiÕp nhau vµ cã mèi quan hÖ víi nhau, giai ®o¹n ®Çu h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ
ph¸t sinh trong kú theo tõng ®èi tîng, chÞu chi phÝ nh tõng ho¹t ®éng kinh doanh,
tõng hîp ®ång kinh doanh... vµ ph©n tÝch c¸c chi phÝ ®ã theo yªu cÇu qu¶n lý cô
thÓ nh theo kho¶n môc chi phÝ, theo yÕu tè chi phÝ... Giai ®o¹n hai lµ tÝnh gÝa
thµnh s¶n phÈm theo tõng ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh trªn c¬ së sè liÖu cña chi phÝ ®·
tËp hîp ®îc.
X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh lµ mét
trong nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ chèt ®Ó tÝnh gÝa thµnh ®îc chÝnh x¸c.
4.1. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp c¸c
chi phÝ s¶n xuÊt, cã thÓ lµ n¬i ph¸t sinh chi phÝ (ph©n xëng, bé phËn) hoÆc cã thÓ
lµ ®èi tîng chÞu chi phÝ (s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng).
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ thùc chÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n
tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh vµ ®èi tîng chÞu chi phÝ. Khi x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt, tríc hÕt lµ ph¶i c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông, sau ®ã lµ c¨n cø
vµo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý doanh
nghiÖp, cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt tõ viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn viÖc tËp hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi
kho¶n, sæ chi tiÕt.
4.2. §èi tîng tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm.
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ lµ s¶n phÈm, b¸n s¶n phÈm, lao
vô, dÞch vô hoµn thµnh, tuú theo yªu cÇu cña h¹ch to¸n vµ tiªu thô s¶n phÈm.
4.3. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm gièng
nhau ë b¶n chÊt chung, chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ, cïng
phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi phÝ vµ gi¸ thµnh. Nhng chóng
cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau sau:
- X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ ®îc tËp hîp ph¸t sinh trong kú. Cßn x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh cã liªn
quan ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt.
- Mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ cã nhiÒu ®èi tîng tÝnh gÝa
thµnh.
Tuy nhiªn, trong nhiÒu trêng hîp ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm còng lµ ®èi
tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Do ®ã ®Ó ph©n biÖt ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh ngay c¶ khi chóng ®ång nhÊt lµ mét, chóng ta
cÇn c¨n cø vµo c¸c c¬ së sau :
C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt:
- Víi s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ s¶n
phÈm hay toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, hoÆc cã thÓ lµ mét nhãm s¶n phÈm,
®èi tîng tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cuèi cïng.
9
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
- Víi s¶n xuÊt phøc t¹p, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ bé
phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn. Cßn ®èi tîng tÝnh gÝa
thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm ë bíc cuèi cïng hay b¸n thµnh phÈm ë tõng
bíc chÕ t¹o.
C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt:
- Víi s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá, ®èi tîng chi phÝ lµ ®¬n
®Æt hµng riªng biÖt, cßn ®èi tîng h¹ch to¸n gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cña tõng
®¬n.
- §èi víi s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi lîng lín, tuú thuéc vµo quy tr×nh c«ng
nghÖ lµ ®¬n gi¶n hay phøc t¹p mµ ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã
thÓ lµ s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, chi tiÕt, nhãm chi tiÕt, giai ®o¹n c«ng
nghÖ. Cßn ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng hay b¸n
thµnh phÈm.
C¨n cø vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh
doanh:
- Víi tr×nh ®é cao, cã thÓ chi tiÕt ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau, ngîc l¹i nÕu tr×nh ®é thÊp th×
®èi tîng ®ã cã thÓ bÞ h¹n chÕ vµ thu hÑp l¹i.
- ViÖc x¸c ®Þnh râ mèi quan hÖ vµ sù kh¸c nhau gi÷a ®èi tîng chi phÝ s¶n
xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò mang tÝnh ®Þnh lîng
cho tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm. §ång
thêi thÓ hiÖn ®îc môc ®Ých vµ ph¹m vi tiÕn hµnh hai giai ®o¹n cña c«ng t¸c
kÕ to¸n nªu trªn.
* Kú tÝnh gi¸ thµnh:
Lµ thêi kú mµ kÕ to¸n tÝnh gÝa thµnh cÇn ph¶i tÝnh ®îc gi¸ thµnh thùc tÕ
cho s¶n phÈm hoµn thµnh.
X¸c ®Þnh kú tÝnh gÝa thµnh thÝch hîp sÏ gióp cho viÖc tæ chøc, c«ng t¸c
tÝnh gi¸ thµnh khoa häc hîp lý, ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu vÒ gi¸ thµnh thùc tÕ kÞp
thêi, ph¸t huy ®îc chøc n¨ng Gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh
cña doanh nghiÖp.
5. Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt :
a. Chi phÝ trùc tiÕp
Chi phÝ trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ cã quan hÖ trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ riªng biÖt. Theo ph¬ng ph¸p nµy th× chi phÝ ph¸t sinh cho ®èi tîng
nµo ®îc tËp hîp trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã. §Ó thùc hiÖn tèt ph¬ng ph¸p nµy ®ßi
hái ph¶i tæ chøc viÖc ghi chÐp ban ®Çu (chøng tõ g«c) ph¶i theo ®óng ®èi tîng ®·
x¸c ®Þnh. Trªn c¬ së ®ã kÕ to¸n tæng hîp sè liÖu tõ c¸c chøng tõ gèc theo tõng
®èi tîng tËp hîp chi phÝ liªn quan vµ trùc tiÕp ghi vµo sæ kÕ to¸n (tµi kho¶n cÊp 1,
tµi kho¶n cÊp 2, sæ chi tiÕt). Ph¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o tËp hîp chi phÝ theo ®óng
®èi tîng chÞu chi phÝ víi møc ®é chÝnh x¸c cao.
b. Chi phÝ chung
Chi phÝ chung lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn nh÷ng ®èi tîng tËp hîp
chi phÝ mµ kh«ng ph©n biÖt riªng rÏ ngay tõ khi h¹ch to¸n ban ®Çu nh chi phÝ
10
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
®iÖn níc, chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ trùc tiÕp kh¸c. C¸c chi phÝ nµy ph¸t
sinh kh«ng thÓ tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu riªng theo tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ ®îc mµ kÕ to¸n ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp hay cßn gäi lµ ph¬ng ph¸p ph©n
bæ gi¸n tiÕp. Sö dông ph¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n vÉn tËp hîp ®îc chi phÝ cho tõng
®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý.
Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu víi nh÷ng chi phÝ cã liªn
quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, trªn c¬ së ®ã ®Ó tËp
hîp sè liÖu theo tõng ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. Sau ®ã chän tiªu chuÈn ph©n bæ hîp
lý ®Ó tÝnh to¸n, ph©n bæ chi phÝ ®· tËp hîp cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan. Tiªu
chuÈn ph©n bæ thÝch hîp lµ tiªu chuÈn cã quan hÖ kinh tÕ t¬ng quan tû lÖ thuËn
víi chi phÝ cÇn ph©n bæ ®¶m b¶o cho viÖc ph©n bæ hîp lý, ®ång thêi tiªu chuÈn
®ã ®· cã thÓ tÝnh to¸n hoÆc thu thËp ®îc mét c¸ch dÔ dµng. V× vËy tuú theo tõng
kho¶n môc chi phÝ cÇn ph©n bæ vµ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cô thÓ mµ chän tiªu
chuÈn ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho thÝch hîp, ®¶m b¶o cho chi phÝ ®ã ®îc ph©n bæ cho
tõng ®èi tîng cã liªn quan mét c¸ch hîp lý vµ chÝnh x¸c nhÊt, l¹i ®¬n gi¶n ®îc
thñ tôc tÝnh to¸n, ph©n bæ.
C¸c bíc ph©n bæ nh sau:
- Bíc 1: Tríc hÕt tÝnh hÖ sè ph©n bæ chi phÝ theo c«ng thøc:
Tæng chi phÝ NVL tËp hîp cÇn ph©n bæ
HÖ sè ph©n bæ =
Tæng tiªu thøc ph©n bæ
- Bíc 2: TÝnh chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng liªn quan theo
c«ng thøc:
Chi phÝ ph©n bæ
HÖ sè
Tiªu thøc ph©n bæ
cho tõng ®èi tîng
ph©n bæ
cho tõng ®èi tîng
6. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh:
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ th«ng c¸c
ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña ®¬n vÞ s¶n phÈm, nã mang tÝnh
thuÇn tuý kü thuËt tÝnh to¸n cho chi phÝ tõng ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh. Cã nhiÒu
ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tÝnh gÝa thµnh, tuú theo ®Æc ®iÓm cô thÓ cña doanh
nghiÖp nh ®èi tîng tËp hîp chi phi vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh ®Ó ¸p
dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp, hoÆc ¸p dông kÕt hîp mét sè ph¬ng
ph¸p kh¸c nhau.
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh bao gåm:
* Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp (ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n):
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt
gi¶n ®¬n, sè lîng mÆt hµng Ýt nhng s¶n xuÊt víi sè lîng lín. C¨n cø vµo sè liÖu
chi phÝ ®· tËp hîp ®îc trong kú, chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú x¸c
®Þnh ®îc, kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh theo c«ng thøc:
Tæng gÝa = CPSX dë dang
+ CPSX ph¸t sinh - CPSX dë dang
thµnh SP
®Çu kú
trong kú
cuèi kú
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh
11
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ
=
Sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh
* Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ :
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ nh c¸c
doanh nghiÖp khai th¸c, dÖt nhuém, c¬ khÝ chÕ t¹o, may mÆc.
®èi tîng tËp hîp CPSX lµ c¸c bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, giai ®o¹n c«ng nghÖ
hay bé phËn s¶n xuÊt, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh nh sau:
Tæng gi¸
CP bíc 1
CP bíc 2
CP bíc n thµnh
SP hoµn = tÝnh cho +
tÝnh cho
+ ... +
tÝnh cho
thµnh
thµnh phÈm
thµnh phÈm
thµnh phÈm
* Ph¬ng ph¸p hÖ sè:
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông t¹i nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong cïng mét
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cïng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ mét lîng lao ®éng nhng
thu ®îc ®ång thêi nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng cho
tõng lo¹i s¶n phÈm mµ ph¶i tËp trung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §èi tîng h¹ch
to¸n CPSX lµ nhãm s¶n phÈm, ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh lµ nh÷ng s¶n phÈm .
Theo ph¬ng ph¸p nµy, tríc hÕt kÕ to¸n c¨n cø vµo ®Þnh møc tiªu chuÈn kü
thuËt ®Ó x¸c ®Þnh hÖ sè gi¸ thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô. Trong ®ã, lÊy
mét lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô lµm gèc cã hÖ sè gi¸ quy ®Þnh, tõ ®ã c¨n cø vµo c¸c
tiªu thøc kh¸c nhau nh sè lîng NVL tiªu hao, träng lîng s¶n phÈm tÝnh b»ng hÖ
sè quy ®æi cho lo¹i s¶n phÈm cßn l¹i. Cuèi kú, c¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm
thùc tÕ hoµn thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm, tæng chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c lo¹i
s¶n phÈm ®· tËp hîp vµ hÖ sè quy ®æi t¬ng ®¬ng kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm theo tr×nh tù nh sau:
- Bíc 1: Quy ®æi s¶n phÈm c¸c lo¹i vÒ s¶n phÈm chuÈn theo mét hÖ sè quy
®inh nµo ®ã lµm tiªu thøc ph© bæ
n
Tæng s¶n lîng = S¶n lîng SPi
x HÖ sè quy ®æi
quy ®æi
i=1
SPi
- Bíc 2: TÝnh gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm gèc. TÝnh tæng gÝa
thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm gèc.
Tæng gÝa = CP s¶n phÈm dë + Tæng CPSX ph¸t - CP s¶n phÈm dë
thµnh
dang ®Çu kú
sinh trong kú
dang cuèi kú
Tæng gi¸ thµnh
Gi¸ thµnh s¶n phÈm =
Sè lîng s¶n phÈm gèc
- Bíc 3: TÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm tõng lo¹i:
Gi¸ ®¬n vÞ s¶n =
Gi¸ trÞ s¶n
x
HÖ sè quy ®æi cña
phÈm lo¹i i
phÈm gèc
s¶n phÈm lo¹i i
12
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
* Ph¬ng ph¸p tû lÖ chi phÝ:
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch phÈm
chÊt kh¸c nhau nh ¨n mÆc, dÖt kim, c¬ khÝ chÕ t¹o, ®Ó gi¶m bít khèi lîng h¹ch
to¸n, kÕ to¸n thêng tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xu©t theo tõng nhãm s¶n phÈm
cïng lo¹i. C¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a CPSX thùc tÕ so víi CPSX kÕ ho¹ch (®Þnh
møc), kÕ to¸n sÏ tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ, tæng thÓ tõng lo¹i.
Tæng gÝa thµnh thùc tÕ cña c¸c lo¹i s¶n phÈm
Tû lÖ gi¸ thµnh =
Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c¸c lo¹i s¶n phÈm
Gi¸ thµnh thùc tÕ =
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
x
Tû lÖ gÝa thµnh
®¬n vÞ s¶n phÈm i
®¬n vÞ s¶n phÈm i
* Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ s¶n phÈm phô:
§èi víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bªn
c¹nh s¶n phÈm chÝnh thu ®îc cßn cã thÓ thu ®îc nh÷ng s¶n phÈm phô. §Ó tÝnh
gÝa trÞ s¶n phÈm chÝnh kÕ to¸n ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô khái tæng CPSX
s¶n phÈm. Gi¸ trÞ s¶n phÈm phô cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh nhiÒu ph¬ng ph¸p nh gi¸ trÞ
cã thÓ sö dông, gi¸ trÞ íc tÝnh, gi¸ theo kÕ ho¹ch, gi¸ NVL ban ®Çu.
Sau khi tÝnh ®îc chi phÝ s¶n xuÊt cho s¶n phÈm phô Tæng gi¸ thµnh cña
s¶n phÈm chÝnh ®îc tÝnh nh sau:
Tæng gÝa
GÝa trÞ SP
Tæng CPSX
Gi¸ trÞ
GÝa trÞ SP
thµnh SP
= chÝnh dë +
ph¸t sinh
SP phô chÝnh dd
chÝnh
dang
®Çu kú
thu håi
cuèi kú
*Ph¬ng ph¸p liªn hîp:
Lµ ph¬ng ph¸p tÝnh gÝa thµnh b»ng c¸ch kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p nh: kÕt
hîp ph¬ng ph¸p trùc tiÕp víi ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ, víi ph¬ng ph¸p tû lÖ.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh
chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n phÈm lµm ra ®ßi hái ph¶i kÕt hîp nhiÒu
ph¬ng ph¸p kh¸c nhau nh doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¬ khÝ ho¸ chÊt, may mÆc.
Trªn c¬ së c¸c ph¬ng ph¸p gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi trªn, kÕ to¸n cÇn lùa
chän ®Ó ¸p dông sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp nh ®Æc ®iÓm bé
m¸y tæ chøc, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt quy tr×nh c«ng nghÖ, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ
lùa chän.
- §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt gØan ®¬n: Doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mét
hoÆc mét sè Ýt mÆt hµng víi khèi lîng lín, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë
dang kh«ng cã hoÆc kh«ng ®¸ng kÓ nh doanh nghiÖp kh¹i th¸c than, h¶i s¶n. Th×
viÖc h¹ch to¸n chi phÝ ®îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng theo ph¬ng thøc trùc tiÕp hay
liªn hîp.
- §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng: §èi tîng h¹ch to¸n
chi phÝ lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt, ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh lµ s¶n phÈm cña
tõng ®¬n, ph¬ng ph¸p tÝnh gÝa thµnh ¸p dông tuú theo tÝnh chÊt vµ sè lîng s¶n
phÈm tõng ®¬n nh ph¬ng ph¸p hÖ sè, liªn hîp. ViÖc tÝnh gÝa thµnh chØ ¸p dông
khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh nªn kú tÝnh gÝa thµnh kh«ng trïng víi kú b¸o c¸o.
§èi víi nh÷ng ®¬n ®Õn kú b¸o c¸o cha hoµn thµnh th× toµn bé chi phÝ tËp hîp
theo ®¬n ®Òu coi lµ s¶n phÈm dë dang. Cßn nh÷ng ®¬n ®· hoµn thµnh th× tæng chi
13
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
phÝ ®· tËp hîp theo ®¬n ®ã chÝnh lµ tæng gÝa thµnh s¶n phÈm cña ®¬n, gi¸ thµnh
®¬n vÞ s¶n phÈm b»ng tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm chia cho sè lîng s¶n phÈm cña
®¬n. Tuy nhiªn, trong mét sè trêng hîp cÇn thiÕt, theo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n
lý cÇn x¸c ®Þnh khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh trong kú th× ®èi víi nh÷ng ®¬n
míi hoµn thµnh mét phÇn hoÆc theo møc ®é hoµn thµnh cña ®¬n.
- §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc th× gi¸ thµnh
®Þnh møc ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tiªu hao vÒ lao ®éng, vËt t vµo ngµy ®Çu kú theo
ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
Trong kú kÕ to¸n h¹ch to¸n riªng c¸c thay ®æi, c¸c chªnh lÖch so víi ®Þnh møc
ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ph©n tÝch toµn bé chi phÝ ph¸t
sinh thµnh 3 lo¹i: Theo ®Þnh møc chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, chªnh lÖch do thay
®æi ®Þnh møc. Tõ ®ã tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gÝa thµnh thùc tÕ s¶n phÈm:
Gi¸ thµnh thùc = Gi¸ thµnh ®Þnh + Chªnh lÖch do
+ Chªnh lÖch víi
tÕ s¶n phÈm
møc s¶n phÈm
thay ®æi ®Þnh møc
®Þnh møc
- §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p theo kiÓu chÕ biÕn liªn tôc, quy
tr×nh c«ng nghÖ gåm nhiÒu bíc nèi tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, mçi bíc t¹o ra mét b¸n thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm cña bíc tríc lµ ®èi tîng chÕ
biÕn cña bíc sau. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n thÝch hîp lµ theo bíc chÕ biÕn (giai ®o¹n
c«ng nghÖ), CPSX ®îc tËp hîp theo phÈm xëng sÏ ®îc ph©n bæ cho c¸c bíc tiÕp
theo nh÷ng tiªu thøc thÝch hîp. Tuú theo tÝnh chÊt hµng ho¸ cña b¸n thµnh phÈm
vµ yªu cÇu c«ng t¸c qu¶n lý, CPSX cã thÓ ®îc tËp hîp theo ph¬ng ¸n cã b¸n
thµnh phÈm hay kh«ng cã b¸n thµnh phÈm. Ph¬ng ph¸p tÝnh gÝa thµnh thêng lµ
ph¬ng ph¸p trùc tiÕp kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p hÖ sè hay tæng céng chi phÝ.
TÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ¸n h¹ch to¸n cã b¸n thµnh phÈm: ¸p dông ë
doanh nghiÖp cã yªu cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé cao hoÆc b¸n thµnh phÈm s¶n
xuÊt ë bíc cã thÓ dïng lµm thµnh phÈm b¸n ra ngoµi. Gi¸ thµnh ®îc tÝnh nh sau:
GÝa thµnh b¸n thµnh
=
CPNVL + CP chÕ biÕn
- Gi¸ trÞ SPDD
phÈm bíc 1
chÝnh
bíc 2
bíc 2
Gi¸ thµnh b¸n thµnh
= Gi¸ thµnh b¸n + CP chÕ biÕn - Gi¸ trÞ SPDD
phÈm bíc 2
TP bíc 1
bíc 2
bíc 2
Tæng gi¸ thµnh
= Gi¸ thµnh b¸n + CP chÕ biÕn GÝa trÞ SPDD
s¶n phÈm
TP bíc n-1
bíc n
bíc n
TÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc theo ph¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm: ¸p dông
ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ yªu cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé kh«ng cao hoÆc b¸n
thµnh phÈm tõng bíc kh«ng b¸n ®îc ra ngoµi th× chi phÝ chÕ biÕn ph¸t sinh trong
c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ ®îc tÝnh nhËp vµo gi¸ thµnh vµ ®îc kh¸i qu¸t nh sau:
Tæng gi¸ thµnh = CP NVL + CP chÕ biÕn + CP chÕ biÕn +...+ CP chÕ biÕn
SP hoµn thµnh
chÝnh
bíc 1
bíc 2
bíc n
iii. kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ kh©u träng t©m trong
toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. H¹ch to¸n chi
phÝ vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm chÝnh x¸c sÏ t¹o ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh ®óng ®¾n
nh÷ng chi phÝ mµ ®¬n vÞ ®· chi ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh trªn c¬
14
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
së ®ã tÝnh ®îc chÝnh x¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ gãp phÇn thóc
®Èy viÖc thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó
ngµy cµng thu hót ®îc nhiÒu kh¸ch hµng.
1. NhiÖm vô kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt
C«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ vµ gÝa thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ nh÷ng chØ tiªu quan
träng ®îc c¸c nhµ doanh nghiÖp quan t©m v× chóng g¾n lתn víi kÕt qu¶ ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. TÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm lµ tiÒn ®Ò ®Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n kinh doanh, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng
kinh doanh cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, th«ng qua sè liÖu do bé phËn kÕ to¸n
tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cung cÊp ®Ó c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh
nghiÖp biÕt ®îc chi phÝ vµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng lo¹i
dÞch vô còng nh toµn bé kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp
®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng, vËt t, tiÒn vèn cã hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm hay
l·ng phÝ, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn
ph¸p h÷u hiÖu kÞp thêi nh»m h¹ thÊp chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tõ ®ã ®Ò ra
c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, yªu cÇu qu¶n trÞ
doanh nghiÖp nh»m t¨ng cêng c«ng t¸c h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé doanh nghiÖp.
2. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn.
2.1. H¹ch to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp:
* Kh¸i niªm: Chi phÝ NVL TT bao gåm c¸c chi phÝ vÒ NVL chÝnh, NVL phô,
nhiªn liÖu, b¸n thµnh phÈm mua ngoµi ®îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n
phÈm. Chi phÝ NVLTT ph¶i ®îc xuÊt dïng trùc tiÕp vµo c¸c ®èi tîng h¹ch to¸n
chi phÝ.
Cßn trong trêng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ, kh«ng thÓ h¹ch to¸n riªng ®îc th× ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ
gi¸n tiÕp chi phÝ cho c¸c ®èi tîng liªn quan theo tiªu thøc thÝch hîp nh theo ®Þnh
møc tiªu hao, theo hÖ sè, theo träng lîng s¶n phÈm.
C«ng thøc ph©n bæ nh sau:
CP vËt liÖu ph©n bæ
Tæng tiªu thøc ph©n bæ
=
*
tû lÖ ph©n bæ
cho tõng ®èi tîng
cña tõng ®èi tîng
Tû lÖ (hay hÖ sè)
Tæng CPNVL cÇn ph©n bæ
ph©n bæ
Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng
* Tµi kho¶n sö dông: TK 621 - Chi phÝ NVL TT
Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Néi
dung ph¶n ¸nh cña nã trong ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp ¸p dông h¹ch to¸n hµng tån
kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn
- Bªn Nî: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ NVL xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt.
- Bªn Cã: GÝa trÞ VL sö dông kh«ng hÕt nhËp tr¶ l¹i kho, KÕt chuyÓn chi phÝ
NVLTT cho ®èi tîng tÝnh gÝa thµnh.
- Sè D: Cuèi kú kh«ng cã sè d.
15
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
S¬ ®å 1.1 h¹ch to¸n Tæng hîp chi phi NVLTT:
TK 152
TK 621
TK154
XuÊt kho vËt liÖu dïng trùc
Kªt chuyÓn CPNVLTT
tiÕp chÕ t¹o s¶n phÈm
TK151, 111,112,331
mua sö dông trùc tiÕp cho
chÕ t¹o s¶n phÈm
TK 152
VËt liÖu dïng kh«ng
hÕt nhËp kho
TK 133
ThuÕ GTGT
®îc KT (nÕu cã)
* Kh¸i niªm:Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho
c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hay c¸c lao vô dÞch vô nh tiÒn l¬ng chÝnh,
l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng (phô cÊp khu vùc, ®éc h¹i, phô cÊp
lµm ®ªm, thªm giê...)
Ngoµi ra, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c
quü BHXH, BHYT, KPC§ do chñ sö dông lao ®éng chÞu vµ ®îc tÝnh vµo chi phÝ
kinh doanh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh víi sè tiÒn l¬ng ph¸t sinh cña c«ng nh©n trùc
tiÕp s¶n xuÊt.
* Tµi kho¶n sö dông: TK 622 - Chi phÝ NCTT.
- Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ NCTT s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô trong kú.
- Bªn Cã: KÕt chuûªn chi phÝ NCTT vµo c¸c tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh.
- TK 622 kh«ng cã sè d vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng.
S¬ ®å 1.2 h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp:
TK 334
TK 622
TK 154
TiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng
ph¶i tr¶ cho CNTT s¶n xuÊt
KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT
TK 338
C¸c kho¶n ®ãng gãp theo tû lÖ
víi tiÒn l¬ng thùc tÕ cña
NCTT ph¸t sinh
(19% trÝch theo l¬ng)
16
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
2.3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung:
* Kh¸i niÖm: Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n
xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ NVLTT, chi phÝ NCTT. §©y lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh
trong ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm c¸c kho¶n : chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng,
chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
* Tµi kho¶n sö dông: TK 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung.
- Bªn Nî: Chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú.
- Bªn Cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ SXC, kÕt chuyÓn hay ph©n bæ chi phÝ
SXC.
- Sè D: cuèi kú kh«ng cã sè d, ®îc më chi tiÕt cho tõng ph©n xëng, tõng bé
phËn s¶n xuÊt, dÞch vô vµ ®îc chi tiÕt thµnh c¸c TK cÊp 2 ®Ó ph¶n ¸nh néi
dung chi tiÕt.
1. TK 6271: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng
2. TK 6272: Chi phÝ vËt liÖu
3. TK 6273: Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
4. TK 6274: Chi phÝ KHTSC§
5. TK 6277: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
6. TK 6278: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
Chi phÝ SXC cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô trong ph©n
xëng nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi tîng theo tiªu
thøc phï hîp. C¸c tiªu thøc ph©n bæ CPSXC thêng ®îc sö dông lµ: Ph©n bæ theo
®Þnh møc, theo giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n s¶n xu©t, theo tiÒn l¬ng c«ng
nh©n s¶n xuÊt. C«ng thøc ph©n bæ nh sau:
Møc chi phÝ SXC
Tæng CPSXC cÇn ph©n bæ
x Tæng tiªu thøc
ph©n bæ cho tõng
Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña
ph©n bæ cña tõng
®èi tîng
tÊt c¶ c¸c ®èi tîng ®èi tîng
17
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
S¬ ®å 1.3 h¹ch to¸n chi phÝ SXC:
TK 334, 338
TK 627
Chi phÝ nh©n viªn
TK 152,153
TK 111, 112, 152
C¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC
TK 154
Chi phÝ vËt liÖu,dông cô
TK 142 335
Ph©n bæ (kÕt chuyÓn)
chi phÝ SXC
Chi phÝ theo dù to¸n
TK 111, 112, 331
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c
TK 154
Chi phÝ s¶n xuÊt phô
2.4. H¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶ vµ chi phÝ tr¶ tríc, c¸c kho¶n thiÖt h¹i trong
s¶n xuÊt.
a) H¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tríc.
* Kh¸i niÖm: Chi phÝ tr¶ tríc lµ c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh víi quy m« lín vµ
cã liªn quan ®Õn nhiÒu kú kÕ to¸n.
C¸c chi phÝ nµy sÏ ®îc tËp hîp l¹i råi ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh
cña nhiÒu kú.
* Tµi kho¶n sö dông :
TK 142- Chi phÝ tr¶ tríc:
- Bªn Nî: TËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc ng¾n h¹n thùc tÕ ph¸t sinh
- Bªn Cã: Ph©n bæ chi phÝ tr¶ tríc vµo chi phÝ kinh doanh
- D Nî: Ph¶n ¸nh sè chi phÝ tr¶ tríc ng¾n h¹n cha ph©n bæ
18
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
TK 242 - Chi phÝ tr¶ tríc dµi h¹n: dïng ®Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc
dµi h¹n cã liªn quan ®Õn tõ 2 niªn ®é kÕ to¸n trë lªn.
- Bªn N¬: TËp hîp chi phÝ tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú.
- Bªn Cã: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc ®· ph©n bæ vµo chi phÝ kinh doanh
trong kú nµy
- D Nî: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tríc thùc tÕ ®· ph¸t sinh nhng cha ph©n bæ
vµo chi phÝ kinh doanh.
* Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
- Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ tr¶ tríc thùc tÕ ph¸t sinh
Nî TK 242,142 - TËp hîp chi phÝ tr¶ tríc
Nî TK133 - ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
Cã TK 111, 112, 331, 153, 2413 - Gi¸ trÞ ®îc xuÊt dïng, c¸c chi phÝ
tr¶ tríc thùc tÕ ph¸t sinh
- §Þnh kú tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ tr¶ tríc vµo chi phÝ kinh doanh
Nî TK 627, 641,642, 635 - Ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng
Cã TK 142, 242 - Ph©n bæ chi phÝ tr¶ tríc vµo chi phÝ SXKD trong
kú.
b) H¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶ (chi phÝ trÝch tríc)
* Kh¸i niÖm: Chi phÝ ph¶i tr¶ lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ cha ph¸t sinh vµ sÏ
ph¸t sinh trong t¬ng lai víi quy m« lín vµ ¶nh hëng tíi nhiÒu kú kinh doanh .
KÕ to¸n trÝch tríc vµo chi phÝ kú nµy ®Ó ®¶m b¶o sù phï hîp vÒ chi phÝ vµ
gi¸ thµnh
* Tµi kho¶n sö dông: TK 335 - Chi phÝ ph¶i tr¶
- Bªn Nî: C¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh
- Bªn Cã: TrÝch tríc chi phÝ ph¶i tr¶ vµo chi phÝ cña kú h¹ch to¸n
- D Cã: C¸c kho¶n ®· trÝch tríc nhng thùc tÕ cha ph¸t sinh
* Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n.
- §Þnh kú trÝch tríc c¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ vµo chi phÝ cña kú h¹ch to¸n
Nî TK 627, 641, 642, 622, 635 - TrÝch tríc chi phÝ cho c¸c ®èi tîng
Cã TK 335 - TrÝch tríc chi phÝ ph¶i tr¶ ®a vµo chi phÝ kinh doanh
- Khi chi phÝ ph¶i tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh
Nî TK 335 - Chi phÝ ph¶i tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh
Nî TK 133- ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ (nÕu cã)
Cã TK 111, 112, 152, 331, 334,... C¸c kho¶n ph¶i chi, ph¶i tr¶
- NÕu sè trÝch tríc theo kª ho¹ch lín h¬n thùc tÕ ph¸t sinh
Nî TK 335 - Bæ sung kho¶n chªnh lÖch vµo chi phÝ
19
Chuyªn ®Ó thùc t¹p
Cã TK 627, 641, 642, 622, 635 - Bæ sung kho¶n chªnh lÖch vµo chi
phÝ
- NÕu sè trÝch tríc theo kÕ ho¹ch nhá h¬n thùc tÕ ph¸t sinh
Nî TK 622, 627, 641, 642 - Ghi t¨ng chi phÝ cho c¸c ®èi tîng
Cã TK 335 - Xo¸ sæ kho¶n chªnh lÖch chi phÝ.
c) H¹ch to¸n thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt
H¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng.
* Ph©n lo¹i s¶n phÈm háng theo tiªu chuÈn ®Þnh møc
- S¶n phÈm háng trong ®Þnh møc: ThiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng trong ®Þnh
møc sÏ ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh phÈm
- S¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc: ThiÖt h¹i cña nh÷ng s¶n phÈm nµy kh«ng
®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh cña chÝnh phÈm.
* Ph¬ng ph¸p h¹ch tãan s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc
- Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cña s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc
Nî TK 1381 -Chi tiÕt s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc
Cã TK 154, 155, 157, 632 - Hµng b¸n råi, háng, tr¶ l¹i
- C¸c chi phÝ vÒ s¶n phÈm háng cã thÓ söa ch÷a ®îc
Nî TK 1381 - Gi¸ trÞ s¶n phÈm háng
Cã TK 111, 112, 152, 334,...Chi phÝ söa ch÷a s¶n phÈm háng cã thÓ
söa ch÷a ®îc
- Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thu håi
Nî TK 152 - Thu håi phÕ liÖu
Nî TK 334, 1388 - C¸ nh©n båi thêng
Cã TK 1381 - Gi¸ trÞ s¶n phÈm háng
- KÕt chuyÓn s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc.
Nî TK 811 - S¶n phÈm háng tÝnh vµo chi phÝ kh¸c
Cã TK 1381 - Gi¸ trÞ s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc
H¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt
- Trêng hîp 1: Ngõng s¶n xuÊt trong kÕ ho¹ch hay ®· dù kiÕn tríc th× chi
phÝ thiÖt h¹i ngõng s¶n xuÊt sÏ ®îc theo dâi trªn TK 335
- Trêng hîp 2: Ngõng s¶n xuÊt ngoµi kÕ ho¹ch kÕ to¸n theo dâi t¬ng tù s¶n
phÈm háng ngoµi ®Þnh møc
2.5. H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
Cuèi kú c¸c chi phÝ ®Òu ®îc tËp hîp vµo bªn nî cña TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh dë dang
20
- Xem thêm -