Tài liệu Hạch toán chi phí sx và tính giá thành sp tại công ty cp bao bì và in nn

LỜI MỞ ĐẦU Trong nền kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng XHCN có sự điều tiết vĩ mô của Nhà nƣớc. Chính sách đa phƣơng hóa các quan hệ đối ngoại, một mặt tạo tiền đề cho nền kinh tế nƣớc ta phát triển, mặt khác cũng có nhiều thách thức và áp lực cho các doanh nghiệp tham gia thị trƣờng. Để có thể đứng vững và cạnh tranh đƣợc trên thị trƣờng, các doanh nghiệp phải tạo ra đƣợc uy tín và hình ảnh cho sản phẩm, thể hiện qua: chất lƣợng, mẫu mã, giá cả… trong đó chất lƣợng và giá cả là vấn đề then chốt. Trong các doanh nghiệp sản xuất để thực hiện đƣợc mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận và tăng cƣờng khả năng cạnh tranh của mình, trong điều kiện hội nhập kinh tế có tính toàn cầu thì các thông tin về kinh tế các doanh nghiệp đều phải quan tâm. Cùng với các Công ty in nói chung. Công ty Cổ phần bao bì và in nông nghiệp nói riêng để phát triển bền vững, lâu dài và ổn định. Hoạt động trong nền kinh tế thị trƣờng này Công ty cũng không tránh khỏi sự cạnh tranh gay gắt, Công ty luôn sản xuất các sản phẩm theo đơn đặt hàng. Qua quá trình học tập em đƣợc các thầy, cô truyền đạt lý thuyết, các khái niệm, các nguyên tắc, các cách phân loại, các phƣơng pháp hạch toán, các trình tự hạch toán, tổng hợp, kiểm kê và đánh giá… nhiệm vụ cũng nhƣ đạo đức nghề nghiệp, những kiến thức đó là nền tảng, là kim chỉ nam cho quá trình đi thực tập của em. Qua đó đã giúp em hiểu và nhìn nhận các vấn đề từ lý thuyết đến thực hành một cách toàn diện. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của vấn đề trên, trong thời gian thực tập tại Công ty Cổ phần và in nông nghiệp em chọn đề tài: "Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần bao bì và in nông nghiệp". Thời gian thực tập tuy ngắn nhƣng em đã học hỏi đƣợc nhiều kinh nghiệm trong các phần hành kế toán. Nội dung chuyên đề tốt nghiệp, ngoài lời mở đầu và kết luận gồm 3 phần: Phần 1: Cơ sở lý luận về hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất Phần 2: Thực trạng hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần bao bì và in nông nghiệp. Trang 1 Phần 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần bao bì và in nông nghiệp. Qua bài viết này em xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của Thầy giáo Trƣơng Anh Dũng cùng các cán bộ phòng tổ chức hành chính, phòng kế toán - tài vụ của Công ty đã hƣớng dẫn để em hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp này. Trang 2 PHẦN 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.1. TỔ CHỨC HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT, GIÁ THÀNH SẢN PHẨM 1.1.1. Khái niệm chi phí sản xuất Chi phí sản xuất: Là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp phải chi ra cho sản xuất - kinh doanh trong một thời kỳ. Hoặc chi phí là những phí tổn về nguồn lực tài sản cụ thể sử dụng trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Để tiến hành sản xuất, doanh nghiệp cần phải có ba yếu tố cơ bản: - Tƣ liệu lao động: Nhà xƣởng, máy móc thiết bị, tài sản cố định, ... - Đối tƣợng lao động: Nguyên vật liệu, nhiên liệu, .... - Lao động của con ngƣời Cùng với quá trình sử dụng các yếu tố cơ bản trên trong sản xuất doanh nghiệp đồng thời phải chi ra những chi phí tƣơng ứng. Tƣơng ứng với việc sử dụng tài sản cố định (TSCĐ) là chi phí về khấu hao (TSCĐ). Tƣơng ứng với việc sử dụng nguyên vật liệu, nhiên liệu,...là những chi phí về nguyên vật liệu. Tƣơng ứng về việc sử dụng lao động là tiền lƣơng, các khoản trích theo lƣơng,... mọi chi phí trên đều đƣợc biểu hiện bằng tiền. Chi phí sản xuất của doanh nghiệp phát sinh thƣờng xuyên trong suốt quá trình tồn tại và hoạt động của doanh nghiệp, để phục vụ cho quản lý và hạch toán kinh doanh, chi phí sản xuất phải đƣợc tính toán, tập hợp theo từng thời kỳ nhƣ : hàng tháng, hàng quí, hàng năm, và chỉ những chi phí sản xuất mà doanh nghiệp bỏ ra trong kỳ thì mới đƣợc tính vào chi phí sản xuất của kỳ đó. 1.1.2. Phân loại chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất của doanh nghiệp gồm nhiều loại có nội dung kinh tế khác nhau, mục đích sử dụng cũng khác nhau. để quản lý đƣợc chi phí cần phải hiểu và vận dụng các cách phân loại chi phí khác nhau. Mỗi cách phân loại chi phí đều Trang 3 cung cấp những thông tin với nhiều góc độ khác nhau từ đó giúp các nhà quản lý ra đƣợc các quyết định thích hợp cho doanh nghiệp của mình. 1.1.2.1. Phân loại chi phí theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí Căn cứ vào các tính chất, nội dung kinh tế của chi phí để sắp xếp những chi phí có nội dung kinh tế ban đầu giống nhau vào cùng một nhóm chi phí. Cách phân này không phân biệt nơi chi phí phát sinh và mục đích sử dụng của chi phí. Mục đích của cách phân loại này để biết đƣợc chi phí sản xuất của doanh nghiệp gồm những loại nào, số lƣợng, giá trị từng loại chi phí là bao nhiêu. Phân loại chi phí sản xuất theo yếu tố cung cấp thông tin chi tiết về hao phí của từng yếu tố chi phí sử dụng trong doanh nghiệp. Đây là cơ sở để lập các kế hoạch về vốn, kế hoạch về cung cấp vật tƣ, kế hoạch quỹ lƣơng và phân tích tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất. Theo cách phân loại này sản xuất đƣợc chia thành các yếu tố chi phí sau: - Chi phí nguyên vật liệu: Bao gồm toàn bộ các chi phí về các loại nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế mà doanh nghiệp đã sử dụng cho các hoạt động sản xuất trong kỳ. - Chi phí nhân công: Bao gồm toàn bộ tiền lƣơng, tiên công phải trả, tiền trích BHXH, BHYT, KPCĐ của công nhân trong doanh nghiệp. - Chi phi khấu hao TSCĐ: Bao gồm toàn bộ số tiền trích khấu hao TSCĐ sử dụng cho sản xuất của doanh nghiệp. - Chi phí dịch vụ mua ngoài : Bao gồm toàn bộ số tiền mà doanh nghiệp đã chi trả về các loại dịch vụ mua từ bên ngoài nhƣ : tiền điện, tiền nƣớc, tiền bƣu phí, ...phục vụ cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. - Chi phí khác bằng tiền: Bao gồm toàn bộ số chi phí khác dùng cho hoạt động sản xuất ngoài bốn yếu tố trên. Phân loại chi phí theo yếu tố này có tác dụng lớn trong việc quản lý chi phí sản xuất, nó cho biết kết cấu tỷ trọng của từng yếu tố chi phí sản xuất để phân tích đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất; lập báo cáo chi phí sản xuất theo yếu tố ở bảng thuyết minh báo cáo tài chính; cung cấp tài liệu tham khảo để lập dự toán chi phí sản xuất và lập kế hoạch cung ứng vật tƣ, kế hoạch quĩ lƣơng, tính toán nhu cầu vốn lƣu động cho kỳ sau. Trang 4 1.1.2.2. Phân loại chi phí theo mục đích và công dụng Căn cứ và mục đích vag công dụng của chi phí trong sản xuất để chia ra các khoản mục chi phí khác nhau, mỗi khoản mục chi phí chỉ bao gồm các chi phí có cùng mục đích và công dụng, không phân biệt chi phí đó có nội dung kinh tế nhƣ thế nào. toàn bộ chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ đƣợc chia thành các khoản mục chi phí sau: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (CPNVLTT): Khoản chi phí này bao gồm toàn bộ chi phí nguyên vật liệu chính, phụ, nhiên liệu, năng lƣợng tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất sản phẩm hay lao vụ, dịch vụ. - Chi phí nhân công trực tiếp (CPNCTT): Khoản mục này bao gồm tiền lƣơng và các khoản trích theo lƣơng tính vào chi phí sản xuất nhƣ: Bảo hiểm xã hội(BHXH), kinh phí công đoàn (KPCĐ) bảo hiểm y tế (BHYT) của công nhân trực tiếp sản xuất. - Chi phí sản xuất chung ( CPSXC): Là những chi phí phát sinh trong phạm vi phân xƣởng, tổ, đội sản xuất ngoài CPNVLTT, CPNCTT nhƣ:  Chi phí nhân viên phân xƣởng gồm lƣơng chính lƣơng phụ và các khoản tính theo lƣơng của nhân viên phân xƣởng.  Chi phí vật liệu gồm giá trị nguyên vật liệu dùng để sửa chữa bảo dƣỡng tài sản cố định, các chi phí công cụ, dụng cụ, ....ở phân xƣởng.  Chi phí khấu hao tài sản cố định sử dụng tại phân xƣởng, bộ phận sản xuất.  Chi phí dịch vụ mua ngoài nhƣ điện nƣớc, điện thoại sử dụng cho sản xuất và quản lý ở phân xƣởng.  Các chi phí bằng tiền khác 1.1.2.3. Phân loại chi phí sản xuất theo lĩnh vực hoạt động kinh doanh Theo lĩnh vực kinh doanh các chi phí phát sinh trong quá trình SXKD của doanh nghiệp đƣợc phân thành: - Chi phí sản xuất: Là những chi phí liên quan đến việc chế tạo sản phẩm hoặc thực hiện các công việc dịch vụ trong phạm vi phân xƣởng. Trang 5 - Chi phí bán hàng : Là những chi phí phát sinh liên quan đến việc tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ. Các chi phí bán hàng phát sinh ở doanh nghiệp thƣờng bao gồm: * Chi phí nhân viên: Gồm lƣơng, phụ cấp và các khoản trích theo lƣơng của nhân viên bán hàng, đóng gói vận chuyển và bảo quản sản phẩm.  Chi phí vật liệu bao bì: Vật liệu đóng gói bảo quản, nhiên liệu sử dụng cho vận chuyển hàng hoá đi tiêu thụ,...  Chi phí khấu hao TSCĐ sử dụng cho tiêu thụ sản phẩm nhƣ kho tàng, cửa hàng, dụng cụ cân đong, v.v...  Chi phí dịch vụ mua ngoài phục vụ cho tiêu thụ hàng hoá nhƣ vận chuyển, bốc dỡ, bảo quản hàng hoá,....  Chi phí bằng tiền khác phục vụ cho tiêu thụ hàng hoá nhƣ chi phí giới thiệu, quảng cáo, chi phí chào hàng, chi phíhội nghị khách hàng,.... - Chi phí quản lý: Gồm các chi phí phục vụ cho việc quản lý, điều hành sản xuất kinh doanh và các chi phí phục vụ sản xuất chung phát sinh ở doanh nghiệp. - Chi phí tài chính: Gồm các khoản chi phí liên quan đến các hoạt động đầu tƣ tài chính, liên quan đến các hoạt động đầu tƣ tài chính, liên doanh, liên kết, cho vay, cho thuê tài sản, chiết khấu thanh toán trả cho khách hàng, các khoản dự phòng giảm giá đầu tƣ chứng khoán,.... - Chi phí khác: Gồm các khoản chi phí liên quan đến các hoạt động khác chƣa đƣợc kể đến ở trên. 1.1.2.4. Phân loại chi phí sản xuất theo cách ứng xử của chi phí Cách phân loại này phục vụ cho kế toán quản trị cũng nhƣ việc theo dõi biến động của chi phí tiến hành phân loại chi phí theo cách ứng xử của chúng. Theo cách phân loại này chi phí đƣợc chia ra thành: - Biến phí: Là chi phí có sự thay đổ về lƣợng tƣơng quan tỷ lệ thuận với sự thay đổi của khối lƣợng sản phẩm sản xuất trong kỳ. - Định phí: Là chi phí không đổi thay đổi về tổng số dù có sự thay đổi trong mức độ hoạt động của sản xuất hoặc khối lƣợng sản phẩm, công việc, lao vụ sản xuất trong kỳ. Trang 6 - Chi phí hỗn hợp: Là những chi phí bao gồm cả biến phí và định phí. Tại mức độ hoạt động nào đó chi phí hỗn hợp chi phí hỗn hợp là định phí; tại một mức độ hoạt động khác nó có thể bao gồm cả định phí và biến phí, mang cả đặc điểm của định phí và biến phí. Theo cách phân loại này có tác dụng lớn đối với quản trị kinh doanh, phân tích điểm hoà vốn và phục vụ cho việc ra các quyết định quản lý cần thiết để hạ giá thành sản phẩm, tăng hiệu quả kinh doanh. 1.1.2.5. Phân loại chi phí sản xuất theo phương pháp qui nạp Theo phƣơng pháp này, chi phí trong kỳ bao gồm. - Chi phí trực tiếp: Là những chi phí phát sinh liên quan trực tiếp đến đối tƣợng chụi chi phí, có thể qui nạp trực tiếp vào từng đối tƣợng chịu chi - Chi phí gián tiếp : Là những chi phí phát sinh liên quan đến nhiều đối tƣợng chịu chi phí. Những chi phí này thƣờng phải tập hợp chung sau đó lựa chọn tiêu thức phân bổ để tiến hành phân bổ cho các đối tƣợng liên quan. Cách phân loại này có ý nghĩa đối với việc xác định phƣơng pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí cho các đối tƣợng một cách đúng đắn, hợp lý. 1.1.2.6. Ngoài các cách phân loại trên chi phí còn được phân loại thành: - Chi phí kiểm soát được và chi phí không kiểm soát được: Là những khoản mục chi phí phản ánh phạm vi quyền hạn của các nhà quản trị đối với các loại chi phí đó. - Chi phí thích đáng và chi phí không thích đáng: Chi phí thích đáng là chi phí có thể áp dụng cho một quyết định có mối liên hệ với phƣơng án đƣợc lựa chọn của nhà quản lý. Ngƣợc lại, nếu mồt chi phí phát sinh xong không cần biết đến tiến trình hành động của nhà quản lý có thể thực hiện đƣợc hay không, thì khi đó chi phí không thể giúp gì trong việc quyết định xem tiến trình hoạt động nào là tốt nhất. Chi phí nhƣ vậy không thể tránh đƣợc và do đó nó không thích đáng với quyết định của ngƣời quản lý. - Chi phí cơ hội: Là lợi nhuận tiềm tàng bị mất đi khi chọn phƣơng án hành động này để thay thế một phƣơng án hành động khác. 1.1.3. Đối tƣợng và phƣơng pháp hạch toán chi phí 1.1.3.1. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất Trang 7 Đối tƣợng hạch toán chi phí sản xuất: Là giới hạn tập hợp chi phí phục vụ cho nhu cầu hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm. Tập hợp đầy đủ và chính xác chi phí theo đúng đối tƣợng vai trò quan trọng trong quản lý và trong hạch toán. Việc xác định đối tƣợng tập hợp chi phí căn cứ và các yếu tố sau: - Đặc điểm tổ chức sản xuất, tính chất, quy trình công nghệ - Yêu cầu thông tin cho việc tính giá thành của doanh nghiệp - Trình độ và nhu cầu quản lý - Trình độ và khả năng của bộ máy kế toán Đối tƣợng tập hợp chi phí có thể là toàn bộ quy trình công nghệ hoặc từng giai đoạn công nghệ. 1.1.3.2. Các phương pháp hạch toán chi phí + Phƣơng pháp trực tiếp tập hợp chi phí: Là những chi phí có thể xác định đƣợc đối tƣợng chịu chi phí ngay từ khi phát sinh. Căn cứ vào chứng từ ban đầu, kế toán hạch toán vào tài khoản phù hợp theo từng loại và chi tiết theo từng đối tƣợng tật hợp chi phí. + Phƣơng pháp phân bổ gián tiếp: Trong trƣờng hợp không xác định đƣợc mức chi phí cho từng đối tƣợng riêng biệt khi phát sinh chi phí. Các chi phí này khi phát sinh đƣợc tập hợp vào tài khoản chung, sau đó phân bổ cho từng đối tƣợng chịu chi phí theo các tiêu chuẩn phân bổ thích hợp.Việc phân bổ các chi phí này đƣợc thực hiện theo các bƣớc sau: C Bƣớc 1: Xác định hệ số phân bổ theo công thức H=— T Trong đó: H: Hệ số phân bổ C: Chi phí cần phân bổ T: Tổng tiêu chuẩn phân bổ của các đối tƣợng (T = Ʃt¡) t¡: Tiêu chuẩn phân bổ của đối tƣợng ¡. Bƣớc 2: Xác định mức chi phí phân bổ cho đối tƣợng ¡ (c¡) : c¡= t¡ x H Trang 8 1.2. GIÁ THÀNH SẢN PHẨM 1.2.1. Khái niệm giá thành sản phẩm Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao động sống và lao động vật hoá có liên quan đến khối lƣợng công việc, sản phẩm, lao vụ hoàn thành. Chỉ tiêu giá thành gắn liền với từng loại sản phẩm, chứ không tính cho thành phẩm đang còn nằm trên dây chuyền sản xuất. Giá thành có hai chức năng chủ yếu: Là thƣớc đo bù đắp chi phí và chức năng lập giá .Toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp chi ra để hoàn thành một khối lƣợng sản phẩm, công việc trong một kỳ nhất định phải đƣợc bù đắp bằng chính tiền thu đƣợc từ việc bán những thành phẩm đó. Và mục đích sản xuất,nguyên tắc kinh doanh của doanh nghiệp trong cơ chế thị trƣờng là các khoản thu không những bù đắp đƣợc những chi phí đã bỏ ra mà phải đảm bảo có lãi.Từ đó định giá bán sản phẩm phải dựa trên giá thành sản phẩm. Giá thành vừa mang tính chủ quan, vừa mang tính khách quan trên một phạm vi nhất định. Từ đó, cần phải xem xét giá thành trên nhiều góc độ khác nhau nhằm sử dụng có hiệu quả nhất chỉ tiêu giá thành. Giá thành là biểu hiện bằng tiền lƣợng lao động đƣợc kết tinh trong một đơn vị sản phẩm. Vì vậy nó mang tính khách quan do sự di chuyển và kết tinh giá trị tƣ liệu sản xuất sức lao động là tất yếu. Mặt khác, giá thành là một đại lƣợng đƣợc tính trên cơ sở chi phí sản xuất ra trong một kỳ nhất định nên nó mang những yếu tố chủ quan. Vì vậy giá thành sản phẩm là chỉ tiêu chất lƣợng tổng hợp phản ánh những tiêu hao trong quá trình sản xuất sản phẩm nhƣng cũng đồng thời là thƣớc đo năng lực và trình độ quản lý kinh tế của doanh nghiệp, là cơ sở để xác định kết qủa kinh doanh của doanh nghiệp, xác định đúng đắn kết quả kỳ kinh doanh. 1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm Để giúp cho việc hạch toán và quản lý giá thành sản phẩm, kế toán công ty đã phân biệt đƣợc hai cách phân loại giá thành chủ yếu nhƣ sau: + Căn cứ vào thời gian và nguồn số liệu tính giá thành theo cách phân loại này giá thành sản phẩm được chi làm 3 loại:  Giá thành kế hoạch: Là giá thành sản phẩm đƣợc tính trên cơ sở chi phí sản xuất kế hoạch và sản lƣợng kế hoạch. Trang 9  Giá thành định mức: Là giá thành đƣợc tính trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành. Việc tính giá thành định mức cũng đƣợc thực hiện trƣớc khi tiến hành sản xuất, chế tạo sản phẩm.  Giá thành thực tế: Là giá thành sản phẩm đƣợc tính trên cơ sở các chi phí sản xuất và sản lƣợng thực tế phát sinh. Giá thành thực tế chỉ tính toán đƣợc sau khi kết thúc quá trình sản xuất sản phẩm. + Căn cứ theo phạm vi phát sinh chi phí theo cách phân loại này giá thành sản phẩm gồm hai loại:  Giá thành sản xuất hay còn gọi là giá thành công xƣởng: Bao gồm các chi phí liên đến việc sản xuất, chế tạo sản phẩm phát sinh ở phân xƣởng sản xuất. Giá thành sản xuất đƣợc sử dụng để ghi sổ kế toán thành phẩm nhập kho hoặc giao thẳng cho khách hàng và là căn cứ để tính giá vốn hàng bán, lãi gộp ở các doanh nghiệp sản xuất.  Giá thành toàn bộ hay còn gọi là giá thành đầy đủ: Bao gồm các chi phí sản xuất và chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp tính cho sản phẩm đó. Về việc phân loại giá thành kế toán công ty áp dụng theo phạm vi phát sinh chi phí. 1.2.3. Đối tƣợng và phƣơng pháp tính giá thành sản phẩm 1.2.3.1. Đối tượng tính giá thành Muốn tính giá thành sản phẩm trƣớc hết phải xác định đƣợc đối tƣợng tính giá thành. Đối tƣợng tính giá thành là thành phẩm, nửa thành phẩm, công việc, lao vụ do doanh nghiệp sản xuất ra và cần đƣợc tính tổng giá thành và giá thành đơn vị. Việc xác định đối tƣợng tính giá thành là công việc cần thiết đầu tiên trong toàn bộ công việc tính giá thành của kế toán. Bộ phận kế toán giá thành cần phải căn cứ vào đặc điểm sản xuất của doanh nghiệp, các loại sản phẩm và lao vụ mà doanh nghiệp sản xuất, tính chất sản xuất và công cụ sử dụng của chúng để xác định đối tƣợng tính giá thành cho thích hợp nhƣ sau: - Căn cứ vào đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất Trang 10  Nếu doanh nghiệp có quy trình sản xuất phức tạp kiểu liên tục thì đối tƣợng tính giá thành có thể là thành phẩm hoặc nửa thành phẩm.  Nếu doanh nghiệp có quy trình sản xuất phức tạp kiểu song song thì đối tƣợng tính giá thành có thể là sản phẩm hoàn chỉnh, chi tiết, hoặc phụ tùng.  Nếu doanh nghiệp có quy trình sản xuất giản đơn thì đối tƣợng tính giá thành là sản phẩm hoàn thành ở cuối quy trình sản xuất. - Căn cứ vào đặc điểm sản xuất sản phẩm.  Nếu doanh nghiệp sản xuất hàng loạt thì đối tƣợng tính giá thành là từng loạt sản phẩm sản xuất.  Nếu doanh nghiệp sản xuất đơn chiếc thì đối tƣợng tính giá thành là từng sản phẩm đơn chiếc.  Nếu doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng thì đối tƣợng tính giá thành là từng đơn đặt hàng. - Căn cứ vào yêu cầu và trình độ quản lý của doanh nghiệp: Trình độ quản lý càng cao thì đối tƣợng tính giá thành càng chi tiết, chính xác và ngƣợc lại. 1.2.3.2. Các phương pháp tính giá thành sản phẩm A* Phƣơng pháp trực tiếp (giản đơn) Trong các doanh nghiệp có quy trình sản xuất giản đơn, sản xuất ra ít chủng loại sản phẩm, chu kì sản xuất ngắn, chi phí sản xuất đƣợc tập hợp theo từng đối tƣợng tính giá thành. Giá thành sản phẩm đƣợc xác định theo công thức: Tổng giá CPSX kì CPSX thành = trƣớc chuyển + chi ra sản sang trong kỳ CPSX - chuyển sang kỳ sau Các khoản - giảm chi phí phẩm B* Phƣơng pháp tổng cộng chi phí: Phƣơng pháp này đƣợc áp dụng trong các doanh nghiệp mà việc sản xuất sản phẩm đƣợc thực hiện ở nhiều phân xƣởng. Mỗi phân xƣởng thực hiện việc sản xuất hoàn chỉnh một hoặc một số bộ phận của sản phẩm. Chi phí sản xuất đƣợc tập hợp theo từng phân xƣởng. Đối tƣợng tập hợp Trang 11 chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo từng bộ phận sản phẩm. Giá thành thành phẩm bằng tổng cộng giá thành của các bộ phận hợp thành. Ztp = Zı + Z₂ +.... + Zn C*. Phƣơng pháp hệ số Đƣợc sử dụng trong các doanh nghiệp sản xuất ra nhiều loại sản phẩm hoặc một loại sản phẩm với nhiều phẩm cấp khác nhau trên cùng một dây chuyền sản xuất .Trên dây chuyền sản xuất này các chi phí sản xuất không thể tập hợp riêng đƣợc theo từng đối tƣợng tính giá thành (loại sản phẩm hoặc từng phẩm cấp sản phẩm). Trình tự hạch toán theo phƣơng pháp hệ số Bƣớc 1: Xác định tổng giá thành của cả nhóm sản phẩm bằng phƣơng pháp giản đơn Bƣớc 2: Quy đổi số lƣợng sản phẩm từng loại trong nhóm thành sản phẩm tiêu chuẩn theo hệ số quy định. Số lƣợng sản phẩm quy chuẩn Hệ số quy định cho Số lƣợng sản phầm mỗi = thứ sản phẩm trong nhóm x từng thứ sản phẩm trong nhóm Bƣớc 3: Xác định giá thành đơn vị của sản phẩm tiêu chuẩn Tổng giá thành của cả nhóm Giá thành đơn vị sản phẩm = tiêu chuẩn Tổng số lƣợng sản phẩm tiêu chuẩn Bƣớc 4: Xác định giá thành đơn vị thực tế từng thứ sản phẩm trong nhóm Giá thành đơn vị từng thứ sản phẩm = Giá thành đơn vị sản phẩm tiêu chuẩn x Hệ số quy đổi của từng thứ sản phẩm Trang 12 D* Phƣơng pháp tỉ lệ Phƣơng pháp này sử dụng trong các doanh nghiệp mà mỗi phân xƣởng đồng thời sản xuất ra nhiều loại sản phẩm có qui cách, phẩm cấp khác nhau . Đối tƣợng tập hợp chi phí sản xuất theo từng phân xƣởng sản xuất. Đối tƣợng tính thành là từng loại sản phẩm hoàn thành. Tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm của cả nhóm trong cùng phân xƣởng đƣợc thực hiện nhƣ phƣơng pháp hệ số. Căn cứ vào tỉ lệ giữa tổng giá thành thực tế với tổng giá thành định mức hoặc kế hoạch để xác định giá thành đơn vị từng loại sản phẩm. Giá thành từng loại sản phẩm trong nhóm đƣợc xác định nhƣ: Giá thành thực tế đơn vị sản phẩm từng loại Giá thành kế hoạch = (định mức) đơn vị sản phẩm từng loại x Tỉ lệ giá thành Trang 13 Trong đó: Tổng giá thành thực tế của các loại sản phẩm Tỉ lệ giá = x 100 thành Lỗi! = Tổng giá thành kế hoạch của các loại sản phẩm n  (q i 1 i x zi ) Trong đó: qi: Số lƣợng thành phẩm loại i zi: Giá thành kế hoạch (định mức) đơn vị sản phẩm i Ngoài các phƣơng pháp tính giá thành trên còn có các phƣơng pháp tính giá thành trong một số loại hình doanh nghiệp nhƣ sau: 1) Tập hợp chi phí và tính giá thành theo đơn đặt hàng: Phƣơng pháp này thích hợp với các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm theo đơn dặt hàng hoặc theo hợp đồng. Đối tƣợng tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành theo phƣơng pháp này là từng đơn đặt hàng. Cách tính giá thành này không quan tâm đến tính chất đơn giản hay phức tạp của quy trình sản xuất 2) Phân bƣớc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm: Phƣơng án này thƣờng áp dụng trong các doanh nghiệp có quy trình sản xuất phức tạp nhƣ luyện kim, cơ khí, dệt,....Trong các doanh nghiệp này công nghệ sản xuất trong doanh nghiệp đƣợc chia ra thành nhiều công đoạn nối tiếp nhau theo một trình tự nhất định. Thƣờng mỗi phân xƣởng đảm nhận một bƣớc chế biến và chế tạo ra một loại bán thành phẩm. Bán thành phẩm đƣợc sản xuất ra của công đoạn trƣớc đƣợc tiếp tục đƣa vào chế biến ở công đoạn tiếp sau, bƣớc cuối cùng chế tạo ra thành phẩm. Phƣơng án tính giá thành này có hai cách tính nhƣ sau: + Phƣơng án phân bƣớc có tính giá thành bán thành phẩm ( gọi tắt là phƣơng án phân bƣớc có bán thành phẩm): Trong trƣờng hợp bán thành phẩm có thể đem bán ra ngoài nhƣ hàng hoá thì cần phải tính giá thành bán thành phẩm. Trình tự tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành nhƣ sau: Trang 14 Bƣớc 1: Mở phiếu tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành theo từng bƣớc chế biến (từng phân xƣởng). Phiếu này ở phân xƣởng cuối cùng chính là phiếu tính giá thành thành phẩm. Có mẫu nhƣ sau: Trang 15 Biểu số 1: PHIẾU TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH PHÂN XƢỞNG 1 Tên sản phẩm: Bán sản phẩm Tháng....năm ..... Đơn vị tính: đồng CPSX Chi phí trong kỳ Giá trị sản Giá thành phẩm dở bán thành dang phẩm Giá thành đơn vị bán thành phẩm Nguyên, vật liệu trực tiếp xxx xxx xxx xxx Nhân công trực tiếp xxx xxx xxx xxx Chi phí sản xuất chung xxx xxx xxx xxx Tổng cộng xxx xxx xxx xxx Bƣớc 2: Tính giá sản phẩm dở dang cuối kỳ, tính tổng giá thành và giá thành đơn vị bán thành phẩm theo từng bƣớc chế biến. Giá thành sản phẩm hoàn thành ở bƣớc chế biến cuối cùng đƣợc tính theo phƣơng án kết chuyển tuần tự nhƣ sau: Giá thành bán thành phẩm Chi phí = nguyên, vật bƣớc 1 liệu chính Giá thành bán Giá thành thành phẩm bƣớc 2 Chi phí chế + biến bƣớc Chi phí sản - xuất dở dang 1 + chế biến chuyển sang bƣớc 2 - giảm chi bƣớc 1 Chi phí = BTP bƣớc 1 Các khoản phí Chi phí sản - xuất dở dang bƣớc 2 Các khoản - giảm chi phí Và đƣợc sử dụng biểu tính sau: Trang 16 Biểu 2 : PHIẾU TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH PHÂN XƢỞNG II (BƢỚC 2) Tên sản phẩm: Thành phẩm Tháng năm Đơn vị: đồng Chi phí CPSX Giá trị SP dở Giá thành Giá thành trong kỳ dang thành phẩm đơn vị TP BTP bƣớc 1 chuyển sang xxx xxx xxx xxx Nhân công trực tiếp xxx xxx xxx xxx chung xxx xxx xxx xxx Tổng cộng xxx xxx xxx xxx Chi phí sản xuất Giá thành thành phẩm Giá thành BTP bƣớc = n -1 chuyển sang Chi phí chế + biến bƣớc n Chi phí sản xuất - dở dang bƣớc n bƣớc n + Phƣơng án phân bƣớc không tính giá thành bán thành phẩm (gọi tắt là phƣơng án phân bƣớc không có bán thành phẩm): Áp dụng trong trƣờng hợp bán thành phẩm không bán ra bên ngoài hoặc nhu cầu quản lý không đòi hỏi phải tính giá thành bán thành phẩm. Trong phƣơng án này ở mỗi bƣớc chế biến chỉ cần tính chi phí sản xuất phân bổ cho thành phẩm và sản phẩm dở dang. Giá thành sản phẩm hoàn thành đƣợc tính bằng cách tổng cộng chi phí sản xuất ở các bƣớc chế biến phân bổ cho thành phẩm. Trình tự tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo phƣơng án này nhƣ sau: Bƣớc 1: Mở phiếu tập hợp chi phí sản xuất theo từng bƣớc chế biến. Bƣớc 2: Phân bổ chi phí sản xuất ở từng bƣớc chế biến cho thành phẩm ở bƣớc cuối cùng. Trang 17 Chi phí vật liệu chính trong TP Giá trị vật liệu chính xuất dùng Số lƣợng = x BTP bƣớc Số lƣợng BTP bƣớc 1 + Số lƣợng SPDD bƣớc 1 1 trong TP 3)Tính giá thành theo định mức Trong các doanh nghiệp sản xuất ổn định, các định mức chi phí đƣợc xây dựng phù hợp với thực tế sản xuất. Nhiệm vụ của hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo phƣơng án này là kiểm tra phát hiện mọi chênh lệch so với định mức trong quá trình sản xuất theo từng nơi phát sinh chi phí, từng đối tƣợng giá tính thành và theo từng nguyên nhân. Giá thành thực tế của sản phẩm đƣợc tính theo công thức sau: Giá thành thực tế của sản phẩm = Giá thành định mức Chênh lệch  CPSX do thay đổi định mức Chênh lệch  CPSX thoát li định mức Trong quá trình sản xuất định mức chi phí có thể thay đổi do các nguyên nhân nhƣ : - Thay đổi giá cả các yếu tố đầu vào của xản suất - Do tiến bộ kỹ thuật làm thay công nghệ và vật liệu dùng vào sản xuất Việc áp dụng công nghệ, thiết bị mới làm giảm chi phí sản xuất, tăng năng xuất lao động và có thể sử dụng các nguyên, vật liệu thay thế rẻ hơn,... Khi các định mức kinh tế thay đổi cần kịp thời tính lại giá thành theo định mức mới. Chênh lệch thoát li định mức thƣờng do các nguyên nhân tiết kiệm hoặc lãng phí vật tƣ,....Các nguyên nhân làm tăng chi phí sản xuất cần đƣợc hạch toán phát hiện kịp thời để có biện pháp khắc phục. 1.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM Cả chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm đều là các hao phí về lao động sống và lao động vật hoá. Nhƣng nói đến chi phí sản xuất là nói đến toàn bộ các chi phí về lao động sống và lao động vất hoá mà doanh nghiệp chi ra trong một Trang 18 thời kỳ không kể chi phí đó chi cho bộ phận nào và cho sản xuất sản phẩm gì. Ngƣợc lại nói đến giá thành sản phẩm ngƣời ta chỉ quan tâm đến các chi phí đã chi ra có liên quan đến việc sản xuất hoàn thành một khối lƣợng sản phẩm hoặc thực hiện xong một công việc dịch vụ mà không quan tâm đến chi phí đó đƣợc chi ra vào thời kỳ nào. Chi phí sản xuất là căn cứ để tính giá thành sản phẩm sản xuất trong doanh nghiệp . Tổng giá thành sản CPSX kỳ = trƣớc chuyển phẩm sang + CPSX chi ra trong kỳ CPSX - chuyển sang Các khoản - giảm kỳ sau chi phí Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và tổng giá thành đƣợc khái quát bằng sơ đồ sau: Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ Chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ Tổng giá thành sản xuất sản phẩm Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ 1.4.TRÌNH TỰ HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM Chi phí sản xuất đƣợc hạch toán theo các bƣớc sau: Bƣớc 1: Tập hợp các chi phí phát sinh liên quan trực tiếp cho từng đối tƣợng sử dụng. Trƣờng hợp chi phí phát sinh không tập hợp trực tiếp thì kế toán tập hợp chung sau đó phân bổ chi phí cho các đối tƣợng liên quan. Bƣớc 2: Phân bổ các chi phí chung và chi phí của bộ phận sản xuất phụ cho các đối tƣợng liên quan theo tiêu chuẩn phân bổ thích hợp. Bƣớc 3: Tính giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ. 1.5. HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT THEO PHƢƠNG PHÁP KÊ KHAI THƢỜNG XUYÊN 1.5.1. Hạch toán các chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp Trang 19 a. Tài khoản hạch toán TK 621 - Chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp Bên Nợ: - Giá trị nguyên vật liệu xuất dùng cho sản xuất Bên Có : - Giá trị nguyên vật liệu dùng không hết nhập lại kho hoặc kết chuyển cho kỳ sau - Kết chuyển giá trị nguyên vật liệu sử dụng trong kỳ vào giá thành sản phẩm. Tài khoản 621 không có số dƣ cuối kỳ vào đƣợc mở chi tiết theo từng đối tƣợng sử dụng. b. Trình tự hạch toán - Xuất kho nguyên, vật liệu để trực tiếp sản xuất sản phẩm: Nợ TK 621 Có TK 152 Giá thực tế nguyên, vật liệu xuất dùng - Mua ngoài nguyên, vật liệu xuất thẳng cho sản xuất Nợ TK 621: Giá trị nguyên, vật liệu sử dụng Nợ TK 133: Thuế GTGT đƣợc khấu trừ Có TK 111, 112, 331,....số tiền phải trả ngƣời bán - Cuối tháng nhập lại nguyên, vật liệu không sử dụng hết trả lại kho: Nợ TK 152 Có TK 621 Giá thực tế nguyên, vật liệu nhập kho 1.5.2. Hạch toán các chi phí nhân công trực tiếp a. Tài khoản hạch toán TK 622: - Chi phí nhân công trực tiếp Bên Nợ: - Chi phí nhân công trực tiếp tham gia sản xuất sẩn phẩm hoặc thực hiện công việc dịch vụ. Bên Có: - Phân bổ hoặc kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp vào giá thành sản phẩm. TK 622 Không có số dƣ cuối kỳ và đƣợc mở chi tiết theo từng đối tƣợng sử dụng. b. Trình tự hạch toán Trang 20