Coâng ngheä
ch rau traù
ngheä sau thu hoaï
hoaïch
traùi
CHÖÔNG 2
1. Chaát löôïng rau traùi töôi
o Coâng nghệ sau thu hoạch baét ñaàu khi thu hoaïch rau
traùi cho ñeán khi rau traùi ñöôïc ñöa ñeán tay ngöôøi söû
duïng cuoái cuøng
COÂNG NGHEÄ
SAU THU HOAÏCH
o Rau traùi ñaït chaát löôïng toái ña ôû thôøi ñieåm thu haùi
o Sau khi thu hoaïch, chæ coù theå baûo veä chaát löôïng ñaõ
coù khi thu hoaïch vaø tìm caùch giöõ nguyeân chaát löôïng
ñoù caøng laâu caøng toát
o Chaát löôïng rau traùi töôi STH phuï thuoäc vaøo nhieàu
yeáu toá: tieàn thu hoaïch, thu hoaïch, xöû lyù, ñoùng goùi,
baûo quaûn, vaän chuyeån
1
2
Toân Nöõ Minh Nguyeät
1. Chaát löôïng rau traùi töôi
1. Chaát löôïng rau traùi töôi
Caùc tieâu chuaån veà chaát löôïng rau traùi
Caùc tieâu chuaån veà chaát löôïng rau traùi
Tieâu chuaån chaát löôïng: moâ taû tæ mæ vaø ñöa ra phöông
phaùp kieåm tra caùc yeáu toá quyeát ñònh chaát löôïng
Do caùc cô quan coù chöùc naêng giaùm ñònh ban haønh sau
khi ñaõ khaûo saùt nhu caàu thò tröôøng, khaû naêng ñaùp öùng
cuûa ngöôøi troàng troït
Coù nhöõng tieâu chuaån khaùc nhau ñöôïc aùp duïng cho
saûn phaåm tieâu thuï taïi choã hay saûn phaåm xuaát khaåu.
Moãi quoác gia hay moãi khu vöïc kinh teá cuõng coù heä
thoáng tieâu chuaån chaát löôïng rieâng
3
Toå chöùc Thöïc phaåm vaø Noâng nghieäp
(FAO – Food & Agriculture Organization)
Toå chöùc Söùc khoûe theá giôùi
(WHO – World Health Organization)
Uyû ban Kinh teá Chaâu Aâu
(ECE – Economic Commission of Europe)
Toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån Kinh teá
(OECD – Organization for Economic
Cooperation and Development)
Cô quan quaûn lyù Thöïc phaåm vaø Döôïc phaåm
(FDA – Food & Drug Administration)
4
1. Chaát löôïng rau traùi töôi
1. Chaát löôïng rau traùi töôi
3 nhoùm chaát löôïng lôùn
Yeâu caàu chung toái thieåu ñeå moät saûn phaåm
rau traùi töôi ñöôïc ñöa vaøo thò tröôøng quoác teá
Nhoùm ñaëc bieät
1. Laønh maïnh – khoeû maïnh vaø laønh laën
2. Hoaøn toaøn saïch, khoâng laãn taïp chaát, khoâng coù
muøi vò laï, khoâng ñoïng aåm treân beà maët
Saûn phaåm coù chaát löôïng raát toát, hình daïng, hình thöùc beân
ngoaøi, maøu saéc, muøi vò ñaëc tröng cho gioáng caây troàng
Haàu nhö khoâng coù veát hö hoûng beân ngoaøi
Bao goùi caån thaän, ñeïp
Nhoùm loaïi 1
3. Coù kích thöôùc bình thöôøng vaø hình thöùc beân
ngoaøi phaûi phuø hôïp vôùi gioáng, muøa, nôi saûn xuaát
4. Ñaït ñöôïc ñoä chín ñaûm baûo cho saûn phaåm phaûi ôû
traïng thaùi chaát löôïng toát nhaát
5
Saûn phaåm coù chaát löôïng toát
Khoâng hö hoûng
Bao goùi caån thaän
Nhoùm loaïi 2
Saûn phaåm coù theå coù moät vaøi hö hoûng beân ngoaøi, khoâng aûnh
höôûng ñeán chaát löôïng beân trong
6
Ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu toái thieåu ñaõ neâu treân
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
1. Chaát löôïng rau traùi töôi
Caùc yeáu toá chaát löôïng rau traùi töôi
Hình thöùc
Veû beân
ngoaøi
Kích côõ: ñöôøng kính, khoái löôïng, theå tích
Hình daïng: ñöôøng kính/beà daøy, söï ñoàng ñeàu veà hình daïng
Maøu saéc: söï ñoàng nhaát veà maøu saéc, cöôøng ñoä maøu
Ñoä boùng: Baûn chaát cuûa lôùp saùp beà maët
Hö hoûng: beân ngoaøi, beân trong veà hình thaùi, beänh lyù, dòch teå
Caáu truùc
Ñoä chaéc, ñoä cöùng, ñoä meàm, ñoä gioøn,
Möùc ñoä moïng nöôùc, boät, caùt, dai, xô cuûa thòt traùi
Höông vò
Ñoä ngoït, ñoä chua, ñoä ñaéng, ñoä chaùt, ñoä ñaéng
Chaát thôm: nhöõng hôïp chaát deã bay hôi (aroma)
Nhöõng hôïp chaát khoâng muøi (off-flavor)
Caùc böôùc tieán haønh
Baûo quaûn
Ñoùng goùi
Xöû lyù
Thu hoaïch
Dinh döôõng Carbohydrate bao goàm caû phaàn xô aên ñöôïc
Protein, lipid, vitamin, khoaùng,…
Tính an
toaøn
Ñoäc toá töï nhieân
Ñoäc toá nhieãm (dö löôïng hoaù chaát, kim loaïi naëng)
Vi sinh vaät nhieãm vaø ñoäc toá töø vi sinh vaät
7
8
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Thu hoaïch
Yeâu caàu:
Thu hoaïch
Thu hoaïch ñuùng ñoä chín, thôøi ñieåm
Tieán haønh thu haùi nhanh nhaát,
Tæ leä hö hoûng ít nhaát,
Tieâu phí ít nhaát
Xaùc ñònh ñoä chín thu hoaïch
Thôøi gian thu hoaïch:
Ñoä chín kyõ thuaät
Ñoä chín söû duïng
Ñoä chín sinh lyù
Duïng cuï thu hoaïch: Saøo haùi, dao, keùo, cuoác, caøo
Thang, gheá, ñai an toaøn,
Ñoà chöùa, xe caåu
Tieán haønh thu haùi
Thuû coâng:
Ít hö hoûng saûn phaåm,
Phaân loaïi rau quaû chính xaùc
Naêng suaát thaáp
Thu haùi baèng maùy:
Nhanh, naêng suaát cao
Saûn phaåm ít choïn loïc, giaù trò thaáp
Tyû leä hö hoûng cao
Saùng sôùm, chieàu toái, tröa
Caùc quaù trình thu haùi:
Caét, beû, xoaén, giaät
Ñaøo, nhoå, ngaét, rung
9
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Heä thoáng laéc – thu hoaïch traùi coù muùi
10
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Heä thoáng thu hoaïch 2 thaønh phaàn
Maùy laéc + Maùng höùng traùi coù baêng taûi goùp traùi veà moät thuøng chöùa
Maùy laéc hoaït ñoäng
11
12
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Heä thoáng thu hoaïch döøa
Maùy thu hoaïch nho (caây daïng buïi nhoû, troàng thaønh haøng)
Boä phaän rung, laéc, giaät traùi ñöôïc boá trí beân trong thuøng xe
Maùng höùng traùi noái vôùi heä thoáng gaøu taûi, baêng taûi chuyeån traùi ra thuøng höùng
(coù theå laø moät maùy phaân loaïi)
Hoaït ñoäng cuûa
maùng höùng döøa
Maùng höùng – ht thuyû löïc
Caàn rung – cao tôùi 12m
Khi keïp vaøo thaân
döøa thaønh maùng
thaúng ñöùng
Khi maùy laéc hoaït
ñoäng, thaønh maùng
nghieâng 5o ñeå döøa
laên ra ngoaøi
Khi thu nhaän döøa
thaønh maùng
nghieâng 25o ñeå ñoå
döøa vaøo thuøng höùng
13
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
14
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Thu hoaïch
Xöû lyù tröôùc ñoùng goùi
Muïc ñích:
Sô cheá taïi choã
Boû bôùt caønh, cuoáng, laù, thaân, reã,…
Giaûm thaát thoaùt khoái löôïng vì bay hôi nöôùc vaø hoâ haáp
Giaûm hö hoûng do caønh laù, cuoáng ñaâm thuûng qua
Giaûm khoái löôïng vaän chuyeån veà kho chöùa
Phaân loaïi sô boä ( quaû hö, daäp, vôõ,…)
Chôû veà kho chöùa
Caét tæa: loaïi boû phaàn khoâng söû duïng,
hoaøn thieän giaù trò beà ngoaøi,
giaûm maát nöôùc,
giaûm hö hoûng, ngaên chaën söï
laây lan cuûa veát hö hoûng
Röûa:
Xeáp vaøo ñoà chöùa: soït tre, roå, …
15
chuaån bò cho sphaåm ñaït yeâu caàu ngöôøi mua,
taïo thaønh nhöõng nhoùm SP cuøng chaát löôïng,
khoái löôïng thuaän tieän bao goùi,vaän chuyeån
Haï nhieät ñoä,
Giaûm vsv ngoaøi voû,
Loä ra choã hö hoûng
Taêng gtrò caûm quan
16
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Xöû lyù tröôùc ñoùng goùi
Xöû lyù tröôùc ñoùng goùi
Loaïi nhöïa muû:
Hong khoâ:
Phaân loaïi baèng maùy
Taïo nhöõng veát saãm treân voû traùi
Röûa baèng nöôùc aám (40–50oC) hay dd pheøn chua
Nhanh, naêng suaát cao,
Coù theå töï ñoäng hoùa
Phaân loaïi theo khoái löôïng,
kích thöôùc, maøu saéc,…
Söû duïng quaït gioù laøm khoâ saûn phaåm sau khi röûa
Haønh, toûi ñöôïc saáy nheï laøm voû bì dai hôn
Phaân loaïi saûn phaåm:
Phaân loaïi thuû coâng
Deã daøng ñoùng goùi, baûo quaûn
Coù theå phaân haïng saûn phaåm:
Loaïi 1 – 2 – 3 – 4
Loaïi A – B – C – D
Ngoaïi haïng – I – II – III
Naêng suaát thaáp
Caàn nhieàu coâng nhaân,
Hoã trôï cho phaân loaïi treân maùy,
Nhöõng phaân loaïi ñaëc bieät
Löïa choïn treân nhieàu kieåu baêng taûi
17
18
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Xöû lyù tröôùc ñoùng goùi
Ñoùng goùi
Caùc yeáu toá caàn löu yù khi ñoùng goùi
Baûn chaát saûn phaåm:
Khöû truøng:
Taùo
Khöû truøng baèng hôi noùng hay baèng hoùa chaát
Thöïc hieän
Taïi kho tröôùc ñoùng goùi
Taïi kho tröôùc vaän chuyeån
Treân phöông tieän chuyeân chôû
Bromine Gas 98%
Dowfome 98% (methyl bromide) 32g/m3
Khöû truøng kín, bôm hôi thuoác vaøo
UÛ 2h, sau ñoù thoâng gioù trong 24h baèng quaït
Vaät lieäu bao bì: tre, nöùa, goã, nhöïa, giaáy
Heä thoáng vaän chuyeån: khoaûng caùch, thôøi gian,
phöông tieän vaän chuyeån
Yeáu toá thò tröôøng:
Chi phí:
19
hình daïng, kích thöôùc, ñoä cöùng,
thôøi gian baûo quaûn (shelf-life)
baùn xaù / sieâu thò
khoái löôïng tònh lôùn / nhoû
cho bao bì vaø ñoùng goùi
Nhu caàu thò tröôøng tieâu thuï: aên töôi hay cheá bieán,
deã tính hay khoù tính
20
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Caùc loaïi bao bì
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Ñoùng goùi
Ñoùng goùi
Bao bì khoâng meàm deûo:
Bao bì meàm deûo
Gioû laùt, gioû nhöïa, tuùi xaùch loã, bao xoáp,…
Meàm, khoâng coù hình daïng nhaát ñònh
Chæ chöùa saûn phaåm, khoâng baûo veä saûn phaåm
Cöùng, vöøa chöùa ñöïng vöøa baûo veä
Gioû maây, tre nöùa
Nhieàu daïng, nhieàu kích côõ, thoaùng khí
Reû tieàn, thoâng duïng
Khoâng cöùng laém
Beân trong coù caïnh saéc deã laøm cho quaû chín bò daäp
21
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
22
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Ñoùng goùi
Ñoùng goùi
Bao bì khoâng meàm deûo
Bao bì khoâng meàm deûo
Thuøng goã
Thuøng carton
Choáng va ñaäp cô hoïc toát hôn gioû tre
Thöôøng duøng goã thoâng
Naëng, beà maët xuø xì, khoù veä sinh, daäp quaû
Boå sung lôùp giaáy loùt beân trong, beà maët trôn laùng
23
Hoäp giaáy eùp nhieàu lôùp, ñuïc loã
Thoâng duïng vì nheï, eâm, beà maët nhaün,
Coù theå in nhaõn,
Nhieàu kích côõ
Khoâng cöùng laém, khi bò öôùt meàm ra
Ñaét tieàn, khoâng söû duïng laïi ñöôïc
24
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Ñoùng goùi
Bao bì khoâng meàm deûo
Bao bì cho ngöôøi tieâu duøng
Thuøng nhöïa
Ñoùng goùi
Nhieàu öu ñieåm, khaéc phuïc nhöôïc ñieåm bao bì khaùc
Cöùng, khoûe, beà maët nhaün, nheï, khoâng sôï öôùt,
Deã di chuyeån vaø laøm veä sinh,
Deã thu hoài,
Nhieàu maøu, coù theå in nhaõn
Laøm băng giaáy hay nhöïa kích côõ nhoû,
Beàn, ñeïp, tieän duïng
Coù theå nhìn thaáy saûn phaåm
Keát hôïp vôùi kyõ thuaät MAP
25
2. Quy trình sau thu hoaïch rau traùi
Ñoùng goùi
Ñoùng goùi thuû coâng
Thoâng duïng,
Ít laøm daäp saûn phaåm
Keát hôïp vôùi thieát bò
26
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Ñoä beàn cuûa rau traùi
Laø khaû naêng chòu taùc ñoäng cô hoïc vaø khaû naêng
choáng vsv xaâm nhaäp vaø phaùt trieån
Ñoùng goùi baèng thieát bò
Rau traùi coù ñoä beàn cao thì coù thôøi gian baûo quaûn
daøi hôn
Keát hôïp vôùi MAP
Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoä beàn rau traùi
Ñoä chín,
Gioáng rau traùi,
Caáu taïo bieåu bì,
Moâ cô,
Khaû naêng töï laønh veát thöông cuûa rau traùi
27
28
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Thôøi gian baûo quaûn (shelf-life)
Thôøi gian baûo quaûn (shelf-life)
Laø khoaûng thôøi gian daøi nhaát maø RT vaãn giöõ
ñöôïc tính chaát ñaëc tröng, giaù trò dinh döôõng vaø
chaát löôïng caûm quan khoâng bieán ñoåi ñaùng keå
Phaân loaïi RT theo thôøi gian baûo quaûn
Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán thôøi gian baûo quaûn
Nhieät ñoä,
Ñoä aåm khoâng khí, (ϕkk),
Thaønh phaàn khí quyeån,
Thoâng gioù vaø thoaùng khí,
AÙnh saùng,
Phaân boùn,
Loaïi rau traùi
29
Loaïi
Thôøi gian baûo
quaûn
Thí duï
Daøi
1 – 2 thaùng
Cam, böôûi, leâ, taùo, bí,
haønh toûi
Ngaén
1 – 2 tuaàn
Xoaøi, nhaõn, döùa, döa haáu,
caø chua, döa chuoät
Raát ngaén
1 - vaøi ngaøy
Maõng caàu, rau aên laù, …
30
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Nguyeân taéc baûo quaûn
Nguyeân nhaân gaây hö hoûng rau traùi töôi
Cô hoïc
Nhoùm 1:
Nhoùm 2:
Nhoùm 3:
Baûo toaøn söï soáng,
Döïa vaøo khaû naêng töï ñeà khaùng, vaø ñoä beàn
cuûa rau traùi trong ñieàu kieän thöôøng,
Thöông toån beân ngoaøi do bò daäp vôõ (coù theå thaáy ñöôïc)
Thöông toån beân trong (veát thaâm)
Bieán ñoåi sinh lyù – quaù trình chín
Caáu truùc meàm daàn laøm giaûm ñoä beàn cô hoïc,
Deã bò vi sinh vaät taán coâng gaây hö thoái
Nhöõng phaûn öùng chuyeån hoùa do enzym taïo neân muøi laï,
vò laï, bieán ñoåi maøu saéc, giaûm giaù trò dinh döôõng
laøm chaäm, öùc cheá hoaït ñoäng soáng cuûa rau traùi
vaø vi sinh vaät baèng caùch taïo ra moâi tröôøng
khoâng thuaän lôïi.
Vi sinh vaät
Ñình chæ söï soáng cuûa nguyeân lieäu vaø vsv
Nguyeân lieäu maát ñi tính khaùng khuaån
Phaûi coù bieän phaùp choáng taùi nhieãm.
Coân truøng
31
Traùi non bò nhieãm vsv tieàm aån
Traùi sth nhieãm vsv qua choã xaây xaùt, daäp, vôõ
Vsv phaùt trieån trong thôøi gian baûo quaûn
o Ñeû tröùng treân traùi, saâu non phaùt trieån gaây hö hoûng
o Caén thuûng traùi, thuùc ñaåy quaù trình chín
32
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Baûo quaûn ôû ñieàu kieän thöôøng
Baûo quaûn ôû ñieàu kieän thöôøng
Kho ñôn giaûn
Ñieàu kieän thöôøng: laø ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm khoâng khí
bình thöôøng, tuøy thuoäc vaøo bieán ñoäng cuûa thôøi tieát
Thöôøng ñaët taïi nôi saûn xuaát
Laøm baèng vaät lieäu nheï vaø neàn ñaát neän,
hoaëc loùt vaùn
Phaûi coù maùi che vaø naép môû ñöôïc ôû maùi vaøo
ban ñeâm ñeå thoaùt khí noùng thay khí laïnh
Boá trí raõnh thoâng gioù
Lôïi duïng nhieät ñoä laïnh ban ñeâm vaø cao ñoä khi xaây kho
Thoâng thoaùng gioù: giuùp nhieät ñoä kho baûo quaûn ít bò thay ñoåi
do hoâ haáp cuûa rau traùi
Ñoái löu KK töï nhieân hay cöôõng böùc
Coù theå taêng cöôøng laøm laïnh theâm baèng xoái töôùi, boác hôi
(raûi
nöôùc xuoáng töôøng ñaát, leân maùi)
33
34
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Baûo quaûn ôû ñieàu kieän thöôøng
Baûo quaûn ôû ñieàu kieän thöôøng
Ñoå ñoáng
Ñaøo hoá noâng, neän chaët ñaùy hoá, loùt rôm raï
Phuû baït ñeå ngaên möa hay nhieät ñoä cao ban ngaøy
Phaûi coù oáng thoâng hôi vaø maùng thoaùt nöôùc
Baûo quaûn nhôø cao ñoä
Ñoä cao:
Leân ñoä cao 1Km, nhieät ñoä giaûm 10oC,
Coù theå xaây kho ôû treân ñoài cao
Haàm baûo quaûn:
Haøo daøi 10 – 15m, saâu 0,5 – 0,6m, roäng 0,6 – 1m
Laøm ñaát tôi xoáp, ñaùy neän chaët baèng ñaát seùt
Maët ñaùy nghieâng ñeå khoâng uùng nöôùc, loùt rôm raï.
Phaûi coù oáng thoâng hôi
Baûo quaûn caùc loaïi rau quaû coù ñoä beàn cao
35
36
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Yeáu toá ñieàu khieån trong kho laïnh
Baûo quaûn ôû ñieàu kieän laïnh
Thoâng soá kyõ thuaät
Kho laïnh
Nhieät ñoä thaáp vaø ñoä aåm kk cao seõ öùc cheá hoaït ñoäng soáng
cuûa vsv, giaûm hoaït tính enzym vaø giaûm quaù trình hoâ haáp
Ñoái löu khí laïnh töï nhieân hay cöôõng böùc
Caàn haï nhieät vaø naâng nhieät sô boä tröôùc khi ñöa vaøo hay
ñöa ra khoûi kho laïnh
Phaûi veä sinh kho laïnh ñònh kyø, traùnh laây nhieãm, muøi laï
Nhieät ñoä baûo quaûn, oC
Loaïi RQ
Citrus
Caø chua
Chuoái
Döa chuoät
Xanh
Chín
4
10
12
10
1–2
1
11 – 13
–
–
–
–
6
12
14
12
Loaïi traùi
Taùo
Maêng taây
Cuû caûi
Boâng caûi xanh
Baép caûi
Döa leo
Haønh xanh
Rau xanh
Möôùp
Ñaøo
Ñaäu haït
Tieâu
Khoai taây
Bí ngoâ
Daâu
Baép ngoït
Khoai lang
Caø chua
Cuû caûi vaøng
Döa haáu
R,F,H
H,I
R
I
R,F
F,H
H,I
H,I
R,F
F,H
F,H
R,F
R,F
R,F
R,F
H,I
R
R,F
R
R
Nhieät doä
toái öu.
(F)
30-40
36
32
32
32
45-50
32
32
45-50
32
32
45-50
38-40
45-50
32
32
55
45-50
32
50-60
Nhieät ñoä
Laïnh ñoâng **
(F)
29
31
30
31
30
31
30
30
29
30
31
31
31
31
31
31
31
31
30
31
RQ oân ñôùi
RQ caän nhieät ñôùi
RQ nhieät ñôùi
Ñoä aåm töông ñoái khoâng khí, %
Rau quaû thöôøng
Caùc loaïi cuû
Chuyeån ñoäng kk trong kho laïnh, m/ph
Thôøi gian laøm laïnh, h
Boá trí caùc palette, cm
Caùch saøn
Caùch traàn
Caùch nhau
Loái ñi
Phaàn loã thoaùng khí treân bao bì, %
Taùc nhaân laïnh thöôøng duøng laø
37
Yeâu caàu veà ñieàu kieän baûo quaûn laïnh
Pphaùp
laøm laïnh
thích hôïp*
Nhieät ñoä,
oC
Ñoä aåm
toái öu
(%)
Thôøi gian
baûo quaûn
90-95
95-100
98-100
95-100
98-100
95
95-100
95-100
90-95
90-95
95-98
90-95
90-95
95
90-95
95-98
90
90-95
95
90
1-12 thaùng
2-3 tuaàn
4-6 thaùng
2 tuaàn
1-6 thaùng
2 tuaàn
3-4 tuaàn
1-2 tuaàn
7-10 ngaøy
2-4 tuaàn
1-2 tuaàn
2-3 tuaàn
5-8 thaùng
1-2 tuaàn
5-7 ngaøy
5-8 ngaøy
6-12 thaùng
1 tuaàn
4-5 thaùng
2-3 tuaàn
* R -- room cooling; F -- forced-air cooling; H -- hydrocooling; I -- icing.
(Source: USDA Handbook No. 66)
** Chuù yù: Vaøi loaïi rau traùi coù theå bò bò hö hoûng ôû nhieät ñoä 10-20 F cao hôn nhieät ñoä ñoâng ñaù
32oF = 0oC; 36oF = 2oC; 40oF = 4,5oC; 45oF = 7oC; 50oF = 10oC; 55oF = 13oC; 60oF = 15oC; 65oF = 18oC; 70oF =39
21oC;
Giaù trò
0–2
2–7
7 – 13
85 – 95
60 – 70
60–120
0,4 – 6 – 12
15
> 40
15
> 100
5–6
Freon hay NH3
38
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Kho laïnh ñoái löu töï nhieân
Kho laïnh ñôn giaûn nhaát
Khí laïnh thoaùt ra töø maùy laïnh seõ löu chuyeån töï nhieân trong kho vaø
laøm laïnh saûn phaåm
Toác ñoä laøm laïnh chaäm, khoâng phuø hôïp ñoái vôùi nhöõng saûn phaåm
caàn haï nhieät ñoä nhanh
Khoâng hieäu quaû cao ñoái vôùi nhöõng bao bì kín vaø saép xeáp daøy ñaëc
Duøng ñeå haï nhieät sô boä (ít hieäu quaû)
Duøng ñeå laøm laïnh saûn phaåm (toán nhieàu naêng löôïng vaø thôøi gian)
Duøng ñeå löu tröõ saûn phaåm ñaõ ñöôïc laøm laïnh (tieâu toán ít naêng
löôïng laïnh)
Ñeå taêng cöôøng hieäu quaû vaø tieát kieäm naêng löôïng laïnh caàn phaûi saép
xeáp, boá trí caùc thuøng saûn phaåm hôïp lyù ñeå doøng khí laïnh coù theå ñi
40
ñeán moïi vò trí trong phoøng laïnh
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Kho laïnh ñoái löu töï nhieân
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Kho laïnh ñoái löu cöôõng böùc
Söû duïng quaït ñaåy doøng khí laïnh ñi qua caùc thuøng chöùa sphaåm
Taêng toác ñoä laøm laïnh 75–90% so vôùi kho laïnh ñoái löu töï nhieân
Coù theå aùp duïng ñeå laøm laïnh cho nhieàu loaïi rau traùi vaø nhieàu
loaïi bao bì khaùc nhau
Do toác ñoä doøng khí taêng neân toån thaát khoái löôïng do bay hôi
nöôùc taêng
Coâng suaát maùy laïnh cuõng phaûi cao hôn ñeå laøm laïnh cho doøng
khí löu chuyeån nhanh
41
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Kho laïnh ñoái löu cöôõng böùc
Keøm theo quaït caàn thieát keá theâm heä thoáng ño nhieät ñoä vaø ngaét
maïch töï ñoäng. Khi khoái saûn phaåm ñaõ ñaït ñöôïc nhieät ñoä caàn
thieát, quaït seõ ngöng hoaït ñoäng, tieát kieäm naêng löôïng vaø giaûm
42
bay hôi nöôùc
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Laøm laïnh öôùt (hydrocooling)
Phoå bieán ñeå laøm laïnh sô boä (precooling), naêng suaát cao
Coù theå haï nhieät ñoä cho nhieàu loaïi saûn phaåm khoâng nhaïy caûm
vôùi ñoä aåm öôùt
Duøng nöôùc laïnh toác ñoä 40–80 L/ph.m2 chaûy töï do qua saûn
phaåm haï nhieät ñoä raát nhanh
Coù theå duøng nöôùc saïch hay dung dòch chöùa 100ppm HCl
Thuøng chöùa phaûi coù loã thoaùt ôû ñaùy, khoâng hö hoûng khi öôùt
Vôùi nhöõng löu löôïng vaø nhieät ñoä khaùc nhau, nöôùc coù theå haï
nhieät ñoä nhanh gaáp 15 laàn khoâng khí
Thôøi gian laøm laïnh 10’ ñeán 1h
Laøm laïnh ñoái löu cöôõng böùc
kieåu töôøng laïnh
Laøm laïnh ñoái löu cöôõng böùc43
kieåu zic zac
Tieâu toán khaù nhieàu naêng löôïng laøm laïnh nöôùc
44
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Laøm laïnh öôùt (hydrocooling)
Laøm laïnh baèng ñaù (top/liquid icing)
Thöôøng duøng ñeå haï nhieät sô boä caùc loaïi quaû nhoû, cöùng
Cuõng duøng baûo quaûn laïnh ôû nhöõng nôi khoâng coù kho laïnh
hay treân caùc phöông tieän vaän chuyeån
Phaûi söû duïng bao bì khoâng thaám nöôùc
Phuû ñaù (top icing): Ñaù ñaäp nhoû troän vôùi saûn phaåm, tyû leä 1:1
veà khoái löôïng, ñöôïc ñoå leân treân thuøng saûn phaåm baèng
tay hay baèng maùy
Öôùp nöôùc ñaù (liquid icing): moät hoãn hôïp nöôùc vaø ñaù ñöôïc
bôm vaøo thuøng saûn phaåm baèng voøi bôm khoâng caàn dôû
töøng palette leân
Toác ñoä haï nhieät nhanh, ñaëc bieät coù hieäu quaû ñoái vôùi khoái
saûn phaåm daøy ñaëc khoâng theå duøng khoâng khí laïnh
45
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Laøm laïnh baèng boác hôi nöôùc
Phöông phaùp naøy khaù hieäu quaû veà maët naêng löôïng. 1Kg ñaù
coù theå haï nhieät ñoä 3Kg saûn phaåm töø 30oC xuoáng 4oC
46
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Laøm laïnh baèng boác hôi nöôùc
Ñaây laø phöông phaùp hieäu quaû vaø ít chi phí ñeå taïo ra moät
baàu khí quyeån coù nhieät ñoä thaáp vaø ñoä aåm cao ñeå laøm
laïnh saûn phaåm
Trong phoøng laïnh xaûy ra ñoàng thôøi 2 quaù trình laøm boác
hôi nöôùc vaø laøm öôùt saûn phaåm, vôùi söï coù maët cuûa doøng
khoâng khí khoâ
Phöông phaùp naøy coù hieäu quaû cao khi ñoä aåm doøng
khoâng khí nhoû hôn 65%
Chæ coù theå laøm giaûm nhieät ñoä saûn phaåm töø 5 – 8oC,
Hieäu quaû laøm laïnh chòu aûnh höôûng cuûa thôøi tieát
47
48
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Laøm laïnh baèng chaân khoâng
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Thay ñoåi thaønh phaàn khí quyeån
Ñieàu khieån khí quyeån
Controlled Atmosphere (CA)
Noàng ñoä O2 thaáp hôn vaø CO2 cao hôn
so vôùi khoâng khí töï nhieân.
Kieåm tra, ño ñaïc vaø ñieàu chænh trong
suoát thôøi gian baûo quaûn.
Hieäu quaû cao ñoái vôùi saûn phaåm coù tyû soá S/V cao, nhö rau laù, raát
nhaïy caûm, deã hö hoûng vôùi nöôùc vaø doøng khí laïnh cöôõng böùc
Saûn phaåm ñöôïc chöùa trong moät khoang chöùa roäng baèng kim
loaïi, noái vôùi heä thoáng huùt chaân khoâng (4,6mmHg)
Chaân khoâng seõ laøm boác hôi nöôùc nhanh töø beà maët saûn phaåm
laøm nhieät ñoä giaûm khoaûng 5 – 6oC
Ñoä aåm giaûm 1%, caàn phaûi boå sung nöôùc baèng caùch phun söông
49
Phöông phaùp naøy coù hieäu quaû cao nhöng chi phí ñaét
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Loaïi rau quaû
Noàng
ñoä O2
thaáp
nhaát
vaø
CO2
cao
nhaát
khi
baûo
quaûn
rau
traùi
CO2 (%)
Taùo
2
2
5
3
Chuoái
5
_
Boâng caûi xanh
15
1
Baép caûi
5
2
Caø roát
4
3
Suùp lô
5
2
Chanh
_
5
Döa chuoät
10
3
Rau dieáp
1
2
Haønh
10
1
Ñaäu
7
5
Leâ
5
2
Khoai taây
10
10
Rau Bina
20
_
Daâu
20
2
Baép
20
_
Caø chua
2
3
Modified Atmosphere (MA)
Khí quyeån khaùc vôùi khoâng khí töï nhieân,
ñöôïc ñöa vaøo töø luùc baét ñaàu baûo quaûn
Giöõ nguyeân vaø khoâng ñieàu chænh trong thôøi
gian baûo quaûn
50
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
CAS – Controled Atmosphere Storage
Kieåm soaùt khoâng khí taïi kho baûo quaûn
O2 (%)
Leâ taøu
Ñieàu chænh khí quyeån
Ñieàu khieån thaønh phaàn khí quyeån vó moâ treân töøng kho baûo quaûn
Ñieàu chænh noàng ñoä N2, O2, CO2
Tröôøng hôïp ñaëc bieät, söû duïng CO, SO2, N2O3, O3 hay Cl2 (haïn cheá
vì aûnh höôûng ñeán ATTP, caûm quan vaø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng)
Phöông phaùp naøy coù theå baûo quaûn rau traùi ñeán 6 – 9 thaùng
CAS töï nhieân: RT hoâ haáp seõ tieâu thuï O2 vaø thaûi ra khí CO2
CAS nhaân taïo: cho khoâng khí ñaõ thay ñoåi thaønh phaàn (ruùt bôùt O2,
boå sung CO2 vaø caùc loaïi khí khaùc) vaøo kho
51
52
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
CAS – Controled Atmosphere Storage
Kieåm soaùt khoâng khí taïi kho baûo quaûn
CAS – Controled Atmosphere Storage
Kieåm soaùt khoâng khí taïi kho baûo quaûn
53
54
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Ñieàu khieån thaønh phaàn KQ vi moâ, treân töøng caù theå, ñôn vò SP
Taïo moät lôùp maøng moûng bao boïc coù tính thaåm thaáu choïn loïc ñoái vôùi
caùc loaïi khí, vôùi muïc ñích thay ñoåi thaønh phaàn khí quyeån
chung quanh traùi, haïn cheá hoâ haáp vaø hoaït ñoäng vsv
Saùp saùp loâng cöøu, saùp ong, parafin
Chitosan töø chitin trong voû toâm, mai ruøa,
polymer sinh hoïc, khaùng naám,
töï phaân huûy, maøng choáng thaám
nhuùng vaøo dd chitosan ôû 40o
vôùt raùo vaø laøm khoâ taïo maøng.
PE(LD), PVC choáng thaám cao, trong, beàn, ñeïp
PMA – Passive MA: maøng MA thuï ñoäng – töï nhieân
AMA – Active MA: maøng MA hoaït ñoäng – nhaân taïo
MAP – MA Packaging: duøng maøng bao nhö laø bao bì SP
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Modified Atmosphere Packaging (MAP)
Söû duïng bao bì ñeå thöïc hieän baûo quaûn MA
MA – Modified Atmosphere
Ñieàu chænh khí quyeån
Caùc loaïi maøng
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
55
Saûn phaåm seõ töï taïo moâi tröôøng khí quyeån khi ñöôïc ñoùng goùi
vaøo nhöõng maøng bao plastic coù tính thaám khí khaùc nhau
Bao bì phaûi coù hình thöùc ñeïp, vöøa coù taùc duïng baûo quaûn vöøa
duøng ñeå bao goùi saûn phaåm
Caùc loaïi bao bì söû duïng cho ñoùng goùi MAP bao goàm:
Low density polyethylene (LDPE)
High density polyethylene (HDPE)
Polypropylene (PP)
Polystyrene (PS)
Polyvinylchloride (PVC)
Polyvinylidine chloride (PVDC)
Ethylvinyl alcohol (EVOH)
Ethylenevinyl acetate (EVA)
56
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Modified Atmosphere Packaging (MAP)
Söû duïng bao bì ñeå thöïc hieän baûo quaûn MA
Baûo quaûn baèng hoùa chaát
Taùc duïng cuûa hoùa chaát baûo quaûn
ÖÙc cheá sinh tröôûng: chaäm quaù trænh sinh lyù, naåy maàm
Ñình chæ hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät vì coù khaû naêng thaám
vaøo teá baøo vaø lieân keát vôùi protein cuûa chaát nguyeân
sinh, laøm teâ lieät vaø ngöøng hoaït ñoäng soáng cuûa VSV
Nhöôïc ñieåm
Bieán ñoåi chaát löôïng rau traùi, taïo muøi vò khoâng toát
Coù theå gaây ngoä ñoäc caáp tính, maõn tính
Yeâu caàu ñoái vôùi chaát baûo quaûn
57
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Dieät ñöôïc vsv ôû lieàu löôïng thaáp döôùi möùc nguy hieåm ñoái
vôùi söùc khoûe con ngöôøi
Khoâng taùc duïng tôùi caùc thaønh phaàn trong thöïc phaåm
58
Deã taùch khoûi saûn phaåm khi caàn söû duïng
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Baûo quaûn baèng hoùa chaát
Teân hoaù chaát
Taùc duïng
CaCl2
Taêng ñoä cöùng cho quaû, giaûm
tyû leä daäp
Ethanol
ÖÙc cheá sinh toång hôïp ethylen,
quaû laâu chín hôn
Cytokinin
ÖÙc cheá söï phaân giaûi cuûa
protein
M-1: ester cuûa acid
α- Naphtylacetic vaø
röôïu metylic
Raéc leân khoai taây ngaên moïc
maàm
MH4O: hydrazite cuûa
acid malic
Caùch söû duïng
Ghi chuù
Taùc duïng
Coù theå duøng nöôùc döøa
thay cho cytokinin
Daïng boät mòn, tyû leä
3,5% trong ñaát seùt
Daïng hôi, ít ñoäc haïi, laøm heùo
ruïng maàm non
KP2:
pentachlonitrobenzen
Phun leân baép caûi ñeå dieät naám,
ñoäc tính cao
Topxin M:
Thiophtanatmetyl
C12H24N4O4S2
Dieät naám maïnh ôû nhieät ñoä
thaáp, thôøi gian taùc duïng
nhanh, keùo daøi, khoâng ñoäc haïi
Tieâu dieät vsv
ÖÙc cheá quaù trình sinh lyù ñoái vôùi rau traùi töôi
Caùc tia phoùng xaï
Tia aâm cöïc – tia β:
doøng e toác ñoä cao. Ñoä xuyeân thaáu keùm,
thôøi gian tieâu dieät vsv ngaén (vaøi giaây).
Tia Ronghen (X) – tia γ: soùng ñieän töø ngaén Ñoä xuyeân thaáu cao,
thôøi gian tieâu dieät vsv daøi (10–30ph)
Dung dòch muoái Na
0,25% phun leân rau traùi
Röôïu nonilic
Baûo quaûn baèng chieáu xaï
Lieàu löôïng phoùng xaï
Daïng boät vôùi ñaát seùt
59
Laø naêng löôïng phoùng xaï ñöôïc haáp thuï bôûi 1kg vaät chaát
Rad = 10-3 Krad = 10-6 Mrad = 10-2 J/kg = 10-2Gy
Phuï thuoäc vaøo naêng löôïng böùc xaï, thgian chieáu xaï,
khoaûng caùch ñeán SP
60
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Baûo quaûn baèng chieáu xaï
Baûo quaûn baèng chieáu xaï
AÛnh höôûng tia böùc xaï
Moâ hình heä thoáng chieáu xaï
baèng maùy gia toác electron
Moâ hình thieát bò söû duïng
maùy gia toác electron
1: cöïc aâm, 2: cöïc döông,
3: nam chaâm ñieän, 4: oáng cathode (CRT)
61
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Hieäu quaû tuyø loaïi tia phoùng xaï (Tia β > tia α > tia X)
Tính chaát caûm quan cuûa rau traùi bò giaûm,
Giaù trò dinh döôõng giaûm
Coù theå coù taùc ñoäng phuï khoâng toát, khoâng chín
Caùc thaønh phaàn hoùa hoïc cuõng bò aûnh höôûng:
Glucid: khaù beàn, oxy hoaù, thuyû phaân
Vitamin: khaù nhaïy caûm
Vitamin C
:
maát nhanh
Vitamin A
:
1,25 MRad maát 50%.
Vitamin E
:
3 MRad maát 60% (neáu coù O2).
Vitamin K
:
> 5 MRad.
Protein, lipid: Oxy hoùa taïo muøi vò khoù chòu.
Enzyme: beàn. Enzyme peroxydase, catalase chæ bò voâ hoaït khi
62
lieàu löôïng chieáu xaï > 8 MRad
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Baûo quaûn baèng chieáu xaï
Aûnh höôûng cuûa chieáu xaï ñeán chaát löôïng moät soá loaïi rau traùi töôi
Hieäu quaû
Taùc ñoäng coù lôïi
Lieàu xaï (kGy)
Toûi, haønh
khoai taây
Öùc cheá hoaëc laøm chaäm
quaù trình naûy maàm
0,05-0,15
Chuoái, xoaøi,
ñu ñuû
Laøm chaäm quaù trình
chín vaø laõo hoùa
0,1-1,0
Lieàu xaï khuyeán caùo öùc
cheá yeáu VSV gaây beänh
Caø roát,
Naám rôm
Laøm chaäm quaù trình
sinh tröôûng
1,0-2,0
Nguyeân lieäu coù theå bò
hoùa naâu
Caùc loaïi rau laù
Öùc cheá phaùt trieån VK
Daâu taây, maän ,
mô , sung
Öùc cheá söï phaùt trieån
cuûa naám moác
1,0-2,5
Thòt quaû bò meàm neáu
lieàu xaï lôùn hôn 2 kGy
Hieäu quaû
khoâng roõ reät
Thôm, vaûi, döa
gang
Ít aûnh höôûng ñeán tính
chaát sinh lyù cuûa quaû
0,2-2,0
Lieàu xaï khuyeán caùo öùc
cheá yeáu VSV gaây beänh
Khoâng coù lôïi
cho quaù trình
baûo quaûn rau
quaû töôi
Ñaøo, quít
Coù lôïi cho
quaù trình baûo
quaûn rau quaû
töôi
Loaïi rau quaû
Leâ
Sô ri
Döa leo, chanh
Bô
Taùc ñoäng phuï
1-2
Giaûm tính chaát caûm quan
1,50-1,75
Thuùc ñaåy quaù trình chín
2,0-2,5
Moâ hình phoøng xöû lyù chieáu xaï
Giaûm tính chaát caûm quan
2
Phaân huûy caùc chaát muøi
0,2
Thòt vaø voû quaû hoùa naâu
63
64
3. Caùc phöông phaùp baûo quaûn rau traùi
Baûo quaûn baèng aùp suaát thaáp
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
Caùc yeáu toá tröôùc thu hoaïch
Traùi caây
Aùp suaát,
mmHg
Thôøi gian BQ
So vôùi BQ
thöôøng
Ñaøo
102
90 ngaøy
60 ngaøy
Leâ
461
208
102
5 thaùng
7 thaùng
8 thaùng
3,5 thaùng
3,5 thaùng
3,5 thaùng
Taùo
278
3,5 thaùng
2,5 thaùng
Caø chua
278
102
87 ngaøy
100 ngaøy
65 ngaøy
65 ngaøy
Yeáu toá thôøi tieát
Nhieät ñoä
Nhieät ñoä cao > 25oC
+ giaûm löôïng canotenoid (giaûm lycopene caø chua)
+ giaûm quaù trình quang hôïp (giaûm tích luyõ tinh boät)
+ taïo caùc veát chaùy naéng, ñoám naâu treân laù, traùi, thaân
Nhieät ñoä thaáp
- voû saãm maøu (voû khoai taây troàng ôû döôùi 10oC
- taêng khaû naêng hö hoûng
- thòt traùi coù ñoám naâu (traùi döùa)
- taêng moät ít protein, tinh boät
65
66
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
Caùc yeáu toá tröôùc thu hoaïch
Caùc yeáu toá tröôùc thu hoaïch
Yeáu toá thôøi tieát
Yeáu toá thôøi tieát
Cöôøng ñoä aùnh saùng
AÙnh saùng
laø ñoäng löïc cho quaù trình quang hôïp,
ñaåy maïnh quaù trình hoâ haáp,
ñaåy maïnh caùc phaûn öùng oxy hoaù
Traùi ôû vuøng nhieät ñôùi coù haøm löôïng chaát khoâ hoøa tan cao,
giaûm löôïng acid höõu cô, ngoït vaø thôm hôn
AÙnh saùng tröïc tieáp seõ giaûm ñoä töôi, giaûm khoái löôïng vaø
taêng ñoä daøy voû
Moät soá loaïi caây troàng khoâng chòu ñöôïc aùnh saùng quaù gaét,
phaûi ñöôïc troàng trong nhaø, coù che ñaäy (naám)
67
Ñoä aåm töông ñoái khoâng khí
Ñoä aåm khoâng khí cao:
@ traùi seõ taêng kích thöôùc, taêng ñoä chaéc
@ taêng haøm löôïng chaát khoâ hoøa tan
@ muøi vò cuûa moät soá loaïi traùi (xoaøi) seõ bò keùm ñi
Toác ñoä gioù
Toác ñoä gioù taêng:
@ taêng quaù trình boác hôi nöôùc, laøm cho laù heùo
@ taïo ra nhieàu veát seïo treân voû traùi (chuoái)
68
@ giaûm kích thöôùc vaø taêng hö hoûng
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
Caùc yeáu toá tröôùc thu hoaïch
Caùc yeáu toá tröôùc thu hoaïch
Yeáu toá gieo troàng
Yeáu toá gieo troàng
Töôùi tieâu
AÛnh höôûng cuûa phaân boùn ñeán haøm löôïng carotenoid cuûa caø roát
mg / Kg khoái löôïng töôi
Cung caáp ñuû nöôùc theo nhu caàu cuûa töøng loaïi caây
(haøng ngaøy, haøng tuaàn, haøng thaùng, hay haøng naêm)
Möa nhieàu töôùi ít, coù bieän phaùp traùnh ngaäp uùng, che ñaäy
Möa ít, thieáu nöôùc thì phaûi töôùi cho ñuû
Dö nöôùc: traùi taêng pH, giaûm ñoä khoâ, maøu, ñoä chaéc deã daäp
Thieáu nöôùc: traùi seõ khoâ heùo, keùm phaùt trieån veà kích thöôùc
Loaïi phaân boùn
Ñoä maøu môõ cuûa ñaát
Caùc loaïi chaát khoaùng (ña löôïng NPK, vi löôïng,…)
Boå sung khoaùng cho caây baèng caùc loaïi phaân boùn,
Caûi taïo ñaát baïc maøu (boùn phaân chuoàng, thaân, laù, traùi, xaùc ñv)
69
Dö hay thieáu khoaùng ñeàu khoâng toát
-- -- -- -N P K Mg
-- P K Mg
N – K Mg
N P – Mg
N P K --
Β-carotene
α-carotene
Xanthophyll
105,7
134,3
143,5
122,7
149,9
137,3
44,0
51,9
47,8
55,2
59,4
59,4
10,1
17,2
14,1
11,9
14,7
12,7
70
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
Caùc yeáu toá tröôùc thu hoaïch
Caùc yeáu toá tröôùc thu hoaïch
Yeáu toá gieo troàng
Yeáu toá gieo troàng
Caùc loaïi hoùa chaát phun vaøo caây
Gioáng caây troàng
Gioáng caây troàng quy ñònh hình daïng, kích thöôùc, chaát löôïng
cho saûn phaåm rau quaû
Baèng CNSH (bieán dò, di truyeàn, caûi taïo gen), taïo ra nhöõng
gioáng môùi ñaùp öùng vôùi yeâu caàu ñaët ra
Coù theå nhaân gioáng töø nhöõng boä phaän cuûa caây coù khaû naêng
phaùt trieån thaønh caây môùi nhö haït khoâ, caây con, caønh chieát, choài
caây (thanh long)
Caàn phaûi baûo veä tính ñoäc quyeàn cuûa gioáng caây troàng,
71
Thuoác baûo veä thöïc vaät (TBVTV)
Ñeå phoøng ngöøa saâu beänh gaây haïi trong saûn xuaát NN
Khoâng söû duïng TBVTV thì 50% muøa maøng bò phaù haïi
ÔÛ VN hieän moãi naêm tieâu thuï treân 30.000 taán TBCTV
Coù nhieàu caùch phaân loaïi TBVTV döïa vaøo caáu taïo hoùa hoïc
hay muïc ñích söû duïng (dieät naám, dieät coû daïi, dieät chuoät,
dieät oác böôu vaøng)
TBVTV coù theå gaây ñoäc neáu khoâng tuaân thuû caùch söû duïng
Thuoác ñieàu hoøa taêng tröôûng
Kích thích sinh tröôûng (KTST): Auxine, Citoquinin, Giberellic Acid
ÖÙc cheá sinh tröôûng (UCST): Abscisic acid, Ethylene, Ethephone
72
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
Ñieàu kieän vaän chuyeån
Ñöôøng boä
Ñieàu kieän vaän chuyeån
Xe taûi kín
Tieän lôïi, linh ñoäng, phaân phoái taän nôi, giaù thaáp
chôû haøng treân nhöõng ñoaïn ñöôøng raát ngaén
trong thaønh phoá, ñeå traùnh thaát thoaùt,
Xe taûi hôû
ñöôøng vaän chuyeån ngaén neân chæ caàn thoâng
gioù töï nhieân,
mui xe che baït, cuoän laïi khi boác dôû haøng
73
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
74
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
Ñieàu kieän vaän chuyeån
Ñieàu kieän vaän chuyeån
Toa container
Xe container
Coù heä thoáng laøm laïnh hay heä thoáng thoâng gioù cöôõng böùc
Chuyeân chôû haøng cao caáp, hay caàn vaän chuyeån ñi xa
Kieåu container rôøi
Ñaàu maùy keùo, thaân xe phaúng, coù theå saép moät hay vaøi C rôøi
C laø bao bì giöõ laïnh, giöõ nhieät ñoä sp coù töø tröôùc
C khoâng töï taïo ñoä laïnh, xeáp vaøo trong nhöõng khoang laïnh
75
Ñaàu maùy keùo vaø moät container coù baùnh xe, ñöïôc gaén vôùi ñaàu
maùy keùo theo keát caáu gioáng toa xe löûa
Loaïi container naøy coù theå töï thoâng thoaùng gioù baèng quaït hay
töï taïo ñoä laïnh baèng heä thoáng laøm laïnh khoâng khí vaø quaït thoåi
Naêng löôïng söû duïng laáy töø ñaàu maùy keùo
Kieåu xe naøy coù theå duøng ñeå vaän chuyeån saûn phaåm ñi xa
Toa container chôû rau traùi coù
heä thoáng quaït gioù
Toa container chôû rau traùi coù76
heä thoáng maùy laïnh
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
Ñieàu kieän vaän chuyeån
Ñöôøng thuûy
Phaûi keát hôïp vôùi vaän chuyeån baèng xe taûi
töø kho ra beán taøu vaø töø beán taøu veà kho
Phí chuyeân chôû thaáp hôn caùc phöông tieän
vaän chuyeån khaùc
Thôøi gian vaän chuyeån daøi
Ñieàu kieän vaän chuyeån
Ñöôøng thuûy
Taøu lôùn
ñoùng haøng trong container hay ñoå ñoáng,
coù heä thoáng laïnh, vaän chuyeån ñöôøng daøi
löôïng haøng lôùn, boác dôõ baèng caåu hay baêng taûi
Ghe, canoâ, taøu nho
khoâng coù kho laïnh
boác dôõ thuû coâng, löôïng chôû ít
vaän chuyeån ñöôøng ngaén, noäi ñòa
77
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
78
4. Caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng rau traùi töôi
Ñieàu kieän vaän chuyeån
Ñieàu kieän vaän chuyeån
Ñöôøng haøng khoâng
Ñöôøng thuûy
Vaän chuyeån theo doøng nöôùc
Phöông thöùc vaän chuyeån coù chi phí cao nhaát
Thôøi gian vaän chuyeån nhanh nhaát
Giöõ ñöôïc chaát löôïng cho saûn phaåm toát nhaát
Thöôøng duøng cho saûn phaàm coù giaù trò cao, sp traùi vuï,
Keát hôïp vôùi ñöôøng boä (töø saân bay veà kho)
Haøng chuyeân chôû thöôøng chöùa trong khoang haøng hoùa
Coù heä thoáng baûo quaûn laïnh
Container caáu taïo ñaëc bieät, kích thöôùc phuø hôïp,
79
Boác dôû baèng nhöõng palette vaø container baèng nhoâm
80
- Xem thêm -