Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Kế toán - Kiểm toán Kế toán Giáo trình thuế nhà nước- trần trọng khoái...

Tài liệu Giáo trình thuế nhà nước- trần trọng khoái

.PDF
235
401
134

Mô tả:

giáo trình thuế nhà nước- trần trọng khoái
Tr­êng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi Khoa tµi chÝnh - ng©n hµng ---------------------------- gi¸o tr×nh thuÕ nhµ n­íc (§· söa ®æi vµ bæ sung lÇn thø hai) Biªn so¹n : TS. TrÇn Träng Kho¸i L­u hµnh néi bé Hµ Néi – Th¸ng 7 n¨m 2009 Lêi Nãi ®Çu Gi¸o tr×nh ThuÕ ®­îc biªn so¹n dùa trªn quy ®Þnh míi cña c¸c LuËt thuÕ cã hiÖu lùc ®Õn 01/4/2009. Gi¸o tr×nh nµy thay thÕ cho tÊt c¶ c¸c gi¸o tr×nh ®­îc biªn so¹n trong nh÷ng n¨m häc tr­íc ®©y. Gi¸o tr×nh thuÕ tõng b­íc ®­îc hoµn chØnh kh«ng nh÷ng ®¸p øng nhu cÇu ®µo t¹o cña tr­êng mµ cßm lµ tµi liÖu cÇn thiÕt ®èi víi sinh viªn c¸c cÊp häc, c¸c nhµ qu¶n lý nãi chung vµ trong lÜnh vùc thuÕ nãi riªng. Gi¸o tr×nh thuÕ ®· ®­îc Héi ®ång Khoa häc nhµ tr­êng thÈm ®Þnh vµ cho l­u hµnh. Gi¸o tr×nh ®­îc biªn so¹n trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi theo h­íng më cöa vµ héi nhËp, nhiÒu v¨n b¶n liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch thuÕ ®· ®­îc cËp nhËt kÞp thêi. Tuy nhiªn, do c¸c chÝnh s¸ch thuÕ th­êng xuyªn cã sù thay ®æi nªn gi¸o tr×nh biªn so¹n khã tr¸nh khái khiÕm khuyÕt. Khoa Tµi chÝnh - Ng©n hµng mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ch©n thµnh cña c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c nhµ khoa häc trong, ngoµi tr­êng vµ ®ång nghiÖp ®Ó gi¸o tr×nh ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn h¬n. Xin tr©n träng c¶m ¬n. Khoa Tµi chÝnh – Ng©n hµng 3 Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 3 1 9 Mét sè néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ 1.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thuÕ 9 1.1.1. Sù ra ®êi vµ sù ph¸t triÓn cña thuÕ 1.1.2. Kh¸i niÖm vÒ thuÕ 1.1.3. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thuÕ 1.1.4. Chøc n¨ng cña thuÕ 1.1.5. Ph©n lo¹i thuÕ 1.1.6. Sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a thuÕ víi phÝ vµ lÖ phÝ 1.1.7. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cÊu thµnh mét s¾c thuÕ 1.1.8. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam 1.2. Nh÷ng tiªu chuÈn ®¶m b¶o mét chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý 1.2.1. TÝnh c«ng b»ng 1.2.2. TÝnh hiÖu qu¶ 1.2.3. TÝnh minh b¹ch, râ rµng 1.2.4. TÝnh linh ho¹t 1.3. ChÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ n­íc trong tiÕn tr×nh héi nhËp 1.3.1. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi gia nhËp WTO 1.3.2. ¶nh h­ëng cña viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan trong ®iÒu kiÖn héi nhËp 4 9 10 11 12 12 14 15 16 17 17 17 18 18 18 18 18 2 ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng 2.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ GTGT 2.1.1- Kh¸i niÖm 2.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ GTGT 2.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ GTGT trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 2.2Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ GTGT 2.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ GTGT (ng­êi chÞu thuÕ) 2.2.2- §èi t­îng nép thuÕ GTGT (ng­êi nép thuÕ) 2.2.3- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT 2.2.4- Hoµn thuÕ GTGT 2.2.5- N¬i nép thuÕ 19 19 19 19 19 20 20 20 20 26 27 3 ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt 3.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt 3.1.1- Kh¸i niÖm 3.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ TT§B 3.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ TT§B 3.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ TT§B 3.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ TT§B (ng­êi chÞu thuÕ) 3.2.2- §èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ 3.2.3- §èi t­îng nép thuÕ TT§B 3.2.4- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ TT§B 3.2.5- §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ TT§B 3.2.6- KhÊu trõ thuÕ 3.2.7- Gi¶m vµ hoµn thuÕ TT§B 28 28 28 28 28 29 29 29 30 30 33 33 33 4 ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 4.1Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 4.1.1- Kh¸i niÖm 4.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 4.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 4.2Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu 4.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ 4.2.2- §èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ 5 34 34 34 34 34 35 35 35 4.2.3- §èi t­îng nép thuÕ (ng­êi nép thuÕ) 36 4.2.4- C¨n cø tÝnh thuÕ vµ biÓu thuÕ 36 4.2.5- Kª khai thuÕ, nép thuÕ 42 4.2.6- MiÔn thuÕ, xÐt miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ 43 4.2.7- Hoµn thuÕ 45 4.2.8- Truy thu thuÕ 46 4.2.9- QuyÒn, nghÜa vô cña ng­êi nép thuÕ 46 47 4.2.10- Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña c¬ quan h¶i quan 5 ThuÕ Thu nhËp doanh nghiÖp 5.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 5.1.1- Kh¸i niÖm 5.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ TNDN 5.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ TNDN trªn thÕ giíi vµ ë VN 5.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ TNDN 5.2.1- §èi t­îng nép thuÕ 5.2.2- Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ TNDN 5.3- N¬i nép thuÕ 5.3.1- Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh 5.3.2- X¸c ®Þnh sè thuÕ vµ thñ tôc kª khai, nép thuÕ 5.4¦u ®·i thuÕ TNDN 5.4.1- §iÒu kiÖn ¸p dông ­u ®·i thuÕ TNDN 5.4.2- ¦u ®·i vÒ thuÕ suÊt 5.4.3- ¦u ®·i vÒ thêi gian miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ 5.4.4- C¸c tr­êng hîp gi¶m thuÕ kh¸c 5.5- §¨ng ký thuÕ, kª khai thuÕ, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ TNDN 49 49 49 49 49 50 50 50 60 60 60 61 61 62 62 63 63 6 ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n 6.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ TNCN 6.1.1- Kh¸i niÖm 6.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ TNCN 6.1.3- Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ TNCN ë ViÖt Nam 6.2Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ thu nhËp c¸ nh©n 6 64 64 64 64 64 65 6.2.16.2.26.2.36.2.46.2.56.2.66.2.7- Ng­êi nép thuÕ Thu nhËp chÞu thuÕ Thu nhËp ®­îc miÔn thuÕ Gi¶m thuÕ X¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ vµ thu nhËp tÝnh thuÕ ®èi víi c¸ nh©n c­ tró C¨n cø tÝnh thuÕ ®èi víi c¸ nh©n kh«ng c­ tró §¨ng ký thuÕ, khÊu trõ thuÕ, kª khai thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ, hoµn thuÕ 65 65 67 67 68 73 74 7 ThuÕ tµi nguyªn 7.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ tµi nguyªn 7.1.1- Kh¸i niÖm 7.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ tµi nguyªn 7.1.3- Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ tµi nguyªn ë ViÖt Nam 7.2Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ tµi nguyªn 7.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ 7.2.2- §èi t­îng nép thuÕ 7.2.3- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ 7.2.4- §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ 7.2.5- MiÔn, gi¶m thuÕ 78 78 78 78 78 79 79 79 79 83 85 8 PhÝ vµ lÖ phÝ 8.1- Kh¸i niÖm phÝ, lÖ phÝ 8.2- Ph©n lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ 8.2.1- C¸c lo¹i phÝ 8.2.2- C¸c lo¹i lÖ phÝ 8.3Néi dung c¬ b¶n cña phÝ vµ lÖ phÝ 8.3.1- Ph¹m vi ¸p dông 8.3.2- Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh møc thu phÝ, lÖ phÝ 8.3.3- Qu¶n lý, sö dông tiÒn thu phÝ, lÖ phÝ 8.3.4- MiÔn, gi¶m phÝ, lÖ phÝ 8.3.5- §¨ng ký, kª khai, nép vµ quyÕt to¸n phÝ, lÖ phÝ Danh môc phÝ, lÖ phÝ 9 95 ThuÕ nhµ ®Êt 9.1- 86 86 86 86 88 88 88 89 89 89 90 91 Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ nhµ ®Êt 95 7 9.1.1- Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña thuÕ nhµ ®Êt 9.1.2- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ nhµ, ®Êt ë ViÖt Nam 9.2- Néi dung c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch thuÕ ®Êt 9.2.19.2.29.2.39.2.49.2.5- 9.3- 96 Ph¹m vi ¸p dông §èi t­îng ®¸nh thuÕ §èi t­îng kh«ng ®¸nh thuÕ ®Êt §èi t­îng t¹m thêi ch­a thu thuÕ ®Êt Ng­êi nép thuÕ 96 96 96 97 97 C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®Êt 97 9.3.1- Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®Êt 9.3.2- C¨n cø tÝnh thuÕ ®Êt 9.49.5- 97 97 MiÔn gi¶m thuÕ ®Êt Thñ tôc kª khai, thu nép thuÕ ®Êt 100 100 10 ThuÕ m«n bµi 10.110.210.310.410.5- 95 95 Kh¸i niÖm Ng­êi nép thuÕ C¨n cø tÝnh thuÕ m«n bµi MiÔn, gi¶m thuÕ m«n bµi Thñ tôc nép thuÕ m«n bµi Phô lôc 1 - ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ gtgt Phô lôc 2 - thuÕ suÊt thuÕ gtgt Phô lôc 3 - th«ng t­ 60/2007/tt-btc Phô lôc 4 - th«ng t­ 61/2007/tt-btc Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 8 102 102 102 102 103 104 105 107 109 179 236 1 Ch­¬ng mét sè néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ 1.1. mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thuÕ 1.1.1- Sù ra ®êi cña ThuÕ LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi ®· cho thÊy r»ng ThuÕ ra ®êi lµ tÊt yÕu kh¸ch quan g¾n liÒn víi sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc lµ mét tæ chøc chÝnh trÞ, ®¹i diÖn quyÒn lîi cho giai cÊp thèng trÞ. Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã c¬ së vËt chÊt - nguån lùc tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý cña m×nh nh»m thi hµnh c¸c chÝnh s¸ch do giai cÊp thèng trÞ ®Æt ra. §Ó cã nguån lùc tµi chÝnh, Nhµ n­íc ph¶i dïng quyÒn lùc chÝnh trÞ vèn cã ®Ó tËp trung mét bé phËn cña c¶i cña x· héi vµo tay Nhµ n­íc. ThuÕ lu«n lu«n g¾n liÒn víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc. Song, trong mçi giai ®o¹n lÞch sö quan niÖm vÒ thuÕ kh«ng hoµn toµn gièng nhau. Trong x· héi phong kiÕn ph©n quyÒn, mäi kho¶n chi tiªu cña c¸c l·nh chóa ®Òu ®­îc trang tr¶i tõ phÇn tµi s¶n riªng cña hä mµ nh÷ng tµi s¶n riªng nµy ®­îc hiÓu lµ tõ c¸c lao vô do c¸c c¸ nh©n cung cÊp trùc tiÕp cho c¸c chñ th¸i Êp vµ l·nh chóa, nã kh«ng ®­îc quy ®Þnh râ rµng vµ thèng nhÊt. Do ®ã, ý niÖm vÒ ThuÕ cßn rÊt ®¬n gi¶n vµ th­êng chØ mang tÝnh chÊt t­îng tr­ng. Nh­ng khi b­íc vµo thêi kú chÕ ®é phong kiÕn tËp quyÒn, nhµ n­íc qu©n chñ ra ®êi, Nhµ n­íc ph¶i thµnh lËp vµ nu«i qu©n ®éi, tæ chøc bé m¸y c«ng quyÒn, quan l¹i ®Ó cai trÞ. §Ó cã nguån cung cÊp l­¬ng bæng cho bé m¸y nµy, nhµ n­íc ®· lËp ra mét hÖ thèng thuÕ kho¸ nh»m huy ®éng sù ®ãng gãp tiÒn b¹c, cña c¶i cña d©n chóng. Trong x· héi t­ s¶n, giai cÊp t­ s¶n khi n¾m quyÒn ®· chñ tr­¬ng x©y dùng Nhµ n­íc tù do, kh«ng can thiÖp vµo ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c lùc l­îng thÞ tr­êng. V× vËy, thuÕ chØ ®ãng vai trß huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh ®Ó nu«i sèng bé m¸y Nhµ n­íc, gi÷ g×n an ninh, gi÷ g×n bê câi. Nh­ng vµo nh÷ng n¨m 1929-1933, khi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc t­ b¶n l©m vµo khñng ho¶ng th× Nhµ n­íc ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ. Häc thuyÕt nµy do nhµ kinh tÕ lçi l¹c ng­êi Anh M.J.Keynes ®Ò x­íng, theo ®ã Nhµ n­íc ph¶i lµ mét nhµ kinh tÕ, mét doanh nh©n ph¶i biÕt râ thêi c¬, hµnh ®éng ®óng lóc. Nhµ n­íc ph¶i tham gia vµo c¸c ho¹t 9 ®éng kinh tÕ vµ thùc hiÖn t¸i ph©n phèi tæng s¶n phÈm x· héi. Th«ng qua c«ng cô NSNN, Nhµ n­íc ph¶i sö dông ThuÕ nh­ mét c«ng cô s¾c bÐn ®Ó ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ. Cïng víi viÖc më réng c¸c chøc n¨ng cña Nhµ n­íc vµ sù ph¸t triÓn c¸c quan hÖ hµng ho¸-tiÒn tÖ, c¸c h×nh thøc thuÕ ngµy cµng phong phó, c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn h¬n vµ thuÕ ®· trë thµnh mét c«ng cô quan träng, cã hiÖu qu¶ cña Nhµ n­íc ®Ó t¸c ®éng lªn ®êi sèng kinh tÕ – x· héi. Nh­ vËy, thuÕ lµ mét ph¹m trï lÞch sö, mét tÊt yÕu kh¸ch quan xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®¸p øng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ n­íc. ThuÕ ph¸t sinh, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc. ¨nghen còng ®· viÕt “…§Ó duy tr× quyÒn lùc c«ng céng, cÇn ph¶i cã ®ãng gãp cña c«ng d©n cho Nhµ n­íc, ®ã lµ ThuÕ”. (1) ThuÕ lµ h×nh thøc ®éng viªn tµi chÝnh cæ x­a nhÊt cña Nhµ n­íc. ë bÊt kú mét x· héi nµo khi xuÊt hiÖn Nhµ n­íc lµ xuÊt hiÖn thuÕ. B¶n chÊt cña thuÕ phô thuéc vµo b¶n chÊt cña Nhµ n­íc. §ång thêi, khi thuÕ xuÊt hiÖn th× còng xuÊt hiÖn quan hÖ gi÷a Nhµ n­íc vµ ng­êi nép thuÕ. 1.1.2- Kh¸i niÖm vÒ thuÕ Ra ®êi vµ tån t¹i cïng víi Nhµ n­íc, tõ ®ã ®Õn nay, thuÕ ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi vµ kh¸i niÖm vÒ thuÕ còng kh«ng ngõng ®­îc hoµn thiÖn. Theo c¸c nhµ kinh ®iÓn, thuÕ ®­îc quan niÖm rÊt ®¬n gi¶n. “…ThuÕ lµ c¸i mµ Nhµ n­íc thu cña d©n nh­ng kh«ng bï l¹i” vµ “thuÕ cÊu thµnh nªn nguån thu cña ChÝnh phñ, nã ®­îc lÊy ra tõ s¶n phÈm cña ®Êt ®ai vµ lao ®éng trong n­íc, xÐt cho cïng th× thuÕ ®uîc lÊy ra tõ t­ b¶n hay thu nhËp cña ng­êi chÞu thuÕ” Sau nµy kh¸i niÖm vÒ thuÕ ngµy cµng ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn h¬n. Trªn gãc ®é ph©n phèi thu nhËp, ng­êi ta cho r»ng: ThuÕ lµ h×nh thøc ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i Tæng s¶n phÈm vµ Thu nhËp quèc d©n h×nh thµnh nªn quü tiÒn tÖ tËp trung lín nhÊt cña nhµ n­íc (quü ng©n s¸ch Nhµ n­íc) ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cho viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ n­íc. Trªn gãc ®é ng­êi nép thuÕ, th×: ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp b¾t buéc mµ mçi tæ chøc c¸ nh©n ph¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp cho Nhµ n­íc theo LuËt ®Þnh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cho viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô, chøc n¨ng cña Nhµ n­íc; ng­êi ®ãng thuÕ ®­îc h­ëng hîp ph¸p phÇn thu nhËp cßn l¹i. Trªn gãc ®é kinh tÕ häc, ThuÕ lµ biÖn ph¸p ®Æc biÖt, theo ®ã, Nhµ n­íc sö dông quyÒn lùc cña m×nh ®Ó chuyÓn mét phÇn nguån lùc tõ khu vùc t­ sang khu vùc c«ng nh»m thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ – x· héi cña Nhµ n­íc. Trªn gãc ®é ph¸p luËt, ThuÕ lµ mét kho¶n thu nhËp ®­îc chuyÓn giao b¾t buéc tõ c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n cho Nhµ n­íc, do Ph¸p luËt quy ®Þnh, nh»m phôc vô môc ®Ých c«ng céng. Nh­ vËy, ®· cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ ThuÕ. Tuy nhiªn, khi nghiªn cøu kh¸i niÖm cña ThuÕ, ®Ó hiÓu râ b¶n chÊt cña ThuÕ cÇn chó ý c¸c ®Æc ®iÓm cña ThuÕ. (1) F.Anghe - Nguån gèc cña gia ®×nh, chÕ ®é t­ h÷u vµ Nhµ n­íc - NXB Sù thËt - Hµ Néi 1962 10 1.1.3. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thuÕ Tõ kh¸i niÖm trªn, ta thÊy thuÕ cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: 1.1.3.1. TÝnh b¾t buéc "ThuÕ kh¸c víi ®a sè nh÷ng kho¶n chuyÓn giao tiÒn tõ ng­êi nµy sang cho ng­êi kia: trong khi tÊt c¶ c¸c kho¶n chuyÓn giao ®ã lµ tù nguyÖn th× thuÕ l¹i lµ b¾t buéc(2)”. "ThuÕ trªn thùc tÕ ®· tån t¹i tõ khi chÝnh phñ ®­îc tæ chøc ra"(3). ThuÕ lµ mét kho¶n ®éng viªn b¾t buéc g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ n­íc (qua hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ cña Nhµ n­íc), lµ thuéc tÝnh c¬ b¶n tÊt yÕu kh¸ch quan ®Ó ph©n biÖt gi÷a thuÕ víi c¸c h×nh thøc ®éng viªn tµi chÝnh kh¸c nh­ phÝ, lÖ phÝ, c«ng tr¸i... cã tÝnh chÊt tù nguyÖn vµ tÝnh chÊt ®èi gi¸ (®èi kho¶n). §ãng thuÕ lµ hµnh ®éng thùc hiÖn nghÜa vô cña ng­êi c«ng d©n, kh«ng ph¶i lµ hµnh ®éng xuÊt hiÖn khi cã biÓu hiÖn ph¹m ph¸p, cho nªn tÝnh “b¾t buéc” kh«ng bao hµm néi dung h×nh sù. 1.1.3.2. TÝnh kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp ViÖc ®éng viªn thuÕ kh«ng g¾n liÒn lîi Ých cô thÓ mµ ng­êi nép thuÕ ®­îc thô h­ëng tõ viÖc Nhµ n­íc cung cÊp hµng hãa, dÞch vô c«ng céng. TÝnh kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp ®­îc biÓu hiÖn c¶ tr­íc vµ sau khi thu thuÕ. Tr­íc khi thu thuÕ, Nhµ n­íc kh«ng høu hÑn ph¶i cung cÊp hµng hãa, dÞch vô c«ng céng nµo ®ã cho ng­êi nép thuÕ. Sau khi nép thuÕ, Nhµ n­íc còng kh«ng cã sù båi hoµn nµo cho ng­êi nép thuÕ. Lîi Ých tõ viÖc nép thuÕ sÏ ®­îc hoµn tr¶ gi¸n tiÕp cho ng­êi nép thuÕ th«ng qua c¸c dÞch vô c«ng céng mµ Nhµ n­íc cung cÊp cho x· héi. Trong cuèn "Tµi chÝnh c«ng", nhµ kinh tÕ häc Gaston Jeze ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa: "ThuÕ lµ mét kho¶n trÝch nép b»ng tiÒn, cã tÝnh chÊt x¸c ®Þnh, kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp cho c¸c c«ng d©n ®ãng gãp cho Nhµ n­íc, th«ng qua con ®­êng quyÒn lùc nh»m bï ®¾p nh÷ng chi tiªu cña Nhµ n­íc". ChÝnh v× kh«ng cã tÝnh hoµn tr¶ trùc tiÕp, nªn thuÕ kh«ng cã ®èi kho¶n cô thÓ, kh«ng cã tÝnh ®èi gi¸ (gi¸ trÞ). §Æc ®iÓm nµy gióp ta ph©n biÖt râ gi÷a thuÕ vµ c¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ lµ kho¶n thu cña Nhµ n­íc cã tÝnh ®èi gi¸ vµ mang tÝnh tù nguyÖn t­¬ng ®èi. 1.1.3.3. TÝnh æn ®Þnh ThuÕ lµ mét h×nh thøc ph©n phèi l¹i, chøa ®ùng yÕu tè kinh tÕ vµ x· héi, nªn viÖc ®¸nh thuÕ cña Nhµ n­íc tÊt yÕu sÏ ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh biÕn ®æi kinh tÕ x· héi. §iÒu nµy ®­îc quyÕt ®Þnh bëi quyÒn lùc chÝnh trÞ cña Nhµ n­íc vµ quyÒn lùc Êy ®­îc thÓ hiÖn b»ng luËt ph¸p do c¬ quan lËp ph¸p (Quèc héi, NghÞ viÖn) ban hµnh. Do ®ã, mçi khi luËt thuÕ ®­îc ban hµnh ®ßi hái ph¶i ®­îc æn ®Þnh ®Ó cã thêi gian chÝnh s¸ch thuÕ ®i vµo cuéc sèng, c¸c nhµ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh vµ ®¹t hiÖu qu¶ ®Çu t­ mong muèn. (2) (3) Lªnin toµn tËp - tËp 15 Joseph Fstiglitz: Kinh tÕ häc c«ng céng - NXB Khoa häc kü thuËt - 1995. Tr 456. 11 1.1.4. Chøc n¨ng cña thuÕ ThuÕ kh«ng nh÷ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ mµ cßn lµ ph¹m trï tµi chÝnh. Do ®ã, thuÕ kh«ng chØ mang nh÷ng thuéc tÝnh cña c¸c quan hÖ tµi chÝnh mµ cßn biÓu hiÖn nh÷ng ®Æc tr­ng, h×nh thøc vËn ®éng b¾t nguån tõ c¸c mèi quan hÖ tµi chÝnh. Víi quan niÖm nh­ trªn, xuÊt ph¸t tõ qu¸ tr×nh ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña thuÕ, thÊy r»ng thuÕ cã 2 chøc n¨ng c¬ b¶n: Huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh cho Nhµ n­íc vµ ®iÒu tiÕt kinh tÕ. 1.1.4.1. Chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh cho nhµ n­íc Ngay tõ lóc ph¸t sinh, thuÕ lu«n lµ mét ph­¬ng tiÖn ®éng viªn nguån tµi chÝnh cho nhµ n­íc. ThuÕ lµ nguån thu chñ yÕu cña ng©n s¸ch. §©y lµ chøc n¨ng c¬ b¶n, lµ chøc n¨ng ®Çu tiªn ph¶n ¸nh nguyªn nh©n cho sù ra ®êi cña thuÕ. Qu¸ tr×nh huy ®éng tËp trung nguån lùc th«ng qua thuÕ ®· lµm xuÊt hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña thuÕ. Nh­ vËy, chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc vµ chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. 1.1.4.2. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« MÆc dï chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cã c¬ së n¶y sinh tõ chóc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh, nh­ng chØ ®­îc nhËn thøc vµ sö dông tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX khi vai trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ n­íc ®­îc thùc hiÖn. Víi chøc n¨ng nµy, ThuÕ gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, më réng l­u th«ng hµng hãa, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ cña nÒn kinh tÕ. §ång thêi còng gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c tÇng líp d©n c­. 1.1.5. Ph©n lo¹i thuÕ Cho dï c¸c cuéc c¶i c¸ch thuÕ ë c¸c n­íc ®Òu nhÊn m¹nh ®Õn tÝnh ®¬n gi¶n cña hÖ thèng thuÕ. Song, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ h¹n chÕ sè l­îng c¸c s¾c thuÕ trong mét hÖ thèng thuÕ. §Ó tæ chøc thu thuÕ vµ qu¶n lý thuÕ phï hîp, ng­êi ta ph¶i ph©n lo¹i thuÕ theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Sau ®©y lµ sè tiªu thøc chñ yÕu. 1.1.5.1 Ph©n lo¹i theo ®èi t­îng chÞu thuÕ, cã thÓ ph©n lo¹i thuÕ thµnh: - ThuÕ thu nhËp, bao gåm c¸c s¾c thuÕ cã ®èi t­îng chÞu thuÕ lµ thu nhËp nhËn ®­îc. Thu nhËp nµy ®­îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau: Tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tõ lao ®éng, tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh, tõ l­u tr÷ chuyÓn dÞch tµi s¶n… ®em l¹i. - ThuÕ tiªu dïng, lµ c¸c lo¹i thuÕ cã ®èi t­îng chÞu thuÕ lµ phÇn thu nhËp ®­îc mang tiªu dïng: ThuÕ GTGT, TT§B … - ThuÕ tµi s¶n, lµ c¸c lo¹i thuÕ cã ®èi t­îng chÞu thuÕ lµ gi¸ trÞ tµi s¶n: Tµi s¶n tµi chÝnh (tiÒn, chøng kho¸n …), tµi s¶n cè ®Þnh ( nhµ cöa, ®Êt ®ai, thiÕt bÞ m¸y mãc, xe cé …), tµi s¶n v« h×nh (nh·n hiÖu, ph¸t minh, s¸ng chÕ …). ThuÕ tµi s¶n ®¸nh trªn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh gäi lµ thuÕ bÊt ®éng s¶n, trªn tµi s¶n tµi chÝnh gäi lµ thuÕ ®éng s¶n … 1.1.5.2. Ph©n lo¹i theo ph­¬ng thøc ®¸nh thuÕ C¸c h×nh thøc thuÕ, suy cho cïng ®Òu ®¸nh vµo thu nhËp cña ng­êi nép thuÕ. C¨n cø vµo ph­¬ng thøc ®¸nh thuÕ (trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo thu nhËp) ng­êi ta chia ra: - ThuÕ trùc thu, lµ lo¹i thuÕ ®¸nh trùc tiÕp vµo thu nhËp hoÆc tµi s¶n cã ®­îc cña ng­êi nép thuÕ. ThuÕ trùc thu cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ ng­êi nép thuÕ theo LuËt ®Þnh ®ång 12 thêi lµ ng­êi chÞu thuÕ. ¦u ®iÓm cña thuÕ trùc thu lµ cã tÝnh c«ng b»ng (ai cã thu nhËp cao ph¶i nép nhiÒu thuÕ, ai cã thu nhËp thÊp th× nép Ýt thuÕ vµ ai kh«ng cã thu nhËp th× kh«ng ph¶i nép thuÕ). Tuy nhiªn, thuÕ trùc thu còng cã nh­îc ®iÓm lµ Nhµ n­íc ph¶i chi phÝ nhiÒu (thêi gian, con ng­êi) mµ thu ®­îc Ýt thuÕ. ThuÕ trùc thu ë ViÖt Nam, cã thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ nhµ ®Êt… - ThuÕ gi¸n thu, lµ lo¹i thuÕ ®¸nh mét c¸ch gi¸n tiÕp vµo thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng th«ng qua gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô, lµ mét yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ b¸n hµng ho¸, dÞch vô. ThuÕ gi¸n thu lµ mét lo¹i thuÕ cã kh¶ n¨ng chuyÓn g¸nh nÆng cña thuÕ tõ ng­êi nép thuÕ sang cho ng­êi kh¸c th«ng qua c¬ chÕ gi¸. ¦u ®iÓm cña thuÕ gi¸n thu lµ Nhµ n­íc bá ra Ýt chi phÝ nh­ng thu ®­îc nhiÒu thuÕ. Tuy nhiªn, thuÕ gi¸n thu còng cã nh­îc ®iÓm lµ tÝnh c«ng b»ng x· héi ch­a cao. ThuÕ gi¸n thu ë ViÖt Nam cã : ThuÕ GTGT, ThuÕ TT§B, ThuÕ XuÊt khÈu, ThuÕ NhËp khÈu … ViÖc ph©n biÖt thuÕ gi¸n thu vµ trùc thu chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt ph¸p lý, tøc lµ x¸c ®Þnh ph­¬ng thøc thu thuÕ cña Nhµ n­íc trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. XÐt trªn gãc ®é kinh tÕ, viÖc ph©n chia g¸nh nÆng vÒ thuÕ gi÷a ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng kh«ng phô thuéc hoµn toµn vµo ®ã lµ thuÕ trùc thu hay thuÕ gi¸n thu mµ phô thuéc chñ yÕu vµo ®é co gi·n gi÷a cung cÇu hµng hãa, dÞch vô trªn thÞ tr­êng. 1.1.5.3. Ph©n lo¹i theo tÝnh ­u ®·i cña ng­êi nép thuÕ C¨n cø vµo tiªu thøc nµy, ng­êi ta chia thuÕ thu nhËp thµnh hai lo¹i; - ThuÕ thùc, lµ lo¹i thuÕ kh«ng xÐt ®Õn hoµn c¶nh cña ng­êi nép thuÕ. Khi x¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ C¸c lo¹i thuÕ thùc bao gåm: ThuÕ ®iÒn thæ, thuÕ nhµ cöa, thuÕ tµi s¶n. - ThuÕ c¸ nh©n, lµ lo¹i thuÕ cã xÐt ®Õn hoµn c¶nh cô thÓ cña ng­êi nép thuÕ, khi x¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ Kh¸c víi thuÕ thùc, thuÕ c¸ nh©n cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng thu nhËp, hoµn c¶nh gia ®×nh, t×nh h×nh tµi chÝnh cña ng­êi nép thuÕ. C¸c lo¹i thuÕ c¸ nh©n bao gåm: ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ chuyÓn nh­îng tµi s¶n… 1.1.5.4. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi thÈm quyÒn ®¸nh thuÕ C¸ch ph©n lo¹i nµy th­êng ®­îc sö dông trong kÕ to¸n quèc gia. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, thuÕ ®­îc chia thµnh thuÕ quèc gia (trung ­¬ng) vµ thuÕ ®Þa ph­¬ng. 1.1.5.5. C¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a thuÕ víi thu nhËp Theo tiªu thøc nµy, thuÕ ®­îc ph©n ra lµm 3 lo¹i: - ThuÕ lòy tiÕn, lµ lo¹i thuÕ mµ tû lÖ thuÕ so víi thu nhËp t¨ng lªn khi thu nhËp cña ng­êi chÞu thuÕ t¨ng lªn. - ThuÕ lòy tho¸i, lµ lo¹i thuÕ mµ tû lÖ thuÕ so víi thu nhËp gi¶m ®i khi thu nhËp cña ng­êi chÞu thuÕ t¨ng lªn. - ThuÕ tû lÖ, lµ lo¹i thuÕ mµ tû lÖ thuÕ so víi thu nhËp kh«ng ®æi khi thu nhËp cña ng­êi chÞu thuÕ t¨ng lªn. 13 1.1.5.6- C¨n cø vµo c¸ch x¸c ®Þnh møc thuÕ Theo tiªu thøc nµy, thuÕ ®­îc chia thµnh thuÕ tuyÖt ®èi vµ thuÕ theo gi¸ trÞ. - ThuÕ tuyÖt ®èi, lµ lo¹i thuÕ cã møc thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng sè tuyÖt ®èi trªn mét ®¬n vÞ vËt lý cña ®èi t­îng tÝnh thuÕ. - ThuÕ theo gi¸ trÞ, lµ lo¹i thuÕ cã møc thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m trªn mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ cña ®èi t­îng tÝnh thuÕ. 1.1.6. Sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a thuÕ víi phÝ vµ lÖ phÝ Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng céng do nhµ n­íc vµ t­ nh©n cïng cung cÊp. §Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng “Ai ®­îc h­ëng lîi th× ng­êi ®ã ph¶i tr¶ tiÒn” ®Ó bï ®¾p toµn bé hay mét phÇn chi phÝ mµ nhµ n­íc ®· ®Çu t­ ®Ó cung cÊp cho x· héi. §èi víi c¸c dÞch vô c«ng do nhµ n­íc cung cÊp ®Ó qu¶n lý x· héi, an ninh quèc phßng th× ngoµi c¸c biÖn ph¸p kh¸c, nhµ n­íc cßn sö dông lÖ phÝ lµm c«ng cô ®Ó kiÓm so¸t vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ®ã. ThuÕ, phÝ, lÖ phÝ ®Òu lµ nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®­îc Nhµ n­íc sö dông lµm c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Tuy nhiªn, ngoµi nh÷ng ®iÓm gièng nhau, gi÷a c¸c nguån thu nµy còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. 1.1.6.1- Nh÷ng ®iÓm gièng nhau + §Òu lµ mét nguån thu th­êng xuyªn cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc. + §Òu g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ n­íc, cã tÝnh chÊt ph¸p lý. + §Òu lµ nh÷ng c«ng cô phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh kinh tÕ - x· héi cña Nhµ n­íc, gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. 1.1.6.2- Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau + VÒ tÝnh ph¸p lý, thuÕ lµ kho¶n thu mang tÝnh ph¸p lý cao h¬n so phÝ vµ lÖ phÝ. + VÒ tÝnh chÊt ®éng viªn, thuÕ lµ c¸c kho¶n thu kh«ng cã ®èi kho¶n trùc tiÕp, tøc lµ kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp tõ Nhµ n­íc cho ng­êi nép. PhÝ vµ lÖ phÝ lµ kho¶n thu cã ®èi kho¶n trùc tiÕp tõ phÝa Nhµ n­íc. + VÒ môc ®Ých sö dông. ThuÕ vµ lÖ phÝ nãi chung lµ c¸c kho¶n thu kh«ng g¾n mét c¸ch râ rÖt víi môc ®Ých sö dông cô thÓ, mµ chñ yÕu ®­îc sö dông cho nhu cÇu chi tiªu th­êng xuyªn nãi chung cña Nhµ n­íc. Ng­îc l¹i, phÝ lµ kho¶n thu th­êng g¾n víi c¸c môc ®Ých sö dông cô thÓ. Nãi chung, môc ®Ých cña lo¹i phÝ nµo ®­îc dïng ®Ó ®Æt tªn cho lo¹i phÝ ®ã. ThÝ dô: phÝ cÇu ®­êng, häc phÝ, viÖn phÝ… + VÒ t¸c dông phôc vô qu¶n lý kinh tÕ, x· héi cña Nhµ n­íc ThuÕ lµ c«ng cô quan träng ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ n­íc; thuÕ cã t¸c dông kÝch thÝch, h­íng dÉn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, t¸c ®éng ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. PhÝ vµ lÖ phÝ còng lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ - x· héi cña Nhµ n­íc, nh­ng cã ph¹m vi hÑp h¬n, møc ®é yÕu h¬n so víi thuÕ. + VÒ quy m« ph¸t sinh 14 Nãi chung, thuÕ cã quy m« lín, ph¸t sinh t­¬ng ®èi tËp trung, g¾n liÒn víi c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. + ThÈm quyÒn ban hµnh phÝ, lÖ phÝ trung ­¬ng vµ phÝ, lÖ phÝ ®Þa ph­¬ng. 1.1.7- C¸c yÕu tè c¬ b¶n cÊu thµnh mét s¾c thuÕ S¾c thuÕ lµ mét h×nh thøc thuÕ cô thÓ ®­îc quy ®Þnh b»nh mét v¨n b¶n ph¸p luËt, d­íi h×nh thøc luËt, ph¸p lÖnh thuÕ. Tuy mçi s¾c thuÕ cã tÝnh chÊt riªng kh¸c nhau, nh­ng trong mét v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ th«ng th­êng chøa ®ùng c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau: 1.1.7.1. Tªn gäi cña s¾c thuÕ Mçi s¾c thuÕ cã mét tªn gäi nh»m ph©n biÖt gi÷a c¸c h×nh thøc thuÕ kh¸c nhau, ®ång thêi ph¶n ¶nh nh÷ng tÝnh chÊt chung nhÊt cña h×nh thøc thuÕ ®ã. Tªn gäi cña s¾c thuÕ ®· hµm chøa néi dung, môc ®ich vµ ph¹m vi ®iÒu chØnh cña s¾c thuÕ ®ã. 1.1.7.2. §èi t­îng chÞu thuÕ (ng­êi chÞu thuÕ) §èi t­îng chÞu thuÕ chØ râ thuÕ ®¸nh vµo c¸i g× (hµng ho¸, dÞch vô, thu nhËp hay tµi s¶n …). Mçi luËt thuÕ cã mét ®èi t­îng chÞu thuÕ riªng. 1.1.7.3. §èi t­îng nép thuÕ (ng­êi nép thuÕ) Ng­êi nép thuÕ lµ tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i nép thuÕ theo quy ®Þnh trong luËt thuÕ. 1.1.7.4. C¨n cø, c¬ së ®Ó tÝnh thuÕ C¬ së ®Ó tÝnh thuÕ lµ mét bé phËn cña ®èi t­îng chÞu thuÕ. Tuy nhiªn, ®èi t­îng chÞu thuÕ th­êng cã ph¹m vi réng h¬n c¬ së tÝnh thuÕ, vi nã tån t¹i møc tèi thiÓu kh«ng ph¶i nép thuÕ, miÔn, gi¶m thuÕ. Mét c¬ së tÝnh thuÕ, sau khi tÝnh vµ nép mét lo¹i thuÕ t­¬ng øng cã thÓ trë thµnh c¨n cø tÝnh thuÕ cña mét lo¹i thuÕ kh¸c. 1.1.7.5. Møc thuÕ Møc thuÕ lµ ®¹i l­îng x¸c ®Þnh sè thu trªn c¬ së tÝnh thuÕ vµ ®­îc biÓu hiÖn d­íi hai h×nh thøc: thuÕ suÊt vµ thuÕ tuyÖt ®èi. Møc thuÕ thÓ hiÖn møc ®é ®éng viªn cña nhµ n­íc so víi c¬ së tÝnh thuÕ. Tuú theo tõng s¾c thuÕ, ng­êi ta cã thÓ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh thuÕ kh¸c nhau t­¬ng xøng víi nhiÒu møc nép thuÕ kh¸c nhau quy ®Þnh trong biÓu thuÕ. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña møc thuÕ, cã thÓ ph©n biÖt møc thuÕ theo c¸c lo¹i sau: - Møc thuÕ thèng nhÊt, lµ møc thuÕ cè ®Þnh nh­ nhau cho tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng chÞu thuÕ. Lo¹i møc thuÕ kh«ng phô thuéc vµo c¬ së tÝnh thuÕ: thuÕ th©n. - Møc thuÕ æn ®Þnh, lµ møc thuÕ ®­îc quy ®Þnh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh nh­ nhau trªn c¬ së tÝnh thuÕ: thuÕ suÊt thuÕ TNDN 25% trªn thu nhËp tÝnh thuÕ. - Møc thuÕ lòy tiÕn, lµ møc thuÕ ph¶i nép t¨ng dÇn theo møc ®é t¨ng cña c¬ së tÝnh thuÕ, cã 3 lo¹i (gi¶n ®¬n, tõng phÇn, toµn phÇn). - Møc thuÕ lòy tho¸i, lµ møc thuÕ ph¶i nép gi¶m dÇn theo møc ®é t¨ng cña c¬ së tÝnh thuÕ. 1.1.7.6. MiÔn thuÕ, gi¶m thuÕ, hoµn thuÕ (nÕu cã) MiÔn, gi¶m thuÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì ng­êi nép thuÕ kh¾c phôc hoµn c¶nh khã kh¨n do nguyªn nh©n kh¸ch quan lµm gi¶m thu nhËp, hoÆc nh»m thùc hiÖn mét sè chñ 15 tr­¬ng chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi, khuyÕn khÝch ho¹t ®éng cña ng­êi nép thuÕ, nªn lµ yÕu tè ngo¹i lÖ ®­îc quy ®Þnh trong mét sè s¾c thuÕ. ViÖc quy ®Þnh c¸c tr­êng hîp miÔn, gi¶m thuÕ mang tÝnh c¸ biÖt cÇn ®­îc h¹n chÕ, v× sÏ lµm mÐo mã tÝnh c«ng b»ng cña mét s¾c thuÕ. 1.1.7.7. ChÕ tµi cña thuÕ a- QuyÒn, nghÜa vô cña ®èi t­îng nép thuÕ: yÕu tè nµy quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña ®èi tuîng nép thuÕ trong qu¸ tr×nh thi hµnh LuËt thuÕ, nh­ nghÜa vô vÒ ®¨ng ký, kª khai, thu nép thuÕ; nghÜa vô thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, hãa ®¬n, chøng tõ… ViÖc quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña ®èi t­îng nép thuÕ, mét mÆt nh»m n©ng cao ý thøc tù gi¸c chÊp hµnh luËt thuÕ. MÆt kh¸c, lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó xö lý c¸c vi ph¹m vÒ thuÕ, ®¶m b¶o sù kiÓm so¸t, qu¶n lý cña c¬ quan thuÕ ®èi víi qu¸ tr×nh chÊp hµnh luËt thuÕ ®­îc chÆt chÏ, kÞp thêi. b- QuyÒn, nghÜa vô cña c¬ quan thu thuÕ vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan: yÕu tè nµy quy ®Þnh quyÒn, nghÜa vô cña c¬ quan thu thuÕ vÒ c¸c néi dung vµ thÈm quyÒn qu¶n lý, nh­ tuyªn truyÒn, h­íng dÉn thi hµnh LuËt thuÕ; xö lý th«ng tin; qu¶n lý thu nép; c­ìng chÕ thuÕ; thanh tra, kiÓm tra thuÕ; Ên ®Þnh thuÕ… §ång thêi còng quy ®Þnh quyÒn, nghÜa vô cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã liªn quan. c- Thñ tôc thu nép thuÕ YÕu tè nµy quy ®Þnh râ h×nh thøc thu nép, thñ tôc thu nép, thêi gian thu nép…nh»m ®¶m b¶o sù minh b¹ch, râ rµng cña chÝnh s¸ch thuÕ, t¹o c¬ së ph¸p lý ®Ó xö lý c¸c tr­êng hîp vi ph¹m LuËt thuÕ. ChÕ tµi cña thuÕ ®­îc thùc hiÖn theo c¸c quy ®Þnh trong LuËt Qu¶n lý thuÕ sè 78/2006/QH11 ngµy 29/11/2006, NghÞ ®Þnh sè 85/2007/N§-CP ngµy 25/5/2007 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt Qu¶n lý thuÕ vµ Th«ng t­ sè 60/2007/TT-BTC ngµy 14/6/2007 cña Bé Tµi chÝnh (xem Phô lôc III). d- ChÕ tµi xö ph¹t YÕu tè nµy quy ®Þnh c¸c h×nh thøc vi ph¹m hµnh chÝnh vµ c¸c biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ thuÕ. Xem phô lôc 4. Do ®ã néi dung cô thÓ vÒ chÕ tµi cña thuÕ sÏ kh«ng ®Ò cËp trong tõng s¾c thuÕ ®­îc tr×nh bµy ë tõng ch­¬ng. 1.1.8. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam HÖ thèng thuÕ lµ tæng hîp c¸c s¾c thuÕ kh¸c nhau cã mèi quan hÖ biÖn chøng, phô thuéc nhau cïng h­íng vµo môc tiªu chung nh»m thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña Nhµ n­íc trong tõng thêi kú. Sù h×nh thµnh c¸c s¾c thuÕ kh¸c nhau do c¬ së ®¸nh thuÕ quyÕt ®Þnh. Mçi s¾c thuÕ trong hÖ thèng thuÕ ®¶m nhiÖm mét vai trß riªng, nh­ng kh«ng tån t¹i ®éc lËp mµ hîp thµnh mét thÓ thèng nhÊt trong ®ã s¾c thuÕ nµy cã thÓ lµ c¬ së rµng buéc hoÆc ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi c¸c s¾c thuÕ kh¸c. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam cã: a) ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng b) ThuÕ Tiªu thô ®Æc biÖt 16 c) ThuÕ XuÊt khÈu, ThuÕ NhËp khÈu d) ThuÕ Thu nhËp doanh nghiÖp e) Thu tiÒn sö dông ®Êt f) ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n g) ThuÕ Tµi nguyªn h) ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp i) ThuÕ Nhµ ®Êt j) ThuÕ m«n bµi Ngoµi hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ nãi trªn, cßn cã chÝnh s¸ch vÒ phÝ vµ lÖ phÝ. 1.2. Nh÷ng tiªu chuÈn ®¶m b¶o mét chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý ThuÕ lµ mét kho¶n chuyÓn giao nguån cña c¶i tõ khu vùc t­ sang khu vùc c«ng. §ã lµ sù chuyÓn giao b¾t buéc mang tÝnh ph¸p lý, quyÒn lùc cña Nhµ n­íc. V× vËy, dÔ xuÊt hiÖn tÝnh tuú tiÖn trong viÖc ®¸nh thuÕ. Do ®ã, mét chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý ph¶i ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn c¬ b¶n sau: 1.2.1. TÝnh c«ng b»ng TÝnh c«ng b»ng lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan. Trong mét x· héi d©n chñ, tÝnh c«ng b»ng ®­îc thùc hiÖn tr­íc hÕt ®èi víi ph©n chia g¸nh nÆng cña thuÕ kho¸. C«ng b»ng vÒ thuÕ ®­îc hiÓu lµ sù ®èi xö nh­ nhau ®èi víi c¸c t×nh tr¹ng nh­ nhau: c¸c c¸ nh©n cã ®iÒu kiÖn vÒ mäi mÆt nh­ nhau th× ®­îc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ ngang nhau, hoÆc ng­êi cã kh¶ n¨ng nép thuÕ nhiÒu h¬n th× ph¶i nép thuÕ nhiÒu h¬n nh÷ng ng­êi kh¸c. Sù c«ng b»ng trong mçi s¾c thuÕ ®­îc thÓ hiÖn khi x¸c ®Þnh ph¹m vi ®èi t­îng nép thuÕ, ®èi t­îng chÞu thuÕ trong mçi lo¹i thuÕ. Tuy vËy, tÝnh c«ng b»ng cÇn ®­îc xem xÐt trªn gãc ®é toµn hÖ thèng, kh«ng nªn ®¸nh gi¸ riªng biÖt ®èi víi tõng s¾c thuÕ riªng lÎ. 1.2.2. TÝnh hiÖu qu¶ TÝnh hiÖu qu¶ cña thuÕ cã thÓ hiÓu lµ tÝnh ph©n phèi l¹i nguån lùc trong x· héi nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu kinh tÕ cô thÓ. Ngµy nay chÝnh phñ cña mçi quèc gia kh«ng chØ coi môc ®Ých cña viÖc ®¸nh thuÕ chØ lµ t¹o nguån thu cho NSNN mµ ngµy cµng quan t©m h¬n ®Õn khÝa c¹nh kinh tÕ - x· héi cña thuÕ. TÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng thuÕ ®­îc xÐt trªn c¸c mÆt: - HiÖu qu¶ can thiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ lín nhÊt xÐt trªn ph­¬ng diÖn kinh tÕ, hµnh vi ®¸nh thuÕ cña chÝnh phñ bao giê còng ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ph©n bæ nguån lùc cña x· héi vµ sù chi phèi kh«ng thèng nhÊt cña nhµ n­íc vµ c¸c lùc l­îng cña thÞ tr­êng. TÝnh hiÖu qu¶ ®­îc xem xÐt trªn hai khÝa c¹nh. - TÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tæ chøc thu thuÕ. Khi tæ chøc thu thuÕ bao giê còng ph¸t sinh chi phÝ: Chi phÝ cña c¬ quan thuÕ vµ chi phÝ tu©n thñ cña ®èi t­îng nép thuÕ. TÝnh hiÖu qu¶ cña tæ chøc thu thuÕ lµ sè thuÕ thu ®­îc nhiÒu nhÊt nh­ng chi phÝ hµnh chÝnh thÊp nhÊt. §Ó gi¶m bít chi phÝ, ®ßi hái hÖ thèng thuÕ ph¶i ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, chøa ®ùng Ýt môc tiªu x· héi. H¬n n÷a, hÖ thèng thuÕ cã ®¬n gi¶n th× viÖc qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc ®èi víi ng­êi nép thuÕ míi dÔ dµng vµ thuËn lîi. 17 1.2.3. TÝnh minh b¹ch, râ rµng Mét hÖ thèng thuÕ râ rµng, minh b¹ch tr­íc hÕt ph¶i chØ râ ai chÞu thuÕ,thêi h¹n nép thuÕ vµ sè thuÕ ph¶i nép. ThuÕ trùc thu th­êng cã tÝnh minh b¹ch h¬n thuÕ gi¸n thu. Mét ph¸p luËt vÒ ThuÕ kh«ng nªn quy ®Þnh qu¸ nhiÒu tr­êng hîp ngo¹i lÖ, chÝnh s¸ch thuÕ cÇn ®¬n gi¶n. 1.2.4. TÝnh linh ho¹t TÝnh linh ho¹t cña thuÕ ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua kh¶ n¨ng thÝch øng dÔ dµng khi hoµn c¶nh kinh tÕ thay ®æi. Trong ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch thuÕ, ®¶m b¶o sù thèng nhÊt vµ hµi hoµ c¸c tiªu thøc trªn lµ rÊt khã kh¨n, ®«i khi gi÷a chóng cã sù m©u thuÉn nªn ®ßi hái ph¶i cã sù c©n nh¾c thËn träng. Mçi quèc gia, tuú ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cô thÓ vµ quan ®iÓm cña nhµ n­íc trong viÖc sö dông thuÕ ®Ó ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ mµ cã sù s¾p xÕp ­u tiªn c¸c tiªu chÝ trªn. 1.3. cHÝNH S¸CH thuÕ CñA nHµ N¦íC TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP 1.3.1. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi gia nhËp WTO - HÖ thèng chÝnh s¸ch, luËt ph¸p cña ViÖt Nam vµ ®Þnh chÕ cña WTO cßn cã sù kh¸c biÖt nhau nhiÒu. Do ®ã, ®Ó tham gia WTO, ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng, bæ sung, söa ®æi luËt ph¸p cho phï hîp, tr­íc hÕt lµ hÖ thèng thuÕ, c¬ chÕ qu¶n lý th­¬ng m¹i. - ViÖt Nam cÇn më cöa thÞ tr­êng th«ng qua thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt møc thuÕ quan tèi ®a. Hµng hãa vµ s¶n phÈm cña c¸c n­íc thµnh viªn sÏ thuËn lîi h¬n khi th©m nhËp thÞ tr­êng ViÖt Nam, g©y søc Ðp buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®æi míi vµ chÊp nhËn sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. - Do ph¶i cam kÕt gi¶m thuÕ quan vµ xo¸ bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan nªn nh÷ng n¨m ®Çu gia nhËp WTO, nÕu ViÖt Nam ch­a tæ chøc tèt c¬ cÊu thuÕ, hiÖu qu¶ thu thuÕ thÊp, nguån thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc sÏ bÞ ¶nh h­ëng… 1.3.2. ¶nh h­ëng cña viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan trong ®iÒu kiÖn héi nhËp B»ng t¸c ®éng ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ t¸c ®éng ¶nh h­ëng lan truyÒn, viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan ®· ¶nh h­ëng tíi c¸c lÜnh vùc: + §èi víi tiªu dïng, do gi¶m thuÕ nhËp khÈu lµm cho gi¸ hµng hãa nhËp khÈu gi¶m, søc mua hµng hãa nhËp khÈu t¨ng. + §èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, do thuÕ nhËp khÈu gi¶m lµm t¨ng l­îng hµng nhËp khÈu. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®­îc më réng, t¹o ra mét nÒn kinh tÕ më. + §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt trong n­íc, lµm cho nÒn kinh tÕ - x· héi ®¹t hiÖu qu¶ cao. Nh­ng ®ång thêi còng ®Æt doanh nghiÖp tr­íc sù c¹nh tranh khèc liÖt, ngay c¶ trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, nÕu doanh nghiÖp kh«ng ®Çu t­ c«ng nghÖ míi vµ tæ chøc, qu¶n lý s¶n xuÊt kh«ng c¶i tiÕn kÞp thêi. + §èi víi kh©u ph©n phèi, do thuÕ quan lµ c«ng cô t¸i ph©n phèi thu nhËp tõ ng­êi s¶n xuÊt trong n­íc sang ng­êi tiªu dïng nªn lµm t¨ng thÆng d­ tiªu dïng. + §èi víi ng©n s¸ch nhµ n­íc, do gi¶m thuÕ nhËp khÈu, ng©n s¸ch nhµ n­íc mÊt mét nguån thu nhËp tõ thuÕ nhËp khÈu. 18 2 Ch­¬ng ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng 2.1- mét sè nÐt chung vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (gtgt) 2.1.1- Kh¸i niÖm ThuÕ GTGT (VAT: Value Added Tax) lµ mét lo¹i thuÕ ®¸nh trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng hãa, dÞch vô ph¸t sinh qua mçi kh©u cña qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng. Tæng sè thuÕ tÝnh ®­îc ë c¸c kh©u b»ng chÝnh sè thuÕ tÝnh trªn gi¸ b¸n cuèi cïng cho ng­êi tiªu dïng. 2.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ GTGT - ThuÕ GTGT lµ mét s¾c thuÕ thuéc lo¹i thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng. Ng­êi chÞu thuÕ lµ ng­êi tiªu dïng. - ThuÕ GTGT cã tÝnh chÊt lòy tho¸i so víi thu nhËp. - ThuÕ GTGT cã tÝnh l·nh thæ, chØ ¸p dông cho ng­êi tiªu dïng trong ph¹m vi l·nh thæ quèc gia. - ThuÕ GTGT lµ s¾c thuÕ tiªu dïng thu qua nhiÒu giai ®o¹n nh­ng kh«ng trïng lÆp v× chØ tÝnh thuÕ trªn phÇn t¨ng thªm cña mçi giai ®o¹n. - ThuÕ GTGT cã tÝnh trung lËp kinh tÕ cao, v× thuÕ GTGT kh«ng ph¶i lµ yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, thuÕ GTGT lµ yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ b¸n hµng hãa, dÞch vô, nªn nã kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi kÕt qu¶ kinh doanh cña ng­êi nép thuÕ. 2.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ GTGT ë ViÖt Nam ë ViÖt Nam, thuÕ GTGT ®­îc nghiªn cøu tõ n¨m 1990, ®­îc lµm thÝ ®iÓm tõ th¸ng 9/1993 ë 11 ®¬n vÞ thuéc ngµnh ®­êng, dÖt, xi m¨ng… LuËt thuÕ GTGT ®­îc Quèc héi kho¸ IX kú häp thø 11 th«ng qua ngµy 10/5/1997 vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/1999 thay thÕ cho LuËt thuÕ doanh thu. ThuÕ GTGT lµ mét LuËt thuÕ míi, cã ph¹m vi ¸p dông réng, nªn ®· gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, v­íng m¾c. Sau 1 thêi gian thi hµnh, ®Õn nay LuËt thuÕ GTGT ®· ®­îc Quèc héi söa ®æi, bæ sung vµ lÇn söa ®æi gÇn ®©y nhÊt cã hiÖu lùc tõ 01/01/2009. 19 2.2. Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ GTGT 2.2.1- §èi t­îng chÞu thuÕ GTGT (ng­êi chÞu thuÕ) §èi t­îng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng trªn l·nh thæ ViÖt Nam, trõ c¸c ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ GTGT. Nh­ vËy, ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT cã ph¹m vi réng, bao qu¸t ®­îc tÊt c¶ c¸c hµng hãa, dÞch vô ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc nhËp khÈu phôc vô nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc. XuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých ­u ®·i kh¸c nhau, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thuÕ GTGT hiÖn hµnh cã 25 nhãm hµng hãa, dÞch vô thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ GTGT (Phô lôc 1). C¸c hµng hãa, dÞch vô nµy kh«ng chÞu thuÕ GTGT do cã mét sè ®Æc ®iÓm sau: a- Lµ s¶n phÈm cña mét sè ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n phô thuéc vµo thiªn nhiªn. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra l¹i dïng cho chÝnh ng­êi s¶n xuÊt vµ cho nhu cÇu cña toµn x· héi, nh­ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n… b- Lµ s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu phôc vô nhu cÇu toµn x· héi, nh»m n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ kh«ng ngõng t¨ng lªn cña con ng­êi, nh­ dÞch vô y tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc, ®µo t¹o, vËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng, ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn h×nh… c- Lµ s¶n phÈm, dÞch vô nh»m phôc vô nhu cÇu cña toµn x· héi kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn, nh­ muèi ièt, c¸c s¶n phÈm vµ tµi nguyªn phôc vô quèc phßng, an ninh, phôc vô vÖ sinh c«ng céng, tho¸t n­íc ®­êng phè, trïng tu b¶o d­ìng c«ng viªn, v­ên hoa, v­ên thó, t­íi tiªu n­íc phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. d- Lµ s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô kh«ng tiªu dïng ë ViÖt Nam nh­ hµng hãa t¹m nhËp, t¸i xuÊt, t¹m xuÊt, t¸i nhËp; hµng qu¸ c¶nh m­în ®­êng qua ViÖt Nam… e- Lµ s¶n phÈm, dÞch vô ®­îc ­u ®·i v× mang tÝnh x· héi, tÝnh nh©n ®¹o cao, nh­ x©y dùng nhµ t×nh nghÜa b»ng nguån vèn ®ãng gãp cña nh©n d©n, viÖn trî nh©n ®¹o, c¸c dÞch vô phôc vô ma chay, tang lÔ, x©y dùng c«ng tr×nh v¨n ho¸ - nghÖ thuËt. g- Lµ c¸c s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô do Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­, nh­ dÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t­, chuyÓn giao c«ng nghÖ; nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ vËn t¶i chuyªn dïng mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc, nh­ m¸y bay, dµn khoan, tµu thuû cã träng t¶i lín… 2.2.2- §èi t­îng nép thuÕ GTGT (ng­êi nép thuÕ) Ng­êi nép thuÕ GTGT lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n nhËp khÈu hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT (sau ®©y lµ ng­êi nhËp khÈu). 2.2.3- C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT 2.2.3.1- C¨n cø tÝnh thuÕ C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt.  Gi¸ tÝnh thuÕ: lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép, lµ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT ®­îc ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng cña ng­êi b¸n hµng, ng­êi cung cÊp dÞch vô. 20 Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña mét sè hµng hãa, dÞch vô ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: a. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh b¸n ra lµ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B lµ gi¸ b¸n ®· cã thuÕ TT§B nh­ng ch­a cã thuÕ GTGT. b. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, lµ gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu céng (+) víi thuÕ nhËp khÈu (nÕu cã) céng (+) ThuÕ TT§B (nÕu cã). Gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu lµm c¨n cø tÝnh thuÕ GTGT ®­îc x¸c ®Þnh theo c¸c qui ®Þnh vÒ gi¸ tÝnh thuÕ hµng ho¸ nhËp khÈu. Tr­êng hîp hµng ho¸ nhËp khÈu ®­îc miÔn, gi¶m thuÕ nhËp khÈu th× gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu céng (+) víi thuÕ nhËp khÈu x¸c ®Þnh theo møc thuÕ ®· ®­îc miÔn, gi¶m. c. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, biÕu, tÆng, tiªu dïng néi bé, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ®­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t­¬ng ®­¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng nµy. Hàng hãa, dÞch vô tiªu dïng néi bé nãi trªn lµ hµng hãa, dÞch vô do c¬ së kinh doanh s¶n xuÊt hoÆc cung øng sö dông cho tiªu dïng, kh«ng bao gåm hµng hãa, dÞch vô sö dông ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¬ së. d. §èi víi ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n, nh­ cho thuª nhµ, x­ëng, kho tµng, bÕn b·i, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, m¸y mãc, thiÕt bÞ... gi¸ ®Ó tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ cho thuª ch­a cã thuÕ GTGT. Tr­êng hîp cho thuª theo h×nh thøc tr¶ tiÒn thuª tõng kú hoÆc tr¶ tr­íc tiÒn thuª cho nhiÒu kú, th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ sè tiÒn thu ®­îc tõng kú hoÆc nhiÒu kú, ch­a cã thuÕ GTGT. NÕu tµi s¶n thuª lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i cña n­íc ngoµi thuéc lo¹i trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc ®Ó cho thuª l¹i th× gi¸ tÝnh thuÕ ®­îc trõ gi¸ thuª ph¶i tr¶ cho ng­êi n­íc ngoµi. Gi¸ cho thuª tµi s¶n do c¸c bªn tháa thuËn ®­îc x¸c ®Þnh theo hîp ®ång. NÕu ph¸p luËt cã quy ®Þnh vÒ khung gi¸ thuª th× gi¸ thuª ®­îc x¸c ®Þnh trong ph¹m vi khung gi¸ quy ®Þnh. e. §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph­¬ng thøc tr¶ gãp, tr¶ chËm, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn ch­a cã thuÕ GTGT cña hµng ho¸ ®ã (kh«ng bao gåm l·i tr¶ gãp), kh«ng tÝnh theo sè tiÒn tr¶ gãp tõng kú. f. §èi víi gia c«ng hµng ho¸, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ gia c«ng ch­a cã thuÕ GTGT. g. §èi víi ho¹t ®éng x©y dùng, l¾p ®Æt. - §èi víi tr­êng hîp x©y dùng, l¾p ®Æt cã bao thÇu nguyªn vËt liÖu, th× gi¸ tÝnh thuÕ bao gåm c¶ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu ch­a cã thuÕ GTGT. - §èi víi tr­êng hîp x©y dùng, l¾p ®Æt kh«ng bao thÇu nguyªn vËt liÖu, th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ trÞ x©y dùng, l¾p ®Æt kh«ng bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu ch­a cã thuÕ GTGT. - Tr­êng hîp x©y dùng, l¾p ®Æt thùc hiÖn thanh to¸n theo h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc gi¸ trÞ khèi l­îng x©y dùng, l¾p ®Æt hoµn thµnh bµn giao theo tháa thuËn trong hîp ®ång, th× gi¸ tÝnh thuÕ tÝnh theo gi¸ trÞ h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc gi¸ trÞ khèi l­îng x©y dùng, l¾p ®Æt hoµn thµnh bµn giao theo tháa thuËn, ch­a cã thuÕ GTGT. 21
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan