giáo trình thuế nhà nước- trần trọng khoái
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
Khoa tµi chÝnh - ng©n hµng
----------------------------
gi¸o tr×nh
thuÕ nhµ níc
(§· söa ®æi vµ bæ sung lÇn thø hai)
Biªn so¹n : TS. TrÇn Träng Kho¸i
Lu hµnh néi bé
Hµ Néi – Th¸ng 7 n¨m 2009
Lêi Nãi ®Çu
Gi¸o tr×nh ThuÕ ®îc biªn so¹n dùa trªn quy ®Þnh míi cña c¸c LuËt
thuÕ cã hiÖu lùc ®Õn 01/4/2009.
Gi¸o tr×nh nµy thay thÕ cho tÊt c¶ c¸c gi¸o tr×nh ®îc biªn so¹n trong
nh÷ng n¨m häc tríc ®©y.
Gi¸o tr×nh thuÕ tõng bíc ®îc hoµn chØnh kh«ng nh÷ng ®¸p øng nhu
cÇu ®µo t¹o cña trêng mµ cßm lµ tµi liÖu cÇn thiÕt ®èi víi sinh viªn c¸c cÊp
häc, c¸c nhµ qu¶n lý nãi chung vµ trong lÜnh vùc thuÕ nãi riªng.
Gi¸o tr×nh thuÕ ®· ®îc Héi ®ång Khoa häc nhµ trêng thÈm ®Þnh vµ
cho lu hµnh.
Gi¸o tr×nh ®îc biªn so¹n trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi
theo híng më cöa vµ héi nhËp, nhiÒu v¨n b¶n liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch
thuÕ ®· ®îc cËp nhËt kÞp thêi. Tuy nhiªn, do c¸c chÝnh s¸ch thuÕ thêng
xuyªn cã sù thay ®æi nªn gi¸o tr×nh biªn so¹n khã tr¸nh khái khiÕm khuyÕt.
Khoa Tµi chÝnh - Ng©n hµng mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ch©n
thµnh cña c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c nhµ khoa häc trong, ngoµi trêng vµ ®ång
nghiÖp ®Ó gi¸o tr×nh ®îc bæ sung vµ hoµn thiÖn h¬n.
Xin tr©n träng c¶m ¬n.
Khoa Tµi chÝnh – Ng©n hµng
3
Môc lôc
Trang
Lêi më ®Çu
3
1
9
Mét sè néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ
1.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thuÕ
9
1.1.1. Sù ra ®êi vµ sù ph¸t triÓn cña thuÕ
1.1.2. Kh¸i niÖm vÒ thuÕ
1.1.3. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thuÕ
1.1.4. Chøc n¨ng cña thuÕ
1.1.5. Ph©n lo¹i thuÕ
1.1.6. Sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a thuÕ víi phÝ vµ lÖ phÝ
1.1.7. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cÊu thµnh mét s¾c thuÕ
1.1.8. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam
1.2. Nh÷ng tiªu chuÈn ®¶m b¶o mét chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý
1.2.1. TÝnh c«ng b»ng
1.2.2. TÝnh hiÖu qu¶
1.2.3. TÝnh minh b¹ch, râ rµng
1.2.4. TÝnh linh ho¹t
1.3. ChÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ níc trong tiÕn tr×nh héi nhËp
1.3.1. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi gia nhËp WTO
1.3.2. ¶nh hëng cña viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan trong ®iÒu kiÖn héi nhËp
4
9
10
11
12
12
14
15
16
17
17
17
18
18
18
18
18
2
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng
2.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ GTGT
2.1.1- Kh¸i niÖm
2.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ GTGT
2.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ GTGT trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam
2.2Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ GTGT
2.2.1- §èi tîng chÞu thuÕ GTGT (ngêi chÞu thuÕ)
2.2.2- §èi tîng nép thuÕ GTGT (ngêi nép thuÕ)
2.2.3- C¨n cø vµ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT
2.2.4- Hoµn thuÕ GTGT
2.2.5- N¬i nép thuÕ
19
19
19
19
19
20
20
20
20
26
27
3
ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt
3.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt
3.1.1- Kh¸i niÖm
3.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ TT§B
3.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ TT§B
3.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ TT§B
3.2.1- §èi tîng chÞu thuÕ TT§B (ngêi chÞu thuÕ)
3.2.2- §èi tîng kh«ng chÞu thuÕ
3.2.3- §èi tîng nép thuÕ TT§B
3.2.4- C¨n cø vµ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ TT§B
3.2.5- §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ TT§B
3.2.6- KhÊu trõ thuÕ
3.2.7- Gi¶m vµ hoµn thuÕ TT§B
28
28
28
28
28
29
29
29
30
30
33
33
33
4
ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu
4.1Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu
4.1.1- Kh¸i niÖm
4.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu
4.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu
trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam
4.2Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu
4.2.1- §èi tîng chÞu thuÕ
4.2.2- §èi tîng kh«ng chÞu thuÕ
5
34
34
34
34
34
35
35
35
4.2.3- §èi tîng nép thuÕ (ngêi nép thuÕ)
36
4.2.4- C¨n cø tÝnh thuÕ vµ biÓu thuÕ
36
4.2.5- Kª khai thuÕ, nép thuÕ
42
4.2.6- MiÔn thuÕ, xÐt miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ
43
4.2.7- Hoµn thuÕ
45
4.2.8- Truy thu thuÕ
46
4.2.9- QuyÒn, nghÜa vô cña ngêi nép thuÕ
46
47
4.2.10- Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña c¬ quan h¶i quan
5
ThuÕ Thu nhËp doanh nghiÖp
5.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp
5.1.1- Kh¸i niÖm
5.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ TNDN
5.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ TNDN trªn thÕ giíi vµ ë VN
5.2- Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ TNDN
5.2.1- §èi tîng nép thuÕ
5.2.2- Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ TNDN
5.3- N¬i nép thuÕ
5.3.1- Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh
5.3.2- X¸c ®Þnh sè thuÕ vµ thñ tôc kª khai, nép thuÕ
5.4¦u ®·i thuÕ TNDN
5.4.1- §iÒu kiÖn ¸p dông u ®·i thuÕ TNDN
5.4.2- ¦u ®·i vÒ thuÕ suÊt
5.4.3- ¦u ®·i vÒ thêi gian miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ
5.4.4- C¸c trêng hîp gi¶m thuÕ kh¸c
5.5- §¨ng ký thuÕ, kª khai thuÕ, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ TNDN
49
49
49
49
49
50
50
50
60
60
60
61
61
62
62
63
63
6
ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n
6.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ TNCN
6.1.1- Kh¸i niÖm
6.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ TNCN
6.1.3- Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ TNCN ë ViÖt Nam
6.2Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ thu nhËp c¸ nh©n
6
64
64
64
64
64
65
6.2.16.2.26.2.36.2.46.2.56.2.66.2.7-
Ngêi nép thuÕ
Thu nhËp chÞu thuÕ
Thu nhËp ®îc miÔn thuÕ
Gi¶m thuÕ
X¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ vµ thu nhËp tÝnh thuÕ ®èi víi c¸ nh©n c tró
C¨n cø tÝnh thuÕ ®èi víi c¸ nh©n kh«ng c tró
§¨ng ký thuÕ, khÊu trõ thuÕ, kª khai thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ, hoµn thuÕ
65
65
67
67
68
73
74
7
ThuÕ tµi nguyªn
7.1- Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ tµi nguyªn
7.1.1- Kh¸i niÖm
7.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ tµi nguyªn
7.1.3- Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ tµi nguyªn ë ViÖt Nam
7.2Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ tµi nguyªn
7.2.1- §èi tîng chÞu thuÕ
7.2.2- §èi tîng nép thuÕ
7.2.3- C¨n cø vµ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ
7.2.4- §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ
7.2.5- MiÔn, gi¶m thuÕ
78
78
78
78
78
79
79
79
79
83
85
8
PhÝ vµ lÖ phÝ
8.1- Kh¸i niÖm phÝ, lÖ phÝ
8.2- Ph©n lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ
8.2.1- C¸c lo¹i phÝ
8.2.2- C¸c lo¹i lÖ phÝ
8.3Néi dung c¬ b¶n cña phÝ vµ lÖ phÝ
8.3.1- Ph¹m vi ¸p dông
8.3.2- Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh møc thu phÝ, lÖ phÝ
8.3.3- Qu¶n lý, sö dông tiÒn thu phÝ, lÖ phÝ
8.3.4- MiÔn, gi¶m phÝ, lÖ phÝ
8.3.5- §¨ng ký, kª khai, nép vµ quyÕt to¸n phÝ, lÖ phÝ
Danh môc phÝ, lÖ phÝ
9
95
ThuÕ nhµ ®Êt
9.1-
86
86
86
86
88
88
88
89
89
89
90
91
Mét sè nÐt chung vÒ thuÕ nhµ ®Êt
95
7
9.1.1- Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña thuÕ nhµ ®Êt
9.1.2- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ nhµ, ®Êt ë ViÖt Nam
9.2-
Néi dung c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch thuÕ ®Êt
9.2.19.2.29.2.39.2.49.2.5-
9.3-
96
Ph¹m vi ¸p dông
§èi tîng ®¸nh thuÕ
§èi tîng kh«ng ®¸nh thuÕ ®Êt
§èi tîng t¹m thêi cha thu thuÕ ®Êt
Ngêi nép thuÕ
96
96
96
97
97
C¨n cø vµ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®Êt
97
9.3.1- Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®Êt
9.3.2- C¨n cø tÝnh thuÕ ®Êt
9.49.5-
97
97
MiÔn gi¶m thuÕ ®Êt
Thñ tôc kª khai, thu nép thuÕ ®Êt
100
100
10
ThuÕ m«n bµi
10.110.210.310.410.5-
95
95
Kh¸i niÖm
Ngêi nép thuÕ
C¨n cø tÝnh thuÕ m«n bµi
MiÔn, gi¶m thuÕ m«n bµi
Thñ tôc nép thuÕ m«n bµi
Phô lôc 1 - ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ gtgt
Phô lôc 2 - thuÕ suÊt thuÕ gtgt
Phô lôc 3 - th«ng t 60/2007/tt-btc
Phô lôc 4 - th«ng t 61/2007/tt-btc
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
8
102
102
102
102
103
104
105
107
109
179
236
1
Ch¬ng
mét sè néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ
1.1. mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thuÕ
1.1.1- Sù ra ®êi cña ThuÕ
LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi ®· cho thÊy r»ng ThuÕ ra ®êi lµ tÊt yÕu
kh¸ch quan g¾n liÒn víi sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ níc.
Nhµ níc lµ mét tæ chøc chÝnh trÞ, ®¹i diÖn quyÒn lîi cho giai cÊp thèng trÞ. Nhµ
níc cÇn ph¶i cã c¬ së vËt chÊt - nguån lùc tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý cña
m×nh nh»m thi hµnh c¸c chÝnh s¸ch do giai cÊp thèng trÞ ®Æt ra. §Ó cã nguån lùc tµi chÝnh,
Nhµ níc ph¶i dïng quyÒn lùc chÝnh trÞ vèn cã ®Ó tËp trung mét bé phËn cña c¶i cña x· héi
vµo tay Nhµ níc.
ThuÕ lu«n lu«n g¾n liÒn víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ níc. Song, trong mçi
giai ®o¹n lÞch sö quan niÖm vÒ thuÕ kh«ng hoµn toµn gièng nhau. Trong x· héi phong kiÕn
ph©n quyÒn, mäi kho¶n chi tiªu cña c¸c l·nh chóa ®Òu ®îc trang tr¶i tõ phÇn tµi s¶n riªng
cña hä mµ nh÷ng tµi s¶n riªng nµy ®îc hiÓu lµ tõ c¸c lao vô do c¸c c¸ nh©n cung cÊp trùc
tiÕp cho c¸c chñ th¸i Êp vµ l·nh chóa, nã kh«ng ®îc quy ®Þnh râ rµng vµ thèng nhÊt. Do ®ã,
ý niÖm vÒ ThuÕ cßn rÊt ®¬n gi¶n vµ thêng chØ mang tÝnh chÊt tîng trng. Nhng khi bíc
vµo thêi kú chÕ ®é phong kiÕn tËp quyÒn, nhµ níc qu©n chñ ra ®êi, Nhµ níc ph¶i thµnh
lËp vµ nu«i qu©n ®éi, tæ chøc bé m¸y c«ng quyÒn, quan l¹i ®Ó cai trÞ. §Ó cã nguån cung cÊp
l¬ng bæng cho bé m¸y nµy, nhµ níc ®· lËp ra mét hÖ thèng thuÕ kho¸ nh»m huy ®éng sù
®ãng gãp tiÒn b¹c, cña c¶i cña d©n chóng.
Trong x· héi t s¶n, giai cÊp t s¶n khi n¾m quyÒn ®· chñ tr¬ng x©y dùng Nhµ
níc tù do, kh«ng can thiÖp vµo ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c lùc lîng thÞ trêng. V× vËy, thuÕ
chØ ®ãng vai trß huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh ®Ó nu«i sèng bé m¸y Nhµ níc, gi÷ g×n an
ninh, gi÷ g×n bê câi. Nhng vµo nh÷ng n¨m 1929-1933, khi nÒn kinh tÕ c¸c níc t b¶n l©m
vµo khñng ho¶ng th× Nhµ níc ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ. Häc thuyÕt nµy do nhµ kinh
tÕ lçi l¹c ngêi Anh M.J.Keynes ®Ò xíng, theo ®ã Nhµ níc ph¶i lµ mét nhµ kinh tÕ, mét
doanh nh©n ph¶i biÕt râ thêi c¬, hµnh ®éng ®óng lóc. Nhµ níc ph¶i tham gia vµo c¸c ho¹t
9
®éng kinh tÕ vµ thùc hiÖn t¸i ph©n phèi tæng s¶n phÈm x· héi. Th«ng qua c«ng cô NSNN,
Nhµ níc ph¶i sö dông ThuÕ nh mét c«ng cô s¾c bÐn ®Ó ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ.
Cïng víi viÖc më réng c¸c chøc n¨ng cña Nhµ níc vµ sù ph¸t triÓn c¸c quan hÖ
hµng ho¸-tiÒn tÖ, c¸c h×nh thøc thuÕ ngµy cµng phong phó, c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ ngµy cµng
®îc hoµn thiÖn h¬n vµ thuÕ ®· trë thµnh mét c«ng cô quan träng, cã hiÖu qu¶ cña Nhµ níc
®Ó t¸c ®éng lªn ®êi sèng kinh tÕ – x· héi.
Nh vËy, thuÕ lµ mét ph¹m trï lÞch sö, mét tÊt yÕu kh¸ch quan xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu
®¸p øng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ níc. ThuÕ ph¸t sinh, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi sù
ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ níc.
¨nghen còng ®· viÕt “…§Ó duy tr× quyÒn lùc c«ng céng, cÇn ph¶i cã ®ãng gãp cña
c«ng d©n cho Nhµ níc, ®ã lµ ThuÕ”. (1)
ThuÕ lµ h×nh thøc ®éng viªn tµi chÝnh cæ xa nhÊt cña Nhµ níc. ë bÊt kú mét x·
héi nµo khi xuÊt hiÖn Nhµ níc lµ xuÊt hiÖn thuÕ. B¶n chÊt cña thuÕ phô thuéc vµo b¶n chÊt
cña Nhµ níc. §ång thêi, khi thuÕ xuÊt hiÖn th× còng xuÊt hiÖn quan hÖ gi÷a Nhµ níc vµ
ngêi nép thuÕ.
1.1.2- Kh¸i niÖm vÒ thuÕ
Ra ®êi vµ tån t¹i cïng víi Nhµ níc, tõ ®ã ®Õn nay, thuÕ ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn l©u dµi vµ kh¸i niÖm vÒ thuÕ còng kh«ng ngõng ®îc hoµn thiÖn.
Theo c¸c nhµ kinh ®iÓn, thuÕ ®îc quan niÖm rÊt ®¬n gi¶n. “…ThuÕ lµ c¸i mµ Nhµ
níc thu cña d©n nhng kh«ng bï l¹i” vµ “thuÕ cÊu thµnh nªn nguån thu cña ChÝnh phñ, nã
®îc lÊy ra tõ s¶n phÈm cña ®Êt ®ai vµ lao ®éng trong níc, xÐt cho cïng th× thuÕ ®uîc lÊy
ra tõ t b¶n hay thu nhËp cña ngêi chÞu thuÕ”
Sau nµy kh¸i niÖm vÒ thuÕ ngµy cµng ®îc bæ sung vµ hoµn thiÖn h¬n.
Trªn gãc ®é ph©n phèi thu nhËp, ngêi ta cho r»ng: ThuÕ lµ h×nh thøc ph©n phèi
vµ ph©n phèi l¹i Tæng s¶n phÈm vµ Thu nhËp quèc d©n h×nh thµnh nªn quü tiÒn tÖ tËp
trung lín nhÊt cña nhµ níc (quü ng©n s¸ch Nhµ níc) ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cho
viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ níc.
Trªn gãc ®é ngêi nép thuÕ, th×: ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp b¾t buéc mµ mçi tæ chøc
c¸ nh©n ph¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp cho Nhµ níc theo LuËt ®Þnh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi
tiªu cho viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô, chøc n¨ng cña Nhµ níc; ngêi ®ãng thuÕ ®îc
hëng hîp ph¸p phÇn thu nhËp cßn l¹i.
Trªn gãc ®é kinh tÕ häc, ThuÕ lµ biÖn ph¸p ®Æc biÖt, theo ®ã, Nhµ níc sö dông
quyÒn lùc cña m×nh ®Ó chuyÓn mét phÇn nguån lùc tõ khu vùc t sang khu vùc c«ng nh»m
thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ – x· héi cña Nhµ níc.
Trªn gãc ®é ph¸p luËt, ThuÕ lµ mét kho¶n thu nhËp ®îc chuyÓn giao b¾t buéc tõ c¸c thÓ
nh©n vµ ph¸p nh©n cho Nhµ níc, do Ph¸p luËt quy ®Þnh, nh»m phôc vô môc ®Ých c«ng céng.
Nh vËy, ®· cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ ThuÕ. Tuy nhiªn, khi nghiªn cøu kh¸i niÖm cña
ThuÕ, ®Ó hiÓu râ b¶n chÊt cña ThuÕ cÇn chó ý c¸c ®Æc ®iÓm cña ThuÕ.
(1)
F.Anghe - Nguån gèc cña gia ®×nh, chÕ ®é t h÷u vµ Nhµ níc - NXB Sù thËt - Hµ Néi 1962
10
1.1.3. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thuÕ
Tõ kh¸i niÖm trªn, ta thÊy thuÕ cã c¸c ®Æc ®iÓm sau:
1.1.3.1. TÝnh b¾t buéc
"ThuÕ kh¸c víi ®a sè nh÷ng kho¶n chuyÓn giao tiÒn tõ ngêi nµy sang cho ngêi
kia: trong khi tÊt c¶ c¸c kho¶n chuyÓn giao ®ã lµ tù nguyÖn th× thuÕ l¹i lµ b¾t buéc(2)”.
"ThuÕ trªn thùc tÕ ®· tån t¹i tõ khi chÝnh phñ ®îc tæ chøc ra"(3).
ThuÕ lµ mét kho¶n ®éng viªn b¾t buéc g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ níc (qua hÖ
thèng ph¸p luËt thuÕ cña Nhµ níc), lµ thuéc tÝnh c¬ b¶n tÊt yÕu kh¸ch quan ®Ó ph©n biÖt
gi÷a thuÕ víi c¸c h×nh thøc ®éng viªn tµi chÝnh kh¸c nh phÝ, lÖ phÝ, c«ng tr¸i... cã tÝnh chÊt
tù nguyÖn vµ tÝnh chÊt ®èi gi¸ (®èi kho¶n).
§ãng thuÕ lµ hµnh ®éng thùc hiÖn nghÜa vô cña ngêi c«ng d©n, kh«ng ph¶i lµ hµnh
®éng xuÊt hiÖn khi cã biÓu hiÖn ph¹m ph¸p, cho nªn tÝnh “b¾t buéc” kh«ng bao hµm néi dung
h×nh sù.
1.1.3.2. TÝnh kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp
ViÖc ®éng viªn thuÕ kh«ng g¾n liÒn lîi Ých cô thÓ mµ ngêi nép thuÕ ®îc thô
hëng tõ viÖc Nhµ níc cung cÊp hµng hãa, dÞch vô c«ng céng.
TÝnh kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp ®îc biÓu hiÖn c¶ tríc vµ sau khi thu thuÕ. Tríc khi
thu thuÕ, Nhµ níc kh«ng høu hÑn ph¶i cung cÊp hµng hãa, dÞch vô c«ng céng nµo ®ã cho
ngêi nép thuÕ. Sau khi nép thuÕ, Nhµ níc còng kh«ng cã sù båi hoµn nµo cho ngêi nép
thuÕ. Lîi Ých tõ viÖc nép thuÕ sÏ ®îc hoµn tr¶ gi¸n tiÕp cho ngêi nép thuÕ th«ng qua c¸c
dÞch vô c«ng céng mµ Nhµ níc cung cÊp cho x· héi.
Trong cuèn "Tµi chÝnh c«ng", nhµ kinh tÕ häc Gaston Jeze ®· ®a ra ®Þnh nghÜa:
"ThuÕ lµ mét kho¶n trÝch nép b»ng tiÒn, cã tÝnh chÊt x¸c ®Þnh, kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp cho
c¸c c«ng d©n ®ãng gãp cho Nhµ níc, th«ng qua con ®êng quyÒn lùc nh»m bï ®¾p nh÷ng
chi tiªu cña Nhµ níc".
ChÝnh v× kh«ng cã tÝnh hoµn tr¶ trùc tiÕp, nªn thuÕ kh«ng cã ®èi kho¶n cô thÓ,
kh«ng cã tÝnh ®èi gi¸ (gi¸ trÞ).
§Æc ®iÓm nµy gióp ta ph©n biÖt râ gi÷a thuÕ vµ c¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ lµ kho¶n thu
cña Nhµ níc cã tÝnh ®èi gi¸ vµ mang tÝnh tù nguyÖn t¬ng ®èi.
1.1.3.3. TÝnh æn ®Þnh
ThuÕ lµ mét h×nh thøc ph©n phèi l¹i, chøa ®ùng yÕu tè kinh tÕ vµ x· héi, nªn viÖc
®¸nh thuÕ cña Nhµ níc tÊt yÕu sÏ ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh biÕn ®æi kinh tÕ x· héi. §iÒu
nµy ®îc quyÕt ®Þnh bëi quyÒn lùc chÝnh trÞ cña Nhµ níc vµ quyÒn lùc Êy ®îc thÓ hiÖn
b»ng luËt ph¸p do c¬ quan lËp ph¸p (Quèc héi, NghÞ viÖn) ban hµnh. Do ®ã, mçi khi luËt
thuÕ ®îc ban hµnh ®ßi hái ph¶i ®îc æn ®Þnh ®Ó cã thêi gian chÝnh s¸ch thuÕ ®i vµo cuéc
sèng, c¸c nhµ ®Çu t vµ doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chiÕn lîc kinh doanh vµ ®¹t
hiÖu qu¶ ®Çu t mong muèn.
(2)
(3)
Lªnin toµn tËp - tËp 15
Joseph Fstiglitz: Kinh tÕ häc c«ng céng - NXB Khoa häc kü thuËt - 1995. Tr 456.
11
1.1.4. Chøc n¨ng cña thuÕ
ThuÕ kh«ng nh÷ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ mµ cßn lµ ph¹m trï tµi chÝnh. Do ®ã,
thuÕ kh«ng chØ mang nh÷ng thuéc tÝnh cña c¸c quan hÖ tµi chÝnh mµ cßn biÓu hiÖn nh÷ng
®Æc trng, h×nh thøc vËn ®éng b¾t nguån tõ c¸c mèi quan hÖ tµi chÝnh.
Víi quan niÖm nh trªn, xuÊt ph¸t tõ qu¸ tr×nh ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña thuÕ,
thÊy r»ng thuÕ cã 2 chøc n¨ng c¬ b¶n: Huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh cho Nhµ níc vµ ®iÒu
tiÕt kinh tÕ.
1.1.4.1. Chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh cho nhµ níc
Ngay tõ lóc ph¸t sinh, thuÕ lu«n lµ mét ph¬ng tiÖn ®éng viªn nguån tµi chÝnh cho
nhµ níc. ThuÕ lµ nguån thu chñ yÕu cña ng©n s¸ch. §©y lµ chøc n¨ng c¬ b¶n, lµ chøc n¨ng
®Çu tiªn ph¶n ¸nh nguyªn nh©n cho sù ra ®êi cña thuÕ.
Qu¸ tr×nh huy ®éng tËp trung nguån lùc th«ng qua thuÕ ®· lµm xuÊt hiÖn chøc n¨ng
®iÒu tiÕt kinh tÕ cña thuÕ. Nh vËy, chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc vµ chøc n¨ng ®iÒu tiÕt
kinh tÕ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau.
1.1.4.2. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«
MÆc dï chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cã c¬ së n¶y sinh tõ chóc n¨ng huy ®éng nguån
lùc tµi chÝnh, nhng chØ ®îc nhËn thøc vµ sö dông tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX khi vai
trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ níc ®îc thùc hiÖn. Víi chøc n¨ng nµy, ThuÕ gãp phÇn thóc
®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, më réng lu th«ng hµng hãa, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ cña nÒn kinh tÕ. §ång thêi còng gãp phÇn thùc hiÖn c«ng
b»ng x· héi gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c tÇng líp d©n c.
1.1.5. Ph©n lo¹i thuÕ
Cho dï c¸c cuéc c¶i c¸ch thuÕ ë c¸c níc ®Òu nhÊn m¹nh ®Õn tÝnh ®¬n gi¶n cña hÖ
thèng thuÕ. Song, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ h¹n chÕ sè lîng c¸c s¾c thuÕ trong mét hÖ
thèng thuÕ. §Ó tæ chøc thu thuÕ vµ qu¶n lý thuÕ phï hîp, ngêi ta ph¶i ph©n lo¹i thuÕ theo
c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Sau ®©y lµ sè tiªu thøc chñ yÕu.
1.1.5.1 Ph©n lo¹i theo ®èi tîng chÞu thuÕ, cã thÓ ph©n lo¹i thuÕ thµnh:
- ThuÕ thu nhËp, bao gåm c¸c s¾c thuÕ cã ®èi tîng chÞu thuÕ lµ thu nhËp nhËn
®îc. Thu nhËp nµy ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau: Tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, tõ lao ®éng, tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh, tõ lu tr÷ chuyÓn dÞch tµi s¶n… ®em l¹i.
- ThuÕ tiªu dïng, lµ c¸c lo¹i thuÕ cã ®èi tîng chÞu thuÕ lµ phÇn thu nhËp ®îc
mang tiªu dïng: ThuÕ GTGT, TT§B …
- ThuÕ tµi s¶n, lµ c¸c lo¹i thuÕ cã ®èi tîng chÞu thuÕ lµ gi¸ trÞ tµi s¶n: Tµi s¶n tµi
chÝnh (tiÒn, chøng kho¸n …), tµi s¶n cè ®Þnh ( nhµ cöa, ®Êt ®ai, thiÕt bÞ m¸y mãc, xe cé …),
tµi s¶n v« h×nh (nh·n hiÖu, ph¸t minh, s¸ng chÕ …). ThuÕ tµi s¶n ®¸nh trªn gi¸ trÞ tµi s¶n cè
®Þnh gäi lµ thuÕ bÊt ®éng s¶n, trªn tµi s¶n tµi chÝnh gäi lµ thuÕ ®éng s¶n …
1.1.5.2. Ph©n lo¹i theo ph¬ng thøc ®¸nh thuÕ
C¸c h×nh thøc thuÕ, suy cho cïng ®Òu ®¸nh vµo thu nhËp cña ngêi nép thuÕ. C¨n
cø vµo ph¬ng thøc ®¸nh thuÕ (trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo thu nhËp) ngêi ta chia ra:
- ThuÕ trùc thu, lµ lo¹i thuÕ ®¸nh trùc tiÕp vµo thu nhËp hoÆc tµi s¶n cã ®îc cña
ngêi nép thuÕ. ThuÕ trùc thu cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ ngêi nép thuÕ theo LuËt ®Þnh ®ång
12
thêi lµ ngêi chÞu thuÕ. ¦u ®iÓm cña thuÕ trùc thu lµ cã tÝnh c«ng b»ng (ai cã thu nhËp cao
ph¶i nép nhiÒu thuÕ, ai cã thu nhËp thÊp th× nép Ýt thuÕ vµ ai kh«ng cã thu nhËp th× kh«ng
ph¶i nép thuÕ). Tuy nhiªn, thuÕ trùc thu còng cã nhîc ®iÓm lµ Nhµ níc ph¶i chi phÝ nhiÒu
(thêi gian, con ngêi) mµ thu ®îc Ýt thuÕ.
ThuÕ trùc thu ë ViÖt Nam, cã thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp,
thuÕ nhµ ®Êt…
- ThuÕ gi¸n thu, lµ lo¹i thuÕ ®¸nh mét c¸ch gi¸n tiÕp vµo thu nhËp cña ngêi tiªu
dïng th«ng qua gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô, lµ mét yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ b¸n hµng
ho¸, dÞch vô. ThuÕ gi¸n thu lµ mét lo¹i thuÕ cã kh¶ n¨ng chuyÓn g¸nh nÆng cña thuÕ tõ
ngêi nép thuÕ sang cho ngêi kh¸c th«ng qua c¬ chÕ gi¸. ¦u ®iÓm cña thuÕ gi¸n thu
lµ Nhµ níc bá ra Ýt chi phÝ nhng thu ®îc nhiÒu thuÕ. Tuy nhiªn, thuÕ gi¸n thu còng
cã nhîc ®iÓm lµ tÝnh c«ng b»ng x· héi cha cao.
ThuÕ gi¸n thu ë ViÖt Nam cã : ThuÕ GTGT, ThuÕ TT§B, ThuÕ XuÊt khÈu, ThuÕ
NhËp khÈu …
ViÖc ph©n biÖt thuÕ gi¸n thu vµ trùc thu chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt ph¸p lý, tøc lµ x¸c
®Þnh ph¬ng thøc thu thuÕ cña Nhµ níc trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp.
XÐt trªn gãc ®é kinh tÕ, viÖc ph©n chia g¸nh nÆng vÒ thuÕ gi÷a ngêi s¶n xuÊt vµ
ngêi tiªu dïng kh«ng phô thuéc hoµn toµn vµo ®ã lµ thuÕ trùc thu hay thuÕ gi¸n thu mµ phô
thuéc chñ yÕu vµo ®é co gi·n gi÷a cung cÇu hµng hãa, dÞch vô trªn thÞ trêng.
1.1.5.3. Ph©n lo¹i theo tÝnh u ®·i cña ngêi nép thuÕ
C¨n cø vµo tiªu thøc nµy, ngêi ta chia thuÕ thu nhËp thµnh hai lo¹i;
- ThuÕ thùc, lµ lo¹i thuÕ kh«ng xÐt ®Õn hoµn c¶nh cña ngêi nép thuÕ. Khi x¸c ®Þnh nghÜa
vô thuÕ
C¸c lo¹i thuÕ thùc bao gåm: ThuÕ ®iÒn thæ, thuÕ nhµ cöa, thuÕ tµi s¶n.
- ThuÕ c¸ nh©n, lµ lo¹i thuÕ cã xÐt ®Õn hoµn c¶nh cô thÓ cña ngêi nép thuÕ, khi x¸c
®Þnh nghÜa vô thuÕ
Kh¸c víi thuÕ thùc, thuÕ c¸ nh©n cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng thu nhËp, hoµn c¶nh gia ®×nh,
t×nh h×nh tµi chÝnh cña ngêi nép thuÕ.
C¸c lo¹i thuÕ c¸ nh©n bao gåm: ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ thu nhËp doanh
nghiÖp, thuÕ chuyÓn nhîng tµi s¶n…
1.1.5.4. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi thÈm quyÒn ®¸nh thuÕ
C¸ch ph©n lo¹i nµy thêng ®îc sö dông trong kÕ to¸n quèc gia. Theo c¸ch ph©n
lo¹i nµy, thuÕ ®îc chia thµnh thuÕ quèc gia (trung ¬ng) vµ thuÕ ®Þa ph¬ng.
1.1.5.5. C¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a thuÕ víi thu nhËp
Theo tiªu thøc nµy, thuÕ ®îc ph©n ra lµm 3 lo¹i:
- ThuÕ lòy tiÕn, lµ lo¹i thuÕ mµ tû lÖ thuÕ so víi thu nhËp t¨ng lªn khi thu nhËp cña
ngêi chÞu thuÕ t¨ng lªn.
- ThuÕ lòy tho¸i, lµ lo¹i thuÕ mµ tû lÖ thuÕ so víi thu nhËp gi¶m ®i khi thu nhËp cña
ngêi chÞu thuÕ t¨ng lªn.
- ThuÕ tû lÖ, lµ lo¹i thuÕ mµ tû lÖ thuÕ so víi thu nhËp kh«ng ®æi khi thu nhËp cña
ngêi chÞu thuÕ t¨ng lªn.
13
1.1.5.6- C¨n cø vµo c¸ch x¸c ®Þnh møc thuÕ
Theo tiªu thøc nµy, thuÕ ®îc chia thµnh thuÕ tuyÖt ®èi vµ thuÕ theo gi¸ trÞ.
- ThuÕ tuyÖt ®èi, lµ lo¹i thuÕ cã møc thuÕ ®îc x¸c ®Þnh b»ng sè tuyÖt ®èi trªn mét
®¬n vÞ vËt lý cña ®èi tîng tÝnh thuÕ.
- ThuÕ theo gi¸ trÞ, lµ lo¹i thuÕ cã møc thuÕ ®îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m trªn
mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ cña ®èi tîng tÝnh thuÕ.
1.1.6. Sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a thuÕ víi phÝ vµ lÖ phÝ
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng céng do nhµ níc vµ t nh©n
cïng cung cÊp. §Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng “Ai ®îc hëng lîi th× ngêi ®ã ph¶i tr¶ tiÒn” ®Ó bï
®¾p toµn bé hay mét phÇn chi phÝ mµ nhµ níc ®· ®Çu t ®Ó cung cÊp cho x· héi. §èi víi
c¸c dÞch vô c«ng do nhµ níc cung cÊp ®Ó qu¶n lý x· héi, an ninh quèc phßng th× ngoµi c¸c
biÖn ph¸p kh¸c, nhµ níc cßn sö dông lÖ phÝ lµm c«ng cô ®Ó kiÓm so¸t vµ qu¶n lý c¸c ho¹t
®éng ®ã.
ThuÕ, phÝ, lÖ phÝ ®Òu lµ nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ níc, ®îc Nhµ níc sö dông
lµm c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Tuy nhiªn, ngoµi nh÷ng
®iÓm gièng nhau, gi÷a c¸c nguån thu nµy còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau.
1.1.6.1- Nh÷ng ®iÓm gièng nhau
+ §Òu lµ mét nguån thu thêng xuyªn cña ng©n s¸ch Nhµ níc.
+ §Òu g¾n víi quyÒn lùc cña Nhµ níc, cã tÝnh chÊt ph¸p lý.
+ §Òu lµ nh÷ng c«ng cô phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh kinh tÕ - x· héi
cña Nhµ níc, gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi.
1.1.6.2- Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau
+ VÒ tÝnh ph¸p lý, thuÕ lµ kho¶n thu mang tÝnh ph¸p lý cao h¬n so phÝ vµ lÖ phÝ.
+ VÒ tÝnh chÊt ®éng viªn, thuÕ lµ c¸c kho¶n thu kh«ng cã ®èi kho¶n trùc tiÕp, tøc lµ
kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp tõ Nhµ níc cho ngêi nép. PhÝ vµ lÖ phÝ lµ kho¶n thu cã
®èi kho¶n trùc tiÕp tõ phÝa Nhµ níc.
+ VÒ môc ®Ých sö dông.
ThuÕ vµ lÖ phÝ nãi chung lµ c¸c kho¶n thu kh«ng g¾n mét c¸ch râ rÖt víi môc ®Ých
sö dông cô thÓ, mµ chñ yÕu ®îc sö dông cho nhu cÇu chi tiªu thêng xuyªn nãi chung cña
Nhµ níc.
Ngîc l¹i, phÝ lµ kho¶n thu thêng g¾n víi c¸c môc ®Ých sö dông cô thÓ. Nãi chung,
môc ®Ých cña lo¹i phÝ nµo ®îc dïng ®Ó ®Æt tªn cho lo¹i phÝ ®ã. ThÝ dô: phÝ cÇu ®êng, häc
phÝ, viÖn phÝ…
+ VÒ t¸c dông phôc vô qu¶n lý kinh tÕ, x· héi cña Nhµ níc
ThuÕ lµ c«ng cô quan träng ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ níc; thuÕ cã t¸c
dông kÝch thÝch, híng dÉn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, t¸c ®éng ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng kinh
tÕ - x· héi.
PhÝ vµ lÖ phÝ còng lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ - x· héi cña Nhµ níc, nhng cã ph¹m
vi hÑp h¬n, møc ®é yÕu h¬n so víi thuÕ.
+ VÒ quy m« ph¸t sinh
14
Nãi chung, thuÕ cã quy m« lín, ph¸t sinh t¬ng ®èi tËp trung, g¾n liÒn víi c¸c ho¹t
®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
+ ThÈm quyÒn ban hµnh phÝ, lÖ phÝ trung ¬ng vµ phÝ, lÖ phÝ ®Þa ph¬ng.
1.1.7- C¸c yÕu tè c¬ b¶n cÊu thµnh mét s¾c thuÕ
S¾c thuÕ lµ mét h×nh thøc thuÕ cô thÓ ®îc quy ®Þnh b»nh mét v¨n b¶n ph¸p luËt,
díi h×nh thøc luËt, ph¸p lÖnh thuÕ.
Tuy mçi s¾c thuÕ cã tÝnh chÊt riªng kh¸c nhau, nhng trong mét v¨n b¶n ph¸p luËt
vÒ thuÕ th«ng thêng chøa ®ùng c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau:
1.1.7.1. Tªn gäi cña s¾c thuÕ
Mçi s¾c thuÕ cã mét tªn gäi nh»m ph©n biÖt gi÷a c¸c h×nh thøc thuÕ kh¸c nhau,
®ång thêi ph¶n ¶nh nh÷ng tÝnh chÊt chung nhÊt cña h×nh thøc thuÕ ®ã.
Tªn gäi cña s¾c thuÕ ®· hµm chøa néi dung, môc ®ich vµ ph¹m vi ®iÒu chØnh cña s¾c
thuÕ ®ã.
1.1.7.2. §èi tîng chÞu thuÕ (ngêi chÞu thuÕ)
§èi tîng chÞu thuÕ chØ râ thuÕ ®¸nh vµo c¸i g× (hµng ho¸, dÞch vô, thu nhËp hay tµi
s¶n …). Mçi luËt thuÕ cã mét ®èi tîng chÞu thuÕ riªng.
1.1.7.3. §èi tîng nép thuÕ (ngêi nép thuÕ)
Ngêi nép thuÕ lµ tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i nép thuÕ theo quy ®Þnh trong luËt thuÕ.
1.1.7.4. C¨n cø, c¬ së ®Ó tÝnh thuÕ
C¬ së ®Ó tÝnh thuÕ lµ mét bé phËn cña ®èi tîng chÞu thuÕ. Tuy nhiªn, ®èi tîng
chÞu thuÕ thêng cã ph¹m vi réng h¬n c¬ së tÝnh thuÕ, vi nã tån t¹i møc tèi thiÓu kh«ng ph¶i
nép thuÕ, miÔn, gi¶m thuÕ. Mét c¬ së tÝnh thuÕ, sau khi tÝnh vµ nép mét lo¹i thuÕ t¬ng øng
cã thÓ trë thµnh c¨n cø tÝnh thuÕ cña mét lo¹i thuÕ kh¸c.
1.1.7.5. Møc thuÕ
Møc thuÕ lµ ®¹i lîng x¸c ®Þnh sè thu trªn c¬ së tÝnh thuÕ vµ ®îc biÓu hiÖn díi hai
h×nh thøc: thuÕ suÊt vµ thuÕ tuyÖt ®èi. Møc thuÕ thÓ hiÖn møc ®é ®éng viªn cña nhµ níc so
víi c¬ së tÝnh thuÕ.
Tuú theo tõng s¾c thuÕ, ngêi ta cã thÓ ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh thuÕ kh¸c
nhau t¬ng xøng víi nhiÒu møc nép thuÕ kh¸c nhau quy ®Þnh trong biÓu thuÕ.
C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña møc thuÕ, cã thÓ ph©n biÖt møc thuÕ theo c¸c lo¹i sau:
- Møc thuÕ thèng nhÊt, lµ møc thuÕ cè ®Þnh nh nhau cho tÊt c¶ c¸c ®èi tîng
chÞu thuÕ. Lo¹i møc thuÕ kh«ng phô thuéc vµo c¬ së tÝnh thuÕ: thuÕ th©n.
- Møc thuÕ æn ®Þnh, lµ møc thuÕ ®îc quy ®Þnh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh nh
nhau trªn c¬ së tÝnh thuÕ: thuÕ suÊt thuÕ TNDN 25% trªn thu nhËp tÝnh thuÕ.
- Møc thuÕ lòy tiÕn, lµ møc thuÕ ph¶i nép t¨ng dÇn theo møc ®é t¨ng cña c¬ së
tÝnh thuÕ, cã 3 lo¹i (gi¶n ®¬n, tõng phÇn, toµn phÇn).
- Møc thuÕ lòy tho¸i, lµ møc thuÕ ph¶i nép gi¶m dÇn theo møc ®é t¨ng cña c¬
së tÝnh thuÕ.
1.1.7.6. MiÔn thuÕ, gi¶m thuÕ, hoµn thuÕ (nÕu cã)
MiÔn, gi¶m thuÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì ngêi nép thuÕ kh¾c phôc hoµn c¶nh
khã kh¨n do nguyªn nh©n kh¸ch quan lµm gi¶m thu nhËp, hoÆc nh»m thùc hiÖn mét sè chñ
15
tr¬ng chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi, khuyÕn khÝch ho¹t ®éng cña ngêi nép thuÕ, nªn lµ yÕu
tè ngo¹i lÖ ®îc quy ®Þnh trong mét sè s¾c thuÕ.
ViÖc quy ®Þnh c¸c trêng hîp miÔn, gi¶m thuÕ mang tÝnh c¸ biÖt cÇn ®îc h¹n chÕ,
v× sÏ lµm mÐo mã tÝnh c«ng b»ng cña mét s¾c thuÕ.
1.1.7.7. ChÕ tµi cña thuÕ
a- QuyÒn, nghÜa vô cña ®èi tîng nép thuÕ: yÕu tè nµy quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm,
nghÜa vô cña ®èi tuîng nép thuÕ trong qu¸ tr×nh thi hµnh LuËt thuÕ, nh nghÜa vô vÒ ®¨ng
ký, kª khai, thu nép thuÕ; nghÜa vô thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, hãa ®¬n, chøng tõ…
ViÖc quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña ®èi tîng nép thuÕ, mét mÆt nh»m n©ng
cao ý thøc tù gi¸c chÊp hµnh luËt thuÕ. MÆt kh¸c, lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó xö lý c¸c vi ph¹m vÒ
thuÕ, ®¶m b¶o sù kiÓm so¸t, qu¶n lý cña c¬ quan thuÕ ®èi víi qu¸ tr×nh chÊp hµnh luËt thuÕ
®îc chÆt chÏ, kÞp thêi.
b- QuyÒn, nghÜa vô cña c¬ quan thu thuÕ vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan: yÕu tè nµy
quy ®Þnh quyÒn, nghÜa vô cña c¬ quan thu thuÕ vÒ c¸c néi dung vµ thÈm quyÒn qu¶n lý, nh
tuyªn truyÒn, híng dÉn thi hµnh LuËt thuÕ; xö lý th«ng tin; qu¶n lý thu nép; cìng chÕ
thuÕ; thanh tra, kiÓm tra thuÕ; Ên ®Þnh thuÕ…
§ång thêi còng quy ®Þnh quyÒn, nghÜa vô cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã liªn quan.
c- Thñ tôc thu nép thuÕ
YÕu tè nµy quy ®Þnh râ h×nh thøc thu nép, thñ tôc thu nép, thêi gian thu nép…nh»m
®¶m b¶o sù minh b¹ch, râ rµng cña chÝnh s¸ch thuÕ, t¹o c¬ së ph¸p lý ®Ó xö lý c¸c trêng
hîp vi ph¹m LuËt thuÕ.
ChÕ tµi cña thuÕ ®îc thùc hiÖn theo c¸c quy ®Þnh trong LuËt Qu¶n lý thuÕ sè
78/2006/QH11 ngµy 29/11/2006, NghÞ ®Þnh sè 85/2007/N§-CP ngµy 25/5/2007 cña ChÝnh
phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt Qu¶n lý thuÕ vµ Th«ng t sè
60/2007/TT-BTC ngµy 14/6/2007 cña Bé Tµi chÝnh (xem Phô lôc III).
d- ChÕ tµi xö ph¹t
YÕu tè nµy quy ®Þnh c¸c h×nh thøc vi ph¹m hµnh chÝnh vµ c¸c biÖn ph¸p xö lý vi
ph¹m hµnh chÝnh vÒ thuÕ. Xem phô lôc 4.
Do ®ã néi dung cô thÓ vÒ chÕ tµi cña thuÕ sÏ kh«ng ®Ò cËp trong tõng s¾c thuÕ ®îc
tr×nh bµy ë tõng ch¬ng.
1.1.8. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam
HÖ thèng thuÕ lµ tæng hîp c¸c s¾c thuÕ kh¸c nhau cã mèi quan hÖ biÖn chøng, phô
thuéc nhau cïng híng vµo môc tiªu chung nh»m thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña Nhµ níc
trong tõng thêi kú.
Sù h×nh thµnh c¸c s¾c thuÕ kh¸c nhau do c¬ së ®¸nh thuÕ quyÕt ®Þnh. Mçi s¾c thuÕ
trong hÖ thèng thuÕ ®¶m nhiÖm mét vai trß riªng, nhng kh«ng tån t¹i ®éc lËp mµ hîp thµnh
mét thÓ thèng nhÊt trong ®ã s¾c thuÕ nµy cã thÓ lµ c¬ së rµng buéc hoÆc ®Æt ra yªu cÇu ®èi
víi c¸c s¾c thuÕ kh¸c.
HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam cã:
a) ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng
b) ThuÕ Tiªu thô ®Æc biÖt
16
c) ThuÕ XuÊt khÈu, ThuÕ NhËp khÈu
d) ThuÕ Thu nhËp doanh nghiÖp
e) Thu tiÒn sö dông ®Êt
f) ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n
g) ThuÕ Tµi nguyªn
h) ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp
i) ThuÕ Nhµ ®Êt
j) ThuÕ m«n bµi
Ngoµi hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ nãi trªn, cßn cã chÝnh s¸ch vÒ phÝ vµ lÖ phÝ.
1.2. Nh÷ng tiªu chuÈn ®¶m b¶o mét chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý
ThuÕ lµ mét kho¶n chuyÓn giao nguån cña c¶i tõ khu vùc t sang khu vùc c«ng. §ã
lµ sù chuyÓn giao b¾t buéc mang tÝnh ph¸p lý, quyÒn lùc cña Nhµ níc. V× vËy, dÔ xuÊt hiÖn
tÝnh tuú tiÖn trong viÖc ®¸nh thuÕ. Do ®ã, mét chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý ph¶i ®¶m b¶o c¸c tiªu
chuÈn c¬ b¶n sau:
1.2.1. TÝnh c«ng b»ng
TÝnh c«ng b»ng lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan. Trong mét x· héi d©n chñ, tÝnh c«ng
b»ng ®îc thùc hiÖn tríc hÕt ®èi víi ph©n chia g¸nh nÆng cña thuÕ kho¸. C«ng b»ng vÒ
thuÕ ®îc hiÓu lµ sù ®èi xö nh nhau ®èi víi c¸c t×nh tr¹ng nh nhau: c¸c c¸ nh©n cã ®iÒu
kiÖn vÒ mäi mÆt nh nhau th× ®îc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ ngang nhau, hoÆc ngêi cã kh¶
n¨ng nép thuÕ nhiÒu h¬n th× ph¶i nép thuÕ nhiÒu h¬n nh÷ng ngêi kh¸c. Sù c«ng b»ng trong
mçi s¾c thuÕ ®îc thÓ hiÖn khi x¸c ®Þnh ph¹m vi ®èi tîng nép thuÕ, ®èi tîng chÞu thuÕ
trong mçi lo¹i thuÕ. Tuy vËy, tÝnh c«ng b»ng cÇn ®îc xem xÐt trªn gãc ®é toµn hÖ thèng,
kh«ng nªn ®¸nh gi¸ riªng biÖt ®èi víi tõng s¾c thuÕ riªng lÎ.
1.2.2. TÝnh hiÖu qu¶
TÝnh hiÖu qu¶ cña thuÕ cã thÓ hiÓu lµ tÝnh ph©n phèi l¹i nguån lùc trong x· héi nh»m
®¹t ®îc môc tiªu kinh tÕ cô thÓ. Ngµy nay chÝnh phñ cña mçi quèc gia kh«ng chØ coi môc
®Ých cña viÖc ®¸nh thuÕ chØ lµ t¹o nguån thu cho NSNN mµ ngµy cµng quan t©m h¬n ®Õn
khÝa c¹nh kinh tÕ - x· héi cña thuÕ.
TÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng thuÕ ®îc xÐt trªn c¸c mÆt:
- HiÖu qu¶ can thiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ lín nhÊt xÐt trªn ph¬ng diÖn kinh tÕ,
hµnh vi ®¸nh thuÕ cña chÝnh phñ bao giê còng ¶nh hëng ®Õn viÖc ph©n bæ nguån lùc cña x·
héi vµ sù chi phèi kh«ng thèng nhÊt cña nhµ níc vµ c¸c lùc lîng cña thÞ trêng. TÝnh hiÖu
qu¶ ®îc xem xÐt trªn hai khÝa c¹nh.
- TÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tæ chøc thu thuÕ.
Khi tæ chøc thu thuÕ bao giê còng ph¸t sinh chi phÝ: Chi phÝ cña c¬ quan thuÕ vµ chi
phÝ tu©n thñ cña ®èi tîng nép thuÕ. TÝnh hiÖu qu¶ cña tæ chøc thu thuÕ lµ sè thuÕ thu ®îc
nhiÒu nhÊt nhng chi phÝ hµnh chÝnh thÊp nhÊt.
§Ó gi¶m bít chi phÝ, ®ßi hái hÖ thèng thuÕ ph¶i ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, chøa ®ùng Ýt môc
tiªu x· héi. H¬n n÷a, hÖ thèng thuÕ cã ®¬n gi¶n th× viÖc qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t cña
Nhµ níc ®èi víi ngêi nép thuÕ míi dÔ dµng vµ thuËn lîi.
17
1.2.3. TÝnh minh b¹ch, râ rµng
Mét hÖ thèng thuÕ râ rµng, minh b¹ch tríc hÕt ph¶i chØ râ ai chÞu thuÕ,thêi h¹n nép
thuÕ vµ sè thuÕ ph¶i nép. ThuÕ trùc thu thêng cã tÝnh minh b¹ch h¬n thuÕ gi¸n thu. Mét
ph¸p luËt vÒ ThuÕ kh«ng nªn quy ®Þnh qu¸ nhiÒu trêng hîp ngo¹i lÖ, chÝnh s¸ch thuÕ cÇn
®¬n gi¶n.
1.2.4. TÝnh linh ho¹t
TÝnh linh ho¹t cña thuÕ ®îc thÓ hiÖn th«ng qua kh¶ n¨ng thÝch øng dÔ dµng khi
hoµn c¶nh kinh tÕ thay ®æi.
Trong ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch thuÕ, ®¶m b¶o sù thèng nhÊt vµ hµi hoµ c¸c tiªu thøc
trªn lµ rÊt khã kh¨n, ®«i khi gi÷a chóng cã sù m©u thuÉn nªn ®ßi hái ph¶i cã sù c©n nh¾c
thËn träng.
Mçi quèc gia, tuú ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cô thÓ vµ quan ®iÓm cña nhµ níc trong
viÖc sö dông thuÕ ®Ó ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ mµ cã sù s¾p xÕp u tiªn c¸c tiªu chÝ trªn.
1.3. cHÝNH S¸CH thuÕ CñA nHµ N¦íC TRONG TIÕN TR×NH HéI NHËP
1.3.1. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam khi gia nhËp WTO
- HÖ thèng chÝnh s¸ch, luËt ph¸p cña ViÖt Nam vµ ®Þnh chÕ cña WTO cßn cã sù
kh¸c biÖt nhau nhiÒu. Do ®ã, ®Ó tham gia WTO, ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng, bæ sung, söa
®æi luËt ph¸p cho phï hîp, tríc hÕt lµ hÖ thèng thuÕ, c¬ chÕ qu¶n lý th¬ng m¹i.
- ViÖt Nam cÇn më cöa thÞ trêng th«ng qua thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt møc thuÕ
quan tèi ®a.
Hµng hãa vµ s¶n phÈm cña c¸c níc thµnh viªn sÏ thuËn lîi h¬n khi th©m nhËp thÞ
trêng ViÖt Nam, g©y søc Ðp buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®æi míi vµ chÊp nhËn sù
c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t.
- Do ph¶i cam kÕt gi¶m thuÕ quan vµ xo¸ bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan nªn nh÷ng
n¨m ®Çu gia nhËp WTO, nÕu ViÖt Nam cha tæ chøc tèt c¬ cÊu thuÕ, hiÖu qu¶ thu thuÕ thÊp,
nguån thu ng©n s¸ch Nhµ níc sÏ bÞ ¶nh hëng…
1.3.2. ¶nh hëng cña viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan trong ®iÒu kiÖn héi nhËp
B»ng t¸c ®éng ¶nh hëng trùc tiÕp vµ t¸c ®éng ¶nh hëng lan truyÒn, viÖc c¾t gi¶m
thuÕ quan ®· ¶nh hëng tíi c¸c lÜnh vùc:
+ §èi víi tiªu dïng, do gi¶m thuÕ nhËp khÈu lµm cho gi¸ hµng hãa nhËp khÈu gi¶m,
søc mua hµng hãa nhËp khÈu t¨ng.
+ §èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, do thuÕ nhËp khÈu gi¶m lµm t¨ng lîng hµng nhËp
khÈu. Ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ®îc më réng, t¹o ra mét nÒn kinh tÕ më.
+ §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt trong níc, lµm cho nÒn
kinh tÕ - x· héi ®¹t hiÖu qu¶ cao. Nhng ®ång thêi còng ®Æt doanh nghiÖp tríc sù
c¹nh tranh khèc liÖt, ngay c¶ trªn thÞ trêng néi ®Þa, nÕu doanh nghiÖp kh«ng ®Çu t
c«ng nghÖ míi vµ tæ chøc, qu¶n lý s¶n xuÊt kh«ng c¶i tiÕn kÞp thêi.
+ §èi víi kh©u ph©n phèi, do thuÕ quan lµ c«ng cô t¸i ph©n phèi thu nhËp tõ ngêi s¶n
xuÊt trong níc sang ngêi tiªu dïng nªn lµm t¨ng thÆng d tiªu dïng.
+ §èi víi ng©n s¸ch nhµ níc, do gi¶m thuÕ nhËp khÈu, ng©n s¸ch nhµ níc mÊt mét
nguån thu nhËp tõ thuÕ nhËp khÈu.
18
2
Ch¬ng
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng
2.1- mét sè nÐt chung vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (gtgt)
2.1.1- Kh¸i niÖm
ThuÕ GTGT (VAT: Value Added Tax) lµ mét lo¹i thuÕ ®¸nh trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng
thªm cña hµng hãa, dÞch vô ph¸t sinh qua mçi kh©u cña qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, lu th«ng ®Õn
tiªu dïng. Tæng sè thuÕ tÝnh ®îc ë c¸c kh©u b»ng chÝnh sè thuÕ tÝnh trªn gi¸ b¸n cuèi cïng
cho ngêi tiªu dïng.
2.1.2- §Æc ®iÓm cña thuÕ GTGT
- ThuÕ GTGT lµ mét s¾c thuÕ thuéc lo¹i thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo thu nhËp cña
ngêi tiªu dïng. Ngêi chÞu thuÕ lµ ngêi tiªu dïng.
- ThuÕ GTGT cã tÝnh chÊt lòy tho¸i so víi thu nhËp.
- ThuÕ GTGT cã tÝnh l·nh thæ, chØ ¸p dông cho ngêi tiªu dïng trong ph¹m vi l·nh thæ
quèc gia.
- ThuÕ GTGT lµ s¾c thuÕ tiªu dïng thu qua nhiÒu giai ®o¹n nhng kh«ng trïng lÆp
v× chØ tÝnh thuÕ trªn phÇn t¨ng thªm cña mçi giai ®o¹n.
- ThuÕ GTGT cã tÝnh trung lËp kinh tÕ cao, v× thuÕ GTGT kh«ng ph¶i lµ yÕu tè chi
phÝ s¶n xuÊt, thuÕ GTGT lµ yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ b¸n hµng hãa, dÞch vô, nªn nã kh«ng
bÞ ¶nh hëng bëi kÕt qu¶ kinh doanh cña ngêi nép thuÕ.
2.1.3- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ GTGT ë ViÖt Nam
ë ViÖt Nam, thuÕ GTGT ®îc nghiªn cøu tõ n¨m 1990, ®îc lµm thÝ ®iÓm tõ th¸ng
9/1993 ë 11 ®¬n vÞ thuéc ngµnh ®êng, dÖt, xi m¨ng… LuËt thuÕ GTGT ®îc Quèc héi
kho¸ IX kú häp thø 11 th«ng qua ngµy 10/5/1997 vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy
01/01/1999 thay thÕ cho LuËt thuÕ doanh thu. ThuÕ GTGT lµ mét LuËt thuÕ míi, cã ph¹m vi
¸p dông réng, nªn ®· gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, víng m¾c. Sau 1 thêi gian thi hµnh, ®Õn nay
LuËt thuÕ GTGT ®· ®îc Quèc héi söa ®æi, bæ sung vµ lÇn söa ®æi gÇn ®©y nhÊt cã hiÖu lùc
tõ 01/01/2009.
19
2.2. Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ GTGT
2.2.1- §èi tîng chÞu thuÕ GTGT (ngêi chÞu thuÕ)
§èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ
tiªu dïng trªn l·nh thæ ViÖt Nam, trõ c¸c ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT.
Nh vËy, ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT cã ph¹m vi réng, bao qu¸t ®îc tÊt c¶ c¸c hµng
hãa, dÞch vô ®îc s¶n xuÊt trong níc hoÆc nhËp khÈu phôc vô nhu cÇu tiªu dïng trong
níc.
XuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých u ®·i kh¸c nhau, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thuÕ
GTGT hiÖn hµnh cã 25 nhãm hµng hãa, dÞch vô thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ GTGT (Phô lôc
1). C¸c hµng hãa, dÞch vô nµy kh«ng chÞu thuÕ GTGT do cã mét sè ®Æc ®iÓm sau:
a- Lµ s¶n phÈm cña mét sè ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khã
kh¨n phô thuéc vµo thiªn nhiªn. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra l¹i dïng cho chÝnh ngêi s¶n xuÊt vµ
cho nhu cÇu cña toµn x· héi, nh s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n…
b- Lµ s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu phôc vô nhu cÇu toµn x· héi, nh»m n©ng
cao ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ kh«ng ngõng t¨ng lªn cña con ngêi, nh dÞch vô y tÕ, v¨n
ho¸, gi¸o dôc, ®µo t¹o, vËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng, ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn
h×nh…
c- Lµ s¶n phÈm, dÞch vô nh»m phôc vô nhu cÇu cña toµn x· héi kh«ng v× môc tiªu
lîi nhuËn, nh muèi ièt, c¸c s¶n phÈm vµ tµi nguyªn phôc vô quèc phßng, an ninh, phôc vô
vÖ sinh c«ng céng, tho¸t níc ®êng phè, trïng tu b¶o dìng c«ng viªn, vên hoa, vên
thó, tíi tiªu níc phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
d- Lµ s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô kh«ng tiªu dïng ë ViÖt Nam nh hµng hãa t¹m
nhËp, t¸i xuÊt, t¹m xuÊt, t¸i nhËp; hµng qu¸ c¶nh mîn ®êng qua ViÖt Nam…
e- Lµ s¶n phÈm, dÞch vô ®îc u ®·i v× mang tÝnh x· héi, tÝnh nh©n ®¹o cao, nh x©y
dùng nhµ t×nh nghÜa b»ng nguån vèn ®ãng gãp cña nh©n d©n, viÖn trî nh©n ®¹o, c¸c dÞch vô
phôc vô ma chay, tang lÔ, x©y dùng c«ng tr×nh v¨n ho¸ - nghÖ thuËt.
g- Lµ c¸c s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô do Nhµ níc cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t, nh
dÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t, chuyÓn giao c«ng nghÖ; nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ vËn t¶i
chuyªn dïng mµ trong níc cha s¶n xuÊt ®îc, nh m¸y bay, dµn khoan, tµu thuû cã träng
t¶i lín…
2.2.2- §èi tîng nép thuÕ GTGT (ngêi nép thuÕ)
Ngêi nép thuÕ GTGT lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã ho¹t
®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n nhËp
khÈu hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT (sau ®©y lµ ngêi nhËp khÈu).
2.2.3- C¨n cø vµ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT
2.2.3.1- C¨n cø tÝnh thuÕ
C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt.
Gi¸ tÝnh thuÕ: lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép, lµ gi¸
b¸n cha cã thuÕ GTGT ®îc ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng cña ngêi b¸n hµng, ngêi cung
cÊp dÞch vô.
20
Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña mét sè hµng hãa, dÞch vô ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
a. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh b¸n ra lµ gi¸ b¸n
cha cã thuÕ GTGT. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B lµ gi¸ b¸n ®· cã thuÕ
TT§B nhng cha cã thuÕ GTGT.
b. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, lµ gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu céng (+) víi thuÕ
nhËp khÈu (nÕu cã) céng (+) ThuÕ TT§B (nÕu cã). Gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu lµm c¨n cø
tÝnh thuÕ GTGT ®îc x¸c ®Þnh theo c¸c qui ®Þnh vÒ gi¸ tÝnh thuÕ hµng ho¸ nhËp khÈu.
Trêng hîp hµng ho¸ nhËp khÈu ®îc miÔn, gi¶m thuÕ nhËp khÈu th× gi¸ tÝnh thuÕ
GTGT lµ gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu céng (+) víi thuÕ nhËp khÈu x¸c ®Þnh theo møc thuÕ ®· ®îc
miÔn, gi¶m.
c. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, biÕu, tÆng, tiªu dïng néi bé, gi¸
tÝnh thuÕ GTGT ®îc x¸c ®Þnh theo gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc
t¬ng ®¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng nµy.
Hàng hãa, dÞch vô tiªu dïng néi bé nãi trªn lµ hµng hãa, dÞch vô do c¬ së kinh
doanh s¶n xuÊt hoÆc cung øng sö dông cho tiªu dïng, kh«ng bao gåm hµng hãa, dÞch vô sö
dông ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¬ së.
d. §èi víi ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n, nh cho thuª nhµ, xëng, kho tµng, bÕn
b·i, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, m¸y mãc, thiÕt bÞ... gi¸ ®Ó tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ cho thuª
cha cã thuÕ GTGT.
Trêng hîp cho thuª theo h×nh thøc tr¶ tiÒn thuª tõng kú hoÆc tr¶ tríc tiÒn thuª cho nhiÒu
kú, th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ sè tiÒn thu ®îc tõng kú hoÆc nhiÒu kú, cha cã thuÕ GTGT.
NÕu tµi s¶n thuª lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i cña níc ngoµi thuéc lo¹i trong
níc cha s¶n xuÊt ®îc ®Ó cho thuª l¹i th× gi¸ tÝnh thuÕ ®îc trõ gi¸ thuª ph¶i tr¶ cho ngêi níc
ngoµi.
Gi¸ cho thuª tµi s¶n do c¸c bªn tháa thuËn ®îc x¸c ®Þnh theo hîp ®ång. NÕu ph¸p luËt cã
quy ®Þnh vÒ khung gi¸ thuª th× gi¸ thuª ®îc x¸c ®Þnh trong ph¹m vi khung gi¸ quy ®Þnh.
e. §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph¬ng thøc tr¶ gãp, tr¶ chËm, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸
b¸n tr¶ mét lÇn cha cã thuÕ GTGT cña hµng ho¸ ®ã (kh«ng bao gåm l·i tr¶ gãp), kh«ng
tÝnh theo sè tiÒn tr¶ gãp tõng kú.
f. §èi víi gia c«ng hµng ho¸, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ gia c«ng cha cã thuÕ GTGT.
g. §èi víi ho¹t ®éng x©y dùng, l¾p ®Æt.
- §èi víi trêng hîp x©y dùng, l¾p ®Æt cã bao thÇu nguyªn vËt liÖu, th× gi¸ tÝnh
thuÕ bao gåm c¶ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu cha cã thuÕ GTGT.
- §èi víi trêng hîp x©y dùng, l¾p ®Æt kh«ng bao thÇu nguyªn vËt liÖu, th× gi¸
tÝnh thuÕ lµ gi¸ trÞ x©y dùng, l¾p ®Æt kh«ng bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu cha cã
thuÕ GTGT.
- Trêng hîp x©y dùng, l¾p ®Æt thùc hiÖn thanh to¸n theo h¹ng môc c«ng tr×nh
hoÆc gi¸ trÞ khèi lîng x©y dùng, l¾p ®Æt hoµn thµnh bµn giao theo tháa thuËn trong
hîp ®ång, th× gi¸ tÝnh thuÕ tÝnh theo gi¸ trÞ h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc gi¸ trÞ khèi
lîng x©y dùng, l¾p ®Æt hoµn thµnh bµn giao theo tháa thuËn, cha cã thuÕ GTGT.
21
- Xem thêm -