Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
I. KHAÙI NIEÄM, NHIEÄM VUÏ, YÙ NGHÓA CUÛA PHAÂN TÍCH HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH.
1. Khaùi nieäm.
_ Phaân tích laø söï phaân chia, chia nhoû söï vaät, hieän töôïng trong moái quan heä höõu cô giöõa caùc
boä phaän caáu thaønh neân söï vaät hieän töôïng ñoù. Phaân tích luoân ñi tröôùc quyeát ñònh, laø cô sôû cho
vieäc ra quyeát ñònh. Neáu quaù trình quaûn lyù chia thaønh 3 böôùc thì böôùc 1 laø thu thaäp thoâng tin
caàn thieát ñeå ra quyeát ñònh; böôùc 2 laø xöû lyù vaø phaân tích thoâng tin; böôùc 3 laø quaù trình ra quyeát
ñònh. Nhö vaäy phaân tích laø moät giai ñoaïn cuûa quaù trình quaûn lyù.
_ Hoaït ñoäng kinh doanh cuûa DN laø toaøn boä caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh trong quaù trình
saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn phaåm cuûa DN, noù ñöôïc phaûn aûnh thoâng qua heä thoáng caùc chæ tieâu
KT, caùc baùo caùo cuûa keá toaùn..... Hoaït ñoäng kinh doanh trong DN dieãn ra thöôøng xuyeân, lieân
tuïc. Noù chòu nhieàu taùc ñoäng bôûi caùc nhaân toá beân trong vaø beân ngoaøi DN. Caùc nhaân toá beân
trong laø caùc quyeát ñònh cuûa nhöõng nhaø quaûn lyù trong quùa trình söû duïng caùc nguoàn löïc, caùc
yeáu toá cuûa quaù trình saûn xuaát……Caùc nhaân toá beân ngoaøi laø söï taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch, cheá
ñoä veà taøi chính cuûa NN.
_ Nhö vaïy phaân tích HÑKD laø söï phaân chia caùc hoaït ñoäng, caùc quaù trình, keát quaû KD thaønh
caùc boä phaän trong söï taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá vaø söû duïng caùc phöông phaùp ñeå ñaùnh giaù
HÑKD. Treân cô sôû ñoù ñeà ra caùc giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû HÑKD cho DN.
2. Nhieäm vuï cuûa PT HÑKD
_ Kieåm tra vaø ñaùnh gía keát quaû HÑKD thoâng qua caùc chæ tieâu KT ñaõ xaây döïng.
Nhieäm vuï tröôùc tieân cuûa PT laø ñaùnh giaù vaø kieåm tra khaùi quaùt giöõa keát quaû ñaït ñöôïc so vôùi
caùc muïc tieâu keá hoaïch, döï toaùn, ñònh möùc….ñaõ ñaët ra ñeå khaúng ñònh tính ñuùng ñaén vaø khoa
hoïc cuûa chæ tieâu xaây döïng, treân moät soá maët chuû yeáu cuûa quaù trình HÑKD. Ngoaøi ra phaân
tích caàn xem xeùt ñaùnh giaù tình hình chaáp haønh caùc quy ñònh, caùc theå leä thanh toaùn, treân cô
sôû toân troïng phaùp luaät cuûa NN ñaõ ban haønh vaø luaät trong kinh doanh quoác teá.
_ Xaùc ñònh caùc nhaân toá aûnh höôûng cuûa caùc chæ tieâu vaø tìm nguyeân nhaân gaây neân caùc möùc ñoä
aûnh höôûng ñoù.
Bieán ñoäng cuûa chæ tieâu laø do aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa caùc nhaân toá gaây neân, do ñoù ta phaûi
xaùc ñònh trò soá cuûa caùc nhaân toá vaø tìm nguyeân nhaân gaây neân bieán ñoäng cuûa trò soá nhaân toá ñoù
Trang 1
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
_ Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm khai thaùc tieàm naêng vaø khaéc phuïc nhöõng toàn taïi yeáu keùm cuûa
quaù trình HÑKD.
PT HÑKD khoâng chæ ñaùnh giaù keát quaû chung chung, maø cuõng khoâng chæ döøng laïi ôû choã xaùc
ñònh nhaân toá vaø tìm nguyeân nhaân, maø phaûi töø cô sôû nhaän thöùc ñoù phaùt hieän caùc tieàm naêng
caàn phaûi ñöôïc khai thaùc vaø nhöõng choã coøn toàn taïi yeáu keùm nhaèm ñeà xuaát giaûi phaùp phaùt huy
theá maïnh vaø khaéc phuïc nhöõng toàn taïi yeáu keùm ôû DN mình.
_ Xaây döïng phöông aùn KD caên cöù vaøo muïc tieâu ñaõ ñònh.
Ñònh kyø DN caàn phaûi kieåm tra vaø ñaùnh giaù treân moïi khía caïnh hoaït ñoäng, ñoàng thôøi caên cöù
vaøo caùc ñieàu kieän taùc ñoäng ôû beân ngoaøi nhö moâi tröôøng kinh doanh ôû hieän taïi vaø töông lai
ñeå xaùc ñònh vò trí cuûa DN ñang ñöùng ôû ñaâu vaø höôùng ñi ñaâu, caùc phöông aùn xaây döïng chieán
löôïc KD coù coøn thích hôïp nöõa hay khoâng, neáu khoâng phuø hôïp thì caàn phaûi ñieàu chænh kòp
thôøi.
3. YÙ nghóa.
a. Ñoái vôùi ngöôøi quaûn lyù DN.
_ Phaân tích hoaït ñoäng KD laø bieän phaùp quan troïng ñeå phoøng ngöøa ruûi ro trong kinh doanh.
Ñeå KD ñaït hieäu quaû mong muoán, haïn cheá ruûi ro xaûy ra, DN phaûi tieán haønh phaân tích
HÑKD cuûa mình. Ngoaøi vieäc phaân tích caùc ñk beân trong DN veà taøi chính, lao ñoäng, vaät
tö…..DN caàn phaûi quan taâm phaân tích caùc ñk taùc ñoäng beân ngoaøi nhö thò tröôøng, khaùch haøng,
ñoái thuû caïnh tranh……Treân cô sôû phaân tích treân, DN döï ñoaùn caùc ruûi ro coù theå xaûy ra vaø coù
keá hoaïch phoøng ngöøa tröôùc khi xaûy ra.
_ Phaân tích HÑKD laø cô sôû quan troïng ñeå ñeà ra caùc quyeát ñònh kinh doanh. Thoâng qua taøi
lieäu phaân tích cho pheùp caùc nhaø quaûn lyù DN nhaän thöùc ñuùng ñaén veà khaû naêng, nhöõng haïn
cheá cuõng nhö theá maïnh cuûa DN mình. Chính treân cô sôû naøy nhöõng nhaø quaûn lyù DN nghieäp
coù theå ra caùc quyeát ñònh ñuùng ñaén ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu, chieán löôïc kinh doanh.
_ Phaân tích hoaït ñoäng kinh doanh khoâng nhöõng laø coâng cuï ñeå phaùt hieän nhöõng khaû naêng
tieàm taøng trong hoaït ñoäng kinh doanh maø coøn laø nhöõng coâng cuï ñeå caûi tíeân quaûn lyù trong
kinh doanh. Baát kyø hoaït ñoäng kinh doanh trong caùc ñk khaùc nhau nhö theá naøo ñi nöõa cuõng
coøn nhöõng khaû naêng tieàm taøng chöa ñöôïc phaùt hieän, chæ coù thoâng qua phaân tích, DN môùi coù
theå phaùt hieän vaø khai thaùc ñöôïc chuùng ñeå mang laïi hieäu quaû cao hôn. Thoâng qua phaân tích
môùi thaáy roõ nguyeân nhaân vaø nguoàn goác caùc vaán ñeà phaùt sinh. Töø ñoù coù nhöõng giaûi phaùp
thích hôïp ñeå caûi tieán hoaït ñoäng quaûn lyù coù hieäu quaû hôn.
_ Phaân tích hoaït ñoäng kinh doanh giuùp DN laäp keá hoaïch KD kyø sau hôïp lyù. Ñeå hoaït ñoäng
kinh doanh ñaït ñöôïc keát quaû mong muoán, DN phaûi thöôøng xuyeân phaân tích HÑKD. Döïa
treân caùc taøi lieäu coù ñöôïc, thoâng qua phaân tích, DN coù theå döï ñoaùn caùc ñieàu kieän KD trong
thôøi gian tôùi ñeå ñeà ra caùc chieán löôïc KD phuø hôïp.
b. Ñoái vôùi ngaân haøng, ngöôøi ñaàu tö, ngöôøi cung caáp.
PT HÑKD laø cô sôû ñeå quyeát ñònh coù neân cho vay, ñaàu tö hay baùn chòu haøng hoaù hay
khoâng.
Trang 2
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
c. Ñoái vôùi Nhaø Nöôùc.
NN döïa vaøo keát quaû PT HÑKD ñeå hoaïch ñònh caùc chính saùch vó moâ neàn KT
II. ÑOÁI TÖÔÏNG, MUÏC TIEÂU CUÛA PT HÑKD
1. Ñoái töôïng cuûa PT HÑKD.
_ Phaân tích HÑKD laø coâng cuï cung caáp thoâng tin cho caùc nhaø quaûn trò DN ñeå ñieàu haønh
hoaït ñoäng kinh doanh. Nhöõng thoâng tin coù giaù trò vaø thích hôïp caàn thieát naøy thöôøng khoâng
coù saün trong baùo caùo taøi chính hoaëc trong baát cöù taøi lieäu naøo cuûa DN. Ñeå coù ñöôïc nhöõng
thoâng tin naøy phaûi thoâng qua quaù trình phaân tích.
_ Vôùi tö caùch laø moät moân khoa hoïc ñoäc laäp, PT HÑKD coù ñoái töôïng nghieân cöùu rieâng. Ñoái
töôïng cuûa PT HÑKD laø quaù trình vaø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuøng vôùi söï taùc ñoäng cuûa
caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán quaù trình vaø keát quaû ñoù, ñöôïc bieåu hieän thoâng qua caùc chæ tieâu
kinh teá. Ta coù theå khaùi quaùt ñoái töôïng cuûa phaân tích qua sô ñoà sau:
Ñoái töôïng
PT HÑKD
Quaù trình & keát
quaû KD
Chæ tieâu kinh teá
Nhaân toá taùc
ñoäng
_ Keát quaû HÑKD maø phaân tích nghieân cöùu coù theå laø keát quaû toång hôïp cuûa nhieàu quaù trình
hình thaønh, do ñoù keát quaû phaûi laø rieâng bieät vaø ñaït ñöôïc trong khoaûng thôøi gian nhaát ñònh,
chöù khoâng theå laø keát quaû chung chung. Caùc keát quaû kinh doanh phaûi ñònh höôùng theo muïc
tieâu kinh doanh. Quaù trình ñònh höôùng naøy phaûi ñöôïc löôïng hoaù cuï theå thaønh caùc chæ tieâu
kinh teá vaø phaân tích caàn höôùng ñeán caùc keát quaû cuûa caùc chæ tieâu ñeå ñaùnh giaù. Caùc chæ tieâu
kinh teá phaûi ñöôïc xaây döïng hoaøn chænh vaø khoâng ngöøng ñöôïc hoaøn thieän.
2. Muïc tieâu cuûa PT HÑKD.
_ Muïc tieâu cuûa PT HÑKD laø laøm sao cho caùc con soá treân caùc taøi lieäu haïch toaùn “bieát noùi”
ñeå nhöõng ngöôøi söû duïng chuùng hieåu ñöôïc tình hình vaø keát quaû kinh doanh, caùc muïc tieâu vaø
phöông phaùp quaûn lyù ôû DN.
_ PT HÑKD khoâng chæ döøng laïi ôû vieäc so saùnh caùc chæ tieâu coù saün treân caùc baùo caùo keá toaùn
vaø thoáng keâ, maø caàn phaûi ñi saâu vaøo xem xeùt, nghieân cöùu caáu truùc cuûa taøi lieäu, tính ra caùc
chæ tieâu caàn thíeât vaø caàn phaûi bieát vaän duïng cuøng luùc nhieàu phöông phaùp thích hôïp, ñeå ñaùnh
giaù ñaày ñuû, treân cô sôû ñoù ñöa ra caùc keát luaän ñuùng ñaén thì taøi lieäu thoâng qua phaân tích môùi
coù tính thuyeát phuïc cao.
_ Vaän duïng caùc phöông phaùp phaân tích thích hôïp theo moät trình töï hôïp lyù ñeå ñöa ra keát luaän
saâu saéc seõ laø cô sôû ñeå phaùt hieän vaø khai thaùc caùc khaû naêng tieàm taøng trong hoaït ñoäng kinh
doanh, ñoàng thôøi cuõng laø caên cöù ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh kinh doanh ñuùng ñaén vaø laø bieän
phaùp quan troïng trong vieäc phoøng ngöøa caùc ruûi ro trong kinh doanh.
Trang 3
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
III. PHÖÔNG PHAÙP PHAÂN TÍCH
1. Phöông phaùp chi tieát.
Ñaây laø phöông phaùp söû duïng roäng raõi trong phaân tích hoaït ñoäng kinh doanh. Moïi keát quaû
kinh doanh ñeàu caàn thieát vaø coù theå chi tieát theo caùc höôùng khaùc nhau. Thoâng thöôøng trong
phaân tích, phöông phaùp chi tieát ñöôïc thöïc hieän theo nhöõng höôùng sau:
Chi tieát theo boä phaän caáu thaønh.
_ Caùc chæ tieâu bieåu hieän keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh bao goàm nhieàu boä phaän caáu
thaønh. Töøng boä phaän bieåu hieän chi tieát veà moät khía caïnh nhaát ñònh cuûa keát quaû kinh
doanh. Phaân tích chi tieát caùc chæ tieâu cho pheùp ñaùnh giaù moät caùch chính xaùc, cuï theå keát
quaû kinh doanh ñaït ñöôïc.
VD:trong phaân tích chæ tieâu giaù thaønh bao goàm caùc boä phaän nhö: chi phí NVL chính,
NVL phuï, nhieân lieäu, chi phí tieàn löông, khaáu hao maùy moùc thieát bò, chi phí saûn xuaát
chung……Trong töøng boä phaän laïi bao goàm nhieàu chi tieát cuï theå khaùc nhau. Ví duï: chi
phí sx chung trong chæ tieâu giaù thaønh bao goàm: löông chính, löông phuï cuûa nhaân vieân
quaû lyù phaân xöôûng, hao moøn TSCÑ duøng chung cho phaân xöôûng…….
Chi tieát theo thôøi gian
Keát quaû KD bao giôø cuõng laø keát quaû cuûa moät quaù trình. Do nhieàu nguyeân nhaân khaùc
nhau, tieán ñoä thöïc hieän quaù trình ñoù trong töøng ñôn vò thôøi gian thöôøng khoâng ñoàng
ñeàu. Vieäc phaân tích theo thôøi gian giuùp ta ñaùnh giaù ñc nhòp ñieäu, toác ñoä phaùt trieån cuûa
HÑKD qua caùc thôøi kyø khaùc nhau, töø ñoù tìm nguyeân nhaân vaø giaûi phaùp coù hieäu löïc cho
coâng vieäc kinh doanh. PT chi tieát theo thôøi gian cuõng giuùp ta nghieân cöùu ñoàng thôøi
nhòp ñieäu cuûa caùc chæ tieâu coù lieân quan vôùi nhau nhö: löôïng haøng mua vaøo döï tröõ vôùi
löôïng haøng baùn ra, löôïng voán ñc caáp vôùi khoái löôïng coâng vieäc xaây laép hoaøn
thaønh……..töø ñoù phaùt hieän nhöõng yeáu toá aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán tieán ñoä thöïc hieän caùc
chæ tieâu kinh doanh.
Chi tieát theo ñòa ñieåm
Keát quaû kinh doanh ñc thöïc hieän bôûi caùc phaân xöôûng, toå, ñoäi saûn xuaát…..hay caùc cöûa
haøng, traïm, traïi, caùc XN tröïc thuoäc DN. PT Chi tieát theo ñòa ñieåm giuùp ta ñaùnh giaù keát
quaû thöïc hieän haïch toaùn kinh teá noäi boä. Thoâng qua caùc chæ tieâu khoaùn khaùc nhau nhö:
khoaùn doanh thu, khoaùn chi phí…….cho caùc boä phaän maø ñaùnh giaù möùc khoaùn ñaõ hôïp lyù
chöa vaø thöïc hieän caùc möùc khoaùn nhö theá naøo. Cuõng thoâng qua vieäc thöïc hieän caùc möùc
khoaùn maø phaùt hieän caùc boä phaän tieân tieán hay laïc haäu trong vieäc thöïc hieän caùc muïc
tieâu kinh doanh, khai thaùc caùc khaû naêng tieàm taøng veà söû duïng vaät tö, lao ñoäng, tieàn
voán, ……trong KD.
Chi tieát theo ñòa ñieåm coøn ñöôïc hieåu laø theo töøng vò trí khaùc nhau trong tieâu thuï saûn
phaåm nhö: theo töøng vuøng, theo töøng ñòa phöông, theo töøng loaïi thò tröôøng. Toaøn boä
keát quaû KD cuûa DN ñc toång hôïp töø caùc ñòa ñieåm nhö treân.
Trang 4
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
2. Phöông phaùp so saùnh
Phöông phaùp so saùnh ñöôïc söû duïng nhieàu trong quaù trình phaân tích hoaït ñoäng kinh doanh,
khi söû duïng phöông phaùp naøy caàn phaûi chuù yù caùc noäi duïng sau:
2.1.
Löïa choïn tieâu chuaån ñeå so saùnh
Tieâu chuaån ñeå löïa choïn so saùnh laø chæ tieâu cuûa moät kyø ñöôïc löïa choïn laøm caên cöù ñeå so
saùnh, ñöôïc goïi laø goác so saùnh. Tuyø theo muïc tieâu nghieân cöùu maø löïa choïn goác so saùnh
thích hôïp, caùc goác so saùnh coù theå laø:
+ Taøi lieäu cuûa naêm tröôùc (kyø tröôùc), nhaèm ñaùnh giaù xu höôùng phaùt trieån cuûa caùc chæ
tieâu KT.
+ Caùc taøi lieäu döï kieán nhö keá hoaïch, ñònh möùc duøng laøm cô sôû ñeå ñaùnh giaù tình hình
thöïc hieän so vôùi muïc tieâu döï kieán ñaõ ñeà ra.
2.2.
Ñieàu kieän so saùnh ñöïôc
Ñeå keát quaû so saùnh coù yù nghóa thì caùc chæ tieâu ñöôïc söû duïng so saùnh phaûi thoáng nhaát veà
caùc maët sau:
+ Phaûi cuøng phaûn aùnh noäi dung kinh teá.
+ Phaûi cuøng phöông phaùp tính toaùn.
+ Phaûi cuøng moät ñôn vò ño löôøng.
+ Phaûi cuøng moät khoaûn thôøi gian haïch toaùn.
2.3.
Kyõ thuaät so saùnh
Ñeå ñaùp öùng cho caùc muïc tieâu so saùnh ngöôøi ta thöôøng söû duïng caùc kyù thuaät so saùnh sau:
a. So saùnh soá tuyeät ñoái.
Soá tuyeät ñoái laø soá bieåu hieän quy moâ, khoái löôïng cuûa moät chæ tieâu KT naøo ñoù. Noù laø cô sôû
ñeå tính toaùn caùc loaïi soá khaùc.
So saùnh soá tuyeät ñoái laø so saùnh möùc ñoä ñaït ñöôïc cuûa chæ tieâu KT ôû nhöõng khoaûn thôøi
gian vaø khoâng gian khaùc nhau nhaèm ñaùnh giaù söï bieán ñoäng veà quy moâ, khoái löôïng cuûa
chæ tieâu KT ñoù.
VD: Doanh thu cuûa cty A kyø keá hoaïch laø 100tr.ñoàng, thöïc teá laø 130tr.ñoàng. So saùnh soá
tuyeät ñoái ta coù:
130tr – 100tr = 30tr
Nhö vaäy cty A ñaõ hoaøn thaønh vöôït möùc keá hoaïch doanh thu laø 30tr
b. So saùnh soá töông ñoái
Coù nhieàu loaïi soá töông ñoái, tuyø theo yeâu caàu cuûa phaân tích maø söû duïng cho phuø hôïp.
Soá töông ñoái hoaøn thaønh keá hoaïch tính theo tyû leä.
Soá töông ñoái hoaøn
thaønh keá hoaïch
Chæ tieâu kyø phaân tích
=
Chæ tieâu kyø goác
Trang 5
X 100%
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
VD: Doanh thu cuûa cty A kyø keá hoaïch laø 100tr, thöïc teá laø 130tr
Soá töông ñoái hoaøn thaønh keá hoaïch (%)
130/ 100 X 100% = 130 %
Nhö vaäy cty ñaõ ñaït 130% keá hoaïch doanh thu, hoaøn thaønh vöôït möùc 30% keá hoaïch
ñeà ra.
Soá töông ñoái hoaøn thaønh keá hoaïch theo heä soá ñieàu chænh.
Möùc bieán ñoäng
töông ñoái
Chæ tieâu kyø
=
kyø phaân tích
Chæ tieâu
-
kyø goác
Heä soá
x
ñieàu chænh
VD: Ñeå minh hoaï ta seõ phaân tích chi phí tieàn löông cuûa nhaân vieân baùn haøng vôùi keát quaû
DN tieâu thuï taïi moät DN vôùi taøi lieäu sau:
Chæ tieâu
Keá
hoaïch
Thöïc
teá
Cheânh leäch
Möùc
%
Doanh thu tieâu thuï
Tieàn löông baùn haøng
500
50
600
55
100
5
20
10
_ Neáu xeùt veà tieàn löông nhaân vieân baùn haøng thöïc teá so vôùi keá hoaïch taêng 10% töông
öùng 5 tr
_ Neáu xeùt toác ñoä taêng chæ tieâu quyõ löông chi ra trong moái quan heä vôùi DN tieâu thuï thì
toác ñoä taêng cuûa DN tieâu thuï taêng nhanh hôn toác ñoä taêng cuûa tieàn löông laø
10% (120% - 110%)
_ Ñeå thaáy vieäc chi löông coù hôïp lyù hay khoâng, ta phaûi tính möùc bieán ñoäng töông ñoái
cuûa chæ tieâu tieàn löông giöõa thöï hieän so vôùi keá hoaïch ñöôïc ñieàu chænh vôùi heä soá taêng
cuûa quy moâ tieâu thuï nhö:
Möùc bieán ñoäng
55 - 50 x 120% = 55 - 60 = -5
=
töông ñoái
Nhö vaäy keát quaû cuûa möùc bieán ñoäng töông ñoái coù ñieàu chænh cho ta thaáy so vôùi keá hoaïch
DN ñaõ tieát kieäm ñöôïc 5 trieäu ñoàng tieàn löông. Thöïc vaäy theo keá hoaïch vôùi möùc doanh
thu 500tr thì phaûi chi tieàn löông laø 50tr. Thöïc teá doanh thu ñaït 600tr thì phaûi chi tieàn
löông töông öùng laø 60tr. Tuy nhieân, thöïc teá DN chæ môùi chi 55tr, nhö vaäy laø tieát kieäm
ñöôïc 5tr chöù khoâng phaûi vöôït chi 5tr nhö möùc bieán ñoäng tuyeät ñoái phaûn aùnh.
Soá töông ñoái keát caáu.
So saùnh töông ñoái keát caáu theå hieän cheânh leäch veà tyû troïng cuûa töøng boä phaän chieám
trong toång soá giöõa kyø phaân tích vôùi kyø goác cuûa chæ tieâu phaân tích. Noù phaûn aùnh xu
höôùng bieán ñoäng beân trong cuûa chæ tieâu.
Trang 6
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
VD: Coù taøi lieäu phaân tích veà keát caáu lao ñoäng ôû moät DN nhö sau:
Toång soá coâng nhaân vieân
Trong ñoù:
Coâng nhaân saûn xuaát
Nhaân vieân quaûn lyù
Keá hoaïch
Soá löôïng
100
900
100
Tyû troïng(%)
100
Thöïc teá
Soá löôïng
1200
Tyû troïng(%)
100
90
10
1020
180
85
15
Nhö vaäy cuøng vôùi söï bieán ñoäng cuûa toång soá coâng nhaân vieân thì keát caáu lao ñoäng cuõng
thay ñoåi, tyû troïng coâng nhaân saûn xuaát giaûm töø 90% xuoáng coøn 85%, tyû troïng nhaân
vieân quaûn lyù taêng töø 10% ñeán 15%. Xu höôùng thay ñoåi naøy khoâng taïo ñieàu kieän thuaän
lôïi cho vieäc taêng naêng xuaát lao ñoäng taïi DN
Soá töông ñoái ñoäng thaùi.
Bieåu hieän söï bieán ñoäng veà tæ leä cuûa chæ tieâu kinh teá qua moät khoaûn thôøi gian naøo ñoù.
Noù ñöôïc tính baèng caùch so saùnh chæ tieâu kyø phaân tích vôùi chæ tieâu kyø goác. Chæ tieâu kyø
goác coù theå coá ñònh hoaëc lieân hoaøn, tuyø theo muïc ñích phaân tích. Neáu kyø goác coá ñònh
seõ phaûn aùnh söï phaùt trieån cuûa chæ tieâu kinh teá trong khoaûn thôøi gian daøi. Neáu kyø goác
lieân hoaøn seõ phaûn aùnh söï phaùt trieån cuûa chæ tieâu kinh teá qua hai thôøi kyø keá tieáp nhau.
VD: Coù taøi lieäu veà tình hình doanh thu qua caùc naêm ôû moät DN nhö sau:
Doanh thu
Soá töông ñoái ñoäng thaùi
kyø goác coá ñònh
Soá töông ñoái ñoäng thaùi
kyø goác lieân hoaøn
naêm 1999
1000
100%
naêm 2000
1200
120%
naêm 2001
1380
138%
naêm 2002
1518
151.8%
naêm
2003
1593,9
159.39%
120%
115%
110%
105%
Nhö vaäy doanh thu qua caùc naêm cuûa DN ñeàu taêng so vôùi naêm 1999, ñieàu naøy cho thaáy
quy moâ kinh doanh cuûa DN coù môû roäng, tuy nhieân toác ñoä phaùt trieån kinh doanh cuûa DN
coù xu höôùng chaäm daàn qua caùc naêm.
So saùnh soá bình quaân.
_ Soá bình quaân laø soá bieåu hieän möùc ñoä chung nhaát veà maët löôïng cuûa moät toång theå baèng
caùch san baèng moïi cheânh leäch trò soá giöõa caùc boä phaän trong toång theå nhaèm khaùi quaùt
chung ñaëc ñieåm chung cuûa toång theå. Soá bình quaân coù nhieàu loaïi : soá bình quaân giaûn ñôn
(soá trung bình coäng), soá bình quaân gia quyeàn.
_ So saùnh soá bình quaân cho pheùp ta ñaùnh giaù söï bieán ñoäng cung veà soá löôïng, chaát löôïng
cuûa caùc maët hoaït ñoäng naøo ñoù cuûa quaù trình kinh doanh ôû DN.
Trang 7
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
c. Phöông phaùp thay theá lieân hoaøn.
_ Phöông phaùp thay theá lieân hoaøn laø phöông phaùp xaùc ñònh möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc
nhaân toá leân chæ tieâu phaân tích baèng caùch thay theá laàn löôïc vaø lieân tieáp caùc nhaân toá töø giaù
trò goác sang kyø phaân tích ñeå xaùc ñònh trò soá cuûa chæ tieâu khi nhaân toá ñoù thay ñoåi. Sau ñoù
so saùnh trò soá cuûa chæ tieâu vöøa tính ñöôïc vôùi trò soá cuûa chæ tieâu khi chöa coù bieán ñoåi cuûa
nhaân toá caàn xaùc ñònh seõ tính ñöôïc möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nhaân toá ñoù.
_ Nguyeân taéc söû duïng phöông phaùp thay theá lieân hoaøn:
+ Thieát laäp moái quan heä toaùn hoïc cuûa caùc nhaân toá vôùi chæ tieâu phaân tích, theo moät
trình töï nhaát ñònh, töø nhaân toá soá löôïng ñeán nhaân toá chaát löôïng.
+ Ñeå xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa nhaân toá naøo, ta thay theá nhaân toá ôû kyø phaân tích ñoù vaøo
nhaân toá kyø goác, coá ñònh caùc nhaân toá khaùc roài tính laïi keát quaû cuûa chæ tieâu phaân tích. Sau
ñoù ñem keát quaû naøy so saùnh vôùi keát quaû cuûa chæ tieâu ôû böôùc lieàn tröôùc, cheânh leäch naøy
laø aûnh höôûng cuûa nhaân toá vöøa thay theá.
+ Laàn löôïc thay theá caùc nhaân toá theo trình töï ñaõ saép xeáp ñeå xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa
chuùng. Khi thay theá nhaân toá soá löôïng thì phaûi coá ñònh nhaân toá chaát löôïng ôû kyø goác.
Ngöôïc laïi khi thay theá nhaân toá chaát löôïng thì phaûi coá ñònh nhaân toá chaát löôïng ôû kyø phaân
tích.
+ Toång ñaïi soá caùc nhaân toá aûnh höôûng phaûi baèng cheânh leäch giöõa chæ tieâu kyø phaân tích
vaø kyø goác (ñoái töôïng phaân tích)
_ Coù theå cuï theå caùc nguyeân taéc treân thaønh caùc böôùc sau:
Böôùc 1: Giaû söû coù 4 nhaân toá a,b,c,d ñeàu coù quan heä tích soá vôùi chæ tieâu Q. Goïi Q 1 laø
chæ tieâu kyø phaân tích, Q0 laø chæ tieâu kyø goác. Moái quan heä caùc nhaân toá vôùi chæ tieâu Q
ñöôïc thieát laäp nhö sau:
Kyø phaân tích: Q1 = a1 x b1 x c1 x d1
Kyø goác
: Q0 = a0 x b0 x c0 x d0
Do vaäy ta coù ñoái töôïng phaân tích: Q1 - Q0 = Q
Böôùc 2: Xaùc ñònh möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá
Xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa nhaân toá a:
Thay theá laàn 1: Qa = a1 x b0 x c0 x d0
Möùc aûnh höôûng cuûa nhaân toá a: Qa = Qa – Q0
Xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa nhaân toá b:
Thay theá laàn 2: Qb = a1 x b1 x c0 x d0
Möùc aûnh höôûng cuûa nhaân toá a: Qb = Qb – Qa
Xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa nhaân toá c:
Thay theá laàn 3: Qc = a1 x b1 x c1 x d0
Möùc aûnh höôûng cuûa nhaân toá a: Qc = Qc – Qb
Xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa nhaân toá d:
Thay theá laàn 4: Qd = a1 x b1 x c1 x d1
Möùc aûnh höôûng cuûa nhaân toá a: Qd = Qd – Qc
Trang 8
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
Böôùc 3: Toång hôïp caùc nhaân toá aûnh höôûng
Qa + Qb + Qc + Qd = Q
Ví duï: Coù taøi lieäu veà chi phí vaät lieäu ñeå sx saûn phaåm taïi DN trong kyø nhö sau:
Cheânh leäch
TT/KH
Chæ tieâu
Keá hoaïch
Thöïc teá
Möùc
%
1000
1200
200
20
Möùc tieâu hao vaät lieäu 1 sp (kg)
10
9,5
-0,5
-5
Ñôn giaù 1 kg vaät lieäu (ñoàng)
50
55
5
10
Soá löôïng saûn phaåm sx (caùi)
Xaùc ñònh caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán söï bieán ñoäng toång chi phí vaät lieäu giöõa thöïc teá so
vôùi keá hoaïch, theo phöông phaùp thay theá lieân hoaøn.
Xaây döïng phöông trình kinh teá, caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán toång chi phí vaät lieäu.
Toång chi phí = Soá löôïng X Möùc tieâu hao X Ñôn gía
vaät lieäu
saûn phaåm
vaät lieäu/sp
vaät lieäu
Toång chi phí vaät lieäu KH : 1000 x 10 x 50 = 500000
Toång chi phí vaät lieäu TT : 1200 x 9,5 x 55 = 627000
Xaùc ñònh ñoái töôïng phaân tích
627000 – 500000 = 127000
Toång chi phí NVL thöïc teá so vôùi keá hoaïch taêng 127000
Xaùc ñònh nhaân toá aûnh höôûng
AÛnh höôûng cuûa nhaân toá soá löôïng saûn phaåm
Chi phí NVL : 1200 x 10 x 50 = 600000
Möùc ñoä aûnh höôûng: 600000 – 500000 = 100000
AÛnh höôûng cuûa nhaân toá möùc tieâu hao vaät lieäu 1 saûn phaåm
Möùc ñoä aûnh höôûng: 1200 x 9,5 x 50 = 570000
Chi phí NVL : 570000 – 600000 = -30000
AÛnh höôûng cuûa nhaân toá ñôn giaù vaät lieäu
Möùc ñoä aûnh höôûng: 1200 x 9,5 x 55 = 627000
Chi phí NVL : 627000 – 570000 = 57000
Toång hôïp caùc nhaân toá aûnh höôûng
100000 + 57000 – 30000 = 127000
Nhö vaäy toång chi phí nguyeân vaät lieäu taêng chuû yeáu do taêng soá löôïng saûn phaåm vaø ñôn giaù
NVL. Coøn möùc tieâu hao NVL/saûn phaåm giaûm laøm chi phí NVL giaûm.
Trang 9
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
IV. TOÅ CHÖÙC PHAÂN TÍCH HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH
Coâng taùc phaân tích hoaït ñoäng kinh doanh ôû DN phuï thuoäc vaøo loaïi hình, ñieàu kieän, quy moâ
kinh doanh vaø trình ñoä quaûn lyù cuûa DN. Do vaäy coâng taùc toå chöùc phaân tích caàn ñaët ra nhö theá
naøo ñeå thích hôïp vôùi hình thöùc toå chöùc kinh doanh cuûa DN
Coâng taùc toå chöùc phaân tích hoaït ñoäng kinh doanh thöôøng ñöôïc tieán haønh theo 3 böôùc:
1. Chuaån bò cho quaù trình phaân tích.
Chuaån bò cho quùa trình phaân tích hay coøn goïi laø laäp keá hoaïch cho phaân tích. Tuyø thuoäc vaøo
muïc ñích vaø yeâu caàu cuûa DN maø xaùc ñònh noäi dung caàn phaân tích, thôøi gian tieán haønh phaân
tích, nhaân söï tham gia, taøi lieäu chuaån bò cho phaân tích…..ÔÛ böôùc naøy ñaùng chuù yù laø kieåm tra
tính hôïp phaùp vaø hôïp lyù cuûa taøi lieäu phaân tích.
2. Tieán haønh phaân tích
Tieán haønh phaân tích laø böôùc caên cöù treân taøi lieäu phaân tích, xaùc ñònh ñoái töôïng phaân tích, söû
duïng caùc phöông phaùp phaân tích rieâng ñeå chæ roõ möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá, phaân
loaïi caùc nhaân toá theo nhieàu tieâu thöùc khaùc nhau ñeå taïo ñieàu kieän cho vieäc ñaùnh giaù ñuùng
keát quaû kinh doanh cuûa DN.
3. Toång hôïp vaø ñaùnh giaù keát quaû phaân tích
Treân cô sôû keát quaû phaân tích treân, phaûi toång hôïp vaø ñaùnh giaù ñöôïc baûn chaát hoaït ñoäng kinh
doanh cuûa DN, chæ roõ nhöõng öu nhöôïc ñieåm trong quaù trình quaûn lyù DN. Töø ñoù ñeà ra caùc
bieän phaùp khaéc phuïc caùc nhöôïc ñieåm, phaùt huy caùc öu ñieåm, khai thaùc khaû naêng tieàm taøng
ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa DN.
Noäi dung cuûa 3 böùôc treân phuï thuoäc vaøo muïc ñích, yeâu caàu vaø phaïm vi phaân tích ñaët ra.
Ba böôùc tíeân haønh ñeàu coù moái lieân heä nhaân quaû vôùi nhau. Do ñoù 1 trong 3 böôùc treân khoâng
ñc thöïc hieän toát seõ aûnh höôûng khoâng toát ñeán quaù trình phaân tích.
Trang 10
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
I. YÙ NGHÓA.
_ Nhieäm vuï chuû yeáu cuûa caùc DN saûn xuaát laø saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn phaåm ñeå thu ñöôïc lôïi
nhuaän. Keát quaû saûn xuaát theå hieän ôû khoái löôïng saûn phaåm saûn xuaát, chaát löôïng saûn phaåm, maët
haøng saûn xuaát, keát caáu maët haøng…..
_ Keát quaû saûn xuaát phuï thuoäc vaøo coâng taùc toå chöùc quaûn lyù saûn xuaát, chòu aûnh höôûng bôûi tình
hình söû duïng caùc yeáu toá cô baûn cuûa sx nhö lao ñoäng, nguyeân vaät lieäu, TSCÑ.
_ Keát quûa sx coù aûnh höôûng ñeán vieäc thöïc hieän keá hoaïch tieâu thuï lôïi nhuaän. Vieäc saûn xuaát ra
saûn phaåm ñaûm baûo ñuû soá löôïng, ñuùng chaát löôïng laø yeáu toá quan troïng ñeå ñaït ñöôïc doanh thu
cao.
_ Qua phaân tích keát quaû saûn xuùaât seõ ñaùnh giaù ñöôïc öu nhöôïc ñieåm cuûa quùa trình toå chöùc quaûn
lyù saûn xuùaât, ñaùnh giaù ñöôïc nhöõng nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán keát quaû sx cuûa DN, töø ñoù ñeà ra
bieän phaùp khai thaùc tieàm naêng naâng cao keát quaû saûn xuaát caû veà maët soá löôïng vaø chaát löôïng.
_ Taøi lieäu phaân tích keát quaû saûn xuaát laø cô sôû ñeå phaân tích tình hình söû duïng caùc yeáu toá cô baûn
cuûa sx, tình hình giaù thaønh, tieâu thuï……
II. PHAÂN TÍCH KEÁT QUAÛ SAÛN XUAÁT VEÀ SOÁ LÖÔÏNG.
1. Phaân tích quy moâ sx.
1.1. Chæ tieâu phaân tích : chæ tieâu giaù trò sx
_ Giaù trò sx cuûa DN laø toaøn boä giaù trò saûn phaåm vaät chaát vaø dòch vuï do hoaït ñoäng sx cuûa
DN taïo ra trong kyø phaân tích.
_ Chæ tieâu giaù trò sx bao goàm caùc yeáu toá sau:
+ Yeáu toá 1: giaù trò thaønh phaåm.
Giaù trò thaønh phaåm bao goàm giaù trò thaønh phaåm saûn xuaát töø nguyeân lieäu cuûa DN,
nguyeân lieäu cuûa khaùch haøng giao (gia coâng) vaø giaù trò baùn thaønh phaåm ñaõ baùn cho
beân ngoaøi hoaëc caùc boä phaän trong DN khoâng thöïc hieän hoaït ñoäng sx.
+ Yeáu toá 2: giaù trò coâng vieäc coù tính chaát coâng nghieäp.
Laø giaù trò coâng vieäc thöïc hieän moät giai ñoaïn ngaén cuûa quaù trình sx maø DN cung öùng
cho khaùch haøng. Nhöõng coâng vieäc naøy chæ laøm gia taêng giaù trò söû duïng cuûa sp chöù
khoâng laøm thay ñoåi giaù trò söû duïng ban ñaàu nhö sôn, xi, maï….
+ Yeáu toá 3: giaù trò saûn phaåm phuï, thöù phaåm, pheá phaåm, pheá lieäu thu hoài.
Trang 11
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
Yeáu toá naøy chæ tính phaàn giaù trò saûn phaåm phuï, thöù phaåm, pheá phaåm, pheá lieäu thu hoài
ñaõ tieâu thuï.
+ Yeáu toá 4: giaù trò hoaït ñoäng cho thueâ maùy moùc thieát bò trong daây chuyeàn sx cuûa DN.
+ Yeáu toá 5: giaù trò cheânh leäch giöõa cuoái kyø vaø ñaàu kyø cuûa baùn thaønh phaåm, saûn phaåm dôû
dang.
Soá lieäu cuûa giaù trò sx ñöôïc thu thaäp töø boä phaän thoáng keâ hoaëc boä phaän keá toaùn taøi
chính.
GTSX = DT thöïc hieän trong kyø + (GTTP toàn CK – GTTP toàn ÑK) +
+ GTTP göûi ñi baùn chöa
+ GTTP göûi ñi baùn chöa +
xaùc ñònh TT vaøo CKø
xaùc ñònh TT vaøo ÑK
+
GTBTP,SPÑ cuoái kyø
GTBTP,SPÑ ñaàu kyø +
+
GT NVL cuûa KH giao gia coâng
1.2. Phöông phaùp phaân tích :
So saùnh:
_ So saùnh giöõa giaù trò sx thöïc hieän vaø keá hoaïch ñeå ñaùnh giaù chung veà tình hình thöïc hieän
keá hoaïch sx.
_ Ss töøng yeáu toá cuûa chæ tieâu giaù trò sx giöõa thöïc teá vaø keá hoaïch ñeå ñaùnh giaù tình hình
thöïc hieän keá hoaïch töøng yeáu toá.
_ Ss giaù trò sx naêm nay vaø naêm tröôùc ñeå ñaùnh giaù xu höôùng bieán ñoäng cuûa KQSX laø taêng
tröôûng hay giaûm suùt.
Xaùc ñònh nhaân toá aûnh höôûng.
Ñeà xuaát bieän phaùp thöïc hieän cho kyø sau.
1.3. Noäi dung phaân tích.
Phaân tích chung chæ tieâu giaù trò sx:
_ Giaù trò sx thöïc teá naêm nay baèng hoaëc lôùn hôn keá hoaïch laø toát, hoaëc ngöôïc laïi
_ Giaù trò saûn xuaát thöïc teá naêm nay lôùn hôn giaù trò saûn xuaát thöïc teá naêm tröôùc laø quy moâ
saûn xuaát coù taêng tröôûng, hoaëc ngöôïc laïi.
Phaân tích caùc yeáu toá cuûa chæ tieâu giaù trò sx:
Yeáu toá 1: Giaù trò thaønh phaåm.
_ Sx töø NVL cuûa DN laø hoaït ñoäng chính, NVL cuûa khaùch haøng giao (gia coâng) laø
hoaït ñoäng phuï.
+ Hai HÑ naøy TT > KH : Toát
+ HÑ chính TT > KH , HÑ phuï TT < KH : Toát
+ Hai hoaït ñoäng naøy TT < KH : Xaáu
+ HÑ chính TT < KH, HÑ phuï TT > KH : Ñöôïc
Trang 12
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
_ Yeáu toá giaù trò thaønh phaåm laø yeáu toá cô baûn, noù chieám tyû troïng lôùn trong giaù trò
saûn xuaát. Yeáu toá naøy giaûm ñi thöôøng laø bieåu hieän khoâng toát. Do ñoù caàn tìm ra
nhöõng nguyeân nhaân taùc ñoäng ñeå ñeà xuaát caùc bieän phaùp thöïc hieän toát cho kyø sau.
_ Thoâng thöôøng coù nhöõng nguyeân nhaân aûnh höôûng:
Nguyeân nhaân chuû quan
+ Tình hình cung öùng NVL veà soá löôïng, chaát löôïng, tieán ñoä cung caáp, döï
tröõ….
+ Tình hình bieán ñoäng veà lao ñoäng, tuyeån dung lao ñoäng, chính saùch tieàn löông…….
+ Tình traïng maùy moùc thieát bò, naêng löôïng, moâi tröôøng lao ñoäng….
+ Hình thöùc toå chöùc.
+ Bieän phaùp quaûn lyù saûn xuaát.
Nguyeân nhaân khaùch quan
+ Thay ñoåi caùc chính saùch quaûn lyù vó moâ.
+ Bieán ñoäng veà KT, taøi chính, tieàn teä, chính trò, XH.
+ Tình hình giao nguyeân lieäu cuûa KH.
Yeáu toá 2: Giaù trò coâng vieäc coù tính chaát CN.
Khi phaân tích yeáu toá naøy coù theå xem xeùt moät soá tình huoáng sau:
+ YT2 TT > KH vôùi YT1 TT > KH : Toát
+ YT2 TT > KH vôùi YT1 TT < KH : chöa toát
+ YT2 TT < KH vôùi YT1 TT > KH : Toát
+ YT2 TT < KH vôùi YT1 TT < KH : Xaáu
Yeáu toá 3: giaù trò saûn phaåm phuï, thöù phaåm, pheá phaåm, pheá lieäu thu hoài.
Tröôùc khi ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän yeáu toá naøy, caàn phaûi xem xeùt tæ leä giöõa saûn
phaåm phuï, thöù phaåm, pheá phaåm, pheá lieäu so vôùi giaù trò thaønh phaåm:
Tyû leä giaù trò SP phuï
Pheá phaåm, pheá lieäu =
treân sp chính
giaù trò SP phuï, pheá phaåm, pheá lieäu
Giaù trò saûn phaåm chính
X 100%
+ Neáu caùc tyû leä treân coù soá thöïc teá nhoû hôn keá hoaïch (hoaëc thöïc teá naêm tröôùc) laø
bieåu hieän toát.
+ Neáu giaù trò sp phuï, thöù phaåm, pheá phaåm, pheá lieäu thöïc teá coù cao hôn keá hoaïch
nhöng tyû leä cuûa noù so vôùi saûn phaåm chính thöïc teá nhoû hôn keá hoaïch thì cuõng laø bieåu
hieän toát. Vì sp chính taêng nhanh hôn, neân giaù trò sx taêng leân, chöùng toû quy moâ sx coù
taêng, ñoàng thôøi chaát löôïng sx cuõng taêng.
+ Neáu giaù trò sp phuï, thöù phaåm, pheá phaåm, pheá lieäu thöïc teá nhoû hôn keá hoaïch tæ leä
cuûa noù so vôùi giaù trò sp chính thöïc teá lôùn hôn keá hoaïch (hoaëc thöïc teá naêm tröôùc) ñaây
laø bieåu hieän khoâng toát bôûi vì keát quaû saûn xuaát giaûm veà soá löôïng laãn chaát löôïng.
Trang 13
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
Yeáu toá 4: giaù trò hoaït ñoäng cho thueâ maùy moùc thieát bò.
Hoaït ñoäng cho thueâ maùy moùc thieát bò laø taän duïng naêng löïc maùy moùc thieát bò coøn
thöøa ñeå cho thueâ, nhaèm taêng giaù trò sx, taêng lôïi nhuaän cho DN. Khi phaân tích yeáu
toá naøy coù theå xem xeùt moät soá tình huoáng sau:
+ YT4 > KH vôùi YT1 > KH : Toát
+ YT4 > KH vôùi YT1 < KH : Chöa toát
Yeáu toá 5: giaù trò cheânh leäch giöõa cuoái kyø vaø ñaàu kyø cuûa baùn thaønh phaåm, saûn phaåm dôû
dang.
_ Neáu tình thình thöïc hieän keá hoaïch sx khoâng bieán ñoäng nhieàu so vôùi keá hoaïch, thì
YT naøy coù cheânh leäch ít so vôùi keá hoaïch cuõng khoâng aûnh höôûng ñeán kyø sx sau laø bieåu
hieän toát.
_ Neáu giaù trò sp dôû dang cuoái kyø quaù thaáp so vôùi keá hoaïch vaø coù aûnh höôûng ñeán kyø
sx sau laø bieåu hieän khoâng toát, vì coù theå phaûi ngöøng sx neân seõ laøm taêng giaù thaønh sp vaø
thieáu sp ñeå baùn.
_ Neáu DN coù caûi tieán coâng ngheä sx, caûi tieán quy trình sx ñeå ruùt ngaén chu kyø sx, neân
giaûm bôùt giaù trò sp dôû dang treân daây chuyeàn sx cho phuø hôïp, thì gt sp dôû dang cuoái kyø
thaáp hôn keá hoaïch cuõng laø toát.
_ Neáu giaù trò spdd thöïc teá cuoái kyø lôùn hôn keá hoaïch thì ñoù laø bieåu hieän ko toát, vì seõ öù
ñoäng voán sx. Caàn phaûi tìm ra nhöõng nguyeân nhaân taùc ñoäng nhö ñieàu ñoä sx chöa toát,
tình hình cung öùng NVL, tình hình sx ôû caùc boä phaän chöa ñoàng boä hoaëc coù theå do giaûm
keá hoaïch sx ñoät ngoät…….Ñeå töø ñoù coù bieän phaùp giaûm spdd nhaèm tieát kieäm voán sx.
VD: Caên cöù taøi lieäu cuûa cty X laäp baûng phaân tích sau (ñvt: tr ñoàng)
Keá
hoaïch
2005
28000
Thöïc
teá
2005
25600
So saùnh TT_KH
2005
Soá tieàn
%
-2400
-80,57
Chæ tieâu
Giaù trò thaønh phaåm
Giaù trò coâng vieäc coù
tính chaát coâng nghieäp
12000
14000 2000
16,67
Giaù trò pheá phaåm, pheá lieäu
595
3852
-2098
-35,26
Giaù trò hoaït ñoäng cho
thueâ TSCÑ
10000
11250 1250
12,50
Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp 5559
54702 1248
-2,20
Giaù trò sx coâng nghieäp cuûa Cty X khoâng hoaøn thaønh keá hoaïch, cuï theå giaûm 1248, tæ leä
giaûm 2,2%. Nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán tình hình naøy laø:
_ Do giaù trò thaønh phaåm giaûm 2400, tæ leä giaûm 8,57%, ñaây laø bieåu hieän ko toát ôû khaâu
laäp keá hoaïch hoaëc cty khoâng khai thaùc heát tieàm naêng.
Trang 14
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
_ Do giaù trò coâng vieäc coù tính chaát coâng nghieäp taêng 2000, tæ leä taêng 16,67%. Neáu söï
gia taêng naøy do cty thay ñoåi nhieäm vuï sx linh hoaït theo söï thay ñoåi cuûa thò tröôøng thì
ñaùnh giaù tích cöïc, neáu söï gia taêng naøy do cty ko hoaøn thaønh nhieäm vuï sx Nhaø nöôùc
giao maø chay theo gia coâng cho beân ngoaøi thì ñaùnh giaù ko toát.
_ Giaù trò pheá lieäu, pheá phaåm giaûm 2098, tæ leä giaûm 35.26%, maët khaùc tæ leä giöõa giaù trò
pheá phaåm, pheá lieäu treân giaù trò thaønh phaåm thöïc teá cuõng giaûm so vôùi keá hoaïch. Ñaây
laø bieåu hieän toát chöùng toû chaát löôïng saûn phaåm, möùc pheá lieäu trong sx bieán ñoäng theo
chieàu höôùng tích cöïc.
_ Giaù trò cuûa hoaït ñoäng cho thueâ TSCÑ taêng1250, tæ leä taêng 12.5%, neáu söï gia taêng naøy
do naêng löïc sx coøn thöøa thì ñaùnh giaù laø hôïp lyù.
2. Phaân tích söï thích öùng vôùi thò tröôøng.
Keát quaû phaân saûn xuaát chæ mang laïi lôïi nhuaän cho DN khi noù ñaõ ñöôïc thò tröôøng chaáp nhaän,
coù nghóa laø saûn phaåm saûn xuaát ra ñaõ tieâu thuï toát vì theá vieäc ñaùnh giaù keát quaû sx phaûi ñöôïc
xem xeùt trong moái quan heä vôùi thò tröôøng ñeå xem qui moâ sx coù phuø hôïp vôùi thò tröôøng hay
khoâng.
2.1. Chæ tieâu phaân tích.
_ Ñeå ñaùnh giaù keát quaû sx vaø söï thích öùng vôùi thò tröôøng ta söû duïng chæ tieâu heä soá tieâu thuï
saûn phaåm sx (H).
_ Chæ tieâu heä soá tieâu thuï phaûn aùnh saûn phaåm sx trong kyø ñöôïc tieâu thuï vôùi tyû leä cao hay
thaáp.
H =
Neáu H caøng gaàn baèng 1 vôùi ñieàu kieän giaù trò sx thöïc hieän cuõng baèng hoaëc lôùn hôn keá
hoaïch thì chöùng toû sp saûn xuaát thích öùng vôùi thò tröôøng coù nghóa laø sp saûn xuaát phuø hôïp
vôùi nhu caàu vaø thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng. Ñieàu ñoù chöùng toû chieán löôïc saûn phaåm cuûa
DN toái öu, keá hoaïch sx hôïp lyù.
Neáu H caøng beù hôn 1 thì chöùng toû sp saûn xuaátchöa thích öùng vôùi thò tröôøng coù nghóa laø
sp saûn xuaát khoâng phuø hôïp vôùi nhu caàu vaø thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng….Ñieàu ñoù chöùng
toû hoaëc chieán löôïc sp cuûa DN chöa thích hôïp hoaëc keá hoaïch saûn xuaát chöa hôïp
lyù…….Caàn tìm ra nguyeân nhaân ñeå coù bieän phaùp khaéc phuïc trong keá hoaïch kyø sau.
2.2. Phöông phaùp phaân tích : vaän duïng phöông phaùp so saùnh
So saùnh heä soá tieâu thuï thöïc teá vôùi keá hoaïch hoaëc naêm tröôùc ñeå ñaùnh giaù chung veà tình
hình thích öùng vôùi thò tröôøng cuûa saûn phaåm saûn xuaát.
3. Phaân tích keát quaû saûn xuaát theo maët hang chuû yeáu .
Trang 15
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
_ Trong neàn kinh teá thò tröôøng cuûa nöôùc ta hieän nay vaãn coù nhöõng DN saûn xuaát nhöõng sp oån
ñònh do ñaëc thuø cuûa DN, nhaèm phuïc vuï nhöõng nhieäm vuï chieán löôïc cuûa Nhaø Nöôùc hoaëc saûn
xuaát theo ñôn ñaët haøng cuûa Nhaø Nöôùc vôùi soá löôïng cuï theå cuûa töøng loaïi sp saûn xuaát.
_ Trong tröôøng hôïp naøy caàn phaûi ñc hoaøn thaønh theo ñuùng keá hoaïch sx veà soá löôïng sp cuûa
töøng loaïi. Vì neáu ko thöïc hieän ñuùng keá hoaïch seõ aûnh höôûng ñeán vieäc thöïc hieän nhieäm vuï
chieán löôïc cuûa Nhaø Nöôùc, aûnh höôûng ñeán cung caàu treân thò tröôøng, thöïc hieän caùc chính saùch
vó moâ cuûa Nhaø Nöôùc…….Neân vieäc phaân tích keát quaû sx theo maët haøng raát caàn thieát.
_ Nguyeân taéc phaân tích keát quaû sx theo maët haøng laø khoâng laáy soá löôïng loaïi sp hoaøn thaønh
vöôït möùc keá hoaïch ñeå buø cho soá
3.1. Chæ tieâu phaân tích
Chæ tieâu tæ leä hoaøn thaønh keá hoaïch maët haøng (S):
Saûn löôïng TT X Ñôn giaù KH Saûn löôïng KH X Ñôn giaù KH
S=
(Caùc maët haøng khoâng HTKH) (Caùc maët haøng HT vöôït möùc KH)
Saûn löôïng KH X Ñôn giaù KH
3.2. Noäi dung phaân tích.
Ñaùnh giaù tình hình hoaøn thaønh keá hoaïch saûn xuaát töøng maët haøng.
So saùnh giöõa SLSX TT vôùi SLSX KH cuûa töøng loaïi SP. Neáu loaïi SP ñaït hoaëc vöôït möùc
keá hoaïch thì DN ñaõ hoaøn thaønh KHSX theo maët haøng, ngöôïc laïi neáu coù loaïi SP naøo
khoâng hoaøn thaønh KHSX thì xem nhö DN khoâng hoaøn thaønh KHSX theo maët haøng.
Ñaùnh giaù tình hình hoaøn thaønh keá hoaïch caùc maët haøng chung cuûa DN.
_ Neáu S nhoû hôn 100% thì bieåu hieän khoâng toát, DN ñaõ khoâng thöïc hieän toát keá hoaïch maët
haøng.
_ Caàn phaûi tìm nguyeân nhaân taùc ñoäng ñeå coù bieän phaùp khaéc phuïc cho kyø sau.
_ DN khoâng hoaøn thaønh KHSX theo maët haøng thöôøng do caùc nguyeân nhaân sau:
+ Khoâng ñaûm baûo ñaày ñuû caùc yeáu toá SX nhö: nguyeân lieäu, lao ñoäng, maùy moùc, thieát bò,
naêng löôïng………
+ Toå chöùc saûn xuaát vaø quaûn lyù saûn xuaát chöa hôïp lyù.
+ DN chuù troïng sx loaïi SP coù giaù trò cao, toán ít lao ñoäng, ít hö hoûng, lôïi nhuaän cao,
khoâng chuù troïng saûn xuaát loaïi SP coù giaù trò thaáp, hao toán nhieàu lao ñoäng, lôïi nhuaän
thaáp………
Trang 16
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
Ví Duï: Caên cöù theo taøi lieäu cuûa cty saûn xuaát theo ñôn ñaët haøng cuûa Chính Phuû:
Saûn löôïng
KH
TT
1000
1100
2000
200
3000
2600
Saûn phaåm
A
B
C
Ñôn giaù baùn KH
(1000ñ)
500
400
100
Tính tyû leä hoaøn thaønh keá hoaïch theo maët haøng (S):
S =
(1000 x 500) (2000 x 400) (2600 x 100)
(1000 x 500) (2000 x 400) (3000 x 100)
x 100% = 97%
Nhö vaäy DN khoâng hoaøn thaønh keá hoaïch maët haøng, cuï theå tæ leä hoaøn thaønh keá hoaïch
maët haøng chæ ñaït 97%. Nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán tình hình naøy do SP C khoâng hoaøn
thaønh keá hoaïch sx.
4. Phaân tích tính chaát ñoàng boä trong saûn xuaát.
_ Noäi dung phaân tích tính chaát ñoàng boä cuûa sx ñöôïc aùp duïng trong nhöõng DN sx theo daïng
laáp raùp, ôû nhöõng DN naøy saûn phaåm laáp raùp bôûi boä phaän laø chi tieát . Saûn xuaát ñöôïc xem laø
ñoàng boä khi caùc boä phaän, chi tieát ñöôïc saûn xuaát ñuùng theo keá hoaïch veà soá löôïng vaø yeâu caàu
kyõ thuaät.
_ Saûn xuaát khoâng ñoàng boä seõ aûnh höôûng khoâng toát keát quaû kinh doanh cuûa kyø naøy vaø kyø sau
nhö khoâng hoaøn thaønh keá hoaïch saûn xuaát SP, giaù thaønh Sp taêng, thieáu SP cho tieâu thuï, maát
uy tín ñoái vôùi khaùch haøng……….
_ Thoâng thöôøng, caùc saûn phaåm laáp raùp töø nhieàu chi tieát thì coù nhöõng chi tieát coù chu kyø sx
ngaén hoaëc ñöôïc sx haøng loaït khoâng aûnh höôûng nhieàu ñeá vieäc laáp raùp saûn phaåm. Neân khi
phaân tích tính chaát ñoàng boä trong saûn xuaát khoâng caàn thieát phaûi phaân tích ñoái vôùi taát caû caùc
chi tieát maø chæ caàn phaân tích nhöõng chi tieát coù chu kyø saûn xuaát daøi, coù giaù trò sx lôùn , ñoùng
vai troø quan troïng trong vieäc caáu thaønh neân saûn phaåm.
_ Khi phaân tích tính ñoàng boä trong saûn xuaát, söû duïng chæ tieâu:
Tæ leä HTKH töøng chi tieát
Soá löôïng thöïc
teá chi tieát coù
=
theå söû duïng
=
Soá löôïng chi
Soá löôïng chi tieát
tieát toàn ñaàu + saûn xuaát trong
kyø thöïc teá
kyø thöïc teá
Trang 17
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
Soá löôïng chi
tieát theo
yeâu caàu
=
Saûn löôïng
saûn phaåm
keá hoaïch
+
Soá löôïng chi
tieát toàn cuoái
kyø keá hoaïch
_ Thoâng thöôøng saûn xuaát khoâng ñoàng boä do taùc ñoäng bôûi caùc nguyeân nhaân sau:
+ Tình hình cung öùng nguyeân lieäu veà soá löôïng, chaát löôïng, tieán ñoä cung öùng, möùc döï tröõ…..
+ Tình hình lao ñoäng vaø naêng suùaât lao ñoäng.
+ Tình traïng maùy moùc thieát bò.
+ Tình hình toå chöùc vaø quaûn lyù saûn xuaát……..
Ví Duï: Caên cöù taøi lieäu cuûa Cty X ta laäp baûng phaân tích tính chaát ñoàng boä cuûa saûn xuaát saûn
phaåm Y nhö sau:
Loaïi
chi
tieát
A
B
C
SL
chi
tieát
caàn
laáp
1 sp
1
2
2
Keá hoaïch
SL
chi
SL chi tieát
toàn
tieát
cuoái
caàn
kyø
ñeå saûn
keá
xuaát
hoaïc
1000sp
h
1000
50
2000
200
2000
140
Thöïc teá
SL
chi
tieát
toàn
Toång ñaàu
coäng kyø
1050
50
2200 120
2140 130
Sl chi
SL
tieát
Tæ leä
saûn
saûn
hoaøn phaåm
xuaát
thaønh saûn
trong Toång KH
xuaát
kyø
coäng (%) ñöôïc
850
900
85,7
2200 2320 105,5 900
2000 2130 99,5
SP
SL
chi
tieát
toàn
cuoái
kyø
thöïc
teá
0
520
330
ÔÛ
kyø
keá
hoaïch cty döï kieán sx 1000 sp Y vôùi nhöõng chi tieát A, B, C töông öùng. Thöïc teá do chi tieát A tæ
leä hoaøn thaønh KH sx ñaït ôû möùc thaáp nhaát laø 85.7% neân khaû naêng laáp raùp toái ña cuûa SP Y laø
90%. Do sx khoâng ñoàng boä neân cty ñaõ khoâng hoaøn thaønh keá hoaïch sx saûn phaåm Y. Maët khaùc
chi tieát A khoâng coù döï tröõ cho kyø sx sau nhöng chi tieát B vaø C döï tröõ quaù nhieàu seõ gaây tình
traïng öù ñoäng voán. Ñeå giaûi quyeát tình hình naøy cty caàn ñaåy maïnh sx saûn phaåm A.
III. PHAÂN TÍCH KEÁT QUAÛ SAÛN XUAÁT VEÀ CHAÁT LÖÔÏNG SAÛN PHAÅM .
_ Chaát löôïng SP coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi DN, vì SP saûn xuaát ñuùng tieâu chuaån chaát
löôïng hoaëc coù thöù haïng chaát löôïng cao seõ deã tieâu thuï, coù ñieàu kieän thuaän lôïi trong caïnh tranh
treân thöông tröôøng vaø naâng cao lôïi nhuaän.
Trang 18
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
_ Chaát löôïng SP bò aûnh höôûng bôûi nhieàu nhaân toá nhö: chaát löôïng vaät lieäu cung öùng, lao ñoäng,
chính saùch tieàn löông, maùy moùc thieát bò, toå chöùc quaûn lyù saûn xuaát, ñieàu kieän veà moâi tröôøng
saûn xuaát……Phaân tích chaát löôïng SP ñeå ñaùnh giaù saûn löôïng bieán ñoäng, phaùt hieän nhöõng nhaân
toá taùc ñoäng ñeán tình hình chaát löôïng SP. Töø ñoù coù bieän phaùp thích hôïp nhaèm naâng cao chaát
löôïng saûn phaåm.
_ Tuyø theo ñaëc ñieåm cuûa chaát löôïng saûn phaåm, noäi dung phaân tích chæ thích hôïp ôû 2 tröôøng
hôïp sau:
1. Saûn phaåm coù phaân chia thöù haïng veà chaát löôïng.
_ Saûn phaåm coù phaân chia thöù haïng veà chaát löôïng laø nhöõng SP maø caên cöù vaøo chaát löôïng
SP ñöôïc chia thaønh chính phaåmvaø thöù phaåm. Chính phaåm laø SP loaïi I, thö phaåm laø SP
loaïi II, III.
Ví duï : caùc SP thuoäc ngaønh saønh, söù, thuyû tinh……..
1.1. Chæ tieâu phaân tích.
Heä soá phaåm caáp (H)
+ Heä soá phaåm caáp keá hoaïch (hoaëc kyø tröôùc): HK
+ Heä soá phaåm caáp thöïc teá : HT
(Saûn löôïng
KH thöù haïng i X Ñôn giaù KH thöù haïng i)
HK = Toång saûn löôïng KH thöù haïng i X Ñôn giaù KH SP thöù haïng 1
(Saûn
löôïng TT thöù haïng i X Ñôn giaù KH thöù haï ng i)
HT = Toång saûn löôïng TT thöù haïng i X Ñôn giaù KH SP thöù haïng I
Ñôn giaù bình quaân.
PK =
PT =
1.2.
(Saûn
löôïng KH thöù haïng i X Ñôn giaù KH thöù haïng i)
(Saûn
löôïng TT thöù haïng i X Ñôn giaù KH thöù haïng i)
Toång saûn löôïng KH caùc thöù haïng
Toång saûn löôïng TT caùc thöù haïng
Phöông phaùp phaân tích : phöông phaùp so saùnh
_ So saùnh : HT > HK hoaëc PT > PK : Toát
_ Xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá.
_ Ñeà xuaát bieän phaùp thöïc hieän cho kyø sau.
Trang 19
Giaùo trình phaân tích hoaït ñoäng kinh teá
Ví duï: Tai Cty X coù taøi lieäu sau:
Thöù haïng chaát
löôïng saûn phaåm A
Loaïi 1
Loaïi 2
Coäng
Saûn löôïng SX
(taán)
KH
TT
1000
800
400
900
1400
1700
Ñôn giaù
KH
(1000ñ)
100
70
_ Xaùc ñònh heä soá phaåm caáp kyø keá hoaïch:
HK =
1000 x 100 (400 x 70)
1400 x 100
= 0.91
_ Xaùc ñònh heä soá phaåm caáp kyø thöïc teá:
HT =
800 x 100 (900 x 70)
1700 x 100
= 0.84
Heä soá phaåm caáp giaûm 0.07 (0.84 – 0.91) chöùng toû chaát löôïng saûn phaåm A coù xu höôùng
giaûm. Cty khoâng ñaûm baûo chaát löôïng SP A coøn theå hieän ôû vieäc giaûm tæ troïng SP loaïi 1
töø 71.4% (1000/1400) xuoáng coøn 47% (800/1700) vaø taêng tæ troïng SP loaïi 2 töø 28,6%
leân 53%
Ñieàu naøy aûnh höôûng ko toát laøm giaù trò SX giaûm 1 löôïng laø :
(0.84 – 0.91) x 1700 x 100 = -11900
2. Saûn phaåm khoâng phaân chia thöù haïng veà chaát löôïng.
SP khoâng phaân chia thöù haïng veà chaát löôïng laø nhöõng SP khi SX ra neáu ñuû tieâu chuaån veà
chaát löôïng thì ñöôïc xem laø thaønh phaåm nhaäp kho chôø tieâu thuï. Neáu khoâng ñuû tieâu chuaån
thì trôû thaønh SP hoûng khoâng tieâu thuï ñöôïc. Thoâng thöôøng nhöõng SP naøy ñoøi hoûi tính chính
xaùc cao veà chaát löôïng nhö SP thuoäc ngaønh ñieän töû, döôïc phaåm, thieát bò y teá……..
2.1 Chæ tieâu phaân tích.
Chæ tieâu söû duïng trong phaân tích laø tæ leä SP hoûng (hay tæ leä pheá phaåm)
Tyû leä SP hoûng (H). (tính töøng saûn phaåm)
H0
SL hay CP söûa chöõa SP hoûng SC ñöôïc KH SL hay CPSX cuûa SP hoûng khoâng SC ñöôïc KH
SL hay toång CPSX saûn phaåm KH
00%
Trang 20
=
x1
- Xem thêm -
.DOC 
59 
159 
127 
