Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
§¹i häc huÕ
trung t©m ®µo t¹o tõ xa
PGS. ts. Vâ kh¸nh vinh - ts. nguyÔn trung tÝn
(§ång chñ biªn)
Gi¸o tr×nh
Liªn hîp quèc
Tæ chøc vµ ho¹t ®éng
(In lÇn thø hai, cã söa ch÷a bæ sung)
Nhµ XuÊt b¶n C«ng an nh©n d©n
Hµ Néi - 2003
1
MỤC LỤC
Ch−¬ng I: Liªn Hîp Quèc - Mét tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ .....4
I. Kh¸i niÖm tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ .............................................4
II. Thµnh lËp vµ gi¶i thÓ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ .........................5
III. C¬ së ph¸p lý cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ...............................6
IV. ThÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh
phñ. .............................................................................................................8
V. C¸c c¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ...................................9
VI. Th«ng qua quyÕt ®Þnh cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ..............10
VII. LÞch sö ra ®êi, môc ®Ých, nguyªn t¾c cña LHQ...............................10
VIII. HiÕn ch−¬ng LHQ - mét v¨n b¶n ph¸p lý nÒn t¶ng .....................12
C©u hái h−íng dÉn häc tËp ........................................................................14
Ch−¬ng II: C¸c c¬ quan chÝnh cña liªn hîp quèc...............................15
I. §¹i héi ®ång..........................................................................................15
II. Héi ®ång B¶o an..................................................................................17
III. Héi ®ång kinh tÕ - x· héi ..................................................................28
IV. Ban th− ký..........................................................................................29
V. Toµ ¸n quèc tÕ......................................................................................30
VI. Héi ®ång qu¶n th¸c............................................................................32
C©u hái h−íng dÉn häc tËp ........................................................................34
Ch−¬ng III: Vai trß cña Liªn Hîp Quèc trong viÖc b¶o vÖ hßa b×nh
vµ ph¸t triÓn hîp t¸c kinh tÕ - x· héi.....................................................35
I. Vai trß cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ hßa b×nh.......................................35
II. Vai trß cña LHQ trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi ....................61
C©u hái «n tËp..................................................................................................78
Ch−¬ng IV: Vai trß cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi
vµ vÊn ®Ò nh©n ®¹o........................................................................................79
I. Vai trß cña liªn hîp quèc trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi ............79
II. Vai trß cña LHQ trong vÊn ®Ò nh©n ®¹o ...........................................90
C©u hái h−íng dÉn häc tËp ........................................................................94
Ch−¬ng V: Liªn Hîp Quèc vµ sù ph¸t triÓn luËt quèc tÕ ................95
I. §iÒu chØnh ph¸p lý c¸c tranh chÊp quèc tÕ.........................................95
II. Sù ph¸t triÓn vµ qu¸ tr×nh ph¸p ®iÓn hãa luËt quèc tÕ ....................99
2
C©u hái h−íng dÉn häc tËp ......................................................................111
Ch−¬ng VI: C¸c tæ chøc chuyªn m«n cña Liªn Hîp Quèc...............112
I. C¸c tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp,
th−¬ng m¹i vµ n¨ng l−îng.....................................................................112
II. C¸c tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc tµi chÝnh...........................125
III. C¸c tæ chøc chuyªn m«n vÒ giao th«ng vËn t¶i..............................131
IV. C¸c tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ vÒ v¨n hãa khoa häc vµ gi¸o dôc.
................................................................................................................136
V. C¸c tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc b−u ®iÖn ...........................140
VI. C¸c tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc lao ®éng vµ søc kháe. .....145
VII. Tæ chøc khÝ t−îng quèc tÕ ..............................................................150
C©u hái h−íng dÉn häc tËp ......................................................................153
Phô lôc I ........................................................................................................154
Phô lôc II ......................................................................................................185
Phô lôc III.....................................................................................................191
Phô lôc IV .....................................................................................................195
3
Ch−¬ng I
Liªn Hîp Quèc - Mét tæ chøc quèc tÕ
cÊp chÝnh phñ
I. Kh¸i niÖm tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ
C¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ lµ mét trong c¸c h×nh thøc hîp t¸c cña
c¸c quèc gia ®ãng mét vai trß to lín trong ®êi sèng quèc tÕ hiÖn nay.
Sù xuÊt hiÖn cña c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ vµo cuèi thÕ kû XIX lµ
kÕt qu¶ cña xu h−íng quèc tÕ hãa ®êi sèng nh©n lo¹i (Tæ chøc §iÖn tÝn quèc tÕ
1865. Tæ chøc B−u chÝnh quèc tÕ 1874).
HiÖn nay trªn thÕ giíi cã kho¶ng 4000 tæ chøc quèc tÕ, trong ®ã kho¶ng 300 tæ
chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ. Trong sè c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ, Liªn hîp
quèc (LHQ) ®−îc coi lµ tæ chøc lín nhÊt vµ quan träng nhÊt. ThuËt ng÷ “Tæ chøc
quèc tÕ” ®−îc sö dông ®Ó ¸m chØ c¶ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ vµ tæ chøc quèc tÕ
cÊp phi chÝnh phñ. Tuy nhiªn c¬ së ph¸p lý cña viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña
chóng cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau.
C¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung sau: Thµnh
viªn lµ c¸c quèc gia; T«n träng chñ quyÒn cña c¸c quèc gia thµnh viªn; cã ®iÒu
−íc quèc tÕ d−íi d¹ng v¨n b¶n thµnh lËp tæ chøc (vÝ dô, HiÕn ch−¬ng LHQ): cã
sù hiÖn diÖn cña c¸c c¬ quan th−êng trùc (®iÓm c¬ b¶n ®Ó ph©n biÖt víi héi
nghÞ quèc tÕ).
Víi c¸c ®iÓm trªn, tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc hiÓu lµ sù liªn kÕt
gi÷a c¸c quèc gia, dùa trªn c¬ së ®iÒu −íc quèc tÕ nh»m ®¹t nh÷ng môc ®Ých
chung nhÊt ®Þnh, cã c¸c c¬ quan th−êng trùc vµ ho¹t ®éng v× c¸c môc ®Ých
chung c¸c quèc gia thµnh viªn víi ®iÒu kiÖn t«n träng chñ quyÒn cña hä.
Trong khi ®ã, ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña c¸c tæ chøc quèc tÕ phi chÝnh phñ thÓ hiÖn ë
chç, chóng ®−îc thµnh lËp kh«ng dùa trªn c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ mµ dùa trªn
sù liªn kÕt c¸c c¸ nh©n hoÆc ph¸p nh©n (vÝ dô, Tæ chøc Ch÷ thËp ®á quèc tÕ).
ë ®©y chóng t«i chñ yÕu tËp trung lµm s¸ng tá kh¸i niÖm c¸c tæ chøc quèc tÕ
cÊp chÝnh phñ.
4
C¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc ph©n thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau
c¨n cø vµo c¸c c¬ së ph©n lo¹i nhÊt ®Þnh.
C¨n cø vµo sè l−îng c¸c thµnh viªn tham gia tæ chøc, c¸c tæ chøc quèc tÕ
®−îc ph©n chia thµnh: tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ phæ biÕn (vÝ dô LHQ vµ
c¸c tæ chøc chuyªn m«n cña nã) vµ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ kh«ng phæ
biÕn (vÝ dô, c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ë c¸c khu vùc, ch¼ng h¹n, tæ
chøc §«ng Nam ¸-ASEAN).
C¨n cø vµo thÈm quyÒn (lÜnh vùc ho¹t ®éng), chóng ®−îc ph©n thµnh hai
lo¹i; tæ chøc chung (ho¹t ®éng cña tæ chøc liªn quan tíi c¸c lÜnh vùc, vÝ dô nh−
LHQ, Tæ chøc §«ng Nam ¸) vµ tæ chøc chuyªn m«n (ho¹t ®éng cña tæ chøc
liªn quan tíi mét lÜnh vùc chuyªn m«n cña ®êi sèng quèc tÕ, vÝ dô, Tæ chøc
Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ, Tæ chøc Së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi, Tæ chøc DÇu
löa quèc tÕ).
C¨n cø vµo quyÒn h¹n, c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc chia thµnh hai
lo¹i kh¸c nhau: c¸c tæ chøc mang tÝnh chÊt liªn quèc gia (môc ®Ých c¸c tæ chøc nµy
lµ tæ chøc sù hîp t¸c quèc tÕ vµ quyÕt ®Þnh cña tæ chøc chØ liªn quan trùc tiÕp tíi
c¸c quèc gia thµnh viªn, kh«ng liªn quan trùc tiÕp tíi c¸ nh©n vµ ph¸p nh©n cña
hä(1) vµ c¸c tæ chøc mang tÝnh chÊt trªn quèc gia (môc ®Ých cña c¸c tæ chøc nµy lµ
quèc tÕ hãa, do vËy quyÕt ®Þnh cña chóng cã ý nghÜa trùc tiÕp víi c¸c c¸ nh©n vµ
ph¸p nh©n cña c¸c c¸ nh©n vµ ph¸p nh©n cña c¸c quèc gia thµnh viªn, vÝ dô, Liªn
minh ch©u ¢u).
C¨n cø vµo trËt tù kÕt n¹p thµnh viªn, c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh
phñ còng ®−îc chia lµm hai lo¹i: më (bÊt cø quèc gia nµo còng cã thÓ trë
thµnh thµnh viªn cña tæ chøc) vµ ®ãng (c¨n cø vµo môc ®Ých, thÈm quyÒn
cña tæ chøc, cã nh÷ng quèc gia kh«ng thÓ trë thµnh thµnh viªn cña tæ chøc).
II. Thµnh lËp vµ gi¶i thÓ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ
C¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc coi lµ chñ thÓ ph¸i sinh cña
luËt quèc tÕ (hay cßn ®−îc gäi lµ c«ng ph¸p quèc tÕ). Qu¸ tr×nh thµnh lËp
tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc tiÕn hµnh qua ba giai ®o¹n: th«ng qua
v¨n b¶n thµnh lËp; t¹o dùng c¬ së vËt chÊt cho tæ chøc; triÖu tËp c¸c c¬
quan chÝnh ®Ó b¾t ®Çu sù ho¹t ®éng thùc tÕ cña tæ chøc.
Sù tho¶ thuËn ý chÝ cña c¸c quèc gia thµnh viªn vÒ thµnh lËp tæ chøc
quèc tÕ cÊp chÝnh phñ cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh d−íi hai ph−¬ng thøc: ®iÒu −íc
(1)
§a sè c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ hiÖn nay lµ lo¹i nµy, vÝ dô nh− LHQ
5
quèc tÕ; quyÕt ®Þnh cña tæ chøc quèc tÕ ®ang tån t¹i - tæ chøc quèc tÕ sinh ra
tæ chøc quèc tÕ.
Ph−¬ng thøc phæ biÕn nhÊt ®−îc ¸p dông lµ ký kÕt ®iÒu −íc quèc tÕ.
Ph−¬ng thøc nµy th−êng ®−îc tiÕn hµnh theo c¸ch tæ chøc héi nghÞ quèc tÕ
®Ó so¹n th¶o vµ th«ng qua v¨n b¶n thµnh lËp tæ chøc. Tªn gäi cña c¸c v¨n
b¶n nµy cã thÓ rÊt kh¸c nhau (vÝ dô, HiÕn ch−¬ng, quy chÕ, ®iÒu lÖ, c«ng
−íc). Ngµy c¸c v¨n b¶n ®ã cã hiÖu lùc lµ ngµy thµnh lËp tæ chøc.
Giai ®o¹n thø hai trong qu¸ tr×nh thµnh lËp tæ chøc lµ giai ®o¹n h×nh
thµnh c¬ cÊu vËt chÊt cña tæ chøc.
§Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých trªn, c¸c quèc gia thµnh viªn tho¶ thuËn thµnh
lËp c¸c c¬ quan hç trî chuyªn m«n. C¸c c¬ quan nµy tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc
sau: so¹n th¶o quy chÕ cña c¸c c¬ quan chÝnh cña tæ chøc (th−êng trùc,
kh«ng th−êng trùc); gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc liªn quan tíi trô së chÝnh cña
tæ chøc; so¹n th¶o ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cho cuéc häp ®Çu tiªn cña c¸c c¬
quan chÝnh cña tæ chøc; chuÈn bÞ c¸c tµi liÖu vµ kiÕn nghÞ tíi tÊt c¶ c¸c vÊn
®Ò cña ch−¬ng tr×nh nghÞ sù.
C¸c quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh
phñ cã thÓ cö quan s¸t viªn tíi tham dù c¸c cuéc häp cña c¸c c¬ quan cña tæ
chøc nÕu nh− ®iÒu ®ã ®−îc ghi nhËn trong v¨n b¶n thµnh lËp cña tæ chøc. ë
mét sè tæ chøc quèc tÕ c¸c quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cã thÓ cö mét
ph¸i ®oµn quan s¸t viªn th−êng trùc (vÝ dô, Vatican vµ Thuþ SÜ cã ph¸i ®oµn
nh− vËy t¹i LHQ)
Sù triÖu tËp cuéc häp c¸c c¬ quan chÝnh cña tæ chøc vµ viÖc b¾t ®Çu cña
chóng lµ giai ®o¹n hoµn tÊt vÊn ®Ò thµnh lËp tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ.
C¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ chÊm døt mäi ho¹t ®éng cña m×nh
(sù tån t¹i) khi c¸c quèc gia thµnh viªn tho¶ thuËn nh− vËy. Th«ng th−êng
viÖc gi¶i thÓ c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc chÝnh thøc ho¸ b»ng
mét ®iÒu −íc quèc tÕ d−íi d¹ng biªn b¶n vÒ gi¶i thÓ (VÝ dô, Tæ chøc HiÖp
−íc Vacsava ®· gi¶i thÓ trªn c¬ së biªn b¶n cuéc häp cña Uû ban t− vÊn
chÝnh trÞ cña tæ chøc t¹i Pra-ha ngµy 1 th¸ng 7 n¨m 1991; Héi ®ång T−¬ng
trî kinh tÕ ®· ®−îc gi¶i thÓ trªn c¬ së biªn b¶n Bu-®a-pet ngµy 28 th¸ng 6
n¨m 1991.
III. C¬ së ph¸p lý cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ
Mét nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt quèc tÕ - nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vÒ chñ
quyÒn gi÷a c¸c quèc gia lµ mét nguyªn t¾c chØ ®¹o trong viÖc thµnh lËp vµ
ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc quèc tÕ. C¸c khÝa c¹nh cña nguyªn t¾c nµy ®−îc thÓ
6
hiÖn ë ®©y lµ: v¨n b¶n thµnh lËp tæ chøc ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së tho¶
thuËn tù nguyÖn b×nh ®¼ng cña c¸c quèc gia thµnh viªn; vÊn ®Ò t−¬ng quan
gi÷a chñ quyÒn quèc gia thµnh viªn víi môc ®Ých vµ lîi Ých chung cña tæ chøc
®−îc gi¶i quyÕt trong v¨n b¶n thµnh lËp tæ chøc. Gi÷a chóng sÏ kh«ng tån t¹i
bÊt kú m©u thuÉn nµo, nÕu nh− quèc gia thµnh viªn tù nguyÖn thùc hiÖn c¸c
cam kÕt phï hîp víi ®iÒu lÖ cña tæ chøc (v¨n b¶n thµnh lËp) vµ c¸c nguyªn t¾c
®−îc thõa nhËn chung.
Trong khoa häc ph¸p lý quèc tÕ cã quan ®iÓm phæ biÕn cho r»ng c¸c quèc gia
thµnh viªn khi thµnh lËp tæ chøc quèc tÕ ®· trao cho tæ chøc quèc tÕ n¨ng lùc
ph¸p lý quèc tÕ vµ n¨ng lùc hµnh vi ph¸p lý quèc tÕ. Bëi vËy c¸c tæ chøc quèc tÕ
cã c¸c kh¶ n¨ng sau: tham gia vµo x©y dùng vµ th«ng qua c¸c quy ph¹m luËt
quèc tÕ; ®¶m b¶o tu©n thñ c¸c quy ph¹m ®ã. ChÝnh v× vËy, c¸c tæ chøc quèc tÕ
cÊp chÝnh phñ ®−îc coi lµ c¸c chñ thÓ luËt quèc tÕ.
ViÖc san sÎ c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c quèc gia thµnh viªn cho tæ
chøc quèc tÕ kh«ng cã nghÜa lµ tæ chøc quèc tÕ cã t− c¸ch chñ thÓ luËt quèc tÕ
nh− c¸c quèc gia - chñ thÓ ®Çu tiªn, c¬ b¶n chñ yÕu cña luËt quèc tÕ. QuyÒn
n¨ng chñ thÓ luËt quèc tÕ cña tæ chøc quèc tÕ hÑp h¬n so víi c¸c quèc gia. ViÖc
san sÎ c¸c quyÒn vµ nghÜa vô nh− vËy ph¶i ®−îc tiÕn hµnh trªn c¬ së hai
nguyªn t¾c sau: quèc gia thµnh viªn chØ ®−îc phÐp chuyÓn trao c¸c quyÒn mµ
m×nh cã (ë ®©y cã sù hiÖn diÖn cña nguyªn t¾c cæ ®iÓn cña ph¸p luËt La M· kh«ng ai cã thÓ chuyÓn trao quyÒn cña m×nh cho ng−êi kh¸c nhiÒu h¬n anh ta
cã); quèc gia thµnh viªn kh«ng thÓ chuyÓn trao mét sè quyÒn ®Æc tr−ng cho
quèc gia (vÝ dô, chñ quyÒn vÒ l·nh thæ).
Nh− vËy quyÒn n¨ng chñ thÓ luËt quèc tÕ cña c¸c tæ chøc quèc tÕ cã hai
®Æc ®iÓm: mang tÝnh chÊt môc ®Ých vµ chøc n¨ng; mang tÝnh chÊt ®iÒu −íc.
TÝnh chÊt môc ®Ých vµ chøc n¨ng ®ã thÓ hiÖn ë chç, c¸c quèc gia chuyÓn trao
cho tæ chøc c¸c quyÒn vµ nghÜa vô ®ñ ®Ó thùc hiÖn c¸c môc ®Ých vµ c¸c chøc n¨ng
®Æt ra (vÝ dô, LHQ ®−îc c¸c quèc gia chuyÓn trao c¸c quyÒn ®Ó duy tr× hoµ b×nh vµ
an ninh nh©n lo¹i, c¸c quyÒn ®ã ®−îc thÓ hiÖn râ nhÊt qua c¸c quyÒn h¹n cña Héi
®ång b¶o an). TÝnh ®iÒu −íc thÓ hiÖn ë chç, c¸c tæ chøc quèc tÕ cã quyÒn ký c¸c
®iÒu −íc trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña m×nh.
Ngoµi ra c¸c tæ chøc quèc tÕ cßn cã quyÒn: tham gia vµo quan hÖ ngo¹i
giao (vÝ dô, cã c¸c ®¹i diÖn ë c¸c quèc gia; trao ®æi c¸c ®¹i diÖn víi c¸c tæ chøc
quèc tÕ kh¸c); lùa chän c¸c nh©n viªn hµnh chÝnh, kü thuËt trªn c¬ së hîp
®ång.
Víi t− c¸ch lµ chñ thÓ luËt quèc tÕ, c¸c tæ chøc quèc tÕ còng ph¶i thùc
hiÖn c¸c nghÜa vô ph¸p lý quèc tÕ trªn c¬ së luËt quèc tÕ (c¸c cam kÕt cña
7
m×nh phï hîp víi luËt quèc tÕ) vµ ph¶i bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý quèc
tÕ do hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt quèc tÕ cña m×nh. Mçi mét tæ chøc quèc tÕ
®Òu cã nguån tµi chÝnh nhÊt ®Þnh ®−îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp cña c¸c
quèc gia thµnh viªn trªn c¬ së tho¶ thuËn vµ ®−îc sö dông v× c¸c môc ®Ých
chung mµ c¸c tæ chøc ®−îc c¸c quèc gia thµnh viªn giao phã trong v¨n b¶n
thµnh lËp. Ngoµi ra c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ cßn ho¹t ®éng víi t−
c¸ch lµ ph¸p nh©n d©n sù trªn c¬ së ph¸p luËt c¸c quèc gia.
Bëi vËy c¸c tæ chøc quèc tÕ: cã quyÒn ký c¸c hîp ®ång mang tÝnh chÊt
d©n sù; cã quyÒn së h÷u bÊt ®éng s¶n vµ ®éng s¶n; cã thÓ lµ nguyªn ®¬n
hoÆc bÞ ®¬n tr−íc toµ ¸n d©n sù cña c¸c quèc gia. Tuy nhiªn trong vÊn ®Ò
nµy, c¸c tæ chøc cÊp chÝnh phñ còng nh− c¸c quèc gia thµnh viªn cã quyÒn
miÔn trõ t− ph¸p.
IV. ThÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña tæ chøc quèc
tÕ cÊp chÝnh phñ.
§Ó thùc hiÖn c¸c môc ®Ých vµ nhiÖm vô ®Æt ra c¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp
chÝnh phñ cã thÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng x¸c ®Þnh ®−îc ghi nhËn râ
trong v¨n b¶n thµnh lËp cña c¸c tæ chøc t−¬ng øng.
ThÈm quyÒn cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ th−êng ®−îc hiÓu lµ lÜnh
vùc ho¹t ®éng cña tæ chøc. Tuy nhiªn møc ®é quyÒn h¹n ®ã l¹i phô thuéc vµo
quyÒn h¹n cña tæ chøc (vÝ dô, còng trong lÜnh vùc hoµ b×nh vµ an ninh nh−ng
thÈm quyÒn cña c¸c tæ chøc quèc tÕ khu vùc h¹n chÕ h¬n rÊt nhiÒu so víi
LHQ). Bëi vËy, viÖc x¸c ®Þnh kh¸i niÖm thÈm quyÒn mét c¸ch chuÈn x¸c
kh«ng thÓ kh«ng c¨n cø vµo quyÒn h¹n cña tæ chøc. V× thÕ thÈm quyÒn cña
tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ lµ lÜnh vùc mµ ë ®ã tæ chøc tiÕn hµnh ho¹t
®éng trªn c¬ së c¸c quyÒn h¹n ®−îc giao.
Chøc n¨ng cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc hiÓu lµ c¸c ph−¬ng
thøc tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Ó ®¹t ®−îc c¸c môc ®Ých vµ nhiÖm vô ®−îc giao
trong ph¹m vi thÈm quyÒn vµ quyÒn h¹n cña m×nh. Chøc n¨ng c¬ b¶n cña tæ
chøc quèc tÕ ®−îc chia thµnh ba lo¹i: chøc n¨ng ®iÒu chØnh, chøc n¨ng kiÓm
tra vµ chøc n¨ng hµnh ®éng.
Chøc n¨ng ®iÒu chØnh cña tæ chøc ®−îc thÓ hiÖn: khi tæ chøc ban hµnh
v¨n b¶n trong néi bé tæ chøc (vÝ dô, c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸c c¬ quan tæ chøc);
ký kÕt c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ víi c¸c chñ thÓ kh¸c cña luËt quèc tÕ (chøc n¨ng
®iÒu chØnh bªn ngoµi).
Chøc n¨ng kiÓm tra cña tæ chøc ®−îc thùc hiÖn qua viÖc cö c¸c ®oµn kiÓm
tra hoÆc thu thËp th«ng tin tõ c¸c quèc gia thµnh viªn (vÝ dô, kiÓm tra viÖc
8
thùc hiÖn c¸c cam kÕt qua viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu chØnh). Chøc n¨ng
hµnh ®éng ®−îc tiÕn hµnh nh»m môc ®Ých kh«i phôc l¹i c¸c quyÒn trªn c¬ së
v¨n b¶n thµnh lËp, trªn c¬ së thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu chØnh vµ kÕt qu¶ thu
®−îc qua viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm tra ( vÝ dô, LHQ quyÕt ®Þnh ®−a lùc
l−îng vò trang ®i b¶o vÖ hoµ b×nh, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p cÊm vËn).
V. C¸c c¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ
C¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ ®−îc hiÓu lµ bé phËn cÊu thµnh cña tæ chøc
®−îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng trªn c¬ së v¨n b¶n thµnh lËp hoÆc c¸c v¨n b¶n
kh¸c cña tæ chøc (vÝ dô, HiÕn ch−¬ng LHQ quy ®Þnh c¬ cÊu cña LHQ gåm s¸u c¬
quan chÝnh).
C¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ cã: thÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng x¸c
®Þnh; c¬ cÊu bªn trong: trËt tù th«ng qua quyÕt ®Þnh; quy chÕ ph¸p lý.
VÒ nguyªn t¾c, thÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan cña
tæ chøc quèc tÕ ®−îc h×nh thµnh tõ thÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña
tæ chøc. Do vËy c¸c c¬ quan cña tæ chøc cã thÓ cã thÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ
chøc n¨ng kh¸c nhau nh−ng kh«ng bao giê v−ît qu¸ thÈm quyÒn, quyÒn h¹n
vµ chøc n¨ng tæ chøc mµ chóng lµ c¸c bé phËn cÊu thµnh. C¸c c¬ quan tæ chøc
quèc tÕ ®−îc ph©n chia thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau.
C¨n cø vµo tÝnh chÊt thµnh viªn, c¸c c¬ quan ®ã cã c¸c lo¹i: liªn chÝnh
phñ, liªn quèc héi (vÝ dô, Liªn minh ch©u ¢u), hµnh chÝnh (bao gåm nh÷ng
ng−êi ho¹t ®éng víi t− c¸ch c¸ nh©n). Trong sè ®ã, c¸c c¬ quan quan träng
nhÊt lµ c¸c c¬ quan mang tÝnh chÊt liªn chÝnh phñ. C¸c c¬ quan hµnh chÝnh
cña tæ chøc lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu cña bÊt kú tæ chøc quèc tÕ nµo. Chóng
bao gåm c¸c thµnh viªn ho¹t ®éng víi t− c¸ch c¸ nh©n vµ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm
tr−íc tæ chøc. ViÖc bæ nhiÖm, tuyÓn chän c¸c viªn chøc ®ã ®−îc tiÕn hµnh trªn
c¬ së tho¶ thuËn cña c¸c quèc gia thµnh viªn.
C¨n cø vµo sè l−îng thµnh viªn, c¸c c¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ gåm hai
lo¹i: c¬ quan chung (gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ quèc gia thµnh viªn) vµ c¬ quan cã
sè l−îng h¹n chÕ (gåm ®¹i diÖn mét sè quèc gia th−êng ®−îc bÇu theo nhiÖm kú
trªn c¬ së tho¶ thuËn). C¬ quan chung cña tæ chøc th−êng gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò
quan träng nhÊt nh−: x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch chung cña tæ chøc; th«ng qua c¸c dù
th¶o ®iÒu −íc vµ kiÕn nghÞ; gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ng©n s¸ch vµ tµi chÝnh; xem xÐt
söa ®æi bæ sung ®iÒu lÖ; gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi thµnh viªn: kÕt n¹p,
khai trõ, ®×nh chØ c¸c quyÒn vµ −u ®·i. C¬ quan cã sè l−îng h¹n chÕ th−êng gi¶i
quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi ho¹t ®éng th−êng xuyªn cña tæ chøc.
9
VI. Th«ng qua quyÕt ®Þnh cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh
phñ
C¸c quyÕt ®Þnh cña tæ chøc quèc tÕ ®−îc c¸c c¬ quan cña nã th«ng qua.
QuyÕt ®Þnh cña tæ chøc chÝnh phñ lµ sù biÓu hiÖn ý chÝ chung cña c¸c quèc
gia thµnh viªn. Qu¸ tr×nh th«ng qua quyÕt ®Þnh phô thuéc vµo mét lo¹t c¸c
yÕu tè: quy ®Þnh trong v¨n b¶n thµnh lËp; quy chÕ vµ thµnh phÇn cña c¬
quan; bÇu kh«ng khÝ chÝnh trÞ trong quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn
®¹i diÖn t¹i c¸c c¬ quan ®−a ra quyÕt ®Þnh.
Tr×nh tù ®−a ra quyÕt ®Þnh cña tæ chøc ®−îc tiÕn hµnh qua c¸c b−íc
sau: ®−a ra s¸ng kiÕn vÒ quyÕt ®Þnh; th¶o luËn vÒ quyÕt ®Þnh t¹i c¬ quan;
biÓu quyÕt th«ng qua quyÕt ®Þnh. QuyÕt ®Þnh ®−îc th«ng qua theo mét
trong c¸c nguyªn t¾c sau: nhÊt trÝ hoµn toµn, qu¸ b¸n tèi thiÓu, qu¸ b¸n tèi
®a.
VII. LÞch sö ra ®êi, môc ®Ých, nguyªn t¾c cña LHQ
a. LÞch sö ra ®êi
LHQ lµ trung t©m cña thÕ giíi trong viÖc gi÷ g×n hoµ b×nh vµ an ninh
nh©n lo¹i, thóc ®Èy sù hîp t¸c kinh tÕ - x· héi gi÷a c¸c quèc gia.
Sù ra ®êi cña LHQ lµ thµnh qu¶ chiÕn th¾ng cña c¸c d©n téc thuéc phe
®ång minh trong chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. Tuy nhiªn mét trong c¸c
nguyªn nh©n kh¸c dÉn tíi sù ra ®êi cña tæ chøc LHQ cã thÓ kÓ tíi lµ qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ quèc tÕ trªn quan hÖ toµn cÇu; cuéc
c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt trªn thÕ giíi.
Sù kiÖn ®Çu tiªn dÉn tíi viÖc thµnh lËp LHQ lµ Tuyªn bè chung §¹i T©y
D−¬ng do Tæng thèng Mü F.D.Ru-d¬-ven vµ Thñ t−íng Anh U. Síc-sin ký
ngµy 14 th¸ng 8 n¨m 1941 vµ Tuyªn bè cña ChÝnh phñ Liªn X« t¹i héi nghÞ
cña phe ®ång minh t¹i London ngµy 24 th¸ng 9 n¨m 1941. Trong c¸c v¨n b¶n
ph¸p lý chÝnh trÞ quèc tÕ ®ã ®· h×nh thµnh c¸c t− t−ëng vÒ sù cÇn thiÕt x©y
dùng trËt tù thÕ giíi hoµ b×nh hîp t¸c sau chiÕn tranh.
V¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ ®Çu tiªn vÒ t− t−ëng thµnh lËp mét tæ chøc quèc
tÕ míi nh»m duy tr× hoµ b×nh vµ an ninh nh©n lo¹i lµ Tuyªn bè chung cña
ChÝnh phñ Liªn X« vµ ChÝnh phñ Ba Lan ngµy 4 th¸ng 12 n¨m 1941. Trong
tuyªn bè ®ã cã nªu râ r»ng: thÕ giíi hoµ b×nh vµ c«ng b»ng chØ cã thÓ ®¶m b¶o
b»ng mét tæ chøc quèc tÕ míi dùa trªn sù liªn kÕt chÆt chÏ cña c¸c quèc gia
d©n chñ.
10
B−íc ®i thùc tÕ ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh thµnh lËp LHQ chÝnh lµ Tuyªn
bè Matxc¬va ngµy 30 th¸ng 10 n¨m 1943 cña ®¹i diÖn bèn quèc gia lµ Liªn X«,
Mü, Anh vµ Trung Quèc. Tuyªn bè nªu râ sù cÇn thiÕt vÒ thµnh lËp mét c¸ch
nhanh chãng mét tæ chøc chung nh»m duy tr× hoµ b×nh vµ an ninh nh©n lo¹i.
Trong tuyªn bè cßn nªu râ c¸c nguyªn t¾c quan träng cña tæ chøc quèc tÕ
t−¬ng lai nh−: nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vÒ chñ quyÒn gi÷a c¸c quèc gia; nguyªn
t¾c tr¸ch nhiÖm ®Æc biÖt cña c¸c quèc gia siªu c−êng trong viÖc duy tr× hoµ
b×nh vµ an ninh thÕ giíi. T¹i héi nghÞ nµy, uû ban so¹n th¶o c¸c vÊn ®Ò liªn
quan tíi thµnh lËp mét tæ chøc quèc tÕ chung ®· ®−îc thµnh lËp. QuyÕt ®Þnh
cña Héi nghÞ Matxc¬va ®· ®−îc Héi nghÞ Tª-hª-ran kh¼ng ®Þnh l¹i vµo cuèi
n¨m 1943.
Th¸ng 10 n¨m 1944 t¹i §um B¸c-t¬n (Mü) c¸c ®¹i diÖn cña bèn quèc gia
trªn ®· th«ng qua v¨n b¶n víi tªn gäi “Nh÷ng ®Ò xuÊt s¬ bé vÒ viÖc thµnh lËp tæ
chøc an ninh quèc tÕ chung”. Nh÷ng ®Ò xuÊt ®ã lµ c¬ së cho viÖc so¹n th¶o HiÕn
ch−¬ng LHQ. T¹i cuéc Héi nghÞ nµy, vÊn ®Ò biÓu quyÕt th«ng qua quyÕt ®Þnh cña
Héi ®ång B¶o an LHQ kh«ng ®−îc gi¶i quyÕt. VÊn ®Ò nµy ®· ®−îc gi¶i quyÕt t¹i
héi nghÞ I-an-ta (Cr−m - Liªn X«) vµo th¸ng 2 n¨m 1945 theo nguyªn t¾c thèng
nhÊt hµnh ®éng cña c¸c quèc gia siªu c−êng khi gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò quan träng
t¹i Héi ®ång B¶o an. Nguyªn t¾c nµy sau ®ã ®· ®−îc ghi nhËn trong §iÒu 27
HiÕn ch−¬ng LHQ. T¹i cuéc héi nghÞ ®ã, vÊn ®Ò ngµy giê, ®Þa ®iÓm tæ chøc héi
nghÞ thµnh lËp LHQ còng ®· ®−îc gi¶i quyÕt.
Theo ®óng dù kiÕn, ngµy 25 th¸ng 4 n¨m 1945, t¹i San Phran-xit-c«, héi
nghÞ vÒ thµnh lËp LHQ ®−îc triÖu tËp. Héi nghÞ ®· xem xÐt vµ th«ng qua HiÕn
ch−¬ng LHQ (ngµy 26 th¸ng 6 n¨m 1945 HiÕn ch−¬ng ®−îc th«ng qua vµ theo
quy ®Þnh trong ®ã ngµy 24 th¸ng 10 n¨m 1945 HiÕn ch−¬ng cã hiÖu lùc ph¸p
lý).
Theo quyÕt ®inh cña §¹i héi ®ång LHQ n¨m 1974, ngµy HiÕn ch−¬ng
cã hiÖu lùc lµ ngµy thµnh lËp LHQ. Bëi vËy hµng n¨m cø ®Õn ngµy 24 th¸ng
10 nh©n d©n toµn thÕ giíi ®· kû niÖm träng ®¹i ngµy thµnh lËp LHQ nh−
mét sù kiÖn vÜ ®¹i, tiÕn bé trong lÞch sö nh©n lo¹i tõ tr−íc tíi nay. §ã lµ sù
biÓu hiÖn: cña tinh thÇn hîp t¸c, ®oµn kÕt v× sù tiÕn bé; cña tinh thÇn quyÕt
t©m ®Êu tranh chèng c¸c thÕ lùc cùc ®oan hiÕu chiÕn ®e do¹ hoµ b×nh vµ
nÒn v¨n minh nh©n lo¹i.
b. Môc ®Ých nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña LHQ
HiÕn ch−¬ng LHQ ghi nhËn c¸c môc ®Ých sau:
- Cñng cè hoµ b×nh vµ an ninh quèc tÕ;
11
- Ph¸t triÓn c¸c quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a c¸c d©n téc trªn c¬ së t«n träng
nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vµ quyÒn tù quyÕt cña c¸c d©n téc;
- TiÕn hµnh sù hîp t¸c trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi,
v¨n ho¸ vµ nh©n ®¹o, khuyÕn khÝch sù t«n träng c¸c quyÒn vµ tù do c¬ b¶n
cña con ng−êi.
§Ó ®¹t c¸c môc ®Ých ®Æt ra LHQ ho¹t ®éng trªn c¬ së nguyªn t¾c:
- Nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vÒ chñ quyÒn gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn;
- Nguyªn t¾c ph¶i tu©n thñ cã thiÖn chÝ c¸c cam kÕt ®−îc ghi nhËn trong
HiÕn ch−¬ng;
- Nguyªn t¾c gi¶i quyÕt tranh chÊp quèc tÕ b»ng biÖn ph¸p hoµ b×nh;
- Nguyªn t¾c kh«ng ®−îc dïng vò lùc vµ ®e do¹ sö dông nã;
- Nguyªn t¾c c¸c thµnh viªn LHQ ph¶i gióp ®ì vµ ñng hé ®Çy ®ñ cho
LHQ trong mäi hµnh ®éng mµ nã ¸p dông theo ®óng HiÕn ch−¬ng vµ tr¸nh
gióp ®ì bÊt kú quèc gia nµo bÞ LHQ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ngõa hoÆc c−ìng
chÕ;
- Nguyªn t¾c LHQ ®¶m b¶o ®Ó c¸c quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn
hµnh ®éng trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c ®−îc ghi nhËn trong HiÕn ch−¬ng LHQ
nh»m cñng cè hoµ b×nh vµ an ninh thÕ giíi;
- Nguyªn t¾c LHQ kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña c¸c quèc gia
bÊt kú.
Nh− vËy trong sè c¸c nguyªn t¾c ®ã, cã mét sè nguyªn t¾c ®−îc coi lµ
nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt quèc tÕ. ViÖc ghi nhËn c¸c nguyªn t¾c Êy cã ý
nghÜa quan träng trong viÖc ph¸t triÓn tiÕn bé cña luËt quèc tÕ sau §¹i chiÕn
thø hai.
VIII. HiÕn ch−¬ng LHQ - mét v¨n b¶n ph¸p lý nÒn t¶ng
Tr−íc hÕt HiÕn ch−¬ng t¹o dùng mét nÒn t¶ng ph¸p lý quèc tÕ, tÝnh ph¸p
chÕ vµ sù c«ng b»ng quèc tÕ. Lµ mét ®iÒu −íc quèc tÕ phæ biÕn quan träng
nhÊt. HiÕn ch−¬ng §iÒu chØnh ho¹t ®éng cña LHQ, c¸c c¬ quan cña nã vµ
hµnh vi cña c¸c quèc gia thµnh viªn nh»m ®¹t c¸c môc ®Ých ®Æt ra trªn c¬ së
c¸c nguyªn t¾c ®· nªu.
HiÕn ch−¬ng LHQ lµ mét ®iÒu −íc quèc tÕ ®Æc biÖt, do vËy viÖc thay ®æi c¸c
quy ®Þnh cña nã kh«ng chØ ®ông ch¹m tíi lîi Ých cña mét quèc gia hoÆc mét
nhãm quèc gia mµ cã thÓ sÏ g©y ra hËu qu¶ tai h¹i cho sù nghiÖp hoµ b×nh vµ an
ninh quèc tÕ.
C¸c quy ®Þnh cña HiÕn ch−¬ng t¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch cña c¸c quèc gia,
tíi kÕt qu¶ ®µm ph¸n vÒ c¸c vÊn ®Ò kh¸c nhau trong ®êi sèng quèc tÕ, tíi néi
12
dung c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ. HiÕn ch−¬ng kh«ng chØ lµ c¬ së quan träng ®Ó hoµn
thiÖn c¬ cÊu vµ ho¹t ®éng cña LHQ mµ cßn ®Þnh h−íng cho sù cñng cè hoµ
b×nh thÕ giíi trong t−¬ng lai, tr¸nh khái th¶m häa cña c¸c lo¹i vò khÝ giÕt
ng−êi hµng lo¹t.
Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña HiÕn ch−¬ng LHQ lµ ë chç, nã kh«ng
chØ lµ c¬ së cho sù cñng cè hoµ b×nh vµ an ninh quèc tÕ mµ cßn lµ nÒn t¶ng
cña sù hîp t¸c trong lÜnh vùc kinh tÕ, nh©n ®¹o vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c cña ®êi
sèng quèc tÕ.
HiÕn ch−¬ng t¹o dùng nh÷ng nh©n tè quan träng cho mét t− duy chÝnh
trÞ míi. §ã lµ viÖc c¸c quèc gia tiÕn bé trªn thÕ giíi ngµy cµng nhiÒu vµ sö
dông quy chÕ biÓu quyÕt trong HiÕn ch−¬ng ®Ó quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò quan
träng cña ®êi sèng quèc tÕ.
13
C©u hái h−íng dÉn häc tËp
1. ThÕ nµo lµ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ?
2. H·y cho biÕt tr×nh tù thµnh lËp vµ gi¶i thÓ cña tæ chøc quèc tÕ cÊp
chÝnh phñ?
3. C¬ së ph¸p lý cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ lµ g×?
4. ThÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh
phñ ®−îc quy ®Þnh ra sao?
5. Tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ cã nh÷ng c¬ quan g×?
6. C¸c tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ th«ng qua quyÕt ®Þnh cña m×nh nh−
thÕ nµo?
7. H·y cho biÕt lÞch sö ra ®êi, môc ®Ých vµ nguyªn t¾c cña LHQ?
8. T¹i sao nãi HiÕn ch−¬ng LHQ lµ v¨n b¶n ph¸p lý quan träng?
14
Ch−¬ng II
C¸c c¬ quan chÝnh cña liªn hîp quèc
LHQ bao gåm 6 c¬ quan chÝnh lµ: §¹i héi ®ång, Héi ®ång B¶o an, Héi ®ång
Kinh tÕ-x· héi, Héi ®ång Qu¶n th¸c, Ban th− ký vµ Tßa ¸n quèc tÕ. Trong sè
c¸c c¬ quan nh− vËy. §¹i héi ®ång lµ c¬ quan toµn thÓ mang tÝnh chÊt kh«ng
th−êng trùc, sè cßn l¹i lµ c¸c c¬ quan th−êng trùc. Ngoµi ra, trong khu«n khæ
LHQ cßn cã c¸c tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ. Song c¸c tæ chøc nµy kh«ng ph¶i
lµ c¬ quan chÝnh cña LHQ.
I. §¹i héi ®ång
§¹i héi ®ång bao gåm tÊt c¶ ®¹i diÖn cña c¸c quèc gia thµnh viªn thùc
hiÖn c¸c nhiÖm vô cña m×nh trªn c¬ së HiÕn ch−¬ng LHQ.
§¹i héi ®ång cã thÈm quyÒn th¶o luËn tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò hoÆc c¸c c«ng
viÖc thuéc ph¹m vi HiÕn ch−¬ng, hoÆc thuéc quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña bÊt
kú mét c¬ quan nµo cña LHQ ®−îc ghi trong HiÕn ch−¬ng trõ nh÷ng vÊn ®Ò
®−îc quy ®Þnh trong §iÒu 12 cña HiÕn ch−¬ng (§iÒu 10 HiÕn ch−¬ng LHQ).
VÊn ®Ò ngo¹i lÖ ®ã ®−îc x¸c ®Þnh theo §iÒu 12 HiÕn ch−¬ng nh− sau: “Khi Héi
®ång B¶o an thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng ®−îc HiÕn ch−¬ng nµy quy ®Þnh ®èi
víi mét vô tranh chÊp hay mét t×nh thÕ nµo ®ã, th× §¹i héi ®ång kh«ng ®−îc
®−a ra mét kiÕn nghÞ nµo vÒ tranh chÊp hay t×nh thÕ Êy, trõ khi ®−îc Héi
®ång B¶o an yªu cÇu.
Trong sè c¸c quyÒn h¹n cña Héi ®ång, quyÒn h¹n quan träng nhÊt lµ viÖc
“xem xÐt c¸c nguyªn t¾c chung cña sù hîp t¸c trong c«ng cuéc cñng cè hßa
b×nh vµ an ninh thÕ giíi”. Trªn c¬ së tu©n thñ §iÒu 12 HiÕn ch−¬ng, §¹i héi
®ång cã quyÒn ®−a ra khuyÕn nghÞ vÒ viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó
gi¶i quyÕt hßa b×nh mäi t×nh thÕ nÈy sinh bÊt kú tõ nguån gèc nµo, mµ theo sù
nhËn xÐt cña §¹i héi ®ång, cã thÓ lµm ph−¬ng h¹i tíi lîi Ých chung, g©y tæn
h¹i cho c¸c quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a c¸c d©n téc, kÓ c¶ nh÷ng t×nh thÕ nÈy sinh
do vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¸c môc ®Ých vµ nguyªn t¾c cña LHQ (§iÒu 14
HiÕn ch−¬ng).
15
ThÈm quyÒn réng lín cña §¹i héi ®ång ®−îc ghi nhËn trong HiÕn ch−¬ng
cã c¬ së hîp lý nhÊt ®Þnh. Thø nhÊt, §¹i héi ®ång lµ mét c¬ quan d©n chñ vÒ
sù hîp t¸c toµn diÖn gi÷a c¸c quèc gia cã chñ quyÒn lo¹i trõ mäi sù ¸p ®Æt khi
th«ng qua quyÕt ®Þnh. Thø hai, §¹i héi ®ång kh«ng ph¶i lµ “nghÞ viÖn” quèc
tÕ, do vËy, nã cã thÓ th¶o luËn bÊt kú vÊn ®Ò g× liªn quan sù hîp t¸c gi÷a c¸c
quèc gia miÔn lµ kh«ng thuéc c¸c c«ng viÖc néi bé cña chóng. Thø ba, §¹i héi
®ång kh«ng cÇn ph¶i th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh vÒ viÖc ¸p dông vò lùc (vÊn ®Ò
thuéc thÈm quyÒn riªng biÖt cña Héi ®ång B¶o an).
Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ quy chÕ ph¸p lý cña §¹i héi ®ång lµ ë chç,
§¹i héi ®ång lµ diÔn ®µn ®Ó tiÕn hµnh th¶o luËn th−êng kú tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò
träng ®¹i cña thÕ giíi. §¹i héi ®ång tiÕn hµnh th¶o luËn th−êng xuyªn c¸c vÊn
®Ò cñng cè hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ x· héi gi÷a c¸c quèc gia. Nh− vËy §¹i héi ®ång t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng réng
lín ®Ó trao ®æi quan ®iÓm vµ ®¹t ®−îc tháa thuËn vÒ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò
c¬ b¶n cña céng ®ång. Trªn c¬ së ®ã, §¹i héi ®ång ®· cã vai trß to lín trong
viÖc so¹n th¶o c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ phæ biÕn (C«ng −íc vÒ luËt biÓn quèc tÕ
n¨m 1982, c¸c c«ng −íc vÒ quyÒn con ng−êi). Trong khu«n khæ LHQ, §¹i héi
®ång tiÕn hµnh ph¸p ®iÓn hãa luËt quèc tÕ. Cô thÓ, theo §iÒu 13 HiÕn ch−¬ng,
“§¹i héi ®ång tæ chøc nghiªn cøu vµ th«ng qua nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m: a.
Ph¸t triÓn sù hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ thóc ®Èy ph¸p ®iÓn
hãa vµ sù ph¸t triÓn tiÕn bé cña luËt quèc tÕ”.
Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña §¹i héi ®ång ®−îc tiÕn hµnh t¹i c¸c cuéc häp
th−êng kú hµng n¨m, c¸c cuéc häp bÊt th−êng vµ c¸c cuéc häp ®Æc biÖt b×nh
th−êng. Ngoµi ra mét khèi l−îng c«ng viÖc ®¸ng kÓ cña §¹i héi ®ång ®−îc c¸c
c¬ quan phô trî cña nã ®¶m nhiÖm (cì trªn 200 c¬ quan nh− vËy). Trong c¸c
cuéc häp th−êng kú cña §¹i héi ®ång, c¸c cuéc häp toµn thÓ cã ý nghÜa quan
träng nhÊt. T¹i ®ã, c¸c nguyªn thñ quèc gia, chÝnh phñ, c¸c bé tr−ëng ngo¹i
giao vµ c¸c vÞ l·nh ®¹o kh¸c cña ®a sè c¸c quèc gia tr×nh bµy c¸c quan ®iÓm
cña m×nh vÒ c¸c vÊn ®Ò kh¸c nhau cña ®êi sèng quèc tÕ. C¸c cuéc häp toµn thÓ
®−îc tiÕn hµnh trong kho¶ng thêi gian ba tuÇn ®Çu tiªn. Ngoµi ra c¸c cuéc
häp toµn thÓ, §¹i héi ®ång tiÕn hµnh ho¹t ®éng th«ng qua c¸c cuéc häp cña
c¸c uû ban nh−: häp uû ban chung, häp uû ban kiÓm tra t− c¸ch ®¹i biÓu, häp
cña b¶y uû ban: (gi¶i trõ vµ an ninh; chÝnh trÞ; kinh tÕ - tµi chÝnh; x· héi nh©n ®¹o; xãa bá thuéc ®Þa; hµnh chÝnh - ng©n s¸ch; ph¸p lý).
§¹i héi ®ång th«ng qua quyÕt ®Þnh trªn c¬ së mçi thµnh viªn mét phiÕu.
Trong ®ã, c¸c vÊn ®Ò quan träng ®−îc th«ng qua trªn c¬ së qu¸ b¸n tèi ®a
t−¬ng ®èi (2/3 sè thµnh viªn cã mÆt tham gia bá phiÕu), c¸c vÊn ®Ò kh¸c - qu¸
16
b¸n tèi thiÓu t−¬ng ®èi (50% + 1 phiÕu cña sè thµnh viªn cã mÆt tham gia bá
phiÕu).
C¸c vÊn ®Ò quan träng nh−: bÇu uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång
B¶o an, c¸c thµnh viªn cña Héi ®ång Kinh tÕ - x· héi, Héi ®ång Qu¶n th¸c,
kÕt n¹p vµ b·i miÔn thµnh viªn, ®×nh chØ quyÒn −u ®·i cña thµnh viªn, chøc
n¨ng hÖ thèng qu¶n th¸c, ng©n quü mang tÝnh chÊt ph¸p lý (cã ý nghÜa b¾t
buéc thi hµnh). C¸c vÊn ®Ò kh¸c (kÓ c¶ vÊn ®Ò hßa b×nh vµ an ninh) chØ mang
tÝnh chÊt khuyÕn nghÞ.
II. Héi ®ång B¶o an
Ho¹t ®éng cña Héi ®ång B¶o an lµ nh©n tè quan träng trong viÖc ph¸t
triÓn c¸c quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia, lµ c«ng cô h÷u hiÖu chung ch−a tõng cã
trong lÞch sö nh©n lo¹i vÒ viÖc b¶o vÖ hßa b×nh, ng¨n ngõa chiÕn tranh. Trong
nh÷ng n¨m ho¹t ®éng cña m×nh (®Æc biÖt sau thêi kú chiÕn tranh l¹nh). Héi
®ång B¶o an ®· xem xÐt vµ gi¶i quyÕt hµng tr¨m vô tranh chÊp gi÷a c¸c quèc
gia. Thùc tÕ chøng minh r»ng c«ng viÖc mµ Héi ®ång gi¶i quyÕt lµ rÊt lín
(b×nh qu©n mçi ngµy tõ 1946 ®Õn 1986 Héi ®ång tiÕn hµnh häp kh«ng Ýt h¬n
mét cuéc). Bëi vËy ngay trong 40 n¨m ®Çu (1945-1985), Héi ®ång ®· th«ng
qua 580 nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh vÒ c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ kh¸c nhau, trong ®ã
chñ yÕu lµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ. NhiÒu tr−êng
hîp c¸c quyÕt ®Þnh ®ã kh«ng chØ ng¨n chÆn sù ®æ m¸u vµ thiÖt h¹i to lín vÒ
tÝnh m¹ng còng nh− tµi s¶n, mµ cßn ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc gi¶i
quyÕt c¸c vÊn ®Ò cùc kú phøc t¹p trªn thÕ giíi.
C¸c quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an kh«ng chØ lµ c«ng cô gi¶i quyÕt c¸c
tranh chÊp, mµ cßn lµ c¸c v¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ thÓ hiÖn sù dung hßa ý chÝ
cña c¸c quèc gia bëi v× chóng cã ý nghÜa b¾t buéc ®èi víi c¸c quèc gia (§iÒu 25
cña HiÕn ch−¬ng nªu râ, c¸c thµnh viªn LHQ ®ång ý phôc tïng vµ thùc hiÖn
c¸c quyÕt ®Þnh vµ nghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an).
Theo HiÕn ch−¬ng LHQ, Héi ®ång B¶o an cã quyÒn ¸p dông c¸c c«ng cô
vµ c¸c ph−¬ng thøc mµ LHQ cã ®−îc, ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò quan träng nh−
ng¨n ngõa chiÕn tranh h¹t nh©n, h¹n chÕ ch¹y ®ua vò trang, gi¶i trõ qu©n
®éi, cñng cè vµ ph¸t triÓn hÖ thèng an ninh quèc tÕ.
Víi t− c¸ch lµ c¬ quan l·nh ®¹o chÝnh trÞ cña LHQ, Héi ®ång B¶o an ho¹t
®éng trªn c¬ së HiÕn ch−¬ng vµ ®¹i diÖn cho tÊt c¶ thµnh viªn cña LHQ v× lîi
Ých cña sù nghiÖp hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
Héi ®ång B¶o an lµ c¬ quan duy nhÊt trong sè c¸c c¬ quan chÝnh cña LHQ
cã quyÒn h¹n th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh vÒ gi÷ g×n vµ kh«i phôc hßa b×nh vµ an
17
ninh thÕ giíi. Theo HiÕn ch−¬ng chØ cã Héi ®ång B¶o an míi cã quyÒn ra quyÕt
®Þnh tiÕn hµnh c¸c chiÕn dÞch qu©n sù (b»ng lùc l−îng vò trang cña LHQ). §Ó
thùc hiÖn c¸c chiÕn dÞch ®ã, Héi ®ång B¶o an quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò nh−:
thµnh lËp lùc l−îng vò trang; x¸c ®Þnh nhiÖm vô, chøc n¨ng, thµnh phÇn, sè
l−îng, c¬ cÊu chØ huy vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn chiÕn
dÞch (thêi h¹n, tµi chÝnh).
Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ quy chÕ ph¸p lý cña Héi ®ång B¶o an lµ
quy chÕ biÓu quyÕt th«ng qua quyÕt ®Þnh. Sù ®Æc biÖt ®ã xuÊt ph¸t tõ tÝnh
chÊt phøc t¹p vµ ®Æc biÖt trong quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ trªn thÕ giíi, c¸c yÕu
tè kh¸c vÒ mÆt lÞch sö còng nh− chÝnh trÞ.
Héi ®ång B¶o an bao gåm 15 thµnh viªn (tr−íc n¨m 1963 cã 11 thµnh
viªn): 5 thµnh viªn th−êng trùc v« thêi h¹n (Nga - tr−íc n¨m 1991 lµ Liªn X«,
Anh, Ph¸p vµ Trung Quèc) vµ 10 thµnh viªn kh«ng th−êng trùc ®−îc bÇu theo
quy ®Þnh trong HiÕn ch−¬ng). C¬ cÊu nh− vËy cña Héi ®ång B¶o an kh«ng chØ
b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng cña Héi ®ång ®−îc tiÕn hµnh nhanh chãng vµ cã hiÖu
qu¶ mµ cßn ®¶m b¶o sù c©n b»ng th−êng xuyªn gi÷a c¸c thµnh viªn th−êng
trùc vµ c¸c thµnh viªn kh«ng th−êng trùc.
Trô cét cña Héi ®ång B¶o an lµ c¸c thµnh viªn th−êng trùc. ViÖc x¸c ®Þnh
nhãm c¸c quèc gia lµ thµnh viªn th−êng trùc ®−îc tiÕn hµnh trªn c¬ së mét
lo¹t c¸c dÊu hiÖu nh−: vai trß trong ®êi sèng quèc tÕ, l·nh thæ, d©n c−, tr×nh
®é ph¸t triÓn kinh tÕ - kü thuËt, tiÒm lùc qu©n sù, vai trß chèng x©m l−îc
trong chiÕn tranh thÕ giíi thø hai.
Quy chÕ thµnh viªn th−êng trùc ®−îc x¸c ®Þnh râ trong HiÕn ch−¬ng.
Theo ®ã, c¸c uû viªn th−êng trùc cã quyÒn ngang nhau trong viÖc th¶o luËn vµ
th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ c¸c vÊn ®Ò. Ngoµi viÖc b¶o ®¶m th−êng trùc cña Héi
®ång B¶o an, HiÕn ch−¬ng cßn Ên ®Þnh nguyªn t¾c nhÊt trÝ trong hµnh ®éng
cña hä ®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña Héi ®ång ®¹t hiÖu qu¶. Bëi møc ®é cña
sù hîp t¸c gi÷a c¸c uû viªn th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an ¶nh h−ëng ®¸ng
kÓ kh«ng chØ tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña Héi ®ång mµ cßn tíi t×nh h×nh chung
trªn thÕ giíi (vÝ dô, trong thêi kú chiÕn tranh l¹nh, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña
Héi ®ång rÊt thÊp, nh−ng sau thêi kú chiÕn tranh l¹nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
Héi ®ång ®· kh¶ quan h¬n). Quy chÕ uû viªn th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an
mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c uû viªn th−êng trùc ®ãng gãp c«ng søc ®¸ng kÓ
cña m×nh trong sù nghiÖp cñng cè hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, mÆt kh¸c, ®Æt
ra tr¸ch nhiÖm tr−íc hä ®èi víi sø mÖnh ®ã.
C¸c uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an còng ®ãng gãp mét
vai trß ®¸ng kÓ trong ho¹t ®éng cña Héi ®ång. C¸c uû viªn ®ã ®−îc §¹i héi
18
®ång bÇu víi nhiÖm kú hai n¨m. C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó mét quèc gia cã thÓ ®−îc
bÇu vµo uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an lµ: vÞ trÝ vµ vai trß
trong viÖc gi÷ g×n hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ vµ trong viÖc ®¹t c¸c môc
®Ých kh¸c cña LHQ; sù ph©n bè theo khu vùc ®Þa lý. Do v× quy chÕ bÇu cö
uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an rÊt phøc t¹p, do vËy, viÖc
bÇu mét uû viªn ®ã th−êng ph¶i tiÕn hµnh qua nhiÒu ®ît bá phiÕu. Trong
thêi gian gÇn ®©y ®· cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ trong viÖc ®Ò cö, do vËy viÖc
bÇu cö ®· ®−îc tiÕn hµnh nhanh chãng h¬n.
Tõ n¨m 1965, sè l−îng c¸c uû viªn kh«ng th−êng trùc tõ 6 ®−îc t¨ng lªn
thµnh 10 (c¨n cø vµo sù söa ®æi c¸c kho¶n 1 vµ 2 vµ 3 §iÒu 27 cña HiÕn
ch−¬ng). Sù söa ®æi ®ã còng lµm thay ®æi ®¸ng kÓ tr×nh tù th«ng qua quyÕt
®Þnh t¹i Héi ®ång B¶o an vµ ®ång thêi n©ng cao ®¸ng kÓ vai trß cña c¸c uû
viªn kh«ng th−êng trùc. QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an vÒ c¸c vÊn ®Ò mang
tÝnh chÊt thñ tôc ®−îc th«ng qua trªn c¬ së Ýt nhÊt cã 9 uû viªn nhÊt trÝ.
QuyÕt ®Þnh vÒ c¸c vÊn ®Ò kh¸c cña Héi ®ång chØ ®−îc th«ng qua khi cã Ýt nhÊt
9 uû viªn nhÊt trÝ vµ víi ®iÒu kiÖn cã phiÕu nhÊt trÝ cña 5 uû viªn th−êng trùc.
§iÒu ®ã cã nghÜa lµ mçi uû viªn th−êng trùc cã quyÒn phñ quyÕt (quyÒn veto).
NÕu nh− tÊt c¶ 5 uû viªn th−êng trùc bá phiÕu tr¾ng (hoÆc tõ chèi biÓu
quyÕt), th× khi ®ã sè phiÕu cña tÊt c¶ c¸c uû viªn kh«ng th−êng trùc sÏ ®ñ ®Ó
th«ng qua quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an vÒ c¶ nh÷ng vÊn ®Ò hßa b×nh vµ an
ninh nh©n lo¹i.
Theo NghÞ quyÕt §¹i héi ®ång sè 1991 ngµy 19 th¸ng 12 n¨m 1963, sè
ghÕ c¸c uû viªn kh«ng th−êng trùc ®−îc ph©n bè nh− sau: 5 uû viªn tõ ch©u ¸
vµ ch©u Phi; 1 uû viªn §«ng ¢u; 2 uû viªn - ch©u Mü La tinh: 2 uû viªn T©y
¢u vµ ch©u §¹i d−¬ng.
Tõ khÝa c¹nh ph¸p lý, c¸c uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an
còng ®ãng vai trß quan träng trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng cña Héi ®ång. Bëi v×
theo quy chÕ biÓu quyÕt cña Héi ®ång B¶o an, 7 uû viªn kh«ng th−êng trùc cã
quyÒn phñ quyÕt viÖc th«ng qua bÊt kÓ quyÕt ®Þnh g× cña Héi ®ång.
Theo HiÕn ch−¬ng, c¸c vÊn ®Ò vÒ thñ tôc (vÝ dô, vÒ ch−¬ng tr×nh nghÞ sù
®−îc Héi ®ång B¶o an th«ng qua trªn c¬ së Ýt nhÊt 9 uû viªn bÊt kú ®ång ý,
cßn c¸c vÊn ®Ò kh¸c (vÝ dô, vÒ hßa b×nh vµ an ninh) - Ýt nhÊt 9 uû viªn th«ng
qua víi ®iÒu kiÖn trong ®ã cã sù nhÊt trÝ cña 5 uû viªn th−êng trùc. Tuy nhiªn,
trong thùc tÕ, c¸ch ghi nhËn “trong ®ã cã tÊt c¶ c¸c uû viªn th−êng trùc bá
phiÕu thuËn” ®−îc gi¶i thÝch theo c¸ch thøc: viÖc uû viªn th−êng trùc bá phiÕu
tr¾ng kh«ng lµm c¶n trë viÖc th«ng qua quyÕt ®Þnh. Ngoµi ra, thùc tiÔn ho¹t
19
®éng cña Héi ®ång cßn kh¼ng r»ng viÖc uû viªn th−êng trùc kh«ng tham gia
bá phiÕu sÏ kh«ng c¶n trë viÖc th«ng qua quyÕt ®Þnh.
QuyÒn phñ quyÕt cña uû viªn th−êng trùc Héi ®ång B¶o an cßn bÞ h¹n
chÕ trªn c¬ së kho¶n 3 §iÒu 27 hiÕn ch−¬ng LHQ. Theo ®ã, khi bá phiÕu vÒ c¸c
nghÞ quyÕt trªn c¬ së ch−¬ng VI (gi¶i quyÕt hßa b×nh c¸c vô tranh chÊp) vµ
kho¶n 3 §iÒu 52, uû viªn th−êng trùc lµ bªn tranh chÊp sÏ kh«ng ®−îc tham
gia bá phiÕu.
Nguyªn t¾c nhÊt trÝ hoµn toµn cña c¸c uû viªn th−êng trùc kh«ng ®−îc ¸p
dông khi Héi ®ång th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh mang tÝnh chÊt thñ tôc. §ã lµ c¸c
vÊn ®Ò vÒ ph−¬ng ph¸p th¶o luËn vµ th«ng qua quyÕt ®Þnh. Trong tr−êng hîp
cã sù bÊt ®ång t¹i Héi ®ång B¶o an vÒ vÊn ®Ò tÝnh chÊt cña quyÕt ®Þnh (thñ
tôc hay kh«ng thñ tôc), th× vÊn ®Ò ®−îc Héi ®ång B¶o an gi¶i quyÕt trªn c¬ së
nhÊt trÝ hoµn toµn cña c¸c uû viªn th−êng trùc. Bëi vËy ng−êi ta gäi nguyªn
t¾c phñ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an trong c¸c tr−êng hîp nh− vËy mang tÝnh
chÊt hai lÇn (phñ quyÕt cña phñ quyÕt). Trong thùc tÕ ho¹t ®éng cña Héi ®ång
B¶o an, viÖc ¸p dông nguyªn t¾c phñ quyÕt hai lÇn nh− vËy rÊt Ýt (tÊt c¶ 6
lÇn).
Nguyªn t¾c nhÊt trÝ hoµn toµn cña c¸c uû viªn th−êng trùc lµ mét nguyªn
t¾c quan träng vµ cÇn thiÕt trong thÕ giíi ngµy nay. Nã thÓ hiÖn sù cÇn thiÕt
tÝnh tíi viÖc c©n b»ng lîi Ých cña c¸c quèc gia trong c¸c vÊn ®Ò vÒ hßa b×nh vµ
an ninh nh©n lo¹i. Nguyªn t¾c nµy cßn ®¶m b¶o cho sù ho¹t ®éng mét c¸ch cã
hiÖu qu¶ cña LHQ trong thÕ giíi ®a d¹ng m©u thuÉn vµ hîp t¸c hiÖn nay.
Nguyªn t¾c nhÊt trÝ hoµn toµn cña c¸c uû viªn th−êng trùc ®−îc ¸p dông
trong thùc tÕ kh«ng chØ theo c¸ch thøc bá phiÕu trùc tiÕp mµ cßn trªn c¬ së
nguyªn t¾c konsensuns. ViÖc ¸p dông nguyªn t¾c konsensuns nh− mét
ph−¬ng thøc thùc hiÖn nguyªn t¾c nhÊt trÝ hoµn toµn cña c¸c uû viªn th−êng
trùc Héi ®ång B¶o an ®−îc xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ kh¸ch quan. Quy chÕ
th«ng qua quyÕt ®Þnh trªn c¬ së nguyªn t¾c konsensuns ®· ®−îc ¸p dông t¹i
Héi ®ång B¶o an vÒ c¸c vô viÖc nh−: vÊn ®Ò hßa b×nh ë ®¶o SÝp n¨m 1973; vÊn
®Ò vÒ lùc l−îng vò trang cña LHQ t¹i Trung §«ng n¨m 1974; vÊn ®Ò ®×nh chØ
cuéc chiÕn tranh gi÷a Iran vµ Ir¾c n¨m 1988; vÊn ®Ò kh¾c phôc c¸c hËu qu¶
cña cuéc chiÕn tranh gi÷a Ir¾c vµ C«oÐc n¨m 1991. Thùc tiÔn ho¹t ®éng cña
Héi ®ång B¶o an chøng minh r»ng ngµy cµng nhiÒu c¸c quyÕt ®Þnh cña Héi
®ång ®−îc th«ng qua trªn c¬ së nguyªn t¾c konsensuns (vÝ dô, tõ n¨m 19461955: 36; tõ 1956 -1965: 66; tõ 1966-1975: 89; tõ 1976-1985: 101).
Ngoµi viÖc th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh mang tÝnh chÊt c−ìng chÕ thi hµnh,
Héi ®ång B¶o an cßn th«ng qua c¸c v¨n b¶n mang tÝnh chÊt khuyÕn nghÞ. C¸c
20
- Xem thêm -
.PDF 
111 
284 
117 
