Tài liệu Giáo trình định giá sản phẩm xây dựng cơ bản

Ch−¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vµ c¸c kh¸I niÖm vÒ gi¸ trong x©y dùng 1.1. §èi t−îng nghiªn cøu,vµ nguyªn t¾c qu¶n lý vèn X©y dùng: 1.1.1. §èi t−îng nghiªn cøu cña m«n häc ph−¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ SPXD: lµ gi¸ x©y dùng qua c¸c giai ®o¹n cña mét dù ¸n ®Çu t− x©y dùng. - - Giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t−: Tæng møc ®Çu t−. Giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t−: Tæng dù to¸n c«ng tr×nh, dù to¸n c«ng tr×nh x©y dùng, Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh thùc tÕ (chi phÝ s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch vµ theo thùc tÕ cña nhµ thÇu x©y dùng). Giai ®o¹n kÕt thóc x©y dùng ®−a c«ng tr×nh vµo khai th¸c sö dông: Gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh. 1.1.2. Nguyªn t¾c chung vÒ qu¶n lý gi¸ x©y dùng: a. Chi phÝ dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh lµ toµn bé chi phÝ cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng míi hoÆc s÷a ch÷a, c¶i t¹o, më réng hay trang bÞ l¹i kü thuËt c«ng tr×nh. Do ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng nªn mçi dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh cã chi phÝ riªng ®−îc x¸c ®Þnh theo ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt kü thuËt vµ yªu cÇu c«ng nghÖ cña qu¸ tr×nh x©y dùng. Chi phÝ dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh ®−îc biÓu thÞ qua chØ tiªu tæng møc ®Çu t−, tæng dù to¸n, dù to¸n c«ng tr×nh, gi¸ thanh to¸n vµ quyÕt to¸n vèn ®Çu t− khi kÕt thóc x©y dùng ®−a c«ng tr×nh vµo khai th¸c sö dông. b. ViÖc lËp vµ qu¶n lý chi phÝ dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh ph¶i ®¶m b¶o môc tiªu vµ hiÖu qu¶ cña dù ¸n ®Çu t− x©y dùng, ®ång thêi ph¶i ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ thùc hiÖn, phï hîp víi yªu cÇu cña thùc tÕ thÞ tr−êng. §èi víi dù ¸n cã sö dông ngo¹i tÖ th× phÇn ngoai tÖ ph¶i ghi ®óng nguyªn tÖ trong tæng møc ®Çu t−, tæng dù to¸n, dù to¸n vµ quyÕt to¸n c«ng tr×nh lµm c¬ së cho viÖc quy ®æi vèn ®Çu t− vµ lµ cë së ®Ó tÝnh tæng møc ®Çu t−, tæng dù to¸n, dù to¸n x©y dùng c«ng tr×nh theo néi tÖ. c. Chi phÝ dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së khèi l−îng c«ng viÖc, hÖ thèng ®Þnh møc, chØ tiªu kinh tÕ - kü thuËt c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc, ®ång thêi ph¶i phï hîp víi nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan cña thÞ tr−êng trong tõng thêi kú vµ ®−îc qu¶n lý theo NghÞ ®Þnh sè 16/2005/N§-CP ngµy 7/2/2005 cña ChÝnh Phñ vÒ Qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh. 1.2. Gi¸ x©y dùng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng: 1.2.1. C¸c kh¸i niÖm vÒ c¬ chÕ thÞ tr−êng: a. Ba yÕu tè cña thÞ tr−êng: ThÞ tr−êng ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn khi héi ®ñ 3 yÕu tè sau: 3 - Ph¶i cã kh¸ch hµng tøc lµ nh÷ng ng−êi cã nhu cÇu vÒ mét lo¹i hµng hãa hoÆc dÞch vô nµo ®ã mµ ch−a ®−îc ®¸p øng. §ã lµ yÕu tè CÇu. - Ph¶i cã s¶n phÈm hµng hãa hoÆc dÞch vô ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña kh¸ch hµng. ChØ cã nh÷ng s¶n phÈm hµng hãa hoÆc dÞch vô cã nhu cÇu trong x· héi míi ®−îc cung øng. §ã lµ yÕu tè Cung. - ViÖc cung cÊp s¶n phÈm hµng hãa hoÆc dÞch vô theo nhu cÇu ph¶i ®−îc kh¸ch hµng chÊp nhËn tr¶ gi¸ (båi hoµn c¸c chi phÝ). Gi¸ c¶ hµng hãa hoÆc dÞch vô biÕn ®éng tïy theo sù thay ®æi cña cung vµ cÇu (h×nh I-1). H×nh I-1: M« t¶ quy luËt cung - cÇu vµ gi¸ c¶ G §−êng cung g2 g1 B A §−êng cÇu 0 Q 1 Q2 Q Cung vµ cÇu vèn cã quy luËt riªng cña nã, nh−ng biÓu diÔn ®−êng tæng cung vµ tæng cÇu trªn cïng mét hÖ trôc (trôc hoµnh biÓu diÔn sè l−îng s¶n phÈm hµng hãa, trôc tung biÓu diÔn gi¸ 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm) th× n¶y sinh nh÷ng yÕu tè míi. §−êng cung vµ cÇu c¾t nhau t¹i ®iÓm A (®iÓm c©n b»ng cung cÇu trªn thÞ tr−êng), hoµnh ®é cña ®iÓm A biÓu diÔn sè l−îng s¶n phÈm ®−îc tiªu thô trªn thÞ tr−êng (Q1) víi gi¸ c¶ 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm hµng hãa t−¬ng øng trªn trôc tung lµ g1. Khi møc sèng cña ng−êi d©n ®−îc n©ng lªn, khi ®ã ®−êng cÇu sÏ tÞnh tiÕn vÒ bªn ph¶i, gi¶ sö quy luËt cung cÇu vÉn nh− cò th× sÏ lµm cho 1 lo¹i hµng hãa nµo ®ã b¸n ®−îc nhiÒu h¬n Q2 (Q2>Q1) víi gi¸ cao h¬n g2 (g2 >g1). §iÒu ®ã kÝch thÝch thÞ tr−êng ph¸t triÓn - [11]. b. Kh¸i niÖm vÒ c¬ chÕ thÞ tr−êng: “NÒn kinh tÕ thÞ tr−êng lµ mét c¬ chÕ tinh vi ®Ó phèi hîp mét c¸ch kh«ng tù gi¸c gi÷a ng−êi tiªu dïng vµ doanh nghiÖp th«ng qua hÖ thèng gi¸ c¶ vµ thÞ tr−êng” (Kinh tÕ häc tËp I, trang 53 cña Paul A. Samuelson vµ Wilam D.Nordhaus - B¶n dÞch tiÕng ViÖt cña ViÖn quan hÖ quèc tÕ -Hµ Néi) - [11]. Ho¹t ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr−êng: Quan niÖm c¬ b¶n lµ c¸c quyÕt ®Þnh lín vÒ gi¸ c¶ vµ ph©n phèi ®−îc t¹o ra t¹i thÞ tr−êng. Trong hÖ thèng thÞ tr−êng, c¸i g× còng cã gi¸ cña nã. NÕu hµng hãa hoÆc dÞch vô nµo cã nhiÒu kh¸ch hµng ®ßi hái th× ng−êi b¸n sÏ t¨ng gi¸ ®Ó ph©n phèi mét l−îng cung h¹n chÕ . Ng−îc l¹i, nÕu hµng hãa hoÆc dÞch vô nµo ®ã ®−îc cung cÊp víi sè l−îng lín th× v× h¹n chÕ tiÒn vèn vµ kho tµng nªn ng−êi b¸n sÏ h¹ gi¸ b¸n, ng−êi mua sÏ t¨ng lªn. V× vËy ng−êi s¶n xuÊt vµ c¬ së dÞch vô sÏ thu hÑp bít sè l−îng cung cÊp cña m×nh. Nhu c©u t¨ng hµng hãa sÏ khan hiÕm h¬n, ng−êi b¸n sÏ l¹i t¨ng gi¸ … Cø nh− thÕ, mét sù c©n b»ng gi÷a cung vµ cÇu trªn thÞ tr−êng ®−îc thùc hiÖn theo mét c¬ chÕ tù ®éng. 4 c. C¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ N−íc: Nh− ë môc trªn ®· tr×nh bµy, c¬ chÕ thÞ tr−êng thùc hiÖn c©n b»ng cung- cÇu mét c¸ch tù ®éng theo sù ®iÒu tiÕt cña “bµn tay v« h×nh” lµ gi¸ c¶. LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®· cho thÊy, bµn tay v« h×nh ®«i khi cã thÓ dÉn nÒn kinh tÕ ®i lÇm ®−êng l¹c lèi. BiÓu hiÖn nghiªm träng nhÊt lµ khñng ho¶ng thõa, møc gi¸ trÞ bÞ sôt thÊp; “dÔ bÞ nh÷ng ®ît l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp t¸i diÔn, vµ cuèi cïng lµ sù ph©n phèi thu nhËp kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc…” §Ó h¹n chÕ nh÷ng vÊn ®Ò trªn cña c¬ chÕ “bµn tay v« h×nh”, c¸c nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i ®· ¸p dông m« h×nh hçn hîp gi÷a kinh tÕ thÞ tr−êng vµ sù can thiÖp cña ChÝnh phñ th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, chi tiªu ng©n s¸ch vµ c¸c luËt lÖ. Mét sè m« h×nh kinh tÕ hèn hîp ®−îc ¸p dông ë c¸c n−íc: 1. M« h×nh kinh tÕ thÞ tr−êng tù do (®−îc ¸p dông ë Mü): Ngµy nay trªn thùc tÕ kh«ng cã thÞ tr−êng tù do c¹nh tranh mµ “toµn bé c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c nh©n tè ®éc quyÒn vµ c¹nh tranh” [11]. Do ®ã, ë ®©y c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o, tøc lµ mét ng−êi mµ ho¹t ®éng kinh doanh cña nã cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn gi¸ c¶ cña hµng hãa nµo ®ã, nh−ng kh«ng cã nghÜa lµ “®éc tµi”. V× r»ng trªn thÞ tr−êng cßn cã c¸c s¶n phÈm cã thÓ thay thÕ cña c¸c nhµ kinh doanh kh¸c víi gi¸ chÊp nhËn ®−îc. MÆt kh¸c cßn cã sù can thiÖp cña Nhµ N−íc b»ng c¸c chÝnh s¸ch thuÕ vµ −u ®·i vÒ kinh tÕ nh»m h−íng nÒn kinh tÕ ®Õn ®Ých nhÊt ®Þnh. 2. M« h×nh kinh tÕ thÞ tr−êng - x· héi (¸p dông ë CHLB §øc): Kinh tÕ thÞ tr−êng tù do cã mÆt h¹n chÕ lµ phóc lîi x· héi kh«ng ®−îc b¶o ®¶m. Ng−êi lao ®éng ®−îc lÜnh hÕt tiÒn c«ng vµ tù do sö dông. Do ®ã khi thÊt nghiÖp hoÆc gÆp ho¹n n¹n th× sÏ rÊt khã kh¨n, sù ph©n hãa giµu nghÌo rÊt m¹nh. Khi nÒn c«ng nghÖ ph¸t triÓn th× tiÒn c«ng bÞ gi¶m, nhiÒu ng−êi bÞ thÊt nghiÖp thu nhËp rÊt thÊp lµm søc mua trong n−íc bÞ gi¶m sót. Ng−êi ta s¶n xuÊt kh«ng ph¶i chØ cho néi ®Þa mµ cßn nh»m ®Ó xuÊt khÈu. Víi sù ph©n tÝch trªn, ng−êi §øc chän m« h×nh “kinh tÕ thÞ tr−êng - x· héi”. M« h×nh nµy cã 3 trô cét chÝnh [12] lµ: + B¶o ®¶m së h÷u: Së h÷u vµ quyÒn thõa kÕ së h÷u ®−îc b¶o vÖ, nh−ng së h÷u kÌm theo nghÜa vô lµ ph¶i quan t©m vµ phôc vô lîi Ých x· héi. + QuyÒn tù do c¸ nh©n: Tù do hµnh nghÒ, tù do ph¸t triÓn nh©n c¸ch, nh−ng kh«ng lµm ph−¬ng h¹i ®Õn ng−êi kh¸c, kh«ng lµm h¹i trËt tù chÝnh trÞ - x· héi ®· ®−îc ghi trong hiÕn ph¸p. + B¶o ®¶m phóc lîi x· héi: . B¶o ®¶m viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng. Ph¸p luËt quy ®Þnh, doanh nghiÖp kh«ng ®−îc tïy tiÖn sa th¶i thî. C«ng nh©n ®−îc quyÒn tham gia kiÓm so¸t doanh nghiÖp. . Nhµ N−íc quy ®Þnh tiÒn l−¬ng tè thiÓu nh»m ®¶m b¶o møc sèng cña ng−êi lao ®éng. . Nhµ N−íc khuyÕn kÝch viÖc tiÕt kiÖm, c«ng nh©n trÝch thu nhËp ®Ó göi tiÕt kiÖm th× ®−îc Nhµ N−íc th−ëng vµ gép vµo tiÒn göi ®Ó h−ëng l·i. 5 . Chó träng c«ng t¸c b¶o hiÓm. Cã 4 lo¹i b¶o hiÓm chÝnh: 1 - B¶o hiÓm thÊt nghiÖp. 2 - B¶o hiÓm y tÕ. 3 - B¶o hiÓm h−u trÝ. 4 - B¶o hiÓm èm ®au nÆng, ®¹i phÈu thuËt … 3. M« h×nh kinh tÕ - x· héi ë ViÖt nam: Nhµ N−íc ViÖt Nam lu«n hoµn thiÖn bé m¸y tæ chøc ®Ó ®ñ søc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chiÕn l−îc theo m« h×nh kinh tÕ - x· héi ®· chän. Nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng cña m« h×nh kinh tÕ - x· héi ®−îc ¸p dông t¹i ViÖt Nam lµ: nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nhiÒu thµnh phÇn cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ N−íc theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. C¸c yÕu tè cña nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr−êng vµ c¸c quy luËt ho¹t ®éng cña c¬ chÕ nµy ®· ®−îc tr×nh bµy ë môc (1.2.), ë ®©y chØ tr×nh bµy thªm vÒ sù qu¶n lý cña Nhµ N−íc trong m« h×nh nµy. Sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ N−íc thÓ hiÖn trªn c¸c lÜnh vùc sau: + Nhµ N−íc can thiÖp trùc tiÕp b»ng ph¸p luËt vµ thÓ chÕ, nh−: LuËt ®Êt ®ai; LuËt c«ng ty; LuËt ph¸ s¶n; LuËt ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, luËt thuÕ … viÖc qu¶n lý b»ng luËt ph¸p nµy võa thÓ hiÖn sù ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi võa thÓ hiÖn quyÒn lùc cña Nhµ N−íc: “cho phÐp” hoÆc lµ “cÊm” nh÷ng ho¹t ®éng hoÆc hµnh vi nµo ®ã, nh»m ®¶m b¶o an ninh quèc gia, trËt tù chÝnh trÞ vµ an toµn x· héi. + Sù can thiÖp cã tÝnh chÊt hµnh chÝnh (hµnh ph¸p), thÓ hiÖn ë c¸c v¨n b¶n d−íi luËt, ch¼ng h¹n v¨n b¶n quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn hµnh nghÒ; c¸c thñ tôc ph¸p quy khi thùc hiÖn ®Çu t− vµ hµnh nghÒ s¶n xuÊt - kinh doanh; quy ®Þnh vµ h−íng dÉn thùc hiÖn c¸c h×nh thøc tæ chøc doanh nghiÖp nh»m lµm cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp trong n−íc cã ®ñ søc c¹nh tranh ®−îc víi c¸c doanh nghiÖp n−íc ngoµi. + Sù qu¶n lý vµ can thiÖp vÒ kinh tÕ thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: . Ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ gi¸ c¶, tÝn dông, c¸c biÓu thuÕ ¸p dông cho tõng ®èi t−îng trong tõng thêi kú. . Hç trî vÒ kinh tÕ cho mét sè ®èi t−îng hoÆc l·nh vùc nµo ®ã ®ang cßn yÕu nh−ng cÇn ph¶i ph¸t triÓn ®Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn c©n ®èi vµ v÷ng ch¾c, ch¼ng h¹n nh− cã chÝnh s¸ch −u ®·i vÒ tÝn dông, chÝnh s¸ch trî gi¸ khi cÇn thiÕt, ph©n phèi hîp lý c¸c nguån vèn hç trî ph¸t triÔn … . Quy ho¹ch chiÕn l−îc cho nÒn kinh tÕ ®i theo hµnh lang nhÊt ®Þnh, ®¹t ®Õn môc tiªu nhÊt ®Þnh qua tõng thêi kú ®Ó tiÕn ®Õn môc tiªu “d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh”. + Nhµ n−íc ViÖt Nam lµ ng−êi tæ chøc s¶n xuÊt x· héi: . Quy ho¹ch vïng kinh tÕ vµ cã chÝnh s¸ch ®iÒu ®éng d©n c− ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi. 6 . Cã chÝnh s¸ch ®Çu t− ph¸t triÓn t¹o viÖc lµm gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo. . Ho¹ch ®Þnh vµ chØ ®¹o thùc hiÖn c¸c lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt - kinh doanh ®Ó ph¸t huy tiÒm n¨ng s½n cã trong n−íc vµ vai trß chñ ®¹o cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc. 1.2.2. Gi¸ x©y dùng trong c¬ chÕ thÞ tr−êng ë ViÖt Nam: Gi¸ s¶n phÈm x©y dùng vµ dÞch vô trong l·nh vùc nµy còng ph¶i tu©n theo nh÷ng quy luËt chung cña kinh tÕ thÞ tr−êng. 1. Gi¸ c¶ võa cã chøc n¨ng tÝn hiÖu võa cã chøc n¨ng ®iÒu chØnh cung - cÇu: Quy luËt cung cÇu vµ gi¸ c¶ t¸c ®éng ®Õn c¸c yÕu tè ®Çu vµo trong s¶n xuÊt x©y dùng: VËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y thi c«ng. a. VËt liÖu x©y dùng (VLXD): VËt liÖu x©y dùng cã nhiÒu chñng lo¹i vµ quy c¸ch phÈm chÊt kh¸c nhau. VÝ dô nh− cã nhiÒu lo¹i xi m¨ng víi nhiÒu nh·n - m¸c kh¸c nhau, s¾t thÐp x©y dùng còng cã nhiÒu lo¹i do c¸c h·ng s¶n xuÊt víi c¸c lo¹i ®−êng kÝnh vµ kh¶ n¨ng chÞu lùc kh¸c nhau… Kh¶ n¨ng cung øng, sè l−îng tiªu thô vµ chÊt l−îng s¶n phÈm tõng lo¹i vËt liÖu x©y dùng còng ¶nh h−ëng ®Õn gi¸ c¶ VLXD. §iÒu nµy lµm cho c¸c chñ ®Çu t− ph¶i c©n nh¾c trong quyÕt ®Þnh lùa chän lo¹i VLXD ®Ó sö dông cho tõng lo¹i c«ng tr×nh cô thÓ, ®Ó sao cho võa phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh ®ång thêi kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng c«ng tr×nh x©y dùng. §èi víi doanh nghiÖp x©y dùng, ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh cÇn ®¶m b¶o hiÖu qu¶ vÒ mÆt tµi chÝnh ®¹t ®−îc. VÒ VLXD sö dông trong thi c«ng x©y l¾p cña doanh nghiÖp x©y dùng cã liªn quan ®Õn 2 kh¸i niÖm: VËt liÖu x©y dùng s¬ cÊp vµ vËt liÖu x©y dùng thø cÊp. - VËt liÖu x©y dùng s¬ cÊp lµ tÊt c¶ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu ®ang ë d¹ng s¬ khai vèn cã cña nã, nh− xi m¨ng (rêi hoÆc bao); s¾t thÐp x©y dùng (trßn, thÐp h×nh, thÐp tÊm...), c¸t, ®¸, sái, gç x©y dùng (gç xÎ, gç thµnh khÝ theo quy chuÈn…). - VËt liÖu x©y dùng thø cÊp lµ c¸c lo¹i cÊu kiÖn, kÕt cÊu x©y dùng ®−îc gia c«ng, chÕ t¹o tõ c¸c lo¹i vËt liÖu x©y dùng s¬ cÊp do c¸c nhµ thÇu x©y dùng tù thùc hiÖn, ch¼ng h¹n nh− panen ®óc s½n, c¸c lo¹i cöa, c¸c lo¹i v¸n khu«n ®Þnh h×nh, v÷a x©y tr¸t, v÷a bªt«ng t−¬i… Trong s¶n xuÊt x©y dùng, c¸c vËt liÖu x©y dùng ®−îc xÕp vµo lo¹i thø cÊp nµy cã thÓ mét phÇn do c¸c nhµ kinh doanh kh¸c cung cÊp cho nhµ thÇu x©y dùng, nh−ng gi¸ trÞ gia t¨ng cña VLXD do chÝnh nhµ thÇu lµm ra míi lµ ®iÒu ®¸ng quan t©m l−u ý v× cã liªn quan ®Õn luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (Value Added Tax - VAT) ¸p dông trong x©y dùng. b. Nh©n c«ng trong x©y dùng: S¶n xuÊt x©y dùng cã mét sè ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, nh− c«ng viÖc kh«ng cè ®Þnh ë mét n¬i, kÐm æn ®Þnh; m«i tr−êng s¶n xuÊt nhiÒu c¸t bôi, tiÕng ån lín; chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp bëi c¸c ®iÒu kiÖn cña tù nhiªn nh− m−a, n¾ng, giã, b·o… TÊt nhiªn c¸c t¸c ®éng xÊu ®èi víi ng−êi lao ®éng sÏ ®−îc ®Òn bï (tÝnh chÊt bï trõ trong tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng). S¶n xuÊt x©y dùng sö dông nhiÒu nghÒ chuyªn m«n, mçi lo¹i c«ng t¸c x©y l¾p l¹i ®ßi hái mét tr×nh ®é nghÒ nghiÖp kh¸c nhau. §iÒu nµy còng ®−îc xÐt ®Õn khi tr¶ c«ng lao ®éng trªn c¬ 7 së thang b¶ng l−¬ng vµ sù ®Òn bï cho ng−êi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n, ®éc h¹i d−íi d¹ng phô cÊp theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. TiÒn l−¬ng biÓu thÞ søc lao ®éng tÝnh b»ng tiÒn, trong khi ®ã tiÒn c«ng ph¶n ¶nh gi¸ c¶ cña lao ®éng trªn thÞ tr−êng. Do ®ã, nãi chung tiÒn c«ng th−êng thay ®æi theo quy luËt cung - cÇu trªn thÞ tr−êng lao ®éng. TiÒn c«ng th−êng lín h¬n so víi tiÒn l−¬ng t−¬ng øng cña tõng bËc thî. ë ViÖt nam, tû lÖ tiÒn c«ng/ tiÒn l−¬ng trong ®¬n gi¸ nh©n c«ng dao ®éng trong kho¶ng tõ 1,67 ®Õn 3,36 tïy theo ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n cña ®Þa ph−¬ng ®−îc tÝnh theo møc l−¬ng tèi thiÓu quy ®Þnh ë n¨m nµo. Cã thÓ nãi tiÒn l−¬ng lµ bé phËn chñ yÕu trong tiÒn c«ng. Tû lÖ nµy cao hay thÊp cã nghÜa lµ ®−a phÇn ®Òn bï (d¹ng phô cÊp) vµo tiÒn l−¬ng nhiÒu hay Ýt, cßn møc thu nhËp cña c«ng nh©n x©y dùng cao hay thÊp cßn ph¶i c¨n cø vµo tiÒn c«ng tr¶ theo giê c«ng hoÆc ngµy c«ng. NÕu chØ xÐt riªng møc tiÒn c«ng tr¶ cho 1 giê c«ng hoÆc 1 ngµy c«ng th× ch−a ®ñ mµ cßn ph¶i xÐt ®Õn chÕ ®é lao ®éng (quy ®Þnh c−êng ®é lao ®éng trung b×nh trong n¨m cña mçi ng−êi thî theo tõng lo¹i ngµnh nghÒ vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cô thÓ). TiÒn c«ng cao, sè giê lµm viÖc theo quy ®Þnh Ýt, ng−êi thî cã ®iÒu kiÖn nghØ ng¬i h−ëng thô ®iÒu kiÖn v¨n hãa, tinh thÇn vµ tham quan du lÞch; ng−êi nµo thÊy cßn thiÕu thèn vÒ tiÒn b¹c th× cã thÓ lµm thªm giê hoÆc lµm thªm c«ng viÖc kh¸c. Ng−îc l¹i tiÒn c«ng kh«ng cao th× ph¶i lµm viÖc nhiÒu giê trong mét n¨m, nÕu lµm kh«ng ®ñ thêi gian quy ®Þnh th× thu nhËp sÏ bÞ gi¶m vµ nhÊt lµ kh«ng cßn hoÆc cßn rÊt Ýt thêi gian r·nh rçi cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c. Quy luËt cung - cÇu vµ gi¸ c¶ t¸c ®éng trong thÞ tr−êng lao ®éng cã nÐt riªng. Khi mµ thu nhËp b×nh qu©n tÝnh theo ®Çu ng−êi ®¹t ®Õn møc giµu cã nhÊt ®Þnh th× nhu cÇu vÒ ®êi sèng vËt chÊt kh«ng cßn lµ vÊn ®Ó cÊp b¸ch n÷a vµ ng−êi ta muèn cã nhiÒu thêi gian nghØ ng¬i ®Ó h−ëng thô ®êi sèng v¨n hãa tinh thÇn. Do ®ã, tiÒn c«ng mÆc dï rÊt cao vÉn rÊt khã thuª lao ®éng nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc nÆng nhäc (m« t¶ ë h×nh H I-2) T×nh tr¹ng nµy th−êng thÊy ë c¸c n−íc ph¸t triÓn. §ã lµ nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng xuÊt khÈu lao ®éng tõ c¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn sang c¸c n−íc giµu cã. g Cung g3 C g2 B g1 0 A N1 N3 N2 CÇu N(sè lao ®éng) H×nh I-2: Quy luËt cung - cÇu vµ gi¸ c¶ t¸c ®éng trong thÞ tr−êng x©y dùng. Trªn h×nh H×nh I-2 cho thÊy, øng víi ®iÓm B gi¸ 1 giê c«ng (hoÆc ngµy c«ng) lµ g2 th× sè lao ®éng ®−îc cung øng nhiÒu nhÊt (N2), nh−ng nÕu gi¸ nh©n c«ng t¨ng cao h¬n n÷a ®Õn møc ng−êi 8 ta kh«ng cÇn ph¶i lµm nhiÒu giê, nhiÒu ngµy míi ®ñ trang tr¶i cho nhu cÇu cuéc sèng th× tõ sau ®iÓm ®iÓm B trë ®i gi¸ nh©n c«ng cµng ®¾t, cµng khan hiÕm lao ®éng, nhÊt lµ lao ®éng cho c¸c c«ng viÖc nÆng nhäc, ®éc h¹i. Cã lÏ ®©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t− cho tù ®éng hãa s¶n xuÊt. Nh−ng tù ®éng hãa còng nªn dõng ë møc ®é hîp lý, nÕu møc tù ®éng hãa cµng cao th× cµng Ýt viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng, cµng Ýt ng−êi cã ®ñ thu nhËp ®Ó mua s¾m hµng hãa, dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp, tøc lµ yÕu tè kh¸ch hµng bÞ gi¶m sót lµm cho thÞ tr−êng kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®−îc. b. Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®−îc tÝnh vµo ®¬n gi¸ x©y dùng lµ mét ®Æc ®iÓm vÒ h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm trong x©y dùng. C¸c h×nh thøc sö dông m¸y x©y dùng th−êng gÆp: - Doanh nghiÖp tù trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ cho thi c«ng x©y l¾p. - Thuª m¸y theo ca tïy thuéc tiÕn ®é thi c«ng. - Thuª m¸y trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. §èi víi h×nh thøc doanh nghiÖp tù trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ cho thi c«ng x©y l¾p. Th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ ca m¸y theo quy ®Þnh chung vµ theo gi¸ c¶ thÞ tr−êng. Gi¸ ca m¸y bao gåm c¸c lo¹i chi phÝ vµ ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nh− sau: b1. Møc khÊu hao c¬ b¶n: chi phÝ nµy tÝnh b×nh qu©n cho 1 ca m¸y. Møc khÊu hao c¬ b¶n: K CB = TK ∑ ca (1-1) Trong ®ã: TK - Tæng sè tiÒn khÊu hao ph¶i thùc hiÖn trong suèt thêi h¹n khÊu hao theo quy ®Þnh. ∑ ca - Tæng sè ca m¸y tÝnh theo ®Þnh møc trong suèt thêi h¹n khÊu hao theo quy ®Þnh do doanh nghiÖp x©y dùng tù quyÕt ®Þnh. - Thêi h¹n khÊu hao theo quy ®Þnh cÇn ®¶m b¶o xem xÐt trªn 2 khÝa c¹nh: hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. Hao mßn h÷u h×nh quyÕt ®Þnh tuæi thä vËn hµnh (tuæi thä c¬ häc), cßn hao mßn v« h×nh quyÕt ®Þnh tuæi thä kinh tÕ. Thêi h¹n khÊu hao (NKH) tÝnh b»ng n¨m, cÇn thâa m·n yªu cÇu: NKH ≤ NKT < NCH. (1-2) Trong ®ã: NKT - Tuæi thä kinh tÕ cña m¸y (th«ng th−êng tõ 5 ®Õn 10 n¨m). NCH - Tuæi thä c¬ häc cña m¸y (cã mét sè thiÕt bÞ vËn hµnh ®−îc 20 ®Õn 30 n¨m). Thùc chÊt cña viÖc lùa chän thêi h¹n khÊu hao theo biÓu thøc (1-2) lµ nh»m ®¶m b¶o kÞp bï ®¾p hao mßn v« h×nh. 9 - Sè ngµy lµm viÖc ®Þnh møc trong 1 n¨m (N§M): N§M = 365 - (NCN + NTL + NSCBD + NNGNH) (1-3) Trong ®ã: 365 - Sè ngµy trong 1 n¨m. NCN - C¸c ngµy chñ nhËt trong n¨m. NTL - Nh÷ng ngµy nghØ tÕt, nghØ lÔ theo chÕ ®é. NSCBD - Sè ngµy m¸y ngõng viÖc ®Ó s÷a ch÷a, b¶o d−ìng ®Þnh kú trong n¨m. NNGNH - Sè ngµy m¸y ngõng viÖc do c¸c nguyªn nh©n ngÉu nhiªn (háng hãc ®ét xuÊt, m−a, b·o …). §¹i l−îng nµy cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p m« pháng Monte Carlo. - Sè ca lµm viÖc b×nh qu©n trong ngµy: ViÖc t¨ng c−êng thêi gian sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ theo thêi gian nh»m ®¶m b¶o thu håi l¹i gi¸ trÞ ban ®Çu cña nã tr−íc khi kÕt thóc tuæi thä kinh tÕ. Tuy nhiªn, tïy theo ®iÒu kiÖn vµ c«ng viÖc thùc tÕ mµ bè trÝ vµ tæ chøc sè ca lµm viÖc trong 1 ngµy cho phï hîp (1 ca, 2 ca hoÆc 3 ca). CÇn chó ý: Sè ca1 ph¶i ®¶m b¶o b»ng sè ngµy lµm viÖc ®Þnh møc trong 1 n¨m (N§M). Sè ca 2 ®−îc sö dông Ýt h¬n do ®iÒu kiÖn lµm viÖc hoÆc ®iÒu kiÖn sö dông. Sè ca 3 ®−îc sö dông trong x©y dùng rÊt Ýt. C¸c sè liÖu nµy c¸c doanh nghiÖp cã ®−îc b»ng c¸ch ph¶i lÊy theo sè liÖu thèng kª h»ng n¨m vµ tù x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i m¸y. VËy tæng sè ca m¸y ®Þnh møc trong thêi h¹n khÊu hao theo quy ®Þnh ( ∑ ca ) ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: (1-4) ∑ ca = N§M (1 + Kca2 + Kca3) x NKH Víi: Kca2 lµ hÖ sè sö dông ca 2 th−êng lÊy tõ 0,4 - 0,5 Kca3 lµ hÖ sè sö dông ca 3 th−êng lÊy tõ 0,10 - 0,15 b2. KhÊu hao s÷a ch÷a lín (KSCL) vµ söa ch÷a - b¶o d−ìng kü thuËt c¸c cÊp: §©y lµ chi phÝ nh»m kh«i phôc tÝnh n¨ng kü thuËt cña m¸y x©y dùng do hao mßn h÷u h×nh g©y ra. Cã thÓ x¸c ®Þnh c¸c chi phÝ nµy b»ng c¸ch ¸p dông m« h×nh thÝch hîp ®Ó söa ch÷a, b¶o d−ìng ®Þnh kú. b3. Chi phÝ n¨ng l−îng, nhiªn liÖu ®éng lùc cho 1 ca m¸y: Chi phÝ nµy dùa trªn ®Þnh møc tiªu hao vµ gi¸ c¶ thÞ tr−êng. b4. TiÒn c«ng cho thî ®iÒu khiÓn vµ phôc vô m¸y thi c«ng: cÇn tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ sè l−îng thî ®iÒu khiÓn vµ phôc vô m¸y trong ca vµ cÊp bËc thî. L¸i xe ®−îc tr¶ c«ng trªn c¬ së l−¬ng 3 bËc. L¸i m¸y x©y dùng ®−îc tr¶ c«ng trªn c¬ së l−¬ng 7 bËc. 10 • §èi víi m¸y x©y dùng ®i thuª: C¸c m¸y x©y dùng lo¹i lín (cÇn trôc, m¸y ®µo ®Êt, m¸y ®ãng cäc, Ðp cäc, m¸y lu lÌn…) nhÊt lµ c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng (thi c«ng kÕt cÊu øng lùc tr−íc, cäc nhåi s©u cã ®−êng kÝnh lín…) th−êng do c¸c doanh nghiÖp thi c«ng c¬ giíi míi ®ñ kh¶ n¨ng ®Çu t− mua s¾m trang bÞ ®Ó sö dông vµ cho thuª. C¸c doanh nghiÖp x©y dùng ®i thuª m¸y cÇn lùa chän ph−¬ng ¸n thuª m¸y hîp lý: lµ nªn thuª theo ca hay thuª trong mét kho¶ng thêi gian dµi ®¶m b¶o phôc vô cho mét qu¸ tr×nh thi c«ng ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt - kinh doanh. 2. VÊn ®Ò s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp x©y dùng: S¶n phÈm cña doanh nghiÖp x©y dùng lµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, mµ c¸c c«ng tr×nh nµy ®−îc doanh nghiÖp x©y dùng (B) s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng cña chñ ®Çu t− (lµ kh¸ch hµng trong x©y dùng -A) th«ng qua hîp ®ång kinh tÕ ký kÕt gi÷a A vµ B vµ hå s¬ thiÕt kÕ do c«ng ty t− vÊn thiÕt kÕ lËp theo yªu cÇu cña chñ ®Çu t−. Kh¸c víi ho¹t ®«ng s¶n xuÊt - kinh doanh cña c¸c ngµnh nghÒ kh¸c lµ viÖc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm lµ trªn c¬ së ph©n tÝch nhu cÇu cña thÞ tr−êng, ph©n tÝch n¨ng lùc cña m×nh vµ trªn c¬ së chñ ®éng trong s¶n xuÊt c¸c lo¹i h×nh s¶n phÈm ®Ó cung øng cho nhu cÇu cña thÞ tr−êng. MÆt kh¸c thêi gian s¶n xuÊt (thi c«ng x©y l¾p c«ng tr×nh) còng ®−îc quy ®Þnh cô thÓ trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång x©y dùng. Nh− vËy, vÊn ®Ò lµ c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng c«ng tr×nh theo thiÕt kÕ, võa tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, ®ång thêi cã thÓ rót ng¾n thêi gian thi c«ng x©y l¾p c«ng tr×nh so víi kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra trong hîp ®ång vµ ®¶m b¶o gi¸ b¸n s¶n phÈm (gi¸ dù thÇu) cã tÝnh c¹nh tranh cao. Ho¹t ®éng kinh doanh x©y dùng n»m trong thÞ tr−êng c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ng−êi b¸n s¶n phÈm, mµ ë ®ã ng−êi b¸n s¶n phÈm lµ c¸c chñ thÇu XD b¸n s¶n phÈm cña m×nh th«ng qua h×nh thøc ®Êu thÇu vµ hîp ®ång x©y dùng. Sù c¹nh tranh nµy lµm cho gi¸ b¸n s¶n phÈm gi¶m dÇn, nh−ng trong ®iÒu kiÖn th«ng th−êng, ng−êi b¸n kh«ng thÓ b¸n s¶n phÈm cña víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ thµnh (chi phÝ c¬ b¶n trong s¶n xuÊt - Prime Cost). Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ DNXD nãi riªng cÇn ph¶i kiÓm so¸t c¸c chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch chÆt chÏ. Muèn gi¶m ®−îc c¸c chi phÝ s¶n xuÊt nh»m gi¶m gi¸ b¸n s¶n phÈm, c¸c DNXD cÇn ph¶i ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ: trang bÞ c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i; ¸p dông ph−¬ng ph¸p thi c«ng tiªn tiÕn, tæ chøc lao ®éng khoa häc… 3. C¸c kh¸i niÖm vÒ gi¸ trong x©y dùng: a. Gi¸ x©y dùng nh»m môc ®Ých phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vèn ®Çu t− x©y dùng cña chñ ®Çu t− vµ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong DNXD: a1. Tæng møc ®Çu t− cña dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh (V- gäi t¾t tæng møc ®Çu t−) lµ kh¸i to¸n chi phÝ cña dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh, ®−îc x¸c ®Þnh trong giai ®o¹n lËp dù ¸n ®Çu t−. 11 Tæng møc ®Çu t− bao gåm: chi phÝ x©y dùng; chi phÝ thiÕt bÞ; chi phÝ ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c−; chi phÝ qu¶n lý dù ¸n vµ chi phÝ kh¸c; chi phÝ dù phßng. V = GXD + GTB + CGPMB + CQLDA + CK + CDP a2. Tæng dù to¸n x©y dùng c«ng tr×nh: lµ toµn bé chi phÝ cÇn thiÕt dù tÝnh ®Ó ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh thuéc dù ¸n. §−îc x¸c ®Þnh ë giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt ®èi víi thiÕt kÕ 3 b−íc, thiÕt kÕ b¶n vÏ thi c«ng ®èi víi thiÕt kÕ 2 b−íc vµ 1 b−íc vµ lµ c¨n cø ®Ó qu¶n lý chi phÝ x©y dùng c«ng tr×nh. Tæng dù to¸n x©y dùng c«ng tr×nh bao gåm: chi phÝ x©y dùng; chi phÝ thiÕt bÞ; chi phÝ kh¸c ®−îc tÝnh trong dù to¸n c«ng tr×nh, chi phÝ qu¶n lý dù ¸n vµ chi phÝ kh¸c; chi phÝ dù phßng. Tæng dù to¸n kh«ng bao gåm: Chi phÝ ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c− kÓ c¶ chi phÝ thuª ®Êt trong thêi gian x©y dùng; chi phÝ ®Çu t− h¹ tÇng kü thuËt (nÕu cã), vèn l−u ®éng ban ®Çu cho s¶n xuÊt (®èi víi dù ¸n s¶n xuÊt, kinh doanh). GTDT = GXD + GTB + CQLDA + Ck + CDP a3. Dù to¸n x©y dùng c«ng tr×nh (GDT): lµ toµn bé chi phÝ cÇn thiÕt dù tÝnh ®Ó ®Çu t− x©y dùng ®−îc x¸c ®Þnh ë b−íc thiÕt kÕ kü thuËt ®èi víi thiÕt kÕ 3 b−íc, thiÕt kÕ b¶n vÏ thi c«ng ®èi víi thiÕt kÕ 2 b−íc vµ 1 b−íc Dù to¸n c«ng tr×nh bao gåm: chi phÝ x©y dùng c«ng tr×nh chÝnh, c«ng tr×nh phô trî, c«ng tr×nh t¹m phôc vô thi c«ng, chi phÝ x©y dùng nhµ t¹m ®Ó ë vµ ®iÒu hµnh thi c«ng; chi phÝ thiÕt bÞ; chi phÝ kh¸c vµ chi phÝ dù phßng. GDT = GXD + GTB + Ck + CDP a4. Dù to¸n chi phÝ x©y dùng: ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së thiÕt kÕ kü thuËt hoÆc thiÕt kÕ b¶n vÏ thi c«ng, vµ ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n khu vùc thèng nhÊt (®¬n gi¸ dù to¸n). + Gi¸ trÞ dù to¸n x©y dùng sau thuÕ: lµ toµn bé chi phÝ x· héi trung b×nh cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn c«ng tr×nh x©y dùng. Bao gåm: chi phÝ trùc tiÕp (VL, NC, MTC, trùc tiÕp phÝ kh¸c); chi phÝ chung; thuÕ vµ l·i. + Gi¸ trÞ dù to¸n x©y dùng tr−íc thuÕ Bao gåm: chi phÝ trùc tiÕp (VL, NC, MTC, trùc tiÕp phÝ kh¸c); chi phÝ chung; vµ l·i. + Gi¸ thµnh dù to¸n x©y dùng Bao gåm: chi phÝ trùc tiÕp vÒ VL, NC, MTC vµ trùc tiÕp phÝ kh¸c. a5. Gi¸ thµnh d− to¸n c«ng t¸c x©y l¾p theo thi c«ng do bªn B lËp sau khi nhËn ®−îc chØ tiªu vÒ gi¸ thµnh do bªn A ®−a sang, còng bao gåm 5 kho¶n môc trªn , nh−ng ®−îc lËp trªn c¬ së ®Þnh møc hao phÝ néi bé, ®iÒu kiÖn trang bÞ thiÕt bÞ c«ng nghÖ, vµ c¸c biÖn ph¸p thi c«ng cña ®¬n vÞ x©y l¾p. Bao gåm: + Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: ®ã lµ lo¹i gi¸ thµnh thµnh do bªn B lËp trªn c¬ së gi¸ hîp ®ång ®· ký kÕt víi bªn A. 12 §Ó tÝnh ®−îc gi¸ thµnh kÕ ho¹ch bªn B ph¶i lËp vµ tÝnh to¸n c¸c biÖn ph¸p c¶i tiÕn kü thuËt, hoµn thiÖn tæ chøc s¶n xuÊt, vµ tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ ®Ò x¸c ®Þnh nhiÖm vô h¹ gi¸ thµnh dù kiÕn theo kÕ ho¹ch. + Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ vÒ t− liªu s¶n xuÊt vµ tiÒn l−¬ng cña c¸n bé c«ng nh©n tham gia thùc hiÖn khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p cña m×nh. b. Gi¸ x©y dùng dïng trong giao dÞch trªn thÞ tr−êng x©y dùng: b1. Gi¸ ®Êu thÇu x©y l¾p: + Gi¸ mêi thÇu: do chñ ®Çu t− c«ng bè, vÒ nguyªn t¾c chØ ®−îc nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ thµnh dù to¸n c«ng t¸c x©y l¾p theo theo thiÕt kÕ. + Gi¸ dù thÇu (gi¸ bá thÇu): do nhµ thÇu x©y dùng lËp, th«ng th−êng gi¸ dù thÇu nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ mêi thÇu do chñ ®Çu t− ®−a ra. + Gi¸ xÐt thÇu: do héi ®ång xÐt thÇu x¸c ®Þnh trªn c¬ së tËp hîp gi¸ cña c¸c hå s¬ dù thÇu cña c¸c nhµ thÇu. b2. Gi¸ tróng thÇu: lµ gi¸ bá thÇu cña nhµ thÇu tróng thÇu. b3. Gi¸ hîp ®ång: lµ gi¸ ghi trong hîp ®ång ký kÕt gi÷a A vµ B sau khi ®· thâa thuËn giao nh©n thÇu. §©y còng chÝnh lµ gi¸ cña tæ chøc nhËn thÇu th¾ng cuéc trong qu¸ tr×nh ®Êu thÇu vµ ®−îc chñ ®Çu t− thâa thuËn ký hîp ®ång giao nhËn thÇu. b4. Gi¸ thâa thuËn: lµ gi¸ thâa thuËn gi÷a A vµ B trªn c¬ së cña gi¸ thÞ tr−êng tù do, kh«ng theo mét ®¬n gi¸ quy ®Þnh nµo c¶. Lo¹i gi¸ nµy kh«ng ®−îc ¸p dông cho c¸c c«ng tr×nh ®−îc ®Çu t− tõ nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ N−íc, mµ chØ ¸p dông cho thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n. b5. Gi¸ giao kho¸n: th−êng ¸p dông trong tr−êng hîp nhµ thÇu kho¸n cho ®éi s¶n xuÊt hay cho c«ng nh©n thùc hiÖn tõng lo¹i h¹ng môc c«ng viÖc kh«ng thÓ c©n ®ong ®o ®Õm ®−îc. 1.2.3. Mét sè §Æc ®iÓm cña ®Þnh gi¸ s¶n phÈm x©y dùng: ViÖc ®Þnh gi¸ s¶n phÈm x©y dùng cã mét sè ®Æc ®iÓm sau: 1. Gi¸ c¶ s¶n phÈm x©y dùng cã tÝnh c¸ biÖt cao, v× c¸c c«ng tr×nh x©y dùng phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn cña ®Þa ®iÓm x©y dùng, vµ chñng lo¹i c«ng tr×nh x©y dùng vµ vµo c¸c yÕu cÇu sö dông kh¸c nhau cña c¸c chñ ®Çu t−. Do ®ã, gi¸ x©y dùng kh«ng thÓ ®Þnh tr−íc h»ng lo¹i cho c¸c c«ng tr×nh toµn vÑn mµ ph¶i x¸c ®Þnh cô thÓ cho tõng tr−êng hîp theo ®¬n ®Æt hµng cô thÓ. 2. Trong x©y dùng ng−êi ta kh«ng thÓ ®Þnh gi¸ tr−íc cho mét c«ng tr×nh toµn vÑn, nh−ng ng−êi ta cã thÓ ®Þnh gi¸ cho tõng lo¹i c«ng viÖc x©y dùng, tõng bé phËn hîp thµnh c«ng tr×nh th«ng qua ®¬n gi¸ x©y dùng. 13 Trªn c¬ së ®¬n gi¸ nµy ng−êi ta sÏ lËp gi¸ cho toµn thÓ c«ng tr×nh x©y dùng. Trong x©y dùng gi¸ trÞ dù to¸n c«ng t¸c x©y l¾p ®ãng vai trß gi¸ c¶ s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp x©y dùng. 3. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh gi¸ x©y dùng c«ng tr×nh th−êng kÐo dµi kÓ tõ khi ®Êu thÇu cho ®Õn khi kÕt thóc x©y dùng vµ bµn giao c«ng tr×nh, tr¶i qua c¸c ®iÒu chØnh vµ ®µm ph¸n trung gian gi÷a bªn giao thÇu vµ bªn nhËn thÇu x©y dùng. Nh− vËy gi¸ x©y dùng mét c«ng tr×nh nµo ®ã ®· ®−îc h×nh thµnh tr−íc khi s¶n phÈm thùc tÕ ra ®êi. 4. Chñ ®Çu t− ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ®Þnh gi¸ c«ng tr×nh x©y dùng. 5. Phô thuéc vµo c¸c giai ®o¹n ®Çu t−, gi¸ x©y dùng c«ng tr×nh ®−îc biÓu hiÖn b»ng c¸c tªn gäi kh¸c nhau, ®−îc tÝnh to¸n theo c¸c quy ®Þnh kh¸c nhau vµ ®−îc sö dông víi c¸c môc ®Ých kh¸c nhau. 6. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, Nhµ N−íc vÉn ®ãng vai trß quan träng trong viÖc h×nh thµnh gi¸ c¶ x©y dùng, chñ yÕu lµ ®èi víi c¸c c«ng tr×nh ®−îc ®Çu t− tõ nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ N−íc. ë n−íc ta hiÖn nay vai trß qu¶n lý gi¸ x©y dùng cña Nhµ N−íc cßn t−¬ng ®èi lín, v× phÇn lín c¸c c«ng tr×nh x©y dùng hiÖn nay ®−îc x©y dùng tõ nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ N−íc, vµ v× Nhµ N−íc cßn ph¶i ®ãng vai trß can thiÖp vµ gi¸ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cña c¸c chñ ®Çu t− n−íc ngoµi ®Ó tr¸ch thiÖt h¹i chung cho ®Êt n−íc. 14 Ch−¬ng 2: ph−¬ng ph¸p x©y dùng ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n 2.1. Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i néi dung ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n: 2.1.1. Kh¸i niÖm: §¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n lµ chØ tiªu kinh tÕ quy ®Þnh nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp (VL, NC, MTC), hay toµn bé chi phÝ x· héi trung b×nh cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c hoÆc kÕt cÊu x©y l¾p t¹o nªn thùc thÓ c«ng tr×nh. VÝ dô: §¬n giÊ 1m3 t−êng 220 bao gåm toµn bé chi phÝ b»ng tiÒn cña: - VËt liÖu: g¹ch, xi m¨ng, v«i (nÕu lµ v÷a tam hîp), c¸t. - Nh©n c«ng: l−¬ng, phô cÊp l−¬ng cña c«ng nh©n chÝnh, phô trùc tiÕp x©y dùng nªn 1m3 t−êng. - M¸y thi c«ng: Chi phÝ sö dông m¸y cña m¸y trén v÷a, m¸y vËn chuyÓn vËt liÖu (nÕu cã). Trong x©y dùng ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n ®−îc dïng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh x©y dùng, lµm c¨n cø ®Ó lËp kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý vèn ®Çu t− x©y dùng vµ ®−îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ mÆt kinh tÕ, tµi chÝnh c¸c hå s¬ dù thÇu. §ång thêi ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n cßn lµ chØ tiªu ®Ó c¸c tæ chøc t− vÊn thiÕt kÕ vµ c¸c tæ chøc thi c«ng so s¸nh lùa chän gi¶i ph¸p thiÕt kÕ vµ tæ chøc thi c«ng hîp lý cho qu¸ tr×nh thiÕt kÕ, x©y dùng c«ng tr×nh. 2.1.2. Ph©n lo¹i ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n: 1. Theo yªu cÇu sö dông (møc ®é tæng hîp) vµ yªu cÇu khi x¸c lËp dù to¸n trong giai ®o¹n thiÕt kÕ: Theo th«ng t− 23/BXD ngµy 15/12/1994 hiÖn nay n−íc ta ®ang ¸p dông mét sè ®¬n gi¸ dù to¸n x©y dùng nh− sau: a. §¬n gi¸ dù to¸n x©y dùng chi tiÕt: §¬n gi¸ dù to¸n x©y dùng chi tiÕt bao gåm nh÷ng chi phÝ x©y l¾p trùc tiÕp vÒ vËt liÖu, nh©n c«ng vµ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng tÝnh cho 1 ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p riªng biÖt, hoÆc mét bé phËn kÕt cÊu x©y dùng ®−îc x©y dùng trªn c¬ së cña ®Þnh møc dù to¸n chi tiÕt. §¬n gi¸ dù to¸n x©y dùng chi tiÕt dïng ®Ó lËp dù to¸n chi tiÕt c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ë giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt (trong thiÕt kÕ 3 b−íc) hay thiÕt kÕ b¶n vÏ thi c«ng (trong thiÕt kÕ 2 b−íc) ë giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t−, lµm c¬ së ®Ó c¸c chñ ®Çu t− x¸c ®Þnh gi¸ mêi thÇu hoÆc gi¸ hîp ®ång x©y l¾p. §¬n gi¸ dù to¸n x©y dùng chi tiÕt do Së X©y dùng chñ tr× víi sù phèi hîp c¸c ngµnh liªn quan (tµi chÝnh, vËt gi¸, giao th«ng, thñy lîi...) cña TØnh ®Ó x©y dùng theo c¸c nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p h−íng dÉn cña Bé X©y dùng. b. §¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n tæng hîp: 15 §¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n tæng hîp lµ toµn bé chi phÝ x· héi trung b×nh cÇn thiÕt, bao gåm c¸c chi phÝ vÒ: vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y thi c«ng, trùc tiÕp phÝ kh¸c, chi phÝ chung, thuÕ vµ l·i tÝnh cho 1 ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p tæng hîp hoÆc mét kÕt cÊu x©y l¾p hoµn chØnh vµ ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®¬n gi¸ dù to¸n x©y dùng chi tiÕt hoÆc ®Þnh møc dù to¸n tæng hîp. §¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n tæng hîp ®−îc x©y dùng theo c¸c vïng (khu vùc) lín, c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thi c«ng x©y l¾p, ®iÒu kiÖn, s¶n xuÊt vµ cung øng vËt liÖu x©y dùng cña mét TØnh, Thµnh phè ®¹i diÖn cho vïng ®ã, c¨n cø vµo chÝnh s¸ch, chÕ ®é cña nhµ n−íc vÒ tiÒn l−¬ng, gi¸ c¶… ë thêi ®iÓm lËp ®¬n gi¸. C«ng tr×nh ®−îc x©y dùng ë c¸c TØnh vµ Thµnh phè kh¸c ®−îc sö dông hÖ sè ®iÒu chØnh cho phï hîp. §¬n gi¸ tæng hîp do Bé X©y dùng chñ tr× víi sù phèi hîp cña c¸c ngµnh liªn quan (tµi chÝnh, vËt gi¸, giao th«ng, thñy lîi...) lËp, ban hµnh vµ chØ ®¹o sö dông ®Ó lËp tæng dù to¸n c¸c c«ng tr×nh trong thiÕt kÕ kü thuËt ë giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t−. Kh«ng dïng ®Ó lËp dù to¸n chi tiÕt vµ thanh quyÕt to¸n khèi l−îng c«ng t¸c x©y dùng hoµn thµnh. c. Gi¸ chuÈn: Gi¸ chuÈn lµ chØ tiªu x¸c ®Þnh chi phÝ b×nh qu©n cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ diÖn tÝch x©y dùng hay mét ®¬n vÞ c«ng suÊt sö dông cña tõng lo¹i nhµ hay h¹ng môc c«ng tr×nh th«ng dông ®−îc x©y dùng theo thiÕt kÕ ®iÓn h×nh (hay thiÕt kÕ hîp lý vÒ mÆt kinh tÕ). Trong gi¸ chuÈn chØ bao gåm gi¸ trÞ dù to¸n cña c¸c lo¹i c«ng t¸c x©y l¾p trong ph¹m vi ng«i nhµ hay ph¹m vi h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc c«ng tr×nh thuéc c¸c l·nh vùc x©y dùng d©n dông, c«ng nghiÖp, giao th«ng, thñy lîi… Trong gi¸ chuÈn kh«ng bao gåm c¸c chi phÝ kh«ng cÊu thµnh trùc tiÕp ng«i nhµ hay c«ng tr×nh, nh− c¸c lo¹i chi phÝ ®Ó x©y dùng h¹ng môc c«ng tr×nh ë ngoµi nhµ vµ chi phÝ mua s¾m thiÕt bÞ cho ng«i nhµ hoÆc c«ng tr×nh ®ang xÐt. Gi¸ chuÈn chØ ®−îc dïng ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ x©y l¾p cña tæng dù to¸n c«ng tr×nh trong tr−êng hîp ¸p dông thiÕt kÕ ®iÓn h×nh. 2. Ph©n theo ph¹m vi sö dông: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n ®−îc chia lµm 4 lo¹i: a. §¬n gi¸ khu vùc thèng nhÊt: §¬n gi¸ khu vùc thèng nhÊt (bao gåm ®¬n gi¸ tæng hîp vµ ®¬n gi¸ chi tiÕt) ®−îc lËp t¹i c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng (do dã cßn gäi lµ ®¬n gi¸ ®Þa ph−¬ng) do Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n TØnh hoÆc Thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng ban hµnh dïng ®Ó lËp dù to¸n x©y dùng chi tiÕt vµ dïng ®Ó lµm c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ xÐt thÇu ®èi víi tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng cña trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng, kh«ng phô thuéc cÊp quyÕt ®Þnh ®Çu t−. Riªng c¸c tËp ®¬n gi¸ x©y dùng cña c¸c thµnh phè Hµ Néi, Hå chÝ Minh, H¶i phßng, Qu¶ng nam - §µ N½ng vµ CÇn th¬ tr−íc khi ban hµnh hoÆc bæ sung ph¶i cã sù thâa thuËn b»ng v¨n b¶n cña Bé X©y dùng. 16 b. §¬n gi¸ c«ng tr×nh: §èi víi mét sè c«ng tr×nh quan träng cÊp Nhµ N−íc, tr−êng hîp ®−îc phÐp chØ ®Þnh thÇu do c¸c ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn thi c«ng phøc t¹p, còng nh− ®èi víi mét sè c«ng tr×nh cã ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cã thÓ ®−îc lËp ®¬n gi¸ riªng (®¬n gi¸ c«ng tr×nh). §¬n gi¸ nµy ®−îc x¸c ®Þnh theo ®iÒu kiÖn thi c«ng, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ cung øng vËt liÖu x©y dùng… C¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch quy ®Þnh riªng ®èi víi tõng c«ng tr×nh. §¬n gi¸ nµy do ban ®¬n gi¸ c«ng tr×nh lËp vµ ®−îc c¬ quan cã thÈm quyÒn xÐt duyÖt ban hµnh. Ban ®¬n gi¸ c«ng tr×nh gåm: - Chñ ®Çu t− hoÆc ®¹i diÖn thay mÆt chñ ®Çu t− lµm tr−ëng ban. - Tæ chøc nhËn thÇu chÝnh lµm phã tr−ëng ban. - C¸c ñy viªn gåm: + Côc ®Çu t− ph¸t triÓn (nÕu c«ng tr×nh x©y dùng ®−îc ®Çu t− tõ nguån vèn Nhµ N−íc), hoÆc ng©n hµng th−¬ng m¹i (nÕu c«ng tr×nh x©y dùng b»ng vèn vay). + Tæ chøc t− vÊn thiÕt, gi¸m s¸t kü thuËt x©y dùng c«ng tr×nh. + §¹i diÖn Së X©y dùng vµ Së chuyªn ngµnh. §èi víi c¸c c«ng tr×nh thuéc nhãm A do Bé X©y dùng thèng nhÊt víi c¸c ngµnh hoÆc ®Þa ph−¬ng trong viÖc thµnh lËp ban ®¬n gi¸ vµ xem xÐt, phª duyÖt ®¬n gi¸. §èi víi c¸c c«ng tr×nh kh¸c sÏ do c¸c Bé ngµnh, TØnh, Thµnh phè xÐt duyÖt cã sù tháa thuËn cña Bé X©y dùng. c. §¬n gi¸ dù thÇu: §¬n gi¸ dù thÇu lµ ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n ®−îc lËp theo tõng c«ng tr×nh, c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn, biÖn ph¸p thi c«ng cô thÓ, c¸c ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt, biÖn ph¸p tæ chøc cña tõng nhµ thÇu vµ møc gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng. §¬n gi¸ dù thÇu do c¸c nhµ thÇu tham gia ®Êu thÇu lËp, nÕu tróng thÇu th× ®ã lµ c¬ së cña gi¸ hîp ®ång giao nhËn thÇu. 2.1.3. Néi dung chi phÝ trong §¥N GI¸ X¢Y DùNG C¥ B¶N: 1. Néi dung chi phÝ trong ®¬n gi¸ chi tiÕt: Néi dung chi phÝ trong ®¬n gi¸ chi tiÕt bao gåm toµn bé chi phÝ trùc tiÕp (nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Ó t¹o nªn thùc thÓ c«ng tr×nh), bao gåm: - Chi phÝ vËt liÖu: lµ chi phÝ vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, cÊu kiÖn, b¸n thµnh phÈm, vËt liÖu lu©n chuyÓn, phô tïng thay thÕ cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p. 17 Trong chi phÝ vËt liÖu bao gåm: gi¸ mua ghi theo hãa ®¬n; chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, b¶o qu¶n, hao hôt vµ chi phÝ t¹i hiÖn tr−êng x©y l¾p. Nh−ng kh«ng bao gåm c¸c lo¹i vËt liÖu ®· ®−îc quy ®Þnh tÝnh trong trùc tiÕp phÝ kh¸c vµ chi phÝ chung. - Chi phÝ nh©n c«ng: lµ chi phÝ vÒ tiÒn l−¬ng cho thî chÝnh, thî phô, c¸c kho¶n phô cÊp theo l−¬ng theo chÕ ®é vµ chÝnh s¸ch ®· quy ®Þnh ®èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p (kÓ c¶ c«ng nh©n lµm c«ng t¸c vËn chuyÓn néi bé c«ng tr−êng) ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p. Trong chi phÝ nh©n c«ng kh«ng bao gåm tiÒn l−¬ng vµ phô cÊp theo l−¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn vµ phôc vô m¸y thi c«ng, c«ng nh©n c¸c x−ëng phô trî, c«ng nh©n vËn chuyÓn ngoµi c«ng tr−êng, c«ng nh©n thu mua, b¶o qu¶n vµ bèc xÕp vËt t−. - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: lµ chi phÝ sö dông ca m¸y ho¹t ®éng t¹i hiÖn tr−êng ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p. Chi phÝ ca m¸y bao gåm c¸c lo¹i chi phÝ: KhÊu hao c¬ b¶n, khÊu hao s÷a ch÷a lín, chi phÝ nhiªn liÖu n¨ng l−îng, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, chi phÝ tiÒn l−¬ng vµ phô cÊp theo l−¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn vµ phôc vô m¸y thi c«ng, c¸c chi phÝ kh¸c cña m¸y nh−: chi phÝ vËn chuyÓn m¸y ®Õn c«ng tr−êng, chi phÝ lµm ®−êng t¹m, l¸n tr¹i t¹m cho xe m¸y thi c«ng. 2. Néi dung chi phÝ trong ®¬n gi¸ tæng hîp: - Tr−êng hîp ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n tæng hîp kh«ng ®Çy ®ñ th× néi dung chi phÝ tÝnh nh− tr−êng hîp ®¬n gi¸ chi tiÕt nh−ng ®−îc tÝnh cho mét ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p tæng hîp. - §èi víi ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n tæng hîp ®Çy ®ñ th× ngoµi néi dung chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng, sö dông m¸y thi c«ng cßn ph¶i tÝnh c¶ trùc tiÕp phÝ kh¸c, chi phÝ chung, thuÕ vµ l·i theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. 2.2. Ph−¬ng ph¸p lËp ®¬n gi¸ dù to¸n x©y dùng c¬ b¶n: 2.2.1. Nguyªn t¾c lËp ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n: 1. §¶m b¶o tÝnh chÊt b×nh qu©n khi x¸c ®Þnh c¸c chi phÝ cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p riªng biÖt (hoÆc mét ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p tæng hîp). Trong ph¹m vi mét khu vùc x©y dùng (®èi víi ®¬n gi¸ khu vùc thèng nhÊt) hay trong ph¹m vi mét c«ng tr×nh (®èi víi ®¬n gi¸ c«ng tr×nh). TÝnh b×nh qu©n cña ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n biÓu hiÖn ë mÆt ®Þnh l−îng vÒ tiªu hao vËt chÊt (th«ng qua hÖ thèng ®Þnh møc dù to¸n x©y dùng c¬ b¶n). 2. §¶m b¶o tÝnh ®óng tÝnh ®ñ c¸c yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt cÇn thiÕt trªn c¬ së chÊp hµnh ®óng c¸c chÕ ®é , chÝnh s¸ch, tiªu chuÈn, ®Þnh møc, quy tr×nh, quy ph¹m, kü thuËt, gi¸ c¶… cña Nhµ N−íc quy ®Þnh vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ kh¸ch quan, chñ quan (chñ quan kh«ng kh¾c phôc ®−îc) trong khi x©y dùng c«ng tr×nh. 18 3. §¶m b¶o thuËn lîi cho viÖc lËp dù to¸n vµ tæng dù to¸n x©y dùng c«ng tr×nh vµ phôc vô tèt cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ trong x©y dùng. 2.2.2. Cë së lËp ®¬n gi¸ dù to¸n x©y dùng c¬ b¶n (XDCB): 1. §Þnh møc dù to¸n XDCB do c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn xÐt duyÖt, ban hµnh. §Þnh møc dù to¸n XDCB lµ tµi liÖu quy ®Þnh møc hao phÝ vÒ vËt liÖu, nh©n c«ng, sö dông m¸y thi c«ng cho mét ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c hoÆc kÕt cÊu x©y l¾p. §èi víi ®¬n gi¸ tæng hîp th× ®ã ®¬n gi¸ dù to¸n chi tiÕt hoÆc ®Þnh møc dù to¸n x©y dùng c¬ b¶n tæng hîp (nÕu lËp ®¬n gi¸ tæng hîp kh«ng ®Çy ®ñ); Vµ tû lÒ % chi phÝ trùc tiÕp kh¸c, tû lÒ % chi phÝ chung cho tõng lo¹i c«ng tr×nh, tû lÒ % thuÕ, l·i (nÕu lËp ®¬n gi¸ tæng hîp ®Çy ®ñ). §èi víi ®¬n gi¸ chi tiÕt lµ ®Þnh møc dù to¸n x©y dùng c¬ b¶n chi tiÕt. §èi víi ®¬n gi¸ dù thÇu lµ ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt néi bé cña nhµ thÇu. Tr−êng hîp cã nh÷ng lo¹i c«ng t¸c hoÆc kÕt cÊu x©y l¾p kh«ng cã trong c¸c tËp ®Þnh møc dù to¸n tæng hîp hoÆc ®Þnh møc dù to¸n chi tiÕt th× cã thÓ sö dông c¸c ®Þnh møc dù to¸n tæng hîp, ®Þnh møc dù to¸n chi tiÕt chuyªn ngµnh do c¸c Bé qu¶n lý chuyªn ngµnh ban hµnh hoÆc tù x©y dùng cã sù thâa thuËn cña Bé X©y dùng. 2 B¶ng gi¸ vËt liÖu x©y dùng t¹i nguån cung cÊp ë thêi ®iÓm tÝnh to¸n do c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh t¹i thêi ®iÓm tÝnh to¸n. 3. S¬ ®å tuyÕn vËn chuyÓn cung øng vËt liÖu trong ph¹m vi TØnh, Thµnh phè (nÕu lµ ®¬n gi¸ khu vùc thèng nhÊt) hoÆc s¬ ®å tuyÕn vËn chuyÓn cung øng vËt liÖu cho c«ng tr×nh (nÕu lµ ®¬n gi¸ c«ng tr×nh). 4. Cù ly vËn chuyÓn, cÊp ®−êng, ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn vËt liÖu, c−íc phÝ vËn chuyÓn cho 1tÊn/ km theo tõng lo¹i cÊp ®−êng, ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn vËt liÖu. 5. C¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt, ®Þnh møc hao hôt vËt liÖu trung chuyÓn (nÕu cã) ®Þnh møc lao ®éng trong bèc xÕp vËt liÖu. 6. B¶ng tiÒn l−¬ng ngµy c«ng cña c«ng nh©n x©y l¾p theo cÊp bËc thî (bao gåm l−¬ng c¬ b¶n vµ c¸c kho¶n phô cÊp tiÒn l−¬ng), b¶ng nµy do c¸c ban ®¬n gi¸ ®Þa ph−¬ng hoÆc ban ®¬n gi¸ c«ng tr×nh lËp dùa trªn c¸c quy ®Þnh cña Bé Lao ®éng Th−¬ng binh X· héi vµ h−íng dÉn cô thÓ cña Bé X©y dùng. 7. B¶ng ®¬n gi¸ ca m¸y cña c¸c lo¹i m¸y x©y dùng do Bé X©y dùng ban hµnh. Nh÷ng lo¹i m¸y ch−a cã ®¬n gi¸ ca m¸y quy ®Þnh th× ban ®¬n gi¸ sÏ tÝnh to¸n dùa trªn tµi liÖu h−íng dÉn cña Bé X©y dùng. 8. C¸c v¨n b¶n h−íng dÉn cña Nhµ N−íc vÒ ®Þnh møc trùc tiÕp phÝ kh¸c, chi phÝ chung, thuÕ vµ l·i. 19 2.2.3. C¸c b−íc lËp ®¬n gi¸ dù to¸n x©y dùng c¬ b¶n: Qu¸ tr×nh tÝnh to¸n lËp ®¬n gi¸ ph¶i thùc hiÖn ®Çy dñ c¸c b−íc sau: - ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c tµi liÖu lµm c¨n cø ®Ó lËp ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n nh− ®· tr×nh bµy ë trªn. - TÝnh to¸n b¶ng gi¸ vËt liÖu b×nh qu©n ®Õn hiÖn tr−êng x©y l¾p. - LËp b¶ng chi tiÕt ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n (s−ên ®¬n gi¸). - TÝnh to¸n c¸c thµnh phÇn chi phÝ: vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y thi c«ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c cho tõng lo¹i c«ng t¸c x©y l¾p. - Tæng hîp chi phÝ trong ®¬n gi¸, ghi vµo b¶ng tæng hîp ®¬n gi¸, rµ so¸t, kiÓm tra, viÕt thuyÕt minh h−íng dÉn thùc hiÖn. - Tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn xÐt duyÖt vµ ra quyÕt ®Þnh ban hµnh. 2.2.4. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c thµnh phÇn chi phÝ trong §¬n gi¸ dù to¸n xdcb: 1. TÝnh gi¸ vËt liÖu b×nh qu©n t¹i hiÖn tr−êng: VËt liÖu dïng cho x©y dùng th−êng ®−îc s¶n xuÊt, cung øng tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, víi cù ly vËn chuyÓn kh¸c nhau, do ®ã theo nguyªn t¾c lËp ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ vËt liÖu b×nh qu©n ®Õn hiÖn tr−êng theo khu vùc x©y dùng (nÕu x©y dùng ®¬n gi¸ khu vùc thèng nhÊt), hoÆc t¹i c«ng tr−êng x©y dùng (nÕu lµ ®¬n gi¸ c«ng tr×nh). Gi¸ vËt liÖu b×nh qu©n t¹i hiÖn tr−êng lµ toµn bé chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt, vËn chuyÓn mét ®¬n vÞ vËt liÖu hoÆc kÕt cÊu x©y l¾p ®Õn hiÖn tr−êng, bao gåm c¸c chi phÝ: Gi¸ mua vËt liÖu, cßn gäi lµ gi¸ gèc kÓ c¶ chi phÝ bao b× ®ãng gãi (nÕu cã), chi phÝ l−u th«ng vµ chi phÝ t¹i hiÖn tr−êng cña tõng lo¹i vËt liÖu; ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Víi: GVL = GHT + CHT (2-1) GHT = GG + CVC + CTC (2-2) Trong ®ã: GVL - Gi¸ vËt liÖu ®Õn hiÖn tr−êng(®/ §VT) (b¶ng 3). CHT - Chi phÝ t¹i hiÖn tr−êng x©y dùng (®/ §VT). GHT - Gi¸ giao mét ®¬n vÞ tÝnh cña tõng lo¹i vËt liÖu ®Õn hiÖn tr−êng x©y dùng (®/ §VT) (b¶ng 2). GG - Gi¸ mua mét ®¬n vÞ tÝnh cña tõng lo¹i vËt liÖu (®/ §VT). CVC - Chi phÝ vËn chuyÓn mét ®¬n vÞ vËt liÖu (®/ §VT) (b¶ng 1). CTC - Chi phÝ trung chuyÓn (nÕu cã) mét ®¬n vÞ vËt liÖu (®/ §VT). 20 B¶ng 1: TÝnh chi phÝ vËn chuyÓn TT Lo¹i vËt liÖu §¬n vÞ tÝnh Träng l−îng ®¬n vÞ (1) 1 2 3 … (3) (4) (2) Nguån Ph−¬ng BËc hµng mua tiÖn VC (5) (6) (7) Cù ly tæng céng (8) C−íc phÝ ph©n theo lo¹i ®−êng Cù ly Lo¹i (km) ®−êng (9) (10 Gi¸ c−íc (®/T km) Thµnh tiÒn (11) (12) Ghi chó: ∑[ - Cét (11): Gi¸ c−íc b×nh qu©n = - Cét (12) = Cét (4) x Cét (8) x Cét (11). Cét (9) x Cét (10) / Cét (8) ] B¶ng 2: TÝnh gi¸ giao t¹i hiÖn tr−êng TT Lo¹i vËt liÖu §¬n vÞ tÝnh Gi¸ gèc (gi¸ mua) Chi phÝ vËn chuyÓn (1) 1 2 3 … (2) (3) (4) (5) Chi phÝ trung chuyÓn (nÕu cã) Bèc Céng chi Hao hôt trung xÕp phÝ trung chuyÓn chuyÓn % Thµnh tiÒn (6) (7) (8) (9) Ghi chó: - Cét (5) lÊy tõ Cét (12) b¶ng 1. - Cét (6): tÝnh theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. - Cét (7): lÊy theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. - Cét (8) = Cét (7) x [Cét (4) + Cét (5) + Cét (6)] - Cét (9) = Cét (6) + Cét (8) - Cét (10) = Cét (4) + Cét (5) + Cét (9) (nÕu cã). 21 Gi¸ giao vËt liÖu ®Õn hiÖn tr−êng (10) B¶ng 3: TÝnh gi¸ vËt liÖu x©y dùng ®Õn hiÖn tr−êng TT (1) 1 2 3 … Lo¹i vËt liÖu §¬n vÞ tÝnh Gi¸ giao vËt liÖu ®Õn hiÖn tr−êng (2) (3) (4) Chi phÝ bèc xÕp (5) Chi phÝ t¹i hiÖn tr−êng Chi phÝ vËn Céng chi phÝ chuyÓn néi bé t¹i hiÖn tr−êng (6) (7) Gi¸ vËt liÖu b×nh qu©n t¹i hiÖn tr−êng (8) Ghi chó: - Cét (5) = §Þnh møc lao ®éng bèc xÕp x TiÒn l−¬ng ngµy c«ng cña c«ng nh©n x©y dùng hoÆc møc gi¸ c−íc xÕp dì do cÊp cã thÈm quyÒn c«ng bè. - Cét (6) = §Þnh møc lao ®éng vËn chuyÓn trong ph¹m vi 300m x tiÒn l−¬ng ngµy c«ng cña c«ng nh©n x©y dùng. - Cét (7) = Cét (5) + Cét (6) - Cét (8) = Cét (4) + Cét (7). 2. TÝnh to¸n tõng thµnh phÇn chi phÝ trong ®¬n gi¸ dù to¸n XDCB chi tiÕt: a. Chi phÝ vËt liÖu: n VLi = ∑ (Q j =1 j × GVLj ) × (1 + K VL ) (®ång) (2-3) Trong ®ã: VLi - Chi phÝ vËt liÖu (gåm vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, vËt liÖu lu©n chuyÓn…) cña mét lo¹i c«ng t¸c hoÆc kÕt cÊu x©y dùng thø i ®ang xÐt nµo ®ã. Qi - L−îng vËt liÖu chÝnh thø i tÝnh cho mét ®¬n vÞ khèi l−îng c«ng t¸c hoÆc kÕt cÊu x©y dùng thø i nµo ®ã ®−îc quy ®Þnh trong ®Þnh møc dù to¸n x©y dùng c¬ b¶n. GVLj - Gi¸ cña mét ®¬n vÞ vËt liÖu chÝnh thø j tÝnh b×nh qu©n ®Õn hiÖn tr−êng x©y dùng (®ång). K VL - HÖ sè tÝnh ®Õn chi phÝ vËt liÖu phô, vËt liÖu lu©n chuyÓn…so víi tæng chi phÝ vËt liÖu chÝnh quy ®Þnh trong ®Þnh møc dù to¸n x©y dùng c¬ b¶n cña c«ng t¸c hoÆc kÕt cÊu x©y dùng thø i (nÕu cã). Gi¸ vËt liÖu x©y dùng b×nh qu©n ®Õn hiÖn tr−êng x©y dùng ®−îc x¸c ®Þnh theo th«ng b¸o gi¸ cña Liªn së hoÆc theo b¶ng 1,2,3. b. Chi phÝ nh©n c«ng: n NCi = ∑ DM j =1 j LD j x DG NC x (1+f) Trong ®ã: 22 (2-4)