Tài liệu Giáo dục tiểu học phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu ở học sinh như thế nào

Bùi Bình Tây ĐH GD TH K08 MÔN : GIÁO DỤC ĐẠI CƯƠNG ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU : GIÁO DỤC TIỂU HỌC PHÁT HIỆN VÀ BỒI DƯỠNG NĂNG KHIẾU Ở HỌC SINH NHƯ THẾ NÀO ? I / ĐẶT VẤN ĐỀ Bậc tiểu học là bậc học nền tảng, bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh có năng khiếu ở tiểu học là nền móng cho chiến lược đào tạo người tài của đất nước. Phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu ở cấp Tiểu học là việc làm cần thiết và có ý nghĩa. Để có được các thành quả về giáo dục học sinh nói chung hay những thành tích cao của học sinh năng khiếu nói riêng, ngay từ cấp Tiểu học các nhà trường phải có sự quan tâm, chú ý từ các buổi học hằng ngày của các khối lớp và ở tất cả các môn học trong nhà trường.Phát hiện ra những em có năng khiếu, trí thông minh hơn các học sinh khác, từ đó chúng ta quan tâm nhiều hơn đến các em và phải có một phương pháp giáo dục đặc biệt dành riêng cho các em năng khiếu này. Mặt khác nội dung, phương pháp giáo dục và bồi dưỡng học sinh năng khiếu cũng như hình thức tổ chức phải phong phú và phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí học sinh mới đem lại hiệu quả trong giáo dục. II-NỘI DUNG 1/ Học sinh có năng khiếu Ở Việt Nam thỉnh thoảng báo chí và các phương tiện truyền thông khác như tivi hoặc đài phát thanh loan tin về sự xuất hiện của một thần đồng nào đó, ví dụ, một em bé mới lên hai mà đã biết đọc và biết viết thông thạo, hay một em bé mới lên ba mà đã có thể giải được các bài toán lớp bốn, lớp năm, v.v... Những tin tức như vậy bao giờ cũng làm cho xã hội xôn xao và gia đình, đặc biệt là cha mẹ của em bé cảm thấy đầy tự hào. Tuy nhiên, ít có ai thắc mắc rồi các em được xem là thần đồng sau đó được giáo dục ra sao? Bùi Bình Tây ĐH GD TH K08 Hơn nữa, ngoài những thần đồng, còn có bao nhiêu em bé khác cũng rất thông minh và tài năng nhưng có được phát hiện và chăm sóc đúng mức hay không? v.v... Thật ra, thần đồng tuy là hiện tượng hiếm hoi nhưng không phải là một cái gì xa lạ. Đọc lịch sử Việt Nam, chúng ta có thể gặp khá nhiều những hiện tượng được gọi là thần đồng. Chắc nhiều người còn nhớ vào đời nhà Trần, Nguyễn Hiền đậu trạng nguyên lúc mới 13 tuổi, nhà vua chê là còn bé quá, cho về nhà nghỉ ngơi, chờ vài năm sau mới bổ làm quan. Lê Quý Đôn cũng là một thần đồng, ngay từ nhỏ đã có trí nhớ xuất chúng. Gần đây hơn, vào cuối thế kỷ 19, Phan Bội Châu lúc còn nhỏ cũng nổi tiếng là thần đồng, mới 13, 14 tuổi mà đã học hết sách vở trong chương trình giáo dục thời ấy. Trên thế giới, những hiện tượng thần đồng lại càng nhiều. Có những em học sinh mới hơn 10 tuổi mà đã vào đại học, có người có bằng tiến sĩ lúc chưa đầy 20 tuổi, có người nổi tiếng về âm nhạc, hội hoạ hay văn học lúc mới có 5, 7 tuổi. Ngày xưa, việc phát hiện và việc giáo dục các thần đồng hoàn toàn ngẫu nhiên. Nếu cha mẹ có điều kiện cho con ăn học thì tài năng của con cái mới hiển lộ. Còn không, tài năng của các thần đồng ấy cũng rất dễ bị mai một. Hiện nay, ở Việt Nam, đã có trường năng khiếu dành để bồi dưỡng những học sinh được xem là có trí thông minh vượt bậc. Tuy nhiên, tất cả các trường năng khiếu này đều nằm ở các thành phố lớn, do đó, không phải học sinh nào thực sự có năng khiếu cũng được vào học, nhất là những học sinh ở tỉnh lẻ hoặc ở các vùng nông thôn hẻo lánh. Hơn nữa, ở Việt Nam cũng chưa có hệ thống trắc nghiệm trí thông minh đáng tin cậy. Bởi vậy, sẽ có vô số trẻ em có tài năng bị quên lãng. Đó là một điều vô cùng đáng tiếc, không những cho bản thân các em ấy hay cho gia đình các em mà còn cho xã hội Việt Nam nói chung. Bùi Bình Tây ĐH GD TH K08 2/ TÌNH HÌNH THỰC TẾ. Trước năm 1998, bậc phổ thông của Việt Nam có các hệ chuyên đủ 3 cấp học: Tiểu học, THCS, THPT. Sau đó, ngành giáo dục đã xóa bỏ hệ chuyên của hai bậc Tiểu học và THCS. Trong đào tạo học sinh năng khiếu, Việt Nam đã hội nhập với thế giới ngay từ những năm 1960, thời kỳ chiến tranh và gian khó nhất của đất nước. Nhiều tài năng trẻ thời kỳ đó đã được phát hiện và bồi dưỡng như thần đồng thơ Trần Đăng Khoa, nhà năng khiếu toán học trẻ Phạm Ngọc Ánh, tài năng âm nhạc Đặng Thái Sơn... Tuy nhiên, với cơ hội và thách thức trong thời kỳ hội nhập mới, đào tạo và bồi dưỡng học sinh năng khiếu trong thời kỳ mới cũng đang có rất nhiều điều đáng để suy ngẫm. Ngành giáo dục đã có những cố gắng và giải pháp để cải thiện tình hình giáo dục hiện nay theo hướng cải cách, hiện đại hóa chương trình phổ thông... Những giải pháp trên đã góp phần đáng kể cải tiến thực trạng giáo dục đang còn trì trệ nhưng phải chăng cần có một loại hình đào tạo mới dành cho học sinh năng khiếu để các em được đào tạo toàn diện, có khả năng tự học. 3/ PHÁT HIỆN VÀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH NĂNG KHIẾU Ở VIÊÊT NAM Dưới sự chỉ đạo của bộ giáo dục và đào tạo cho các trường tham gia chương trình bồi dưỡng năng khiếu học sinh tiểu học.Vì vậy toàn thể cán bộ giáo viên, cha mẹ học sinh đặc biệt là giáo viên được phân công bồi dưỡng đội tuyển phải hiểu và phân biệt rõ các khái niệm: Năng lực, tài năng, năng khiếu, thông minh, thiên tài ... đồng thời phải có hiểu biết về cơ sở khoa học của các giai đoạn phát triển của một tài năng. Mặt khác phải hiểu một cách sâu sắc các tiêu chuẩn của năng khiếu tài năng... Bên cạnh đó phải hiểu tâm lý của học sinh giỏi, học sinh năng khiếu. Từ đó nhận thức được vị trí của học sinh năng khiếu. Giúp phụ huynh có phương pháp nuôi dạy khoa học, định hướng cho học sinh năng khiếu có sự phát triển tự nhiên toàn diện, cân bằng về tình cảm và nhận Bùi Bình Tây ĐH GD TH K08 thức. Nhà trường cũng như cha mẹ học sinh cần hiểu đúng về chính sách nhân tài của Đảng ta, tạo ra sự ủng hộ hợp tác hoá tích cực của cha mẹ học sinh đối với nhà trường trong việc bồi dưỡng học sinh năng khiếu. A/ Chương trình đào tạo bồi dưỡng năng khiếu: Với mục tiêu phát hiện kịp thời để ưu tiên bồi dưỡng, đào tạo các em trong điều kiện tốt nhất để trở thành tài năng trẻ đóng góp cho xã hội, thành nhân tài cho đất nước. Việc thực hiện chương trình này bao gồm một số giải pháp như: lập các câu lạc bộ hoặc lớp năng khiếu từ cơ sở để phát hiện kịp thời; tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng năng khiếu về các mặt, với các phương pháp đào tạo tiến bộ, phù hợp với năng khiếu của các em trên từng lĩnh vực; ban hành quy định về cơ chế, chính sách hỗ trợ thỏa đáng cho học sinh năng khiếu ở các trường, kể cả học sinh khuyết tật; có chính sách tuyển dụng ,thu hút, đãi ngộ đối với đội ngũ cán bộ, giáo viên, huấn luyện viên giam gia công tác đào tạo đội ngũ học sinh năng khiếu. B /Quán triệt việc nhận thức tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng nhân tài ở Tiểu học. - Đây là một biện pháp đầu tiên vô cùng quan trọng. Nó quyết định việc tổ chức bồi dưỡng học sinh có tài năng đi đúng hướng và có hiệu quả. Tất cả cán bộ, giáo viên cần được học tập và quán triệt để thông suốt chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác bồi dưỡng nhân tài. - Đồng thời cũng cần xây dựng sự hiểu biết của các bậc phụ huynh học sinh về công tác bồi dưỡng nhân tài thông qua các sinh hoạt chính trị, vận động tuyên truyền, tuyên dương thành tích. Bùi Bình Tây ĐH GD TH K08 C /Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cho học sinh năng khiếu. Việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cho học sinh năng khiếu là khâu hết sức quan trọng, nó là kim chỉ nam để hoạt động bồi dưỡng cho HS năng khiếu đi đúng hướng theo chương trình. Trong kế hoạch cần thể hiện rõ một số vấn đề như: - Mục tiêu của kế hoạch. - Thời gian thực hiện. - Chương trình thể hiện. - Cơ sở vật chất thiết bị có liên quan. - Nội dung bồi dưỡng. - Các lực lượng giáo dục tham gia. - Chỉ tiêu về số và chất lượng cần đạt. D /Phát hịên, tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu. - Xác định đây là quá trình lâu dài và liên tục. - Cần phải phát hiện, tuyển chọn và bồi dưỡng ngay từ những lớp đầu cấp của bậc tiểu học. a.Tổ chức phát hiện: Để phát hiện được những cá nhân có năng khiếu, nhà trường theo dõi, dấu hiệu qua giáo viên mầm non, qua nguồn gốc xuất thân của học sinh ngay từ khi các em vào lớp 1. Sang tới các lớp 2, 3 việc tuyển chọn các em có năng khiếu là công việc trực tiếp của Ban giám hiệu nhà trường và của Bùi Bình Tây ĐH GD TH K08 giáo viên trực tiếp giảng dạy thông qua các hoạt động giáo dục chính khoá và ngoại khoá. b.Tuyển chọn học sinh Việc tuyển chọn cần được dực trên chỉ tiêu cụ thể của công tác bồi dưỡng học sinh tài năng. Sau những vòng tổ chức khảo sát với những hình thức công khai và có hiệu quả sẽ chọn lựa những cá nhân ưu việt nhất có năng lực tư duy cao,có tư chất năng khiếu cụ thể nào đó của mổi em. c.Tổ chức bồi dưỡng cho học sinh năng khiếu.. Nhà trường xây dựng chương trình bồi dưỡng cho học sinh năng khiếu, trên cơ sở đó giáo viên trực tiếp giảng dạy xây dựng chương trình bồi dưỡng cho các em dưới sự chỉ đạo và giám sát của hội đồng giáo dục nhà trường. Từ đó nâng cao một bước cho học sinh về kiến thức, kĩ năng, phát triển năng lực, tư duy... Qua thực tế tiết học bồi dưỡng cho học sinh phải bao gồm các bước cơ bản sau: - Bước 1: Kiểm tra, nhận xét kết quả học tập ở nhà. - Bước 2: Hệ thống hoá, mở rộng kiến thức đang học. Bước 3: Nâng cao kiến thức mà các em có năng khiếu ở lỉnh vực này cần bồi dưỡng cho học sinh. - Bước 4: Tổng kết và giao nhiệm vụ học tập ở nhà. Bùi Bình Tây ĐH GD TH K08 E /Huy động cộng đồng tham gia công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu Kết quả bồi dưỡng học sinh năng khiếu còn phụ thuộc rất nhiều vào các lực lượng giáo dục trong xã hội. Vì vậy nhà trường cần có kế hoạch hoạt động để thu hút các lực lượng này quan tâm tạo điều kiện và cùng tham gia vào công tác bồi dưỡng học sinh . Cụ thể là : + Tạo niềm tin cho các bậc phụ huynh học sinh, các cấp lãnh đạo. + Tuyên truyền sâu rộng trong xã hội . + Tham mưu với các cấp chính quyền địa phương. + Thực hiện tốt việc dân chủ hoá trong nhà trường. 4/ KẾT LUÂÊN Nếu học sinh năng khiếu được đào tạo bài bản, có kế hoạch cụ thể sẻ góp phần tạo ra sự phát triển mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực của đất nước sau này về tất cả các ngành như :kinh tế , xã hô ôi , khoa học kĩ thuâ tô … Công tác đào tạo học sinh năng khiếu trước hết phải chú ý đến viê ôc phát hiê ôn ra tư chất (khiếu) ở trẻ, sau đó phát huy khiếu trong điều kiê ôn “dương tính” thì khiếu sẻ bô ôc lô ô và trở thành năng lực, có tài năng.Đòi hỏi nhà giáo dục phải có tâm huyết với nghề. Viê ôc phát hiê ôn và bồi dưỡng nhân tài là trách nhiê m ô của cả ba môi trường giáo dục : GIA ĐÌNH- NHÀ TRƯỜNG- XÃ HÔôI trong đó gia đình giữ vai trò quan trọng. Nhà nước ta cần có mô ôt chính sách coi trọng người tài và phải được thực thi có hiê uô quả cùng với viê ôc xác lâ ôp những quan hê ô công bằng , nhân ái giữa người với Bùi Bình Tây ĐH GD TH K08 người. Đó là điều kiê ôn thuâ ôn lợi cho sự phát triển tài năng của đất nước. UBND TỈNH QUẢNG NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM LỚP : ĐẠI HỌC TIỂU HỌC K08 BÀI THỰC HÀNH GIÁO DỤC ĐẠI CƯƠNG HỌ VÀ TÊN SINH VIÊN:BÙI BÌNH TÂY