Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội nhân dân việt nam hiện nay theo tư ...

Tài liệu Giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội nhân dân việt nam hiện nay theo tư tưởng hồ chí minh ( nghiên cứu vài đơn vị ở miền đông nam bộ)

.PDF
129
1546
66

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------ NGUYỄN THỌ YÊN GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH (NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐƠN VỊ Ở MIỀN ĐÔNG NAM BỘ) LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC Hà Nội - 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------ NGUYỄN THỌ YÊN GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH (NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐƠN VỊ Ở MIỀN ĐÔNG NAM BỘ) LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Chính trị học Mã số: 60 31 02 01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Linh Khiếu Hà Nội - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Linh Khiếu. Các số liệu và trích dẫn trong luận văn là trung thực. Kết qu nghiên cứu của luận văn không trùng với các công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Thọ Yên LỜI CẢM ƠN Trước hết, cho phép tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Linh Khiếu, người thầy đã tận tình giúp đỡ và hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô trực tiếp giảng dạy chúng tôi trong suốt thời gian học tập. Đặc biệt là sự quan tâm giúp đỡ tận tình của quý Thầy, Cô Khoa Khoa học Chính trị, Phòng Sau đại học Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội và Phòng Khoa học Công nghệ Trường Đại học Sài Gòn. Đồng thời, tôi cũng gửi lời cảm ơn đến các đơn vị quân đội thuộc miền Đông Nam bộ đã giúp đỡ, cung cấp thông tin bổ ích để tôi hoàn thành luận văn. Đặc biệt, sự quan tâm giúp đỡ của Đảng ủy, Ban Giám hiệu, lãnh đạo, chỉ huy Phòng Chính trị thuộc Trường Đại học Trần Đại Nghĩa, đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Thọ Yên DANH MỤC VIẾT TẮT QĐND Quân đội nhân dân QĐNDVN Quân đội nhân dân Việt Nam GDĐĐ Giáo dục đạo đức LLVT Lực lượng vũ trang CNH, HĐH Công nghiệp hoá, hiện đại hoá CB,CS Cán bộ, chiến sỹ XHCN Xã hội chủ nghĩa CNXH Chủ nghĩa xã hội CNCS Chủ nghĩa cộng sản SSCĐ Sẵn sàng chiến đấu CTĐ,CTCT Công tác đảng, công tác chính trị KHCN Khoa học công nghệ MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài ............................................................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................... 8 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 8 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ........................................................ 9 6. Đóng góp của luận văn ...................................................................................... 9 7. Kết cấu của luận văn .......................................................................................... 9 CHƢƠNG 1: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC VÀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QĐNDVN ............................................. 10 1.1. Khái niệm về đạo đức ................................................................................... 10 1.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về phẩm chất đạo đức của ngƣời cán bộ quân đội................................................................................................................. 15 1.2.1. Trung với nước, trung với Đảng, hiếu với dân ............................................ 15 1.2.2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư ........................................................ 18 1.2.3. Đoàn kết; yêu thương nhau như anh em ruột thịt ........................................ 22 1.2.4. Tinh thần quốc tế trong sáng........................................................................ 24 1.2.5. Mưu trí, dũng cảm; kỷ luật tự giác, nghiêm minh ....................................... 25 1.3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò đạo đức và giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội ............................................................................... 29 1.3.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của đạo đức .................................. 29 1.3.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức ...................................... 33 Tiểu kết chƣơng 1 ................................................................................................. 36 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY .......................... 38 2.1. Khái quát về đội ngũ cán bộ Quân đội nhân dân Việt Nam .................... 38 2.2. Nội dung, con đƣờng và biện pháp GDĐĐ cho đội ngũ cán bộ QĐNDVN hiện nay .............................................................................................. 43 2.2.1. Về nội dung giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ QĐNDVN ................... 43 2.2.2. Về con đường và biện pháp cơ bản giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ QĐNDVN hiện nay................................................................................................ 44 2.3. Những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của công tác giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ Quân đội nhân dân Việt Nam ............................. 48 2.3.1. Những thành tựu của công tác GDĐĐ cho đội ngũ cán bộ QĐNDVN ....... 48 2.3.2. Những hạn chế, yếu kém của công tác GDĐĐ cho đội ngũ cán bộ QĐNDVN .............................................................................................................. 53 2.3.3. Nguyên nhân ................................................................................................ 55 Tiểu kết chƣơng 2 ................................................................................................. 60 CHƢƠNG 3: TÍNH TẤT YẾU, YÊU CẦU VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÔNG TÁC GDĐĐ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QĐNDVN HIỆN NAY THEO TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH .................................................................................................... 61 3.1. Giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội hiện nay theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh là một tất yếu, khách quan .......................................................... 61 3.2. Một số yêu cầu đối với giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội hiện nay theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ................................................................. 69 3.3. Một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lƣợng công tác GDĐĐ cho đội ngũ cán bộ quân đội hiện nay theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ................ 77 3.3.1. Giải pháp nâng cao nhận thức về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh cho đội ngũ cán bộ quân đội ......................................................................................... 77 3.3.2. Xây dựng môi trường lành mạnh để làm cơ sở xây dựng đạo đức Hồ Chí Minh cho đội ngũ cán bộ quân đội ........................................................................ 87 3.3.3. Đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh .............................. 90 3.3.4. Phát huy tốt vai trò của các tổ chức, các lực lượng để nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội theo tưởng tưởng Hồ Chí Minh .......................................................................................................... 99 3.3.5. Nâng cao tính tích cực, chủ động, tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của mỗi cán bộ quân đội ........................................................................................ 104 Tiểu kết chƣơng 3 ................................................................................................. 109 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 110 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................ 112 PHỤ LỤC MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đối với cách mạng Việt Nam Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định “cán bộ là cái gốc của mọi công việc” [45, tr.309], “Công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” [45, tr.313]. Cái tốt hay kém của người cán bộ ở đây bao gồm cả hai mặt đức và tài, trong đó Người xem đức là “gốc”, là thành tố quan trọng quyết định đến chất lượng hoàn thành nhiệm vụ của người cán bộ. Người nói: “Cũng như sông thì phải có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn, cây thì phải có gốc, cây không có gốc thì cây héo. Người cách mạng thì phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” [45, tr.292]. Chủ tịch Hồ Chí Minh, là người sáng lập, giáo dục, rèn luyện quân đội ta. Trong suốt cuộc đời vĩ đại của mình, Người luôn quan tâm, chăm lo, giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ quân đội, đặc biệt về phẩm chất đạo đức. Người dạy: “Một người cán bộ tốt phải có đạo đức cách mạng. Quân sự giỏi, song nếu không có đạo đức cách mạng thì khó thành công” [45, tr.259]. Vì vậy, Hồ Chí Minh đã dành nhiều công sức chăm lo lãnh đạo, giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội và chính những yêu cầu đạo đức và tấm gương, đạo đức của Người nay đã trở thành hệ chuẩn mực đạo đức cơ bản của con người Việt Nam mới nói chung và đội ngũ cán bộ quân đội nói riêng... Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng ta về vai trò của đạo đức trong nhân cách con người, Bộ Quốc phòng - Quân đội nhân dân Việt Nam thường xuyên chú trọng giáo dục đạo đức cho mỗi cán bộ, chiến sĩ. Coi giáo dục đạo đức cho quân nhân nói chung và cán bộ nói riêng, là cơ sở tạo nên sức mạnh chiến đấu của đơn vị của quân đội và sự phát triển nhân cách của quân nhân; giúp người quân nhân hòa nhập với xã hội, cộng đồng, tạo động lực tinh thần, góp phần thúc đẩy tính tích cực của quân nhân trong trong chấp hành pháp luật, kỷ luật và thực hiện nhiệm vụ theo chức trách. Do vậy, 70 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, của Quân ủy Trung ương, được nhân dân hết lòng yêu thương, nuôi dưỡng, đùm bọc, quân đội ta đã 1 không ngừng phát huy bản chất cách mạng tốt đẹp, xây đắp nên truyền thống vẻ vang của một quân đội anh hùng; là lực lượng chính trị tin cậy, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, xứng đáng với danh hiệu “Bộ đội Cụ Hồ”. Tuy nhiên, công tác giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ trong quân đội vẫn còn những hạn chế, khuyết điểm: nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục chưa thực sự phù hợp, ở một số đơn vị việc giáo dục và rèn luyện đạo đức chưa được quan tâm đúng mức, đôi khi còn bị buông lỏng, còn có biểu hiện tự phát, hình thức,... Bởi vậy, hiện tượng giảm sút về đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ quân đội đã gây ra các hậu quả tiêu cực làm ảnh hưởng đến chất lượng chính trị, đến bản chất và truyền thống cách mạng của quân đội ta, đã thực sự là trở ngại của công cuộc xây dựng quân đội trong thời kỳ mới. Trong bối cảnh hiện nay để góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ và sức mạnh chiến đấu của quân đội, thực tế tình hình trên đặt ra yêu cầu cấp thiết phải làm tốt công tác giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội. Từ đó, góp phần vào thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng quân đội ta theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại. Với lý do trên, tác giả chọn “Giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh” làm đề tài luận văn. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong những năm qua, vấn đề giáo dục đạo đức cách mạng trong cán bộ, đảng viên nói chung và thanh niên, cán bộ chủ trì trong quân đội nói riêng đã được nhiều nhà nghiên cứu khoa học trong và ngoài quân đội đề cập ở những khía cạnh và cấp độ khác nhau, có thể phân thành ba nhóm: 2.1. Các luận án Hà Huy Thông (1995), Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức của người cán bộ quân sự - lý luận và vận dụng, Luận án Tiến sĩ Khoa học triết học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Đây là một công trình rất công phu của tác giả Hà Huy Thông. Trong Luận án này, tác giả đã phân tích, khái quát, luận giải các quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của đạo đức đối với người cán bộ quân sự, về những 2 chuẩn mực đạo đức cơ bản, những yêu cầu đạo đức trong các mối quan hệ đặc trưng của người cán bộ quân sự; nêu lên thực trạng tình hình đạo đức của đội ngũ cán bộ quân sự và các giải pháp để xây dựng đạo đức Hồ Chí Minh cho đội ngũ cán bộ quân sự. Đặng Nam Điền (2004), Nâng cao đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam trong thời kỳ mới, Luận án Tiến sĩ lịch sử, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Trong Luận án này, tác giả đã làm rõ hơn những vấn đề lý luận chủ yếu về đạo đức và đạo đức cách mạng của người cán bộ chính trị trong quân đội; phân tích đánh giá đúng thực trạng đạo đức cách mạng và hoạt động nâng cao đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chính trị quân đội nhân dân việt Nam giai đoạn 1992-2002. Tác giả đã rất thành công trong việc đề xuất phương hướng, giải pháp để nâng cao đạo đức cách mạng của người cán bộ chính trị trong quân đội thời kỳ mới (đến năm 2010). Phạm Văn Vinh (2005), Nâng cao đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chủ trì ở đơn vị cơ sở binh chủng hợp thành Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, Luận văn Tiến sĩ lịch sử, Học viện Chính trị quân sự. Với đề tài này tác giả Phạm Văn Vinh đã làm rõ về đạo đức cách mạng và đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chủ trì ở đơn vị cơ sở Binh chủng hợp thành QĐNDN; tổng kết những kinh nghiệm nâng cao đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chủ trì ở đơn vị cơ sở Binh chủng hợp thành QĐNDN; dự báo xu hướng biến đổi các giá trị đạo đức cách mạng, xác định phương hướng, giải pháp để nâng cao đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ chủ trì ở đơn vị cơ sở Binh chủng hợp thành QĐNDN. 2.2. Các Sách chuyên khảo Viện Khoa học xã hội nhân văn quân sự (2004), Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của người cán bộ quân đội, Nxb Quân đội nhân dân, do các tác giả Đại tá TS Phạm Văn Nhuận (chủ biên), Đại tá TS Dương Văn Lượng, Thượng tá Th.S Nguyễn Đức Thắng, Đại úy Nguyễn Hùng Sơn biên soạn. Trong cuốn sách này các tác giả đã tập trung làm rõ nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của người cán bộ quân đội với những quan điểm cơ bản, những phẩm chất và 3 hình thức, biện pháp cơ bản nâng cao đạo đức cách mạng của người cán bộ quân đội. Phân tích toàn diện các yếu tố tác động, khẳng định tính cấp thiết nâng cao đạo đức cách mạng của người cán bộ quân đội hiện nay, trên cơ sở đó đề xuất phương hướng, nội dung nâng cao đạo đức cách mạng của người cán bộ quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. TS Đào Duy Quát (2004), Về giáo dục đạo đức cách mạng trong cán bộ đ ng viên hiện nay, Nxb Chính trị Quốc gia. Cuốn sách này là kết quả của Hội thảo khoa học do Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương chủ trì. Cuốn sách tập trung làm rõ: Một số vấn đề lý luận chung; thực trạng về đạo đức, lối sống và công tác giáo dục đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên; phương hướng, giải pháp và những kiến nghị về đổi mới công tác giáo dục đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên thời gian tới. Đây thực sự là những tư liệu quý, nhằm góp phần vào việc nâng cao chất lượng công tác xây dựng Đảng, nhất là nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên. Nguyễn Quang Phát (2006), Quan điểm tư tưởng Hồ Chí Minh về đức - tài trong xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội, Nxb Quân đội nhân dân. Cuốn sách là sự chuyển tải nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về đức, tài của người cán bộ cách mạng, đề xuất các nội dung, giải pháp nâng cao đạo đức, phát triển tài năng của đội ngũ cán bộ trong tình hình hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh; tập hợp những một số tác phẩm, bài viết, bài nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh Hồ Chí Minh bàn về đạo đức và rèn luyện đạo đức cách mạng và trích văn kiện Đảng Cộng sản Việt Nam về đạo đức cách mạng. Viện Khoa học xã hội nhân văn quân sự (2007), Chuẩn mực đạo đức quân nhân của Quân đội nhân dân Việt Nam, Nxb Quân đội nhân dân, do các tác giả Đại tá TS Phạm Văn Nhuận, Đại tá GS.TS Nguyễn Ngọc Phú biên soạn. Cuốn sách đưa đến bạn đọc một số kiến thức chung về đạo đức, chuẩn mực đạo đức quân nhân; quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về chuẩn mực nguyên tắc đạo đức và tư tưởng Hồ Chí Minh về chuẩn mực đạo đức quân nhân của quân đội ta; nội dung một số đặc điểm phát triển cùng với hệ giải pháp giáo dục, rèn luyện bộ đội theo chuẩn mực đạo đức quân nhân của quân đội ta trong giai đoạn mới. 4 Tổng cục Chính trị (2009), Giáo trình lý luận giáo dục quân nhân. Giáo trình lý luận giáo dục quân nhân là công trình khoa học của tập thể tác giả Khoa Sư phạm quân sự, Học viện Chính trị do Đại tá TS Nguyễn Văn Phán, Đại tá TS Mai Văn Hóa đồng chủ biên. Nội dung giáo trình bao gồm kiến thức lý thuyết và hướng dẫn ứng dụng lý thuyết đó trong thực tiễn, giúp người học phát triển tư duy lý luận và kỹ năng thực hành, góp phần hình thành, phát triển phẩm chất, nhân cách người quân nhân cách mạng, đáp ứng yêu cầu xây dựng và chiến đấu của quân đội thời kỳ mới. Giáo trình này dùng tài liệu học tập chính thức môn Giáo dục học quân sự trong các học viện, nhà trường quân đội, đồng thời là tài liệu tham khảo của cán bộ, sĩ quan với tư cách nhà giáo dục. Hồ Chí Minh (2010), Về đạo đức cách mạng, Nxb CTQG, Hà Nội, do tập thể tác giả PG.TS Lê Văn Yên, PGS.TS Vũ Quang Vinh, TS Nguyễn Duy Quang biên soạn. Cuốn sách tập hợp những một số tác phẩm và bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng, thực hành tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí chống bệnh quan liêu... Vũ Văn Phúc, Ngô Văn Thạo (2011), Những gi i pháp và điều kiện thực hiện phòng chống suy thoái tư tưởng, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đ ng viên. Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách được biên soạn bởi một tập thể các nhà nghiên cứu, lãnh đạo, quản lý dày dạn kinh nghiệm, do PGS.TS. Vũ Văn Phúc và PGS.TS. Ngô Văn Thạo đồng chủ biên, cuốn sách làm sáng rõ cơ sở lý luận của việc phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, nêu kinh nghiệm thực tiễn giải quyết vấn đề này của một số nước trên thế giới; làm rõ thực trạng, nguyên nhân của công tác phòng, chống; dự báo những tác động của tình hình quốc tế và trong nước đến tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên cũng như dự báo xu hướng diễn biến của tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong những năm tới; trên cơ sở đó, đề xuất các mục tiêu, giải pháp mang tính toàn diện, đồng bộ, khả thi và điều kiện cần thiết để thực hiện hiệu quả cuộc đấu tranh khó khăn, lâu dài này. Những giải pháp được các tác giả đưa ra là những nhóm giải pháp trong các lĩnh vực, công tác khác nhau, như: giải pháp trong 5 công tác xây dựng Đảng, giải pháp trong lĩnh vực quản lý nhà nước, giải pháp nhằm phát huy vai trò của nhân dân và xã hội, giải pháp nhằm hạn chế tác động từ bên ngoài đến tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên. 2.3 Các bài báo đăng trên các tạp chí - Nguyễn Văn Phúc (1999), Về một số gi i pháp xây dựng nhân cách đạo đức hiện nay, Tạp chí Triết học, số 04, Tr. 5-7 Bài viết đề cập tới vấn đề xây dựng nhân cách đạo đức, trước hết cần tính đến những nhân tố cơ bản quy định sự hình thành và phát triển nhân cách đạo đức, từ đó rút ra những giải pháp khả thi: Nhân tố quyết định nhân cách đạo đức ở tầng sâu nhất là cơ sở lợi ích. Sự phát triển nhân cách đạo đức, xét đến cùng, phải thể hiện trong những hành vi đạo đức thực tế. Giáo dục và giáo dục đạo đức là một trong những phương thức, giải pháp quan trọng nhất, trực tiếp quyết định sự hình thành, phát triển nhân cách đạo đức - Hoàng Trung (2000), Vì sao Hồ Chí Minh lại đặc biệt chú trọng đến vấn đề đạo đức, Tạp chí Triết học, số 04, Tr. 19-21 Trong bài viết này tác giả đề cập đến một số nguyên nhân Hồ Chí Minh quan tâm đến vấn đề đạo đức. Tác giả khẳng định rằng Hồ Chí Minh thường xuyên dành cho việc xây dựng rèn luyện đạo đức cách mạng - vị trí ưu tiên hàng đầu và bản thân Người là tấm gương sáng nổi bật về đạo đức cách mạng - Lê Văn Quang (2001), Đạo đức và văn minh - hành trang của Đ ng ta bước vào thế kỷ XXI, Tạp chí Triết học, số 05, Tr. 12-15 Đạo đức và văn minh vừa là các thuộc tính cơ bản nhất của Đảng, vừa là nội lực làm cho Đảng ngày càng vững mạnh. Bài viết nhấn mạnh đến hai vấn đề cơ bản sau: Từng cán bộ, đảng viên, đặc biệt là những người có chức, có quyền phải trau dồi đạo đức của người cộng sản. Toàn đảng nỗ lực phấn đấu nâng cao năng lực trí tuệ để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của một Đảng văn minh. - Vũ Khiêu (2003), Sự suy thoái về đạo đức và gi i pháp của chúng ta, Tạp chí Tâm lý học, số 9, tr. 9-14 6 Bài viết đưa ra giải pháp từ phía gia đình nhằm giảm sự suy thoái về đạo đức trong xã hội hiện nay - Vũ Duy Yên (2008), Nhận thức của công chức nhà nước về đạo đức và chuẩn giá trị xã hội hiện nay, Tạp chí Tâm lý học, số 6, tr. 23-26 - Trần Thông (11/5/2011), Nâng cao hiệu qu công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho cán bộ, đ ng viên từ chi bộ, http://www.xaydungdang.org.vn. - Đặng Nam Điền (19/06/2011), Quan tâm giáo dục đạo đức, lối sống cho bộ đội, http://www.qdnd.vn - Hoàng Chí Bảo (19/02/2012), Chống suy thoái - vấn đề trọng tâm, xuyên suốt, cấp bách nhất, http://www.qdnd.vn - Nguyễn Đức Thắng (10/10/2012), Góp phần nhận diện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, http://www.tapchicongsan.org.vn - Kim Oanh (25/02/2013), giáo dục đạo đức lối sống trong gia đình, http://baothanhhoa.vn - Nguyễn Thanh Hải (30/6/2013), Phòng chống suy thoái đạo đức trong cán bộ, đ ng viên theo Tư tưởng Hồ Chí Minh, http://www.xaydungdang.org.vn - Nguyễn Văn Vinh (8/7/2013), Bồi dưỡng và rèn luyện nghĩa vụ đạo đức quân nhân cho sĩ quan trẻ, http://www.xaydungdang.org.vn... Trên đây là những thành tựu rất quan trọng mà các nhà khoa học đã đạt được trong lĩnh vực nghiên cứu về việc bồi dưỡng, phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên và quân nhân quân đội nhân dân Việt Nam. Những thành tựu này là cơ sở quan trọng để tác giả tiếp tục nghiên cứu và lấy đó làm những gợi ý quan trọng cho quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài của mình. 2.4. Đánh giá tổng quan về các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận văn Nhìn tổng quan lại, đề tài về đạo đức cách mạng, giáo dục đạo đức cách mạng trong cán bộ, đảng viên nói chung và cán bộ trong quân đội nói riêng đã có rất nhiều công trình, cuốn sách, bài báo được công bố rộng rãi. Có thể khẳng định, các 7 tác giả đã đạt được nhiều thành tựu rất đáng ghi nhận, nhiều gợi mở suy nghĩ mới mẻ đã xuất hiện và nhiều giải pháp sâu sắc đã được đề xuất thời gian qua … Mặc dù vậy, vẫn còn nhiều vấn đề chưa được nghiên cứu, hoặc chưa được nghiên cứu một cách cụ thể, thấu đáo nhằm kịp thời đáp ứng những yêu cầu cấp bách đang đặt ra của thực tiễn đời sống. Chẳng hạn đề tài: Giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh tiếp cận dưới góc độ chính trị học cho đến nay chưa có công trình nào được công bố. Chính vì lẽ đó, phù hợp với nhu cầu và nhiệm vụ công tác, tác giả chọn đề tài này làm đề tài nghiên cứu của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích: Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng giáo dục đạo đức trong Quân đội nhân dân Việt Nam, luận văn đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh * Nhiệm vụ nghiên cứu: - Làm rõ một số vấn đề lý luận về đạo đức, vai trò của đạo đức và giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ trong quân đội. - Đánh giá đúng thực trạng công tác giáo dục đạo đức trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu * Đối tƣợng nghiên cứu: Giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội nhân dân Việt Nam theo tư tưởng Hồ Chí Minh. * Phạm vi nghiên cứu: - Luận văn chỉ giới hạn nghiên cứu ở một số đơn vị miền Đông Nam bộ - Thời gian: Thời kỳ 1986 - 2012 8 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu * Cơ sở lý luận của đề tài: Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Quân đội nhân dân Việt Nam về đạo đức và giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội trong giai đoạn hiện nay. * Phƣơng pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu chính: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử với các phương pháp cụ thể là: logic và lịch sử; phân tích và tổng hợp; trừu tượng và cụ thể; đồng thời, còn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu phối hợp của Chính trị học, Xã hội học, Văn hóa học, Sử học… 6. Đóng góp của luận văn - Luận văn góp phần làm rõ một vấn đề về lý luận về đạo đức, giáo dục đạo đức và giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ trong Quân đội nhân dân Việt Nam. - Làm rõ thực trạng công tác giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ trong Quân đội nhân dân Việt Nam thông qua nghiên cứu, khảo sát một số đơn vị quân đội ở miền Đông Nam bộ. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho đội ngũ cán bộ trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Tác giả hy vọng những luận chứng của mình về mặt lý luận và những giải pháp đề xuất có thể vận dụng vào thực tiễn công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức để không ngừng nâng cao phẩm chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Đồng thời, luận văn này có thể làm tài liệu tham khảo để nghiên cứu, giảng dạy về giáo dục học quân sự trong các học viện, nhà trường quân đội. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn được kết cấu thành 3 chương 9 tiết. 9 CHƢƠNG 1 TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC VÀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM 1.1. Khái niệm về đạo đức Với tư cách là một bộ phận của tri thức triết học, những tư tưởng đạo đức đã xuất hiện rất sớm trong triết học Trung Quốc, Ấn Độ, Hy Lạp cổ đại. Thuật ngữ “đạo đức” theo tiếng Latinh là mos (moris) - lề thói (moralis nghĩa là liên quan với lề thói, đạo nghĩa. Còn luân lý được xem như đồng nghĩa với đạo đức, có gốc tiếng Hy Lạp là ethicos - lề thói, tập tục. Ở phương Đông, các học thuyết về đạo đức của người Trung Quốc cổ đại xuất hiện sớm, được biểu hiện trong quan niệm về đạo và đức của họ. Đạo có nghĩa là con đường, đường đi, đường sống của con người trong xã hội. Đạo đức, lối sống theo Từ điển Tiếng Việt, có thể hiểu tổng quát: là những chuẩn mực, nguyên tắc được xã hội thừa nhận, quy định hành vi, quan hệ của con người đối với sự nghiệp, đối với nhau và đối với xã hội, là sản phẩm quan hệ giữa con người với con người, giữa cá nhân với tập thể, với cộng đồng xã hội. Trong quá trình phát triển của đạo đức học, hiện nay có thể hiểu đạo đức một cách khái quát như sau: Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, là tổng hợp những quy tắc, nguyên tắc, chuẩn mực xã hội, nhờ nó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích của con người và tiến bộ xã hội trong quan hệ giữa con người với con người, giữa cá nhân và xã hội. Đạo đức là một phạm trù thuộc hình thái ý thức xã hội, ý thức đạo đức phản ánh tồn tại xã hội và đời sống đạo đức xã hội. Theo đó, chế độ kinh tế - xã hội và các quan hệ kinh tế - xã hội khách quan là nguồn gốc của những quan điểm đạo đức, nói cách khác, với tính cách là một hình thái ý thức xã hội, đạo đức phản ánh tồn tại xã hội và do tồn tại xã hội quyết định. Chức năng cơ bản nhất của đạo đức là điều chỉnh hành vi của con người bằng chuẩn mực và quy tắc theo yêu cầu của xã hội, nhằm đảm bảo lợi ích chung 10 của xã hội hay lợi ích cơ bản của giai cấp đề ra chuẩn mực và quy tắc đạo đức. Chuẩn mực đạo đức là một loại chuẩn mực xã hội. Đó là quy tắc hành vi của con người trong quan hệ với người khác, trong đời sống xã hội. Căn cứ vào những chuẩn mực ấy, người ta đánh giá hành vi của mỗi người theo các quan niệm về thiện và ác, về cái không được làm (vô đạo đức) và cái nghĩa vụ phải làm. Đời sống xã hội có nhiều phương thức điều chỉnh hành vi con người, song điều chỉnh của đạo đức luôn mang tính tự giác của cá nhân, từ sự thôi thúc, thức tỉnh của lương tâm và bằng dư luận xã hội. Đây chính là một trong những đặc trưng cơ bản của đạo đức. Trong xã hội có giai cấp, đạo đức có tính giai cấp sâu sắc. Đạo đức giai cấp phản ánh và bảo vệ địa vị, lợi ích của từng giai cấp. Ph. Ăngghen chỉ rõ: “Và vì cho tới nay xã hội đã vận động trong những sự đối lập giai cấp, cho nên đạo đức luôn luôn là đạo đức của giai cấp, hoặc nó biện hộ cho sự thống trị và vì lợi ích của giai cấp thống trị, hoặc khi giai cấp bị trị đã trở lên khá mạnh thì nó tiêu biểu cho sự nổi dậy chống lại sự thống trị nói trên và tiêu biểu cho lợi ích tương lai của những người bị áp bức” [20, tr.199,200]. Sự tác động của ý thức xã hội, trong đó đạo đức là một bộ phận quan trọng thúc đẩy sự vận động của xã hội theo hai khuynh hướng hoặc kìm hãm hoặc thúc đẩy sự phát triển và tiến bộ xã hội. Một xã hội có bản chất tốt đẹp là cơ sở để tạo ra một nền đạo đức tiên tiến. Đồng thời nền đạo đức tiên tiến góp phần thúc đẩy xã hội phát triển. Ngược lại, một xã hội do giai cấp lỗi thời, lạc hậu thống trị sẽ gây ra sự suy đồi, làm băng hoại giá trị đạo đức xã hội và khi đó đạo đức của giai cấp thống trị sẽ kìm hãm sự vận động, phát triển của xã hội. Như vậy, một hình thái kinh tế - xã hội lỗi thời, lạc hậu, đòi hỏi phải được thay thế bởi hình thái kinh tế xã hội tiến bộ hơn, đạo đức tiên tiến cũng xuất hiện, phát triển ngay trong hình thái kinh tế - xã hội lỗi thời, lạc hậu đó; nó đối lập với đạo đức của giai cấp thống trị lạc hậu, thúc đẩy cuộc đấu tranh để ra đời hình thái kinh tế - xã hội tiến bộ hơn. Lịch sử tư tưởng của nhân loại đã để lại không ít quan niệm về đạo đức, nhưng nó bị chi phối bởi thế giới quan và lợi ích của giai cấp thống trị. Những học thuyết đạo đức trước C.Mác, về cơ bản được xây dựng trên cơ sở đạo đức tôn giáo 11 hoặc đạo đức duy tâm, siêu hình. Khi bàn về đạo đức tôn giáo, V.I.Lênin đã chỉ ra rằng: Đối với những ai suốt đời vẫn lao động và sống trong cảnh thiếu thốn, tôn giáo dạy họ phải sống theo tinh thần cam chịu và nhẫn nhục trong cuộc sống dưới trần gian, bằng cách làm cho họ hy vọng sẽ được đền đáp khi lên thiên đường. Còn đối với những kẻ sống bằng lao động của người khác, tôn giáo dạy họ hãy làm điều thiện ở thế gian, biện hộ một cách rất rẻ tiền cho toàn bộ cuộc đời bóc lột của chúng, và bán rẻ cho chúng những tấm thẻ để lên thiên đường của những người hạnh phúc [97, tr.170]. V.I.Lênin cũng phê phán mọi thứ đạo đức duy tâm, siêu hình khác, Ông coi đó là thứ đạo đức phản động theo nghĩa là không còn khả năng phản ánh xu thế của tiến bộ xã hội mà trái lại, cản trở sự phát triển lịch sử, đi ngược lại lợi ích của nhân loại tiến bộ. "Tất cả những thứ đạo đức, xuất phát từ những quan niệm ở ngoài nhân loại, ở ngoài các giai cấp, chúng ta đều bác bỏ. Chúng ta nói rằng đấy chỉ là lừa bịp, dối trá, nhồi sọ công nhân và nông dân để mưu lợi ích riêng cho bọn địa chủ và bọn tư bản" [99, tr.367]. Trong điều kiện lịch sử mới V.I.Lênin đã bảo vệ, bổ sung, phát triển và hoàn thiện đạo đức học mácxít, nâng nó lên tầm cao mới, thiết thực phục vụ sự nghiệp xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc XHCN. V.I.Lênin đã xây dựng một kiểu đạo đức mới, đạo đức của giai cấp công nhân và khẳng định “Chúng ta nói rằng, đạo đức của chúng ta là hoàn toàn phụ thuộc vào lợi ích của cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản. Đạo đức của chúng ta là những lợi ích của cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản mà ra” “Cuộc đấu tranh giai cấp còn tiếp tục và nhiệm vụ của chúng ta là làm cho tất cả mọi lợi ích phụ thuộc vào cuộc đấu tranh này. Và đạo đức cộng sản của chúng ta phải phục tùng cuộc đấu tranh này. Chúng ta nói rằng, đạo đức đó là những gì góp phần phát huy xã hội của bọn bóc lột và góp phần đoàn kết tất cả những người lao động chung quanh giai cấp vô sản đang sáng tạo ra xã hội mới, của những người cộng sản” [99, tr.369]. Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại của Đảng và dân tộc ta. Người đã hiến dâng trọn vẹn cuộc đời mình cho độc lập, tự do của Tổ quốc, ấm no, hạnh phúc của nhân dân, là tấm gương suốt đời phấn đấu cho lý tưởng cộng sản, vì sự nghiệp giải 12 phóng giai cấp, giải phóng con người, giải phóng dân tộc. Công đức lớn lao của Người là để lại cho Đảng ta, dân tộc ta một di sản văn hóa tinh thần vô cùng quý giá. Trong đó, những tư tưởng về đạo đức có giá trị bền vững và sức mạnh diệu kỳ. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh bắt nguồn từ truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam đã được hình thành, phát triển trong suốt quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước; là sự vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng đạo đức cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin. Đó là sự tiếp thu có chọn lọc và phát triển những tinh hoa văn hóa, đạo đức của nhân loại, cả phương Đông và phương Tây, mà Người đã tiếp thu được trong quá trình hoạt động cách mạng. Đạo đức theo tư tưởng Hồ Chí Minh là đạo đức hoàn toàn mới về chất, đó là đạo đức của những con người được tự do, được giải phóng, khơi dậy những giá trị cao đẹp của con người, hướng con người tới “chân”, “thiện”, “mỹ”. Hồ Chí Minh, chỉ rõ đạo đức cách mạng, không phải là đạo đức thủ cựu “Nó là đạo đức mới, đạo đức vĩ đại, nó không phải vì danh vọng của cá nhân mà vì lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người” [45, tr.292]. Đạo đức cách mạng hoàn toàn đối lập với đạo đức phong kiến, tư sản. So sánh bản chất, mục đích đạo đức cũ do giai cấp bóc lột đặt ra với đạo đức mới, đạo đức cách mạng, Hồ Chí Minh khái quát: “Đạo đức cũ như người đầu ngược xuống đất chân chổng lên trời. Đạo đức mới như người hai chân đứng vững được dưới đất, đầu ngẩng lên trời” [47, tr.220]. Đạo đức cách mạng, bắt nguồn từ bản chất cách mạng và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân được thể hiện trong cuộc đấu tranh xoá bỏ giai cấp bóc lột, chế độ bóc lột, xây dựng chế độ XHCN, xã hội tự do, bình đẳng, bác ái. Đạo đức cách mạng, là sự thống nhất giữa đạo đức và chính trị nhằm giải phóng con người, giải phóng giai cấp, giải phóng nhân loại. Đạo đức cách mạng, còn bắt nguồn từ bản chất ưu việt của chế độ XHCN, một chế độ xã hội mới, tiến bộ, trong đó con người được tự do, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ. Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá cao vai trò của đạo đức cách mạng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển chế độ mới - chế độ XHCN. Sự nghiệp đó rất vẻ vang nhưng cũng rất nặng nề, đầy khó khăn gian khổ, đòi hỏi phải có những người 13
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan