Tài liệu Giáo án vật lý lớp 10 cơ bản

Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n PHAÀN I : CÔ HOÏC -----------------------------------------------------------------------------------------Chöông I. ÑOÄNG HOÏC CHAÁT ÑIEÅM Tieát 1 : CHUYEÅN ÑOÄNG CÔ I. MUÏC TIEÂU 1. Kieán thöùc : - Naém ñöôïc khaùi nieäm veà: Chaát ñieåm, chuyeån ñoäng cô, quyõ ñaïo cuûa chuyeån ñoäng. - Neâu ñöôïc ví duï cuï theå veà: Chaát ñieåm, chuyeån ñoäng, vaät moác, moác thôøi gian. - Phaân bieät ñöôïc heä toaï ñoä vaø heä qui chieáu, thôøi ñieåm vaø thôøi gian. 2. Kyõ naêng : - Xaùc ñònh ñöôïc vò trí cuûa moät ñieåm treân moät quyõ ñaïo cong hoaëc thaúng. - Laøm caùc baøi toaùn veà heä qui chieáu, ñoåi moác thôøi gian. II. CHUAÅN BÒ - Moät soá ví duï thöïc teá veà caùch xaùc ñònh vò trí cuûa moät ñieåm naøo ñoù. - Moät soá baøi toaùn veà ñoåi moác thôøi gian. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoaït ñoäng1 (15 phuùt): Tìm hieåu khaùi nieäm chuyeån ñoäng cô, chaát ñieåm. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn I. Chuyeån ñoäng cô – Chaát ñieåm 1. Chuyeån ñoäng cô Nhaéc laïi kieán thöùc cuõ veà Chuyeån ñoäng cuûa moät vaät laø söï Ñaët caâu hoûi giuùp hs oân laïi kieán chuyeån ñoäng cô hoïc, vaät laøm thay ñoåi vò trí cuûa vaät ñoù so vôùi thöùc veà chuyeån ñoäng cô hoïc. caùc vaät khaùc theo thôøi gian. Gôïi yù caùch nhaän bieát moät vaät moác. chuyeån ñoäng. 2. Chaát ñieåm Nhöõng vaät coù kích thöôùc raát nhoû Neâu vaø phaân tích k/n chaát ñieåm. Ghi nhaän khaùi nieäm chaát ñieåm. so vôùi ñoä daøi ñöôøng ñi (hoaëc vôùi Yeâu caàu traû lôøi C1. Traû lôøi C1. nhöõng khoaûng caùch maø ta ñeà caäp ñeán), ñöôïc coi laø chaát ñieåm. Khi moät vaät ñöôïc coi laø chaát ñieåm thì khoái löôïng cuûa vaät coi nhö taäp trung taïi chaát ñieåm ñoù. 3. Quyõ ñaïo Quyõ ñaïo cuûa chuyeån ñoäng laø Giôùi thieäu khaùi nieäm quyõ ñaïo. Ghi nhaän caùc khaùi nieäm ñöôøng maø chaát ñieåm chuyeån Yeâu caàu hs laáy ví duï Laáy ví duï veà caùc daïng quyõ ñaïo ñoäng vaïch ra trong khoâng gian. trong thöïc teá. Hoaït ñoäng2 (10 phuùt) : Tìm hieåu caùch xaùc ñònh vò trí cuûa vaät trong khoâng gian. Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Noäi dung cô baûn II. Caùch xaùc ñònh vò trí cuûa vaät trong khoâng gian. 1. Vaät laøm moác vaø thöôùc ño Quan saùt hình 1.1 vaø chæ ra vaät Ñeå xaùc ñònh chính xaùc vò trí cuûa Yeâu caàu chæ ra vaät laøm moác laøm moác. trong hình 1.1 vaät ta choïn moät vaät laøm moác vaø Ghi nhaä n caù c h xaù c ñònh vò trí Neâu vaø phaân tích caùch xaùc ñònh moät chieàu döông treân quyõ ñaïo roài cuûa vaät treân quyõ ñaïo. vò trí cuûa vaät treân quyõ ñaïo. duøng thöôùc ño chieàu daøi ñoaïn Traû lôøi C2. Yeâu caàu traû lôøi C2. ñöôøng töø vaät laøm moác ñeán vaät. 2. Heä toaï ñoä a) Heä toaï ñoä 1 truïc (söû duïng khi vaät chuyeån ñoäng treân moät ñöôøng thaúng) Giôùi thieäu heä toaï ñoä 1 truïc (gaén Ghi nhaän heä toaï ñoä 1 truïc. vôùi moät ví duï thöïc teá. Yeâu caàu xaùc ñònh daáu cuûa x. Giôùi thieäu heä toaï ñoä 2 truïc (gaén vôùi ví duï thöïc teá). Yeâu caàu traû lôøi C3. Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Xaùc ñònh daáu cuûa x. Ghi nhaän heä toaï ñoä 2 truïc. Traû lôøi C3 Toaï ñoä cuûa vaät ôû vò trí M : OM x= b) Heä toaï ñoä 2 truïc (söû duïng khi vaät chuyeån ñoäng treân moät ñöôøng cong trong moät maët phaúng) Toaï ñoä cuûa vaät ôû vò trí M : OM x x= OM y y= Hoaït ñoäng 3 (10 phuùt) : Tìm hieâu caùch xaùc ñònh thôøi gian trong chuyeån ñoäng. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn III. Caùch xaùc ñònh thôøi gian trong chuyeån ñoäng . 1. Moác thôøi gian vaø ñoàng hoà. Ghi nhaän caùch choïn moác thôøi Ñeå xaùc ñònh töøng thôøi ñieåm öùng Gôùi thieäu söï caàn thieát vaø caùch choïn moác thôøi gian khi khaûo saùt gian. vôùi töøng vò trí cuûa vaät chuyeån chuyeån ñoäng . ñoäng ta phaûi choïn moác thôøi gian vaø ño thôøi gian troâi ñi keå töø moác thôøi gian baèng moät chieác ñoàng hoà. Döïa vaøo baûng 1.1 höôùng daãn hs 2. Thôøi ñieåm vaø thôøi gian. Phaân bieät ñöôïc thôøi ñieåm vaø Vaät chuyeån ñoäng ñeán töøng vò trí caùch phaân bieät thôøi ñieåm vaø khoaûng thôøi gian. khoaûng thôøi gian. treân quyõ ñaïo vaøo nhöõng thôøi Yeâu caàu traû lôøi C4. ñieåm nhaát ñònh coøn vaät ñi töø vò trí Traû lôøi C4. naøy ñeán vò trí khaùc trong nhöõng Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Hoaït ñoäng 4 (5 phuùt) : Xaùc ñònh heä qui chieáu Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn IV. Heä qui chieáu. Ghi nhaän khaùi nieäm heä qui Moät heä qui chieáu goàm : Giôùi thieäu heä qui chieáu chieáu. + Moät vaät laøm moác, moät heä toaï ñoä gaén vôùi vaät laøm moác. + Moät moác thôøi gian vaø moät ñoàng hoà Hoaït ñoäng 5 (5 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Yeâu caàu hs traû lôøi caùc caâu hoûi 1, 4 trang11 sgk Traû lôøi caùc caâu hoûi 1, 4. Yeâu caàu soaïn caùc caâu hoûi 2, 3 vaø caùc baøi taäp Veà nhaø soaïn caùc caâu hoûi vaø baøi taäp coøn laïi. trang 11 Yeâu caàu oân laïi caùc coâng thöùc tính vaän toác vaø ñöôøng ñi IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY ............................................................................................................................................................................... . Tieát 2 : CHUYEÅN ÑOÄNG THAÚNG ÑEÀU I. MUÏC TIEÂU 1. Kieán thöùc : Nêu được định nghĩa của chuyển động thẳng đều .Viết được công thức tính quãng đường đi và dạng phương trình chuyển động của chuyển động thẳng đều. 2. Kyõ naêng : - Vận dụng được công thức tính đường đi và phương trình chuyển động để giải các bài tập về chuyển động thẳng đều. - Vẽ được đồ thị tọa độ - thời gian của chuyển động thẳng đều. - Thu thập thông tin từ đồ thị như : Xác định được vị trí và thời điểm xuất phát, vị trí và thời điểm gặp nhau , thờigian chuyển động… - Nhận biết được một chuyển động thẳng đều trong thực tế . II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Đọc phần tương ứng trong SGK Vật lý 8 để xem ở THCS đã được học những gì. - Chuẩn bị một số bài tập về chuyển động thẳng đều có đồ thị tọa độ khác nhau (kể cả đồ thị tọa độ - thời gian lúc vật dừng lại). - Chuẩn bị một bình chia độ đựng dầu ăn , một cốc nước nhỏ , tăm , đồng hồ đeo tay. Hoïc sinh : Ôn lại các kiến thứcvề chuyển động thẳng đều đã học ở lớp 8 và tọa độ , hệ quy chiếu. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Hoạt động 1 (5 phút): Kiểm tra bài cũ : Neâu caùch xaùc ñònh vò trí cuûa moät oâtoâ treân ñöôøng quoác loä. Hoạt dộng 2 (5 phút) : Tạo tình huống học tập. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Gọi 2 Hs lên quan sát TN giáo viên làm. Quan sát sự chuyển động của giọt nước nhỏ Đặt câu hỏi:chuyển động thẳng đều (CĐTĐ) là gì? trong dầu. Làm thế nào để kiểm tra xem chuyển động của giọt Trả lời câu hỏi, các hs còn lại theo dõi để nắm nước có phải là CĐTĐ không ? bắt tình huống. Dẫn vào bài mới : Muốn trả lời chính xác, trước hết ta phải biết thế nào là chuyển động thẳng đều ? Nó có đặc điểm gì ? Hoạt dộng 3 (14 phút ) : Tìm hiểu khái niệm tốc độ trung bình, chuyển động thẳng đều và công thức tính đường đi của chuyển động thẳng đều. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Yeâu caàu hs xaùc ñònh s, t vaø tính vtb Yeâu caàu traû lôøi C1. Giôùi thieäu khaùi nieäm chuyeån ñoäng thaúng ñeàu. Yeâu caàu xaùc ñònh ñöôøng ñi trong chuyeån ñoäng thaúng ñeàu khi bieát vaän toác. Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn I. Chuyeån ñoäng thaúng ñeàu Xaùc ñònh quaõng ñöôøng ñi s vaø 1. Toác ñoä trung bình. s khoaûng thôøi gian t ñeå ñi heát vtb  t – x1 ; t = t 2 – quaûng ñöôøng ñoù. Vôùi : s = x2 Tính vaän toác trung bình. t1 2. Chuyeån ñoäng thaúng ñeàu. Traû lôøi C1. Chuyeån ñoäng thaúng ñeàu laø chuyeån ñoäng coù quyõ ñaïo laø ñöôøng Ghi nhaân khaùi nieäm chuyeån thaúng vaø coù toác ñoä trung bình nhö ñoäng thaúng ñeàu. nhau treân moïi quaõng ñöôøng. 3. Quaõng ñöôøng ñi trong chuyeån ñoäng thaúng ñeàu. s = vtbt = vt Laäp coâng thöùc ñöôøng ñi. Trong chuyeån ñoäng thaúng ñeàu, quaõng ñöôøng ñi ñöôïc s tæ leä thuaän vôùi thôøi gian chuyeån ñoäng t. Hoaït ñoäng 4 (14 phuùt) : Xaùc ñònh phöông trình chuyeån ñoäng thaúng ñeàu vaø tìm hieåu ñoà thò toaï ñoä – thôøi gian. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn Laøm vieäc nhoùm xaây döïng Neâu vaø phaân tích baøi toaùn xaùc phöông trình chuyeån ñoäng. ñònh vò trí cuûa moât chaát ñieåm. Biªn so¹n: Lª Träng Duy II. Phöông trình chuyeån ñoäng vaø ñoà thò toaï ñoä – thôøi gian. 1. Phöông trình chuyeån ñoäng. x = xo + s = xo + vt 2. Ñoà thò toaï ñoä – thôøi gian cuûa chuyeån ñoäng thaúng ñeàu. a) Baûng t(h) 0 1 2 3 4 5 6 Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Laøm vieäc nhoùm ñeå veõ ñoà thò toaï x(km) 5 15 25 35 45 55 65 b) Ñoà thò ñoä – thôøi gian. Giôùi thieäu baøi toaùn. Yeâu caàu laäp baûng (x, t) vaø veõ ñoà thò. Nhaän xeùt daïng ñoà thò cuûa Cho hs thaûo luaän. chuyeån ñoäng thaúng ñeàu. Nhaän xeùt keát quaû töøng nhoùm. Hoạt động 5 ( 5 phút ) : Vận dụng – củng cố . Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân - Hướng dẫn hs viết phương trình chuyển động của 2 chất điểm trên cùng một hệ tọa độ và cùng 1 mốc thời gian. -Yêu cầu Hs xác định thời điểm và vị trí gặp nhau của 2 chất điểm đó. - Yêu cầu Hs giải bằng đồ thị . Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh - Nêu được 2 cách làm. + cho x1 = x2 , giải pt. + dựa vào đồ thị tọa độ-thời gian. Hoạt động 6 ( 2 phút ) : Giao nhiệm vụ về nhà. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Yêu cầu hs trả lời các câu hỏi từ 1 đến 5 và làm các bài tập 6,7,8,9 trong SGK. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Traû lôøi caùc caâu hoûi vaø laøm caùc baøi taäp. .......................................................................................................................................................................... Tiết 3 - 4 : CHUYEÅN ÑOÄNG THAÚNG BIEÁN ÑOÅI ÑEÀU I. MỤC TIÊU 1.Kiến thức : - Nắm được khái niệm vận tốc tức thời về mặt ý nghĩa của khái niệm , công thứctính,đơn vị đo. - Nêu được định nghĩa chuyển động thẳng biến đổi đều , chuyển động thẳng chậm dần đều , nhanh dần đều . - Nắm được khái niệm gia tốc về mặt ý nghĩa của khái niệm , công thức tính , đơn vị đo.Đặc điểm của gia tốc trong chuyển động thẳng nhanh dần đều . - Viết được phương trình vận tốc, vẽ được đồ thị vận tốc – thời gian trong chuyển động thẳng nhanh dần đều . - Viết được công thức tính quãng đường đi trong chuyển động thẳng nhanh dần đều ; mối quan hệ giữa gia tốc, vận tốc và quãng đường đi được ; phương trình chuyển động của chuyển động thẳng nhanh dần đều… - Nắm được đặc điểm của chuyển động thẳng chậm dần đều về gia tốc , vận tốc , quãng đường đi được và phương trình chuyển động . Nêu được ý nghĩa vật lí của các đại lượng trong công thức đó . 2.Kỹ năng - Bước đầu giải được bài toán đơn giản về chuyển động thẳng nhanh dần đều . Biết cách viết biểu thức vận tốc từ đồ thị vận tốc – thời gian và ngược lại . - Giải được bài toán đơn giản về chuyển động thẳng biến đổi đều . Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n II. CHUẨN BỊ Giáo viên : -Một máng nghiêng dài chừng 1m. - Một hòn bi đường kính khoảng 1cm , hoặc nhỏ hơn . - Một đồng hồ bấm dây ( hoặc đồng hồ hiện số ) . 2. Học sinh : - OÂn lại kiến thức về chuyển động thẳng đều . III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Tieát 1 : Hoạt động 1 (5 phút ): Kiểm tra bài cũ: Chuyển động thẳng đều là gì ? Viết công thức tính vận tốc, đường đi và phương trình chuyển động của chuyển động thẳng đều . Hoạt động 2 (15 phút ) : Tìm hiểu khái niệm vận tốc tức thời và chuyển động thẳng biến đổi đều. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Đặt câu hỏi tạo tình huống như Suy nghĩ để trả lời câu hỏi . Đọc sgk. sgk Nếu hss không trực tiếp trả lời Trả lời câu hỏi . câu hỏi, thì cho hs đọc sgk. s công thức : v Tại sao ta t phải xét quãng Ghi nhaän đường xe đi trong thời gian rất =. t ngắn . Viết công thức tính vận tốc : s v= Trả lời C1 . Yêu cầu hs t trả lời C1. Yêu cầu hs quan sát hình Quan sát, nhận xét và trả lời . 3.3 và trả lời câu hỏi : Nhận xét gì về vận tốc tức thời của 2 ô tô trong hình . Ghi nhaän khaùi nieäm Giới thiệu vectơ vận tốc tức Đọc sgk . thời. Yêu cầu hs đọc sgk về khái Đọc sgk . niệm vectơ vận tốc tức thời . Trả lời C2. Yêu cầu hs đọc sgk kết luận về Ghi nhận các đặc điểm của đặc điểm vectơ vận tốc tức thời . chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu Yêu cầu HS trả lời câu hỏi C2. Giới thiệu chuyeån ñoäng thaúng Ghi nhaän khaùi nieäm chuyeån bieán ñoåi ñeàu. ñoäng nhanh daàn ñeàu. Giới thiệu chuyeån ñoäng thaúng nhanh daàn ñeàu. Ghi nhaän khaùi nieäm chuyeån ñoäng chaäm daàn ñeàu. Giới thiệu chuyeån ñoäng thaúng chaäm daàn ñeàu. Lưu ý cho HS , vận tốc tức thời là vận tốc của vật tại một vị trí hoặc một thời điểm nào đó . Biªn so¹n: Lª Träng Duy Noäi dung cô baûn I. Vaän toâc töùc thôøi. Chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu. 1. Ñoä lôùn cuûa vaän toác töùc thôøi. Trong s khoaûng thôøi gian raát ngaén t t, keå töø luùc ôû M vaät dôøi ñöôïc moät ñoaïn ñöôøng s raát ngaén thì ñaïi löôïng : v = laø ñoä lôùn vaän toác töùc thôøi cuûa vaät taïi M. Ñôn vò vaän toác laø m/s 2. Veùc tô vaän toác töùc thôøi. Veùc tô vaän toác töùc thôøi cuûa moät vaät taïi moät ñieåm laø moät veùc tô coù goác taïi vaät chuyeån ñoäng, coù höôùng cuûa chuyeån ñoäng vaø coù ñoä daøi tæ leä vôùi ñoä lôùn cuûa vaän toác töùc thôøi theo moät tæ xích naøo ñoù. 3. Chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu Chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu laø chuyeån ñoäng thaúng trong ñoù vaän toác töùc thôøi hoaëc taêng daàn ñeàu hoaëc giaûm daàn ñeàu theo thôøi gian. Vaän toác töùc thôøi taêng daàn ñeàu theo thôøi gian goïi laø chuyeån ñoäng nhanh daàn ñeàu. Vaän toác töùc thôøi giaûm daàn ñeàu theo thôøi gian goïi laø chuyeån ñoäng chaäm daàn ñeàu. Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Hoạt động 3 (25 phút ) : Nghiên cöùu chuyển động thẳng nhanh dần đều. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Höôùng daãn hs xaây xöïng khaùi Xaùc ñònh ñoä bieán thieân vaän nieäm gia toác. toác, thôøi gian xaåy ra bieán thieân. Laäp tæ soá. Cho bieát yù nghóa. Neâu ñònh nghóa gia toác. Neâu ñôn vò gia toác. Giôùi thieäu veùc tô gia toác. Ghi nhaän khaùi nieäm veùc tô gia toác. Ñöa ra moät vaøi ví duï cho hs Xaùc ñònh phöông, chieàu cuûa xaùc ñònh phöông, chieàu cuûa veùc veùc tô gia toác trong töøng tröôøng tô gia toác. hôïp. Noäi dung cô baûn II. Chuyeån ñoäng thaúng nhanh daàn ñeàu. 1. Gia toác trong chuyeån ñoäng thaúng nhanh daàn ñeàu. a) Khaùi nieäm gia toác. v a= Vôùi : v = v t – vo ; t = t – to Gia toác cuûa chuyeån ñoäng laø ñaïi löôïng xaùc ñònh baèng thöông soá giöõa ñoä bieán thieân vaän toác v vaø khoaûng thôøi gian vaän toác bieán thieân t. Ñôn vò gia toác laø m/s2. b) Veùc tô gia toác. Vì vaän toác laø ñaïi löôïng veùc tô neân gia toác cuõng laø ñaïi löôïng veùc tô :    v  vo  v Veùc tô a  t  t  t o  gia toác cuûa chuyeån ñoäng thaúng nhanh daàn ñeàu cuøng phöông, cuøng chieàu vôùi veùc tô vaän toác. Höôùng daãn hs xaây döïng 2. Vaän toác cuûa chuyeån ñoäng phöông trình vaän toác. Töø bieåu thöùc gia toác suy ra thaúng nhanh daàn ñeàu. coâng thöùc tính vaän toác (laáy goác a) Coâng thöùc tính vaän toác. Giôùi thieäu ñoà thò vaän toác (H thôøi gian ôû thôøi ñieåm t ). v = vo + at o 3.5) b) Ñoà thò vaän toác – thôøi gian. Yeâu caàu traû lôøi C3. Ghi nhaän ñoà thò vaän toác. Traû lôøi C3. 3. Giôùi thieäu caùch xaây döïng coâng thöùc tính ñöôøng ñi. Yeâu caàu traû lôøi C4, C5. Ghi nhaän coâng thöùc ñöôøng ñi. Traû lôøi C4, C5. Tieát 2 : Biªn so¹n: Lª Träng Duy s = vot + at2 1 2 Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ : Neâu caùc ñaëc ñieåm cuûa veùc tô vaän toác trong chuyeån ñoäng thaúng. Hoaït ñoäng 2 (10 phuùt) : Tìm moái lieân heä giöõa a, v, s. Laäp phöông trình chuyeån ñoäng. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Noäi dung cô baûn 4. Coâng thöùc lieân heä giöõa a, v vaø s cuûa chuyeån ñoäng thaúng nhanh Höôùng daãn hs suy ra coâng thöùc Tìm coâng thöùc lieân heä giöõa v, s, daàn ñeàu. 3.4 töø caùc coâng thöùc 3.2 vaø 3.3. v2 – vo2 = 2as a. 5. Phöông trình chuyeån ñoäng Höôùng daãn hs tìm phöông trình cuûa chuyeån ñoäng thaúng nhanh chuyeån ñoäng. Laäp phöông trình chuyeån ñoäng. daàn ñeàu. Yeâu caàu traû lôøi C6. x = xo + vot + 1 at2 Traû lôøi C6. 2 Hoạt động 3 (20 phút ) : Nghiên cöùu chuyển động thẳng chaäm dần đều. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn II. Chuyeån ñoäng thaúng chaäm daàn ñeàu. 1. Gia toác cuûa chuyeån ñoäng thaúng chaäm daàn ñeàu. Yeâu caàu nhaéc laïi bieåu thöùc Neâu bieåu thöùc tính gia toác. a) Coâng thöùc tinh gia tính gia toác. a == v  vv o Yeâu caàu cho bieát söï khaùc nhau Neâu ñieåm khaùc nhau.  Neáu choïn t t chieàu cuûa cuûa gia toác trong CÑTNDÑ vaø caùc vaän toác laø chieàu CÑTCDÑ. döông thì v < vo. Gia toác a coù giaù trò aâm, nghóa laø ngöôïc daáu vôùi vaän toác. b) Veùc tô gia toác.   Giôùi thieäu veùc tô gia toác trong Ghi nhaän veùc tô gia toác trong Ta coù : v a  Vì veù c tô chuyeån ñoäng thaúng chaäm daàn chuyeån ñoäng thaúng chaäm daàn vvot cuøng höôùng nhöng ngaén hôn veùc tô ñeàu. ñeàu. neân ngöôïc chieàu vôùi caùc veùc tô vaø Veùc tô gia toác cuûa chuyeån ñoäng thaúng nhanh daàn ñeàu ngöôïc chieàu vôùi veùc tô vaän toác. 2. Vaän toác cuûa chuyeån ñoäng Yeâu caàu cho bieát söï khaùc nhau Neâu ñieåm khaùc nhau. thaúng chaäm daàn ñeàu. cuûa veùc tô gia toác trong a) Coâng thöùc tính vaän toác. CÑTNDÑ vaø CÑTCDÑ. v = vo + at Trong ñoù a ngöôïc daáu vôùi v. b) Ñoà thò vaän toác – thôøi gian. Yeâu caàu nhaéc laïi coâng thöùc Neâu coâng thöùc. vaän toác cuûa chuyeån ñoäng thaúng nhanh daàn ñeàu. 3. Giôùi thieäu ñoà thò vaän toác. Yeâu caàu neâu söï khaùc nhau cuûa Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Ghi nhaän ñoà thò vaän toác. Neâu söï khaùc nhau. Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n ñoà thò vaän toác cuûa chuyeån ñoäng nhanh daàn ñeàu vaø chaäm daàn ñeàu. Neâu coâng thöùc. Yeâu caàu nhaéc laïi coâng thöùc tính ñöôøng ñi cuûa chuyeån ñoäng nhanh daàn ñeàu. Löu yù daáu cuûa s vaø v Ghi nhaän daáu cuûa v vaø a. Ñöôøng ñi vaø phöông trình chuyeån ñoäng cuûa chuyeån ñoäng thaúng chaäm daàn ñeàu. a) Coâng thöùc tính ñöôøng ñi s = vot + at2 1 Trong ñoù a 2 ngöôïc daáu vôùi vo. b) Phöông trình chuyeån ñoäng x = xo + vot + 1 at2 Trong ñoù a 2 ngöôïc daáu vôùi vo. Neâu phöông trình chuyeån ñoäng. Yeâu caàu nhaéc laïi phöông trình cuûa chuyeån ñoäng nhanh daàn ñeàu. Hoạt động 4 (7 phút ) : Vận dụng – củng cố. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Yêu cầu HS trả lời câu hỏi : 1,2,10 Trong SGK Hoạt động 5 ( 3 phút ) : Höôùng daãn veà nhaø. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Yeâu caàu veà nhaø traû lôøi caùc caâu hoûi vaø giaûi caùc baøi taäp coøn laïi trang 22. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Trả lời câu hỏi Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Traû lôøi caùc caâu hoûi vaø giaûi caùc baøi taäp. Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Tieát 5 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kieán thöùc - Naém vöõng caùc khaùi nieäm chuyeån ñoäng bieán ñoåi, vaän toác töùc thôøi, gia toác. - Naém ñöôïc caùc ñaëc ñieåm cuûa veùc tô gia toác trong chuyeån ñoäng nhanh daàn ñeàu, chaäm daàn ñeàu. 2. Kyõ naêng - Traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi traéc nghieäm khaùch quan lieân quan ñeán chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu. - Giaûi ñöôïc caùc baøi taäp coù lieân quan ñeán chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem laïi caùc baøi taäp phaàn chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu trong sgk vaø sbt. - Chuaån bò theâm moät soá baøi taäp khaùc coù lieân quan. Hoïc sinh : - Xem laïi nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc trong phaàn chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu. - Giaûi caùc baøi taäp maø thaày coâ ñaõ cho veà nhaø. - Chuaån bò saün caùc caâu hoûi ñeå hoûi thaày coâ veà nhöõng vaán ñeà maø mình chöa naém vöõng. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoaït ñoäng1 (10 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø heä thoáng hoaù laïi nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc : + Phöông trình chuyeån ñoäng cuûa vaät chuyeån ñoäng thaúng ñeàu : x = xo + vt. + Ñaëc ñieåm cuûa veùc tô gia toác trong chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu : - Ñieåm ñaët : Ñaët treân vaät chuyeån ñoäng. - Phöông : Cuøng phöông chuyeån ñoäng (cuøng phöông vôùi phöông cuûa veùc tô vaän toác). - Chieàu : Cuøng chieàu chuyeån ñoäng (cuøng chieàu vôùi veùc tô vaän toác) neáu chuyeån ñoäng nhanh daàn ñeàu. Ngöôïc chieàu chuyeån ñoäng (ngöôïc chieàu vôùi veùc tô vaän toác) neáu chuyeån ñoäng chaäm daàn ñeàu. - Ñoä lôùn : Khoâng thay ñoåi trong quaù trình chuyeån ñoäng. + Caùc coâng thöùc trong chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu : v = vo + at ; s = vot + at2 ; v2 - vo2 = 2as ; x = 1 xo + vot + at2 Chuù yù : Chuyeån ñoäng nhanh daàn ñeàu : a 2 cuøng daáu vôùi v vaø vo. Chuyeån ñoäng chaäm daàn ñeàu a ngöôïc daáu vôùi v vaø vo. Hoaït ñoäng 2 (15 phuùt) : Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm : Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Yeâu caàu choïn D. Yeâu caàu choïn C. Yeâu caàu choïn D. Yeâu caàu choïn D. Yeâu caàu choïn D. Yeâu caàu choïn A. Yeâu caàu choïn D. Yeâu caàu choïn C. Yeâu caàu choïn D. Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Noäi dung cô baûn Caâu 5 trang 11 : D Caâu 6 trang 11 : C Caâu 7 trang 11 : D Caâu 6 trang 15 : D Caâu 7 trang 15 : D Caâu 8 trang 15 : A Caâu 9 trang 22 : D Caâu 10 trang 22 : C Caâu 11 trang 22 : D hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao Hoaït ñoäng 3 (20 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp : Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Xaùc ñònh goùc (rad) öùng vôùi moãi ñoä chia treân maët doàng hoà. Traû lôøi caâu hoûi. Giôùi thieäu ñoàng hoà vaø toác ñoä quay cuûa caùc kim ñoàng hoà. Yeâu caàu hs traû lôøi luùc 5h15 kim phuùt caùch kim giôø goùc (rad) ? Traû lôøi caâu hoûi. Yeâu caàu hs traû lôøi trong 1h kim phuùt chaïy nhanh hôn kim giôø goùc ? Sau thôøi gian ít nhaát bao Traû lôøi caâu hoûi. laâu kim phuùt ñuoåi kòp kim Ñoïc, toùm taét baøi toaùn. giôø ? Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc, Ñoåi ñôn vò caùc ñaïi löôïng ñaõ toùm taét baøi toaùn. cho trong baøi toaùn ra ñôn vò Höôùng daãn hs caùch ñoåi trong heä SI ñôn vò töø km/h ra m/s. Giaûi baøi toaùn. Yeâu caàu giaûi baøi toaùn. Goïi moät hoïc sinh leân baûng giaûi baøi toaùn. Theo gioûi, höôùng daãn. Yeâu caàu nhöõng hoïc sinh khaùc nhaän xeùt. Cho hs ñoïc, toùm taét baøi toaùn. Giaûi baøi toaùn, theo gioûi ñeå nhaän xeùt, ñaùnh giaù baøi giaûi cuûa baïn. Ñoïc, toùm taét baøi toaùn (ñoåi Biªn so¹n: Lª Träng Duy Noäi dung cô baûn Baøi 9 trang 11 Moãi ñoä chia treân maët ñoàng hoà (1h) öùng vôùi goùc 30O. Luùc 5h15 kim phuùt caùch kim giôø goùc (60O + 30O/4) = 67,5O Moãi giôø kim phuùt chaïy nhanh hôn kim giôø goùc 330O. Vaäy : Thôøi gian ít nhaát ñeå kim phuùt ñuoåi kòp kim giôø laø : (67,5O)/(330O) = 0,20454545(h) Baøi 12 trang 22 a) Gia toác cuûa ñoaøn taøu : a = = v  v o 11,1  0  t  to 60  0 b) Quaõng ñöôøng ñoaøn taøu ñi ñöôïc : s = vot + at2 = 1 .0,185.602 = 333(m) 2 c) Thôøi gian ñeå taøu vaän toác 60km/h : (t = = v 2  v1 16,7  11,1  30(s) a 0,185 Baøi 14 trang 22 a) Gia toác cuûa ñoaøn taøu : a = = v  v o 0  11,1  t  to 60  0 b) Quaõng ñöôøng ñoaøn taøu ñi ñöôïc : 1 s = vot + at2 = 11,1.120 + .(- 1 = 2 0,0925).1202 667(m) 2 Baøi 14 trang 22 Trêng THPT dl TriÖu S¬n Yeâu caàu tính gia toác. Yeâu caàu giaûi thích daáu “-“ Yeâu caàu tính thôøi gian. ñôn vò) Tính gia toác. Giaûi thích daáu cuûa a. Tính thôøi gian haõm phanh. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n a) Gia toác cuûa xe : a = = - v 2  v o2 0  100  2,5(m/s2) 2s 2.20 b) Thôøi gian haõm phanh : v  vo 0  10 t = = 4(s)  a  2,5 Tieát 6-7 : SÖÏ RÔI TÖÏ DO I. MUÏC TIEÂU 1. Kieán thöùc : Trình baøy, neâu ví duï vaø phaân tích ñöôïc khaùi nieäm veà söï rôi töï do. Phaùt bieåu ñöôïc ñònh luaät rôi töï do. Neâu ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm cuûa sök rôi töï do. 2. Kyõ naêng : - Giaûi ñöôïc moät soá baøi taäp ñôn giaûn veà söï rôi töï do. - Ñöa ra ñöôïc nhöõng yù kieán nhaän xeùt veà hieän töôïng xaûy ra trong caùc thí nghieäm veà söï rôi töï do. Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Nhöõng duïng cuï thí nghieäm trong baøi coù theå thöïc hieän ñöôïc. Hoïc sinh : OÂn baøi chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC (Tieát 1) Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt): Kieåm tra baøi cuõ: Neâu söï khaùc nhau cuûa chuyeån ñoäng thaúng vaø chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu. Neâu caùc ñaëc ñieåm cuûa veùc tô gia toác trong chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu. Hoạt dộng 2 (20 phút): Tìm hieåu söï rôi trong khoâng khí. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Tieán haønh caùc thí nghieäm 1, 2, 3, 4. Yeâu caàu hs quan saùt Yeâu caàu neâu döï ñoaùn keát quaû tröôùc moãi thí nghieäm vaø nhaän xeùt sau thí nghieäm. Keát luaän veà söï rôi cuûa caùc vaät trong khoâng khí. Nhaän xeùt sô boä veà söï rôi cuûa caùc vaät khaùc nhau trong khoâng khí. Kieåm nghieäm söï rôi cuûa caùc vaät trong khoâng khí : Cuøng khoái löôïng, khaùc hình daïng, cuøng hình daïng khaùc khoái löôïng, …. Ghi nhaän caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï rôi cuûa caùc vaät. Noäi dung cô baûn I. Söï rôi trong khoâng khí vaø söï rôi töï do. 1. Söï rôi cuûa caùc vaät trong khoâng khí. + Trong khoâng khí khoâng phaûi caùc vaät naëng nheï khaùc nhau thì rôi nhanh chaäm khaùc nhau. + Yeáu toá quyeát ñònh ñeán söï rôi nhanh chaäm cuûa caùc vaät trong khoâng khí laø löïc caûn khoâng khí leân vaät vaø troïng löïc taùc duïng leân vaät. Hoạt dộng 3 (20 phút ) : Tìm hieåu söï rôi trong chaân khoâng. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Moâ taû thí nghieäm oáng Niu-tôn vaø Döï ñoaùn söï rôi cuûa caùc vaät khi thí nghieäm cuûa Ga-li-leâ khoâng coù aûnh höôûng cuûa khoâng Ñaët caâu hoûi. khí. Nhaän xeùt caâu traû lôøi. Nhaän xeùt veà caùch loaïi boû aûnh höôûng cuûa khoâng khí trong thí Yeâu caàu traû lôøi C2 nghieäm cuûa Niutôn vaø Galileâ. Traû lôøi C2 (Tieát 2) Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ. Ghi laïi caùc coâng thöùc cuûa chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu. Biªn so¹n: Lª Träng Duy Noäi dung cô baûn 2. Söï rôi cuûa caùc vaät trong chaân khoâng (söï rôi töï do). + Neáu loaïi boû ñöôïc aûnh höôûng cuûa khoâng khí thì moïi vaät seõ rôi nhanh nhö nhau. Söï rôi cuûa caùc vaät trong tröôøng hôïp naøy goïi laø söï rôi töï do. + Söï rôi töï do laø söï rôi chæ döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc. Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Haõy cho bieát söï rôi cuûa caùc vaät trong khoâng khí vaø trong chaân khoâng gioáng vaø khaùc nhau ôû nhöõng ñieåm naøo ? Hoạt động 2 (25 phút ) : Tìm hieåu caùc ñaëc ñieåm cuûa söï rôi töï do, xaây döïng caùc coâng thöùc cuûa chuyeån ñoäng rôi töï do. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Nhaän xeùt veà ñaëc ñieåm cuûa Yeâu caàu hs xem sgk. chuyeån ñoäng rôi töï do. Höôùng daãn xaùc ñònh phöông Tìm phöông aùn xaùc ñònh thaúng ñöùng baèng daây doïi. phöông chieàu cuûa chuyeån Giôùi thieäu phöông phaùp chuïp ñoäng rôi töï do. aûnh baèng hoaït nghieäm. Laøm vieäc nhoùm treân aûnh Gôïi yù nhaän bieát chuyeån ñoäng hoaït nghieäm ñeå ruùt ra tính thaúng nhanh daàn ñeàu. chaát cuûa chuyeån ñoäng rôi töï do. Gôïi yù aùp duïng caùc coâng thöùc cuûa chuyeån ñoäng thaúng nhanh Xaây döïng caùc coâng thöùc daàn ñeàu cho vaät rôi töï do. cuûa chuyeån ñoäng rôi töï do khoâng coù vaän toác ban ñaàu Noäi dung cô baûn II. Nghieân cöùu söï rôi töï do cuûa caùc vaät. 1. Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa chuyeån ñoäng rôi töï do. + Phöông cuûa chuyeån ñoäng rôi töï do laø phöông thaúng ñöùng (phöông cuûa daây doïi). + Chieàu cuûa chuyeån ñoäng rôi töï do laø chieàu töø treân xuoáng döôùi. + Chuyeån ñoäng rôi töï do laø chuyeån ñoäng thaúng nhanh daàn ñeàu. 2. Caùc coâng thöùc cuûa chuyeån ñoäng rôi töï do. v = g,t ; h = ; 1 gt 2 v2 = 2gh 2 Hoạt động 3 (10 phút ) : Tìm hieåu ñoä lôùn cuûa gia toác rôi töï do. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Giôùi thieäu caùch xaùc ñònh ñoä Ghi nhaän caùch laøm thí lôùn cuûa gia toác rôi töï do baèng nghieäm ñeå sau naøy thöïc thöïc nghieäm. hieän trong caùc tyieát thöïc Neâu caùc keát quaû cuûa thí haønh. nghieäm. Ghi nhaän keát quaû. Neâu caùch laáy gaàn ñuùng khi tính Ghi nhaän vaø söû duïng caùch toaùn. tính gaàn ñuùng khi laøm baøi taäp Noäi dung cô baûn 2. Gia toác rôi töï do. + Taïi moät nôi treân nhaát ñònh treân Traùi Ñaát vaø ôû gaàn maët ñaát, caùc vaät ñeàu rôi töï do vôùi cuøng moät gia toác g. + ÔÛ nhöõng nôi khaùc nhau, gia toác rôi töï do seõ khaùc nhau : - ÔÛ ñòa cöïc g lôùn nhaát : g = 9,8324m/s2. - ÔÛ xích ñaïo g nhoû nhaát : g = 9,7872m/s2 + Neáu khoâng ñoøi hoûi ñoä chính xaùc cao, ta coù theå laáy g = 9,8m/s2 hoaëc g = 10m/s2. Hoạt dộng 4 (5 phút ) : Cuûng coá vaø giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Yeâu caàu neâu caùc ñaëc ñieåm cuûa chuyeån ñoäng rôi töï do. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Traû lôøi caâu hoûi. Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. .......................................................................................................................................................................... Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Tieát 8-9 : CHUYEÅN ÑOÄNG TROØN ÑEÀU I. MUÏC TIEÂU 1. Kieán thöùc - Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu. - Vieát ñöôïc coâng thöùc tính ñoä lôùn cuûa toác ñoä daøi vaø trình baøy ñuùng ñöôïc höôùng cuûa veùc tô vaän toác cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu. - Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa, vieát ñöôïc coâng thöùc vaø neâu ñöôïc ñôn vò cuûa toác ñoä goùc trong chuyeån ñoäng troøn ñeàu. - Phaùt bieåu ñöôïc ñònh nghóa, vieát ñöôïc coâng thöùc vaø neâu ñöôïc ñôn vò ño cuûa chu kì vaø taàn soá. - Vieát ñöôïc coâng thöùc lieân heä giöõa ñöôïc toác ñoä daøi vaø toác ñoä goùc. - Neâu ñöôïc höôùng cuûa gia toác trong chuyeån ñoäng troøn ñeàu vaø vieát ñöôïc coâng thöùc cuûa gia toác höôùng taâm 2. Kyõ naêng - Chöùng minh ñöôïc caùc coâng thöùc (5.4), (5.5), (5.6) vaø (5.7) SGK cuõng nhö söï höôùng taâm cuûa veùc tô gia toác. - Giaûi ñöôïc caùc baøi taäp ñôn giaûn veà chuyeån ñoäng troøn ñeàu. - Neâu ñöôïc moät soá vd thöïc teá veà chuyeån ñoäng troøn ñeàu. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Moät vaøi thí nghieäm ñôn giaûn ñeå minh hoaï chuyeån ñoäng troøn ñeàu. - Hình veõ 5.5 treân giaáy khoå lôùn duøng cho HS trình baøy caùch chöùng minh cuûa mình treân baûng. - Phaân tieát cho baøi hoïc. Tieân lieäu thôøi gian cho moãi noäi dung. Döï kieán hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh trong vieäc chieám lónh moãi noäi dung. Hoïc sinh : OÂn laïi caùc khaùi nieäm vaän toác, gia toác ôû baøi 3. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC (Tieát 1) Hoaït ñoäng 1 (15 phuùt) : Tìm hieåu chuyeån ñoäng troøn, chuyeån ñoäng troøn ñeàu. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Tieán haønh moät soá thí nghieäm minh hoaï chuyeån Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn I. Ñònh nghóa. Phaùt bieåu ñònh nghóa chuyeån 1. Chuyeån ñoäng troøn. ñoäng troøn, chuyeån ñoäng troøn Chuyeån ñoäng troøn laø chuyeån ñoäng Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n ñoäng troøn. Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n coù quyõ ñaïo laø moät ñöôøng troøn. 2. Toác ñoä trung bình trong chuyeån Yeâu caàu hs nhaéc laïi k/n Nhaéc laïi ñònh nghóa. ñoäng troøn. vaän toác trung bình ñaõ hoïc. Toác ñoä trung bình cuûa chuyeån ñoäng Cho hs ñònh nghóa toác ñoä Ñònh nghóa toác ñoä trung bình troøn laø ñaïi löôïng ño baèng thöông soá trung bình trong chuyeån cuûa chuyeån ñoäng troøn. giöõa ñoä daøi cung troøn maø vaät ñi ñoäng troøn. ñöôïc vaø thôøi gian ñi heát cung troøn ñoù. s vtb =  3. Chuyeån ñoäng t troøn ñeàu. Giôùi thieäu chuyeån ñoäng Ghi nhaän khaùi nieäm. Chuyeån ñoäng troøn ñeàu laø troøn ñeàu. chuyeån ñoäng coù quyõ ñaïo troøn vaø Yeâu caàu traû lôøi C1 Traû lôøi C1. coù toác ñoä trung bình treân moïi cung troøn laø nhö nhau. ñeàu. Hoaït ñoäng 2 (25 phuùt) : Tìm hieåu caùc ñaïi löôïng cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn Veõ hình 5.3 Moâ taû chuyeån ñoäng cuûa chaát ñieåm treân cung MM’ Xaùc ñònh ñoä lôùn vaän toác trong thôøi gian (t raát ngaén. cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu taïi Neâu ñaëc ñieåm cuûa ñoä ñieåm M treân quyõ ñaïo. lôùn vaän toác daøi trong Veõ hình 5,3 CÑTÑ. Traû lôøi C2. Yeâu caàu traû lôøi C2. Höôùng daãn söû duïng coâng thöùc veùc tô vaän toác töùc thôøi. Ghi nhaän khaùi nieäm. Veõ hình 5.4 Neâu vaø phhaân tích ñaïi löôïng toác ñoä goùc. Yeâu caàu traû lôøi C3. Yeâu caàu nhaän xeùt toác ñoä goùc cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu. Traû lôøi C3. Neâu ñaëc ñieåm toác ñoä goùc cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu. Ghi nhaän ñôn vò toác ñoä goùc. Neâu ñôn vò toác ñoä goùc. Ghi nhaän ñònh nghóa chu kì. Traû lôøi C4. Neâu ñôn vò chu kì Ñònh nghóa chu kì. Yeâu caàu traû lôøi C4. Yeâu caàu neâu ñôn vò chu kì. Ghi nhaän ñònh nghóa taàn soá. Traû lôøi C5. Neâu ñôn vò taàn soá. Neâu moái lieân heä giöõa T vaø f. Ñònh nghóa taàn soá. Yeâu caàu traû lôøi C5. Biªn so¹n: Lª Träng Duy II. Toác ñoä daøi vaø toác ñoä goùc. 1. Toác ñoä daøi. s v= Trong chuyeån t ñoäng troøn ñeàu toác ñoä daøi cuûa vaät coù ñoä lôùn khoâng ñoåi. 2. Veùc tô vaän toác trong chuyeån ñoäng troøn ñeàu.  =  vs Veùc tô vaän toác trong chuyeån t ñoäng troøn ñeàu luoân coù phöông tieáp tuyeán vôùi ñöôøng troøn quyõ ñaïo. Trong chuyeån ñoäng troøn ñeàu veùc tô vaän toác coù phöông luoân luoân thay ñoåi. 3. Taàn soá goùc, chu kì, taàn soá. a) Toác ñoä goùc. Toác ñoä goùc cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu laø ñaïi löôïng ño baèng goùc maø baùn kính quay queùt ñöôïc trong moät ñôn vò thôøi gian.    Toác ñoä goùc t cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu laø moät ñaïi löôïng khoâng ñoåi. Ñôn vò toác ñoä goùc laø rad/s. b) Chu kì. Chu kì T cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu laø thôøi gian ñeå vaät ñi ñöôïc moät voøng. Lieân heä giöõa toác ñoä goùc vaø chu kì : 2 T= Ñôn vò chu kì  laø giaây (s). c) Taàn soá. Taàn soá f cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu laø soá voøng maø vaät ñi ñöôïc trong 1 giaây. Lieân heä giöõa 1 chu kì vaø taàn T Trêng THPT dl TriÖu S¬n Yeâu caàu neâu ñôn vò taàn soá. Yeâu caàu neâu moái lieân heä giöõa chu kì vaø taàn soá. Traû lôøi C6. Yeâu caàu traû lôøi C6. Hoạt dộng 3 (5 phút ) : Cuûng coá vaø giao nhieäm vuï veà nhaø. Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n soá : f =  Ñôn vò taàn soá laø voøng treân giaây (voøng/s) hoaëc heùc (Hz). d) Lieân heä giöõa toác ñoä daøi vaø toác ñoä goùc. v = r( Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Yeâu caàu neâu ñònh nghóa caùc ñaïi löôïng cuûa Traû lôøi caâu hoûi. CÑTÑ. Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi nhöõng chuaån bò cho baøi sau. Yeâu caàu hs chaån bò baøi sau. (Tieát 2) Hoaït ñoäng 1 (7 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ : Neâu ñònh nghóa chuyeån ñoäng troøn ñeàu vaø caùc ñaïi löôïng cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu. Hoaït ñoäng 2 (25 phuùt) : Tìm hieåu gia toác höôùng taâm cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn II. Gia toác höôùng taâm. Veõ hình 5.5 1. Höôùng cuûa veùc tô gia toác trong   Bieåu dieãn vv vaø Yeâu caàu vv bieåu dieãn chuyeån ñoäng troøn ñeàu. 2 1 2 1 Xaùc ñònh ñoä bieán thieân Trong chuyeån ñoäng troøn ñeàu, tuy vaän vaø toác coù ñoä lôùn khoâng ñoåi, nhöng coù Yeâu caàu xaùc ñònh ñoä bieán vaän toác. höôùng luoân thay ñoåi, neân chuyeån thieân vaän toác. Yeâu caàu xaùc ñònh höôùng Xaùc ñònh höôùng cuûa veùc tô gia ñoäng naøy coù gia toác. Gia toác trong toác cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu. chuyeån ñoäng troøn ñeàu luoân höôùng vaøo cuûa veùc tô gia toác. taâm cuûa quyõ ñaïo neân goïi laø gia toác Yeâu caàu bieåu dieãn veùc tô Bieåu dieãn veùc tô gia toác. höôùng taâm. gia toác cuûa CÑTÑ taïi 1 2. Ñoä lôùn cuûa gia toác höôùng taâm. ñieåm. v2 Traû lôøi C7. aht = Veõ hình 5.6 r Yeâu caàu traû lôøi C7 Hoạt dộng 3 (10 phút ) : Vaän duïng, cuûng coá. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Gôïi yù : Ñoä lôùn cuûa vaän toác daøi cuûa moät ñieåm treân vaønh baùnh xe baèng ñoä lôùn vaän toác chuyeån ñoäng troøn ñeàu cuûa xe. Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Laøm caùc baøi taäp : 8, 10, 12 sgk. Hoạt dộng 4 (3 phút ) : Giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chaån bò baøi sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi nhöõng chuaån bò cho baøi sau. .......................................................................................................................................................................... Tieát 10 : TÍNH TÖÔNG ÑOÁI CUÛA CHUYEÅN ÑOÄNG. COÂNG THÖÙC COÄNG VAÄN TOÁC I. MUÏC TIEÂU Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n 1. Kieán thöùc - Traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi theá naøo laø tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng. - Trong nhöõng tröôøng hôïp cuï theå, chæ ra ñöôïc ñaâu laø heä quy chieáu ñöùng yeân, ñaâu laø heä quy chieáu chuyeån ñoäng. - Vieát ñöôïc ñuùng coâng thöùc coäng vaän toác cho töøng tröôøng hôïp cuï theå cuûa caùc chuyeån ñoäng cuøng phöông. 2. Kyõ naêng : - Giaûi ñöôïc moät soá baøi toaùn coäng vaän toác cuøng phöông - Giaûi thích ñöôïc moät soá hieän töôïng lieân quan ñeán tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Ñoïc laïi SGK vaät lí 8 xem HS ñaõ ñöôïc hoïc nhöõng gì veà tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoâng. - Tieân lieäu thôøi gian daønh cho moãi noäi dung vaø döï kieán caùc hoaït ñoäng töông öùng cuûa HS. Hoïc sinh : OÂn laïi nhöõng kieán thöùc ñaõ ñöôïc hoïc veà tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoaït ñoäng 1 (15 phuùt) : Tìm hieåu tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn I. Tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng. Neâu vaø phaân tích veà tính Quan saùt hình 6.1 vaø traû lôøi C1 1. Tính töông ñoái cuûa quyõ ñaïo. Laáy theâm ví duï minh hoaï. Hình daïng quyõ ñaïo cuûa chuyeån töông ñoái cuûa quyõ ñaïo. ñoäng trong caùc heä qui chieáu khaùc nhau thì khaùc nhau – quyõ ñaïo coù tính töông ñoái Moâ taû moät vaøi ví duï veà Laáy ví duï veà tính töông ñoái 2. Tính töông ñoái cuûa vaän toác. tính töông ñoái cuûa vaän toác. Vaän toác cuûa vaät chuyeån ñoäng ñoái vôùi Neâu vaø phaân tích veà tính cuûa vaän toác. caùc heä qui chieáu khaùc nhau thì khaùc töông ñoái cuûa vaän toác. nhau. Vaän toác coù tính töông ñoái Hoaït ñoäng 2 (5 phuùt) : Phaân bieät heä qui chieáu ñöùng yeân vaø heä qui chieáu chuyeån ñoäng. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn II. Coâng thöùc coäng vaän toác. 1. Heä qui chieáu ñöùng yeân vaø heä qui Yeâu caàu nhaéc laïi khaùi chieáu chuyeån ñoäng. nieäm heä qui chieáu. Nhaéc laïi khaùi nieäm heä qui Heä qui chieáu gaén vôùi vaät ñöùng yeân Phaân tích chuyeån ñoäng chieáu. goïi laø heä qui chieáu ñöùng yeân. cuûa hai heä qui chieáu ñoái vôùi Quan saùt hình 6.2 vaø ruùt ra Heä qui chieáu gaén vôùi vaät vaät chuyeån maët ñaát. nhaän xeùt veà hai heä qui chieáu coù ñoäng goïi laø heä qui chieáu chuyeån trong hình. ñoäng. Hoaït ñoäng 3 (15 phuùt) : Xaây döïng coâng thöùc coäng vaän toác. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn 2. Coâng thöùc coäng vaän toác. Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Giôùi thieäu coâng thöùc coäng vaän toác. Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Ghi nhaän coâng thöùc. Neáu moät vaät v 12,,323 (1) chuyeån ñoäng vôùi vaän toác trong heä qui chieáu thöù nhaát (2), heä qui chieáu thöù Tröôøng hôïp caùc vaän toác AÙp duïng coâng thöùc trong nhaát laïi chuyeån ñoäng vôùi vaän toác cuøng phöông, cuøng chieàu : nhöõng tröôøng hôïp cuï theå. trong heä qui chieáu thöù hai (3) thì trong v1,3 = v1,2 + v2,3 heä qui chieáu thöù hai vaät chuyeån ñoäng Tröôøng hôïp caùc vaän toác vôùi vaän toác ñöôïc tính theo coâng thöùc : cuøng phöông, ngöôïc chieàu : = + |v1,3| = |v1,2 - v2,3| Hoạt dộng 4 (10 phút ) : Cuûng coá vaø giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Cho hs traû lôøi caùc caâu hoûi 1, 2, 3 trang 37 Cho caâu hoûi, baøi taäp vaø nhöõng chuaån bò cho baøi sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Traû lôøi caùc caâu hoûi. Ghi nhöõng yeâu caàu cuûa thaày coâ. Tieát 11 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kieán thöùc : - Naém ñöôïc tính töông ñoái cuûa quyõ ñaïo, tính töông ñoái cuûa vaän toác. - Naém ñöôïc coâng thöùc coâng vaän toác. 2. Kyõ naêng : - Vaän duïng tính töông ñoái cuûa quyõ ñaïo, cuûa vaän toác ñeå giaûi thích moät soá hieän töôïng. - Söû duïng ñöôïc coâng thöùc coäng vaän toác ñeå giaûi ñöôïc caùc baøi toaùn coù lieân quan. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem laïi caùc caâu hoûi vaø caùc baøi taäp trong saùch gk vaø trong saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm moät vaøi caâu hoûi vaø baøi taäp phaàn tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng. Hoïc sinh : - Traû lôøi caùc caâu hoûi vaø giaûi caùc baøi taäp maø thaày coâ ñaõ ra veà nhaø. - Chuaån bò caùc caâu hoûi caàn hoûi thaày coâ veà nhöõng phaàn chöa hieåu. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Toùm taét kieán thöùc : + Caùc coâng thöùc cuûa chuyeån ñoäng rôi töï do : v 1 = g,t ; h = gt2 ; v2 = 2gh 2 2.r ñeàu : ( = = 2(f ; v = = 2(fr = (r ; aht =  + Caùc coâng thöùc cuûa chuyeån ñoäng troøn 22v r T + Coâng thöùc coäng vaän toác : = + v 12,,323 Hoaït ñoäng 2 (15 phuùt) : Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm: Biªn so¹n: Lª Träng Duy Trêng THPT dl TriÖu S¬n Gi¸o ¸n : líp 10, ch¬ng tr×nh c¬ b¶n Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Yeâu caàu choïn D. Yeâu caàu choïn C. Yeâu caàu choïn B. Yeâu caàu choïn D. Yeâu caàu choïn D. Yeâu caàu choïn B. Yeâu caàu choïn C. Yeâu caàu choïn C. Yeâu caàu choïn B. hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Giaûi thích löïa choïn. Noäi dung cô baûn Caâu 7 trang 27 : D Caâu 8 trang 27 : D Caâu 9 trang 27 : B Caâu 4 trang 37 : D Caâu 5 trang 38 : C Caâu 6 trang 38 : B Caâu 8 trang 34 : C Caâu 9 trang 34 : C Caâu 10 trang 34 : B hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao hs traû lôøi taïi sao Hoaït ñoäng 3 (25 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp : Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Goïi h laø ñoä cao töø ñoù vaät rôi xuoáng, t laø thôøi gian rôi. Yeâu caàu xaùc ñònh h theo t. Yeâu caàu xaùc ñònh quaûng ñöôøng rôi trong (t – 1) giaây. Yeâu caàu laäp phöông trình ñeå tính t sau ñoù tính h. Yeâu caàu tính vaän toác goùc vaø vaän toác daøi cuûa kim phuùt. Yeâu caàu tính vaän toác goùc vaø vaän toác daøi cuûa kim giôø. Yeâu caàu xaùc ñònh vaät, heä qui chieáu 1 vaø heä qui chieáu 2. Yeâu caàu choïn chieàu döông vaø xaùc ñònh trò ñaïi soá vaän toác cuûa vaät so vôùi heä qui chieáu 1 vaø heä qui chieáu 1 so vôùi heä qui chieáu 2. Tính vaän toác cuûa vaät so vôùi heä qui chieáu 2. Noäi dung cô baûn Baøi 12 trang 27 Vieát coâng thöùc tính h theo Quaõng ñöôøng rôi trong giaây cuoái : t. (h = gt2 – g(t – 1 1)2 Vieát coâng thöùc tính Hay : 15 = 5t2 – 5(t – 2 1)2 quaûng ñöôøng rôi tröôùc Giaûi ra ta coù : t = 2s. giaây cuoái. Ñoä cao töø ñoù vaät rôi xuoáng : Laäp phöông trình ñeå tính t h = gt2 = .10.22 = 1 20(m) töø ñoù tính ra h. Baøi 13 trang 34 2 Kim phuùt : 2.3,14 (p =   = 2  0,00174 (rad/s) T p 60 vp = (rp = Tính vaän toác goùc vaø 0,00174.0,1 = 0,000174 (m/s) vaän toác daøi cuûa kim Kim giôø : phuùt. 2.3,14 (h =   = 2  0,000145 Th 3600 (rad/s) Ttính vaän toác goùc vaø vh = (rh = 0,000145.0,08 = 0,0000116 (m/s) vaän toác daøi cuûa kim giôø. Baøi 7 trang 38 Choïn chieàu döông laø chieàu chuyeån ñoäng cuûa oâtoâ B ta coù : Vaän toác cuûa oâ toâ B so vôùi oâ toâ A : vB,A = vB,Ñ – vÑA = 60 – 40 = 20 (km/h) Tính vaän toác cuûa oâtoâ B Vaän toác cuûa oâtoâ A so vôùi oâtoâ B : so vôùi oâtoâ A. vA,B = vA,Ñ – vÑ,B = 40 – 60 = - 20 (km/h) Tính vaän toác cuûa oâtoâ A so vôùi oâtoâ B. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Biªn so¹n: Lª Träng Duy