Tài liệu Giáo án văn 11 soạn 4 cột (cả năm)

Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 Tieát 01 Ngaøy soaïn: 20.08 VAØO PHUÛ CHUÙA TRÒNH (TRÍCH “THÖÔÏNG KINH KÍ SÖÏ”) A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc: 1.Kieán thöùc: Giaù trò hieän thöïc saâu saéc cuûa taùc phaåm, cuõng nhö thaùi ñoä tröôùc hieän thöïc vaø ngoøi buùt kí söï chaân thöïc, saéc saûo cuûa Leâ Höõu Traùc qua ñoaïn trích mieâu taû cuoäc soáng vaø cung caùch sinh hoaït nôi phuû chuùa Trònh 2.Kyõ naêng: Phaân tích ñöôïc ñoaïn trích, caûm nghó cuûa HS qua ñoaïn trích 3.Giaùo duïc tö töôûng: Boài döôõng nhaân caùch qua nhaân vaät Leâ Höõu Traùc B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn 2.Hoïc sinh: Soaïn baøi ôû nhaø. D.Tieán trình tieát daïy: 1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: 3.Daãn nhaäp baøi môùi: Leâ Höõu Traùc khoâng chæ laø moät thaày thuoác noåi tieáng maø coøn ñöôïc xem laø moät trong nhöõng taùc giaû vaên hoïc coù nhöõng ñoùng goùp lôùn cho söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa theå loaïi kí söï. OÂng ñaõ ghi cheùp moät caùch trung thöïc vaø saéc saûo hieän thöïc cuûa cuoäc soáng trong phuû chuùa Trònh qua “Thöôïng kinh kí söï” (Kí söï leân kinh). Ñeå hieåu roõ taøi naêng, nhaân caùch cuûa Leâ Höõu Traùc cuõng nhö hieän thöïc xaõ hoäi Vieät Nam theá kæ XVIII, chuùng ta seõ tìm hieåu ñoaïn trích Vaøo phuû chuùa Trònh (Trích Thöôïng kinh kí söï) T G Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu chung GV höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu -HS ñoïc muïc I trong noäi dung muïc I cuûa SGK SGK vaø xaùc ñònh noäi -Goïi HS ñoïc phaàn I/SGK dung chính. -Hoïc sinh trao ñoåi, -Neâu moät neùt cô baûn veà taùc giaû Leâ thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: Höõu Traùc - Thöôïng kinh kí söï ñaùnh daáu söï phaùt Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang Noäi dung baøi giaûng I.Tìm hieåu chung: 1.Taùc giaû: -Leâ Höõu Traùc (1724 – 1791), Hieäu laø Haûi Thöôïng Laõn OÂng, Queâ laøng Lieâu Xaù, huyeän Ñöôøng Haøo, phuû Thöôïng Hoàng, traán Haûi Döông (Nay thuoäc huyeän Yeân Myõ, tænh Höng Yeân) -OÂng laø moät danh y, khoâng chæ chöõa beänh maø coøn soaïn saùch vaø môû tröôøng daïy ngeà thuoác ñeå truyeàn baù y hoïc. - Leâ Höõu Traùc coøn laø nhaø vaên, nhaø thô 2.Taùc phaåm: “Thöôïng kinh kí söï” 1 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 trieån cuûa theå kí VN thôøi trung ñaïi. Taùc giaû ghi laïi caûm nhaän cuûa mình baèng maét thaáy tai nghe töø khi nhaän ñöôïc leänh vaøo Kinh chöõa beänh cho Theá Töû Caùn ngaøy 12 thaùng gieâng naêm Nhaâm Daàn (1782), cho ñeán luùc xong vieäc veà tôùi nhaø ôû Höông Sôn ngaøy 2 thaùng 11. *GV: GV: - Toång coäng laø 9 thaùng 20 ngaøy. Taùc phaåm môû ñaàu baèng caûnh soáng ôû Höông Sôn cuûa moät aån só laùnh ñôøi. Boãng coù leänh trieäu vaøo kinh -> leân ñöôøng. Töø khi moïi söï vieäc dieãn ra theo thôøi gian vaø ñeø naëng leân taâm traïng cuûa taùc giaû. Thöôïng kinh kí söï khaúng ñònh Leâ Höõu Traùc coøn laø moät nhaø vaên. - Ñeán kinh ñoâ, Leâ Höõu Traùc ñöôïc xeáp ñaët ôû nhaø ngöôøi em cuûa Quaän Huy – Hoaøng Ñình Baûo. Sau ñoù ñöôïc ñöa vaøo phuû chuùa Trònh ñeå khaùm beänh cho Theá Töû Caùn. Ñoaïn trích naøy baét ñaàu töø ñoù. * Hoaït ñoäng 3: Cuûng coá Döôùi ngoøi buùt kí söï thieân taøi cuûa Leâ Höõu Traùc, tröôùc maét ngöôøi ñoïc daàn hieän leân quang caûnh phuû chuùa cöïc kì thaâm nghieâm, xa hoa, traùng leä; cung caùch thì ñaày quyeàn uy. (Kí söï ñeán kinh ñoâ) -Hoaøn thaønh vaøo naêm 1783 -Noäi dung: (SGK) 3.Ñoaïn trích: “Vaøo phuû chuùa Trònh” -Noùi veà vieäc Leâ Höõu Traùc leân tôùi kinh ñoâ, ñöôïc daãn vaøo phuû chuùa ñeå baét maïch, keâ ñôn cho Trònh Caùn. * Hoaït ñoäng 3: - HS nghe. 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Cuûng coá: GV yeâu caàu HS töï toùm taét nhöõng neùt chính veà giaù trò ngheä thuaät vaø noäi dung ñoaïn trích b.Daën doø: Soaïn baøi: “Töø ngoân ngöõ chung ñeán lôøi noùi caù nhaân” E.Ruùt kinh nghieäm: Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 2 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 Tieát 02 Ngaøy soaïn: 20.08 VAØO PHUÛ CHUÙA TRÒNH (TRÍCH “THÖÔÏNG KINH KÍ SÖÏ”) A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc: 1.Kieán thöùc: Giaù trò hieän thöïc saâu saéc cuûa taùc phaåm, cuõng nhö thaùi ñoä tröôùc hieän thöïc vaø ngoøi buùt kí söï chaân thöïc, saéc saûo cuûa Leâ Höõu Traùc qua ñoaïn trích mieâu taû cuoäc soáng vaø cung caùch sinh hoaït nôi phuû chuùa Trònh 2.Kyõ naêng: Phaân tích ñöôïc ñoaïn trích, caûm nghó cuûa HS qua ñoaïn trích 3.Giaùo duïc tö töôûng: Boài döôõng nhaân caùch qua nhaân vaät Leâ Höõu Traùc B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn 2.Hoïc sinh: Soaïn baøi ôû nhaø. D.Tieán trình tieát daïy: 1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: 3.Daãn nhaäp baøi môùi: T G Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu VB +Quang caûnh vaø cuoäc soáng ñaày uy -Hoïc sinh trao ñoåi, quyeàn cuûa chuùa Trònh ñöôïc mieâu taû thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: nhö theá naøo? GV: -Quang caûnh vaø nhöõng sinh Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang Noäi dung baøi giaûng II.Ñoïc hieåu vaên baûn: 1.Caûnh soáng xa hoa ñaày uy quyeàn cuûa chuùa Trònh vaø thaùi ñoä cuûa taùc giaû: -Quang caûnh ôû phuû chuùa cöïc kì traùng leä, loäng laãy, khoâng ñaâu saùnh baèng. -Cung caùch sinh hoaït trong phuû chuùa Trònh vôùi nhöõng nghi leã, khuoân pheùp, 3 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 hoaït trong phuû chuùa ñaõ ñöôïc ghi laïi khaù tæ mæ qua con maét quan saùt cuûa moät ngöôøi thaày thuoác laàn ñaàu tieân böôùc vaøo theá giôùi môùi laï naøy. Ñoù laø caûnh cöïc kì xa hoa, traùng leä, ñaày quyeàn uy cuûa nhaø chuùa Daãn chöùng : SGK -Cung caùch sinh hoaït trong phuû chuùa: (SGK) +Thaùi ñoä cuûa taùc giaû boäc loä nhö -Hoïc sinh trao ñoåi, theá naøo tröôùc quang caûnh ôû phuû thaûo luaän vaø ñaïi chuùa? dieän trình baøy: GV: Taát caû nhöõng thöù sôn son thieáp vaøng, saäp vaøng gaùc tía, nhaø cao cöûa roäng, höông hoa thôm nöùc, ñeøn ñuoác laáp laùnh ..chæ laø phuø phieám, laø hình thöùc che ñaäy nhöõng gì nhô baån ôû beân trong. Nhöõng thöù ñoù qua caùi nhìn cuûa moät oâng giaø aùo vaûi, queâ muøa töï noù phôi baøy taát caû. Ñieàu ñoù giuùp ta khaúng ñònh Leâ Höõu Traùc khoâng thieát tha gì vôùi danh lôïi, vôùi quyeàn quyù cao sang. OÂng khinh thöôøng taát caû. -Hoïc sinh trao ñoåi, +Hình haøi, voùc daùng cuûa Theá töû thaûo luaän vaø ñaïi Caùn ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo? dieän trình baøy: GV: -Theá töû Caùn ñöôïc mieâu taû baèng caùi nhìn cuûa moät vò lang y taøi gioûi baét maïch, chaån beänh. Taùc giaû vöøa taû vöøa nhaän xeùt khaùch quan. Chuù yù trong ñôn thuoác: “Saùu maïch teá saùc vaø voâ löïc, höõu quan yeáu, höõu xích caøng yeáu hôn. AÁy laø tì aâm hö, vò hoûa quaù thònh, khoâng giöõ ñöôïc khí döông neân aâm hoûa ñi caøn. Vì vaäy beân ngoaøi thì thaáy coå tröôùng, ñoù laø töôïng tröng ngoaøi thì phuø trong thì troáng”. Phaûi chaêng cuyoäc Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang caùch noùi naêng, ngöôøi haàu keû haï,…cho thaáy söï cao sang, quyeàn uy toät ñænh cuøng vôùi cuoäc soáng höôûng thuï xa hoa ñeán cöïc ñieåm vaø söï loäng quyeàn cuûa nhaø chuùa. -Taùc giaû toû ra döûng döng tröôùc nhöõng quyeán ruõ cuûa vaät chaát, oâng söõng sôø tröôùc quang caûnh cuûa phuû chuùavaø khoâng ñoàng tình vôùi cuoäc soáng quaù no ñuû, tieän nghi nhöng thieáu khí trôøi vaø khoâng khí töï do. 2.Theá töû Caùn vaø thaùi ñoä, con ngöôøi Leâ Höõu Traùc: a. Theá töû Caùn: -Maëc aùo ñoû, ngoài treân saäp vaøng -Bieát khen ngöôøi giöõ pheùp taéc “OÂng naøy laïy kheùo” -Ñöùng daäy côûi aùo thì: “Tinh khí khoâ heát, maët khoâ, roán loài to, gaân thì xanh, chaân tay gaày goø …nguyeân khí ñaõ hao moøn, thöông toån quaù möùc …maïch bò teá saùc …aâm döông ñeàu bò toån haïi” 4 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 soáng vaät chaát quaù ñaày ñuû, quaù giaøu sang, phuù quyù nhöng taát caû noäi löïc beân trong laø tinh thaàn, yù chí, nghò löïc, phaåm chaát thì troáng roãng +Thaùi ñoä cuûa Leâ Höõu Traùc vaø phaåm chaát cuûa moät thaày lang ñöôïc theå hieän nhö theá naøo khi khaùm beänh cho Theá töû Caùn? Em coù suy nghó gì veà thaùi ñoä vaø phaåm chaát aáy? -Hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: +Buùt phaùp kí söï cuûa taùc giaû ñöôïc theå hieän qua ñoaïn trích ñaëc saéc nhö theá naøo? Haõy phaân tích nhöõng neùt ñaëc saéc ñoù. Hoaït ñoäng 4: Höôùng daãn hoïc sinh toång keát Goïi HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK b. Leâ Höõu Traùc: - Leâ Höõu Traùc laø moät thaày thuoác gioûi, coù kieán thöùc saâu roäng vaø giaø daën kinh nghieäm -Beân caïnh taøi naêng, oâng coøn laø moät thaày thuoác coù löông taâm vaø ñöùc ñoä. 3.Ngheä thuaät kí söï: -Quan saùt tæ mæ, ghi cheùp trung thöïc, taû caûnh sinh ñoäng, keå dieãn bieán söï vieäc kheùo leùo, loâi cuoán söï chuù yù cuûa ngöôøi ñoïc, khoâng boû soùt nhöõng chi tieát nhoû taïo neân caùi thaàn cuûa caûnh vaø vieäc III.Toång keát: (Phaàn ghi nhôù SGK) 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Cuûng coá: GV yeâu caàu HS töï toùm taét nhöõng neùt chính veà giaù trò ngheä thuaät vaø noäi dung ñoaïn trích b.Daën doø: Soaïn baøi: “Töø ngoân ngöõ chung ñeán lôøi noùi caù nhaân” E.Ruùt kinh nghieäm: Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 5 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 TÖ LIEÄU VAÊN HOÏC 1.Taùc giaû: -Leâ Höõu Traùc (1724 – 1791), Queâ laøng Lieâu Xaù, huyeän Ñöôøng Haøo, phuû Thöôïng Hoàng, traán Haûi Döông (Nay thuoäc huyeän Yeân Myõ, tænh Höng Yeân) .Teân hieäu laø Haûi Thöôïng Laõn OÂng (OÂng giaø löôøi ôû ñaát Thöôïng Hoàng). Gia ñình coù truyeàn thoáng hoïc haønh, thi cöû, ñoã daït laøm quan. Cha ñeå laø quan Höõu Thò Lang Boä Coâng. Leâ Höõu Traùc laø con thöù 7 neân coù teân goïi laø Chieâu Baûy. Gaàn ba möôi tuoåi Leâ Höõu Traùc veà soáng taïi queâ meï thuoäc xöù baøu Thöôïng, xaõ Tình Dieãm (nay thuoäc xaõ Sôn Quang, huyeän Höông Sôn, tænh Haø Tónh) -OÂng laø moät danh y, khoâng chæ chöõa beänh maø coøn soaïn saùch vaø môû tröôøng daïy ngeà thuoác ñeå truyeàn baù y hoïc. 2.Taùc phaåm: “Thöôïng kinh kí söï” (Kí söï ñeán kinh ñoâ) ñaùnh daáu söï phaùt trieån cuûa theå kí Vieät Nam thôøi trung ñaïi. Taùc giaû ghi laïi caûm nhaän cuûa mình baèng maét thaáy tai nghe töø khi nhaän ñöôïc leänh vaøo kinh chöõa beänh cho theá töû Caùn ngaøy 12 thaùng gieâng naêm Nhaâm Daàn (1782), cho ñeán luùc xong vieäc veà tôùi nhaø ôû Höông Sôn ngaøy 2 thaùng 11. Toång coäng laø 9 thaùng 20 ngaøy. Taùc phaåm môû ñaàu baèng caûnh soáng ôû Höông Sôn cuûa moät aån só laùnh ñôøi. Boãng coù leänh trieäu vaøo kinh. Laõn OÂng buoäc phaûi leân ñöôøng. Töø ñaây moïi söï vieäc dieãn ra theo thôøi gian vaø ñeø naëng leân taâm traïng cuûa taùc giaû.Thöôïng kinh kí söï khaúng ñònh Leâ Höõu Traùc coøn laø moät nhaø vaên. Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 6 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 Ñeán kinh ño, Leâ Höõu Traùc ñöôïc xeáp ñaët ôû nhaø ngöôøi em cuûa Quaän Huy- Hoaøng Ñình Baûo. Sau ñoù taùc giaû ñöôïc ñöa vaøo phuû chuùa Trònh ñeå khaùm beänh cho Theá töû Caùn. Ñoaïn trích naøy baét ñaàu töø ñoù. Taùc giaû ghi laïi moät caùch sinh ñoäng, chaân thöïc veà cuoäc soáng xa hoa, uy quyeàn cuûa chuùa Trònh. Ñoàng thôøi boäc loä thaùi ñoä xem thöôøng danh lôïi vaø khaúng ñònh y ñöùc cuûa mình. 1.Caûnh soáng xa hoa ñaày uy quyeàn cuûa chuùa Trònh vaø thaùi ñoä cuûa taùc giaû: -Quang caûnh vaø nhöõng sinh hoaït trong phuû chuùa ñaõ ñöôïc ghi laïi khaù tæ mæ qua con maét quan saùt cuûa moät ngöôøi thaày thuoác laàn ñaàu tieân böôùc vaøo theá giôùi môùi laï naøy. Ñoù laø caûnh cöïc kì xa hoa, traùng leä, ñaày quyeàn uy cuûa nhaø chuùa -Daãn chöùng: +Vaøo phuû chuùa vaøo qua nhieàu laàn cöûa vaø nhöõng daõy haønh lanh quanh co noái nhau lieân tieáp . “Ñaâu ñaâu cuõng laø caây coái um tuøm chim keâu ríu rít, danh hoa ñua thaém, gioù ñöa thoang thoaûng muøi höông” +Trong khuoân vieân phuû chuùa “ngöôøi giöõ cöûa truyeàn baùo roän raøng, ngöôøi coù vieäc quan qua laïi nhö maéc cöûi” *Cung caùch sinh hoaït trong phuû chuùa: -Noäi cung ñöôïc mieâu taû goàm nhöõng chieáu gaám, maøn laø, saäp vaøng, gheá roàng, ñeøn saùng laáp laùnh, höông hoa ngaøo ngaït, cung nhaân xuùm xít, maët aùo phaán ñoû,… -AÊn uoáng thì: “Maâm vaøng, cheùn baïc, ñoà aên toaøn cuûa ngon vaät laï” -Veà nghi thöùc: Leâ Höõu Traùc phaûi qua nhieâu thuû tuïc môùi ñöôïc vaøo thaêm beänh cho theá töû. Naøo laø phaûi qua nhieàu cöûa, phaûi chôø ñôïi khi coù leänh môùi ñöôïc vaøo. “Muoán vaøo phaûi coù theû”, vaøo ñeán nôi ngöôøi thaày thuoác Leâ Höõu Traùc phaûi laïy boán laïy, khaùm beänh xong ñi ra cuõng phaûi laïy boán laïy vaø chæ ñöôïc vieát tôø khaûi ñeå daâng leân chuùa . Nghieâm ñeán noãi taùc giaû phaûi “nín thôû ñöùng chôø ôû xa”, “khuùm nuùm ñeán tröôùc saäp xem maïch” ->Taát caû nhöõng chi tieát treân cho ngöôøi ñoïc nhaän thaáy phuû chuùa Trònh loäng laãy, sang troïng uy nghieâm Tieát 03 Ngaøy soaïn:20.08 TÖØ NGOÂN NGÖÕ CHUNG ÑEÁN LÔØI NOÙI CAÙ NHAÂN A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc: 1.Kieán thöùc: Thaáy ñöôïc moái quan heä giöõa ngoân ngöõ chung cuûa xaõ hoäi vaø lôøi noùi rieâng cuûa caù nhaân 2.Kyõ naêng: Hình thaønh naêng löïc lónh hoäi nhöõng neùt rieâng trong lôøi noùi caù nhaân, naêng löïc saùng taïo cuûa caù nhaân treân cô sôû vaän duïng töø ngöõ vaø quy taéc chung 3.Giaùo duïc tö töôûng: Coù yù thöùc toân troïng nhöõng quy taéc ngoân ngöõ chung cuûa xaõ hoäi, giöõ gìn vaø phaùt huy baûn saéc ngoân ngöõ daân toäc. B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 7 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn 2.Hoïc sinh: Soaïn baøi ôû nhaø. D.Tieán trình tieát daïy: 1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: 3.Daãn nhaäp baøi môùi: Cha oâng ta khi daïy con caùch noùi naêng, caùch söû duïng ngoân ngöõ trong giao tieáp haèng ngaøy thöôøng söû duïng caâu ca dao: “Lôøi noùi chaúng maát tieàn mua Löïa lôøi maø noùi cho vöøa loøng nhau” Ñeå hieåu ñöôïc ñieàu naøy, chuùng ta seõ tìm hieåu qua baøi hoïc : “Töø ngoân ngöõ chung ñeán lôøi noùi caù nhaân” T G Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu Muïc I.Ngoân ngöõ – taøi saûn chung cuûa xaõ hoäi GV höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu -HS ñoïc muïc I trong noäi dung muïc I cuûa SGK SGK vaø xaùc ñònh noäi -Goïi HS ñoïc phaàn I/SGK dung chính. -Tính chung trong ngoân ngöõ cuûa -Hoïc sinh trao ñoåi, coäng ñoàng ñöôïc bieåu hieän baèng thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: nhöõng yeáu toá naøo? Noäi dung baøi giaûng I.Ngoân ngöõ – taøi saûn chung cuûa xaõ hoäi: 1.Nhöõng yeáu toá ngoân ngöõ chung: -Caùc aâm vaø caùc thanh (caùc nguyeân aâm, phuï aâm, thanh ñieäu) VD: +Caùc nguyeân aâm: e, oâ, aâ, u, i… +Saùu thanh: 1.ngang, 2.huyeàn, 3.hoûi, 4.ngaõ, 5.saéc, 6.naëng -Caùc tieáng (aâm tieát) taïo bôûi caùc aâm vaø thanh. 2 VD: Nhaø �  / n / h / a /  ,aám �  / â // m /  - Tính chung trong ngoân ngöõ cuûa coäng ñoàng coøn ñöôïc bieåu hieän baèng nhöõng yeáu toá naøo? Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang -Hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: 5 -Caùc töø, caùc tieáng coù nghóa. VD: Nhaø, xe, ñi, hoïc… -Caùc ngöõ coá ñònh, thaønh ngöõ, quaùn ngöõ: VD: eách ngoài ñaùy gieáng, caàm ñeøn chaïy tröôùc oâ toâ, ñeïp heát saåy… 2.Caùc quy taéc chung, caùc phöông thöùc chung: -Phöông thöùc chuyeån nghóa töø VD: Boä phaän cuûa cô theå Muõi 8 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 Muõi Caø Mau (Ñòa lí) Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu Muïc II.Lôøi noùi – saûn phaåm rieâng cuûa caù nhaân GV höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu noäi dung muïc II cuûa SGK -HS ñoïc muïc II trong -Goïi HS ñoïc phaàn II/SGK SGK vaø xaùc ñònh noäi dung chính. Muõi quaân -Quy taéc caáu taïo caùc loaïi caâu: VD: Caùi baøn naøy chaân raát chaéc (Caâu phöùc) II. Lôøi noùi – saûn phaåm rieâng cuûa caù nhaân: 1.Gioïng noùi caù nhaân: 2.Voán töø ngöõ caù nhaân 3.Söï chuyeån ñoåi, saùng taïo khi söû duïng töø ngöõ chung, quen thuoäc 4.Vieäc taïo ra caùc töø môùi -Hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn hoïc sinh Luyeän taäp 1.Baøi taäp 1/ SGK 13 -Goïi HS ñoïc BT 1/SGK 13 2.Baøi taäp 2/SGK 13: -Goïi HS ñoïc BT 2/SGK 13 Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang -HS ñoïc BT 1/SGK 13 -Hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän vaø ñaïi dieän toå trình baøy: -HS ñoïc BT 2/SGK 13 -Hoïc sinh trao ñoåi, III.Luyeän taäp: 1.Baøi taäp 1/ SGK 13 Trong hai caâu thô cuûa Nguyeãn Khuyeán, khoâng coù töø naøo laø töø môùi. Caùc töø ñeàu quen thuoäc vôùi moïi caù nhaân trong coäng ñoàng ngöôøi Vieät. Nhöng coù thöø “thoâi” (Töø thöù hai) ñöôïc nhaø thô duøng vôùi nghóa môùi. Thoâi voán coù nghóa chung laø chaám döùt, keát thuùc moät hoaït ñoäng naøo ñoù (Noù thoâi hoïc, noù thoâi aên…). ÔÛ ñaây Nguyeãn Khuyeán duøng töø “thoâi” (thöù hai) trong baøi thô vôùi nghóa chaám döùt, keát thuùc cuoäc ñôøi, cuoäc soáng. Ñoù laø söï saùng taïo nghóa môùi cho töø thoâi, thuoäc veà lôøi noùi cuûa caù nhaân Nguyeãn Khuyeán. 2.Baøi taäp 2/SGK 13: Hai caâu thô duøng toaøn caùc töø ngöõ quen thuoäc vôùi moïi ngöôøi, nhöng söï phoái 9 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 thaûo luaän vaø ñaïi dieän toå trình baøy: hôïp cuûa chuùng, traät töï saép xeáp cuûa chuùng thaät khaùc thöôøng, laø caùch saép ñaët cuûa rieâng Hoà Xuaân Höông: -Caùc cuïm danh töø (reâu töøng ñaùm, ñaù maáy hoøn) ñeàu saép xeáp danh töø trung taâm (reâu, ñaù) ôû tröôùc toå hôïp ñònh töø + danh töø chæ loaïi (töøng ñaùm, maáy hoøn) -Caùc caâu saép xeáp boä phaän vò ngöõ (ñoäng töø +thaønh phaàn phuï: xieân ngang – maët ñaát, ñaâm toaïc – chaân maây) ñi tröôùc boä phaän chuû ngöõ (reâu töøng ñaùm, ñaù maáy hoøn) Söï saép xeáp ñoù laø caùch laøm rieâng cuûa taùc giaû ñeå taïo neân aâm höôûng maïnh cho caâu thô vaø toâ ñaäm caùc hình töôïng thô 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Cuûng coá: Qua BT ñaõ thöïc haønh b.Daën doø: Chuaån bò laøm baøi KT ôû lôùp E.Ruùt kinh nghieäm: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 10 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 Tieát 04 Ngaøy soaïn:06.09 Vieát BAØI LAØM VAÊN SOÁ 1 NGHÒ LUAÄN XAÕ HOÄI A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc: -Cuûng coá kieán thöùc veà vaên nghò luaän ñaõ hoïc ôû THCS vaø hoïc kì II -Vieát ñöôïc baøi vaên nghò luaän xaõ hoäi coù noäi dung saùt vôùi thöïc teá cuoäc soáng vaø hoïc taäp cuûa hoïc sinh THPT B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn 2.Hoïc sinh: Chuaån bò kieán thöùc laøm baøi kieåm tra D.Tieán trình tieát daïy: 1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: 3.Daãn nhaäp baøi môùi: Hoaït ñoäng 1: Giaùo vieân ghi ñeà leân baûng ÑEÀ: Ñoïc truyeän Taám Caùm, anh chò suy nghó gì veà cuoäc ñaáu tranh giöõa caùi thieän vaø caùi aùc, giöõa ngöôøi toát vaø keû xaáu trong xaõ hoäi xöa vaø nay. Hoaït ñoäng 2: Giaùo vieân theo doõi, quaûn lyù lôùp trong giôø kieåm tra -Nhaéc nhôû HS vi phaïm ÑAÙP AÙN: II.ÑAÙP AÙN: *Yeâu caàu chung: 1.Yeâu caàu kó naêng: -Neâu caûm nghó phaûi coù caûm xuùc chaân thaønh, saâu saéc veà cuoäc ñaáu tranh giöõa caùi thieän vaø caùi aùc trong truyeän Taám Caùm, giöõa ngöôøi toát vaø keû xaáu trong xaõ hoäi xöa vaø nay. -Khaû naêng duøng töø ngöõ, hình aûnh ñeå dieãn ñaït nhöõng yù nghó vaø tình caûm cuûa mình -Baøi vaên ñaày ñuû boá cuïc 3 phaàn -Bieát caùch söû duïng caùc pheùp lieân keát ñaõ hoïc ôû chöông trình ngöõ vaên THCS 2. Yeâu caàu veà kieán thöùc: Hoïc sinh coù theå neâu caûm nghó theo nhieàu caùch khaùc nhau nhöng phaûi neâu ñöôïc nhöõng caûm nghó chaân thöïc cuûa baûn thaân *Yeâu caàu caàn ñaït: -Hoïc sinh caàn ñaûm baûo moät soá yù sau ñaây: Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 11 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 +Cuoäc ñaáu tranh giöõa caùi thieän vaø caùi aùc, ngöôøi toát vôùi keû xaáu laø cuoäc ñaáu tranh gian khoå trong moïi thôøi ñaïi. Nhöng theo xu höôùng tieán boä, caùi thieän luoân chieán thaéng caùi aùc. Truyeän coå tích Taám Caùm chính laø söï minh chöùng cho cuoäc ñaáu tranh aáy. -Trong cuoäc ñaáu tranh ôû truyeän coå tích Taám Caùm, coâ Taám phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng theá löïc toäi aùc: Meï con Caùm -Trong cuoäc soáng hoïc taäp: Caàn cuø, chaêm chæ – Löôøi bieáng, gian doái trong thi cöû -Trong ñôøi thöôøng: giöõa ngöôøi toát vaø keû xaáu 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Cuûng coá: Noäi dung kieåm tra b.Daën doø: Soaïn baøi: “Phaân tích ñeà, laäp daøn yù baøi vaên nghò luaän” E.Ruùt kinh nghieäm: Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 12 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 Tieát 05 Ngaøy soaïn:6.9 TÖÏ TÌNH (BAØI II) (HOÀ XUAÂN HÖÔNG) A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc: -Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa caûnh thu ñieån hình cho muøa thu laøng caûnh Vieät Nam vuøng ñoàng baèng Baéc Boä -Veû ñeïp taâm hoàn thi nhaân: taám loøng yeâu thieân nhieen, queâ höông ñaát nöôùc, taâm traïng thôøi theá. -Thaáy ñöôïc taøi naêng thô Noâm Nguyeãn Khuyeán vôùi buùt phaùp ngheä thuaät taû caûnh, taû tình, ngheä thuaät gieo vaàn, söû duïng töø ngöõ B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn 2.Hoïc sinh: Soaïn baøi ôû nhaø. D.Tieán trình tieát daïy: 1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: 3.Daãn nhaäp baøi môùi: Hoà Xuaân Höông laø moät trong nhöõng nhaø thô noåi tieáng cuûa VHTÑ Vieät Nam. Baø ñöôïc meänh danh laø baø chuùa thô Noâm. Thô cuûa baø laø tieáng noùi ñoøi quyeàn soáng, laø nieàm khao khaùt soáng maõnh lieät. Ñaëc bieät nhöõng baøi thô Noâm cuûa baø laø caûm thöùc veà thôøi gian tinh teá, taïo neàn cho taâm traïng. “Töï tình” (Baøi II) laø moät trong nhöõng baøi thô tieâu bieåu cho ñieàu ñoù, ñoàng thôøi theå hieän ñöôïc nhöõng ñaëc saéc veà thô Noâm cuûa Hoà Xuaân Höông. T G Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn hoïc sinh ñoïc tìm hieåu chung -Goïi HS ñoïc phaàn tieåu daãn SGK trang 18 Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung baøi giaûng I.Ñoïc tìm hieåu chung: 1.Taùc giaû: -Hoà Xuaân Höông (chöa roõ naêm sinh, -HS ñoïc phaàn tieåu naêm maát), queâ ôû laøng Quyønh Ñoâi daãn SGK vaø xaùc huyeän Quyønh Löu, tænh Ngheä An ñònh noäi dung chính. nhöng soáng chuû yeáu ôû kinh thaønh Thaêng Long. 13 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 -Trình baøy moät vaøi neùt cô baûn veà cuoäc ñôøi nöõ thi só HXH Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn hoïc sinh ñoïc tìm hieåu VB -Goïi 1- 2 HS ñoïc baøi thô, caùc HS khaùc ñoïc thaàm -GV höôùng daãn HS phaân tích 2 caâu ñeà: -Hai caâu ñeà cho thaáy taùc giaû ñang ôû hoaøn caûnh vaø taâm traïng nhö theá naøo? GV:Trong baøi (töï tình I) aâm thanh chæ laøm thöùc daäy noãi ñau tieàm aån trong ñaùy loøng ngöôøi coâ phuï. AÂm thanh laàn naøy nhö thuùc giuïc thôøi gian troâi nhanh, chæ coøn ñoïng laïi noãi buoàn tuûi, xoùt xa ñôn ñoäc… -Hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: -Cuoäc ñôøi, tình duyeân cuûa HXH gaëp nhieàu eùo le, traéc trôû 2.Söï nghieäp saùng taùc vaên hoïc: -Saùng taùc cuûa HXH goàm caû chöõ Haùn vaø chöõ Noâm (treân 40 baøi) -Töï tình (Baøi II) naèm trong chuøm thô Töï tình cuûa HXH (chuøm thô goàm 3 baøi) Theå hieän söï caûm thöùc veà thôøi gian vaø taâm traïng buoàn tuûi, phaãn uaát tröôùc duyeân phaän eùo le vaø khaùt voïng soáng, khaùt voïng haïnh phuùc cuûa nhaø thô II.Ñoïc hieåu vaên baûn: -HS ñoïc baøi thô/SGK 1.Hai caâu ñeà: Noãi nieàm buoàn tuûi, xoùt xa cuûa HXH “Ñeâm khuya vaêng vaúng troáng canh doàn Trô caùi hoàng nhan vôùi nöôùc non” -Hoïc sinh trao ñoåi, -Tieáng troáng canh doàn vaêng vaúng trong thaûo luaän vaø ñaïi ñeâm khuya(gaáp gaùp, lieân hoài) vöøa theå dieän trình baøy: hieän böôùc ñi doàn ñaäp cuûa thôøi gian vöøa boäc loä söï roái bôøi cuûa taâm traïng nöõ thi só HXH (Noãi coâ ñôn troáng vaéng moät mình) -Khoâng gian thì rôïn ngôïp con ngöôøi caûm thaáy mình quaù nhoû beù, coâ ñôn “Trô caùi hoàng nhan vôùi nöôùc non” -Trô laø tuûi hoå, laø beõ baøng. Theâm vaøo ñoù laø “caùi hoàng nhan” cay ñaéng, baïc phaän Moät noãi ñau beõ baøng, tuûi hoå cuûa ngöôøi -Phaân tích noäi dung, yù nghóahai caâu -Hoïc sinh trao ñoåi, con gaùi khi duyeân tình khoâng ñeán, thöïc? thaûo luaän vaø ñaïi duyeân phaän khoâng thaønh dieän trình baøy: GV:Hai caâu thöïc noùi roõ hôn caûnh 2.Hai caâu thöïc: thöïc vaø tình thöïc cuûa nöõ thi só “Cheùn röôïu höông ñöa say laïi tænh HXH. Nhaø thô ngoài moät mình trong Vaàng traêng boùng xeá khuyeát chöa noãi coâ ñôn ñoái dieän vôùi ñeâm khuya, troøn” vaàng traêng (khuyeát chöa troøn), -Cuïm töø “Say laïi tænh”gôïi leân caùi voøng Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 14 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 caøng thaám thía duyeân phaän cuûa mình. ÔÛ ñaây ngoaïi caûnh cuõng laø taâm caûnh, traêng vôùi ngöôøi ñoàng nhaát vôùi nhau, duøng hình aûnh traêng ñeå noùi leân noãi loøng ngöôøi -Hình töôïng thieân nhieân trong hai caâu luaän goùp phaàn dieãn taû taâm traïng, thaùi ñoä cuûa nhaø thô tröôùc soá phaän nhö theá naøo? GV:Reâu laø moät sinh vaät nhoû beù heøn moïn nhöng cuõng khoâng chòu khuaát phuïc meàm yeáu . Noù phaûi moïc xieân, laïi coøn “xieân ngang maët ñaát” Ñaù voán ñaõ raén chaéc laïi caøng raén chaéc hôn ñeå “ñaâm toaïc chaân maây” � Bieän phaùp ñaûo ngöõ: theå hieän söï phaãn uaát cuûa taâm traïng -Beân caïnh ñoù, nhöõng ñoäng töø maïnh xieân, ñaâm ñöôïc keát hôïp vôùi boå ngöõ ngang, toaïc theå hieän söï böôùng bænh, ngang ngaïnh � Reâu xieân ngang maët ñaát, ñaù ñaâm toaïc chaân maây nhö vaïch ñaát, vaïch trôøi maø hôøn traùch, khoâng chæ phaãn uaát maø coøn laø phaûn khaùng -Hai caâu keát noùi leân taâm söï gì cuûa taùc giaû Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang -Hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: -Hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: quaån quanh, tình duyeân ñaõ trôû thaønh troø ñuøa cuûa con taïo, caøng thaám thía noãi ñau Vaàng traêng boùng xeá khuyeát chöa troøn” Traêng saép taøn (“boùng xeá”) maø vaãn “khuyeát chöa troøn”. Tuoåi xuaân ñaõ troâi qua maø nhaân duyeân khoâng troïn veïn -Höông röôïu ñeå laïi vò ñaéng chaùt, höông tình thoaûng qua chæ coøn ñeå laïi phaän haåm duyeân oâi 3.Hai caâu luaän: Noãi nieàm phaãn uaát “Xieân ngang maët ñaát reâu töøng ñaùm Ñaâm toaïc chaân maây ñaù maáy hoøn” Bieän phaùp ñaûo ngöõ: + Reâu töøng ñaùm/ xieân ngang maët ñaát + Ñaù maáy hoøn/ ñaâm toaïc chaân maây � Theå hieän söï phaãn uaát cuûa taâm traïng -Nhöõng ñoäng töø maïnh xieân, ñaâm ñöôïc keát hôïp vôùi boå ngöõ ngang, toaïc theå hieän söï böôùng bænh, ngang ngaïnh � Khoâng chæ phaãn uaát maø coøn laø phaûn khaùng 4.Hai caâu keát :Taâm traïng chaùn chöôøng buoàn tuûi: “Ngaùn noãi xuaân ñi xuaân laïi laïi Maûnh tình san seû tí con con” -Ngaùn : chaùn ngaùn, ngaùn ngaåm noãi ñôøi eùo le, baïc beõo -Xuaân laïi laïi: Xuaân ñi roài xuaân laïi, voøng quay luaån quaån cuûa taïo hoùa Maûnh tình san seû tí con con -Ngheä thuaät taêng tieán laøm cho nghòch 15 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn hoïc sinh toång keát -Goïi HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK -HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK caûnh eùo le hôn: Maûnh tình ñaõ beù laïi coøn san seû chæ coøn moät tí – con con � Xoùt xa veà thaân phaän ngöôøi phuï nöõ xöa vôùi duyeân tình haåm hiu, cay ñaéng cuûa mình III.Toång keát: (Ghi nhôù SGK) 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Cuûng coá: Taâm traïng, thaùi ñoä cuûa nöõ thi só Hoà Xuaân Höông b.Daën doø: Soaïn baøi “Thu ñieáu” – Nguyeãn Khuyeán E.Ruùt kinh nghieäm: Tieát 06 Ngaøy soaïn:06.09 CAÂU CAÙ MUØA THU (THU ÑIEÁU) (Nguyeã n Khuyeá n ) A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc: -Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa caûnh thu ñieån hình cho muøa thu laøng caûnh Vieät Nam vuøng ñoàng baèng Baéc Boä -Veû ñeïp taâm hoàn thi nhaân: taám loøng yeâu thieân nhieân, queâ höông ñaát nöôùc, taâm traïng thôøi theá -Thaáy ñöôïc taøi naêng thô Noâm Nguyeãn Khuyeán vôùi buùt phaùp ngheä thuaät taû caûnh, taû tình, ngheä thuaät gieo vaàn, söû duïng töø ngöõ. B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû. C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø: 1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn 2.Hoïc sinh: Soaïn baøi ôû nhaø. D.Tieán trình tieát daïy: 1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong 2..Kieåm tra baøi cuõ: - Caâu hoûi: Ñoïc baøi thô “Töï tình II” – HXH. Taâm söï cuûa HXH qua baøi thô. 3.Daãn nhaäp baøi môùi: Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 16 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 Muøa thu – muøa cuûa thi nhaân. Haàu heát caùc nhaø thô xöa nay, khoâng ít thì nhieàu ñeàu coù nhöõng baøi thô vieát veà muøa thu. Phaûi chaêng tieát thu se laïnh, gioù thu hiu haét, caûnh thu mô maøng, traêng thu huyeàn aûo…ñaõ gôïi cho nhaø thô nieàm caûm xuùc daït daøo. Vaø Nguyeãn Khuyeán cuõng rung caûm tröôùc muøa thu neân oâng ñaõ deät neân böùc tranh veà muøa thu ñaäm ñaø hoàn daân toäc – “Caâu caù muøa thu”. T Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc Noäi dung baøi giaûng G sinh Hoaït ñoäng 1: I.Ñoïc tìm hieåu chung: Höôùng daãn hoïc sinh ñoïc tìm hieåu 1.Taùc giaû: -Nguyeãn Khuyeán (1835- 1909), hieäu chung -Goïi HS ñoïc phaàn tieåu daãn SGK -HS ñoïc phaàn tieåu Queá Sôn . Queâ laøng Yeân Ñoã – Bình trang 21 daãn SGK vaø xaùc Luïc – Haø Nam -Trình baøy moät vaøi neùt cô baûn veà ñònh noäi dung chính. -OÂng xuaát thaân trong moät nhaø nho ngheøo ôû noâng thoân cuoäc ñôøi nhaø thô Nguyeãn Khuyeán *GVñònh höôùng: -Hoïc sinh trao ñoåi, -Nguyeãn Khuyeán (1835 – 1909) laø thaûo luaän vaø ñaïi ngöôøi hieáu hoïc, hoïc gioûi, ñoã cao; dieän trình baøy: chæ ra laøm quan 10 naêm, sau caùo quan veà höu. - Laø moät nhaø nho taøi naêng, coát caùch thanh cao, coù loøng yeâu nöôùc thöông daân, nhöng baát löïc tröôùc thôøi cuoäc, baát hôïp taùc vôùi keû thuø. - OÂng laø ngöôøi thaâm traàm, ñoä löôïng, kín ñaùo, möïc thöôùc; oâng gaén boù maùu thòt vôùi mieàn queâ Yeân Ñoå vaø ngöôøi daân ngheøo khoù. 2.Söï nghieäp saùng taùc vaên hoïc: 2.Söï nghieäp saùng taùc vaên hoïc: -Saùng taùc cuûa Nguyeãn Khuyeán goàm caû -Hoïc sinh trao ñoåi, - Goàm caû chöõ Haùn vaø Noâm. chöõ Haùn vaø chöõ Noâm (treân 800 baøi) thaûo luaän vaø ñaïi - Noäi dung: + Tình yeâu queâ höông dieän trình baøy: -Noäi dung: SGK ñaát nöôùc, cuoäc soáng ngheøo khoå, thuaàn haäu cuûa ngöôøi daân. + Ñaû kích bonï thöïc daân, taàng lôùp thoáng trò. 3.Taùc phaåm:  Laø nhaø thô cuûa queâ höông laøng -Caâu caù muøa thu naèm trong chuøm thô caûnh Vieät Nam. -Hoïc sinh trao ñoåi, Noâm goàm ba baøi vieát veà muøa thu: Thu 3.Taùc phaåm: ñieáu, Thu vònh, Thu aåm. Hoûi: Xuaát xöù cuûa baøi thô “Caâu caù thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: muøa thu”? Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 17 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 Baøi thô naèm trong chuøm thô Noâm ba baøi nöùc tieáng cuûa NK vieát veà muøa thu: Thu ñieáu, Thu vònh, Thu aåm. Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn hoïc sinh ñoïc tìm hieåu VB -Goïi 1- 2 HS ñoïc baøi thô, caùc HS khaùc ñoïc thaàm Hoûi: Caûm nhaän chung cuûa em veà baøi thô? -GV höôùng daãn HS phaân tích caûnh thu II.Ñoïc hieåu vaên baûn: -HS ñoïc baøi thô -Baøi thô coù 2 böùc tranh: böùc tranh thieân nhieân vaø böùc tranh taâm traïng con ngöôøi. -Hoïc sinh trao ñoåi, Hoûi:Caûnh thu trong baøi thô ñöôïc thaûo luaän vaø ñaïi theå hieän qua nhöõng hình aûnh naøo? dieän trình baøy: Nhaän xeùt böùc tranh thu naøy? GV: -Ñieåm nhìn: Töø chieác thuyeàn caâu trong ao thu nhoû heïp giöõa laøng -Caûnh thu ñöôïc ñoùn nhaän töø gaàn ñeán cao xa roài töø cao xa trôû laïi gaàn: (Töø chieác thuyeàn caâu trong ao thu nhoû heïp giöõa laøng, nhìn leân baàu trôøi, nhìn tôùi ngoõ truùc roài laïi trôû veà vôùi ao thu, vôùi thuyeàn caâu. Töø moät khung ao heïp, khoâng gian muøa thu, caûnh saéc muøa thu môû ra nhieàu höôùng thaät sinh ñoäng) - Maøu saéc: nöôùc trong veo, soùng bieác, trôøi xanh ngaét. -Hoïc sinh phaùt hieän chi tieát naøy DC:+Khoâng gian: tónh laëng, vaéng ngöôøi, vaéng tieáng (Ngoõ truùc quanh co khaùch vaéng teo) – Caùc chuyeån ñoäng raát nheï, raát kheõ khoâng ñuû taïo aâm thanh: soùng hôi gôïn, maây lô löûng, laù kheõ ñöa. Tieáng caù ñôùp moài raát nhoû caøng laøm taêng söï yeân aéng, tónh mòch cuûa caûnh vaät) � Laáy Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 1.Caûnh thu: -Khoâng khí muøa thu ñöôïc gôïi leân töø söï dòu nheï, thanh sô cuûa caûnh vaät +Maøu saéc: nöôùc trong veo, soùng bieác, trôøi xanh ngaét +Ñöôøng neùt chuyeån ñoäng: soùng “hôi gôïn tí”, laù vaøng “kheõ ñöa veøo”, taàng maây “lô löûng”, ngoõ truùc quanh co +Hoøa saéc taïo hình:ao thu nhoû, thuyeàn caâu beù teûo teo, daùng ngöôøi ngoài caâu cuõng nhoû. Caûnh saéc trong böùc tranh ñöôïc taïo neân bôûi caùc ñieäu xanh: xanh ao, xanh bôø, xanh soùng, xanh tre, xanh trôøi, xanh beøo, coù moät maøu vaøng cuûa chieác laù thu ->Caûnh ñeïp nhöng tónh laëng vaø ñöôïm buoàn +Khoâng gian: tónh laëng, vaéng ngöôøi, vaéng tieáng (DC) -> Caûnh thu dòu nheï, thanh sô, xinh xaén, mang caùi hoàn cuûa laøng queâ Baéc Boä Vieät Nam. 18 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 ñoäng ñeå noùi tónh (Moät thuû phaùp quen thuoäc cuûa thô coå phöông Ñoâng) -GV höôùng daãn HS phaân tích tình thu Hoûi:Tình thu ñöôïc theå hieän nhö theá naøo trong baøi thô? -Hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän vaø ñaïi dieän trình baøy: GV: Qua caûnh thu ta thaáy ñöôïc tình thu cuûa thi nhaân, böùc tranh taâm traïng cuûa con ngöôøi ñöôïc boäc loä kín ñaùo maø saâu saéc - Taâm hoàn tónh laëng ,môùi caûm nhaän ñöôïc nhöõng aâm thanh raát kheõ. Caùi ñoäng raát nhoû cuûa ngoaïi caûnh ñöôïc caûm nhaän bôûi söï tónh laëng tuyeät ñoái cuûa taâm caûnh. -Noùi chuyeän caâu caù nhöng thöïc ra khoâng chuû yù vaøo vieäc caâu caù. Noùi caâu caù nhöng thöïc ra laø ñeå ñoùn nhaän trôøi thu, caûnh thu vaøo coõi loøng -Noãi coâ quaïnh, uaån khuùc trong taâm hoàn nhaø thô theå hieän moät taám loøng yeâu thieân nhieân tha thieát, moät taám loøng yeâu nöôùc thaàm kín. 2.Tình thu: -Coõi loøng nhaø thô yeân tónh, vaéng laëng (Tónh laëng trong söï caûm nhaän ñoä trong veo cuûa nöôùc, caùi “hôi gôïn tí” cuûa soùng, ñoä rôi khe kheõ cuûa laù, aâm thanh tieáng caù ñôùp moài döôùi chaân beøo) -Noãi coâ quaïnh, uaån khuùc trong taâm hoàn nhaø thô � Taâm hoàn gaén boù tha thieát vôùi thieân nhieân ñaát nöôùc, moät taám loøng yeâu nöôùc thaàm kín Trong böùc tranh thu, xuaát hieän nhieàu gam maøu xanh gôïi caûm giaùc se laïnh. Caùi se laïnh cuûa caûnh thu, ao thu, trôøi thu thaám vaøo taâm hoàn nhaø thô hay chính caùi laïnh töø taâm hoàn nhaø thô lan toaû ra caûnh vaät? Döôøng nhö Nkhuyeán muoán ngoài trong tónh laëng maø traàm tö maëc töôûng, hoaø caùi coâ ñôn troáng traûi cuûa loøng mình vaøo caùi coâ tòch, trong -Lieân heä moái quan treûo cuûa muøa thu laøng queâ. OÂng heä giöõa ngoaïi caûnh vaø taâm caûnh trong Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 19 Tröôø n g THPT An Löông Giaù o aù n Ngöõ vaê n 11 caùo quan veà höu mang naëng maëc caûm baát löïc tröôùc thôøi cuoäc. Trong baøi thô Di chuùc, oâng coù nhöõng caâu thô ñau ñeán töøng chöõ: Ôn vua chöa chuùt baùo ñeàn Cuùi troâng hoå ñaát, ngöûa leân theïn trôøi. vaên chöông “Caûnh naøo caûnh chaúng ñeo saàu Ngöôøi buoàn caûnh coù vui ñaâu bao giôø!” (Truyeän Kieàu - NDu) Cho neân, trong baøi thô thaám ñaãm taâm söï roái bôøi tröôùc thôøi theá cuûa -Hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän vaø ñaïi oâng. dieän trình baøy: Hoûi:Trình baøy nhöõng thaønh coâng veà ngheä thuaät cuûa NK trong baøi thô “Caâu caù muøa thu” - Ngoân ngöõ giaûn dò, trong saùng, chính xaùc, uyeån chuyeån, coù khaû naêng dieãn taû nhöõng bieán thaùi tinh vi cuûa söï vaät, uaån khuùc khoù giaõi baøy trong taâm traïng. - Vaàn eo – töû vaän – raát oaùi aêm, khoù laøm ñöôïc NK duøng raát thaàn tình, phuø hôïp vôùi baøi thô goùp phaàn dieãn taû khoâng gian vaéng laëng, thu nhoû daàn, phuø hôïp vôùi taâm traïng ñaày uaån khuùc cuûa caù nhaân. - Buùt phaùp quen thuoäc thô ca phöông Ñoâng: laáy ñoäng taû tónh. -> Goùp phaàn Vieät hoaù thô Ñöôøng luaät. -HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK 3.Thaønh coâng veà ngheä thuaät: -Ngoân ngöõ giaûn dò, trong saùng vaø tinh teá -Caùch gieo vaàn ñoäc ñaùo “eo” (trong veo, teûo teo, ñöa veøo, vaéng teo, chaân beøo) -Laáy ñoäng noùi tónh -> Goùp phaàn Vieät hoaù thô Ñöôøng luaät. III.Toång keát: (Ghi nhôù SGK) Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn hoïc sinh toång keát -Goïi HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK 4.Cuûng coá – Daën doø: a.Cuûng coá: Noãi nieàm taâm söï cuûa Nguyeãn Khuyeán Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g Trang 20