Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Phần tự chọn
Trang 1
Ngày soạn:10/08/2010
Chuû ñeà 1 : ÑOÄNG LÖÏC HOÏC CHAÁT ÑIEÅM (4 tieát)
MUÏC TIEÂU
1. Lyù giaûi ñeå hoïc sinh hieåu roû, phaùt bieåu ñuùng ñöôïc ñònh nghóa, vieát ñuùng ñöôïc caùc bieåu thöùc cuûa :
Quaõng ñöôøng ñi, toác ñoä trung bình, vaän toác, gia toác trong chuyeån ñoäng thaúng vaø trong chuyeån ñoäng thaúng
ñeàu.
2. . Lyù giaûi ñeå hoïc sinh hieåu roû, vieát ñuùng ñöôïc phöông trình chuyeån ñoäng vaø caùc coâng thöùc tính quaõng
ñöôøng cuûa chuyeån ñoäng thaúng ñeàu vaø chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu.
3. Lyù giaûi ñeå hoïc sinh hieåu roû, phaùt bieåu ñuùng ñöôïc ñònh nghóa ñoàng thôøi xaùc ñònh ñöôïc treân hình veõ :
Veùc tô vaän toác, veùc tô gia toác höôùng taâm cuûa chaát ñieåm chuyeån ñoäng troøn ñeàu.
4. Giaûi ñöôïc moät soá baøi toaùn cô baûn veà chuyeån ñoäng cuûa chaát ñieåm.
Ngày soạn: 10/08/2010
Tieát 1 : CHUYEÅN ÑOÄNG THAÚNG ÑEÀU – VAÄN TOÁC TRUNG BÌNH CUÛA CHUYEÅN ÑOÄNG
THAÚNG
Hoaït ñoäng 1 (15 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét kieán thöùc.
+ Vò trí M cuûa chaát ñieåm taïi moät thôøi ñieåm t treân quyõ ñaïo thaúng : x = OM
+ Quaûng ñöôøng ñi : s =
= x – xo
s1 s 2 ... s n
s
+ Toác ñoä trung bình : vtb =
t1 t 2 ... t n
t
M oM
+ Chuyeån ñoäng thaúng ñeàu : Laø chuyeån ñoäng ñoäng thaúng coù toác ñoä trung bình nhö nhau treân moïi
quaõng ñöôøng ñi
+ Vaän toác cuûa chuyeån ñoäng thaúng ñeàu : Laø ñaïi löôïng ñaïi soá kí hieäu v coù giaù trò tuyeät ñoái baèng toác ñoä
cuûa chuyeån ñoäng thaúng ñeàu, coù giaù trò döông khi vaät chuyeån ñoäng theo chieàu döông vaø coù giaù trò aâm khi
vaät chuyeån ñoäng ngöôïc chieàu döông maø ta choïn.
+ Phöông trình cuûa chuyeån ñoäng thaúng ñeàu : x = xo + s = xo + vt
+ Ñoà thò toaï ñoä – thôøi gian cuûa chuyeån ñoäng thaúng ñeàu : Laø moät ñöôøng thaúng coù heä soá goùc baèng v.
Hoaït ñoäng 2 ( 30 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Baøi giaûi
Baøi 1 trang 7.
Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng Vieát coâng thöùc.
Toác ñoä trung bình trong caû haønh
thöùc tính toác ñoä trung bình treân
trình :
2s
2s
caû haønh trình.
2v1v 2
s
s =
vtb = t1 t 2
Höôùng daãn ñeâ hoïc sinh xaùc Xaùc ñònh t1, t2.
v1 v 2
v1 v 2
ñònh t1 vaø t2.
2.40.60
Yeâu caàu hoïc sinh thay soá, tính.
Thay soá tính toác ñoä trung
=
= 48 (km/h)
40 60
bình.
Baøi 2 trang 7
Bài này có thể yêu cầu hs về Ghi nhận yêu cầu
nhà làm sau khi đã hướng dẫn
Toác ñoä trung bình trong caû haønh
Vieát coâng thöùc.
Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng thöùc Xaùc ñònh t1, t2 vaø t3.
trình :
3s
3s
tính toác ñoä trung bình treân caû
s
s
s
haønh trình.
Thay soá tính toác ñoä trung vtb = t1 t 2 t 3
v1 v 2 v3
Höôùng daãn ñeâ hoïc sinh xaùc bình.
3v1v 2 v3
ñònh t1, t2 vaø t3.
=
v1 v 2 v 2 v3 v3 v1
Yeâu caàu hoïc sinh thay soá, tính.
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Trang 2
3.30.40.50
=
30.40 40.50 50.30
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh vieát
coâng thöùc tính ñöôøng ñi vaø
phöông trình chuyeån ñoäng cuûa
xe maùy vaø oâtoâ theo truïc toaï ñoä
vaø goác thôøi gian ñaõ choïn.
Vieát coâng thöùc tính ñöôøng
ñi vaø phöông trình chuyeån
ñoäng cuûa xe maùy vaø oâtoâ
theo truïc toaï ñoä vaø goác
thôøi gian ñaõ choïn.
Veõ ñoà thi toaï ñoä – thôøi
gian cuûa oâtoâ vaø xe maùy.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh veõ ñoà
thò toaï ñoä – thôøi gian cuûa oâtoâ vaø
xe maùy treân cuøng moät heä truïc
toaï ñoä.
= 38,3 (km/h)
Baøi 2.15 ( hoặc thay thế bằng bài
9/15 sgk)
a) Quaõng ñöôøng ñi ñöôïc cuûa xe maùy :
s1 = v1t = 40t
Phöông trình chuyeån ñoäng cuûa xe
maùy : x1 = xo1 + v1t = 40t
Quaõng ñöôøng ñi cuûa oâtoâ :
s2 = v2(t – 2) = 80(t – 2)
Phöông trình chuyeån ñoäng cuûa oâtoâ :
x2 = xo2 + v2(t – 2) = 20 + 80(t – 2)
b) Ñoà thò toaï ñoä – thôøi gian cuûa xe
maùy vaø oâtoâ :
c) Caên cöù vaøo ñoà thò ta thaáy hai xe
gaëp nhau taïi vò trí coù x = 140km vaø t
Xaùc ñònh vò trí vaø thôøi
= 3,5h töùc laø caùch A 140km vaø vaøo
Yeâu caàu hoïc sinh caên cöù vaøo ñieåm oâtoâ vaø xe maùy gaëp
luùc 9 giôø 30 phuùt
ñoà thò hoaëc giaûi phöông trình ñeå nhau.
tìm vò trí vaø thôøi ñieâm oâtoâ vaø xe
maùy gaëp nhau.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Ngày soạn: 10/08/2010
Trang 3
Tieát TC02 : CHUYEÅN ÑOÄNG THAÚNG BIEÁN ÑOÅI ÑEÀU
Hoaït ñoäng 1 (15 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét kieán thöùc.
+ Veùc tô vaän toác v coù goác gaén vôùi vaät chuyeån ñoäng, coù phöông naèm theo quyõ ñaïo, coù chieàu theo chieàu chuyeån
ñoäng vaø coù ñoä lôùn tæ leä vôùi ñoä lôùn cuûa v.
+ Veùc tô gia toác trong chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu :
- Ñieåm ñaët : Ñaët treân vaät chuyeån ñoäng.
- Phöông : Cuøng phöông chuyeån ñoäng (cuøng phöông vôùi phöông cuûa veùc tô vaän toác)
- Chieàu : Cuøng chieàu chuyeån ñoäng (cuøng chieàu vôùi veùc tô vaän toác) neáu chuyeån ñoäng nhanh daàn ñeàu.
Ngöôïc chieàu chuyeån ñoäng (ngöôïc chieàu vôùi veùc tô vaän toác) neáu chuyeån ñoäng chaäm daàn ñeàu.
- Ñoä lôùn : Khoâng thay ñoåi trong quaù trình chuyeån ñoäng.
+ Caùc coâng thöùc trong chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu :
1 2 2
1 2
v = vo + at ; s = vot +
at ; v - vo2 = 2as ; x = xo + vot +
at
2
2
Chuù yù : Chuyeån ñoäng nhanh daàn ñeàu : a cuøng daáu vôùi v vaø vo.
Chuyeån ñoäng chaäm daàn ñeàu a ngöôïc daáu vôùi v vaø vo.
1 2 2
+ Caùc coâng thöùc cuûa söï rôi töï do : v = g,t ; h =
gt ; v = 2gh
2
Hoaït ñoäng 2 (30 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Baøi giaûi
Baøi 11 trang 27
Thôøi gian hoøn ñaù rôi töø mieäng gieáng
Xaùc ñònh thôøi gian rôi vaø thôøi
Yeâu caàu xaùc ñònh thôøi gian rôi
gian aâm truyeàn ñeán tai.
2h
töø mieäng gieáng ñeán ñaùy gieáng.
ñeán ñaùy gieáng : t1 =
g
Yeâu caàu xaùc ñònh thôøi gian aâm
truyeàn töø ñaùy gieáng leân mieäng
Thôøi gian ñeå aâm truyeàn töø ñaùy gieáng
gieáng.
h
leân mieäng gieáng : t2 =
Yeâu caàu laäp phöông trình vaø giaûi Töø ñieàu kieän baøi ra laäp phöông
v
trình vaø giaûi ñeå tìm chieàu saâu cuûa
phöông trình ñeå tính h.
Theo baøi ra ta coù t = t1 + t2
gieáng theo yeâu caàu baøi toaùn.
h
2h
Hay : 4 =
+
9,8
330
Giaûi ra ta coù : h = 70,3m
Baøi 12 trang 27
Quaõng ñöôøng rôi trong giaây cuoái :
Vieát coâng thöùc tính h theo t.
Goïi h laø ñoä cao töø ñoù vaät rôi
1 2
1
h =
gt –
g(t – 1)2
Vieát coâng thöùc tính quaûng ñöôøng
xuoáng, t laø thôøi gian rôi.
2
2
rôi tröôùc giaây cuoái.
Yeâu caàu xaùc ñònh h theo t.
Hay : 15 = 5t2 – 5(t – 1)2
Laäp phöông trình ñeå tính t töø ñoù
Yeâu caàu xaùc ñònh quaûng ñöôøng
Giaûi ra ta coù : t = 2s.
tính ra h.
rôi trong (t – 1) giaây.
Ñoä cao töø ñoù vaät rôi xuoáng :
Yeâu caàu laäp phöông trình ñeå tính
1 2 1
h=
gt =
.10.22 = 20(m
t sau ñoù tính h,
2
2
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Trang 4
Tieát TC03 : CHUYEÅN ÑOÄNG TROØN ÑEÀU
Hoaït ñoäng 1 (10 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét kieán thöùc.
+ Neâu caùc ñaëc ñieåm cuûa gia toác höôùng taâm trong chuyeån ñoäng troøn ñeàu.
2
2 .r
v2
+ Vieát caùc coâng thöùc cuûa chuyeån ñoäng troøn ñeàu : =
= 2f ; v =
= 2fr = r ; aht =
T
T
r
Hoaït ñoäng 2 (10 phuùt) : Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm :
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 5.2 : D
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn C.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 5.3 : C
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn C.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 5.4 : C
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 5.5 : D
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn C.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 5.6 : C
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn A.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 5.7 : A
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn B.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 5.8 : B
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 5.9 : D
Hoaït ñoäng 3 (25 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp :
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng
Baøi 11 trang 34
Toác ñoä goùc : = 2f = 41,87 (rad/s).
thöùc vaø tính toác ñoä goù vaø toác ñoä
Tính vaø v
daøi cuûa ñaàu caùnh quaït.
Toác ñoä daøi : v = r = 33,5 (m/s)
Baøi 12 trang 34
Yeâu caàu ñoåi ñôn vò vaän toác
Ñoåi ñôn vò.
Toác ñoä daøi : v = 12km/h = 3,33m/s.
v
daøi
Tính .
Toác ñoä goùc : =
= 10,1 (rad/s.
Yeâu caàu tính vaän toác goùc
r
Baøi 13 trang 34
Kim phuùt :
Tính vaän toác goùc vaø vaän toác
2
2.3,14
Yeâu caàu tính vaän toác goùc vaø daøi cuûa kim phuùt.
p = T 60 = 0,00174 (rad/s)
vaän toác daøi cuûa kim phuùt.
p
Ngày soạn: 01/09/2010
Yeâu caàu tính vaän toác goùc vaø
vaän toác daøi cuûa kim giôø.
Yeâu caàu xaùc ñònh chu vi cuûa
baùnh xe.
Yeâu caàu xaùc ñònh soá voøng
quay khi ñi ñöôïc 1km.
Ttính vaän toác goùc vaø vaän toác
daøi cuûa kim giôø.
Xaùc ñònh chu vi baùnh xe.
Xaùc ñònh soá voøng quay.
Xaùc ñònh T.
Yeâu caàu xaùc ñònh chu kì töï
Tính vaø v
quay quanh truïc cuûa Traùi Ñaát.
Yeâu caàu tính vaø v.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
vp = rp = 0,00174.0,1 = 0,000174 (m/s)
Kim giôø :
2
2.3,14
h =
= 0,000145 (rad/s)
Th
3600
vh = rh = 0,000145.0,08 = 0,0000116 (m/s)
Baøi 14 trang 34
Soá voøng quay cuûa baùnh xe khi ñi ñöôïc 1km :
1000
1000
n = 2 .r 2.3,14.0,3 = 530 (voøng)
Baøi 15 trang 34
2
2.3,14
=
= 73.10-6 (rad/s)
T
24.3600
v = .r = 73.10-6.64.105 = 465 (m/s)
Tieát 4 : TÍNH TÖÔNG ÑOÁI CUÛA CHUYEÅN ÑOÄNG
Hoaït ñoäng 1 (10 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét kieán thöùc.
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Trang 5
+ Coâng thöùc coäng vaän toác : v1, 3 = v1, 2 + v 2 , 3
+ Caùc tröôøng hôïp rieâng :
Khi v1, 2 vaø v 2 , 3 ñeàu laø nhöõng chuyeån ñoäng tònh tieán cuøng phöông thì coù theå vieát : v 1,3 = v1,2 + v2,3 vôùi laø
giaù trò ñaïi soá cuûa caùc vaän toác.
Khi v1, 2 vaø v 2 , 3 vuoâng goác vôùi nhau thì ñoä lôùn cuûa v1,3 laø : v1,3 =
Hoaït ñoäng 2 (10 phuùt) : Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm :
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn C.
Giaûi thích löïa choïn.
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn B.
Giaûi thích löïa choïn.
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn B.
Giaûi thích löïa choïn.
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn B.
Giaûi thích löïa choïn.
Hoaït ñoäng 3 (20 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh tính thôøi gian
bay töø A ñeán B khi khoâng coù gioù.
Tính thôøi gian bay töø A ñeán B
khi khoâng coù gioù.
Yeâu caàu hoïc sinh tính vaän toác
töông ñoái cuûa maùy bay khi coù gioù.
Yeâu caàu hoïc sinh tính thôøi gian
bay khi coù gioù.
Tính vaän toác töông ñoái cuûa maùy
bay khi coù gioù.
Tính thôøi gian bay khi coù gioù.
Yeâu caàu hoïc sinh tính vaän toác
cuûa ca noâ so vôùi bôø khi chaïy xuoâi
doøng.
Yeâu caàu hoïc sinh tính vaän toác
chaûy cuûa doøng nöôùc so vôùi bôø.
Yeâu caàu hoïc sinh tính vaän toác
cuûa ca noâ so vôùi bôø khi chaïy
ngöôïc doøng.
Yeâu caàu hoïc sinh tính thôøi gian
chaïy ngöôïc doøng.
Tính vaän toác cuûa ca noâ so vôùi bôø
khi chaïy xuoâi doøng.
Höôùng daãn hoïc sinh laäp heä
phöông trình ñeå tính khoaûng caùch
giöa hai beán soâng.
Yeâu caàu hoïc sinh giaûi heä phöông
trình ñeå tìm s.
Yeâu caàu hoïc sinh tính vaän toác
chaûy cuûa doøng nöôùc so vôùi bôø.
Tính vaâïn toác chaûy cuûa doøng
nöôùc so vôùi bôø.
Tính vaän toác cuûa ca noâ so vôùi bôø
khi chaïy ngöôïc doøng.
Tính thôøi gian chaïy nöôïc doøng.
v12, 2 v 22,3
Noäi dung cô baûn
Caâu 6.2 : D
Caâu 6.3 : C
Caâu 6.4 : B
Caâu 6.5 : B
Caâu 6.6 : B
Baøi giaûi
Baøi 12 trang 19.
a) Khi khoâng coù gioù :
AB
300km
t=
= 0,5h = 30phuùt
v'
600km / h
b) Khi coù gioù :
v = v’ + V = 600 + 72 = 672(km/h)
AB
300km
t=
0,45h = 26,8phuùt
v
672km / h
Baøi 6.8.
a) Khi ca noâ chaïy xuoâi doøng :
Vaän toác cuûa ca noâ so vôùi bôø laø :
vcb =
AB
36
= 24(km/h)
t
1,5
Maø : vcb = vcn + vnb
vcn = vcb – vnb = 24 – 6 = 18(km/h)
b) Khi ca noâ chaïy ngöôïc doøng :
v’cb = vcn – vnb = 18 – 6 = 12(km/h)
Vaät thôøi gian chaïy ngöôïc doøng laø :
BA 36
t' =
= 3(h)
v ' cb
12
Baøi 6.9.
a) Khoaûng caùch giöõa hai beán soâng :
Khi ca noâ chaïy xuoâi doøng ta coù :
Caên cöù vaøo ñieàu kieän baøi toaùn
AB s
vcn v nb = 30 + vnb (1)
cho laäp heä phöông trình.
t
2
Khi ca noâ chaïy ngöôïc doøng ta coù :
BA s
vcn v nb = 30 - vnb (2)
t'
3
Giaûi heä phöông trình ñeå tính s.
Töø (1) vaø (2) suy ra : s = 72km
b) Töø (1) suy ra vaän toác cuûa nöôùc ñoái
vôùi bôø soâng :
Tính vaän toác chaûy cuûa doøng
s
72
vnb = 30 30 = 6(km/h)
nöôùc so vôùi bôø soâng.
2
2
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Trang 6
Hoaït ñoäng 4 (5 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch giaûi baøi toaùn coù lieân quan
Töø caùc baøi taäp ñaõ giaûi khaùi quaùt hoaù thaønh caùch giaûi
ñeán tính töông ñoái cuûa chuyeån ñoäng.
moät baøi toaùn coù lieân quan ñeán tính töông ñoái cuûa
chuyeån ñoäng.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Chuû ñeà 2 : PHÖÔNG PHAÙP ÑOÄNG LÖÏC HOÏC (4 tieát)
MUÏC TIEÂU
1. Lyù giaûi ñeå hoïc sinh naém vöõng vaø phaùt bieåu ñuùng caùc ñònh luaät Newton.
2. Lyù giaûi deå hoïc sinh vieát ñuùng vaø giaûi thích ñuùng phöông trình cô baûn cuûa ñoäng löïc hoïc Newton.
3. Höôùng daãn hoïc sinh caùch xaùc ñònh ñaày ñuû caùc löïc taùc duïng leân moät vaät hay moät heä vaät.
4. Neáu phaûi xeùt moät heä vaät thì caàn phaûi phaân bieät noäi löïc vaø ngoaïi löïc.
5. Sau khi vieát ñöôïc phöông trình Newton ñoái vôùi vaät hoaëc heä vaät döôùi daïng veùc tô, hoïc sinh caàn choïn nhöõng
phöông thích hôïp ñeå chieáu caùc phöông trình veùc tô leân caùc phöông ñoù.
6. Sau cuøng höôùng daãn hoïc sinh tìm ra caùc keát quaû cuûa baøi toaùn baèng caùch giaûi caùc phöông trình hoaëc heä phöông
trình ñaïi soá ñeå thu ñöôïc.
7. ñoái vôùi chuyeån ñoäng troøn ñeàu caàn höôùng daãn cho hoïc sinh xaùc ñònh löïc höôùng taâm.
Tieát 5 : PHÖÔNG PHAÙP ÑOÄNG LÖÏC HOÏC – KHAÛO SAÙT CHUYEÅN ÑOÄNG CUÛA MOÄT VAÄT
Hoaït ñoäng 1 (10 phuùt) : Tìm hieåu noäi dung cuûa phöông phaùp ñoäng löïc hoïc.
Noäi dung cuûa phöông phaùp ñoäng löïc hoïc :
+ Veõ hình, xaùc ñònh ñaày ñuû caùc löïc taùc duïng leân vaät hay heä vaät.
+ Vieát phöông trình ñònh luaät II Newton daïng veùc tô cho vaät hoaëc heä vaät.
+ Choïn heä truïc toaï ñoä ñeå chieáu caùc phöông trình veùc tô leân caùc truïc toaï ñoä ñaõ choïn.
+ Khaûo saùt caùc chuyeån ñoäng theo töøng phöông cuûa töøng truïc toaï ñoä
Löu yù : Phaân bieát noäi löïc vaø ngoaïi löïc khi nghieân cöùu heä nhieàu vaät.
Hoaït ñoäng 2 (10 phuùt) : Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm :
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn B.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 10.11 : B
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn C.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 10.12 : C
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 10.13 : D
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn C.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 10.14 : C
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn B.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 10.15 : B
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 10.16 : D
Hoaït ñoäng 3 (20 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Baøi giaûi
Baøi 1 trang 23.
Veõ hình, xaùc ñònh caùc löïc taùc
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình, xaùc
Caùc löïc taùc duïng leân vaät : Löïc keùo
duïng leân vaät.
ñònh caùc löïc taùc duïng leân vaät.
F , löïc ma saùt Fms , troïng löïc P ,
Yeâu caàu hoïc sinh vieát phöông
trình Newton döôùi daïng veùc tô.
Yeâu caàu hoïc sinh choïn heä truïc
toaï ñoä.
phaûn löïc N .
Phöông trình Newton döôùi daïng veùc
Vieát phöông trình Newton döôùi
daïng veùc tô.
tô : m a = F + Fms + P + N (1)
Choïn heä truïc toaï ñoä.
Choïn heä truïc toaï ñoä Oxy : Ox naèm
ngang höôùng theo F , Oy thaúng ñöùng
höôùng leân.
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh chieáu
phöông trình Newton leân caùc truïc
toaï ñoä ñaõ choïn.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh suy ra
löïc ma saùt vaø suy ra gia toác cuûa
vaät.
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình, xaùc
ñònh caùc löïc taùc duïng leân vaät.
Chieáu (1) leân caùc truïc toaï ñoä.
Suy ra phaûn löïc N, löïc ma saùt vaø
gia toác cuûa vaät trong töøng tröôøng
hôïp.
Veõ hình, xaùc ñònh caùc löïc taùc
duïng leân vaät.
Trang 7
Chieáu (1) leân truïc Ox vaø Oy ta coù :
ma = F – Fms (2)
0 = - P + N (3)
Töø (3) suy ra : N = P = mg vaø löïc ma
saùt Fms = N = mg
Keát quaû gia toác a cuûa vaät khi coù ma
F mg
saùt cho bôûi : a =
m
F
Neáu khoâng coù ma saùt : a =
m
Baøi 4.trang 25.
Caùc löïc taùc duïng leân vaät : Troïng löïc
P , löïc ma saùt Fms , phaûn löïc N .
Phöông trình Newton döôùi daïng veùc
Vieát phöông trình Newton döôùi tô : m a = P + N + Fms (1)
Choïn heä truïc toaï ñoä Oxy nhö hình
Yeâu caàu hoïc sinh vieát phöông daïng veùc tô.
veõ.
trình Newton döôùi daïng veùc tô.
Choïn heä truïc toaï ñoä.
Chieáu (1) leân truïc Ox vaø Oy ta coù :
ma = Psin - Fms = mgsin - Fms (2)
Yeâu caàu hoïc sinh choïn heä truïc
Chieáu (1) leân caùc truïc toaï ñoä.
toaï ñoä.
0 = N - Pcos (3)
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh chieáu
Suy ra phaûn löïc N, löïc ma saùt vaø
Töø (3) suy ra : N = Pcos = mgcos
phöông trình Newton leân caùc truïc gia toác cuûa vaät trong töøng tröôøng vaø löïc ma saùt Fms = N = mgcos
toaï ñoä ñaõ choïn.
hôïp.
Keát quaû gia toác cuûa vaät laø :
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh suy ra
a = g(sin - cos)
löïc ma saùt vaø suy ra gia toác cuûa
Khi khoâng coù ma saùt : a = gsin
vaät.
Bieän luaän ñieàu kieän ñeå coù a
Bieän luaän : Khi coù ma saùt, ñieàu kieän
höôùng xuoáng khi coù ma saùt.
ñeå coù a höôùng xuoáng thì :
Yeâu caàu hoïc sinh bieän luaän ñieàu
sin - cos > 0 => tan <
kieän ñeå coù a höôùng xuoáng khi
coù ma saùt.
Hoaït ñoäng 4 (2 phuùt) : Daën doø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâ caàu hoïc sinh veà nhaø giaûi baøi 5 trang 26.
Giaûi baøi 5 trang 26 saùch töï choïn baùm saùt.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Tieát 6 : KHAÛO SAÙT CHUYEÅN ÑOÄNG TÒNH TIEÁN CUÛA HEÄ NHIEÀU VAÄT LIEÂN KEÁT VÔÙI NHAU
Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ : Neâu caùc böôùc ñeå giaûi moät baøi toaùn ñoäng löïc hoïc.
Hoaït ñoäng 2 (10 phuùt) : Giôùi thieäu heä nhieàu vaät lieân keát vôùi nhau chuyeån ñoäng tònh tieán :
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
Veõ hình heä vaät.
Veõ hình vaøo vôû.
Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh caùc
Xaùc ñònh caùc löïc taùc duïng leân
löïc taùc duïng leân caùc vaät.
caùc vaät..
Laäp luaän cho hoïc sinh thaáy a1 =
Ghi nhaän ñaëc ñieåm cuûa gia toác
caùc vaät vaø löïc caêng cuûa sôïi daây.
Hoaït ñoäng 3 (25 phuùt) : Giaûi baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
a 2 = a ; T’ = T
Baøi giaûi
Baøi 6 trang 27.
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Yeâu caàu hoïc sinh vieát phöông
Vieát phöông trình Newton daïng
trình Newton daïng veùc tô cho caùc veùc tô.
vaät.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh chieáu
caùc phöông trình veùc tô leân
phöông chuyeån ñoäng.
Yeâu caàu hoïc sinh giaûi heä phöông
trình ñeå tính a vaø T.
Trang 8
Phöông trình Newton daïng veùc tô cho
caùc vaät :
m1 a1 = F + P 1 + N 1 + T + Fms1
(1)
m2 a 2 =
T ' + P 2 + N 2 + Fms 2
(2)
Chieáu leân phöông chuyeån ñoäng, choïn
chieàu döông cuøng chieàu chuyeån ñoäng
(vôùi a1 = a2 = a ; T = T’) ta coù :
m1a = F – T – F ms1 = F – T – m1g
Giaûi heä phöông trình ñeå xaùc ñònh (1’)
a vaø T.
m2a = T – Fms2 = T – m2g
(2’)
Giaûi heä (1’) vaø (2’) ta ñöôïc :
Vieát caùc phöông trình chieáu.
Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh a vaø
Xaùc ñònh a vaø T khi khoâng coù
T khi khoâng coù löïc ma saùt.
ma saùt.
Hoaït ñoäng 4 (5 phuùt) : Giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Ra cho hoïc sinh moät baøi taäp heä hai hoaëc 3 vaät noái vôùi
nhau chuyeån ñoäng tònh tieán vôùi caùc soá lieäu cuï theå vaø
yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
a=
F (m1 m2 ) g
m1 m 2
T = T’ = m2a + m2g
Tröôøng hôïp khoâng coù ma saùt :
m2 F
F
a=
; T = T’ =
m1 m 2
m1 m2
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Ghi baøi taäp veà nhaø
Tieát 7 : CHUYEÅN ÑOÄNG CUÛA HEÄ VAÄT NOÁI VÔÙI NHAU BAÈNG SÔÏI DAÂY VAÉT QUA ROØNG ROÏC
Hoaït ñoäng 1 (15 phuùt) : Giôùi thieäu heä hai vaät noái vôùi nhau baèng moät sôïi daây vaét qua moät roøng roïc coá ñònh.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
Giôùi thieäu heä hai vaät noái vôùi
nhau baèng moät sôïi daây khoâng
giaõn, vaét qua moät roøng roïc coá
ñònh. Khoái löôïng cuûa sôïi daây vaø
roøng roïc khoâng ñaùng keå.
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình vaø xaùc
Veõ hình xaùc ñònh caùc löïc taùc
ñònh caùc löïc taùc duïng leân caùc vaät. duïng leân caùc vaät.
Laäp luaän cho hoïc sinh thaáy a1
Ghi nhaän ñaëc ñieåm cuûa gia toác
caùc vaät vaø löïc caêng cuûa sôïi daây.
Hoaït ñoäng 3 (20 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
= a 2 = a ; T’ = T
Baøi giaûi
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Vieát phöông trình Newton daïng
Yeâu caàu hoïc sinh vieát phöông
trình Newton daïng veùc tô cho caùc veùc tô.
vaät.
Yeâu caàu hoïc sinh giaûi heä phöông
trình ñeå tính a vaø T.
Vieát caùc phöông trình chieáu.
Giaûi heä phöông trình ñeå xaùc ñònh
a vaø T.
Vieát phöông trình Newton daïng
Yeâu caàu hoïc sinh vieát phöông
trình Newton daïng veùc tô cho caùc veùc tô.
vaät.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh chieáu
caùc phöông trình veùc tô leân
phöông chuyeån ñoäng.
Yeâu caàu hoïc sinh giaûi heä phöông
trình ñeå tính a vaø T.
Vieát caùc phöông trình chieáu.
Giaûi heä phöông trình ñeå xaùc ñònh
a vaø T.
m1 a1 = P 1 + T
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh chieáu
caùc phöông trình veùc tô leân
phöông chuyeån ñoäng.
Trang 9
Baøi 17 trang 28.
Phöông trình Newton daïng veùc tô cho
caùc vaät :
(1)
m2 a 2 = T ' + P 2
(2)
Chieáu leân phöông chuyeån ñoäng, choïn
chieàu döông cuøng chieàu chuyeån ñoäng
(vôùi a1 = a2 = a ; T = T’) ta coù :
m1a = P1 – T = m1g – T
(1’)
m2a = T’ – P2 = T – m2g (2’)
Giaûi heä (1’) vaø (2’) ta ñöôïc :
( m1 m2 ) g
m1 m 2
2m1 m 2 g
T = T’ =
m1 m 2
a=
Baøi 8 trang 288.
Phöông trình Newton daïng veùc tô cho
caùc vaät :
m1 a1 = T ' + P 1 + N + Fms (1)
m2 a 2 = P 2 + T
(2)
Chieáu leân phöông chuyeån ñoäng, choïn
chieàu döông cuøng chieàu chuyeån ñoäng
(vôùi a1 = a2 = a ; T = T’) ta coù :
m1a = T’ – Fms1 = T – m1g (1’)
m2a = P2 – T = m2g – T
(2’)
Giaûi heä (1’) vaø (2’) ta ñöôïc :
a=
( m2 m1 ) g
m1 m2
T = T’ = m2(g – a) =
m1 m2 g (1 )
m1 m2
Bieän luaän ñeû thaùy ñöôïc vaät chæ
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh tìm ñieàu
chuyeån ñoäng khi m2 m1
kieän ñeå vaät chuyeån ñoäng.
Hoaït ñoäng 4 (5 phuùt) : Giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Ñoïc cho hoïc sinh ghi hai baøi taäp veà nhaø daïng nhö baøi
Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.
hoïc nhöng coù soá lieäu cuï theå.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Tieát 8 : CHUYEÅN ÑOÄNG CONG
Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Heä thoáng hoaù kieán thöùc :
Khi moät vaät chuyeån ñoäng troøn ñeàu thì toång hôïp caùc löïc taùc duïng leân vaät phaûi taïo thaønh löïc höôùng taâm.
v2
Ñoä lôùn cuûa löïc höôùng taâm : Fht = m
= m2r.
r
Hoaït ñoäng 2 (38 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Baøi giaûi
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Trang 10
Baøi 9 trang 29.
Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh löïc Xaùc ñònh löïc höôùng taâm vaø neâu
Löïc ñaøn hoài cuûa loø xo ñoùng vai troø
bieåu thöùc cuûa noù.
höôùng taâm.
löïc höôùng taâm neân ta coù :
Tính l.
Yeâu caàu hoïc sinh tính l.
v2
v2
kl = m
=> l = m
= 0,1(m)
r
kr
Baøi 10 trang 30.
Veõ hình, xaùc ñònh caùc löïc taùc
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình vaø xaùc
Vaät chòu taùc duïng cuûa hai löïc : Toïng
duïng leân vaät.
ñònh caùc löïc taùc duïng leân vaät.
löïc P vaø löïc caêng T cuûa sôïi daây.
Toång hôïp hai löïc naøy taïo thaønh löïc
höôùng taâm : F = P + T
Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thöùc
cuûa löïc höôùng taâm.
Vieát bieåu thöùc cuûa löïc höôùng
taâm.
Yeâu caàu hoïc sinh tính vaän toác
cuûa vaät vaø löïc caêng cuûa sôïi daây.
Tính vaän toác cuûa vaät vaø söùc caêng
cuûa sôïi daây.
Vieát bieåu thöùc löïc haáp daãn.
Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thöùc
Vieát vieåu thöùc löïc höôùng taâm.
cuûa löïc haáp daãn giöõa Traùi Ñaát vaø
Vieát bieåu thöùc lieân heä giöõa toác
veä tinh.
Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thöùc ñoä daøi v vaø chu kyø T.
cuûa löïc höôùng taâm.
Tính baùn kính quyõ ñaïo.
Yeâu caàu hoïc sinh suy ra vaø ính
baùn kính quyõ ñaïo töø ñoá tính
khoaûng caùch töø veä tinh ñeán maët
ñaát
Tính khoaûng caùch töø veä tinh ñeán
maët ñaát.
v2
= mgtan
r
v2 = rgtan = lsingtan
v = lg sin tan
mg
Löïc caêng : T =
cos
Baøi 12 trang 32.
Löïc haáp daãn giöõa Traùi Ñaát vaø veä tinh
ñoùng vai troø löïc höôùng taâm neân ta coù :
mM
4 2 r 2
v2
G 2 =m
=m
r
r
T 2r
Ta coù : F = m
r=
=
3
GT 2 M
4 2
6,7.10 11.86400.6.10 24
4.3,14 2
= 424.105 (m).
Khoaûng caùch töø veä tinh ñeám maët
ñaát :
h = r – R = 414.105
= 64.105 = 36.105(m)
Hoaït ñoäng 4 (2 phuùt) : Giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaûi caùc baøi taäp II.7, II.8
Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Chuû ñeà 3 : SÖÏ CAÂN BAÈNG CUÛA VAÄT RAÉN (4 tieát)
MUÏC TIEÂU
Höôùng daãn cho hoïc sinh hieåu roû caùc noäi dung chính sau ñaây :
1. Caân baèng cuûa moät vaät raén chòu taùc duïng cuûa hai löïc vaø cuûa ba löïc coù giaù ñoàng qui (khoâng song song). Qui taéc
toång hôïp hai löïc ñoàng qui.
2. Caân baèng cuûa vaät raén coù truïc quay coá ñònh. Qui taéc moâmen.
3. Caân baèng cuûa vaät raén chòu taùc duïng cuûa hai löïc song song cuøng chieàu. Qui taéc toång hôïp hai löïc song song cuøng
chieàu.
Giaûi thích theâm ñeå hoïc sinh naém ñöôïc moät soá khaùi nieäm cô baûn veà caân baèng cuûa vaät raén.
Tieát 9 – 10 : CAÂN BAÈNG CUÛA VAÄT RAÉN KHOÂNG QUAY
Tieát 1
Hoaït ñoäng 1 (20huùt) : Tìm hieåu moät soá khaùi nieäm cô baûn veà vaät raén.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Baøi giaûi
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Giôùi thieäu khaùi nieäm vaät raén.
Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi khaùi
nieäm troïng taâm.
Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh troïng
taâm cuûa moät soá vaät ñoàng chaát coù
daïng hình hoïc ñoái xöùng.
Ghi nhaän khaùi nieäm.
Neâu khaùi nieäm troïng taâm.
Xaùc ñònh troïng taâm cuûa moät soá
vaät do thaày coâ ñöa ra.
Quan saùt thí nghieäm vaø ruùt ra
Laøm thí nghieäm treo vaät vaøo löïc
keá, thay ñoåi ñoä daøi cuûa daây treo keát luaän.
ñeå cho hoïc sinh ruùt ra keát luaän.
Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi söï Neâu söï toång hôïp löïc.
toång hôïp löïc.
Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi söï
phaân tích löïc.
Neâu söï phaân tích löïc.
Neâu taùc duïng cuûa löïc laøm vaät
Yeâu caàu hoïc sinh neâu taùc duïng
cuûa löïc laøm vaät chuyeån ñoäng tònh chuyeån ñoäng tònh tieán vaø laøm vaät
quay.
tieán vaø laøm vaät quay.
Yeâu caàu hoïc sinh neâu khaùi nieäm
caùc löïc ñoàng qui.
Cho bieát caùc löïc nhö theá naøo goïi
laø löïc ñoàng qui.
Yeâu caàu hoïc sinh neâu khaùi nieäm
caùc löïc song song.
Yeâu caàu hoïc sinh neâu khaùi nieäm
caùc löïc song song.
Trang 11
I. Moät soá khaùi nieäm veà vaät raén.
1. Vaät raén.
Nhöõng vaät coù kích thöôùc ñaùng keå vaø
khoâng bò bieán daïng khi chòu taùc duïng
cuûa caùc ngoaïi löïc goïi laø vaät raén.
Ñieåm ñaët cuûa troïng löïc taùc duïng leân
vaät raén goïi laø troïng taâm cuûa vaät raén.
Vôùi caùc vaät raén ñoàng chaát vaø coù daïng
hình hoïc ñoái xöùng thì troïng taâm cuûa
vaät raén naèm taïi taâm ñoái xöùng.
2. Ñaëc ñieåm cuûa löïc taùc duïng ñaët vaøo
vaät raén.
+ Taùc duïng cuûa löïc ñaët vaøo vaät raén
khoâng bò thay ñoåi khi dòch chuyeån
ñieåm ñaët cuûa löïc doïc theo giaù cuûa löïc.
+ Coù theå thay theá nhieàu löïc taùc duïng
leân vaät raén baèng moät löïc, ñoù laø pheùp
toång hôïp löïc.
+ Coù theå thay theá moät löïc taùc duïng
leân vaät raén baèng nhieàu löïc, ñoù laø pheùp
phaân tích löïc.
+ Neáu giaù cuûa hôïp löïc ñi qua troïng
taâm cuûa vaät raén thì hôïp löïc naøy seõ laøm
cho vaät raén chuyeån ñoäng tònh tieán.
Coøn neáu giaù cuûa hôïp löïc taùc duïng leân
vaät raén khoâng ñi qua troïng taâm cuûa vaät
raén thì seõ laøm co vaät raén quay quanh
moät truïc naøo ñoù.
+ Caùc löïc ñoàng qui laø caùc löïc taùc
duïng vaø vaät raén maø giaù cuûa chuùng ñi
qua moät ñieåm.
+ Caùc löïc maø giaù cuûa chuùng song
song vôùi nhau goïi laø caùc löïc song
song.
Hoaït ñoäng 2 (20 phuùt) : Tìm hieåu ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät raén khoâng quay.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
II. Caân baèng cuûa vaät raén khoâng quay.
Ñöa ra moät soá thí duï veà vaät caân
baèng khi chòu taùc duïng cuûa hai löïc.
Laøm thí nghieäm cho hs quan saùt.
Yeâu caàu hs ruùt ra keát luaän.
Laøm thí nghieäm cho hs quan saùt.
Chæ ra hai löïc taùc duïng leân vaät
vaø nhaän xeùt veà hai löïc ñoù.
Quan saùt thí nghieäm vaø ruùt ra
keát luaän.
Quan saùt thí nghieäm vaø ruùt ra
1. Ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät raén
chòu taùc duïng cuûa hai löïc.
Ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät raén chòu
taùc duïng cuûa hai löïc laø hai löïc ñoù phaûi
cuøng cuøng giaù, cuøng ñoä lôùn vaø ngöôïc
chieàu nhau.
2. Ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät raén
chòu taùc duïng cuûa ba löïc.
Ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät raén chòu
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Yeâu caàu hs ruùt ra keát luaän.
keát luaän.
Trang 12
taùc duïng cuûa ba löïc laø ba löïc ñoù phaûi
coù giaù ñoàng phaüng, ñoàng qui ñoàng thôøi
hôïp löïc cuûa hai löïc phaûi cuøng giaù,
cuøng ñoä lôùn nhöng ngöôïc chieàu vôùi löïc
thöù ba.
Hoaït ñoäng 3 (5 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh toùm taét laïi nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc
Toùm taét nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc trong baøi.
trang baøi.
Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø xem tröôùc caùch giaûi caùc baøi
Ghi noäi dung nhöõng vaán ñeà caàn xem tröôùc.
taäp caân baèng
Tieát 2
Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ : Neâu ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät raén khi chòu taùc duïng cuûa hai löïc, ba löïc.
Hoaït ñoäng 2 (35 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Baøi giaûi
Baøi 1 trang 40.
Veõ hình, xaùc ñònh caùc löïc taùc
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình, xaùc
duïng leân vaät.
ñònh caùc löïc taùc duïng leân vaät.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh phaân tích
Phaân tích löïc P3 thaønh hai löïc
löïc P3 thaønh hai löïc naèm treân thaønh phaàn treân hai phöông cuûa
hai phöông cuûa hai sôïi daây.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh aùp duïng
heä thöùc löôïng trong tam giaùc töø
ñoù tíng ra goùc .
hai sôïi daây.
Aùp duïng heä thöùc löôïng trong tam
giaùc töø ñoù tính ra goùc .
Phaân tích löïc P3 thaønh hai löïc F1
vaø F2 naèm doïc theo phöông cuûa hai
sôïi daây treo. Vì vaät ôû traïng thaùi caân
baèng neân : F1 = P1 ; F2 = P2. Aùp duïng
heä thöùc löôïng trong tam giaùc thöôøng ta
coù :
P2 = P12 + P22 + 2P1P2cos
cos =
P 2 ( P12 P22 )
2 P1 P2
7 2 (3 2 5 2 )
=
= 0,5
2.3.5
= 60o
Baøi 2 trang 40.
Veõ hình, xaùc ñònh caùc löïc taùc
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình vaø xaùc
Ñaàu A cuûa sôïi daây chòu taùc duïng cuûa
ñònh caùc löïc taùc duïng leân ñaàu A duïng leân ñaàu A cuûa sôïi daây.
3 löïc : Troïng löïc P löïc keùo F vaø
cuûa sôïi daây.
löïc caêng T cuûa sôïi daây.
Yeâu caàu hoïc sinh vieát ñieàu kieän
caân baèng.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh chieáu
phöông trình caân baèng leân caùc
truïc töø ñoù giaûi heä phöông trình ñeå
tính ra goùc .
Vieát phöông trình caân baèng.
Vieát caùc phöông trình chieáu.
Giaûi heä phöông trình ñeå tính goùc
.
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình vaø xaùc
ñònh caùc löïc taùc duïng leân ñaàu O
Ñieàu kieän caân baèng : P + F + T =
Veõ hình, xaùc ñònh caùc löïc taùc
duïng leân ñaàu O cuûa chieác coïc.
0
Chieáu leân phöông thaúng ñöùng, choïn
chieàu döông töø döôùi leân ta coù :
T.cos - P = 0 (1)
Chieáu leân phöông ngang, choïn chieàu
döông cuøng chieàu vôùi F ta coù :
F – T.sin = 0 (2)
Töø (1) vaø (2) suy ra :
F
5,8
tan =
= 0,58
P
10
= 30o
Baøi 3 trang 41.
Ñaàu O cuûa chieác coïc chòu taùc duïng
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
cuûa chieác coïc.
Trang 13
cuûa 3 löïc : F 1 höôùng naèn ngang, aùp
löïc F 2 höôùng thaúng ñöùng leân vaø löïc
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh caên cöù
vaøo hình veõ ñeå tính F3 vaø goùc
Döïa vaøo hình veõ xaùc ñònh löïc
F3.
Döïa vaøo hình veõ xaùc ñònh goùc .
caêng F 3 höôùng nghieâng xuoáng hôïp
vôùi maët ñaát goùc . Ta coù :
F3 =
F12 F22 150 2 250 2
= 291 (N)
F2 250
tan =
= 1,67 => = 59o
F1 150
Hoaït ñoäng 3 (5 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh neâu phöông phaùp giaûi baøi taäp daïng
Neâu phöông phaùp giaûi baøi toaùn caân baèng cuûa vaät raén.
caân baèng cuûa vaät raén chòu taùc duïng cuûa nhieàu löïc.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Tieát 11 : CAÂN BAÈNG CUÛA VAÄT RAÉN COÙ TRUÏC QUAY COÁ ÑÒNH
Hoaït ñoäng 1 (10 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét kieán thöùc.
+ Moâ men löïc : Moâ men löïc laø ñaïi löôïng ñaëc tröng cho taùc duïng gaây quay vaät cuûa löïc quanh moät truïc vaø coù ñoä
lôùn baèng tích soá giöõa ñoä lôùn cuûa löïc vôùi khoaûng caùch töø giaù cuûa löïc ñeán truïc quay : M = F.d (Nm).
+ Qui öôùc laáy daáu ñaïi soá cuûa moâ men löïc : Neáu löïc laøm vaät raén quay theo chieàu kim ñoàng hoà thì M > 0 ; neáu
löïc laøm vaät raén quay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà thì M < 0.
+ Qui taéc moâ men :
- Muoán cho moät vaät raén coù truïc quay coá ñònh ôû traïng thaùi caân baèng, thì toång caùc moâ men löïc coù xu höôùng
laøm vaät quay theo chieàu kim ñoàng hoà phaûi coù ñoä lôùn baèng toång caùc moâ men löïc laøm vaät quay ngöôïc chieàu kim
ñoàng hoà.
- Noùi caùch khaùc : Muoán cho moät vaät raén coù truïc quay coá ñònh ôû traïng thaùi caân baèng, thì toång ñaïi soá caùc moâ
men löïc taùc duïng leân vaät raén ñoái vôùi truïc quay ñoù phaûi baèng khoâng.
Hoaït ñoäng 2 (30 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Baøi giaûi
Baøi 1 trang 45.
Veõ hình, xaùc ñònh caùc löïc taùc
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình, xaùc
Aùp duïng qui taéc moâ men löïc ñoái vôùi
ñònh caùc löïc taùc duïng leân ñóa troøn. duïng leân ñóa troøn.
ñóa troøn coù truïc quay coá ñònh ñi qua
taâm O cuûa ñóa ta coù :
Vieát bieåu thöùc qui taéc moâ men M1 + M2 = 0 => P1d1 – P2d2 = 0
Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thöùc
qui taéc moâ men cho ñóa ñoái vôùi cho ñóa ñoái vôùi truïc quay qua taâm
Töø ñoù suy ra :
O.
P1 d 1
truïc quay qua taâm O.
5.3,2
d
= 8,0 (cm)
2 =
Suy ra vaø tính d2.
Yeâu caàu hs suy ra vaø tính d2.
P2
2
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình, xaùc
ñònh caùc löïc taùc duïng leân thanh
AB.
Veõ hình, xaùc ñònh caùc löïc taùc
duïng leân thanh nhoâm.
Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thöùc
qui taéc moâ men cho thanh AB ñoái
vôùi truïc quay ñi qua ñaàu A.
Vieát bieåu thöùc qui taéc moâ men
cho thanh ñoái vôùi truïc quay qua
ñaàu A.
Baøi 2 trang 45.
Aùp duïng qui taéc moâ men löïc ñoái vôùi
thanh nhoâm AB coù truïc quay coá ñònh
ñi qua ñaàu A cuûa thanh ta coù :
M1 + M 2 + M = 0
L
-P1a + P2L + P
=0
2
a
P
P1
P2 =
L
2
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Yeâu caàu hs suy ra vaø tính m2.
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình, xaùc
ñònh caùc löïc taùc duïng leân taám
vaùn.
Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thöùc
qui taéc moâ men cho taám vaùn ñoái
vôùi truïc quay qua ñieåm töïa O.
Suy ra vaø tính m2.
Veõ hình, xaùc ñònh caùc löïc taùc
duïng leân taám vaùn.
Vieát bieåu thöùc qui taéc moâ men
cho taám vaùn ñoái vôùi truïc quay qua
ñieåm töïa O.
Suy ra vaø tính d2.
Yeâu caàu hs suy ra vaø tính d2.
Trang 14
a
mg
hay : m2g = m1 g
L
2
a
m
15
50
200
m2 = m 1
L
2
40
2
= 50 (g)
Baøi 3 trang 46.
AÙp duïng qui taéc moâ men löïc ñoái vôùi
truïc quay cuûa taám vaùn khi noù naèm caân
baèng thaúng ngang, ta coù :
M1 + M2 + M3 = 0
P1d1 + P3d3 – P2d2 = 0
L
P1(L – d2) + P3 (
- d2) - P2d2 = 0
2
L
P1 L P3
2 320.4 80.2
d2 =
P1 P2 P3 320 400 80
= 1,8 (m)
Hoaït ñoäng 4 (5 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh neâu phöông phaùp giaûi baøi toaùn caân
Qua caùc baøi taäp ñaõ giaûi neâu caùc böôùc ñeå giaûi moät baøi
baèng cuûa vaät raén coù truïc quay coá ñònh.
toaùn caân baèng cuûa vaät raén coù truïc quay coá ñònh.
Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaûi caùc baøi taäp 18.3 ; 18.4.
Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Tieát 12 : HÔÏP LÖÏC CUÛA HAI LÖÏC SONG SONG
Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét kieán thöùc.
Hôïp löïc cuûa hai löïc song song cuøng chieàu F1 , F2 laø moät löïc F song song, cuøng chieàu vôùi hai löïc F1 vaø
F2 vaø coù ñoä lôùn baèng toång ñoä lôùn cuûa hai löïc naøy : F = F 1 + F2. Giaù cuûa hôïp löïc F chia khoaûng caùch giöõa hai giaù
F1 OB d 2
cuûa hai löïc F1 , F2 thaønh caùc ñoaïn tæ leä nghòch vôùi ñoä lôùn cuûa hai löïc F1 , F2 :
F2 OA d1
Hoaït ñoäng 2 (35 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Veõ hình, xaùc ñònh caùc löïc taùc
Yeâu caàu hoïc sinh veõ hình xaùc
ñònh caùc löïc taùc duïng leân ñoøn tre. duïng leân ñoøn tre.
Baøi giaûi
Baøi 1 trang 48.
Löïc ñeø leân vai chính laø hôïp löïc cuûa
hai löïc song song cuøng chieàu P1 vaø
P2 neân seõ coù ñoä lôùn :
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh aùp duïng
qui taùc hôïp löïc cuûa hai löïc song
song cuøng chieàu ñeå tìm ñoä lôùn
cuûa löïc ñeø leân vai vaø ñieåm ñaët
vai.
Söû duïng qui tắc hôïp löïc song
song cuøng chieàu ñeå tìm löïc ñeø leân
vai vaø ñieåm ñaët vai treân ñoøn.
P = P1 + P2 = 250 + 150 = 400 (N)
Goïi O laø ñieåm ñaët vai treân ñoøn, ta coù :
P1 OB 1,2 OA
P2 OA
OA
1,2 P2
1,2.150
P1 P2 250 400
= 0,45 (m)
Baøi 2 trang 49.
OA =
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Trang 15
Phaân tích troïng löïc P thaønh hai löïc
Phaân tích troïng löïc P thaønh hai
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh phaân tích
P1 , P2 song song cuøng chieàu vaø ñaët
löïc P1 , P2 song song cuøng taïi hai ñieåm A, B cuûa hai ñaàu chieác
troïng löïc P thaønh hai löïc P1 ,
chieàu.
ñoøn. Theo qui taéc toång hôïp hai löïc
song
song
cuø
n
g
chieà
u
.
song song cuøng chieàu ta coù :
P2
Laâp heä phöông trình ñeå tìm ra P 1 P1 + P2 = 900
(1)
Yeâu caàu hoïc sinh aùp duïng qui
P1 OB 0,5
taéc hôïp löïc cuûa hai löïc song song vaø P2.
(2)
P2 OA 0,4
cuøng chieàu ñeå laäp heä phöông trình
töø ñoù tìm ra P1 vaø P2.
Giaûi heä (1) vaø (2) ta coù :
P1 = 500 N ; P2 = 400 N
Baøi 19.2.
a) Löïc giöõ cuûa tay :
F OB 60
=2
Ta coù :
Yeâu caàu hoïc sinh aùp duïng qui
P OA 30
Tính löïc giöõ cuûa tay trong töøng F = 2P = 2.50 = 100 (N)
taéc hôïp löïc hai löïc song song cuøng
chieàu ñeå tính löïc giöõ cuûa tay trong tröôøng hôïp.
b) Neáu dòch chuyeån cho OB = 30cm
hai tröôøng hôïp.
coøn OA = 60cm thì löïc giöõ cuûa tay laø :
F = 0,5P = 0,5.50 = 25 (N)
c) Vai ngöôøi chòu moät löïc :
P’ = F + P
Tính löïc ñeø leân vai trong töøng
Yeâu caàu hoïc sinh tính löïc ñeø leân
Trong tröôøng hôp a : P’ = 150 N
tröôøng hôïp.
vai trong hai tröôøng hôïp.
Trong tröôøng hôïp b : P’ = 75 N
Hoaït ñoäng 4 (5 phuùt) : Cuûng coá.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Yeâu caàu hoïc sinh neâu phöông phaùp giaûi baøi toaùn toång
hôïp hai löïc song song cuøng chieàu.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Qua caùc baøi taäp vöøa giaûi, neâu caùc böôùc ñeâ giaûi baøi
toaùn toång hôïp hai löïc song song cuøng chieàu.
Chuû ñeà 4 : PHÖÔNG PHAÙP CAÙC ÑÒNH LUAÄT BAÛO TOAØN (5 tieát)
MUÏC TIEÂU
1. Lyù giaûi cho hoïc sinh naém vöõng vaø phaùt bieåu ñuùng caùc ñònh luaät : Bieán thieân ñoäng löôïng, baûo toaøn ñoäng löôïng,
bieán thieân ñoäng naêng, baûo toaøn cô naêng.
2. Lyù giaûi cho hoïc sinh hieåu ñöôïc vaø phaùt bieåu ñöôïc khi naøo thì : Ñoäng naêng cuûa moät vaät bieán thieân ? Moät löïc sinh
coâng ? Nhaän coâng ? Cô naêng cuûa moät vaät khoâng ñoåi ? Cô naêng cuûa moät vaät bieán thieân ?
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Trang 16
Tieát 13 : ÑOÄNG LÖÔÏNG
Hoaït ñoäng 1 (10 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét kieán thöùc.
Ñoäng löôïng cuûa moät vaät laø tích khoái löôïng vaø veùc tô vaän toác cuûa vaät : p m v .
Caùch phaùt bieåu thöù hai cuûa ñònh luaät II Newton : Ñoä bieán thieân ñoäng löôïng cuûa moät vaät trong moät khoaûng thôøi
gian baèng xung löôïng cuûa toång caùc löïc taùc duïng leân vaät trong khoaûng thôøi gian ñoù : m v 2 m v1 F t
Ñònh luaät baûo toaøn ñoäng löôïng : Ñoäng löôïng cuûa moät heä coâ laäp laø moät ñaïi löôïng baûo toaøn.
m1 v1 + m2 v 2 + … + mn v n = m1 v '1 + m2 v' 2 + … + mn v' n
Hoaït ñoäng 2 (30 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh aùp duïng ñònh
luaät II Newton (daïng thöù hai) cho
baøi toaùn.
Vieát phöông trình veùc tô.
m v m2 v 2
=> v 1 1
m1 m2
Suy ra bieåu thöùc tính v
Höôùng daãn hoïc sinh choïn truïc ñeå
chieáu ñeå chuyeån phöông trình veùc
tô veà phöông trình ñaïi soá.
Yeâu caàu hoïc sinh bieän luaän.
Yeâu caàu hoïc sinh aùp duïng ñònh
luaät baûo toaøn ñoäng löôïng cho baøi
toaùn.
m2 v 2 - m1 v1 = ( P + F )t
=> F = m v 2 m v1 m g
t
Chieáu leân phöông thaúng ñöùng, choïn
Choïn truïc, chieáu ñeå chuyeån veà
chieàu döông töø treân xuoáng ta coù :
phöông trình ñaïi soá.
mv 2 mv1
mg = - 68 (N)
F=
t
Tính toaùn vaø bieän luaän.
Daáu “-“ cho bieát löïc F ngöôïc chieàu
vôùi chieàu döông, töùc laø höôùng töø döôùi
leân.
Baøi 6 trang 58 :
Theo ñònh luaät baûo toaøn ñoäng löôïng
Vieát phöông trình veùc tô.
ta coù : m1 v1 + m2 v 2 = m1 v + m2 v
Suy ra bieåu thöùc tính F
Höôùng daãn hoïc sinh choïn truïc ñeå
chieáu ñeå chuyeån phöông trình veùc
tô veà phöông trình ñaïi soá.
Yeâu caàu hoïc sinh tính toaùn vaø
bieän luaän.
Baøi giaûi
Baøi 3 trang 56 :
Theo ñònh luaät II Newton ta coù :
Chieáu leân phöông ngang, choïn chieàu
Choïn truïc, chieáu ñeå chuyeån veà döông cuøng vhieàu vôùi , ta coù :
v1
phöông trình ñaïi soá.
m1v1 m 2 v 2
v=
m1 m2
Bieän luaän ñaùu cuûa v töø ñoù suy ra
chieàu cuûa v .
Hoaït ñoäng 3 (10 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh qua caùc baøi taäp ôû treân, neâu
Neâu phöông phaùp giaûi
phöông phaùp giaûi baøi toaùn veà ñoäng löôïng, ñònh luaät
baûo toaøn ñoäng löôïng, aùp duïng ñeå giaûi caùc baøi taäp
Veà nhaø giaûi caùc baøi taäp coøn laïi trong saùch baøi taäp.
khaùc.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Tieát 14 : COÂNG VAØ COÂNG SUAÁT
Hoaït ñoäng 1 (10 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét kieán thöùc.
+ Coâng : A = F.s.cos = Fs.s ; vôùi Fs = F.cos laø hình chieáu cuûa F treân phöông cuûa chuyeån dôøi s
A
+ Coâng suaát : P =
.
t
Hoaït ñoäng 2 (30 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh löïc
keùo taùc duïng leâ gaøu nöôùc ñeå keùo
gaøu nöôùc leân ñeàu.
Xaùc ñònh löïc keùo.
Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng cuûa
löïc keùo.
Tính coâng cuûa löïc keùo.
Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suaát
cuûa löïc keùo.
Tính coâng suaát cuûa löïc keùo.
Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh ñoä
lôùn cuûa löïc ma saùt.
Xaùc ñònh ñoä lôùn cuûa löïc ma saùt.
Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng cuûa
löïc ma saùt.
Tính coâng cuûa löïc ma saùt.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh tính thôøi
gian chuyeån ñoäng.
Tính thôøi gian chuyeån ñoäng.
Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suaát
trung bình cuûa löïc ma saùt.
Tính coâng suaát.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh tính
quaõng ñöôøng ñi ñöôïc.
Tính quaõng ñöôøng ñi ñöôïc.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh xaùc ñònh
löïc keùo cuûa ñoäng cô oâtoâ khi leân
doác vôùi vaän toác khoâng ñoåi.
Xaùc ñònh löïc keùo.
Trang 17
Baøi giaûi
Baøi 24.4 :
Ñeå keùo gaøu nöôùc leân ñeàu ta phaûi taùc
duïng leân gaøu nöôùc moät löïc keùo F
höôùng thaúng ñöùng leân cao vaø coù ñoä
lôùn F = P = mg.
Coâng cuûa löïc keùo : A = F.s.cos =
m.g.h.cos0o = 10.10.5.1 = 500 (J)
Coâng suaát trung bình cuûa löïc keùo :
A
500
P=
=
= 50 (W)
t
100
Baøi 24.6 :
Treân maët phaúng ngang löïc ma saùt :
Fms = mg = 0,3.2.104.10 = 6.104 (N)
a) Coâng cuûa löïc ma saùt :
1
v 2 vo2
A = Fms.s = m.a.
= - mvo2
2
2a
1
=2.104.152 = - 225.104 (J)
2
Thôøi gian chuyeån ñoäng :
v vo
mv
2.10 4.15
o
t=
= 5(s)
a
Fms
6.10 4
Coâng suaát trung bình :
| A|
225.10 4
P=
=
= 45.104 (W)
t
5
b) Quaõng ñöôøng di ñöôïc :
| A|
225.10 4
s=
= 37,5 (m)
| Fms |
6.10 4
Baøi 9 trang 60 :
Ñeå oâtoâ leân doác vôùi toác ñoä khoâng ñoåi
thì löïc keùo cuûa ñoäng cô oâtoâ coù ñoä lôùn
baèng toång ñoä lôùn cuûa hai löïc keùo
xuoáng : FK = mgsin + mgcos.
Do ñoù coâng keùo :
A = FK.s = mgs(sin + cos)
Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng cuûa Tính coâng cuûa löïc keùo.
löïc keùo.
Hoaït ñoäng 3 (5 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Neâu caùch giaûi caùc baøi taäp veà coâng vaø coâng suaát.
Ghi nhaän phöông phaùp giaûi.
Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaûi caùc baøi taäp coøn laïi
Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.
trong saùch baøi taäp.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Tieát 15 : ÑOÄNG NAÊNG
Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ vaø toùm taét kieán thöùc.
1
+ Ñoäng naêng : Wñ =
mv2
. Ñoäng naêng laø moät ñaïi löôïng voâ höôùng, khoâng aâm, coù ñôn vò gioáng ñôn vò
2
coâng.
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
1
1
+ Ñoä bieán thieân ñoäng naêng : A =
mv22 mv12 = Wñ2 – Wñ1
2
2
Hoaït ñoäng 2 (35 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Höôùng daãn hoïc sinh söû duïng
ñònh luaät baûo toaøn ñoäng löôïng ñeå
tìm vaän toác chung cuûa hai vaät sau
va chaïm.
Yeâu caàu hoïc sinh choïn chieàu
döông ñeå ñöa phöông trình veùc tô
veà phöông trình ñaïi soá vaø tính ra
giaù trò ñaïi soá cuûa vaän toác chung.
Vieát bieåu thöùc ñònh luaät baûo
toaøn ñoäng löôïng vaø suy ra vaän
toác chung cuûa hai vaät.
Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh bieåu
thöùc tính coâng cuûa ñoäng cô oâtoâ.
Yeâu caàu hoïc sinh thay soá ñeå tính
coâng cuûa ñoäng cô oâtoâ.
Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suaát
cuûa ñoäng cô oâtoâ trong thôøi gian
taêng toác.
Yeâu caàu hoïc sinh tính vaän toác
cuûa vaät khi chaïm ñaát.
Höôùng daãn ñeå hoïc sinh tìm löïc
caûn trung bình cuûa ñaát leân vaät.
Baøi giaûi
Baøi 11 trang 62.
Vaän toác chung cuûa hai vaät sau va
chaïm :
m v m2 v 2
v 1 1
m1 m2
Choïn chieàu döông ñeå chuyeån
Choïn chieàu cuûa v1 laø chieàu döông, ta
phöông trình veùc tô veà phöông
trình ñaïi soá.
coù giaù trò ñaïi soá cuûa v :
Thay soá tính ra trò ñaïi soá cuûa
mv1 mv 2 5.10 6.12
vaän toác chung.
v=
m1 m 2
56
= - 2(m/s)
Ñoä bieán thieân ñoäng naêng cuûa heä :
1
1
1
Wñ =
(m1+m2)v2 m1v12 2
2
2
2
m2v2
1
1
1
=
(5+6)(-2)2 - 5.102 6.122
2
2
2
Ghi nhaän söï chuyeån hoaù naêng
= - 660 (J)
löôïng.
Ñoäng naêng giaûm, ñoäng naêng ñaõ
chuyeån hoaù thaønh daïng naêng löôïng
khaùc sau va chaïm.
Vieát bieåu thöùc tính coâng cuûa Baøi 12 trang 62.
Coâng thöïc hieän bôûi ñoäng cô oâtoâ trong
ñoäng cô oâtoâ.
quaù trình taêng toác baèng ñoä bieán thieân
ñoäng naêng cuûa oâtoâ.
Thay soá tính coâng cuûa ñoäng cô A = 1 mv22 - 1 mv12
2
2
oâtoâ.
1
1
=
1200.27,82 1200.6,92
2
2
= 434028 (J)
Tính coâng suaát trung bình cuûa
Coâ
ng suaát trung bình cuûa ñoäng cô oâtoâ :
ñoäng cô oâtoâ trong thôøi gian taêng
A 43028
toác.
P=
= 36169 (W)
t
12
Baøi 13 trang 63.
Vaän toác cuûa vaät khi chaïm ñaát :
Tính vaän toác cuûa vaät khi chaïm
v = 2 gh 2.10.20 = 20 (m/s)
ñaát.
Khi chui vaøo ñaát ñöôïc moät ñoaïn s =
0,1m thì vaät döøng laïi, ñoä bieán thieân
ñoäng naêng cuûa vaät baèng coâng cuûa caùc
löïc taùc duïng leân vaät, do ñoù ta coù :
1
AP - AK = mgs - F.s = Wñ = 0 mv2
2
Vieát bieåu thöùc ñònh lí ñoäng
mv 2
4.20 2
naêng töø ñoù suy ra löïc caûn.
mg
4.10
F=
2s
2.0,1
Thay soá tính toaùn.
= 8040 (N)
Xaùc ñònh ñoä bieán thieân ñoäng
Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh ñoä
naêng cuûa heä.
bieán thieân ñoäng naêng cuûa heä.
Giaûi thích cho hoïc sinh bieát khi
ñoäng naêng giaûm nghóa laø ñoäng
naêng ñaõ chuyeån hoaù thaønh daïng
naêng löôïng khaùc.
Trang 18
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Trang 19
Hoaït ñoäng 4 (5 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch giaûi baøi toaùn lieân quan
Neâu caùc böôùc ñeå giaûi moät baøi toaùn coù lieân quan ñeán
ñeán ñoäng naêng vaø söï bieán thieân ñoäng naêng.
ñoäng naêng vaø söï bieán thieân ñoäng naêng.
Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaûi caùc baøi taäp 25.4 ; 25.5.
Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY
Tieát 16 - 17 : THEÁ NAÊNG – CÔ NAÊNG – ÑÒNH LUAÄT BAÛO TOAØN CÔ NAÊNG
Tieát 1
Hoaït ñoäng 1 (20 phuùt) : Tìm hieåu theá naêng troïng tröôøng.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
I. Theá naêng troïng tröôøng.
1. Troïng tröôøng (tröôøng haáp daãn).
Ghi nhaän khaùi nieäm.
+ Trong khoaûng khoâng gian xung quanh
Giôùi thieäu khaùi nieäm troïng
Traùi Ñaát toàn taïi moät troïng tröôøng (tröôøng
tröôøng (tröôøng haáp daãn).
haáp daãn).
Neâ
u
ñaë
c
ñieå
m
cuû
a
gia
toá
c
rôi
+ Trong phaïm vi khoâng gian ñuû nhoû, veùc
Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi ñaëc
töï do.
ñieåm cuûa gia toác rôi töï do.
tô gia toác troïng tröôøng g taïi moïi ñieåm deàu
Ghi nhaän khaùi nieäm.
Giôùi thieäu troïng tröôøng ñeàu.
coù phöông song song coù chieàu höôùng xuoáng
vaø coù ñoä lôùn khoâng ñoåi thì ta noùi troïng
trôøng trong khoâng gian ñoù laø ñeàu.
2. Coâng cuûa troïng löïc.
+ Khi moät vaät chuyeån ñoäng trong troïng
Neâu ñaëc ñieåm coâng cuûa troïng tröôøng thì coâng cuûa troïng löïc treân moät ñoaïn
Laäp luaän ñeå cho hoïc sinh ruùt
ra ñaëc ñieåm coâng cuûa troïng löïc. löïc.
ñöôøng naøo ñoù laø moät ñaïi löôïng chæ phuï
thuoäc vaøo hieäu ñoä cao cuûa ñieåm ñaàu vaø
ñieåm cuoái.
+ Coâng cuûa troïng löïc trong quaù trình
Ghi nhaän bieåu thöùc tính coâng chuyeån ñoäng cuûa moät vaät trong troïng tröôøng
Giôùi thieäu bieåu thöùc tính coâng
troïng löïc.
troïng löïc.
ñöôïc ño baèng tích cuûa troïng löôïng mg vôùi
Tính coâng troïng löïc trong caùc hieäu ñoä cao ñieåm ñaàu vaø ñieåm cuoái cuûa
Ñöa ra moät soá thí duï cho hoïc
thí duï maø thaày coâ cho.
sinh tính coâng troïng löïc.
ñoaïn ñöôøng chuyeån ñoäng.
AMN = mg(zM – zN)
3. Theá naêng cuûa moät vaät trong troïng tröôøng.
Giôùi thieäu khaùi nieäm theá naêng
troïng tröôøng.
Ghi nhaän khaùi nieäm.
Giôùi thieäu söï bieán thieân theá
naêng khi moät vaät chuyeån ñoäng
trong troïng tröôøng.
Ñöa ra moät soá thí duï cho hoïc
sinh tính coâng troïng löïc.
Ghi nhaän bieåu thöùc.
Tính coâng cuûa troïng löïc trong
caùc thí duï maø thaày coâ cho.
Theá naêng troïng tröôøng cuûa moät vaät khoái
löôïng m ôû ñoä cao z (so vôùi ñoä cao goác maø ta
choïn z = 0) laø : Wt = mgz
4. Bieán thieân theá naêng.
Coâng cuûa troïng löïc khi moät vaät chuyeån
ñoäng trong troïng tröôøng ñöôïc ño baèng hieäu
theá naêng cuûa vaät trong chuyeån ñoäng ñoù.
AMN = Wt(M) – Wt(N)
Hoaït ñoäng 2 (20 phuùt) : Tìm hieåu cô naêng vaø ñònh luaät baûo toaøn cô naêng.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Baøi giaûi
Giaùo aùn Vaät lyù 10TCCB – GV: Nguyễn Thị Thu Loan – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän
Trang 20
II. Cô naêng – Baûo toaøn cô naêng.
1. Cô naêng cuûa moät vaät trong troïng tröôøng.
Ghi nhaän khaùi nieäm.
Cô naêng cuûa moät vaät taïi moät ñieåm naøo ñoù
Giôùi thieäu cô naêng cuûa vaät tai
trong troïng tröôøng laø ñaïi löôïng ño baèng
moät ñieåm trong troïng tröôøng.
toång ñoäng naêng vaø theá naêng troïng tröôøng
cuûa vaät taïi ñieåm ñoù.
1
Vieát bieåu thöùc xaùc ñònh cô
Cho hoïc sinh vieát bieåu thöùc
WM = Wñ(M) + Wt(M) =
mvM2 + mgzM
2
naêng cuûa vaät taïi moät ñieåm
tính cô naêng.
2. Ñònh luaät baûo toaøn cô naêng.
trong troïng tröôøng.
Khi moät vaät chuyeån ñoäng trong troïng
Ghi nhaän ñònh luaät.
Giôùi thieäu ñònh luaät baûo toaøn
tröôøng chæ chòu taùc duïng cuûa troïng löïc thì
cô naêng.
toång ñoäng naêng vaø theá naêng cuûa vaät laø moät
ñaïi löôïng khoâng ñoåi.
1
1
Vieát bieåu thöùc ñònh luaät baûo
Cho hoïc sinh vieát bieåu thöùc
mv12 + mgz1 =
mv22 + mgz2 = …
2
2
toaøn cô naêng.
ñònh luaät baûo toaøn cô naêng.
3. Söï bieán thieân cô naêng.
Neáu moät vaät chuyeån ñoäng trong troïng
Neâu ñieàu kieän ñeå ñònh luaät
Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñieàu
kieän ñeå ñònh luaät baûo toaøn cô baûo toaøn cô naêng nghieäm ñuùng. tröôøng coù chòu theâm taùc duïng cuûa nhöõng löïc
khaùc troïng löïc thì cô naêng cuûa vaät bieán
naêng nghieäm ñuùng.
thieân ; ñoä bieán thieân cô naêng aáy baèng coâng
Giôùi thieäu moái lieân heä giöõa ñoä
do caùc löïc khaùc troïng löïc sinh ra trong quaù
bieán thieân cô naêng vaøcoâng cuûa Ghi nhaän moái lieân heä.
trình chuyeån ñoäng.
caùc löïc khaùc troïng löïc.
A = W2 – W1
Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Vieát bieåu thöùc lieân heä.
thöùc lieân heä.
Hoaït ñoäng 4 (5 phuùt) : Cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Yeâu caàu hoïc sinh toùm taét nhöõng kieán chuû yeáu ñaõ hoïc
Toùm taét nhöõng kieán thöùc chuû yeáu ñaõ hoïc trong baøi.
trong baøi.
Tieát 2
Hoaït ñoäng 1 (5 phuùt) : Kieåm tra baøi cuõ : Phaùt bieåu vaø vieát bieåu thöùc ñònh luaät baûo toaøn cô naêng.
Hoaït ñoäng 2 (10 phuùt) : Giaûi caùc caâu hoûi traéc nghieäm :
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Noäi dung cô baûn
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu IV.1 : D
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn D.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu IV.2 : D
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn A.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu IV.3 : A
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn B.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu IV.4 : B
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn C.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 4.1 : C
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn C.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 4.2 : C
Yeâu caàu hs traû lôøi taïi sao choïn B.
Giaûi thích löïa choïn.
Caâu 4.3 : B
Hoaït ñoäng 3 (25 phuùt) : Giaûi caùc baøi taäp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh
Baøi giaûi
Baøi 15 trang 67.
Yeâu caàu hoïc sinh choïn goác theá Choïn goác theá naêng.
Choïn goác theá naêng laø vò trí ñieåm B
naêng.
a) Taïi A : WñA = 0 ; WtA = mgl
1
Xaùc ñònh ñoäng naêng vaø theá naêng
Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh ñoäng
Taïi B : WñB =
mv2 ; WtB = 0
taïi A vaø taïi B.
2
naêng, theá naêng taïi A vaø taïi B.
Vieát bieåu thöùc ñònh luaät baûo toaøn Theo ñònh luaät baûo toaøn cô naêng ta
Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thöùc
coù :
cô naêng.
dònh luaät baûo toaøm cô naêng.
WñA + WtA = WñB + WtB
Tính vaän toác taïi B.
Yeâu caàu hoïc sinh suy ra vaän toác
taïi B.
- Xem thêm -
.DOC 
36 
190 
56 
