Tài liệu Giáo án tin học 11 chuẩn ktkn_bộ 14

Ngày dạy: 22/8/2012 tại lớp 11B2 Ngày dạy: 22/8/2012 tại lớp 11B4 Ngày dạy: 21/8/2012 tại lớp 11B5 Tiết theo PPCT: 01 GIỚI THIỆU, HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG SÁCH GIÁO KHOA, TÀI LIỆU HỌC TẬP VÀ PHƯƠNG PHÁP HỌC TẬP 1. Mục tiêu a) Về kiến thức:  Trang bị cho học sinh một số khái niệm cơ bản về lập trình và ngôn ngữ lập trình bậc cao. b) Về kĩ năng:  Giải được một số bài toán đơn giản trên máy tính bằng cách vận dụng được các kiến thức về thuật toán, cấu trúc dữ liệu, ngôn ngữ lập trình cụ thể, sử dụng các chương trình con có sẵn. c) Về thái độ:  Ham thích môn học, có tính kỉ luật cao và tinh thần làm việc theo nhóm. 2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh: a) Chuẩn bị của giáo viên: Bài soạn, SGK Tin 12, Sách GV Tin 12. b) Chuẩn bị của học sinh: SGK Tin 12, vở ghi. 3 . Tiến trình bài dạy a) Kiểm tra bài cũ: Không b) Nội dung bài mới Hoạt động 1: Giới thiệu về chương trình học lớp 11 Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung GV: Giới thiệu mội dung chương trình Chương I: Một số khái niệm về lập trình môn học. và ngôn ngữ lập trình. Bài 1: Khái niệm lập trình và ngôn ngữ lập trình Bài 2: Các thành phần của ngôn ngữ lập trình Chương II: Chương trình đơn giản Bài 3: Cấu trúc chương trình Bài 4: Một số kiểu dữ liệu chuẩn Bài 5: Khai báo biến Bài 6: Phép toán, biểu thức, câu lệnh gán Bài 7: Các thủ tục chuẩn vào/ra đơn giản Bài 8: Soạn thảo, dịch, thực hiện và hiệu chỉnh chương trình. HS: Đọc SGK về nội dung chính của Chương III: Cấu trúc rẽ nhánh và lặp chương trình môn học Bài 9: Cấu trúc rẽ nhánh 1 Bài 10: Cấu trúc lặp Chương IV: Kiểu dữ liệu có cấu trúc Bài 11: Kiểu mảng Bài 12: Kiểu xâu Bài 13: Kiểu bản ghi Chương V: Tệp và thao tác với tệp Bài 14: Kiểu dữ liệu tệp Bài 15: Thao tác với tệp Bài 16: Ví dụ làm việc với tệp Chương VI: Chương trình con và lập trình có cấu trúc Bài 17: Chương trình con và phân loại Bài 18: Ví dụ về cách viết và sử dụng CTC Hoạt động 2: Hướng dẫn sử dụng SGK, tài liệu học tập và phương pháp học tập Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung GV: Hướng dẫn sử dụng SGK, tài liệu học tập a. Sử dụng SGK kết hợp với Sách bài tập để và phương pháp học tập học tập đạt kết quả tốt nhất. HS: b. Tài liệu: Nghe giảng và ghi chép bài 1. Ngôn ngữ lập trình Pascal (Quách Tuấn Ngọc) 2. Turbo pascal, cẩm nang tra cứu (Quách Tuấn Ngọc) c. Phương pháp học tập: - Thuyết trình, vấn đáp. - Kết hợp giữa học lý thuyết và thực hành c) Củng cố và luyện tập:  Hệ thống lại nội dung học của chương trình môn Tin học lớp 11  Sử dụng sách giáo khoa và phương pháp học tập d) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: Về nhà đọc trước nội dung Bài 1: Khái niệm lập trình và ngôn ngữ lập trình 2 Ngày dạy: 29/8/2012 tại lớp 11B2 Ngày dạy: 29/8/2012 tại lớp 11B4 Ngày dạy: 28/8/2012 tại lớp 11B5 Tiết theo PPCT: 02 Ch¬ng i: Mét sè kh¸i niÖm vÒ lËp tr×nh vµ ng«n ng÷ lËp tr×nh Bµi 1. Kh¸i niÖm lËp tr×nh vµ ng«n ng÷ lËp tr×nh 1. Môc tiªu a) VÒ kiÕn thøc - BiÕt kh¸i niÖm lËp tr×nh. - BiÕt vai trß vµ ph©n lo¹i ch¬ng tr×nh dÞch, kh¸i niÖm th«ng dÞch vµ biªn dÞch. b) VÒ kü n¨ng - HiÓu kh¶ n¨ng cña ng«n ng÷ lËp tr×nh bËc cao, ph©n biÖt ®îc víi ng«n ng÷ m¸y vµ hîp ng÷ . - HiÓu ý nghÜa vµ nhiÖm vô cña ch¬ng tr×nh dÞch, ph©n biÖt ®îc biªn dÞch vµ th«ng dÞch. c) VÒ th¸i ®é - NhËn thøc ®îc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ng«n ng÷ lËp tr×nh g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña tin häc nh»m gi¶i c¸c bµi to¸n thùc tiÔn ngµy cµng phøc t¹p. 2. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS: a) ChuÈn bÞ cña GV: - Bµi so¹n, SGK, SGV b) ChuÈn bÞ cña HS: - SGK, SBT, ®å dïng häc tËp 3) TiÕn tr×nh bµi d¹y a) KiÓm tra bµi cò - Kh«ng kiÓm tra. b) D¹y néi dung bµi míi Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu kh¸i niÖm lËp tr×nh - GV: C¸c em ®· ®îc t×m hiÓu sù ph¸t triÓn cña tin häc ë líp 10, lªn líp 11 c¸c em ®îc t×m hiÓu mét néi dung míi ®ã lµ ng«n ng÷ lËp tr×nh. - GV: Trong ch¬ng tr×nh líp 10 chóng ta ®· t×m hiÓu vÒ ng«n ng÷ lËp tr×nh. Em h·y cho biÕt cã nh÷ng lo¹i ng«n ng÷ lËp tr×nh nµo ? * Cã 3 lo¹i: - HS: Tr¶ lêi - Ng«n ng÷ m¸y - Hîp ng÷ - Ng«n ng÷ bËc cao - GV: C¸c lo¹i ng«n ng÷ nµy cã mèi quan hÖ nh thÕ nµo ? - HS: Suy nghÜ vµ Tr¶ lêi 3 - GV: NN bËc cao, hîp ng÷ muèn m¸y tÝnh hiÓu ®îc th× ph¶i dÞch sang ng«n ng÷ m¸y th«ng qua ch¬ng tr×nh dÞch. - HS: Nghe gi¶ng - GV: T¹i sao ph¶i ph¸t triÓn ng«n ng÷ lËp tr×nh bËc cao ? - HS: Suy nghÜ vµ Tr¶ lêi - GV: Sau khi ta x©y dùng ®îc thuËt to¸n, lùa chän ®îc ng«n ng÷ lËp tr×nh th× bíc tiÕp theo lµ g× ? * Kh¸i niÖm lËp tr×nh: lµ sö dông cÊu tróc d÷ liÖu vµ c©u lÖnh cña ng«n ng÷ - GV: Gi¶i thÝch vÒ lËp tr×nh cô thÓ ®Ó m« t¶ d÷ liÖu vµ diÔn - C©u lÖnh ®¹t c¸c thao t¸c cña thuËt to¸n. - LÖnh ®¬n - LÖnh cã cÊu tróc - HS: Nghe gi¶ng vµ ghi bµi * Ch¬ng tr×nh dÞch lµ ch¬ng tr×nh cã chøc n¨ng chuyÓn ®æi ch¬ng tr×nh viÕt b»ng ng«n ng÷ bËc cao thµnh ch¬ng tr×nh thùc hiÖn ®îc trªn m¸y tÝnh. - GV: Dùa vµo vÝ dô, m« h×nh trong s¸ch Cã 2 lo¹i ch¬ng tr×nh dÞch: gi¸o khoa ®Ó lµm næi bËt 2 lo¹i ch¬ng + Th«ng dÞch tr×nh dÞch. + Biªn dÞch - HS: Nghe gi¶ng vµ suy nghÜ Ho¹t ®éng 2: ThÕ nµo lµ th«ng dÞch, biªn dÞch? - GV: gi¶i thÝch tõng bíc cô thÓ cña th«ng dÞch, liªn hÖ gi÷a tin häc vµ thùc tÕ. - GV: Th«ng dÞch thùc hiÖn mét c¸ch tuÇn tù, trùc tiÕp, thÝch hîp trong m«i trêng ®èi tho¹i. - HS: Nghe gi¶ng vµ ghi bµi - GV: gi¶i thÝch tõng bíc cô thÓ cña biªn dÞch, liªn hÖ gi÷a tin häc vµ thùc tÕ. a. Th«ng dÞch 1. KiÓm tra c©u lÖnh 2. ChuyÓn ®æi c©u lÖnh 3. Thùc hiÖn c©u lÖnh b. Biªn dÞch * DuyÖt, ph¸t hiÖn lçi, kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n. * DÞch toµn bé ch¬ng tr×nh nguån thµnh - GV: Th«ng dÞch vµ biªn dÞch cã ®Æc mét ch¬ng tr×nh ®Ých cã thÓ thùc hiÖn ®iÓm g× gièng vµ kh¸c nhau? ¦u nhîc trªn m¸y tÝnh vµ lu tr÷ sö dông l©u dµi. ®iÓm cña mçi lo¹i - HS: Nghe gi¶ng vµ ghi bµi c) Cñng cè, luyÖn tËp - Mèi quan hÖ gi÷a ng«n ng÷ bËc cao vµ ng«n ng÷ m¸y - Sù kh¸c nhau gi÷a th«ng dÞch vµ biªn dÞch d) Híng dÉn häc sinh tù häc ë nhµ - §äc tríc bµi C¸c thµnh phÇn cña ng«n ng÷ lËp tr×nh 4 ================================ Ngày dạy: 12/9/2012 tại lớp 11B2 Ngày dạy: 12/9/2012 tại lớp 11B4 Ngày dạy: 11/9/2012 tại lớp 11B5 Tiết theo PPCT: 03 Bµi 2: C¸c thµnh phÇn cña ng«n ng÷ lËp tr×nh 1. Môc tiªu a) VÒ kiÕn thøc - BiÕt ng«n ng÷ lËp tr×nh cã 3 thµnh phÇn c¬ b¶n lµ: b¶ng ch÷ c¸i, có ph¸p, ng÷ nghÜa. HiÓu vµ ph©n biÖt ®îc 3 thµnh phÇn nµy. - BiÕt mét sè kh¸i niÖm: tªn, tªn chuÈn, tªn dµnh riªng, tªn do ngêi lËp tr×nh ®Æt, h»ng vµ biÕn. - BiÕt c¸c quy ®Þnh vÒ tªn, h»ng vµ biÕn trong mét ng«n ng÷ lËp tr×nh, biÕt c¸ch ®Æt tªn ®óng vµ nhËn biÕt ®îc tªn sai quy ®Þnh. b) VÒ kü n¨ng - Thùc hiÖn ®îc viÖc ®Æt tªn ®óng vµ nhËn biÕt ®îc tªn sai quy ®Þnh c) VÒ th¸i ®é - Ham muèn häc mét ng«n ng÷ lËp tr×nh cô thÓ ®Ó cã kh¶ n¨ng gi¶i c¸c bµi to¸n b»ng m¸y tÝnh ®iÖn tö 2. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS a) ChuÈn bÞ cña GV - Bµi so¹n, SGK, SGV, ®å dïng d¹y häc b) ChuÈn bÞ cña HS - SGK, SBT, ®å dïng häc tËp 3. TiÕn tr×nh bµi d¹y a) KiÓm tra bµi cò - Nªu kh¸i niÖm lËp tr×nh ? KÓ tªn c¸c lo¹i ng«n ng÷ lËp tr×nh? V× sao ph¶i ph¸t triÓn ng«n ng÷ lËp tr×nh bËc cao ? b) D¹y néi dung bµi míi Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung H§1: T×m hiÓu vÒ c¸c thµnh phÇn c¬ 1. C¸c thµnh phÇn c¬ b¶n b¶n - GV: Cã nh÷ng yÕu tè nµo dïng ®Ó x©y dùng nªn ng«n ng÷ tiÕng ViÖt? - HS: Suy nghÜ vµ Tr¶ lêi - GV: Trong ng«n ng÷ lËp tr×nh còng cã + B¶ng ch÷ c¸i 3 thµnh phÇn + Có ph¸p + Ng÷ NghÜa - GV: B¶ng ch÷ c¸i trong pascal bao a. B¶ng ch÷ c¸i gåm: + Kh¸i niÖm: Lµ tËp hîp c¸c kÝ tù dïng + C¸c ch÷ c¸i thêng , In hoa cña b¶ng ®Ó viÕt ch¬ng tr×nh. 5 TA + 10 ch÷ sè ¶rËp + C¸c kÝ hiÖu ®Æc biÖt - GV: H·y so s¸nh b¶ng ch÷ c¸i th«ng thêng víi b¶ng ch÷ c¸i trong ng«n ng÷ lËp tr×nh? - HS: Tr¶ lêi - GV: LÊy vÝ dô - GV:LÊy vÝ dô minh ho¹ vµ ph©n tÝch. VD: I+J A+B I,J lµ sè nguyªn A,B lµ sè thùc - GV : Tæng hîp vµ ®a ra kÕt luËn vÒ có ph¸p vµ ng÷ nghÜa. - HS: Nghe gi¶ng vµ ghi bµi H§2: T×m hiÓu mét sè kh¸i niÖm - GV: §a ra vÝ dô + C¸c tªn ®óng : A; _ AB + C¸c tªn sai : A_BC; 6AB, - GV: Em h·y lÊy mét sè vÝ dô vÒ tªn ®óng vµ tªn sai - HS : Tr¶ lêi - GV : lÊy vÝ dô minh ho¹ Program, Type - GV: lÊy vÝ dô vµ nªu ý nghÜa Abs, Integer, Byte - GV :lÊy VD Xyx, Tong - HS : Nghe gi¶ng vµ ghi bµi - GV : H»ng gåm cã : + H»ng sè häc + h»ng loogic + h»ng sè - HS : Nghe gi¶ng vµ ghi bµi b. Có ph¸p Lµ bé quy t¾c dïng ®Ó viÕt ch¬ng tr×nh. c. Ng÷ nghÜa X¸c ®Þnh ý nghÜa thao t¸c cÇn thùc hiÖn, øng víi tæ hîp kÝ tù dùa vµo ng÷ c¶nh cña nã. 2. Mét sè kh¸i niÖm a. Tªn - KN: lµ mét d·y liªn tiÕp kh«ng qu¸ 127 ký tù bao gåm ch÷ sè , ch÷ c¸i hoÆc dÊu g¹ch díi . + Tªn dµnh riªng : lµ tªn ®îc quy ®Þnh dïng víi ý nghÜa riªng x¸c ®Þnh, ngêi lËp tr×nh kh«ng ®îc sö dung víi ý nghÜa kh¸c ( tõ kho¸ ) +Tªn chuÈn : lµ tªn ®îc dïng víi ý nghÜa nhÊt ®Þnh nµo ®ã + Tªn do ngêi lËp tr×nh ®Æt lµ tªn ®îc dïng víi ý nghÜa riªng x¸c ®Þnh b»ng c¸ch khai b¸o tríc khi sö dông vµ kh«ng trïng víi tªn dµnh riªng b. H»ng vµ biÕn - H»ng lµ ®¹i lîng cã gi¸ trÞ kh«ng thay ®æi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch¬ng tr×nh - BiÕn lµ ®¹i lîng ®îc ®Æt tªn , dïng ®Ó lu tr÷ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ cã thÓ ®îc thay ®æi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch¬ng tr×nh c. Chó thÝch §îc ®Æt tªn trong dÊu ; c) Cñng cè, luyÖn tËp - Cñng cè l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n cña bµi häc vÒ b¶ng ch÷ c¸i, có ph¸p vµ ng÷ nghÜa, c¸c kh¸i niÖm vÒ tªn, h»ng vµ biÕn. 6 d) Híng dÉn häc sinh tù häc ë nhµ - Lµm bµi tËp 4,5,6 SGK trang 13 7 Ngày dạy:19/9/2012 tại lớp 11B2 Ngày dạy: 19/9/2012 tại lớp 11B4 Ngày dạy:18/9/2012 tại lớp 11B5 Tiết theo PPCT: 04 Ch¬ng II: Ch¬ng tr×nh ®¬n gi¶n Bµi 3: CÊu tróc ch¬ng tr×nh 1. Môc tiªu a) VÒ kiÕn thøc - HiÓu ch¬ng tr×nh lµ sù m« t¶ cña thuËt to¸n b»ng mét ng«n ng÷ lËp tr×nh . - BiÕt cÊu tróc cña mét ch¬ng tr×nh ®¬n gi¶n : cÊu tróc chung vµ c¸c thµnh phÇn b) VÒ kü n¨ng - NhËn biÕt ®îc c¸c thµnh phÇn cña mét ch¬ng tr×nh ®¬n gi¶n c) VÒ th¸i ®é - X¸c ®Þnh th¸i ®é nghiªm tóc trong häc tËp khi lµm quen víi nhiÒu quy ®Þnh nghiªm ngÆt trong lËp tr×nh; - Cã ý thøc cè g¾ng häc tËp vît qua nh÷ng lóng tóng, khã kh¨n ë giai ®o¹n b¾t ®Çu häc lËp tr×nh. 2. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS a) ChuÈn bÞ cña GV - Bµi so¹n, SGK, SGV b) ChuÈn bÞ cña HS - SGK, SBT, vë ghi 3. TiÕn tr×nh bµi d¹y a) KiÓm tra bµi cò - Lång ghÐp vµo bµi míi b) D¹y néi dung bµi míi Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung H§1: T×m hiÓu vÒ cÊu tróc chung 1. CÊu tróc chung. - GV: Mét bµi tËp lµm v¨n em thêng viÕt cã mÊy phÇn? C¸c phÇn cã thø tù kh«ng? V× sao ph¶i chia ra nh vËy? [ < phÇn khai b¸o >] - HS: Suy nghÜ vµ tr¶ lêi < phÇn th©n > - GV: CÊu tróc cña mét ch¬ng tr×nh gåm 2 phÇn : phÇn khai b¸o , phÇn th©n PhÇn th©n b¾t buéc ph¶i cã , phÇn khai b¸o kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã - HS: Nghe gi¶ng vµ ghi bµi H§2: T×m hiÓu vÒ c¸c thµnh phÇn cña ch- 2. C¸c thµnh phÇn cña ch¬ng tr×nh ¬ng tr×nh a. phÇn khai b¸o - GV: Em h·y kÓ tªn c¸c ®¹i lîng c¬ b¶n ®· ®îc häc trong giê tríc? - HS: Tr¶ lêi 8 - GV: muèn sö dông c¸c ®¹i lîng nµy ta cÇn ph¶i khai b¸o chóng, phÇn khai b¸o sÏ b¸o cho m¸y biÕt ch¬ng tr×nh sÏ sö dông nh÷ng tµi nguyªn nào cña m¸y. - HS: nghe, quan s¸t vµ ghi bµi - GV phÇn nµy cã hoÆc kh«ng VÝ dô: program P_T_b2; - HS: lÊy vÝ dô - Khai b¸o tªn ch¬ng tr×nh Có ph¸p: Program < tªn ch¬ng tr×nh > ; - GV: Mçi ng«n ng÷ lËp tr×nh thêng cã s½n mét sè th viÖn cung cÊp mét sè ch¬ng tr×nh th«ng dông ®· ®îc lËp s½n. §Ó sö dông th viÖn th× ta ph¶i khai b¸o chóng VÝ dô: uses crt; # include < conio.h>; #include < studio.h>; - HS: nghe, quan s¸t vµ ghi bµi - Khai b¸o th viÖn Có ph¸p Trong TP : uses< th viÖn>; C++ # include < tªn th viÖn> ; - GV : LÊy vÝ dô: Const Max N = 100; Pi = 3.14; - HS: nghe, quan s¸t vµ ghi bµi -khai b¸o h»ng Có ph¸p Const = < gia trÞ >; - Khai b¸o biÕn VÝ dô: Var a,b,c:Integer; (a,b,c lµ biÕn nguyªn) - GV: PhÇn th©n ch¬ng tr×nh: bao gåm c¸c d·y lªnh ®îc ®Æt trong cÆp dÊu hiÖu më ®Çu vµ kÕt thóc. - HS: nghe, quan s¸t vµ ghi bµi H§3: T×m hiÓu 1 ch¬ng tr×nh ®¬n gi¶n - GV:ViÕt lªn b¶ng 1 ch¬ng tr×nh ®¬n gi¶n trong ng«n ng÷ Pascal Program VD1; Var x,y:byte; t:word; Begin T:=x+y; Writeln(t); Readln; End. + Hái: phÇn khai b¸o cña ch¬ng tr×nh? + Hái: phÇn th©n cña ch¬ng tr×nh? Cã lÖnh nµo trong th©n ch¬ng tr×nh? - HS: Tr¶ lêi Có ph¸p: Var ; b) PhÇn th©n ch¬ng tr×nh Begin End. C¸c c©u lÖnh; 3. VÝ dô ch¬ng tr×nh ®¬n gi¶n - Khai b¸o tªn ch¬ng tr×nh: Program VD1; - Khai b¸o biÕn: Var x,y:byte; t:word; - Cßn l¹i lµ phÇn th©n. - LÖnh g¸n, lÖnh ®a th«ng b¸o ra mµn h×nh c) Cñng cè, luyÖn tËp Mét ch¬ng tr×nh gåm cã 2 phÇn: + PhÇn khai b¸o + PhÇn th©n chương trình 9 d) Híng dÉn häc sinh tù häc ë nhµ - Xem l¹i cÊu tróc vµ c¸ch khai b¸o c¸c thµnh phÇn cña ch¬ng tr×nh - Xem tríc néi dung bµi: Mét sè kiÓu d÷ liÖu chuÈn 10 Ngày dạy:19/9/2012 tại lớp 11B2 Ngày dạy: 19/9/2012 tại lớp 11B4 Ngày dạy:18/9/2012 tại lớp 11B5 Tiết theo PPCT: 05 Bµi 4: mét sè kiÓu d÷ liÖu chuÈn Bµi 5: khai b¸o biÕn 1. Môc tiªu a) VÒ kiÕn thøc - BiÕt mét sè kiÓu d÷ liÖu ®Þnh s½n: nguyªn, thùc, kÝ tù, logic và miền con - HiÓu c¸ch khai b¸o biÕn b) VÒ kü n¨ng - X¸c ®Þnh ®îc kiÓu cÇn khai b¸o cña d÷ liÖu ®¬n gi¶n - BiÕt khai b¸o biÕn ®óng - NhËn biÕt khai b¸o biÕn sai c) VÒ th¸i ®é - X¸c ®Þnh th¸i ®é nghiªm tóc trong häc tËp khi lµm quen víi nhiÒu quy ®Þnh nghiªm ngÆt trong lËp tr×nh; - Cã ý thøc cè g¾ng häc tËp vît qua nh÷ng lóng tóng, khã kh¨n ë giai ®o¹n b¾t ®Çu häc lËp tr×nh. 2. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS a) ChuÈn bÞ cña GV:- Bµi so¹n, SGK, SGV b) ChuÈn bÞ cña HS: - SGK, SBT, vë ghi 3. TiÕn tr×nh bµi d¹y a) KiÓm tra bµi cò - Em h·y nªu có ph¸p khi khai b¸o : Ch¬ng tr×nh, th viÖn, h»ng? V× sao ph¶i khai b¸o biÕn ? sù kh¸c biÖt gi÷a h»ng vµ biÕn b) D¹y néi dung bµi míi Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung cÇn ®¹t H§1: T×m hiÓu mét sè kiÓu d÷ liÖu 1. Mét sè kiÓu d÷ liÖu chuÈn chuÈn - GV: Trong to¸n häc, đÓ thùc hiÖn ®îc tÝnh to¸n ta cÇn ph¶i cã c¸c tËp sè. Đã lµ c¸c tËp sè nµo? - HS: Suy nghÜ, tr¶ lêi - GV: còng t¬ng tù nh vËy, trong ng«n ng÷ lËp tr×nh, đÓ lËp tr×nh gi¶i quyÕt c¸c bµi to¸n, cÇn cã c¸c d÷ liÖu, mçi d÷ liÖu cã mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh. - D÷ liÖu lµ th«ng tin ®· m· ho¸ trong - HS: Nghe gi¶ng m¸y tÝnh. - GV: d÷ liÖu lµ g×? - HS: Tr¶ lêi - GV: D÷ liÖu trong ng«n ng÷ lËp tr×nh chØ cã 1 sè kiÓu chuÈn nhÊt ®Þnh mÆc dï 11 th«ng tin rÊt ®a d¹ng. Mçi kiÓu ®Æc trng bëi tªn kiÓu, miÒn gi¸ trÞ, kÝch thíc trong bé nhí c¸c phÐp to¸n, c¸c hµm, thñ tôc. Sau ®©y ta ®i xÐt mét sè kiÓu d÷ liÖu thêng dïng trong Pascal. - HS: Nghe gi¶ng, ghi bµi - GV: Trong ng«n ng÷ Pascal, cã nh÷ng kiÓu nguyªn nµo thêng dïng, ph¹m vi a. KiÓu sè nguyªn Bé nhí lu tr÷ KiÓu biÓu diÔn cña mçi lo¹i? mét gi¸ trÞ byte 1 byte - HS: Suy nghÜ, tr¶ lêi 2 byte - GV: tËp sè nguyªn lµ v« h¹n nhng Integer 2 byte trong m¸y tÝnh kiÓu sè nguyªn lµ h÷u Word longint 4 byte h¹n. - HS: Nghe gi¶ng, ghi bµi - GV: Cã nh÷ng kiÓu thùc nµo thêng dïng, ph¹m vi biÓu diÔn cña mçi lo¹i? - HS: Suy nghÜ, tr¶ lêi - GV: c¸c kiÓu thùc ®îc lu tr÷ vµ tÝnh to¸n gÇn ®óng víi sai sè ko d¸ng kÓ .kiÓu sè thùc lµ h÷u h¹n phÐp to¸n gåm kiÓu nguyªn vµ thùc sÏ cho kÕt qu¶ thùc - HS: Nghe gi¶ng, ghi bµi - GV: Cã bao nhiªu kiÓu logic, gåm nh÷ng gi¸ trÞ nµo? - HS: Tr¶ lêi - GV: Cã bao nhiªu kiÓu kÝ tù? - HS: Tr¶ lêi - GV: kiÓu char cã gi¸ trÞ lµ c¸c ký tù trong ASCII, dïng cho kÝ tù, x©u ( string) So s¸nh c¸c kÝ tù ®îc thùc hiÖn = c¸ch so s¸nh c¸c m· ASCII H§2: T×m hiÓu c¸ch khai b¸o biÕn - GV: V× sao cÇn ph¶i khai b¸o biÕn? - HS: Tr¶ lêi - GV: §a ra có ph¸p khai b¸o biÕn - GV: lÊy vÝ dô VD1: lËp tr×nh ®Ó gi¶i PT bËc 2 Var x1,x2, a,b, c, delta: real; VD2 : t×m USC cña 2 sè M,N nguyªn Var UC, M,N: interger; - HS: Quan s¸t vµ ghi bµi H§3: Nhãm - GV: Chia líp thµnh 4 nhãm, yªu cÇu c¸c nhãm thùc hiÖn c¸c yªu cÇu - HS: Thùc hiÖn theo yªu cÇu vµ c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ Ph¹m vi gi¸ trÞ Tõ 1 ®Õn 255 Tõ –215 ®Õn 215 – 1 Tõ 0 ®Õn 216 – 1 Tõ – 231 ®Õn 231 – 1 b. KiÓu thùc KiÓu Real Bé nhí lu tr÷ mét gi¸ trÞ 6 byte extended 10 byte Ph¹m vi gi¸ trÞ 0 hoÆc cã gi¸ trÞ tuyÖt ®èi n»m trong ph¹m vi tõ 10-38 ®Õn 1038 0 hoÆc cã gi¸ trÞ tuyÖt ®èi n»m trong ph¹m vi tõ 10-4932 ®Õn 104932 c. KiÓu logic( booolean) - Lµ tËp hîp gåm 2 gi¸ trÞ lµ True vµ False, lµ kÕt qu¶ cña phÐp so s¸nh d. KiÓu kÝ tù ( char) - Lµ c¸c kÝ tù thuéc b¶ng m· ASCII, gåm 256 kÝ tù ®îc đ¸nh sè tõ 0 đÕn 255 2. Khai b¸o biÕn Có ph¸p Var < DS biÕn >: < kiÓu DL>; trong ®ã DS biÕn : lµ 1 hoÆc nhiÒu tªn biÕn ®îc viÕt c¸ch nhau bëi dÊu phÈy KiÓu DL: c¸c kiÓu DL chuÈn hoÆc kiÓu d÷ liÖu do ngêi lËp tr×nh ®Þnh nghÜa. 3. Nhãm - Nhãm 1a,2b: Chän nh÷ng khai b¸o 12 - GV: NhËn xÐt ®óng trong nh÷ng khai b¸o sau: Var x,y,z:word; n l:real; h:integr; i:byte; - Nhãm 1b,2a : Trong khai b¸o sau: Cã bao nhiªu biÕn tÊt c¶, bé nhí ph¶i cÊp ph¸t lµ bao nhiªu? Var x,y:word; z:longint; h:integer; i:byte; c) Cñng cè, luyÖn tËp - C¸c kiÓu d÷ liÖu chuÈn - Mäi biÕn trong ch¬ng tr×nh đÒu ph¶i ®îc khai b¸o. CÊu tróc chung cña khai b¸o biÕn trong Pascal d) Híng dÉn häc sinh tù häc ë nhµ - Lµm bµi tËp: 1, 2, 3, 4, 5 s¸ch gi¸o khoa trang 35 - Xem tríc nẹ́i dung bµi: phÐp to¸n, biÓu thøc, c©u lÖnh g¸n - Xem néi dung phô lôc B, s¸ch gi¸o khoa trang 129 13 Ngày dạy: / / 2012 tại lớp 11B2 Ngày dạy: / /2012 tại lớp 11B4 Ngày dạy: / /2012 tại lớp 11B5 Tiết theo PPCT: 06 Bµi 6: phÐp to¸n, biÓu thøc, c©u lÖnh g¸n I. Môc tiªu a) VÒ kiÕn thøc - BiÕt c¸c kh¸i niÖm: phÐp to¸n, biÓu thøc sè häc, hµm sè häc chuÈn, biÓu thøc quan hÖ. - HiÓu lÖnh g¸n b) VÒ kü n¨ng - ViÕt ®îc lÖnh g¸n - ViÕt ®îc c¸c biÓu thøc sè häc vµ logic víi c¸c phÐp to¸n th«ng dông c) VÒ th¸i ®é - X¸c ®Þnh th¸i ®é nghiªm tóc trong häc tËp khi lµm quen víi nhiÒu quy ®Þnh nghiªm ngÆt trong lËp tr×nh; - Cã ý thøc cè g¾ng häc tËp vît qua nh÷ng lóng tóng, khã kh¨n ë giai ®o¹n b¾t ®Çu häc lËp tr×nh. 2. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS a) ChuÈn bÞ cña GV - Bµi so¹n, SGK, SGV b) ChuÈn bÞ cña HS - SGK, SBT, vë ghi 3. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng a) KiÓm tra bµi cò (15p) - kÓ tªn mét sè kiÓu d÷ liÖu chuÈn, c¸ch khai b¸o biÕn b) D¹y néi dung bµi míi Ho¹t ®éng cña ThÇy vµ Trß Néi dung cÇn ®¹t H§1: T×m hiÓu mét sè phÐp to¸n 1. PhÐp to¸n - GV: §Ó m« t¶ thuËt to¸n mçi ng«n ng÷ lËp tr×nh ®Òu sö dông 1 sè KN c¬ b¶n : phÐp to¸n, biÓu thøc, g¸n gi¸ trÞ. Em h·y kÓ c¸c phÐp to¸n ®· ®îc häc trong to¸n häc? - HS: L¾ng nghe, suy nghÜ vµ tr¶ lêi - PhÐp: céng, trõ, nh©n, chia, lÊy sè d, chia - GV: Trong ng«n ng÷ lËp tr×nh còng cã lÊy nguyªn, so s¸nh c¸c phÐp to¸n ®ã nhng ®îc diÔn ®¹t b»ng 1 c¸ch kh¸c 14 - HS: Nghe gi¶ng - GV: Yªu cÇu häc sinh nghiªn cøu s¸ch - C¸c phÐp to¸n sè häc: + - * / div mod gi¸o khoa vµ cho biÕt c¸c nhãm phÐp to¸n. - C¸c phÐp to¸n quan hÖ: <, <=, >, >=, - HS: Nghiªn cøu vµ tr¶ lêi <>(kh¸c). Dïng ®Ó so s¸nh 2 hay nhiÒu ®¹i lîng, kÕt qu¶ cña phÐp to¸n nµy lµ True hoÆc False - C¸c phÐp to¸n logic: And, Or, Not. Dïng ®Ó t¹o c¸c biÓu thøc logic tõ c¸c biÓu thøc - GV: PhÐp Div, Mod ®îc sö dông cho quan hÖ ®¬n gi¶n nh÷ng kiÓu d÷ liÖu nµo? - ChØ sö dông ®îc cho kiÓu nguyªn - HS: L¾ng nghe, suy nghÜ vµ tr¶ lêi - GV: kÕt qu¶ cña phÐp to¸n quan hÖ thuéc - Thuéc kiÓu logic kiÓu d÷ liÖu nµo? - Gåm 2 phÇn: to¸n h¹ng vµ to¸n tö - HS: L¾ng nghe, suy nghÜ vµ tr¶ lêi H§2: T×m hiÓu vÒ biÓu thøc 2. BiÓu thøc sè häc - GV:Trong to¸n häc ta ®· lµm quen víi Trong lËp tr×nh: BiÓu thøc sè häc lµ mét kh¸i niÖm biÓu thøc, h·y cho biÕt yÕu tè c¬ biÕn kiÓu sè hoÆc mét h»ng sè hoÆc c¸c b¶n x©y dùng nªn biÓu thøc biÕn kiÓu sè vµ c¸c h»ng sè liªn kÕt víi nhau bëi c¸c phÐp to¸n sè häc, c¸c dÊu - HS: Tr¶ lêi ngoÆc trßn. - GV:NÕu trong 1 bµi to¸n mµ to¸n h¹ng lµ biÕn sè, h»ng sè hoÆc hµm sè vµ to¸n tö lµ - Quy t¾c viÕt: c¸c phÐp to¸n sè häc th× biÓu thøc cã tªn + Dïng dÊu ngoÆc ®Ó x¸c ®Þnh tr×nh tù thùc gäi lµ g×? hiÖn phÐp to¸n trong trêng hîp cô thÓ - HS: Tr¶ lêi + ViÕt tõ tr¸i qua ph¶i - GV: H·y chuyÓn c¸c biÓu thøc to¸n häc - Thø tù thùc hiÖn: sau sang biÓu thøc trong pascal + Thùc hiÖn trong ngoÆc tríc 2a+5b+c + NÕu kh«ng cã ngoÆc sÏ thùc hiÖn tõ tr¸i xy x+y+z2 qua ph¶i 2z 1-z 3. Hµm sè häc chuÈn - HS: Thùc hiÖn chuyÓn GV: ph©n tÝch vµ nªu râ c¸c quy t¾c - Lµ c¸c ch¬ng tr×nh tÝnh gi¸ trÞ nh÷ng hµm to¸n häc thêng dïng ®îc chøa trong th viÖn cña ng«n ng÷ lËp tr×nh - GV:Trong to¸n häc ta đ· lµm quen víi 1 sè hµm sè häc nh: Hµm trÞ tuyÖt đèi, hµm căn bËc hai, hµm sin, hµm cos.Trong ng«n - Hµm sè häc chuÈn th«ng dông ng÷ lËp tr×nh ta còng cã 1 sè hµm như vËy Tªn hµm Chøc n¨ng nhưng ®îc diÔn đ¹t b»ng 1 c¸ch kh¸c. Sqr Hµm b×nh phương - HS: Nghe gi¶ng 15 - GV: §a ra b¶ng c¸c hµm Sqrt - HS: Nghe gi¶ng, quan s¸t vµ ghi bµi Abs - GV: gi¶i thÝch nghÜa vµ lÊy vd Sin -b+ Cos b 2  4ac /2a TP: (-b+ sqrt( b*b-4ac))/(2a) Ln - HS: lÊy vd chuyÓn ®æi exp Hµm căn bËc hai Hµm trÞ tuyÖt đèi Hµm sin Hµm cos Hµm logarit tù nhiªn Hµm luü thõa cña sè e - GV: BT1,BT2 lµ x©u hoÆc biÓu thøc sè 4. BiÓu thøc quan hÖ häc - Hai biÓu thøc cïng kiÓu x©u hoÆc sè häc, -thùc hiÖn theo tr×nh tù liªn kÕt víi nhau bëi phÐp to¸n quan hÖ t¹o +tÝnh gi¸ trÞ c¸c biÓu thøc thµnh mét biÓu thøc quan hÖ +thùc hiÖn phÐp to¸n quan hÖ Vd: ax+b >= 5 - HS: Nghe gi¶ng, quan s¸t vµ ghi bµi - GV: or ,and dïng ®Ó diÔn t¶ c¸c biÓu thøc so s¸nh phøc t¹p VD: 2<=y <= 20 Có ph¸p < phÐp to¸n quan hÖ > 5. BiÓu thøc logic => TP ( y>=2) and (y<= 20) - C¸c biÓu thøc quan hÖ liªn kÕt víi nhau bëi phÐp to¸n logic ta ®îc biÓu thøc logic. - HS: Nghe gi¶ng, quan s¸t vµ ghi bµi Not Or H§3: T×m hiÓu vÒ c©u lÖnh g¸n And - GV: §a ra vÝ dô vµ ph©n tÝch vÝ dô 6. C©u lÖnh g¸n - HS : Quan s¸t vµ ghi bµi - LÖnh g¸n dïng đÓ tÝnh gi¸ trÞ mét biÓu - GV: Tªn biÕn lµ tªn cña biÕn ®¬n .kiÓu thøc vµ chuyÓn gi¸ trÞ đã vµo mét biÕn cña gi¸ trÞ BT ph¶i phï hîp víi kiÎu cña biÕn Có ph¸p := < biÓu thøc >; c) Cñng cè, luyÖn tËp - C¸c phÐp to¸n ®èi víi tõng kiÓu d÷ liÖu. - Quy t¾c tÝnh to¸n cña biÓu thøc. - C¸c hµm chuÈn, phÐp to¸n quan hÖ, biÓu thøc logÝc. - C©u lÖnh g¸n d) Híng dÉn häc sinh tù häc ë nhµ - Lµm bµi tËp: 6, 7, 8 s¸ch gi¸o khoa trang 35, 36 - Xem tríc nẹ́i dung bµi: C¸c thñ tôc chuÈn vµo\ ra ®¬n gi¶n 16 - Xem néi dung phô lôc A, s¸ch gi¸o khoa trang 121: mét sè phÐp to¸n thêng dïng vµ gi¸ trÞ phÐp to¸n logic. Ngày dạy: / / 2012 tại lớp 11B2 Ngày dạy: / /2012 tại lớp 11B4 Ngày dạy: / /2012 tại lớp 11B5 Tiết theo PPCT: 07 Bµi 7: c¸c thñ tôc chuÈn vµo/ra ®¬n gi¶n Bµi 8: So¹n th¶o, dÞch, thùc hiÖn vµ hiÖu chØnh ch¬ng tr×nh 1. Mục tiêu a) VÒ kiến thức - Biết các lệnh vào/ra đơn giản để nhập dữ liệu từ bàn phím hoặc đưa thông tin ra màn hình - Biết được các bước: soạn thảo, dịch, thực hiện và hiệu chỉnh chương trình - Biết một số công cụ của môi trường lập trình cụ thể b) VÒ kĩ năng - Viết một số lệnh vào/ra đơn giản; - Sử dụng chương trình dịch để phát hiện lỗi; - Chỉnh sửa chương trình dựa vào thông báo lỗi của chương trình dịch và tính hợp lí của kết quả thu được. 17 c) Về thái độ - Xác định thái độ nghiêm túc trong học tập khi làm quen với nhiều quy định nghiêm ngặt trong lập trình; - Có ý thức cố gắng học tập vượt qua những lúng túng, khó khăn ở giai đoạn bắt đầu học lập trình; - Tạo sự ham muốn giải các bài tập bằng lập trình, thấy được lợi ích của lập trình phục vụ tính toán và giải được một số bài toán liên quan 2. Chuẩn bị của GV và HS a) Chuẩn bị của GV - Bài soạn, SGK, SGV b) Chuẩn bị của HS - SGK, SBT, vë ghi 3. Tiến trình bài dạy a) Kiểm tra bài cũ 1.Hãy viết biểu thức toán học sau trong ngôn ngữ Pascal. b c2 (5  x) 2 x 3 x a  (5+x)*((a-b/sqr(c))/(x+2/(x*x*x))) 2. BiÕn X cã thÓ nhËn c¸c gi¸ trÞ 1, 3, 5, 7, 9 vµ biÕn Y cã thÓ nhËn c¸c gi¸ trÞ 0.4; 3.5; 4. Khai b¸o biÕn nµo sau ®©y lµ ®óng? A. Var X, Y : Real; B. Var X, Y: Byte; C. Var X: Byte; Y: Real; D. Var X: Real; Y: Byte; b) D¹y néi dung bµi míi Hoạt động của Thầy và Trò Nội dung cần đạt HĐ1:Tìm hiểu các thủ tục chuẩn . vào/ra đơn giản - GV: Để khởi tạo giá trị ban đầu cho biến, ta dùng lệnh gán để gán một giá trị cho biến. Mỗi chương trình luôn làm việc với một bộ dữ liệu vào. Muốn chương trình làm việc với nhiều bộ dữ liệu khác nhau, thư viện của các ngôn ngữ lập trình cung cấp một số chương trình dùng để đưa dữ liệu vào và đưa dữ 1.Các thủ tục chuẩn vào/ra đơn giản liệu ra. a. Nhập dữ liệu vào từ bàn phím - HS: Nghe giảng và ghi nhớ - GV: Chương trình đưa dữ liệu vào cho phép đưa dữ liệu từ bàn phím hoặc từ 18 đĩa vào gán cho các biến, làm cho chương trình trở nên linh hoạt, tính toán với nhiều bộ dữ liệu đầu vào khác nhau. - HS: Nghe giảng và ghi nhớ. - GV: Trong ngôn ngữ Pascal, hãy cho biết cấu trúc chung của thủ tục nhập dữ liệu? - HS: Lắng nghe, đọc sách, trả lời. - GV: Nhận xét, nêu thủ tục nhập dữ liệu từ bàn phím. Nêu ví dụ. - HS: Lắng nghe, theo dõi, ghi bài. Thủ tục chuẩn để nhập dữ liệu từ bàn phím trong Pascal: Read(, , …, ); Hoặc: Readln(, ,…, ); Trong đó: Tên biến trừ biến kiểu lôgic. Ví dụ: Nhập giá trị từ bàn phím cho các biến a, b, c như sau: Readln(a, b, c); Chú ý: Khi nhập giá trị cho nhiều biến, những giá trị này phải được gõ cách nhau ít nhất một dấu cách hoặc kí tự - GV: Khi nhập giá trị cho nhiều biến xuống dòng. phải thực hiện như thế nào? - HS: Trả lời và ghi bài b. Đưa dữ liệu ra màn hình - GV: Sau khi xử lí xong, kết quả tìm được đang được lưu trong bộ nhớ. Để thấy được kết quả trên màn hình ta sử dụng thủ tục xuất dữ liệu. - GV: Chương trình đưa dữ liệu ra dùng để đưa các kết quả ra màn hình, in ra giấy hoặc lưu trên đĩa - HS: Nghe giảng và ghi nhớ. - GV: Trong ngôn ngữ Pascal, hãy cho biết cấu trúc chung của thủ tục xuất dữ liệu? - HS: Lắng nghe, đọc sách, trả lời. - GV: Trình bày và phân tích ví dụ. Minh họa trực quan trên máy để so sánh sự khác nhau giữa 2 thủ tục write và writeln. - HS: Quan sát,nghe giảng và ghi bài - GV: Trong thủ tục write hoặc writeln, sau mỗi kết quả ra còn có dạng quy cách nào? - HS: Trả lời. Cấu trúc của thủ tục xuất dữ liệu ra màn hình trong Pascal: Write(, < giá_trị2>,…,< giá_trị n>); Writeln(,< giá_trị2>,…,< giá_trị n >); Trong đó: Các giá trị có thể là tên biến, tên hằng, giá trị cụ thể, biểu thức hoặc tên hàm. Ví dụ: Nhập giá trị cho biến M từ bàn phím, thường dùng cặp thủ tục: Write(‘Hay nhap gia tri cho M: ’); Readln(M); Chú ý: Trong thủ tục write hoặc writeln, sau mỗi kết quả ra còn có quy cách ra: - Đối với kết quả thực: :<độ rộng>: 19 - GV: Nêu và phân tích chú ý. - Đối với kết quả khác: :<độ rộng> Trong đó: Độ rộng và số chữ số thập phân là các hằng nguyên dương. Ví dụ: x:=12.87; writeln(x:5:1); Trên màn hình: _12.9 HĐ2:Tìm hiểu về soạn thảo, dịch, 2. Soạn thảo, dịch, thực hiện và hiệu thực hiện và hiệu chỉnh chương trình chỉnh chương trình - GV: Để thực hiện chương trình được viết bằng ngôn ngữ lập trình Pascal, ta dùng phần mềm Turbo Pascal (hay Để sử dụng Turbo Pascal (TP), trên Free Pascal) để soạn thảo, sử dụng máy tính phải có các tệp: chương trình dịch để dịch chương trình Turbo.exe, Turbo.tpl, Graph.tpu, đó sang ngôn ngữ máy. egavga.bgi. - HS: Nghe giảng và ghi nhớ - GV: Để sử dụng Turbo Pascal, trên Cách khởi động chương trình Turbo máy tính phải có các tệp nào? Pascal trong Windows: - HS: Lắng nghe, đọc sách, trả lời. Nháy đúp chuột vào biểu tượng - GV: Nêu cách khởi động TP, thực hiện minh họa. Turbo Pascal.pif trên nền màn hình. - HS: Nghe giảng và ghi bài Màn hình làm việc của TP: - GV: Giới thiệu trực quan trên máy về - Thanh bảng chọn; - Tên tệp chương trình; màn hình của TP. - Con trỏ và vùng soạn thảo; - HS: Quan sát,nghe giảng và ghi bài - Chỉ số dòng, cột của con trỏ ST; - Dòng hướng dẫn các phím chức năng. Một số thao tác và phím tắt thường sử - GV: Hãy cho biết một số thao tác và dụng để soạn thảo và thực hiện một phím tắt thường sử dụng để soạn thảo chương trình viết bằng Turbo Pascal: và thực hiện một chương trình viết - Xuống dòng: Enter - Lưu file vào đĩa: nhấn F2 bằng Turbo Pascal? - Mở file đã có: nhấn F3 - HS: Trả lời - GV: Thực hiện minh họa các thao tác - Biên dịch chương trình: Alt+F9 sử dụng phím tắt để HS quan sát, nhận - Soát lỗi chương trình: Nhấn F9 - Chạy chương trình: Ctrl+F9 biết tác dụng. - Đóng cửa sổ chương trình: Alt+F3 - HS: Quan sát,nghe giảng và ghi bài - Chuyển qua lại giữa các cửa sổ: nhấn phím F6 20