SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
TRƯỜNG THPT TRẦN HƯNG ĐẠO – HÀ ĐÔNG
HỒ SƠ DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ
Tên chủ đề dạy học: Tích hợp giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên
thông qua giảng dạy bài “Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch
ở người” – Sinh học 11
Môn học chính của chủ đề: Sinh học
Các môn được tích hợp: Hóa học, Giáo dục công dân, Công nghệ, Địa lý,
PHIẾU MÔ TẢ DỰ ÁN DẠY HỌC – MÔN SINH HỌC
Sở Giáo Dục và Đào Tạo Hà Nội
Trường THPT Trần Hưng Đạo – Hà Đông
Địa chỉ: Số 157 Phố Xốm – Phường Phú lãm – Quận Hà Đông – Hà Nội
Điện thoại: 04 33531901
Email:
[email protected]
Họ tên giáo viên: Nguyễn Mạnh Thắng
Điện thoại: 0983500147
Email:
[email protected]
1. Tên dự án dạy học
Tích hợp giáo dục sức khỏe sinh sản vị thành niên thông qua giảng dạy bài
“Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người” – Sinh học 11
2. Mục tiêu dạy học
2.1. Kiến thức:
2.1.1. Môn Hóa học
- Nêu được thành phần các nguyên tố hóa học trong một số chất kích thích tổng
hợp.
- Nêu được đặc điểm, tác dụng của khí nitơ lỏng
2.1.2. Môn Sinh học
- Trình bày được một số biện pháp điều khiển sinh sản ở động vật
- Nêu được một số biện pháp tránh thai chủ yếu hiện nay,
- Trình bày được cơ chế tác dụng của các biện pháp tránh thai
2.1.3.Môn công nghệ :
- Vai trò của điều khiển giới tính ở động vật trong chăn nuôi
2.1.4. Môn Địa lý
- Dân số và ảnh hưởng của bùng nổ dân số.
- Ảnh hưởng của mất cân bằng giới tính đến sự phát triển kinh tế xã hội
2.1.5. Môn Giáo dục công dân
2
- Nêu được một số nội dung cơ bản trong luật bình đẳng giới, luật chăm sóc giáo
dục trẻ em
2.2. Kỹ năng
- Rèn luyện kỹ năng tư duy logic, nghiên cứu tài liệu, sử dụng phiếu học tập,
2.3. Thái độ
- Có hành vi đúng đắn của bản thân để góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống
và bảo vệ môi trường.
- Có ý thức tuyên truyền công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên
3. Đối tượng dạy học
- Học sinh trường THPT Trần Hưng Đạo – Hà Đông – Hà Nội
+ Số lượng: 117 học sinh
+ Số lớp: 4 lớp
+ Khối lớp: Khối 11 năm học 2013 - 2014
4. Ý nghĩa của dự án
4.1. Ý nghĩa của dự án đối với thực tiễn dạy học
- Qua việc dạy học thì học sinh đã có khả năng vận dụng được kiến thức của
nhiều môn học khác nhau để giải quyết một vấn đề.
4.2. Ý nghĩa của dự án đối với thực tiễn đời sống
- Học sinh có được những kiến thức để vận dụng vào cuộc sống hàng ngày. Đó
là có những hiểu biết về chăm sóc sức khỏe vị thành niên.
- Có kỹ năng sống, có những hành động đúng đắn nhằm hạn chế sinh con ngoài
ý muốn.
5. Thiết bị dạy học và học liệu
5.1. Thiết bị dạy học
- Các tranh ảnh về hậu quả của sự gia tăng dân số.
- Phiếu học tập, mẫu vật
- Phòng học bộ môn
5.2. Học liệu
5.2.1. Một số hình ảnh về hậu quả của gia tăng dân số đến chất lượng cuộc sống
và đến môi trường. Số liệu về nạo phá thai và ảnh hưởng của nạo phá thai đến
sức khỏe con người
5.2.2. Một số thông tin về vai trò của điều khiển giới tính đến chăn nuôi
3
Tư liệu học tập
Tình trạng nạo phá thai ở Việt Nam hiện nay đang ở mức báo động, tỉ lệ nạo phá
thai tuổi vị thành niên vẫn không ngừng giảm sút. Mỗi năm tại Việt Nam trung
bình có khoảng 300.000 ca nạo phá thai, tỉ lệ nạo phá thai cao nhất trong khu
vực Đông Nam Á và được xếp thứ 5 trên thế giới. Điều đáng buồn nhất là tỉ lệ
nạo phá thai lại rơi chủ yếu vào lứa tuổi vị thành niên.
Với các chính sách tuyên truyền giáo dục sức khỏe sinh sản thì nhìn chung tỉ lệ
nạo phá thai đã giảm đi khá nhiều so với các năm khác, nhưng tỉ lệ nạo phá thai
ở tuổi vị thành niên lại tăng lên đáng kể, hiện nay xu hướng này vẫn chưa có xu
hướng giảm đi, điều này thật đáng lo ngại. Nếu năm 2010 chỉ có 2% trường hợp
tuổi vị thành niên trong tổng số ca nạo thì 2 năm gần đây tỷ lệ này đã tăng lên
4% (khoảng hơn 3.000 ca mỗi năm). Theo Quỹ dân số Liên Hiệp quốc cho biết,
việc mang thai ở tuổi vị thành niên để lại những hệ lụy và hậu quả nặng nề do
các bà mẹ nhỏ tuổi còn quá trẻ, các cơ quan sinh sản chưa phát triển hoàn thiện,
các “bà mẹ nhí” còn tâm lí trẻ con, ham chơi, chưa có suy nghĩ chín chắn về việc
chăm sóc con nhỏ, chưa sẵn sàng cho việc làm mẹ, điều này sẽ khiến con cái
sinh ra dễ bị yếu ớt, trí não và thể chất không được phát triển tốt, các bà mẹ nhí
dễ gặp các tai biến trong sản khoa, nghiêm trọng hơn có thể ảnh hưởng tới tính
mạng của người mẹ. Còn việc nạo phá thai khi các bà mẹ còn nhỏ cũng dễ bị
gây tổn thương cho các cơ quan sinh sản, dễ gặp các biến chứng trong quá trình
nạo phá thai có thể gây ảnh hưởng tới tính mạng của các bà mẹ nhí và có thể
khiến vô sinh. Riêng những trường hợp nạo phá thai nhỏ tuổi cũng dễ bị ảnh
hưởng đến sức khỏe sinh sản cũng như di chứng suốt đời.
Cũng trong nửa đầu năm, nhiều chương trình đã triển khai và thu được kết quả
khả quan gồm sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh và tư vấn – khám sức khỏe
tiền hôn nhân…Quan trọng hơn hết vấn đề nạo phá thai ở tuổi vị thành niên vẫn
đang không ngừng tăng cao là do nguyên nhân chủ yếu là vì các bạn trẻ còn
thiếu kiến thức sức khỏe sinh sản trầm trọng, họ chưa biết cách kiểm soát tình
cảm, ham muốn tình dục, chưa biết cách quan hệ tình dục an toàn nên dễ dẫn tới
tình trạng như hiện nay.
4
Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều gánh nặng về vấn đề sức khỏe sinh sản
khi việc chẩn đoán trước sinh còn nhiều hạn chế và tình trạng tỷ lệ các cặp vợ
chồng vô sinh xu hướng tăng, trong khi đó tỷ lệ nạo phá thai tuổi vị thành niên
tại Việt Nam được đánh giá đứng ở mức cao nhất Đông Nam Á và đứng thứ 5
trên thế giới.
“Vì thai quá to, nên việc gây bỏ thai bằng phương pháp nội khoa cho kết quả
thành công. Tuy nhiên điều đó lại gây ra những hậu quả đáng tiếc cho thế hệ trẻ
khi có tới hơn 87% trường hợp phải nạo buồng tử cung sau khi phá thai do rau
không bong, sót rau, sót màng… Việc can thiệp nạo buồng tử cung có nguy cơ
gây sang chấn đường sinh dục, gây đau và nguy cơ viêm nhiễm có thể dẫn tới vô
sinh thứ phát,”.
Các chuyên gia cho rằng thực tế này phản ánh tình trạng nhiều bạn trẻ thiếu kiến
thức cơ bản về tình dục, sức khỏe sinh sản dẫn đến những hệ lụy khôn lường về
tâm lý, thể chất và dẫn đến nguy cơ vô sinh.
5.3. Ứng dụng công nghệ thông tin
- Sử dụng phần mềm Microsoft Office PowerPoint 2003.
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
6.1. Mục tiêu bài học
- Học sinh trình bày được một số biện pháp điều khiển sinh sản ở động vật
- Trình bày được thế nào là sinh đẻ có kế hoạch và tại sao phải sinh đẻ có kế
hoạch
- Trình bày được tác dụng, ưu điểm và nhược điểm của một số biện pháp tránh
thai
- Học sinh vận dụng được kiến thức để xây dựng lối sống lành mạnh
6.2. Phương pháp giảng dạy
- Vấn đáp tìm tòi, làm việc nhóm, đóng vai
5
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Hoạt động 1: Em hãy kể Học sinh thảo luận nhóm
tên những biện pháp làm và trả lời:
tăng khả năng sinh sản
- Sử dụng hoocmôn hoặc
trong chăn nuôi?
chất kích thích tổng hợp
- Thay đổi các yếu tố môi
trường
- Nuôi cấy phôi
Nội dung bài học
I. Điều khiển sinh sản ở
động vật.
1. Một số biện pháp làm
thay đổi số con
Nội dung theo nội dung
trong phiếu học tập số 1
- Thụ tinh nhân tạo
Hoạt động 2: Chiếu slide
1. Yêu cầu học sinh
nghiên cứu SGK trang
182 và 183 mục 1 và
hoàn thành phiếu học tập
số 1
Học sinh: nghiên cứu SGK
thảo luận nhóm, thống nhất
ý kiến và hoàn thiện nội
dung trong phiếu học tập
Giáo viên: Nhận xét,
chuẩn hóa kiến thức cho
Học sinh
Câu hỏi tích hợp:
- Để nâng cao sức khỏe
nói chung và sức khỏe
sinh sản nói riêng thì
chúng ta cần phải làm
như thế nào?
- Nếu chế độ ăn của
chúng ta bị mất cân đối
sẽ dẫn đến những hậu quả
gì?
- Khi cơ chế cân bằng nội
môi trong cơ thể bị rối
loạn thì sẽ gây hậu quả
gì?
Hoạt động 3: Giáo viên Học sinh: Nghiên cứu SGK 2. Một số biện pháp điều
đưa câu hỏi
kết hợp kiến thức đã học để khiển giới tính.
- Mục đích của việc điều trả lời:
* Mục đích
6
khiển giới tính là gì?
- Có những biện pháp nào
để điều khiển giới tính
GV nhận xét, chuẩn hóa
kiến thức cho học sinh
Câu hỏi tích hợp
- Điều khiển giới tính ở
người sẽ gây hậu quả gì
- Nước ta đang đứng
trước nguy cơ gì về mất
cân bằng giới tính
- Sự mất cân bằng giới
tính sẽ gây hậu quả như
thế nào đến phát triển
kinh tế xã hội
- Theo em cần phải làm
gì để góp phần vào việc
giữ cân bằng giới tính
Do nhu cầu khác nhau của
con người:
- Muốn tăng số lượng con
Con cái
- Muốn tăng nhiều trứng
Con cái
Muốn có nhiều thịt, sức
kéo...
con đực
* Biện pháp
- Tách tinh trùng: dùng kỹ
thuật lọc, li tâm, điện di
tách tinh trùng X, Y
- Dùng hoocmon tổng hợp
II. Sinh đẻ có kế hoạch ở
người
Hoạt động 4: Giáo viên Học sinh nghiên cứu SGK
yêu cầu học sinh nghiên kết hợp sự hiểu biết để trả 1. Sinh đẻ có kế hoạch là
gì
cứu SGK và trả lời câu lời
hỏi
- Sinh đẻ có kế hoạch là
điều chỉnh số con, thời
Thế nào là sinh đẻ có kế
điểm sinh con và khoảng
hoạch
cách giữa các con sao cho
Câu hỏi tích hợp:
phù hợp nhằm nâng cao
chất lượng cuộc sống của
- Vì sao con người phải
mỗi cá nhân, gia đình và
sinh đẻ có kế hoạch
xã hội
- Nếu sinh đẻ không có
kế hoạch thì sẽ gây hậu
quả gì?
- Sự bùng nổ về dân số đã
gây những hậu quả gì đến
môi trường và cuộc sống
con người
- Hãy nêu những lợi ích
của việc sinh đẻ có kế
7
hoạch ở người
Giáo viên chiếu slide:
Hậu qảu của việc tăng
dân số ở người
Học sinh nghiên cứu SGK 2. Các biện pháp tránh
Hoạt động 5: Giáo viên
và hoàn thành phiếu học thai
chiếu slide phiếu học tập
tập
số 2. Yêu cầu học sinh
nghiên cứu SGK và hoàn
thành nội dung phiếu học
Nội dung trong phiếu học
tập
tập số 2
Câu hỏi tích hợp:
- Theo em học sinh
THPT có nên biết về các
biện pháp tránh thia hay
không? Tại sao
- Mang thai ở lứa tuổi vị
thành niên sẽ gây ra
những hậu quả gì?
- Để không mang thai
ngoài ý muốn và mắc các
bệnh lây truyền qua
đường tình dục chúng ta
cần làm gì?
- Em cần làm gì để có
hành vi đúng đắn về dân
số và kế hoạch hóa gia
đình?
8
Đáp án phiếu học tập số 1
Tên biện pháp
Sử dụng hoocmôn hoặc
chất kích thích tổng hợp
Thay đổi các yếu tố môi
trường
Cách tiến hành
- Tiêm hooc môn vào con cái
làm cho trứng chín và rụng
- Thụ tinh nhân tạo với tinh
trùng ở ngoài môi trường
- Thay đổi thời gian chiếu
sáng trong ngày
- Cá
- Trâu
- Bò
- Gà
- Vịt
- Thay đổi nhiệt độ
- Tiêm hoocmôn thúc trứng
chín và rụng, lấy trứng ra
ngoài
Nuôi cấy phôi
Đối tượng áp dụng
- Thụ tinh với tinh trùng trong
ống nghiệm, nuôi hợp tử thành
phôi
- Trâu
- Bò
- Lợn
- Đem phôi cấy vào tử cung
con cái
* Ngoài cơ thể:
- Các loại cá
- Lấy trứng đã chín vào chậu
đựng dung dịch sinh lí
- Rót nhẹ tinh dịch lên trên
- Đảo nhẹ bằng dụng cụ mềm
- Nuôi dưỡng hợp tử
Thụ tinh nhân tạo
* Trong cơ thể
- Lấy tinh trùng bảo quản
trong khí Nitơ lỏng -1960C
- Khi sử dụng nâng nhiệt độ
lên rồi đưa vào cơ quan sinh
dục con cái
- Cá
- Lợn
9
Đáp án phiếu học tập số 2
Biện pháp tránh
thai
Tính ngày rụng
trứng
Dùng bao cao su
Cơ chế tác dụng
- Trứng rụng vào khoảng - Không tốn kém
giữa chu kỳ kinh nguyệt
- Không có tác
(ngày thứ 14) sống được
dụng phụ
24 giờ
- Tránh giao hợp vào
ngày rụng trứng để tinh
trùng không gặp được
trứng
- Bao cao su được lồng
vào dương vật để hứng
tinh dịch nên tinh trùng
không gặp được trứng
Thuốc tránh thai làm cho
nồng độ progesterone và
ơstrôgen trong máu cao,
vì vậy ức chê tuyến yên
Dùng thuốc tránh và vùng dưới đồi, nên
trứng không chín và
thai
không rụng.
Chất nhầy ở cổ tử cung
đặc lại không cho tinh
trùng vào tử cung
Dùng dụng cụ tử
cung
Ưu điểm
- Dụng cụ tử cung có
chưa dây đồng kích
thích lên niêm mạc tử
cung chống làm tổ của
hợp tử ở tử cung
- Hợp tử không làm tổ
được rơi ra ngoài
- Hiệu quả tránh
thai cao
- Tránh lây nhiễm
các bệnh lây
truyền qua đường
tình dục
- Hiệu quả tránh
thai cao
Nhược điểm
- Hiệu quả tránh
thai thấp
- Không tránh
được các bệnh lây
truyền qua đường
tình dục
- Tốn kém
- Bao cao su có
thể bị rách
- Tốn kém
- Dễ quên uống
- Có tác dụng điều đúng giờ
hòa nội tiết
- Không tránh
được các bệnh lây
truyền qua đường
tình dục
- Có thể có tác
dụng phụ
- Hiệu quả tránh
thai cao, an toàn
- Không tránh
được các bệnh lây
truyền qua đường
tình dục
- Chỉ áp dụng cho
những phụ nữ đã
lập gia đình
10
Đình sản nữ
Cắt và thắt hai đầu ống
dẫn trứng ngăn không
cho tinh trùng gặp trứng
trong ống dẫn trứng
- Hiệu quả tránh
thai rất cao
- Không có tác
dụng phụ
- Không tránh
được các bệnh lây
truyền qua đường
tình dục
- Chỉ áp dụng cho
những phụ nữ đã
sinh đủ số con
theo quy định của
pháp luật
Đình sản nam
Cắt và thắt hai đầu ống
dẫn tinh không cho đi ra
để gặp trứng
- Hiệu quả tránh
thai rất cao
- Không có tác
dụng phụ
- Chỉ áp dụng cho
nam giới đã có đủ
số con theo quy
định của pháp luật
- Không tránh
được các bệnh lây
truyền qua đường
tình dục
7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập
Sử dụng phiếu trả lời trắc nghiệm khách quan (thời gian 5 phút)
8. Các sản phẩm của học sinh
- Bài làm của học sinh
- Học sinh trả lời các tình huống giáo viên đưa ra
Tình huống
Lan và Điệp là học sinh trung học phổ thông. Lan yêu Điệp, Điệp thường ép Lan
quan hệ tình dục lới lý lẽ “đây là cử chỉ duy nhất để chứng tỏ tình yêu chân thực
của Lan”. Lan cũng thích cái gọi là quan niệm “hiện đại” này về tình yêu nhưng
lại sợ có thai. Em cho Lan và Điệp lời khuyên chân thành
11