Tài liệu Giáo án sinh học lớp 8 mới

Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Phân phối chương trình sinh học 8 Năm học : 2007-2008 Cả năm: 70 tiết/ 35 tuần 57 tiết lÝ thuyết, 7 tiết thực hành, 6 tiết ôn tập, kiểm tra Vương Thị Hồng Thắm 1 * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Ngày 28 tháng 8 năm 2007 Tiết 1: I. Mục tiêu: HS thấy rõ được mục đích, nhiệm vụ, ý nghĩa của môn học Xác định được vị trí của con người trong tự nhiên, dựa vào cấu tạo cơ thể cũng nh các hoạt động tư duy của con người. Nắm được phương pháp học tập đặc thù của môn học cơ thể người và vệ sinh, phương pháp học tốt nhất để đạt được mục đích trên. 2. Kỹ năng Rèn kỹ năng hoạt động nhóm, kỹ năng tư duy độc lập và làm việc với SGK 3. Thái độ: Có ý thức bảo vệ giữ gìn vệ sinh cơ thể II. Chuẩn bị Gv: Bản trong vÌ các hình 1.1, 1.2, 1.3 (sgk), Máy chiếu Bảng phụ: Bài tập xác định những đặc điểm chỉ có ở người… (sgk) Những mẩu chuyện về các nhà bác học, về các giáo sư, bác sĩ giỏi ở Việt Nam Hs: Ôn lại kiến thức đã học trong chương trình sinh học 7 ? Đã học các ngành động vật nào? ? Ngành động vật có vị trí tiến hoá cao nhất? III. Hoạt động dạy học . ổn định lớp . Vào bài: Gv giới thiệu sơ qua về bộ môn cơ thể người và vệ sinh trong chương trình sinh học lớp 8 * Hoạt động 1. Vị trí của con người trong tự nhiên Mục tiêu: Hs thấy được con người có vị trí cao nhất trong thỊ gi¬Ý sinh vật do cấu tạo cơ thể hoàn chỉnh và các hoạt động có mục đích. Hoạt động dạy Hoạt động học Gv yêu cầu hs: HS đọc lệnh, nhớ lại kiến thức đã học. ? KĨ tên các ngành §V đã học? Trả lời câu hỏi ? Ngành §V nào có vị trí tiến hoá cao nhất?Yêu cầu kĨ đủ, sắp xếp theo sự tiến hoá 6 ngành §V: §v nguyên sinh, ruột khoang, các ngành giun, thân mềm, chân khớp, ®v có xương sống. Trong ngành ®v có xương sống thì lớp thú có vị trí tiến hoá cao nhất, đặc biệt là bộ khỉ Gv treo bảng phụ ghi nội dung bài tập mục . Hướng dẫn hs xác định được Hs tự nghiên cứu thông tin sgk -> trao những đặc điểm chỉ có ở người mà đổi nhóm, hoàn thành bài tập không có ở ®v Cô đại diện lên bảng làm vào bảng phụ, các nhóm có ý kiến khác bổ sung Vương Thị Hồng Thắm 3 * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Hoạt động dạy Gv phân tích, đưa ra đáp án đúng ( « đúng: 2, 3, 5, 7, 8) Qua đó hướng dẫn hs rót ra kết luận về vị trí phân loại của con ng Hoạt động học Kết luận: Loài người thuộc lớp thú Con người có tiếng nói, chữ viết, tư duy trừu tượng, hoạt động có mục đích, sống thành xã hội, biết chế tạo và sử dụng công cụ lao động … -> Làm chủ thiên nhiên * Hoạt động 2. Nhiệm vụ của môn cơ thể người và vệ sinh Mục tiêu: Hs chỉ ra được nhiệm vụ cơ bản của môn học cơ thể người và vệ sinh. Biết đề ra biện pháp bảo vệ cơ thể. Chỉ ra được mối liên quan giữa môn học với các môn khoa học khác. Hoạt động dạy Gv yêu cầu học sinh nghiên cứu thông tin sgk Gv nhấn mạnh Nhiệm vụ: + Tìm hiểu đặc điểm cấu tạo và chức năng sinh lý của cơ thể người trong mối quan hệ với môi trường. + Đề ra các biện pháp rèn luyện thân thể, bảo vệ sức khoẻ, bảo vệ môi trường. Gv chiếu tranh 1.1, 1.2, 1.3 yêu cầu học sinh quan sát, thảo luận nhóm câu hỏi hoạt động? Lấy được ví dụ cơ thể về mối quan hệ đó? Gv hướng dẫn, điều khiển hoạt động, bổ sung kiến thức cho hs ? Vì sao phải nghiên cứu cơ thể cả về 3 mặt: Cấu tạo, chức năng và sinh lý? Gv giới thiệu thành công của các bác sĩ Việt Nam trong việc ghép thận ghép gan, tách 2 trẻ sinh đôi… Hoạt động học Hs tự nghiên cứu thông tin. Nêu được nhiệm vụ của môn học. Hs quan sát, thảo luận nhóm tìm câu trả lời. Các nhóm cô đại diện báo cáo. Các nhóm có ý kiến khác bổ sung, góp ý -> Nêu được: Kiến thức về cơ thể người có liên quan tới nhiều ngành nghề trong xã hội như y học , tâm lý giáo dục, TDTT, hội hoạ, thời trang… Nêu 1 số ví dụ Hs phân tích: Muốn hiểu rõ được chức năng của 1 cơ quan, cần hiÔu rõ cấu tạo của cơ quan đó. Mặt khác, khi đã rõ cấu tạo và chức năng của một cơ quan ta có thể đề ra biện pháp vệ sinh cơ quan này. Yêu cầu hs lấy thêm ví dụ Cá nhân hs trả lời: Học bộ môn sẽ giúp ta * Biết cách 4 Vương Thị Hồng Thắm * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Hoạt động dạy ? Vậy ý nghĩa của việc học bộ môn? * Hoạt động 3. Hoạt động học . Rèn luyện thân thể . Bảo vệ sức khoẻ . Bảo vệ môi trường * Có kiến thức cơ bản để học lên và đi sâu vào các ngành nghề khác trong xã hội. Phương pháp học tập bộ môn Hoạt động dạy Hoạt động học ? Nêu các phương pháp cơ bản để học ? Nêu các phương pháp cơ bản để học tốt bộ môn? tốt bộ môn? Gv lấy ví dụ cụ thể minh hoạ cho các phương pháp Mục tiêu: Chỉ ra được phương pháp đặc thù của bộ môn, đó là học qua mô hình, tranh, thí nghiệm IV. Kiểm tra đánh giá: Gv yêu cầu hs trả lời câu hỏi củng cố ? Vị trí phân loại của con người trong tự nhiên? ? Nhiệm vụ của bộ môn cơ thể người? ? ý nghĩa của việc học bộ môn? Gv chỉ định 1 số hs trả lời, số khác bổ sung V. Hướng dẫn học bài Trả lời câu hỏi sgk Kẻ sẵn bảng 2 bài cấu tạo cơ thể người Ôn tập lại hệ cơ quan ở ®v thuộc lớp thú Ngày 6 tháng 9 năm 2007 Chương I. Tiết 2 I. Mục tiêu: 1. Kiến thức Vương Thị Hồng Thắm 5 * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Hướng dẫn hs tự xác định được tên, vị trí các cơ quan trong cơ thể người Chứng minh được tính thống nhất trong hoạt động của các cơ quan trong cơ thể người. 2. Kỹ năng Rèn kỹ năng quan sát, nhận biết kiến thức Rèn tư duy tổng hợp lô gÝc, kỹ năng hoạt động nhóm 3. Thái độ Giáo dục ý thức giữ gìn bảo vệ cơ thể tránh tác động mạnh vào 1 số hệ cơ quan quan trọng II. Đồ dùng dạy học Gv: Tranh hệ cơ quan của thú ; hệ cơ quan của người Mô hình tháo lắp các hệ cơ quan , sơ đồ phóng to hình 2.3 (SGK) ; bảng phụ ; phiếu học tập H/s : Kẻ bảng 2 sgk ; ôn tập lại hệ cơ quan ở ®v thuộc lớp thú III. Hoạt động dạy học : . ổn định lớp . Bài cũ : ?Hãy cho biết nhiệm vụ của bộ môn cơ thể người và vệ sinh ?Nêu những p2 cơ bản học tập bộ môn cơ thể người và vệ sinh . Bài mới Trong chương trình SH8 chúng ta sẽ tìm hiểu các hệ cơ quan vận động, tuần hoàn, tiêu hoá, hô hấp…… Vì vậy bài học hôm nay sẽ tìm hiểu khái quát về cấu tạo cơ thể người. * Hoạt động 1. CÂu tạo Mục tiêu : HS chỉ rõ được các phần của cơ thể xác định được 1 số cơ quan trên mô hình Trình bày sơ lîcthµnh phần, chức năng các hệ cơ quan a, Các phần cơ thể Hoạt động dạy Gv treo tranh 1,2 SGK phóng to lên bảng, yêu cầu hs ? KĨ tên các hệ cơ quan ở động vật thuộc lớp thú ? Gv yêu cầu hs trả lời câu hỏi sgk Gv nêu câu hỏi : ? Cơ thể chúng ta được bao bäcb»ng cơ quan nào ? Chức năng chính của cơ quan này là gì ? Hoạt động học Hs nhớ lại kiến thức kĨ đủ 7 hệ cơ quan. Hs quan sát tranh, hình thảo luËnnhãm hoàn thành câu trả lời Đại diện nhóm trình bày -> nhóm khác bổ sung góp ý Hs nắm được : =>Da bao bọc toàn bộ cơ thể - Gv tổng kết ý đúng của các nhóm và Cơ thể gồm 3 phần : đầu, thân, tay chân Cơ hoành ngăn khoang ngực và khoang thông báo ý đúng bông Khoang bụng: chứa ruột ,dạ dày,gan, thận, bóng đái……. Khoang ngực: Chứa tim, phổi 6 Vương Thị Hồng Thắm * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 b, Các hệ cơ quan Hoạt động dạy Hoạt động học Gv giới thiệu theo nội dung thông tin sgk; tên một số hệ cơ quan trong cơ thể người Gv treo bảng phụ 2 lên bảng yêu cầu hs Hs nghiên cứu sgk tranh vẽ ; liên hệ thực hoàn thành cột 2 vào bảng tế bản thân; kết hợp với kiến thức của §v hoàn thành cột 2 theo nhóm Đại diện các nhóm lên ghi nội dung,nhóm khác bổ sung Gv ghi ý kiến bổ sung, thông báo đáp án đúng Phát phiếu học tập : Xác định chức phận của từng hệ cơ quan qua sắp xếp các ý giữa hệ cơ quan và Các nhóm làm phiếu bài tập chức năng cho tương ứng trong bảng Một số nhóm cô đại diện lên trình bày đáp án sau? Phiếu học tập Tên hệ cơ quan 1. Hệ vận động 2. Hệ tiêu hoá 3. Hệ tuần hoàn 4. Hệ hô hấp Chức năng a, Lọc từ máu những chất thừa và có hại cho cơ thể để thải ra ngoài b, Thực hiện sự trao đổi khí O2, CO2 giữa cơ thể và môi trường c, Có chức năng sinh đẻ bảo tồn nòi giống d, Tiếp nhận và biến đổi thức ăn thành chất dinh dưỡng cung cấp cho cơ thể 5. Hệ bài tiết 6. Hệ thần kinh e, Giúp cơ thể vận động g, Vận chuyển các chất dinh dưỡng, O2, và hoãc môn đến từng tế bào, các chất thải để đưa ra ngoài cơ thể h, Điều khiển, điều hoà và phối hợp hoạt động của các cơ quan trong cơ thể Hoạt động dạy Hoạt động học Gv đưa ra đáp án: 1e, 2d, 3g, 4b, Các nhóm đổi bài cho nhau, so sánh với đáp 5a, 6h án của gv để đánh giá bài của bạn Gv giới thiệu chức năng còn lại là của hệ sinh dục Gv hỏi thêm ? Ngoài các cơ quan trên, trong cơ thể còn có hệ cơ quan nào? Vương Thị Hồng Thắm 7 * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Gv gọi 1 hs đọc trước lớp phần th«nh tin dưới bảng (trang 9) Gọi 1 hs khác ? Phân tích xem bạn vừa rồi đã làm Hs trả lời được: những gì khi cô gọi hỏi? Nhờ đâu . Bạn đó đã đứng dậy cầm sách đọc đoạn cô bạn ấy làm được nh thỊ? yêu cầu . Đó là nhờ sự phối hợp hoạt động giữa các cơ quan tai (nghe), cơ chân co (đứng lên), cơ tay co (cầm sách), mắt (nhìn), miệng (đọc)… Gv ghi mục 2 * Hoạt động 2. sự phối hợp hoạt động của các cơ quan Mục tiêu: Chỉ ra được vai trò điều hoà hoạt động các hệ cơ quan của hệ thần kinh và nội tiết Hoạt động dạy Hoạt động học Gv hướng dẫn hs ? Phân tích một hoạt động của cơ thể: Chạy Hs tự nghiên cứu sgk mục . thảo luận nhóm Gv treo sơ đồ 2.3 Đại diện nhóm trình bày trước lớp. Các nhóm có ý kiến khác bổ sung + Tim, mạch, hô hấp, bài tiết, tiêu hoá…tăng cường hoạt động ? Các mũi tên từ hệ thần kinh và hệ nội tiết +Tăng cường cung cấp O2, chÊt dinh dưỡng cho cơ thể tới các hệ cơ quan nói lên điều gì? Gv giải thích sự điều hoà bằng cơ chế thần Hs phân tích sơ đồ kinh và cơ chế thể dịch. ? Tại sao nói cơ thể người là một khối thống nhất? Vì các cơ quan trong 1 hệ, các hệ cơ quan trong cơ thể có sự phối hợp hoạt động dưới sự điều hoà của hệ thần kinh và hệ nội tiết IV. Kiểm tra - đánh giá Gv yêu cầu học sinh làm bài tập ? Trong cơ thể người có những hệ cơ quan nào? Nhiệm vụ cơ bản của mỗi hệ? ? Đánh dấu cộng (x) vào trước chữ cái chỉ câu trả lời đúng nhất trong các câu sau: A. Khi chạy có những hệ cơ quan nào phối hợp hoạt động? 1. Hệ tuần hoàn 2. Hệ bài tiết 3. Hệ nội tiết 4. Hệ hô hấp 5. Hệ thần kinh 6. Hệ sinh dục 7. Hệ vận động a, 1, 2, 3, 4, 5, 6 b, 1, 2, , 3, 4, 6, 7 c, 1, 2, 3, 4, 5, 7 d, 1, 3, 4, 5, 6, 7 Đáp án: C©u C 8 Vương Thị Hồng Thắm * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 B. Những hệ cơ quan nào dưới đây cùng có chức năng chỉ đạo hoạt động của các hệ cơ quan khác trong cơ thể ? 1. 2. 3. 4. HÖ thÇn kinh vµ hÖ néi tiÕt HÖ vËn ®éng, hÖ tuÇn hoµn, hÖ tiªu ho¸ vµ hÖ h« hÊp HÖ bµi tiÕt, hÖ sinh dôc vµ hÖ néi tiÕt HÖ bµi tiÕt, hÖ sinh dôc vµ hÖ thÇn kinh Đáp án: 1 ? Cơ thể người là một thể thống nhất được thể hiện nh thế nào? V. Hướng dẫn học bài . Học bài, trả lời câu hỏi . Giải thích hiện tượng: Đạp xe, đá bóng . Ôn tập lại cấu tạo TB thực vật Ngày 10 tháng 9 năm 2007 Tiết 3 I. Mục tiêu. 1, Kiến thức: Hs trình bày được thành phần cấu trúc cơ bản của tế bào gồm màng sinh chất, chất tế bào (lưới nội chất, ri bô xôm, ti thể, bộ máy gôn ghi, trung thể…), nhân (NST và nhân con) Học sinh phân biệt được chức năng từng cấu trúc của TB Chứng minh ®îc TB là đơn vị chức năng của cơ thể 2, Kỹ năng: Rèn kỹ năng quan sát kênh hình, mô hình tìm kiến thức; kỹ năng suy luận l«gÝc, kỹ năng hoạt động nhóm Vương Thị Hồng Thắm 9 * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 3, Thái độ: Giáo dục ý thức học tập, yêu thích bộ môn II. Đồ dùng dạy học. Gv: Mô hình hay tranh vẽ câm cấu tạo TB động vật, máy chiếu, tranh phóng to hình 2.2 (trang8), bản trong về chức năng các bộ phận của TB hình 3.2 Hs: Ôn lại cÂu t¹oTBTV, soạn các lệnh ở trong bài III. Hoạt động dạy học .ổn định lớp . Bài cũ: Một hs chỉ lên tranh 2.2: ?KĨ tên các hệ cơ quan và chức năng của các hệ cơ quan này? Hs khác: ? Đánh dấu (x) vào đầu câu trả lời đúng cho câu hỏi sau đây Căn cứ vào đặc điểm nào sau đây mà ta nói cơ thể người là một cơ thể thống nhất? a, Tất cả các cơ quan trong cơ thể người đều được cấu tạo từ TB. b, Sự hoạt động của tất cả các cơ quan trong một hệ cũng nh sự hoạt động của các hệ cơ quan trong cơ thể người luôn liên quan với nhau nhờ sự điều hoà, phối hợp hoạt động của hệ thần kinh và hệ nội tiết. c, Tách rời một cơ quan khái cơ thể, cơ quan đó không sống được. d, Khi môi trường thay đổi, nhờ sự phối hợp hoạt động của các cơ quan mà cơ thể thích nghi được với sự thay đổi đó. (Đáp án: Câu b) . Bài mới: Mọi bộ phận, cơ quan của cơ thể đều được cấu tạo từ tế bào. Vậy TB có cấu trúc và chức năng nh thế nào? Tại sao lại nói TB là đơn vị chức năng của cơ thể? Hoạt động 1. Cấu tạo tế bào Mục tiêu: Hs nắm được các thành phần chính của TB là màng, chất nguyên sinh, nhân Hoạt động dạy Gv treo hình câm 3.1 yêu cầu hs chỉ rõ 3 thành phần cơ bản của TB? Gv nhận xét thông báo đáp án đúng. Gv cho hs quan sát cột 1;2 bảng 3.1 để xác định các bào quan trong TB. Gv bổ sung thêm 1 số thông tin Hoạt động học Hs quan sát hình vẽ. Cá nhân tự xác định + Màng + Chất tế bào + Nhân Đại diện nhóm trình bày. Nhóm khác bổ sung Hs nghiên cứu bảng ghi nhớ kiến thức  Màng: Có lỗ màng đảm bảo mối liên hệ giữa Tb với môi trường trong  Chất TB : chứa các bào quan  Nhân TB : Trong dịch nhân chứa NST và nhân con * Hoạt động 2 Chức năng của các bộ phận trong TB Mục tiêu : H/ S nắm được các chức năng quan trọng của các bộ phận của tế bào 10 Vương Thị Hồng Thắm * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Thấy được cấu tạo phù hợp với chức năng và sự thống nhất giữa các thành phần của tế bào Chứng minh : TBµo là đơn vị chức năng của cơ thể Hoạt động dạy Gv chiếu bản trong bảng 3.1 Nêu câu hỏi ? Màng sinh chất có vai trò gì ? ? Chất TB , nhân đóng vai trò gì trong hoạt động sống của TB ? < Gv lưu ý chữ in nghiêng > ? Lưới nội chất có vai trò gì trong hoạt động sống của TB ? Năng lượng để tổng hợp P lấy từ đâu? ? Màng sinh chất có v¶itß gì ? ? Tại sao nói nhân là trung tâm của tế bào?(§/ khiển mọi hoạt động sống của tế bào ) Gv gọi h/s đọc câu hỏi hoạt động SGK ? Hãy giải trích mối quan hệ thống nhất về chức năng giữa màng sinh chất , chất TB và nhân TB ? - Gv nhận xỊt, trình bày đáp án đúng. =>Màng giúp TB thực hiện trao đổi chất với môi trường ngoài (lấy vào các chất thải ra các chất ) để tổng hợp nên các chất riêng của tế bào. chất TB là nơi thực hiện sự trao đổi chất bên thong TB (Tổng hợp chất , ph©ngi¶i chất để tạo ra năng lượng cần cho hoạt động sống của TB (nhờ ti thể) NST trong nhân qui định đặc điểm cấu trúc P được tổng hợp ở rib«x«m =>Các bộ phận trong TB đã có sự phối hợp thống nhất hoạt động để tế bào thực hiện chức năng sống Hoạt động học . H/s nghiên cứu b¶ngtù rót ra kiến thức H/s dựa vào bảng 3 để trả lời Thảo luận nhóm tìm câu trả lời Đại diện nhóm trình bày các nhóm khác bổ sung So sánh với đáp án của nhóm H/s ghi nhớ kiến thức * Hoạt động 3. Thành phần hoá học của TB Mục tiêu: Học sinh nắm ®îc 2 thành phần hoá học chính của TB là chất vô cơ và chất hữu cơ Hoạt động dạy ? Cho biết thành phần hoá học của TB Gv nhận xét- thông báo đáp án đúng . TB gồm hỗn hợp nhiều chất hữu cơ và vô cơ a, Chất hữu cơ: + Pr«tªin: C. H. O. N. S. P Hoạt động học Hs tự nghiên cứu thông tin sgk tìm câu trả lời 1 hs trình bày trước lớp. Hs khác bổ sung Vương Thị Hồng Thắm 11 * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Hoạt động dạy + GluxÝt: C. H. O + LipÝt: C. H. O + AxÝt nuclÕic: ADN, ARN (pr«tªin, axÝt nuclÕic là quan trọng hơn cả vì đây là hai thành phần chủ yếu của cơ thể sống) b, Chất vô cơ: Muối khoáng chứa Ca, K, Na, Cu, Fe… ? Các chất hoá học cấu tạo nên TB có mặt ở đâu? Chứng tỏ điều gì? ? Tại sao trong khẩu phần ăn cần có đủ P, G, Li, vitamin, MK? Hoạt động học => Hs thu nhận kiến thức => Có sẵn trong tự nhiên -> chất sống do chất vô sinh phát triển thành => ăn đủ chất để xây dựng TB * Hoạt động 4. Hoạt động sống của tế bào Mục tiêu: Hs nêu được các đặc diÓm sống của TB trao đổi chất, lớn lên, ph©nchia, cảm ứng. Chứng minh tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể Hoạt động dạy Gv chiếu sơ đồ 3.2 ? KĨ tên các hoạt động sống của TB? ? Sơ đồ muốn cho biết những gì? ? Mối quan hệ được biểu hiện nh thế nào? ? Tại sao nói Tb là đơn vị chức năng của cơ thể? - Yêu cầu 1 hs đọc kết luận đóng khung sgk Hoạt động học Hs nghiên cứu sgk trình bày + Trao đổi chất, lớn lên, phân chia, cảm ứng là các hoạt động sống của Tb + Mối quan hệ giữa môi trường, cơ thể và TB + Mt cung cấp O2 , nước muối khoáng, chất hữu cơ cho TB thực hiện các hoạt động sống. Đồng thời nhận lấy các sản phẩm bài tiết, CO2 từ TB cơ thể + Mọi hoạt động sống của cơ thể đều có cơ sở là các hoạt động sống của TB IV. Kiểm tra- đánh giá ? Làm bài tập 1sgk ? Nêu cấu tạo chung của tế bào. ? Tìm câu trả lời đúng trong các câu sau : 1, Trong TB bộ phận nào là quan trọng nhất a, Nhân, vì nhân là trung tâm điều khiển mọi hoạt động sống của TB và có vai trò quan trọng trong di truyền b, Màng sinh chất, vì màng sinh chất có v¶itß bảo vệ tế bào và là nơi T§C giữa TB với môi trường c, Chất TB ,vì đây là nơi diễn ra mọi hoạt động sống của TB d, Các bào quan, vì chóng góp phần quan trọng vào các hoạt động sống của tế bào ? ( Đáp án : a ) 2, Tại sao nói TB là đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể người ? 12 Vương Thị Hồng Thắm * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 a, Các cơ quan trong cơ thể người được cấu tạo bởi TB b, Các hoạt động sống của tế bào là cơ sì cho các hoạt động sống của cơ thể c, Khi toàn bộ các tế bào bị chỊt thì cơ thể sẽ chỊt d, a và b đúng e, a và c đúng g, b và c đúng h, a, b và c đúng Đáp án: d V Hướng dẫn học bài. Bài tập 1 , 2 Ngày 12 tháng 9 năm 2007 Tiết 4 I. Mục tiêu : 1, Kiến thức : H/ s phải nắm được K/n mô , phân biệt các loại mô chính trong cơ thể H/s nắm được cấu tạo và chức năng của từng loại mô trong cơ thể 2, Kĩ năng : Rèn kĩ năng quan sát kênh hình tìm kiến thức , kĩ năng khái quát hoá , kĩ năng hoạt động nhóm 3, Thái độ : Giáo dục ý thức bảo vệ ,giữ gìn sức khoẻ II Đồ dùng dạy học Gv : tranh vẽ sgk , phiếu học tập ,tranh 1 số loại TB ,tập đoàn vôn vốc, động vật đơn bào, máy chiếu, bản trong. Nội dung kiến thức chuẩn H/s : Soạn các lệnh bài 4 sgk III. Hoạt động dạy học . ổn định lớp . Bài cũ : Hãy cho biết cấu tạo và chức năng các bộ phận của tế bào : Tại sao nói TB là đơn vị cấu tạo và đơn vị chức năng của cơ thể Vương Thị Hồng Thắm 13 * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 . Bài mới . Trong cơ thể có rất nhiều tế bào,tuy nhiên xét về chức năng người ta có thể xếp loại thành từng nhóm TB có nhiệm vụ giống nhau . các nhóm đó gọi chung là mô Vậy mô là gì ? Trong cơ thể có những loại mô nào? * Hoạt động 1 : Khái niệm mô Hoạt động dạy Hoạt động học Gv treo tranh §V đơn bào tập đoàn vôn vốc ? Tiến hoá về cấu tạo và chức năng của tập Quan sát tranh trả lời câu hỏi nêu được : đoàn vôn vốc so với động vật đơn bào ? . Tập đoàn vôn vốc có sự phân hoá về cÂu tạo và chuyên hoá về chức năng -> Đó là cơ sở để hình thành Gv thông báo thông tin sgk mô ở §V đa bào Hướng dẫn Hs trả lời các câu hỏi hoạt động sgk Thảo luận nhóm ghi ra giấy nội dung đáp án Cô đại diện trình bày trước lớp các Gv nhận xét bổ sung( nếu cần) . Những tế bào có hình dạng khác nhau : nhóm khác bổ sung góp ý TBTK(hình sao) TB cơ (hình thoi) ...... Gv : Chính để thực hiện các chức năng khác nhau mà ngay từ giai đoạn phôi các tế bào (lúc đầu có cấu tạo giống nhau) đã phân hoá có hình dạng và kích thước khác nhau Hs đọc tiếp thông tin để xác định Khái niệm mô : ? Mô là gì ? Mô là 1 tập hợp các TB chuyên hoá, có cấu trúc giống nhau cùng đảm nhận chức năng nhất định . ở 1 số loại mô còn có các yếu tố không có cấu trúc tế bào Hoạt động 2. Các loại mô Mục tiêu: Hs phải chỉ rõ cấu tạo và chức năng của từng loại mô, thấy được cấu tạo phù hợp với chức năng của từng mô a, Mô biểu bì Hoạt động dạy Gv treo tranh 4.1 yêu cầu hs trả lời câu hỏi sgk Hoạt động học Quan sát hình vẽ, thảo luận nhóm câu hỏi hoạt động Cô đại diện trình bày, nhóm có ý kiến khác bổ sung . Bảo vệ, hấp thụ và tiết Gv nhấn mạnh: Các TB xếp sít nhau phí ngoài da, lót trong các cơ quan rỗng ... ? Loại mô biểu bì làm chức năng bảo vệ thấy ở các cơ quan nào? . Phí mặt ngoài, lót mặt trong ? Loại biểu bì làm nhiệm vụ tiết có ở các . Tuyến nước bọt, tuyến mồ hôi ... cơ quan nào? 14 Vương Thị Hồng Thắm * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Lưu ý: Mô biểu bì có khả năng tái sinh rất mạnh nhờ phân bào nhanh VD: Biểu bì ở da b, Mô liên kết Hoạt động dạy Gv treo tranh 4.2 giới thiệu . Mô gồm các tế bào liên kết nằm rải rác trong chất cơ bản gồm : . Mô sơn . Mô xương, . Gân, dây chằng Lưu ý : chất cơ bản làm vật liệu liên kết chống đỡ . Gv hướng dẫn, điều khiển Hs hoàn thành câu hỏi hoạt động sgk Hoạt động học Quan sát tranh vẽ, xử lý ghi nhận thông tin . Thảo luận nhóm, đại diện báo cáo kết quả nhóm khác bổ sung . Gv nhận xét , tổng kết : . Máu có huyết tương là chất cơ bản (chất nền) . Xét về nguồn gốc các tế bào máu được tạo ra từ các TB giống như nguồn gốc tế bào sơn, xương... c) Mô cơ Hoạt động dạy Gv treo tranh 4.3 Gv nêu câu hỏi hoạt động sgk ? Gv tổng kết qua bảng phụ =>Mô cơ gồm những TB dài - > thực hiện tốt chức năng co cơ tạo nên sự vận động d, Hoạt động học Quan sát tranh vẽ ,đọc thông tin thảo luận nhóm, cô đại diện trình bày nhận xét của nhóm . các nhóm khác bổ sung Mô thần kinh Hoạt động dạy Hoạt động học Gv hướng dẫn Hs qs¸t tranh vẽ 4.4, đọc thông tin Hs đọc thông tin xác định được ? Mô TK có ở đâu trong cơ thể ? ? Đặc điểm cấu tạo của mô thần kinh? Mô TK nằm ở não, tủ sống, h¹chTK, Gv điều khiển hoạt động các dây thần kinh và các cơ quan thụ Gv cho Hs quan sát 1 nơ ron điển hình cảm phân biệt các phần Thảo luận nhóm Đại diện trình bày đáp án Vương Thị Hồng Thắm 15 * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Hoạt động dạy Hoạt động học Các nhóm khác bổ sung Nêu được : Mô TK gồm 2 loại TB thần kinh(nơ ron) + TBTK đệm(TBTK giao ) Hs quan sát hình 4.4 xác định được : Gv nhấn mạnh : Nơ ron là loại TB biệt Thân nơ ron Sợi nhánh hoá rất cao, mất K/n sinh sản, vừa có Sợi trục Xi náp....... tính hưng phấn với các kích thích khác nhau ,vừa có k/n dẫn truyền và ức chế các xung đó . Nhờ vậy mà chức năng của mô TK là gì ? Hs đọc thông tin sgk nêu được : Dẫn truyền, xử lý thông tin, điều hoà hoạt động các cơ quan đảm bảo sự phối hợp hoạt động giữa các cơ quan IV Kiểm tra đánh giá ? Mô là gì ? KĨ tên các loại mô chính ? Tìm các từ, cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống để hoàn chỉnh các câu sau: Mô cơ gồm 3 loại......,cơ tim.....các TB cơ đều dài; cơ vân gắn với xương, tế bào có......; có vân ngang. Cơ trơn tạo nên.......nh dạ dày, ruột ....TB cơ trơn có hình thoi đầu nhọn và chỉ có 1 nhân .Cơ tim.....tạo nên thành tim TB cơ tim....., có nhiều nhân. Chức năng của........là co, dãn tạo nên sự vận động V. Híng dẫn học bài. Học bài, trả lời câu hỏi 1,2 sgk . Chuẩn bị cho bài thực hành (theo tổ ) Ngày 17 tháng 9 năm 2007 Tiết 5 I . Mục tiêu . Chuẩn bị được tiêu bản tạm thời TB mô ,cơ vân . Quan sát và vẽ các TB trong các tiêu bản đã làm sẵn : TB niêm mạc miệng (Mô biểu bì ) , mô sơn , mô xương, mô cơ vân, mô cơ trơn, phân bệt bộ phận chính của tế bào gồm màng sinh chất, chÊtTB và nhân . Phân biệt được điểm khác nhau của mô biểu bì, mô cơ , mô liên kết . Rèn kỹ năng sử dụng kính hiển vi , kỹ năng mỉ tách TB . Giáo dục ý thức nghتm túc , bảo vệ máy, vệ sinh phòng sau khi thực hành II. Đồ dùng dạy học Hs : 1 con Ịch, 1 mẫu xương sống có đầu sơn và xương xốp, thịt lợn nạc còn tươi (1 tổ) Gv : Kính hiển vi, lam kính, la men, bé đồ mổ ,khăn lau giấy thấm . Một con Ịch sống, và bắp thịt ở chân giò lợn . Dung dịch sinh lý 0,65% Nacl , ống hút, dung dịch a xít a xê tÝc 1% có ống hút . Bộ tiêu bản động vật : Mô biểu bì ,mô sơn, mô xương, mô cơ trơn 16 Vương Thị Hồng Thắm * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 III . Hoạt động dạy- học . Gv : Kiểm tra phần chuẩn bị theo nhóm của Hs Phát dụng cụ cho nhóm trưởng Phát hộp tiêu bản mẫu . Bài mới * Hoạt động 1. Làm tiêu bản và quan sát tế bào mô cơ vân Mục tiêu : Làm được tiêu bản, khi quan sát nhìn thấy các TB Hoạt động dạy Hoạt động học Gv treo bảng phụ nội dung các bước làm Hs theo dõi->ghi nhớ kiến thức, 1 Hs tiêu bản nhắc lại các thao tác Gọi 1 Hs lên làm mẫu các thao tác Các nhóm tiến hành làm tiêu bản nh đã Phân công các nhóm hướng dẫn Yêu cầu : .Lấy sợi thật mảnh . Không bị đứt . Sau khi cá nhóm lấy được TB mô cơ . Rạch bắp cơ phải thẳng vân đặt lên lam kính. Gv hướng dẫn cách đặt la men . Các nhóm tiến hành đậy la men Yêu cầu : Không có bọt khí Nhỏ 1 giọt a xít a xê tÝc 1% vào cạnh la men và dùng giấy thÊm hút bớt dung Các nhóm tiếp tục thao tác nhỏ a xít a xê dịch sinh lý để a xít thÊm vào dưới la tÝc men Hoàn thành tiêu bản đặt lên bàn để giáo viên kiểm tra . Gv điều khiển, kiểm tra công việc của các nhóm, giúp đỡ nhóm nào chưa làm được .Gv hướng dẫn Hs điều chỉnh kính hiển . Các nhóm thư kính lấy ánh sáng nét để nhìn rõ mẫu vi . Đại diện nhóm quan sát , điều chỉnh .Gv kiểm tra lại để tránh hiện tượng Hs cho đến khi nhìn rõ tế bào (Đối chiếu tiêu bản với các hình vẽ sgk nhầm lẫn, hay là miêu tả theo sgk . Cả nhóm quan sát, nhận xét Yêu cầu : Thấy được màng, nhân, vân ngang, tế bào dài . Vẽ hình ghi chú thích * Hoạt động 2 : Quan sát tiêu bản các loại mô khác Mục tiêu : Quan sát và vẽ lại được hình TB mô sơn, mô xương, mô cơ trơn Phân biệt được điểm khác nhau của các mô Hoạt động dạy Hoạt động học Vương Thị Hồng Thắm 17 * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Gv yêu cầu quan sát các mô ->vẽ hình Lần lượt các thành viên đều qs¸t -.vẽ ? Phân biệt điểm khác nhau của các mô? hình Thảo luận nhóm để thống nhất trả lời Yêu cầu : thành phần cấu tạo , hình dáng Gv nhận xét kết luận : TB ở mỗi mô . Mô biểu bì : TB xếp sít nhau . Mô sơn : Chỉ có 2.3 TB tạo thành nhóm . Mô xương : T/ phần TB nhiều . Mô cơ : TB nhiều, dài - Hoàn thành báo cáo nạp cho giáo viên : Cơ vân có vân ngang . Yêu cầu : Vẽ hình, chú thích đầy đủ Gv hướng dẫn Hs làm báo cáo theo mẫu hình vẽ các loại mô đã quan sát được sgk . Bố trí hình vẽ cân đối, các chú thích nên dùng thước kẻ mũi tên vào đúng vị trí trên hình đảm bảo hình vẽ đẹp và sạch Gv đánh giá kết quả IV. NhËn xét - Đánh giá Gv : Khen các nhóm làm việc nghiêm túc có kết quả tốt Phê bình nhóm chưa cố gắng và kết quả thấp để rút kinh nghiệm * Đánh giá : ? Trong khi làm tiêu bản mô cơ vân các em gặp khó khăn gì ? ? Cho biết nguyên nhân thành công của nhóm ? Lý do nào làm cho mẫu của 1 số nhóm chưa đạt yêu cầu * Yêu cầu . Làm vệ sinh , dọn sạch lớp . Thu dụng cơ đầy đủ , rửa sạch, xếp tiêu bản vào hộp V. Híng dẫn học bài : Ôn lại kiến thức về mô thần kinh Ngày 19 tháng 9 năm 2006 Tiết 6 I. Mục tiêu: 1, Kiến thức: HS nắm được cấu tạo và chức năng cơ bản của nơ ron Chỉ rõ 5 thành phần của 1 cung phản xạ và đường dẫn truyền xung thần kinh trong cung phản xạ 2, Kĩ năng: Rèn kĩ năng quan sát kênh hình, thông tin nắm bắt kiến thức, kĩ năng hoạt động nhóm 3, Thái độ: Giáo dục ý thức bảo vệ cơ thể II. Đồ dùng dạy học. Gv: Tranh vẽ hình 6.1 6.2, sơ đồ 6.3 (sgk), búa y tế, cây trinh nữ, máy chiếu, bảng trong các bảng, phiếu học tập 18 Vương Thị Hồng Thắm * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 III. Hoạt động dạy học . ổn định lớp . Bài cũ Gv treo bảng phụ yêu cầu hs hoàn thành Cho các ý trả lời 1. Mô liên kết 2. Mô cơ 3. Mô thần kinh 4.Mô biểu bì a, biểu bì bao phủ, biểu bì tuyến b, cơ vân, cơ trơn c, Mé sơn , mô xương d, các nơ ron Hãy điền các ý 1, 2, 3, 4 vào dấu chấm (?) cột A ; các ý a, b, c, d, vào cột c trong bảng cho phù hợp Các loại mô (A) ? ? Chức năng (B) Bảo vệ, hấp thụ, tiết Nâng đỡ, liên kết các cơ quan Co dãn tạo nên sự vận động của các cơ ? quan và vận động của cơ thể Tiếp nhận kích thích. Dẫn truyền xung ? thần kinh. Xử lý thông tin. điều hoà hoạt động các cơ quan Đáp án: A (4; 1; 2; 3) C (a; c; b; d) Thí dụ (C) ? Hãy nêu thành phần cấu tạo của mô thần kinh? ? Gv treo tranh 6.1: Mô tả cấu tạo của 1 nơ ron điển hình? Gọi hs nhận xét bổ sung, góp ý . Bài mới ở người: - Sê tay vào vật nóng -> Rụt tay - Thấy quả chanh -> Tiết nước bọt => Hiện tượng rụt tay hay tiết nước bọt gọi là phản xạ. Vậy phản xạ được thực hiện nhờ cơ chế nào? Gv ghi tên bài lên bảng Chuyển ý: Phản xạ là hoạt động của nơ ron, chúng ta sẽ tìm hiểu xem nơ ron có cấu tạo, hoạt động nh thế nào? * Hoạt động1. Cấu tạo và chức năng của nơ ron Mục tiêu: Chỉ rõ cấu tạo và các chức năng của nơ ron từ đó thấy chiều hướng lan truyền xung thần kinh trong sợi trục Hoạt động dạy Hoạt động học Gọi 1 hs lên bảng ghi lại cấu tạo của 1 nơ ron điển hình? Hs nêu được: Cấu tạo của n¬ron gồm . Thân chứa nhân Gv giải thích: Các kích thích của môi Xung quanh là tua ngắn ( sợi nhánh) trường ngoài hoặc môi trường trong tác . Tua dài ( sợi trục) có bao miªlin. Nơi Vương Thị Hồng Thắm 19 * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 động vào thân và các sợi nhánh làm xuất hiện xung thần kinh rồi lan truyền theo sợi trục -> đầu mót để chuyển qua xin¸p tới n¬ron tiếp theo hoặc cơ quan trả lời (cơ tuyến) Lưu ý: Sự dẫn truyền xung thần kinh theo một chiều từ thân -> dọc theo sợi trục -> nơ ron khác ? N¬ron có chức năng gì? năm học 2007- 2008 tiếp nối các nơ ron gọi là xi náp . Hs thu nhận thông tin . Hs nghiên cứu thông tin sgk để xác định được + Tính cảm ứng Gv hướng dẫn hs đọc tiếp thông tin. + Tính dẫn truyền Treo bảng (phiếu học tập) Các loại nơ Thảo luận nhóm - hoàn thành bảng ron Các loại n¬ron VÞ trÝ Chøc n¨ng đại diện trình bày đáp án. Các nhóm bổ NR hướng tâm (cảm giác) sung nhận xét thống nhất câu trả lời NR li tâm (vận động) Lưu ý: Người ta phân biệt 3 loại nơ NR trung gian (liên lạc) ron này là dựa vào chức năng dẫn Gv nêu câu hỏi hoạt động truyền xung thần kinh của chúng ? Có nhận xét gì vÌ hướng dẫn truyền xung thần kinh ở n¬ron hướng tâm và n¬ron li tâm? Hs nêu được -> Chiều dẫn truyền của 2 nơ ron này trái ngược nhau * Hoạt động 2. Cung phản xạ Mục tiêu: Hs hình thành khái niệm phản xạ, cung phản xạ, vòng phản xạ. Biết giải thích 1 số phản xạ ở người bằng cung phản xạ và vòng phản xạ a. Phản xạ Hoạt động dạy Hoạt động học Gv: Mọi hoạt động của cơ thể đều là phản xạ Phản xạ không chỉ trả lời các kích thích của môi trường ngoài mà còn trả lời các kích thích của môi trường trong Ví dụ: Nghe tiếng còi ở sau -> Quay đầu lại Thức ăn vào miệng -> Tiết nước bọt . Tăng tiết mồ hôi khi trời nóng . Khi lao động -> Tăng nhịp hô hấp, nhịp Hs thu nhận thông tin. Lấy thêm 1 số ví co bóp của tim... dụ . Tay chạm vật nóng -> rụt lại 20 Vương Thị Hồng Thắm * Trường THCS Bình Thịnh Giáo án sinh học 8 - năm học 2007- 2008 Hoạt động dạy Hoạt động học . Đèn chiếu vào mắt -> con ngươi co lại ... ? Vậy một phản xạ thực hiện được là nhờ bộ phận nào chỉ huy (điều khiển) Hs nêu được => Nhờ hệ thần kinh Gv yêu cầu hs trả lời ? Phản xạ là gì? - Một hs trả lời trước lớp. Các ý kiến khác bổ sung Gv nhận xét - nêu đáp án chuẩn: . Phản xạ là phản ứng của cơ thể trả lời Hs tự hßan thiện kiến thức các kích thích của môi trường ngoài hoặc môi trường trongdíi sự điều khiển của hệ thần kinh ? Vậy phản xạ có ý nghĩa gì đối với đời Hs trả lời câu hỏi => Là cơ sở hoạt động của hệ thần kinh, làm cho cơ thể luôn sống con người? luôn thích nghi với những thay đổi của điều kiện sống Gv nêu câu hỏi hoạt động 2 sau khi cho học sinh chạm tay vào cây xấu hổ và nhận thấy lá cây bị cụp xuống. Thảo luận nhóm ? Nêu sự khác biệt giữa phản xạ ở động Đại diện nhóm trình bày trước lớp. Các vật với hiện tượng cảm ứng ở thực vật ? nhóm có ý kiến khác bổ sung Gv điều khiển hoạt động Gv kết luận- Cơ bản là : . Phản xạ là phản ứng có sự tham gia của hệ thần kinh . Cảm ứng ở thực vật không do hệ thần kinh điều khiển b. Cung phản xạ Hoạt động dạy Hoạt động học Gv treo tranh 5.2 phóng to lên bảng. Nêu câu hỏi hoạt động ? Các loại n¬ron tạo nên 1 cung phản Quan sát tranh. Trả lời các câu hỏi Nêu được: Gồm xạ . NR hướng tâm . NR trung gian . NR li tâm ? Thành phần 1 cung phản xạ gồm  Thành phần cung phản xạ: những yếu tố nào? . Cơ quan thụ cảm . 3 NR ( hướng tâm, trung gian, li tâm) . Cơ quan phản ứng ? Cung phản xạ là gì? Hs trả lời được: Là con đường mà xung thần kinh truyền Vương Thị Hồng Thắm 21 * Trường THCS Bình Thịnh