Mô tả:
Học thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại
I . Môc tiªu
1 . KiÕn thøc
Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh ph¶i:
Tãm t¾t ®îc sù h×nh thµnh thuyÕt tiÕn ho¸ tæng hîp hiÖn ®¹i.
Nªu ®îc nguån nguyªn liÖu cña tiÕn ho¸.
Tr×nh bµy vµ ph©n biÖt ®îc 2 kh¸i niÖm tiÕn ho¸ nhá vµ tiÕn ho¸ lín cña thuyÕt tiÕn ho¸ tæng
hîp , nªu ®îc mèi quan hÖ gi÷a tiÕn ho¸ nhá vµ tiÕn ho¸ lín.
NÕu ®îc kh¸i niÖm NTTH vµ c¸c NTTH: qu¸ tr×nh ®ét biÕn, qu¸ tr×nh di nhËp gen, qu¸ tr×nh
CLTN, giao phối kh«ng ngÉu nhiªn vµ c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn.
Nªu vµ ph©n tÝch ®îc vai trß cña tõng NTTH trong ®ã CLTN lµ nh©n tè c¬ b¶n nhÊt, tõ ®ã rót
ra ®îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c NTTH.
2 . Kü n¨ng
Kü n¨ng tæng hîp, so s¸nh th«ng qua viÖc ph©n biÕt tiÕn ho¸ nhá vµ tiÕn ho¸ lín.
Kü n¨ng lµm bµi tËp th«ng qua nh÷ng bµi tËp ®Ó thÊy ®îc vµi trß cña c¸c NTTH.
Kü n¨ng hÖ thèng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ th«ng qua thiÕt lËp s¬ ®å mèi quan hÖ gi÷a c¸c NTTH.
3 . Th¸i ®é
Gi¶i thÝch ®ù¬c tÝnh ®a d¹ng vµ sù tiÕn ho¸ cña sinh giíi ngµy nay.
ThÊy ®îc mèi quan hÖ nh©n – qu¶ th«ng qua ho¹t ®éng t×m hiÓu c¸c nh©n tè tiÕn ho¸.
II . Ph¬ng tiÖn d¹y häc
Gi¸o viªn su tÇm c¸c tranh ¶nh cã liªn quan.
III . Néi dung vµ ph¬ng ph¸p
1 . Träng t©m cña bµi
CÇn gi¶i thÝch cho häc sinh râ quÇn thÓ lµ ®¬n vÞ tiÕn ho¸ vµ quan niÖm vÒ tiÕn ho¸ nhá cña
häc thuyÕt tiÕn ho¸ tæng hîp hiÖn ®¹i.
CÇn lµm râ cho häc sinh kh¸i niÖm nh©n tè tiÕn ho¸ lµ nh©n tè lµm thay ®æi tÇn sè alen vµ
thµnh phÇn kiÓu gen cña quÇn thÓ.
1
2 . Ph¬ng ph¸p
D¹y häc theo ph¬ng ph¸p nªu vÊn ®Ò + gi¶ng gi¶i .
3 . TiÕn tr×nh giê d¹y
a) æn ®Þnh líp
b) KiÓm tra bµi cò
So s¸nh quan niÖm cña Lamac vµ §¸cuyn vÒ sù tiÕn ho¸? Nªu nh÷ng tån t¹i chung cña 2 thuyÕt
tiÕn ho¸ nµy?
c) Vµo bµi míi
Quan niÖm hiÖn ®¹i ®· gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i cña thuyÕt tiÕn ho¸ cæ ®iÓn, gi¶i thÝch sù tiÕn ho¸
nµy nh thÕ nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu ®iÒu nµy trong bµi h«m nay.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß.
Néi dung kiÕn thøc.
I . Quan niÖm tiÕn ho¸ vµ nguån nguyªn liÖu tiÕn
C¸c nhãm ®äc môc 1 trong phÇn I SGK hãa
vµ cho biÕt: ThÕ nµo lµ tiÕn ho¸ nhá? 1 . TiÕn ho¸ nhá vµ tiÕn ho¸ lín
Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ nhá lµ
g×? §¬n vÞ cña tiÕn hãa nhá?
- TiÕn ho¸ nhá lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi cÊu tróc di
C¸c nhãm th¶o luËn vµ cö ®¹i diÖn tr×nh
truyÒn cña quÇn thÓ (biÕn ®æi vÒ tÇn sè alen vµ
bµy theo híng dÉn cña gi¸o viªn.
thµnh phÇn kiÓu gen cña quÇn thÓ).
- Sù biÕn ®æi cÊu tróc di truyÒn cña quÇn thÓ ®Õn
mét lóc lµm xuÊt hiÖn sù c¸ch li sinh s¶n víi
quÇn thÓ gèc → h×nh thµnh loµi míi .
NÕu tiÕn ho¸ nhá diÔn ra trong ph¹m vi
- TiÕn ho¸ nhá diÔn ra trªn quy m« nhá, trong
mét loµi th× tiÕn ho¸ lín diÔn ra trªn
ph¹m vi mét loµi.
quy m« nh thÕ nµo vµ thùc chÊt cña
tiªn ho¸ lín lµ g×?
- Thùc chÊt tiÕn ho¸ lín lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi trªn
quy m« lín, tr¶i qua hµng triÖu n¨m, lµm xuÊt
hiÖn c¸c ®¬n vÞ ph©n lo¹i trªn loµi nh: chi, hä,
KÕt qu¶ cña tiÕn ho¸ nhá lµ h×nh thµnh
bé, líp, ngµnh.
loµi míi. VËy nguån nguyªn liÖu cung
cÊp cho qu¸ tr×nh nµy lµ g× ?
Häc sinh lµm viÖc theo nhãm víi SGK 2 . Nguån biÕn dÞ di truyÒn cña quÇn thÓ
th¶o luËn vµ cïng t×m c©u tr¶ lêi. Gi¸o
viªn gäi mét nhãm ®¹i diÖn tr¶ lêi.
- Nguån nguyªn liÖu cung cÊp cho qu¸ tr×nh tiÕn
ho¸ lµ c¸c biÕn dÞ di truyÒn (BDDT) vµ do di
nhËp gen.
- BDDT
BiÕn dÞ ®ét biÕn (biÕn dÞ
s¬ cÊp)
Cã nh÷ng nh© tè nµo tham gia vµo qu¸
BiÕn dÞ tæ hîp
tr×nh tiÕn ho¸ trong tù nhiªn?
(biÕn dÞ thø cÊp)
2
T¹i sao ®ét biÕn l¹i ®îc coi lµ nh©n tè
tiÕn ho¸? ý nghÜa cña ®ét biÕn ®èi víi II . C¸c nh©n tè tiÕn ho¸
tiÕn ho¸?
Häc sinh th¶o luËn nhãm ®Ó t×m c©u tr¶ 1 . §ét biÕn
lêi .
TÇn sè ®ét biÕn gen tõ 10-6 – 10-4
- §ét biªn lµm thay ®æi tÇn sè alen vµ thµnh phÇn
nghÜa lµ trong 104 – 106 giao tö sinh ra
kiÓu gen trong quÇn thÓ → lµ nh©n tè tiÕn ho¸.
míi cã mét giao tö mang ®ét biÕn vÒ
- §ét biÕn ®èi víi tõng gen lµ nhá tõ 10-6 – 10-4
mét gen cô thÓ nµo ®ã .
nhng trong c¬ thÓ cã nhiÒu gen nªn tÇn sè ®ét
§ét biÕn gen cung cÊp nguån nguyªn
biÒn vÒ mét gen nµo ®ã l¹i rÊt lín.
liÖu s¬ cÊp (c¸c alen míi) cho qu¸ tr×nh
- §ét biÕn gen cung cÊp nguån nguyªn liÖu s¬
®ét biÕn v× vËy th«ng qua qu¸ tr×nh giao
cÊp cho qu¸ tr×nh tiÕn ho¸.
phèi nã ®· t¹o ra v« sè biÕn dÞ tæ hîp
cung cÊp cho qu¸ tr×nh tiÕn hãa.
ThÕ nµo lµ hiÖn tîng di nhËp gen?
HiÖn tîng nµy cã ý nghÜa g× víi tiÕn
ho¸?
C¸c nhãm ®éc lËp lµm viÖc víi SGK 2 . Di - nhËp gen
th¶o luËn vµ tr¶ lêi.
Di nhËp gen
Mang gen míi
®Õn qt
- Di nhËp gen lµ hiÖn tîng trao ®æi c¸c c¸ thÓ
Lµm qt mÊt gen.
hoÆc giao tö gi÷a c¸c quÇn thÓ.
Lµm
- Di nhËp gen lµm thay ®æi thµnh phÇn kiÓu gen
t¨ng alen ®· cã trong qt.
vµ tÇn sè alen cña quÇn thÓ, lµm xuÊt hiÖn alen
míi trong quÇn thÓ.
ThÕ nµo lµ chän läc tù nhiªn? Vai trß 3 . Chän läc tù nhiªn (CLTN)
cña chän läc tù nhiªn trong qu¸ tr×nh
tiÕn ho¸?
- CLTN lµ qu¸ tr×nh ph©n ho¸ kh¶ n¨ng sèng sãt
vµ sinh s¶n cña c¸c c¸ thÓ víi c¸c kiÓu gen kh¸c
Qua CLTN chØ nh÷ng c¸ thÓ nµo mang
nhau trong quÇn thÓ.
kiÓu gen ph¶n øng thµnh kiÓu h×nh cã
lîi tríc m«i trêng th× ®îc chän läc
tù nhiªn gi÷ l¹i vµ sinh s¶n u thÕ →
con ch¸u ngµy mét ®«ng vµ ngîc l¹i.
- CLTN t¸c ®éng trùc tiÕp lªn kiÓu h×nh vµ gi¸n
Khi mét m«i A biÕn ®æi thµnh m«i
tiÕp lµm biÕn ®æi tÇn sè kiÓu gen, tÇn sè alen
trêng B th× CLTN u tiªn gi÷ l¹i nhng
cña quÇn thÓ.
sinh vËt cã ®Æc ®iÓm nh thÕ nµo?
CLTN u tiªn gi÷ l¹i c¸c sinh vËt cã
kh¶ n¨ng thÝch nghi víi m«i trêng B.
CLTN lµm thay ®æi tÊn sè alen nhanh
hay chËm tuú thuéc vµo yÕu tè nµo?
Chän läc chèng gen tréi: NÕu ®ét biÕn
gen tréi lµ cã h¹i nã sÏ ®îc biÓu hiÖn
ngay ra kiÓu h×nh vµ nhanh chãng bÞ
CLTN ®µo th¶i.
Chän läc chèng gen lÆn: NÕu ®ét biÕn
-
CLTN quy ®Þnh chiÒu híng tiÕn ho¸ . CLTN lµ
mét nh©n tè tiÕn ho¸ cã híng.
-
Tèc ®é thay tÇn sè alen tuú thuéc vµo.
3
gen lÆn lµ cã h¹i do chØ ®îc biÓu hiÖn
+ Chän läc chèng gen tréi.
ra bªn ngoµi kiÓu h×nh khi ë thÓ ®ång
+ Chän läc chèng gen lÆn.
hîp nªn nã kh«ng bao giê bÞ lo¹i bá hÕt
ra khái quÇn thÓ.
Yªu cÇu häc sinh lÊy vÝ dô vÒ yÕu tè
ngÉu nhiªn. C¸c yÕu tè nµy lµm biÕn
®æi thµnh phÇn kiÓu gen cña quÇn thÓ
nh thÕ nµo ?
C¸c yÕu tè ngÉu nhiªn nh thiªn tai, 4 . C¸c yÕu tè ngÉu nhiªn
dÞch bÖnh, sù khai th¸c qu¸ møc cña
con ngêi .....
- Lµm thay ®æi tÇn sè alen theo mét híng kh«ng
x¸c ®Þnh.
- Sù biÕn ®æi ngÉu nhiªn vÒ cÊu tróc di truyÒn hay
Giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn cã ®Æc
x¶y ra víi nh÷ng quÇn thÓ cã kÝch thíc nhá.
®iÓm g×? Nã cã ý nghÜa ®èi víi tiÕn ho¸
cña sinh vËt kh«ng?
5 . Giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn (giao phèi cã chän
läc, giao phèi cËn huyÕt , tù phèi).
-
-
Giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn kh«nglµm thay ®æi
tÇn sè alen cña quÇn thÓ nhng l¹i lµm thay ®æi
thay ®æi thµnh phÇn kiÓu gen theo híng t¨ng
dÇn thÓ ®ång hîp, gi¶m dÇn thÓ dÞ hîp.
Giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn còng lµ mét nh©n
tè tiÕn ho¸.
Giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn lµm nghÌo vèn gen
cña quÇn thÓ , gi¶m sù ®a d¹ng di truyÒn.
IV . Cñng cè
Cho häc sinh ®äc phÇn kÕt luËn ë cuèi SGK.
Cho häc sinh lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm s¸ch gi¸o khoa.
V . DÆn dß
Träng t©m cña bµi lµ phÇn : TiÕn ho¸ nhá vµ tiÕn hoµ nhá vµ tiÕn ho¸ lín cïng phÇn II cña bµi.
VÒ nhµ häc theo c¸c c©u hái cuèi bµi vµ ®äc tríc bµi 27.
Su tÇm tranh ¶nh vÒ c¸c ®Æc ®iÓm thÝch nghi cña sinh vËt víi m«i trêng ®Ó chuÈn bÞ cho bµi
häc sau.
4
- Xem thêm -