Tài liệu Giáo án ngữ văn lớp 9 trọn bộ

Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc Ngaøy soaïn : 31/07/2014 Tieát : 01 – 02 Tuaàn : 01 Văn bản PHONG CAÙ C H HOÀ CHÍ MINH LE ANH TRAØ I. MỤC TIÊU : 1. Kiến thức : - Một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và trong sinh hoạt. - Ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. - Đặc điểm của kiểu bài nghị luận xã hội qua đoạn văn cụ thể. 2. Kỹ năng : - Nắm bắt nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. - Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, lối sống. 3. Thái độ : Giáo dục lòng kính yêu, tự hào về Bác, có ý thức tu dưỡng rèn luyện theo gương Bác đồng thời có ý thức giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH : 1. Chuẩn bị của giáo viên : Chuẩn kiến thức, ảnh tác giả, Tranh ảnh về Bác Hồ, mẫu chuyện về cuộc đời của Bác. 2. Chuaån bò cuûa hoïc sinh : Đọc văn bản và soạn bài. III. TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG HOÏC TAÄP : 1. OÅn ñònh lôùp : (1 phuùt) 2. Kieåm tra baøi cuõ : (4 phuùt) Kieåm tra söï chuaån bò taäp, saùch cuûa HS ñaàu naêm vaø baøi soaïn cuûa HS, nhaéc nhôõ nhöõng HS chuaån bò chöa toát. 3. Tieán trình baøi hoïc : * Giôùi thieäu baøi : (2 phuùt) Hieän nay Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñang thöïc hieän cuoäc vaän ñoäng “Hoïc taäp vaø laøm theo taám göông ñaïo ñöùc Hoà Chí Minh”. Hoà Chí Minh khoâng chæ laø nhaø caùch maïng vó ñaïi maø coøn laø danh nhaân vaên hoaù theá giôùi, moät nhaø ñaïo ñöùc hoïc. Veû ñeïp vaên hoaù chính laø neùt ñeïp noåi baät trong phong caùch HCM. Hoâm nay ta seõ tìm hieåu neùt ñeïp phong caùch ñoù ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo qua vaên baûn “Phong caùch Hoà Chí Minh”.  Hoaït ñoäng 1 : Ñoïc – tìm hieåu chung vaên baûn. (22 phuùt) a. Phöông phaùp : Gôïi tìm, vaán ñaùp, bình giaûng. b. Caùc böôùc hoaït ñoäng : I. TÌM HIEÅU CHUNG :HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY 1. Taùc giaû : HOAÏT ÑOÄNG CUÛA TROØ NOÄI DUNG Leâ Anh Traø (1927 – 1999), queâ ôû tænh Quaûng Ngaõi, laø nhaø baùo, nhaø giaùo. OÂng tham gia caùch maïng töø naêm 1945 vaø töøng giöõ nhöõng chöùc vuï quan troïng trong Boä vaên hoùa. GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 1 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc Giaùo aùn ngöõ vaên 9 2. Taùc phaåm : - Vaên baûn ñöôïc trích trong “Hoà Chí Minh vaø vaên hoùa Vieät Nam”. - Vaên baûn nhaät duïng. - Kể kết hợp với bình luận. 3. Chuû ñeà : Söï hoäi nhaäp theá giôùi vaø giöõ gìn baûn saéc vaên hoaù daân toäc. 4. Bố cục : 2 phần. a/ Từ đầu ….”hiện đại”-> Sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại của Bác. b/ Còn lại: nét đẹp trong lối sống của Hồ Chí Minh. - Xem aûnh, nghe vaø ghi nhaän. GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 2 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc Giaùo aùn ngöõ vaên 9 - Döïa vaøo chuù thích cuoái vaên baûn ñeå traû lôøi. - Nghe. - Đọc + nghe. - Nghe và rút kinh nghiệm. - Xem caùc chuù thích. - Phát hiện, trình bày. - Phong caùch soáng cuûa Baùc. - Trả lời (như nội dung ghi). - HS nghe. - Thảo luận, cử đại diện trình bày -> Nhận xét, bổ sung. - Ghi nhận. * Hướng dẫn tìm hiểu tác giả - tác phẩm. GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 3 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc Giaùo aùn ngöõ vaên 9 - GV cho HS xem aûnh vaø giôùi thieäu ñoâi neùt veà taùc giaû Leâ Anh Traø: Giaùo sö Leâ Anh Traø (1927 – 1999), queâ ôû tænh Quaûng Ngaõi, laø nhaø baùo, nhaø giaùo. OÂng tham gia caùch maïng töø 1945 vaø töøng ñaûm nhaän nhieàu nhieäm vuï quan troïng nhö: Hieäu tröôûng tröôøng trung hoïc tænh Quaûng Ngaõi (1952 – 1953), caùn boä giaûng daïy tröôøng Ñaïi hoïc toång hôïp Haø Noäi (1961 – 1964), Toång bieân taäp taïp chí Vaên hoùa ngheä thuaät (1965 – 1975), Phoù Vieän tröôûng Vieän ngheä thuaät (1977), Vieän tröôûng Vieän Vaên hoùa (1984), Vieän tröôûng Vieän Vaên hoùa Ngheä thuaät Vieät Nam (1988 – 1991). Hoûi: Em bieát gì veà xuaát xöù cuûa vaên baûn ? - GV höôùng daãn caùch ñoïc vaên baûn: Gioïng roõ raøng, maïch laïc. - GV goïi 3 HS ñoïc. - GV nhận xeùt caùch đọc của HS. - GV löu yù HS chuù yù nghóa cuûa moät soá töø Haùn Vieät ôû phaàn chuù thích. Hoûi: Vaên baûn “Phong caùch Hoà Chí Minh” ñöôïc vieát theo kieåu vaên baûn naøo ? Văn bản sử dụng phương thức biểu đạt nào ? Hoûi: ÔÛ lôùp 8, em hoïc nhieàu vaên baûn nhaät duïng noùi veà daân soá, moâi tröôøng, söùc khoe û… Theo em, vaên baûn naøy ñeà caäp ñeán vaán ñeà gì ? Taùc duïng cuûa noù ? Hoûi: Theo em, nội dung của văn bản naøy thuộc chủ đề gì ? GV choát: Vaên baûn naøy thuoäc kieåu vaên baûn nhaät duïng, thuoäc chuû ñeà veà söï hoäi nhaäp vôùi theá giôùi vaø giöõ gìn baûn saéc vaên hoaù daân toäc. Baûn saéc vaên hoùa daân toäc laø söï keát tinh nhöõng giaù trò tinh GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 4 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc thaàn mang tính truyeàn thoáng cuûa daân toäc. Töø ñoù, ta thaáy baøi hoïc hoâm nay khoâng chæ mang yù nghóa caäp nhaät maø coøn coù yù nghóa giaùo duïc laâu daøi. Bôûi vieäc hoïc taäp vaø laøm theo phong caùch HCM laø vieäc laøm thieát thöïc, thöôøng xuyeân vaø raát caàn thieát ñoái vôùi caùc theá heä ngöôøi VN, nhaát laø lôùp treû. Hoûi: Văn bản có bố cục mấy phần nội dung của từng phần ? - Nhận xét – kết luận.  Hoaït ñoäng 2: Ñoïc – hieåu noäi dung vaên baûn. (45 phuùt) a. Phöông phaùp: Thaûo luaän nhoùm, vaán ñaùp, phaân tích, bình giaûng. b. Caùc böôùc hoaït ñoäng: HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A GV * Hướng dẫn tìm hiểu nội dung. HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A HS NOÄ I DUNG II. PHAÂN TÍCH : Bước 1 : Tìm hiểu quá trình hình thành phong cách Hồ Chí Minh. 1. Noäi dung: * Kỹ thuật: Vấn đáp -> Rèn luyện kỹ năng giao tiếp, trình bày và trao đổi về nội dung của phong cách Hồ Chí Minh. a. Con ñöôø n g hình thaø n h phong caù c h Hoà Chí Minh : - Goïi HS xem nhanh phaàn ñaàu cuûa vaên - Quan saùt ñoaïn 1 cuûa vaên baûn. baûn. - GV cung caáp sô löôïc veà quaù trình 30 naêm hoaït ñoäng cuûa Baùc ôû nöôùc ngoaøi töø naêm 1911 đến năm 1941 ñeå giuùp HS ñi vaøo phaàn 1. - Nghe Hoûi: Qua ñoaïn vaên baûn, em coù nhaän - Trình bày nhận xét. xeùt nhö theá naøo veà voán tri thöùc vaên hoùa cuûa Hoà Chí Minh ? - Voán tri thöùc vaên hoaù saâu roäng cuûa Baùc nhôø: GV: Đúng vậy, ít có vị lãnh tụ nào am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hóa thế giới sâu sắc như Bác Hồ. Hoûi: Theo em, baèng nhöõng con ñöôøng naøo Ngöôøi coù ñöôïc voán kieán thöùc saâu - Suy nghĩ trả lời theo câu hỏi gợi dẫn. roäng nhö vaäy ? * GV gôïi yù: GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 5 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc Giaùo aùn ngöõ vaên 9 + Trong cuoäc ñôøi caùch maïng, Baùc ñaõ ñi ñeán nhöõng nôi naøo ? Tieáp xuùc vôùi + Chaâu AÙ, Phi, AÂu, Myõ vaø soáng nhieàu ngaøy ôû Anh, Phaùp, TQ, nhöõng neàn vaên hoùa naøo ? Thaùi Lan; tieáp xuùc nhieàu neàn + Ñeå tieáp xuùc ñöôïc vôùi caùc nöôùc, Baùc vaên hoùa. phaûi naém vöõng phöông tieän gì ñeå giao + Phaûi noùi vaø vieát thaïo tieáng nöôùc ngoaøi. tieáp ? + Baùc coøn tích luyõ voán kieán thöùc töø coâng vieäc lao ñoäng haèng ngaøy nhö theá + Töø coâng vieäc lao ñoäng haèng ngaøy maø hoïc hoûi. naøo ? + Voán tri thöùc aáy coøn ñöôïc tích luyõ nhôø vaøo nguyeân nhaân chuû quan. Ñoù laø + Tính ham hoïc hoûi, tìm toøi cuûa Baùc. nguyeân nhaân naøo ? * GV choát laïi caùc yeáu toá cô baûn giuùp - Nghe vaø ghi nhaän. Baùc coù ñöôïc voán tri thöùc vaên hoaù nhaân loaïi saâu roäng vaø cung caáp theâm: + Nhôø töï hoï c , naé m vöõ n g phöông tieä n giao tieá p laø ngoâ n ngöõ , Baù c ñaõ noù i ñöôï c vaø vieá t thaï o 17 thöù tieá n g ñaâ y laø điều kieä n khoâ n g theå thieá u ñeå Baù c tieá p xuù c vôù i caù c nöôù c . + Do tieá p xuù c nhieà u giai caá p , taà n g lôù p xaõ hoä i khaù c nhau qua lao ñoä n g: laø m phuï beá p , boà i baø n , queù t tuyeá t , thôï ñoá t than…vaø do tính ham hoï c hoû i , tìm hieå u , nghieâ n cöù u ôû Baù c . - Theo doõi tieáp ñoaïn 2 cuûa vaên baûn. - GV yeâu caàu HS theo doõi tieáp ñoaïn 2 cuûa vaên baûn. - Phát hiện. Hoûi: Maëc duø ñaõ tieáp xuùc vaø chuïi aûnh höôûng cuûa nhieàu neàn vaên hoaù khaùc nhau nhöng Baùc ñaõ tieáp thu chuùng nhö theá naøo ? - Suy nghĩ, trình bày. (Khoâng. Vì Baùc chæ choïn loïc caùi Hoûi: Nhö vaäy Baùc coù tieáp thu moät caùch phuø hôïp cho daân toäc mình.) thuï ñoäng khoâng ? Vì sao ? - Nêu ý kiến. Hoûi: Theo em, ñieàu kì laï nhaát trong (Ñoù laø söï keát tinh tinh hoa vaên hoaù daân toäc vaø nhaân loaïi trong phong caùch Hoà Chí Minh laø gì ? con ngöôøi Baùc). GV : Dieäp Xuaân Huy Đi nhiều nơi, tiếp xúc nhiều nền văn hóa trên thế giới, nói và viết thạo nhiều thứ tiếng, làm nhiều nghề, ham tìm toøi, hoïc hoûi. - Ngöôøi tieáp thu moät caùch coù choïn loïc: + Tieáp thu caùi hay, caùi ñeïp, pheâ phaùn nhöõng haïn cheá tieâu cöïc. + Khoâng chòu aûnh höôûng moät caùch thuï ñoäng. + Treân neàn taûng vaên hoaù daân toäc maø tieáp thu nhöõng aûnh höôûng quoác teá. Trang 6 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc * GV bình - choát: Nói cách khác, chỗ độc đáo kì lạ nhất trong phong cách văn hóa Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa những phẩm chất rất khác nhau, thống nhất trong một con người Hồ Chí Minh đó là : Truyền thống và hiện đại, phương Đông và phương Tây, xưa và nay, dân tộc và thế giới, vĩ đại và bình dị  Đó là sự kết hợp và thống nhất hài hòa bậc nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam từ xưa đến nay. Một mặt, tinh hoa Hồng Lạc đúc nên người, nhưng mặt khác tinh hoa nhân loại cũng góp phần làm nên phong cách Hồ Chí Minh. Noùi toùm laïi, sự hiểu biết saâu, rộng về caùc daân tộc vaø văn hoùa thế giới nhaøo nặn neân cốt caùch văn hoùa daân tộc Hồ Chí Minh. - Ghi nhaän kieán thöùc. * GV chuyeån yù: Maëc duø ôû cöông vò laõnh ñaïo cao nhaát cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc nhöng Baùc laïi coù loái soáng voâ cuøng giaûn dò.  Sự hiểu biết saâu, rộng về caùc daân tộc vaø văn hoùa thế giới nhaøo nặn neân cốt caùch văn hoùa daân tộc Hồ Chí Minh. b. Neù t ñeï p trong phong caù c h Hoà Chí Minh: TIẾT 02 Bước 2 : Tìm hiểu những nét đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh. - Goïi HS ñoïc laïi phaàn cuoái. * Kỹ thuật : Thảo luận nhóm → Rèn kỹ năng giao tiếp, trình bày trao đổi về neùt ñeïp trong caùch soáng cuûa Baùc. Hoûi: Loái soáng giaûn dò raát Vieät Nam, raát phöông Ñoâng cuûa Baùc ñöôïc theå hieän ôû nhöõng khía caïnh naøo ? - Đọc - Phát hiện. (Nơi ở, trang phục, ăn uống) - Baùc coù loái soáng voâ cuøng giaûn dò: - Chia làm 3 nhóm, mỗi nhóm - Cho HS xem ảnh + xem thông tin nhận xét về một khía cạch. + Nôi ôû, nôi laøm vieäc thaät ñôn trong SGK => Nhận xét về nơi ở, trang sô. phục, ăn uống của Bác. + Nôi ôû vaø nôi laøm vieäc ñôn * GV gôïi yù: + Nôi ôû, nôi laøm vieäc haøng ngaøy cuûa sô:"chieác nhaø saøn nhoû . . . quen thuoäc" " chieác nhaø saøn . . . nguû" + Trang phuïc giaûn dò: aùo baø Baùc nhö theá naøo ? ba, deùp loáp, tö trang ít oûi. + Trang phuïc giaûn dò :"boä quaàn + AÊn uoáng ñaïm baïc: caù kho, + Trang phuïc maëc, cuûa caûi cuûa Baùc aùo . . . thoâ sô ", tö trang ít oûi: "chieá c ... kæ nieä m ". rau luoäc.. goàm nhöõng gì ? GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 7 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc Giaùo aùn ngöõ vaên 9 + AÊn uoáng ñaïm baïc :" caù. .. + Böõa aên haøng ngaøy cuûa Baùc goàm hoa". nhöõng moùn aên naøo ? - Ghi nhaän kieán thöùc - GV nhận xét và kết luận. - Nghe. * GV keå theâm caâu chuyeän “Baù t chaù o tröù n g” vaø “Böõ a aê n cuû a Baù c ” cho lôù p nghe ñeå hieå u theâ m veà loá i soá n g giaû n dò cuû a Baù c . (Tích hôï p - Nghe. TTÑÑHCM ) - Liên hệ văn bản “Đức tính giản dị của Bác Hồ”: Bữa cơm của Bác có vài ba món ăn không để rơi vãi một hột cơm, ăn xong cái bát bao giờ cũng sạch, cái nhà sàn luôn lộng gió và ánh sáng phảng phất hương thơm của hoa vườn. Bác suốt đời làm việc, suốt ngày làm việc ... người giúp việc đếm trên đầu ngón tay... - Nơi Bác ở : sàn mây, vách gió, Sáng nghe chim rừng hót sau nhà Đêm trăng một ngọn đèn khêu nhỏ « Tiếng suối trong như tiếng hát xa ». (Tố Hữu) - Người thường bỏ lại đĩa thịt gà mà ăn hết mấy quả cà xứ Nghệ Tránh nói to mà đi rất nhẹ trong vườn. (Việt Phương) - Bác Hồ đó chiếc áo nâu giản dị, Màu quê hương bền bỉ đậm đà… Bác Hồ đó ung dung châm lửa hút, Trán mênh mông, thanh thản một vùng trời. - Nhaø gaùc ñôn sô moät goùc vöôøn Goã thöôøng moäc maïc chaúng muøi sôn Göôøng maây, chieáu coùi ñôn chaên goái, Tuû nhoû vöøa che ñuû aùo sôøn. - Trả lời theo câu hỏi gợi dẫn. (Tố Hữu) - Caùch soáng giaûn dò, ñaïm baïc maø thanh cao, sang troïng: * GV neâu vaán ñeà: Vì sao noùi loái soáng + Ñaây khoâng phaûi laø loái soáng cuûa Baùc laø söï keát hôïp giöõa giaûn dò vaø + Không giống lối sống của các khaéc khoå. thanh cao ? nhà tu hành. -> Giải thích. * GV gôïi daãn: + Ñaây coù phaûi laø loái soáng khaéc khoå + Khoâng phaûi laø caùch töï thaàn theo loái nhaø tu haønh hay khoâng ? Vì + Khoâng. thaùnh hoaù, töï laøm cho khaùc ñôøi, sao ? hôn ñôøi. + Caùi ñeïp laø söï giaûn dò, töï + Coù phaûi Baùc soáng nhö theá ñeå cho - Sống giản dị, coù ích. nhieân. hôn ñôøi, khaùc ñôøi khoâng ? GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 8 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc + Baùc quan nieäm nhö theá naøo laø loái soáng ñeïp, coù vaên hoaù ? - Nghe vaø ghi nhaän. * GV nhaän xeùt vaø choát: Caùch soáng giaûn dò, ñaïm baïc cuûa Baùc voâ cuøng thanh cao, sang troïng: + Ñaây khoâng phaûi laø loái soáng khaéc khoå cuûa nhöõng con ngöôøi töï vui trong caûnh ngheøo khoù. + Loái soáng aáy khoâng phaûi laø caùch Baùc töï ñeà cao, töï thaàn thaùnh hoaù, töï laøm cho mình hôn ñôøi, khaùc ñôøi. + Loái soáng cuûa Baùc laø moät caùch soáng coù vaên hoaù ñaõ trôû thaønh quan nieäm thaåm mó: caùi ñeïp laø söï giaûn dò, töï nhieân. -> Chưa có vị nguyên thủ quốc gia xưa nay nào có cách sống giản dị, lão thực đến vậy. Đó là nếp sống của các vị hiền triết xưa như: Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm nếp sống thanh đạm, thanh cao. - Trình bày. + Gioáng: cuøng laø soáng ñaïm Hoûi: Loái soáng cuûa baùc gôïi ta nhôù ñeán baïc, thanh cao. loái soáng cuûa baäc hieàn trieát ngaøy xöa. + Khaùc: Baùc lo cho ñaát nöôùc. Vaäy giöõa loái soáng cuûa Baùc vaø caùc vò Caùc baäc hieàn trieát xöa thì ôû aån, laùnh ñôøi. ngaøy xöa coù gì gioáng vaø khaùc nhau ?  Phong caùch Hồ Chí Minh laø sự giản dị trong lối sống, sinh hoạt haèng ngaøy, laø caùch di dưỡng tinh thần, thể hiện một quan điểm thẩm mĩ cao đẹp. 2. Ngheä thuaät: - HS tìm trong vaên baûn: “Coù theå noùi…HCM” Hoûi: Ñaây laø vaên baûn nhaät duïng nhöng “Quaû nhö….coå tích” coù xen lôøi keå vaø lôøi bình raát töï nhieân. Ñoù laø nhöõng lôøi keå vaø lôøi bình naøo ? - Trình bày. (Tieâu bieåu, cuï theå). Hoûi: Khi noùi veà caùc maët trong loái soáng giaûn dò cuûa Baùc, ngöôøi vieát ñaõ choïn loïc nhöõng chi tieát nhö theá naøo ? - Suy nghĩ. (Töø Haùn Vieät vaø keát hôïp vôùi Hoûi: Nhôø vaøo yeáu toá naøo giuùp ta thaáy thô) ñöôïc phong caùch cuûa Baùc gaàn guõi vôùi phong caùch caùc nhaø hieàn trieát ngaøy xöa ? - Phát hiện. Hoûi: Trong phong caùch cuûa Baùc coù söï (Vó nhaân maø giaûn dò, gaàn guõi, ñoái laäp nhö theá naøo ? am hieåu nhieàu neàn vaên hoaù * Hướng dẫn tìm hiểu nghệ thuật. nhaân loaïi maø heát söùc daân toäc, heát söùc VN). GV : Dieäp Xuaân Huy - Vận dụng, kết hợp caùc phương thức biểu đạt tự sự, biểu cảm, Trang 9 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc * GV choát laïi caùc yeáu toá ngheä thuaät taïo neân veû ñeïp trong phong caùch HCM: + Ñan xen giöõa nhöõng lôøi keå vaø lôøi bình luaän raát töï nhieân, từ ngữ trang trọng. + Choïn loïc nhöõng chi tieát tieâu bieåu, kết hợp nhiều phương thức biểu đạt. + Söû duïng hình thức so saùnh, ngheä thuaät ñoái laäp: vó nhaân maø heát söùc giaûn dò, gaàn guõi, am hieåu nhieàu neàn vaên hoaù nhaân loaïi maø heát söùc daân toäc, heát söùc VN. Giáo viên: Với lối viết giàu sức thuyết phục tác giả Lê Anh Trà đã cho ta thấy được vẻ đẹp văn hóa trong phong cách Hồ Chí Minh, đó là sự kết hợp hài hòa giũa truyền thống và hiện đại, giữa dân tộc và nhân loại. qua đó bồi đắp cho chúng ta thêm tự hào và kính yêu vị lãnh tụ . - Ghi nhaän kieán thöùc. lập luận. - Sử dụng ngoân ngữ trang trọng. - Vận dụng caùc hình thức so saùnh, caùc biện phaùp nghệ thuật đối lập. - Nghe.  Hoaït ñoäng 3: Ñoïc – hieåu yù nghóa vaên baûn. (8 phuùt) a. Phöông phaùp: Vaán ñaùp, ñaøm thoaïi. b. Caùc böôùc hoaït ñoäng: HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A GV * Hướng dẫn tìm hiểu ý nghĩa văn bản. HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A HS NOÄ I DUNG III. TOÅNG KEÁT: * Kyõ thuaät: Ñoäng naõo→ rèn kỹ năng giao tieáp, xác định giá trị bản thân (nhận thức được mục tiêu phấn đấu của bản thân theo phong cách Hồ Chí Minh trong bối cảnh hội nhập quốc tế). Hoûi: Neâu caûm nhaän cuûa em veà nhöõng neùt ñeïp trong phong caùch HCM ? - HS nêu caûm nhaän. - Tự bộc lộ. Hoûi: Nöôùc ta ñang trong thôøi kyø hoäi + Phải biết sống giản dị, tiết nhaäp. Qua phong caùch cuûa Baùc, theo kiệm, cố gắng phấn đấu học tập, em chuùng ta caàn phaûi laøm gì ? reøn luyện trở thaønh người coù ích... + Ăn mặc gọn gaøng, ñuùng qui định của nhaø trường, trong giao tiếp phải lễ pheùp với thầy coâ... - Ghi nhôù vaø thöïc hieän. GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 10 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc - GV goïi HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK, GV chốt yù chính leân baûng. Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Baèng laäp luaän chaët cheõ, chöùng cöù xaùc thöïc, taùc giaû Leâ Anh Traø ñaõ cho thaáy coát caùch vaên hoùa Hoà Chí Minh trong nhaän thöùc vaø trong haønh ñoäng. Töø ñoù ñaët ra moät vaán ñeà cuûa thôøi kì hoäi nhaäp: tieáp thu tinh hoa vaên hoùa nhaân loaïi, ñoàng thôøi phaûi giöõ gìn, phaùt huy baûn saéc vaên hoùa daân toäc. IV. CUÛNG COÁ – DAËN DOØ: 1. Cuûng coá: (5 phuùt) - Em haõy kể lại những caâu chuyện em biết về lối sống giản dị maø cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh ? (HS kể theo sự hiểu biết của mình nhưng phải ñuùng thực tế vaø coù căn cứ từ saùch vở). - Nhìn vaøo böùc tranh ôû SGK mieâu taû laïi nôi ôû cuûa Baùc. - Em ruùt ra ñöôïc baøi hoïc gì töø vieäc hoïc taäp, reøn luyeän theo phong caùch soáng cuûa Baùc ? - Theo em, loái soáng giaûn dò, coù vaên hoaù ôû hoïc sinh laø nhö theá naøo ? 2. Daën doø: (3 phuùt) * Bài vừa học: - Tiếp tục tìm, sưu tầm theâm những mẩu chuyện về lối sống giản dị maø cao đẹp ở Baùc. - Hoïc baøi, đọc lại văn bản. * Chuẩn bị tiết sau: “Caùc phương chaâm hội thoại”. - Đọc kĩ caùc tình huống ở SGK. - Từ caùc tình huống treân bước đầu thử trả lời caùc caâu hỏi sau mỗi tình huống ñeå ruùt ra caùc khaùi nieäm phöông chaâm veà löôïng vaø phöông chaâm veà chaát. - Xem trước caùc baøi tập ở phần luyện tập. PHAÀ N BOÅ SUNG VAØ RUÙT KINH NGHIEÄ M .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ....................... GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 11 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .. ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ..... .................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ........ ................................................................................................................................................. .......... Ngaøy soaïn : 01/08/2014 Tieát : 03 Tuaàn : 01 Tiếng Việt CAÙ C PHÖÔNG CHA M HOÄ I THOAÏ I I. MUÏC TIEÂU : 1. Kieán thöùc: Giúp HS naém ñöôïc noäi dung phöông chaâm veà löôïng, phöông chaâm veà chaát. 2. Kyõ naêng: - Nhaän bieát vaø phaân tích ñöôïc caùch söû duïng phöông chaâm veà löôïng vaø phöông chaâm veà chaát trong moät tình huoáng giao tieáp cuï theå. - Bieát vaän duïng phöông chaâm veà löôïng, phöông chaâm veà chaát trong hoaït ñoäng giao tieáp. 3. Thaùi ñoä: - Cã ý thøc sö dông c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i trong giao tiÕp. - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt trong giao tiếp. II. CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH: 1. Chuaån bò cuûa giaùo vieân: Chuẩn kiến thức, bảng phụ các đoạn hội thoại. 2. Chuaån bò cuûa hoïc sinh: Đọc và trả lời các câu hỏi ở SGK. III. TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG HOÏC TAÄP: 1. OÅn ñònh lôùp: (1 phuùt) 2. Kieåm tra baøi cuõ: (4 phuùt) GV neâu caâu hoûi giuùp HS taùi hieän laïi kieán thöùc: - Em hieåu hoäi thoaïi coù nghóa laø gì ? (Cuoäc trao ñoåi, giao tieáp giöõa 2 hoaëc nhieàu ngöôøi) - ÔÛ lôùp 8 caùc em ñaõ hoïc nhöõng baøi naøo coù lieân quan ñeán hoäi thoaïi ? ( Haønh ñoäng noùi, löôït lôøi trong hoäi thoaïi). 3. Tieán trình baøi hoïc: * Giôùi thieäu baøi: (1 phuùt) Trong giao tieáp coù nhöõng qui ñònh tuy khoâng noùi ra thaønh lôøi nhöng nhöõng ngöôøi tham gia giao tieáp caàn phaûi tuaân thuû, neáu khoâng thì caâu noùi duø khoâng maéc loãi gì veà ngöõ aâm, töø vöïng hoaëc ngöõ phaùp thì giao tieáp cuõng seõ khoâng thaønh coâng. Nhöõng qui ñònh ñoù ñöôïc theå hieän qua caùc phöông chaâm hoäi thoaïi. Coù 5 phöông chaâm hoäi thoaïi, baøi hoïc naøy ta tìm hieåu 2 phöông chaâm: phöông chaâm veà löôïng vaø phöông chaâm veà chaát.  Hoaït ñoäng 1: Hình thaønh kieán thöùc môùi. (27 phuùt) a. Phöông phaùp: Thaûo luaän nhoùm, quy nạp, phân tích ngôn ngữ, vaán ñaùp. b. Caùc böôùc hoaït ñoäng: HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A THAÀ Y * Hướng dẫn tìm hieåu phöông chaâm veà löôïng. - Böôùc 1: GV cho HS ñoïc phaân vai GV : Dieäp Xuaân Huy HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A TROØ NOÄ I DUNG I. PHÖÔNG LÖÔÏNG: CHAÂM VEÀ - HS ñoïc phaân vai. Trang 12 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc ñoaïn ñoái thoaïi. *Kyõ thuaät: Phaân tích tình huoáng maãu  Reøn luyeän kyõ naêng ra quyeát ñònh. Hoûi: Bôi coù nghóa laø gì ? - Bôi : di chuyeån trong nöôùc hoaëc treân maët nöôùc baèng cöû ñoäng cuûa cô theå. - Suy nghó, traû lôøi. Hoûi: Khi An hoûi :"Hoïc bôi ôû ñaâu ?" maø (Khoâng mang noäi dung maø An Ba traû lôøi :"ÔÛ döôùi nöôùc" thì caâu traû lôøi muoán bieát). coù ñaùp öùng ñieàu maø An muoán bieát khoâng ? Hoûi: Ñieàu maø An muoán hoûi laø gì ? - Ñòa ñieåm bôi cuï theå. Hoûi: Theo em, Ba phaûi traû lôøi nhö theá - Hoïc bôi ôû soâng, hoà, beå bôi,... cuï theå naøo ñoù. naøo ? - Trình baøy + giaûi thích. Hoûi: Vaäy cuoäc giao tieáp naøy coù thaønh (Khoâng. Vì ngöôøi giao tieáp coâng khoâng ? Vì sao ? khoâng ñaït ñöôïc yeâu caàu cuûa cuoäc giao tieáp). Hoûi: Töø cuoäc ñoái thoaïi treân ta ruùt ra - Trình bày. ñöôïc baøi hoïc gì trong giao tieáp ? Khi noùi, noäi dung cuûa lôøi noùi phaûi ñaùp öùng ñuùng yeâu caàu cuûa cuoäc giao tieáp. Khoâng neân noùi ít hôn nhöõng gì maø cuoäc giao tieáp ñoøi hoûi. * GV choát: Noùi maø khoâng coù noäi dung dó nhieân laø moät hieän töôïng khoâng bình thöôøng trong giao tieáp, vì caâu noùi ra trong giao tieáp bao giôø cuõng caàn truyeàn taûi moät noäi dung naøo ñoù. Vì vaäy khi noùi caàn phaûi coù noäi dung ñuùng vôùi yeâu caàu cuûa cuoäc giao tieáp, khoâng neân noùi ít hôn nhöõng gì maø giao tieáp ñoøi hoûi. - Nghe. - 1 HS keå, TT lôùp laéng nghe. - Böôùc 2: GV cho HS keå laïi truyeän cöôøi "Lôïn cöôùi, aùo môùi". - Phaùt bieåu. Hoûi: Vì sao truyeän naøy laïi gaây cöôøi ? (Gaây cöôøi vì tính khoe cuûa ôû 2 nhaân vaät qua caâu hoûi vaø lôøi Cöôøi ôû chi tieát naøo ? ñaùp). - Trình baøy. (Anh coù “lôïn cöôùi” hoûi: “Baùc coù GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 13 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc Hoûi: Leõ ra anh coù “lôïn cöôùi” vaø anh coù “aùo môùi” phaûi hoûi vaø traû lôøi nhö theá naøo thì ngöôøi nghe ñuû bieát ñöôïc ñieàu caàn hoûi vaø caàn traû lôøi ? thaáy con lôïn naøo chaïy qua ñaây khoâng ?”. Anh coù “aùo môùi” traû lôøi: (Naõy giôø) toâi chaúng thaáy con lôïn naøo chaïy qua ñaây caû.”) - Thöøa töø “cöôùi” & “môùi” hai nhaân vaät theâm vaøo ñeå theå hieän Hoûi: Nhö vaäy trong caâu hoûi vaø traû lôøi tính khoe khoang cuûa mình. thöøa töø naøo vaø noù theå hieän ñieàu gì ? - Nghe. - GV: Truyeän naøy gaây cöôøi vì caùc nhaân vaät noùi nhieàu hôn nhöõng gì caàn noùi. Leõ ra chæ caàn hoûi “Baùc coù thaáy con lôïn naøo chaïy qua ñaây khoâng ?” vaø traû lôøi - Trình bày. “Toâi khoâng thaáy” laø ñuû. Trong giao tieáp khoâng neân noùi nhieàu hôn nhöõng gì caàn noùi. Hoûi: Nhö vaäy caàn phaûi tuaân thuû ñieàu gì khi giao tieáp ? - Ghi nhaän kieán thöùc. Khi giao tieáp caàn noùi cho coù noäi dung; noäi dung cuûa lôøi noùi phaûi ñaùp öùng ñuùng yeâu caàu cuûa cuoäc giao tieáp, khoâng thieáu, khoâng thöøa. * GV choát laïi noäi dung cuûa phöông chaâm veà löôïng: Trong giao tieáp, caâu noùi bao giôø cuõng truyeàn taûi noäi dung. Noäi dung phaûi ñaùp öùng ñuùng yeâu caàu cuûa cuoäc giao tieáp, khoâng thieáu cuõng khoâng thöøa. * Hướng dẫn tìm hieåu phöông chaâm veà chaát. II. PHÖÔNG CHAÂM VEÀ CHAÁT - HS keå laïi truyeän "Quaû bí khoång loà", TT lôùp laéng nghe. - GV cho HS keå laïi truyeän "Quaû bí khoång loà". (Kyõ naêng: Ra quyeát ñònh; Kyõ thuaät: Phaân tích tình huoáng maãu). - Phaùt bieåu. (Truyeän pheâ phaùn tính noùi Hoûi: Truyeän cöôøi naøy pheâ phaùn ñieàu gì khoaùc). ? - Phaùt hieän. (Quaû bí to baèng caùi nhaø; caùi noài to baèng caùi ñình). Hoûi: Tính noùi khoaùc theå hieän ôû chi tieát - Trình bày. naøo ? Trong giao tieáp, khoâng neân noùi nhöõng ñieàu maø mình khoâng Hoûi: Nhö vaäy trong giao tieáp coù ñieàu tin ñoù laø söï thaät. gì caàn traùnh ? - Trình baøy. GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 14 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc * GV hoûi theâm: + Neáu khoâng bieát chaéc moät tuaàn nöõa lôùp seõ toå chöùc caém traïi thì em coù thoâng baùo ñieàu ñoù cho caùc baïn bieát khoâng ? Vì sao ? + Neáu khoâng bieát chaéc vì sao baïn mình nghæ hoïc thì em coù traû lôøi vôùi thaày coâ laø baïn nghæ vì beänh khoâng ? (Khoâng neân baùo vì chöa coù thoâng tin chính xaùc). - Trình baøy. (Khoâng. Vì chöa bieát lí do chính xaùc). - Neâu suy nghó. (Hình nhö, em nghó laø, chaéc coù le õ…) + Giaû söû trong 2 tình huoáng treân maø em traû lôøi hoaëc thoâng baùo vôùi baïn thì trong caâu noùi em neân söû duïng theâm - Trình bày. Khoâng neân noùi nhöõng ñieàu nhöõng töø naøo ? Vì sao ? chöa coù cô sôû chaéc chaén. Hoûi: Vaäy trong giao tieáp ta caàn traùnh - Ghi nhaän kieán thöùc. ñieàu gì nöõa ? * GV choát: Trong giao tieáp ñöøng noùi nhöõng ñieàu maø mình khoâng tin laø ñuùng söï thaät. Ñöøng noùi nhöõng ñieàu maø mình khoâng coù baèng chöùng xaùc thöïc. Töùc laø ta khoâng neân noùi nhöõng ñieàu maø mình chöa coù cô sôû ñeå xaùc ñònh laø ñuùng. Neáu caàn noùi ñeàu ñoù thì phaûi baùo cho ngöôøi nghe bieát raèng tính xaùc thöïc cuûa ñieàu ñoù chöa ñöôïc kieåm chöùng baèng caùc töø: hình nhö, coù leõ laø… Khi giao tieáp ñöøng noùi nhöõng ñieàu maø mình khoâng tin laø ñuùng hay khoâng coù baèng chöùng xaùc thöïc. - HS leân baûng ñieàn vaøo khung. * GV choát laïi baøi hoïc baèng sô ñoà : phöông chaâm hoäi thoaïi phöông chaâm veà löôïng phöông chaâm veà chaát  Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn luyeän taäp. (5 phuùt) a. Phöông phaùp: Vaán ñaùp, gôïi tìm, thöïc haønh theo maãu, thaûo luaän. b. Caùc böôùc hoaït ñoäng: HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A GV * Hướng dẫn luyện tập. HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A HS NOÄ I DUNG III. LUYEÄN TAÄP : - Goïi HS ñoïc yeâu caàu BT1. - Ñoïc, xaùc ñònh yeâu caàu BT1. * BT 1 : Phaân tích loãi sai trong caâu. - GV yeâu caàu HS phaân tích choã - Moãi HS phaân tích choã sai ôû a. Thöøa cuïm töø “nuoâi ôû nhaø” bôûi vì sai ôû töøng caâu. töø “gia suùc” ñaõ haøm chöùa nghóa thuù töøng caâu. nuoâi ôû nhaø. - GV nhaän xeùt vaø keát luaän. b. Taát caû caùc loaøi chim ñeàu coù hai - HS söûa vaøo vôû. caùnh. Vì theá “coù hai caùnh” laø moät cuïm GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 15 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc - Goïi HS ñoïc vaø laøm BT2. - GV nhaän xeùt – keát luaän. - Ñoïc vaø laøm caù nhaân. - HS söûa baøi vaøo vôû. - Goïi HS ñoïc vaø laøm BT3. - GV nhaän xeùt – keát luaän. - Ñoïc vaø laøm caù nhaân. - HS söûa baøi vaøo vôû. - Goïi HS ñoïc BT4. - GV hướng dẫn HS về nhà làm. - Ghi nhận để thực hiện. - Goïi HS ñoïc vaø laøm BT5. - GV nhaän xeùt – keát luaän. - Ñoïc vaø laøm caù nhaân. - HS söûa baøi vaøo vôû. töø thöøa. * BT 2 : Ñieàn töø thích hôïp vaøo choã troáng. a. Noùi coù saùch, maùch coù chöùng. b. Noùi doái. c. Noùi moø. d. Noùi nhaêng, noùi cuoäi. e. Noùi traïng. => Caùc töø ngöõ naøy ñeàu chæ nhöõng caùch noùi tuaân thuû hoaëc vi phaïm phöông chaâm hoäi thoaïi veà chaát. * BT 3 : Xác định phương châm hội thoại không được tuân thủ. Vôùi caâu hoûi : “Roài coù nuoâi ñöôïc khoâng ?” -> khoâng tuaân thuû phöông chaâm veà löôïng vì hoûi moät ñieàu raát thöøa. * BT 4 : Giải thích những cách diễn đạt. (Về nhà làm) * BT 5 : Giaûi thích caùc thaønh ngöõ. - aên ñôm noùi ñaët: vu khoáng ñaët ñieàu, bòa chuyeän cho ngöôøi khaùc. - aên oác noùi moø : noùi vu vô, khoâng coù baèng chöùng. - aên khoâng noùi coù : vu khoáng, bòa ñaët. - caõi chaøy caõi coái : coá tranh caõi nhöng khoâng coù lyù leõ. - khua moâi muùa meùp : noùi ba hoa, khoaùc laùc, phoâ tröông. - noùi dôi noùi chuoät : noùi laêng nhaêng linh tinh, khoâng xaùc thöïc. - höùa höôu höùa vöôïn : höùa ñeå ñöôïc loøng roài khoâng thöïc hieän. => Taát caû nhöõng thaønh ngöõ treân ñeàu chæ nhöõng caùch noùi, noäi dung noùi khoâng tuaân thuû phöông chaâm veà chaát.  caùc thaønh ngöõ naøy chæ nhöõng ñieàu toái kî trong giao tieáp, chuùng ta caàn neân traùnh. IV. CUÛNG COÁ – DAËN DOØ: 1. Cuûng coá: (3 phuùt) - Neâu laïi noäi dung cuûa phöông chaâm veà löôïng vaø phöông chaâm veà chaát. - Vì sao trong giao tieáp caàn tuaân thuû nhöõng phöông chaâm naøy ? 2. Daën doø: (4 phuùt) * Baøi vöøa hoïc: Veà nhaø hoïc baøi vaø xem laïi caùc baøi taäp ñaõ thöïc hieän treân lôùp. GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 16 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc * Chuaån bò tieát sau : “Söû duïng moät soá bieän phaùp ngheä thuaät trong vaên baûn thuyeát minh”. - Xem lại kiến thức về văn thuyết minh đã học ở lớp 8: khái niệm, vai trò của văn thuyết minh trong đời sống, các phương pháp thuyết minh và trả lời câu hỏi mục 1 SGK trang 12. - Đọc kĩ văn bản “Haï Long – Ñaù vaø nöôùc” sgk trang 12-13 và tự trả lời các câu hỏi ở mục 2. - Đọc văn bản “ Ngoïc Hoaøng xöû toäi Ruoài xanh” chỉ ra các phương pháp thuyết minh được sử dụng ở văn bản. PHAÀ N BOÅ SUNG VAØ RUÙT KINH NGHIEÄ M .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .. Ngaøy soaïn : 01/08/2014 Tieát : 04 Tuaàn : 01 Taäp laøm vaên SÖÛ DUÏ N G MOÄ T SOÁ BIEÄ N PHAÙ P NGHEÄ THUAÄ T TRONG VAÊ N BAÛ N THUYEÁ T MINH I. MUÏC TIEÂU: 1. Kieán thöùc: - Hiểu văn bản thuyết minh và các phương pháp thuyết minh thường dùng. - Bieát vai trò của các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. 2. Kyõ naêng: - Nhận ra các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản thuyết minh. - Vận dụng các biện pháp nghệ thuật khi viết văn thuyết minh. 3. Thaùi ñoä: HS cã ý thøc sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh. II. CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH: 1. Chuaån bò cuûa giaùo vieân: Chuaån kieán thöùc, moät soá tranh aûnh veà Vònh Haï Long, moät soá ñoaïn vaên maãu. 2. Chuaån bò cuûa hoïc sinh: Xem laïi kieán thöùc veà vaên baûn thuyeát minh, ñoïc vaø soaïn baøi theo caâu hoûi SGK. III. TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG HOÏC TAÄP: 1. OÅn ñònh lôùp: (1 phuùt) 2. Kieåm tra baøi cuõ: (3 phuùt) GV kieåm tra vôû baøi soaïn cuûa HS. 3. Tieán trình baøi hoïc: * Giôùi thieäu baøi: (1 phuùt) Văn bản thuyết minh đã được học tập,vận dụng trong chương trình Ngữ văn lớp 8. Lên lớp 9, các em tiếp tục học làm kiểu văn bản này với một số yêu cầu cao hơn như sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh.  Hôm nay học bài này các em sẽ rõ.  Hoaït ñoäng 1: Hình thaønh kieán thöùc môùi. (20 phuùt) a. Phöông phaùp: Thaûo luaän nhoùm, gôïi tìm, vaán ñaùp, ñaøm thoaïi, quy nạp, dieãn giaûng. b. Caùc böôùc hoaït ñoäng: HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A THAÀ Y * Böôùc 1: OÂn luyeän vaø nhaän xeùt VB thuyeát minh. GV : Dieäp Xuaân Huy HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A TROØ NOÄ I DUNG I. TÌM HIEÅU MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP NGHEÄ THUAÄT TRONG VAÊN BAÛN THUYEÁT MINH: Trang 17 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc 1. OÂn taäp vaên baûn thuyeát Hoûi: Vaên baûn thuyeát minh laø kieåu vaên - VB thuyeát minh laø kieåu VB minh: baûn nhö theá naøo ? thoâng duïng trong moïi lónh vöïc ñôøi soáng nhaèm cung caáp tri thöùc veà ñaëc ñieåm, tính chaát, nguyeân nhaân, … cuûa caùc söï vaät hieän töôïng vaø söï vaät trong töï nhieân, xaõ hoäi baèng phöông thöùc trình baøy, giôùi thieäu, giaûi thích. - Muïc ñích cuûa vaên baûn thuyeát Hoûi: Vaên baûn thuyeát minh ñöôïc vieát ra minh laø cung caáp tri thöùc khaùch nhaèm muïc ñích gì ? quan veà nhöõng söï vaät, hieän töôïng, vaán ñeà … ñöôïc choïn laøm ñoái töôïng ñeå thuyeát minh. Hoûi: Neâu caùc phöông phaùp thöôøng - Phöông phaùp thuyeát minh ñöôïc söû duïng trong vaên baûn thuyeát thöôøng duøng: neâu ñònh nghóa, giaûi thích, so saùnh, lieät keâ, neâu minh ? soá lieäu, neâu ví duï, phaân loaïi. - GV choát laïi caùc yù HS vöøa trình baøy. - Cuûng coá laïi kieán thöùc. 2. Moät soá bieän phaùp ngheä thuaät trong vaên baûn thuyeát minh: Böôùc 2 : Ñoïc vaø nhaän xeùt VB thuyeát minh coù söû duïng moät soá bieän phaùp ngheä thuaät. - Cho 2 HS ñoïc VB "Haï Long - Ñaù vaø nöôùc". - 2 HS ñoïc. => Lôùp theo doõi. Vaên baûn “Haï Long - Ñaù vaø Nöôùc” Hoûi: Vaên baûn thuyeát minh veà ñoái - Haï Long. töôïng naøo ? Hoûi: Baøi vaên thuyeát minh ñaëc ñieåm naøo cuûa ñoái töôïng ñoù ? - Trình bày. Söï kì laï vaø haáp daãn cuûa ñaù vaø nöôùc taïo neân veû ñeïp cuûa Haï Long. - Ñaù vaø Nöôùc taïo neân veû ñeïp cuûa Haï Long. - Suy nghĩ. Hoûi: Ñaëc ñieåm ñoù coù deã daøng thuyeát Khoâng. Vì ñaëc ñieåm ñoù tröøu minh baèng caùch nhö lieät keâ, neâu soá töôïng, khoâng cuï theå. lieäu, hay ño ñeám khoâng ? Vì sao ? Hoûi: Vaäy vaên baûn ñaõ vaän duïng phöông phaùp thuyeát minh naøo laø chuû yeáu ? - Liªn tëng, tëng tîng. - Suy nghĩ. Hoûi: Giaû söû taùc giaû chæ duøng phöông Chöa. Vì nhö vaäy VB khoâng phaùp lieät keâ nhö : Haï Long coù nhieàu sinh ñoäng, khoâng haáp daãn. nöôùc, nhieàu ñaûo, nhieàu hang ñoäng laï luøng thì ñaõ neâu ñöôïc söï kì laï cuûa Haï GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 18 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc Long chöa ? Vì sao ? - Theo doõi - GV: Taùc giaû söû duïng bieän phaùp töôûng töôïng vaø lieân töôûng: töôûng töôïng nhöõng cuoäc daïo chôi, ñuùng hôn laø caùc khaû naêng daïo chôi (toaøn baøi duøng 8 chöõ “coù theå), khôi gôïi caûm giaùc cuûa du khaùch. - GV höôùng daãn HS phaân tích bieän phaùp lieân töôûng, töôûng töôïng ñeå giôùi thieäu söï kì laø cuûa Haï Long: + Nöôùc taïo neân söï di chuyeån vaø khaû naêng di chuyeån theo moïi caùch taïo neân söï thuù vò cuûa caûnh saéc. + Tuøy theo goác ñoä vaø toác ñoä di chuyeån cuûa du khaùch, tuøy theo höôùng aùnh saùng roïi vaøo caùc ñaûo ñaù maø thieân nhieân taïo neân theá giôùi soáng ñoäng, bieán hoùa ñeán laï luøng… - Noù gioáng nhö moät theá giôùi soáng, coù hoàn. Hoûi: Taùc giaû hieåu söï “kì laï” naøy laø gì ? - Caâu :"Chính Nöôùc laøm cho Ñaù . . . coù taâm hoàn". Hoûi: Haõy gaïch döôùi caâu vaên neâu yù khaùi quaùt söï kì laï cuûa Haï Long ? - Mieâu taû. + Con thuyeàn cuûa ta moûng nhö Hoûi: Ngoµi ph¬ng ph¸p liÖt kª cßn sö laù tre töï noù baäp beành leân xuoáng dông ph¬ng ph¸p nµo ? H·y t×m yÕu tè theo con trieàu… cuõng coù theå miªu t¶ trong v¨n b¶n thuyÕt minh ? thong thaû khua kheõ maùi cheøo maø löôùt ñi, tröôïc nheï vaø eâm treân soùng… + … bay treân caùc ngoïn soùng, löôïn vun vuùt giöõa caùc ñaûo treân ca noâ cao toác; coù theå thaû söùc phoùng nhanh haøng giôø, haøng buoåi, haøng ngaøy… + AÙnh saùng haét leân töø maët nöôùc lung linh chaûy khieán nhöõng con ngöôøi ta treân maët vònh caøng lung linh…, xao ñoäng nhö ñang ñi laïi, ñang tuï laïi cuøng nhau… - Phân tích. NghÖ thuËt nh©n ho¸ biÕn chuyÓn tõ nh÷ng vËt v« tri v« Hoûi: T¹i sao ®¸ níc vµ sù vËt chØ lµ v« gi¸c thµnh vËt sèng ®éng cã hån. tri v« gi¸c mµ tác giả l¹i viÕt hoa ? (Sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ?) - Trình bày. V¨n b¶n sinh ®éng hÊp dÉn Hoûi: Sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã vÎ ®Ñp hÊp dÉn k× l¹ thÕ giíi sèng cã hån. nh»m môc ®Ých g× ? GV : Dieäp Xuaân Huy Trang 19 Giaùo aùn ngöõ vaên 9 Tröôøng trung hoïc cô sôû Ñaïi Phuùc - Ñöôïc Hoûi: Qua phaân tích vaên baûn, em thaáy taùc giaû ñaõ trình baøy ñöôïc söï kì laï cuûa - Trình bày (như nội dung ghi). Haï Long chöa ? - Vaên baûn cung caáp cho ta kieán thöùc khaùch quan veà ñoái töôïng. Hoûi: Trình baøy ñöôïc nhö theá laø nhôø bieän phaùp gì ? - Vaên baûn söû duïng caùc bieän phaùp ngheä thuaät: töôûng töôïng, lieân töôûng, nhaân hoùa, mieâu taû, so saùnh. * Ghi nhôù: - Caùc bieän phaùp ngheä thuaät ñöôïc söû duïng trong vaên baûn thuyeát minh goàm coù keå chuyeän, töï thuaät, ñoái thoaïi theo loái aån duï, nhaân hoaù hoaëc caùc hình thöùc veø, dieãn ca. - Taùc duïng: caùc bieän phaùp ngheä thuaät goùp phaàn laøm noåi baät nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ñoái töôïng ñöôïc thuyeát minh moät caùch sinh ñoäng nhaèm gaây höùng thuù cho ngöôøi ñoïc. - Chuù yù: Khi söû duïng caùc bieän phaùp ngheä thuaät taïo laäp vaên baûn thuyeát minh, caàn phaûi: + Baûo ñaûm tính chaát cuûa vaên baûn. + Thöïc hieän ñöôïc muïc ñích thuyeát minh. + Theå hieän caùc phöông phaùp thuyeát minh. - Ghi nhaän kieán thöùc. - GV choát: Ñeå taêng tính haáp daãn, sinh ñoäng cho vaên baûn thuyeát minh ngöôøi ta söû duïng moät soá bieän phaùp ngheä thuaät nhö keå chuyeän, cho ñoái töôïng töï thuyeát minh veà mình, hoaëc ñoái thoaïi theo loái aån duï, nhaân hoùa hay duøng hình thöùc veø, dieãn ca… - Tuy nhieân, caùc bieän phaùp ngheä thuaät naøy caàn söû duïng cho phuø hôïp (C¸c biÖn ph¸p nµy chØ cã t¸c dông phô lµm cho v¨n b¶n thªm hÊp dÉn dÔ nhí) môùi laøm noåi baät ñöôïc ñoái töôïng vaø taêng tính haáp daãn, sinh ñoäng cuûa vaên baûn.  Hoaït ñoäng 2: Luyeän taäp. (14 phuùt) a. Phöông phaùp: Thaûo luaän nhoùm, vaán ñaùp, phân tích, dieãn giaûng. b. Caùc böôùc hoaït ñoäng: HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A GV HOAÏ T ÑOÄ N G CUÛ A HS * Hướng dẫn luyện tập. NOÄ I DUNG III. LUYEÄN TAÄP: * BT1: Vaên baûn "Ngoïc Hoaøng xöû toäi Ruoài xanh" a. Ñaây laø vaên baûn thuyeát minh vì ñaõ cung caáp 1 HS ñoï c caù c yeâ u caà u - GV giao nhieäm vuï töøng nhöõng tri thöùc khaùch quan veà loaøi ruoài. caà n thöï c hieä n . nhoùm : - Tính chaát thuyeát minh theå hieän ôû choã giôùi - HS laøm vieäc theo nhoùm thieäu loaøi ruoài raát coù heä thoáng: nhöõng tính + Nhoùm 1,2 caâu a trong 4 phuùt. + Nhoùm 3 caâu b chaát chung veà hoï, gioáng, loaøi, veà caùc taäp tính - Goïi HS ñoïc vaên baûn" Ngoïc Hoaøng xöû toäi Ruoài xanh" GV : Dieäp Xuaân Huy - HS ñoïc vaên baûn. Trang 20