Tài liệu Giáo án ngữ văn lớp 10 nâng cao (trọn bộ)

Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My Ngaøy 04/ 9/ 2007 Tieát 1+2: Ñoïc vaên TOÅNG QUAN CAÙC NEÀN VAÊN HOÏC VIEÄT NAM QUA CAÙC THÔØI KÌ LÒCH SÖÛ A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: - Thoâng qua caùi nhìn sô löôïc veà neàn vaên hoïc Vieät Nam qua caùc thôøi kì lòch söû, giuùp cho hoïc sinh naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc caàn thieát cho vieäc tìm hieåu söï ñònh hình vaø phaùt trieån cuûa neàn vaên hoïc daân gian vaø vieát Vieät Nam. - Naém ñöôïc khaùi nieäm cuõng nhö thaønh töïu cuûa hai boä phaän vaên hoïc daân gian vaø vaên hoïc vieát. - Yeâu caàu hoïc sinh naém vöõng baøi hoïc ñeå phuïc vuï toát cho nhöõng baøi hoïc sau. B. PHÖÔNG TIEÄN THÖÏC HIEÄN: - SGK, SGV, taøi lieäu tham khaûo. C. CAÙCH THÖÙC TIEÁN HAØNH: Toå chöùc giôø daïy hoïc theo caùch keát hôïp caùc phöông phaùp gôïi tìm keát hôïp vôùi caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi. D. TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY: - OÅn ñònh toå chöùc lôùp. - Giôùi thieäu baøi môùi: Vieät Nam vôùi haøng ngaøn naêm vaên hieán laø moät nöôùc coù söï phaùt trieån maïnh vaø thu ñöôïc nhieàu thaønh töïu ôû moïi maët, ñaëc bieät ôû lónh vöïc vaên hoaù, maø noøng coát laø vaên hoïc giöõ moät vai troø quan troïng song haønh vôùi lòch söû phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Quaù trình phaùt trieån ñoù ñaõ gaët haùi ñöôïc nhöõng tinh hoa gì, hoâm nay toâi seõ giôùi thieäu cho caùc em roõ hôn. BAØI GIAÛNG: 1 HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ YEÂU CAÀU CAÀN ÑAÏT HS -Giaù HSoñoï môûnñaà A. Tìm hieåu chung aùnc phaà Ngöõn vaê 10u –Sgk Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My - Em cho bieát noäi dung phaàn - Neàn vaên hoïc daân toäc coù söùc soáng beàn bæ vaø maõnh lieät. vöøa ñoïc? - Neàn vaên hoïc hình thaønh sôùm, traûi qua nhieàu thöû thaùch cuûa lòch söû choáng ngoaïi xaâm. - Vaên hoïc phaùt trieån khoâng ngöøng. - Neàn vaên hoïc ña daân toäcphong phuù, saùng taùc cuûa daân toäc - HS ñoïc phaàn I sgk Kinh tieâu bieåu hôn caû. - Neàn vaên hoïc Vieät Nam bao I. Caùc boä phaän, thaønh phaàn cuûa neàn vaên hoïc Vieät Nam goàm nhöõng boä phaän naøo? Haõy 1.Vaên hoïc daân gian: trình baøy nhöõng neùt lôùn cuûa - Khaùi nieäm: VHDG thuoäc toång theå vaên hoaù daân gian ra VHDG? ñôøi töø thôøi kì sô khai vaø phaùt trieån maïnh meõ ôû thôøi kì caän hieän ñaïi bao goàm nhieàu theå loaïi nhö: thaàn thoaïi, truyeàn thuyeát, coå tích, ca dao, daân ca… thöôøng do ngöôøi bình daân saùng taùc taäp theå vaø truyeàn laïi theo loái truyeàn mieäng. ÔÛ VN, neàn vaên hoïc naøy coù vò trí vaø vai troø quan troïng trong vieäc giöõ gìn vaø phaùt trieån ngoân ngöõ daân toäc vaø chính noù ñaõ coù söï taùc ñoäng to lôùn tôùi söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa vaên hoïc vieát. - Haõy trình baøy khaùi quaùt - Ñaëc tröng: Tính truyeàn mieäng, taäp theå vaø thöïc haønh. nhöõng noäi dung sgk ñeà caäp? 2. Vaên hoïc vieát: - Chuû yeáu do ñoäi nguõ tri thöùc saùng taïo trong khoaûng theá kæ X (ghi baèng chöõ Haùn, sau naøy laø chöõ Noâm), ñoùng vai troø chuû ñaïo vaø theå hieän ñöôïc nhöõng neùt chính cuûa dieän maïo neàn vaên hoïc daân toäc. - Coù hai thaønh phaàn vaên hoïc vieát cuøng toàn taïi vaø phaùt trieån song song vôùi nhau laø: + Vaên hoïc chöõ Haùn ra ñôøi ngay töø khi coù chöõ vieát (coù vaên hoïc vieát). Maëc duø ñöôïc vieát baèng chöõ Haùn nhöng noù laø vaên hoïc cuûa ngöôøi Vieät, vaãn ñaäm ñaø tính daân toäc (tuy vaãn chòu aûnh höôûng cuûa vaên hoïc Trung Hoa) + Vaên hoïc chöõ Noâm ra ñôøi muoän hôn khi yù thöùc daân toäc vaø tinh thaàn nhaân daân ñaõ phaùt trieån cao hôn ôû taàng lôùp tri thöùc. Noù tröôûng thaønh nhanh choùng vaø gaët haùi ñöôïc nhieàu thaønh coâng lôùn. + Ñeán ñaàu theá kæ XX, neàn vaên hoïc VN chuyeån daàn sang saùng taùc baèng Tieáng Vieät vaø ghi laïi baèng chöõ caùi La tinh (thöôøng goïi laø chöõ Quoác ngöõ). - HS coù theå laáy ví duï chöùng + Heä thoáng theå loaïi: Töø TK X - TK XIX veà vaên hoïc minh. chöõ Haùn coù vaên xuoâi (truyeän, kí, tieåu thuyeát chöông hoài), - Lòch söû vaên hoïc Vieät Nam thô (coå phong, Ñöôøng luaät), vaên bieàn ngaãu (phuù, caùo, vaên phaùt trieån qua ba thôøi kì, haõy teá). Veà vaên hoïc chöõ Noâm coù thô (thô Noâm Ñöôøng luaät, chöùng minh baèng caùc taùc phaåm truyeän thô, ngaâ2m khuùc, haùt noùi), vaên bieàn ngaãu. ñaõ hoïc cho moãi thôøi kì aáy? 3. Hai boä phaän VHDG vaø VH vieát luoân coù söï taùc ñoäng qua laïi. Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My E. DAËN DOØ – CUÛNG COÁ - Naém vöõng baøi hoïc cuõng nhö caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa vaên hoïc Vieät Nam. - Tieát sau: Vaên baûn. ********************************************************************* Ngaøy 8/ 9/ 2007 Tieát 3: Laøm vaên VAÊN BAÛN A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: - Naém ñöôïc khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn. - Naâng cao naêng löïc phaân tích vaø taïo laäp vaên baûn. B. PHÖÔNG TIEÄN THÖÏC HIEÄN: - SGK, SGV taøi lieäu tham khaûo. C. CAÙCH THÖÙC TIEÁN HAØNH: Toå chöùc giôø daïy hoïc theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi. D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: - OÅn ñònh toå chöùc lôùp. - Kieåm tra baøi cuõ: Khi tham gia vaøo hoaït ñoäng giao tieáp caàn phaûi chuù yù ñeán nhöõng yeáu toá naøo? - Giôùi thieäu baøi môùi: Ñoïc moät baøi thô, coù ngöôøi cho ñoù laø taùc phaåm, coù ngöôøi cho ñoù laø vaên baûn. Cuoäc troø chuyeän giöõa hai ngöôøi hoaëc moät ngöôøi ñoïc baùo caùo tröôùc taäp theå cuõng ñöôïc goïi laø vaên baûn… Vaäy, vaên baûn laø gì vaø noù coù ñaëc ñieåm gì, chuùng ta seõ ñoïc- hieåu qua tieát hoïc naøy. BAØI GIAÛNG: HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HS - HS ñoïc sgk - Theá naøo laø vaên baûn? - Muoán taïo ra vaên baûn ngöôøi vieát phaûi laøm gì? - GV cho HS theâm moät soá ví duï veà vaên baûn trong ñôøi soáng: vaên baûn treân bia ñaù, hoaønh phi, caâu ñoái, baøi thô, taäp thô… YEÂU CAÀU CAÀN ÑAÏT I. Khaùi quaùt veà vaên baûn - Trong giao tieáp baèng ngoân ngöõ, noùi phaûi thaønh lôøi, vieát phaûi thaønh baøi, lôøi noùi vaø baøi vieát ñoù laø vaên baûn. + Vaên baûn vöøa laø phöông tieän, vöøa laø saûn phaåm. + Do nhieàu caâu caáu taïo thaønh. + Ñoä daøi ngaén khaùc nhau. - Muoán taïo vaên baûn caàn xaùc ñònh: + Muïc ñích taïo vaên baûn. + Ñoái töôïng tieáp nhaän vaên baûn. + Noäi dung thoâng tin. + Noùi vaø vieát nhö theá naøo. II. Ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn 3 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My - HS ñoïc sgk - Vaên baûn coù ñaëc ñieåm gì? 1. Vaên baûn coù tính thoáng nhaát veà ñeà taøi, tö töôûng, tình caûm vaø muïc ñích - Vaên baûn naøo cuõng noùi vaø vieát veà moät ñeà taøi cuï theå. Caùc töø ngöõ, caâu vaên, ñoaïn vaên phaûi baùm saùt ñeà taøi vaên baûn töø ñaàu ñeán cuoái, lieân keát chaët cheõ vôùi nhau ñeå laøm roõ noäi dung, tình caûm, muïc ñích cuûa ngöôøi thöïc hieän vaên baûn. - Tö töôûng, tình caûm trong vaên baûn ñaõ qui ñònh caùch choïn löïa töø ngöõ, ñaët caâu laøm cho vaên baûn coù tính thoáng nhaát. - Vaên baûn naøo cuõng coù tính muïc ñích, taùc ñoäng vaøo ngöôøi nghe, ngöôøi ñoïc ñeå ñaït ñöôïc yeâu caàu ñaõ xaùc ñònh tröôùc. 2. Vaên baûn coù tính hoaøn chænh veà hình thöùc - Vaên baûn coù boá cuïc roõ raøng: môû baøi, thaân baøi, keát baøi. - Ñaëc ñieåm hoaøn chænh veà hình - Caùc caâu ñöôïc saép xeáp theo trình töï hôïp lí. - Caùc ñoaïn vaên ñöôïc noái tieáp vaø hoâ öùng vôùi nhau, coù thöùc ñöôïc bieåu hieän nhö theá phöông tieän lieân keát phuø hôïp. naøo? - Ñoøi hoûi duøng töø chính xaùc, saép xeáp caùc töø ngöõ coù nhòp ñieäu… 3. Vaên baûn coù taùc giaû - Laù ñôn, lôøi noùi phaûi cuûa moät ngöôøi cuï theå, baûn baùo caùo - Haõy trình baøy ñaëc ñieåm naøy? cuõng phaûi coù chöùc danh…. - Taùc phaåm vaên chöông phaûi coù teân taùc giaû, mang ñaäm daáu aán cuûa taùc giaû.  Luyeän taäp 1. Ñaët vaán ñeà 2. Giaûi quyeát vaán ñeà Toùm taét vaên baûn Toång quan 3. Keát thuùc vaán ñeà neàn vaên hoïc Vieät Nam qua caùc thôøi kì lòch söû baèng daøn yù. - GV höôùng daãn vaø nhaän xeùt E. DAËN DOØ- CUÛNG COÁ - Naém vöõng caùch hieåu veà vaên baûn, caùc ñaëc ñieåm, söï phaân loaïi. - Tieáât sau: Ñoïc vaên Chieán thaéng Mtao Mxaây (Trích Ñaêm Saên – Söû thi Taây Nguyeân) ********************************************************************* Ngaøy 10/ 9/ 2007 Tieát 4: Ñoïc vaên PHAÂN LOAÏI VAÊN BAÛN THEO PHÖÔNG THÖÙC BIEÅU ÑAÏT 4 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: - Hieåu ñöôïc ñaëc ñieåm cô baûn cuûa caùc kieåu vaên baûn vaø phöông thöùc bieåu ñaït ñaõ hoïc ôû THCS ñeå nhaän dieän, phaân tích vaø taïo laäp caùc kieåu vaên baûn naøy. - Thaáy ñöôïc söï keát hôïp ñan xen laãn nhau giöõa chuùng trong moät vaên baûn. - Bieát vaän duïng nhöõng kieán thöùc veà caùc kieåu vaên baûn vaø phöông thöùc bieåu ñaït vaøo vieäc ñoïc vaên vaø laøm vaên. B. PHÖÔNG TIEÄN THÖÏC HIEÄN: - SGK, SGV taøi lieäu tham khaûo. C. CAÙCH THÖÙC TIEÁN HAØNH: Toå chöùc giôø daïy hoïc theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi. D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: - OÅn ñònh toå chöùc lôùp. - Kieåm tra baøi cuõ: ÔÛ THCS, caùc em daõ hoïc caùc kieåu vaên baûn vaø phöông thöùc bieå ñaït naøo? Cho ví duï cuï theå vaøi kieåu vaên baûn vaø phöông thöùc bieåu ñaït chính trong vaên baûn ñoù - Giôùi thieäu baøi môùi: Ñeå phaân loaïi vaên baûn, coù nhieàu tieâu chí ñeå phaân loaïi, chuùng ta seõ laàn löôït tìm hieåu caùc caùch phaân loaïi aáy trong chöông trình lôùp 10. Hoâm nay, chuùng ta tìm hieåu caùch phaân loaïi vaên baûn theo phöông thöùc bieåu ñaït. BAØI GIAÛNG HOAÏT ÑOÂÏNG CUÛA GV VAØ HS Baøi 1 – Sgk 17, 18 - Caâu a – Sgk 17 - Caâu b – Sgk 18 YEÂU CAÀU CAÀN ÑAÏT I. Ñoïc - hieåu 1. Oân laïi noäi dung Taäp laøm vaên ôû THCS - Mieâu taû, töï söï, bieåu caûm, ñieàu haønh, thuyeát minh, laäp luaän. Kieåu Ñaëc ñieåm phuông thöùc bieåu ñaït vaên baûn Mieâu taû - Duøng caùc chi tieát, hình aûnh giuùp ngöôøi ñoïc hình dung ra ñöôïc ñaëc ñieåm noåi baät cuûa moät söï vieäc, söï vaät, con ngöôøi, phong caûnh…, laøm cho nhöõng ñoái töôïng ñöôïc noùi ñeán nhö hieän ra tröôùc maét ngöôøi ñoïc. Töï söï - Trình baøy moät chuoãi söï vieäc lieân quan ñeán nhau, söï vieäc naøy daãn ñeán söï vieäc kia, cuoái cuøng coù moät keát thuùc nhaèm giaûi thích söï vieäc, 5 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao Baøi 2 – Sgk 18 - HS ñoïc ñoaïn 1 & 2, laàn löôït traû lôøi caâu hoûi. Baøi taäp 3 – Sgk 19 - HS ñoïc vaø traû lôøi GV: Nguyeãn Thò Quyønh My tìm hieåu con ngöôøi, neâu vaán ñeà vaø baøy toû thaùi ñoä khen cheâ. Bieåu - Tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp baøy toû tö töôûng, tình caûm caûm, caûm xuùc, thaùi ñoä vaø söï ñaùnh giaù cuûa ngöôøi vieát ñoái vôùi ñoái öôïng ñöôïc noùi tôùi. Ñieàu - Trình baøy vaên baûn theo moät soá muïc nhaát ñònh haønh nhaèm truyeàn ñaït laïi nhöõng noäi dung vaø yeâu caàu cuûa caåp treân hoaëc baøy toû nhöõng yù kieán, nguyeän voïng cuûa caù nhaân hay taäp theå tôùi caùc cô quan vaø ngöôøi coù quyeàn haïn ñeå giaûi quyeát. - Trình baøy, giôùi thieäu, giaûi thích… nhaèm laøm roù Thuyeát ñaëc ñieåm cô baûn cuûa moät soá ñoái töôïng, cung minh caáp tri thöùc veà caùc hieän töôïng vaø söï vaät trong töï nhieân vaø xaõ hoäi. - Duøng lí leõ vaø daãn chöùng ñeå laøm saùng toû luaän Laäp luaän ñieåm nhaèm thuyeát phuïc ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe veà moät tö töôûng, quan ñieåm. 2. - Ñoaïn 1: keát hôïp mieâu taû vaø töï söï. Töï söï laø chính nhöng neáu thieáu ñoaïn mieâu taû khuoân maët khaéc khoå cuûa laõo Haïc thì ñoaïn seõ thieáu sinh khí. - Ñoaïn 2: keát hôïp nhieàu phöông thöùc bieåu ñaït (thuyeát minh, giôùi thieäu, bieåu caûm). Thuyeát minh laø chuû yeáu, giôùi thieäu ñaëc saûn hoa traùi Nam boä. 3. Vaên baûn 1: vieát theo phöông thöùc thuyeát minh: giôùi thieäu caùch thöùc laøm baùnh troâi nöôùc, nguyeân vaät lieäu, hình daùng. - Vaên baûn 2: phöông thöùc bieåu caûm vaø mieâu taû, bieåu caûm laø chuû yeáu. * So saùnh: - Gioáng nhau: + Cuøng mieâu taû moät ñoái töôïng: baùnh troâi. + Mieâu taû thöïc ñoái töôïng. * Khaùc nhau: - Baùnh troâi 1: nghóa ñen (nghóa goác) - Baùnh troâi: caùi côù ñeå giaõi baøy phaåm chaát cuûa ngöôøi phuï nöõ (traéng trong, thôm thaûo, taám loøng son khoâng phai nhaït duø trong hoaøn caûnh thöû thaùch) E. DAËN DOØ- CUÛNG COÁ - Thöïc haønh laïi caùc baøi taäp. 6 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My - Tieát sau: Khaùi quaùt veà vaên hoïc daân gian Vieät Nam ********************************************************************** Ngaøy 10/ 9/ 2007 Tieát 5+6: KHAÙI QUAÙT VAÊN HOÏC DAÂN GIAN VIEÄT NAM A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: - Hoïc sinh naém ñöôïc caùc ñaëc tröng cô baûn vaø khaùi nieäm veà caùc theå loaïi cuûa VHDG. - Hieåu roõ vò trí, vai troø vaø nhöõng giaù trò to lôùn cuûa VHDG trong moái quan heä vôùi vaên hoïc vieát vaø ñôøi soáng vaên hoaù daân toäc. - Bieát vaän duïng nhöõng tri thöùc treân ñeå tìm hieåu vaø heä thoáng hoaù nhöõng taùc phaåm seõ hoïc veà boä phaän vaên hoïc naøy. B. PHÖÔNG TIEÄN THÖÏC HIEÄN: - SGK, SGV taøi lieäu tham khaûo. C. CAÙCH THÖÙC TIEÁN HAØNH: Toå chöùc giôø daïy hoïc theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi. D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: - OÅn ñònh toå chöùc lôùp. - Kieåm tra baøi cuõ: Neâu nhöõng ñaëc ñieåm truyeàn thoáng cuûa vaên hoïc Vieät Nam? Cho nhöõng daãn chöùng ñeå chöùng minh cho luaän ñieåm aáy? - Giôùi thieäu baøi môùi: Tuoåi thô cuûa moãi chuùng ta ñaõ töøng taém mình trong nhöõng laøn ñieäu daân ca, ca dao ngoït ngaøo; töøng mô maøng trong theá giôùi kì dieäu cuûa truyeän coå tích… Ñoù ñeàu laø nhöõng theå loaïi cuûa vaên hoïc daân gian. Ñeå hieåu roõ hôn, chuùng ta cuøng tìm hieåu vaên baûn: Khaùi quaùt veà vaên hoïc daân gian Vieät Nam. BAØI GIAÛNG: HOAÏT ÑOÏÂNG CUÛA GV VAØ HS - HS ñoïc sgk - Phaàn 1 sgk trình baøy noäi dung gì? YEÂU CAÀU CAÀN ÑAÏT I. VHDG trong tieán trình vaên hoïc daân toäc 1. VHDG laø vaên hoïc cuûa quaàn chuùng lao ñoäng - VHDG: laø nhöõng saùng taùc taäp theå, truyeàn mieäng, löu truyeàn trong nhaân daân. Taùc giaû laø ngöôøi lao ñoäng. - Noäi dung: VHDG gaén boù vôùi ñôøi soáng, tö töôûng, tình caûm cuûa quaàn chuùng lao ñoäng ñoâng ñaûo trong xaõ hoäi, laø hình thöùc ngheä thuaät taäp theå theå hieän yù thöùc coäng ñoàng cuûa caùc 7 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao - Taïi sao noùi VHDG laø vaên hoïc cuûa nhieàu daân toäc? - Neâu nhöõng giaù trò cô baûn cuûa VHDG? - HS ñoïc sgk vaø traû lôøi - HS ñoïc sgk phaàn 1 & 2 - VHDG coøn goïi laø vaên hoïc bình daân, vaên hoïc truyeàn mieäng, caùch goïi naøo neâu ñöôïc ñaëc tröng cô baûn nhaát cuûa boä phaän vaên hoïc naøy? - GV chöùng minh luaän ñieåm GV: Nguyeãn Thò Quyønh My taàng lôùp daân chuùng. 2. VHDG laø vaên hoïc cuûa nhieàu daân toäc - Caùc daân toäc (54) ñeàu coù neàn VHDG mang baûn saéc rieâng goùp vaøo kho taøng VHDG chung. + Ngöôøi Kinh: truyeàn thuyeát, daân ca, ca dao,… + Ngöôøi Möôøng, EÂ-ñeâ: söû thi… + Ngöôøi Thaùi, Taøy, H’Moâng: truyeän thô… 3. Moät soá giaù trò cô baûn cuûa VHDG Vieät Nam - VHDG laø cuoán “saùch giaùo khoa veà cuoäc soáng” + Cuoäc soáng, lí töôûng xaõ hoäi, ñaïo ñöùc. + Tri thöùc töï nhieân, xaõ hoäi. - Goùp phaàn hình thaønh nhaân caùch, baûo toàn vaø phaùt huy nhöõng truyeàn thoáng toát ñeïp. - VHDG chöùa ñöïng moät kho taøng ngoân töø, nhöõng hình thöùc ngheä thuaät, phöông phaùp xaây döïng nhaân vaät, coát truyeän. II. Moät soá ñaëc ñieåm cô baûn cuûa VHDG Vieät Nam 1. Tính truyeàn mieäng vaø tính taäp theå cuûa VHDG a. Truyeàn mieäng - Laø phöông thöùc saùng taùc vaø löu truyeàn cuûa vaên hoïc daân gian. - VHDG ra ñôøi khi chöa coù chöõ vieát. - Khi coù chöõ vieát, VHDG vaãn phaùt trieån do: + Ñaïi ña soá nhaân daân khoâng coõ ñieàu kieän hoïc haønh + Vaên hoïc vieát khoâng taùi hieän ñöôïc ñaày ñuû tö töôûng, tình caûm, thò hieáu, nguyeän voïng cuûa nhaân daân. + Vaên hoïc vieát khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu höôûng thuï vaên hoïc moät caùch tröïc tieáp. b. Taäp theå - Coù taùc phaåm VHDG laø coâng trình cuûa taäp theå. - Coù taùc phaåm VHDG laø saùng taùc caù nhaân  löu truyeàn khoù giöõu ñöôïc nguyeân veïn tieáp nhaän nhöõng yeáu toá môùi vaø thaønh sôû höõu cuûa taäp theå. * Do löu truyeàn coù tính taäp theå vaø truyeàn mieäng neân: - Veà phöông dieän hình thöùc: coù nhieàu dò baûn. - Veà phöông dieän noäi dung: quan taâm ñeán nhöõng gì laø chung nhaát cho caû coäng ñoàng, tieáng noùi chung (hieän töôïng moâtip laëp ñi laëp laïi…) 2. Veà ngoân ngöõ vaø ngheä thuaät cuûa VHDG a. Ngoân ngöõ cuûa VHDG giaûn dò vaø mang nhieàu ñaëc ñieåm cuûa ngoân ngöõ noùi. 8 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao naøy. - HS ñoïc - VHDG coù nhöõng theå loaïi chính naøo? (teân goïi, ñònh nghóa, ví duï) Quaû baàu meï, Thaàn truï trôøi… Ñaêm Saên, Khinh Duù, Ñeû ñaát ñeû nöôùc… Thaùnh Gioùng, Sôn Tinh- Thuyû Tinh,Mò Chaâu- Troïng Thuyû… Soï Döøa, Taám Caùm Thaày boùi xem voi, Eách ngoài ñaùy gieáng,… Thaèng Bôøm, Ba Giai- Tuù Xuaát… Truøng truïc maø ñöùng giöõa nhaø Ñeán khi ñuïng ñeán noù oaø khoùc leân Veø con dao LVT – KNNga, Truyeän Kieàu… Quan Aâm thò Kính, Löu Bình – GV: Nguyeãn Thò Quyønh My b. Caùch nhaän thöùc vaø phaûn aùnh hieän thöïc moät caùch kì aûo. III. Nhöõng theå loaïi chính cuûa VHDG Vieät Nam * Thaàn thoaïi: Mang tính hoang ñöôøng, nhaân vaät thöôøng laø caùc vò thaàn, anh huøng… phaûn aùnh nhaän thöùc vaø hình dung cuûa con ngöôøi veà nguoàn goác theá giôùi vaø ñôøi soáng. * Söû thi daân gian: Mang noäi dung keå laïi nhöõng söï kieän quan troïng trong coäng ñoàng thoâng qua loái vaên töï söï baèng vaên vaàn hoaëc vaên xuoâi keát hôïp vôùi vaên vaàn, coù hai theå loaïi chính laø söû thi thaàn thoaïi vaø anh huøng. * Truyeàn thuyeát: Mang tính töôûng töôïng, noäi dung keå veà caùc söï kieän hoaëc nhaân vaät lòch söû mang yeáu toá khoâng coù thöïc, coù 02 loaïi truyeàn thuyeát laø truyeàn thuyeát lòch söû vaø toân giaùo. * Coå tích: Mang noäi dung laø nhöõng caâu chuyeän töôûng töôïng maø nhaân vaät laø caùc duõng syõ, nhaân vaät baát haïnh, chaøng ngoác… coù 03 loaïi truyeän coå tích laø coå tích veà loaïi vaät, thaàn kì vaø sinh hoaït. * Nguï ngoân: Mang noäi dung neâu eân nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm soáng hoaëc nhöõng baøi hoïc luaän lí - trieát lí coù tính chaát töôûng töôïng, nhaân vaät chuû yeáu laø loaøi vaät hoaëc ñoà vaät. * Truyeän cöôøi daân gian: Coù dung löôïng nhoû, mang noäi dung gaây cöôøi veà caùc hieän töôïng tieâu cöïc trong cuoäc. * Tuïc ngöõ: Ngaén goïn, ghi laïi nhöõng ñieàu quan saùt veà thieân nhieân, con ngöôøi, xaõ hoäi, kinh nghieäm soáng, lôøi khuyeân raên mang tính chaát trieát lí. * Caâu ñoá: Ngaén goïn, mang tính chaát mieâu taû söï vaät baèng lôøi noùi cheäch ñi. * Ca dao - daân ca: Mang lôøi thô vaø giai ñieäu nhaïc, noäi dung mieâu taû taâm traïng, tö töôûng vaø tình caûm con ngöôøi. Ca dao cuõng coù theå laø lôøi noùi xen vaøo. * Veø: Baèng vaên vaàn, noäi dung bình luaän nhöõng söï kieän coù tính chaát thôøi söï, lòch söû. * Truyeän thô: Keå baèng thô, coù coát truyeän, tình tieát, nhaân vaät, coù dung löôïng lôùn vaø söï keát hôïp yeáu toá töï söï vaø tröõ tình. * Caùc theå loaïi saân khaáu: Cheøo, tuoàng, caûi löông… laø söï keát hôïp kòch baûn vaên hoïc vôùi ngheä thuaät dieãn xuaát cuûa dieãn vieân. 9 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao Döông Leã, Kim Nham… Baøi taäp naâng cao – Sgk 27 GV: Nguyeãn Thò Quyønh My * Baøi taäp naâng cao - Nhu caàu veà vaên hoaù, ngheä thuaät. - Vaên hoïc tieáp tuïc khai thaùc giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaât cuûa VHDG. E. DAËN DOØ- CUÛNG COÁ - Naém vöõng noäi dung cô baûn cuûa VHDG veà vò trí, ñaëc ñieåm, theå loaïi. - Tieát sau: Phaân loaïi vaên baûn theo phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ. ********************************************************************** Ngaøy 15/ 9/ 2007 Tieáât 7: Laøm vaên PHAÂN LOAÏI VAÊN BAÛN THEO PHONG CAÙCH CHÖÙC NAÊNG NGOÂN NGÖÕ A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: Giuùp HS: Naém ñöôïc caùch phaân loaïi vaên baûn theo phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ ñeå vaän duïng vaøo ñoïc – hieåu vaên baûn vaø laøm vaên. B. PHÖÔNG TIEÄN THÖÏC HIEÄN: - SGK, SGV taøi lieäu tham khaûo. C. CAÙCH THÖÙC TIEÁN HAØNH: Toå chöùc giôø daïy hoïc theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi. D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: - OÅn ñònh toå chöùc lôùp. - Kieåm tra baøi cuõ: Trình baøy nhöõng ñaëc ñieåm phöông thöùc dieãn ñaït cuûa kieåu vaên baûn mieâu taû, töï söï, thuyeát minh? Cho ví duï cuï theå moãi loaïi vaên baûn? - Giôùi thieäu baøi môùi: Ñeå phaân loaïi vaên baûn, coù nhieàu tieâu chí ñeå phaân loaïi, chuùng ta seõ laàn löôït tìm hieåu caùc caùch phaân loaïi aáy trong chöông trình lôùp 10. Hoâm nay, chuùng ta tìm hieåu caùch phaân loaïi vaên baûn theo phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ. BAØI GIAÛNG: HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HS - HS ñoïc phaàn I sgk - Phaàn I trình baøy noäi dung gì? YEÂU CAÀU CAÀN ÑAÏT I. Tìm hieåu chung 1. Ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn - Do muïc ñích, noäi dung vaø nhaân vaät giao tieáp khaùc nhau neân vaên baûn ña daïng. Moãi loaïi vaên baûn coù ñaëc ñieåm rieâng. 10 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao - Em hieåu theá naøo laø phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ? - Theo phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ, vaên baûn chia laøm maáy loaïi? Baøi taäp 1 – sgk 29 - GV höôùng daãn, HS töï laøm vaøo vôû (phaàn ví duï ñaõ coù trong phaàn baøi hoïc). Baøi taäp 2 – sgk 29 Baøi taäp 3 – sgk 29 - GV yeâu caàu HS vieát vaø ñoïc ñôn cuûa mình. Baøi taäp 4 – sgk 29 GV: Nguyeãn Thò Quyønh My - Coù nhieàu caùch phaân loaïi vaên baûn theo nhöõng tieâu chí khaùc nhau: theo phöông thöùc bieåu ñaït, theå thöùc caáu taïo, möùc ñoä phöùc taïp veà noäi dung vaø hình thöùc, phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ. 2. Theá naøo laø phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ? - Giao tieáp laø chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa ngoân ngöõ . Thích öùng vôùi moãi lónh vöïc vaø muïc ñích giao tieáp, ngoân ngöõ toàn taïi theo kieåu dieãn ñaït nhaát ñònh. Moãi kieåu dieãn ñaït ñoù goïi laø phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ. Theo phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ, vaên baûn chia laøm 6 loaïi: - Vaên baûn theo phong caùch ngoân ngöõ sinh hoaït goïi laø vaên baûn sinh hoaït (thö, nhaät kí…) - Vaên baûn theo phong caùch ngoân ngöõ haønh chính goïi laø vaên baûn - Vaên baûn theo phong caùch ngoân ngöõ goïi laø vaên baûn haønh chính (quyeát ñònh, bieân baûn…) - Vaên baûn theo phong caùch ngoân ngöõ khoa hoïc goïi laø vaên baûn khoa hoïc (luaän vaên, sgk, giaùo trình…) - Vaên baûn theo phong caùch ngoân ngöõ baùo chí goïi laø vaên baûn baùo chí (baûn tin, phoùng söï…) -Vaên baûn theo phong caùch ngoân ngöõ ngheä thuaät goïi laø vaên baûn ngheä thuaät (thô, truyeän…) II. Luyeän taäp 1. Loaïi vaên Hoaøn caûnh Ví duï baûn söû duïng 2. - Söu taàm vaên baûn - Caáu taïo moät vaên baûn haønh chính, baét buoäc coù: + Tieâu ngöõ, quoác hieäu + Ñòa ñieåm, thôøi gian + Chöõ kí ngöôøi thöïc hieän. 3. 4. - Hai vaên baûn laø vaên baûn khoa hoïc. - Vaên baûn khoa hoïc coù 3 loaïi: chuyeân saâu, sgk, phoå caäp. Ñoù laø vaên baûn khoa hoïc sgk. - Nhaän xeùt theå thöùc caáu taïo: trình baøy roõ raøng, chaët cheõ, 11 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My loâgich, chuù thích roõ raøng, khoâng duøng bieän phaùp tu töø, töø ñòa phöông… E. DAËN DOØ- CUÛNG COÁ - Naém vöõng khaùi nieäm veà phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ, caùc loaïi vaên baûn chia theo phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ. - Tieát sau: Luyeän taäp veà caùc kieåu vaên baûn vaø phöông thöùc bieåu ñaït. ********************************************************************* Ngaøy 15/ 9/ 2007 Tieát 8: Laøm vaên LUYEÄN TAÄP VEÀ CAÙC KIEÅU VAÊN BAÛN VAØ PHÖÔNG THÖÙC BIEÅU ÑAÏT A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: Giuùp HS: - Naém vöõng vaø lí giaûi ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa caùc kieåu vaên baûn vaø phöông thöùc bieåu ñaït ñaõ hoïc. - Thaáy ñöôïc taùc duïng vaø söï keát hôïp caùc phöông thöùc bieåu ñaït trong moät vaên baûn. B. PHÖÔNG TIEÄN THÖÏC HIEÄN: - SGK, SGV taøi lieäu tham khaûo. C. CAÙCH THÖÙC TIEÁN HAØNH: Toå chöùc giôø daïy hoïc theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi. D. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: - OÅn ñònh toå chöùc lôùp. - Kieåm tra baøi cuõ: Theá naøo laø phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ? Theo phong caùch chöùc naêng ngoân ngöõ, coù maáy loaïi vaên baûn? Cho ví duï cuï theå töøng loaïi? BAØI GIAÛNG: HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HS Baøi taäp 1 – sgk 30 YEÂU CAÀU CAÀN ÑAÏT Kieåu VB Mieâu taû Töï söï Bieåu caûm Taùc phaåm Vöôït thaùc- (Queâ noäi- Voõ Quaûng) Laõo Haïc- Nam Cao Löôïm- Toá Höõu 12 Phöông thöùc bieåu ñaït Mieâu taû + töï söï (mieâu taû chuû yeáu) Mieâu taû + töï söï + bieåu caûm (töï söï laø chính) Bieåu caûm + mieâu taû + töï söï Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao Ñieàu haønh Thuyeát minh Baøi taäp 2 – sgk 30 Baøi taäp 3 – sgk 30 GV: Nguyeãn Thò Quyønh My Quyeát ñònh ñieàu Truyeàn ñaït noäi dung, yeâu ñoäng coâng taùc caàu cuûa caáp ra quyeát ñònh vôùi taäp theå vaø caù nhaân coù lieân quan, yeâu caàu phaûi thi haønh Thoâng tin veà Duøng lí leõ vaø daãn chöùng ngaøy traùi ñaát ñeå laøm roõ luaän ñieåm naêm 2000 thuyeát phuïc ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe veà moät quan ñieåm. 2. - Ñoaïn 1: Vaên baûn thuyeát minh (giôùi thieäu veà caáu taïo vaø coâng duïng cuûa ñaøn ñaùy) - Ñoaïn 2: Laäp luaän (taùc duïng vaø söï gaén boù cuûa aâm nhaïc ñoái vôùi ñôøi soáng) - Ñoaïn 3: mieâu taû (taám löng cuûa oâng giaø) - Ñoaïn 4: Ñieàu haønh (trình baøy moät soá muïc cuï theå nhaèm muïc ñích höôûng öùng ñôït thi ñua, keát quaû ñaït ñöôïc) - Ñoaïn 5: Bieåu caûm (boäc loä tình caûm vôùi queâ höông) - Ñoaïn 6: Töï söï (keå laïi söï vieäc cuûa anh thanh nieân) 3. - Caûnh laàu Ngöng Bích gôïi noãi coâ ñôn. + Veû non xa, traêng gaàn. + Caûnh vaéng veû. - Nhôù ngöôøi yeâu trong noãi ñau maát maùt. - Nhôù nhaø, cha meï vaø caùc em. - Noãi buoàn ñau. + Chieác thuyeàn. + Hoa troâi, caây coû. *********************************************************************Ngaøy 9/ 2007 Tieát 9+10: Ñoïc vaên CHIEÁN THAÉNG MTAO MXAÂY (Trích söû thi Ñaêm saên) A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: 13 18/ Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My - Ñi saâu vaøo theå loaïi söû thi, ñaëc tröng cuûa vuøng ñaát Taây Nguyeân giuùp hoïc sinh naém vöõng ñöôïc kho taøng daân gian Taây Nguyeân cuõng nhö söï phong phuù cuûa VHDG. - Hoïc sinh coù theå nhaän thöùc ñöôïc leõ soáng vaø nieàm vui cuûa ngöôøi anh huøng trong caùc cuoäc chieán ñaáu vì danh döï, haïnh phuùc vaø söï thònh vöôïng cuûa coäng ñoàng. - Naém ñöôïc caùc ñaëc ñieåm cuûa söû thi anh huøng trong vieäc xaây döïng nhaân vaät, ngheä thuaät mieâu taû vaø söû duïng ngoân töø. B. PHÖÔNG TIEÄN THÖÏC HIEÄN: - SGK, SGV, taøi lieäu tham khaûo. C. CAÙCH THÖÙC TIEÁN HAØNH: Toå chöùc giôø daïy hoïc theo caùch keát hôïp caùc phöông phaùp ñoïc saùng taïo, gôïi tìm keát hôïp vôùi caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi. D. TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY: - OÅn ñònh toå chöùc lôùp. - Kieåm tra baøi cuõ: + Neâu nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa vaên hoïc daân gian? Laáy ví duï vaø phaân tích ñeå laøm roõ nhöõng ñaëc tröng ñoù? + Neâu khaùi nieäm, ñaëc ñieåm cuûa theå loaïi truyeàn thuyeát, coå tích, söû thi? - Giôùi thieäu baøi môùi: Ñeâm ñeâm beân maùi nhaø Roâng ñoàng baøo Taây Nguyeân vaãn say meâ keå söû thi cho nhau nghe. Trong aùnh löûa baäp buøng, moät quaù khöù anh huøng cuûa ngöôøi EÂ-ñeâ thôøi coå ñaïi laïi hieän veà mhö moät nguoàn soáng tinh thaàn khoâng theå thieáu. BAØI GIAÛNG: HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HS YEÂU CAÀU CAÀN ÑAÏT - HS ñoïc tieåu daãn sgk - Giaùo vieân neâu khaùi nieäm söû thi vaø phaân loaïi cho hoïc sinh. I/ Ñoïc - tìm hieåu 1. Tieåu daãn a. Phaân loaïi - Söû thi thaàn thoaïi: keå veà nguoàn goác vaø söï hình thaønh vuõ truï, xaõ hoäi vaø con ngöôøi. Coù theå ñoù laø vieäc sinh ra trôøi ñaát, caây coái, chim muoâng, con ngöôøi (Ñeû ñaát ñeû nöôùc), coù theå laø pho söû veà nhöõng con ngöôøi ghi coâng lôùn trong söï nghieäp xaây döïng coäng ñoàng (Ñaêm Saên, Khinh Duù). - Söû thi anh huøng: mieâu taû chieán coâng cuûa ngöôøi anh huøng, chieán coâng aáy coù yù nghóa vôùi caû coäng ñoàng. + Nhaân vaät trung taâm cuûa söû thi thöôøng coù söùc maïnh, 14 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My taøi naêng vaø veû ñeïp phi thöôøng, phaåm chaát cao ñeïp, giaøu loøng hi sinh, saün saøng xaû thaân cho lí töôûng coäng ñoàng, ñoù laø nhöõng con ngöôøi duõng caûm, chaân thaønh trong tình yeâu ñoâi löùa, moïi thaønh vieân trong coäng ñoàng ñeàu töï haøo veà hoï. + Söû thi xaây döïng nhaân vaät anh huøng nhaèm ñeà cao phoùng ñaïi söùc maïnh cuûa coäng ñoàng trong buoåi ñaàu oån ñònh ñòa baøn cö truù, hoï ca ngôïi ngöôøi thuû lónh coù nghóa laø hoï ca ngôïi boä toäc giaøu coù, huøng maïnh. - Döïa vaøo sgk, em haõy toùm b. Toùm taét söû thi Ñaêm Saên: SGK trang 32- 33 taét ngaén goïn Söû thi Ñaêm 2. Ñoaïn trích a. Vò trí: Saên? - Vò trí ñoaïn trích vaø tieâu Ñoaïn trích “ Chieán thaéng Mtao Mxaây” ñöôïc trích trong phaàn II cuûa söû thi Ñaêm Saên. ñeà do ai ñaët? b. Ñaïi yù ñoaïn trích: - Haõy neâu ñaïi yù cuûa ñoaïn Ñoaïn trích mieâu taû cuoäc chieán ñaáu giöõa Ñaêm Saên vaø Mtao Mxaây, vaø keát quaû cuoái cuøng Ñaêm Saên ñaõ trích? thaéng, ñoàng thôøi theå hieän nieàm vui vaø töï haøo cuûa buoân laøng veà ngöôøi anh huøng cuûa mình. II. Ñoïc - hieåu 1. Söùc maïnh chieán ñaáu cuûa Ñaêm Saên ñaõ chieán - GV cho HS ñoïc phaân vai - Ñaêm Saên khieâu chieán vaø thaéng keû thuø. a. Thaùi ñoä cuûa Ñaêm Saên vaø Mtao thaùi ñoä cuûa hai beân nhö theá Mxaây: - Ñaêm Saên laø ngöôøi khieâu chieán tröôùc” Ta thaùch nhaø naøo? ngöôøi ñoï dao vôùi ta ñaáy” vaø lôøi khieâu chieán naøy ñöôïc khaúng ñònh laïi laàn nöõa, quyeát lieät hôn ”Ngöôi khoâng xuoáng…cho maø xem”.  Theå hieän caùi uy duõng, kieân quyeát, laøm chuû traän chieán, buoäc Mtao Mxaây phaûi - Laàn thöù hai thaùi ñoä cuûa xuoáng. Ñaêm Saên nhö theá naøo? - Mtao Mxaây ngaïo ngheã ”Ta khoâng … treân nhaø naøy cô maø” nhöng tröôùc thaùi ñoä kieân quyeát cuûa Ñaêm Saên buoäc Mtao Mxaây phaûi xuoáng.  Kieâu ngaïo nhöng vaãn ngaàm chöùa söï sôï haõi “Ngöôi khoâng ñöôïc ñaâm ta - Cuoäc ñoï söùc ñöôïc mieâu taû ñang ñi xuoáng ñoù, nghe”  Suy nghó tieåu nhaân. nhö theá naøo? b. Dieãn bieán cuoäc chieán: - Laàn muùa thöù nhaát: + Mtao Mxaây troâng döõ tôïn nhö moät vò thaàn, ñoùng moät 15 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My caùi khoá soïc, maëc caùi aùo daøi. + Caû hai ñeàu muùa kieám nhöng Mtao Mxaây toû ra muùa keùm hôn Ñaêm Saên “Khieân haén keâu… nhuùc nhích” .Coøn Ñaêm Saên muùa ”Moät laàn xoác tôùi… vun vuùt qua phía taây”.  Mtao Mxaây vung dao cheùm nhöõng chæ truùng coät, Ñaêm Saên aên ñöôïc mieáng traàu cuûa Hô Nhò thì söùc khoeû cuûa chaøng taêng leân gaáp boäi ”Chaøng - Nhaän xeùt veà caùch mieâu taû muùa treân cao… ba ñoài tranh baät reã bay tung”. cuûa ngöôøi Taây Nguyeân veà - Laàn muùa thöù hai: ñöôïc oâng trôøi maùch baûo, Ñaêm Saên nhaân vaät Ñaêm Saên trong böøng tænh choäp ngay moät caùi chaøy moøn neùm truùng tai cuoäc ñoï söùc? keû ñòch… - Cuoäc chieán ñaáu cuûa Ñaêm c. Keát quaû: Saên vôùi muïc ñích giaønh laïi Mtao Mxaây thua vaø bò Ñaêm Saên caét ñaàu beâu ngoaøi haïnh phuùc gia ñình nhöng ñöôøng. laïi coù yù nghóa coäng ñoàng ôû d. Ngheä thuaät: - Phoùng ñaïi choã naøo? - So saùnh (muùa treân cao nhö gioù baõo, muùa döôùi thaáp nhö loác, böôùc chaïy laøm nuùi raïn nöùt, ñoài tranh baät reã bay tung…).  Ñoaïn trích moâ taû cuoäc chieán ñaáu giöõa Ñaêm Saên vaø Mtao Mxaây, taùc giaû daân gian ñaõ giaùn tieáp ca ngôïi hình töôïng ngöôøi anh huøng vaø ca ngôïi söï giaøu maïnh cuûa boä laïc trong buoåi ñaàu xaây döïng ñòa baøn cö truù. 2. Caûnh aên möøng chieán thaéng vaø thaùi ñoä cuûa coäng ñoàng: a. Caûnh aên möøng chieán thaéng - YÙ nghóa cuûa ñoaïn trích? - Quang caûnh: “Nhaø Ñaêm Saên… caû nhaø” - Ñaêm Saên: “Chaøng naèm treân voõng… nong hoa”, aên uoáng linh ñình: “Chaøng … bieát chaùn”,” Caû mieàn EÂ-ñeâ, …xaø doïc”.  Caùch noùi phoùng ñaïi, taïo aán töôïng. b. Thaùi ñoä cuûa coäng ñoàng: - Noâ leä cuûa Ñaêm Saên vui möøng, haân hoan khi Ñaêm Saên thaéng keû thuø, chieán thaéng cuûa Ñaêm Saên cuõng laø chieán thaéng chung cuûa toaøn theå coäng ñoàng, laø nieàm vinh döï, töï haøo cuûa chung coäng ñoàng. 16 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My - Noâ leä cuûa Mtao Mxaây nhaát teà cuøng theo Ñaêm Saên vì tuø tröôûng cuûa hoï ñaõ cheát, hoï khoâng coøn choã troâng caäy, baáu víu.  KEÁT LUAÄN: Baèng ngheä thuaät phoùng ñaïi, so saùnh, ñoaïn trích ñaõ laøm soáng laïi quaù khöù anh huøng cuûa ngöôøi EÂ-ñeâ Taây Nguyeân thôøi coå ñaïi mang ñaäm tính lí töôûng vaø aâm ñieäu huøng traùng. D. CUÛNG COÁ – DAËN DOØ: - Ngheä thuaät ñoaïn trích. - Chuaån bò tieát sau: Vaên baûn vaên hoïc ********************************************************************** Ngaøy 22/ 9/ 2007 Tieát 11: VAÊN BAÛN VAÊN HOÏC A. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC Giuùp HS: - Naém ñöôïc khaùi nieäm vaên baûn vaø caùc ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn vaên hoïc veà maët ngoân töø, hình töôïng. - Böôùc ñaàu bieát vaän duïng kieán thöùc treân ñeå ñoïc – hieåu vaên baûn vaên hoïc. B. PHÖÔNG TIEÄN THÖÏC HIEÄN - SGK, SGV, taøi lieäu tham khaûo. C. CAÙCH THÖÙC TIEÁN HAØNH: Toå chöùc giôø daïy hoïc theo caùch keát hôïp caùc phöông phaùp ñoïc saùng taïo, gôïi tìm keát hôïp vôùi caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi. D. TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY - OÅn ñònh toå chöùc lôùp. - Kieåm tra baøi cuõ: - Giôùi thieäu baøi môùi: Chuùng ta ñaõ töøng ñöôïc hoïc Chieáu dôøi ñoâ – Lí Coâng Uaån, Hòch töôùng só – Traàn Quoác Tuaán, YÙ nghóa vaên chöông – Hoaøi thanh ñeán Ñoân-ki-hoâ-teâ –Xeùc-van-tet, Deá meøn phieâu löu kí – Toâ Hoaøi, Laõo Haïc – Nam Cao… Vaên baûn naøo ñöôïc xem laø vaên baûn vaên hoïc? Vaên baûn vaên hoïc coù nhöõng ñaëc ñieåm gì? Ñeå thaáy ñöôïc ñieàu ñoù, haõy cuøng tìm hieåu baøi Vaên baûn vaên hoïc. 17 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao BAØI GIAÛNG HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HS - HS ñoïc sgk - Theá naøo laø VB VH ñöôïc hieåu theo nghóa roäng? Cho ví duï? - Theá naøo laø VB VH ñöôïc hieåu theo nghóa heïp? Cho ví duï? - HS ñoïc sgk - Tính ngheä thuaät vaø thaåm mó cuûa ngoân ngöõ trong VB VH laø gì? - HS ñoïc baøi ca dao “Baây giôø… chöa ai vaøo” chuyeän ñoâi ta, loái toû tình kín ñaùo, teá nhò cuûa chaøng trai. - Theá naøo laø tính hình töôïng cuûa ngoân töø trong VB VH? - Haõy laáy ví duï vaø phaân tích tính hình töôïng cuûa ngoân töø trong VB VH? (Nhaân vaät Deá meøn. Ñoân-ki-hoâ-teâ…) - Ví duï Sgk 46-47 - Ví duï sgk 47-48 GV: Nguyeãn Thò Quyønh My YEÂU CAÀU CAÀN ÑAÏT I. Khaùi nieäm vaên baûn vaên hoïc - VB VH theo nghóa roäng laø taát caû caùc vaên baûn söû duïng ngoân töø moät caùch ngheä thuaät: coù hình aûnh, nhòp ñieäu, bieåu hieän tình caûm cuûa ngöôøi vieát. (Chieáu dôøi ñoâ, Hòch töôùng só, Caùo bình Ngoâ…) - VB VH theo nghóa heïp chæ bao goàm caùc saùng taùc coù hình töôïng ngheä thuaät ñöôïc xaây döïng baèng hö caáu (taïo ra nhöõng hình aûnh baèng töôûng töôïng).  Khi nghieân cöùu, tìm hieåu VB VH hieåu ôû nghóa heïp vì noù vöøa coù ñaëc ñieåm ngoân töø cuûa vaên baûn theo nghóa roäng vöøa coù ñaëc ñieåm hình töôïng hö caáu, saùng taïo cuûa ngöôøi vieát. II. Ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn vaên hoïc 1. Ñaëc ñieåm veà ngoân töø a. Tính ngheä thuaät vaø thaåm mó - Tính ngheä thuaät vaø thaåm mó laø söï saép xeáp caùc vaàn, ñieäu, lôøi dieãn taû coù hình aûnh sinh ñoäng, bieän phaùp tu töø… taïo ra nhöõng veû ñeïp rieâng, haáp daãn. b. Tính hình töôïng cuûa ngoân töø - Tính hình töôïng cuûa ngoân töø trong vaên baûn vaên hoïc laø do trí töoûng töôïng cuûa ngöôøi vieát taïo ra, laøm cho vaên baûn thoaùt li caùc söï thaät cuï theå ñeå noùi tôùi söï thaät coù tính khaùi quaùt. c. Tính bieåu töôïng ña nghóa - Laøm cho vaên baûn vaên hoïc mang tính vaên chöông. II. Ñaëc ñieåm veà hình töôïng - Hình töôïng laø theá giôùi ñôøi soáng do ngoân töø gôïi leân, cho neân noù laø hình töôïng ngheä thuaät. - Hình töôïng laø phöông tieän giao tieáp ñaëc bieät. Hình töôïng vaên hoïc laø moät thoâng ñieäp ñeå nhaø vaên bieåu hieän tö töôûng, tình caûm. III. Luyeän taäp 18 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao Baøi taäp 1 – sgk 48 1. Baøi taäp 2 – sgk 48 Baøi taäp 3 – sgk 48 GV: Nguyeãn Thò Quyønh My VBVH Ñaëc ñieåm Nghóa heïp Nghóa roäng Gioáng Khaùc nhau nhau Khi Chie - Ngoân töø - Hình aûnh con tu huù áu dôøi ñoâ ñeàu coù tính mang tính Löôï Caùo ngheä thuaät saùng taïo, m bình Ngoâ + Coù hình hö caáu Tro Coâ aûnh -Hình ng loøng meï Toâ + Nhòp ñieäu töôïng chæ Baøi Caây + Bieåu hieän löu giöõ hoïc ñöôøng tre tình caûm trong trí ñôøi ñaàu tieân Thaùi cuûa ngöôøi töôûng Chie sö Traàn Thuû vieát töôïng cuûa ác löôïc ngaø Ñoä ngöôøi ñoïc Ñoaø Böùc n thuyeàn thö cuûa thuû ñaùnh caù lónh da ñoû Baøi thô veà tieåu ñoäi xe khoâng kính Ñoàn g chí Beáp löûa 2. a. Böùc tranh thieân nhieân: caûnh vaät hieän ra (caûnh chieàu muoän, con suoái nhoû, xa xa laø nhòp caàu…). Ngoân ngöõ: töø thanh thanh, nao nao gôïi maøu saéc thanh ñaïm, nöôùc chaûy nheï eâm, nho nhoû gôïi veû thanh tuù cuûa chieác caàu.  Taâm traïng con ngöôøi baâng khuaâng, löu luyeán chöa muoán veà. b. Caûnh ngaøy heø oi aû, naéng chang chang Trôøi xanh… oi aû töông phaûn vôùi OÂng Hai… chuùng noù  Böùc tranh töông phaûn laø ngheä thuaät mieâu taû- ngheä 19 Giaùo aùn Ngöõ vaên 10 – Naâng cao GV: Nguyeãn Thò Quyønh My thuaät ngoân töø, ngöôøi noâng daân vôùi phaåm chaát yeâu nöôùc, yeâu queâ höông, laøng xoùm, caêm thuø giaëc… 3. Söû duïng nhieàu töø ngöõ taïo neân nhöõng bieåu töôïng: - Nöôùc maën ñoàng chua - Ñaát caøy leân soûi ñaù  Caûm nhaän cuoäc soáng ngheøo khoå cuûa ngöôøi noâng daân maëc aùo lính. - Ngöôøi xa laï - Töï phöông trôøi chaúng heïn quen nhau  Tình ñoáng chí vöôït qua söï xa laï, khaùc bieät. - Suùng beân suùng ñaàu saùt beân ñaàu Baøi taäp 4 – sgk 49 - Ñeâm reùt chung chaên  Khaúng ñònh tình ñoàng chí gaàn guõi, gaén boù. 4. Cuûng coá laïi lí thuyeát baøi hoïc. Baøi taäp 5– sgk 49 Ví duï: ñoaïn mieâu taû caûnh chò em Thuyù Kieàu vaø Thuyù Vaân ñi taûo moä trong tieát thanh minh… 5. E. CUÛNG COÁ – DAËN DOØ - Naém vöõng khaùi nieäm, ñaëc ñieåm cuûa VB VH. - Tieát sau: Baøi vieát soá 1 (Nghò luaän xaõ hoäi) ********************************************************************* Ngaøy 22/ 9/ 2007 Tieát 12: Laøm vaên BAØI LAØM VAÊN SOÁ 1 * Yeâu caàu - Bieát vaän duïng kieán thöùc veà caùc kieåu vaên baûn, phöông thöùc bieåu ñaït vaø kó naêng taïo laäp vaên baûn ñaõ hoïc ñeå vieát baøi - Bieát huy ñoäng kieán thöùc vaên hoïc vaø nhöõng hieåu bieát veà ñôøi soáng xaõ hoäi vaøo baøi vieát. * Choïn ñeà soá 3 – Sgk 49 SÔÛ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO DAKLAK 20