Tài liệu Giáo án ngữ văn lớp 10 cả năm hay không cần chỉnh sửa

Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản Tiết: 01+02 Ngày soạn: .................................... Ngày dạy: ..................................... TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM I. MỤC TIÊU: 1. KiÕn thøc: Gióp häc sinh: - Nắm được những kiến thức chung nhất tổng quát nhất về hai bộ phận của văn học Việt Nam và quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam. - Nắm vững hệ thống vấn đề về: + Thể loại của văn học Việt Nam + Con người trong văn học Việt Nam Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc qua di sản văn hóa được học. Từ đó, có lòng say mê với văn học Việt Nam. 2. Kĩ năng: - HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc v¨n häc theo th¬i gian lÞch sö 3. Thái độ: GDHS Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc qua di sản văn hóa được học. Từ đó, có lòng say mê với văn học Việt Nam. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: 1. Gi¸o viªn: - S¸ch g¸o khoa,s¸ch gi¸o viªn. - ChuÈn bÞ s¬ ®å c¸c bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc viÖt nam. - Sách giáo khoa Ngữ văn 10 – tập 1. Sách giáo viên Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế dạy học Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế bài giảng Ngữ văn 10 – tập 1.Giới thiệu giáo án Ngữ văn 10 – tập 1.Bài tập Ngữ văn 10 – tập 1. 2. Häc sinh: §äc vµ chuÈn bÞ bµi theo hÖ thèng c©u hái SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: Hoạt động 1:(5phút) 1. Kiểm tra bài cũ:(Ổn định tổ chức lớp, kiểm tra sự chuẩn bị sách vở của học sinh) Tên học sinh trả lời: 1. Tên:..........................................Lớp:................Điểm:.................. 2. Tên:..........................................Lớp:................Điểm:................... 3. Tên:..........................................Lớp:................Điểm:................... 2. Nội dung bài mới: Vào bài: LÞch sö v¨n häc cña bÊt cø d©n téc nµo ®Òu lµ lÞch sö t©m hån cña d©n téc Êy. §Ó cung cÊp cho c¸c em nhËn thøc nh÷ng nÕt lín vÒ v¨n häc níc nhµ,chóng ta cïng t×m hÓu tæng quan v¨n häc viÖt nam. Bµi häc ®Çu tiªn ë líp 10 lµ mét bµi v¨n häc sö (lÞch sö v¨n häc): Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam cã vÞ trÝ vµ tÇm quan träng ®Æc biÖt. Mét mÆt nã gióp c¸c em cã mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t nhÊt, hÖ thèng nhÊt vÒ nÒn v¨n häc níc ta tõ xa tíi nay, mÆt kh¸c nã gióp c¸c em «n tËp tÊt c¶ nh÷ng g× ®· häc ë ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n THCS ®ång thêi sÏ ®Þnh híng cho chóng ta häc tiÕp toµn bé ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n THPT. TIẾT 1 Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Hoạt động 2:(15phút) Giúp HS hiểu về cụm từ “tổng quan”. GV: Em hiểu thế nào về hai từ HS: phát biểu. “tổng quan”? GV: Chốt lại: Tống quan: cách nhìn nhận, đánh giá một cách bao Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Néi dung ghi bảng Trang 1 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản quát nhất về những nét lớn của nền văn học Việt Nam. GV: Yêu cầu HS đọc đoạn mở đầu trong bài học. HS: đọc 3 dòng đầu SGK " Trải qua………… tinh thần ấy". GV : nhấn mạnh lại ý chính  Văn học Việt Nam là minh chứng cho giá trị tinh thần ấy. Tìm hiểu nền văn học là khám phá giá trị tinh thần của dân tộc. Hoạt động 2: GV: Yêu cầu HS đọc phần 1 SGK. - Thao tác 1: GV: Văn học Việt Nam bao gồm HS : Trả lời theo SGK mấy bộ phận lớn? GV: Em hiểu thế nào là văn học HS: Đọc phần 1 văn học dân gian dân gian? "Là những sáng tác tập thể của nhân dân lao động, được truyền miệng từ đời GV: Nêu ví dụ này sang đời khác và thể hiện tiếng nói “Thân em như cá giữa dòng, tình cảm chung của cộng đồng". Ra sông mắc lưới, vào đìa mắc câu” (Ca dao) GV: Em hãy kể những thể lọai của HS: Ba nhóm: văn học dân gian và dẫn chứng + Truyện cổ dân gian; mỗi lọai một tác phẩm. + Thơ ca dân gian; + Sân khấu dân gian GV bổ sung. I. Các bộ phận hợp thành của văn học Việt Nam: 1. Văn học dân gian: - Khái niệm: Là những sáng tác tập thể của nhân dân lao động, ... của cộng đồng. - Thể loại: SGK GV: Theo em, văn học dân gian có HS thảo luận và trả lời. - Đặc trưng: Ba đặc trưng: những đặc trưng là gì? + Tính tập thể, GV: Giải thích đặc trưng thứ ba. + Tính truyền miệng + Tính thực hành: gắn bó với các sinh họat khác nhau trong đời sống cộng đồng. Thao tác 2: ChuyÓn ý: Cïng víi v¨n häc d©n gian,v¨n häc viÕt ®· gãp phÇn t¹o nªn diÖn m¹o v¨n häc níc nhµ. GV: Gọi hs đọcphần văn học viết. GV: Em hiểu như thế nào là văn học viết? Nó khác với văn học dân gian như thế nào? HS: Chỉ ra cách hiểu. GV: Chốt lại. GV: Nêu vài tác phẩm văn học viết bằng chữ Hán, Nôm đã học ở Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh 2. Văn học viết: - Khái niệm: Là sáng tác của tri thức , được ghi lại bằng chữ viết. Là sáng tạo của cá nhân, mang dấu ấn tác giả. HS đọc phần văn học viết. Là sáng tác của tri thức, được ghi lại bằng chữ viết. Là sáng tạo của cá nhân, mang dấu ấn tác giả. HS: Trả lời. - Thơ Nôm đường luật của Nguyễn - Chữ viết: + Hán: văn tự của Trung Trang 2 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản THCS? Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hồ Xuân GV: Nền văn học viết của ta đã sử Hương.Truyện nôm: Sơ kính tân trang, dụng những thứ chữ nào? Tống Trân Cúc Hoa - Phạm Tải Ngọc Hoa,...Truyện Kiều ... - Chữ hán: Đọc tiểu thanh kí của NDu, một ssó tác phẩm cảu NTrãi... Quốc. + Nôm: dựa vào chữ Hán đặt ra. + Quốc ngữ: sử dụng chữ cái La-tinh để ghi âm tiếng Việt. + Số ít bằng chữ Pháp. GV: Văn học Viết từ thế kỉ X - HS: Trả lời. - Thể loại: XIX, XX đến nay có những thể + VH từ TK X đến hết XIX: văn xuôi, + loại nào? Cho ví dụ minh hoạ. thơ, văn biền ngẫu. +. + VH từ TK XX đến nay: tự sự, trữ tình, kịch. ... Hoạt động 3:(20Phút) II. Quá trình phát triển của GV: Nhìn tổng quát, văn học Việt HS: Trả lời.Có ba thời kì phát triển: văn học viết Việt Nam: + Tõ thÕ kû XX ®Õn hÕt thÕ kû XX. Nam có mấy thời kì phát triển? Có ba thời kì phát triển: + Tõ ®Çu thÕ kû XX ®Õn c¸ch m¹ng th¸ng t¸m 1945. + Tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945 ®Õn hÕt thÕ kû XX. - TruyÒn thèng v¨n häc viÖt nam thÓ hÖn hai nÐt lín: §ã lµ chñ nghÜa yªu níc chñ nghÜa nh©n ®¹o. GV: Néi dung xuyªn suèt cña v¨n häc viÖt qua ba thêi kú lµ néi dung HS: - Viết bằng chữ Hán, Nôm. g×? hao tác 1: 1. Văn học trung đại: GV: Văn học Trung đại có gì đáng - Viết bằng chữ Hán, Nôm. chú ý về chữ viết? GV: Văn học Trung đại chịu sự HS: Trả lời. - Ảnh hưởng: nền văn học ảnh hưởng của nền văn học nào? - Nền văn học trung đại Trung Quốc. trung đại Trung Quốc. HS: Trả lời. (Vì triều đại phong kiến phương Bắc GV: Vì sao Văn học Trung đại ảnh xâm lược nước ta)  lí do quyết định hửơng văn học Trung Quốc? nền văn học chữ Hán, Nôm GV: Chỉ ra những tác phẩm, tác HS: Dựa vào SGK chỉ ra. - Những tác phẩm, tác giả giả tiêu biểu của văn học trung đại. SGK trang 7 tiêu biểu : GV: Yêu cầu học sinh gạch chân SGK trang 7 trong sách giáo khoa. GV bổ sung thêm ví dụ. + Thơ chữ Hán: o Nguyễn Trãi: Ức Trai thi tập o Nguyễn Bỉnh Khiêm: Bạch Vân am thi tập o Nguyễn Du: Nam trung tạp ngâm; Bắc hành tạp lục. + Thơ Nôm Đường luật: o Hồ Xuân Hương o Bà huyện Thanh Quan o Nguyễn Du: Truyện Kiều GV bình luận: Như vậy, từ khi có o Phạm Kính: Sơ kính tân trang chữ Nôm, nền VHTĐ có những o Nhiều truyện Nôm khuyết danh. thành tựu rất đa dạng, phong phú. Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Trang 3 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản GV: Từ đó, em có suy nghĩ gì về HS: Trả lời. sự phát triển thơ Nôm của văn học + Tiếp nhận ảnh hưởng văn học dân Trung Đại? gian tòan diện. + Gắn liền với truyền thống yêu nước, tinh thần nhân đạo, hiện thực, + Phản ánh quá trình dân tộc hóa và dân chủ hóa của văn học trung đại. GV: Giải thích thêm về dân tộc hóa và dân chủ hóa của văn học trung đại: sử dụng chữ Nôm để sáng tác, chú ý phản ánh hiện thực, xã hội và con người Việt Nam. - So với văn học chữ Hán, văn học chữ Nôm: + Tiếp nhận ảnh hưởng văn học dân gian tòan diện. + Gắn liền với truyền thống yêu nước, tinh thần nhân đạo, hiện thực, + Phản ánh quá trình dân tộc hóa và dân chủ hóa của văn học trung đại. TIẾT 2 Bµi tæng quan v¨n häc ViÖt Nam cã mét vÞ trÝ vµ tÇm quan träng ®Æc biÖt. Mét mÆt nã gióp c¸c em cã mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t nhÊt, hÖ thèng nhÊt vÒ nÒn v¨n häc níc ta tõ xa ®Õn nay, mÆt kh¸c nã gióp c¸c em «n tËp tÊt c¶ nh÷ng g× ®· häc ë ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n THCS, ®ång thêi sÏ ®Þnh híng cho chóng ta häc tiÕp toµn bé ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n THPT. TiÕt 1 chóng ta cïng t×m hiÓu phÇn v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc trung ®¹i, tiÕt hai chóng ta cïng tiÕp tôc t×m hiÓu nÒn v¨n häc hiÖn ®¹i vµ con ngêi ViÖt Nam qua v¨n häc. Hoạt động 3: Thao tác 2: HS đọc phần 2 SGK trang 8 GV diễn giảng về tên gọi “văn học hiện đại”: Vì nó phát triển trong thời kì hiện đại hoá của đất nước và tiếp nhận sự ảnh hưởng của nề văn học Phương Tây. GV: Văn học thời kì này chưa HS: Trả lời. làm mấy giai đoạn? Có đặc - Có 4 giai đọan: điểm gì? 2. Văn học hiện đại: - Có mầm móng từ cuối thế kỉ XX - Viết bằng chữ quốc ngữ chủ yếu. a) Từ thế kỉ XX đến những năm 1930: + Văn học bước vào quỹ đạo của văn học hiện đại, tiếp xúc văn học Châu Âu . + Viết bằng Chữ Quốc ngữ  có nhiều công chúng. GV: Yêu cầu HS kể tên tác HS: thảo luận nhóm. Đại diện HS trả gia, tác phẩm tiêu biểu? lời + Tác gia, tác phẩm tiêu biểu: SGK GV: Như vậy, điểm khác biệt HS: Trả lời của văn học trung đại với hiện - Có nhiều thể lọai mới Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh b) Từ năm 1930 đến năm 1945: + Xuất hiện nhiều tên tuổi lớn: Thạch Lam, Xuân Diệu, Huy Cận, … + Kế thừa tinh hoa văn học trung đại và văn học dân gian, ảnh hưởng văn hóa thế giới  Hiện đại hóa. - Có nhiều thể lọai mới  Hoàn thiện. Trang 4 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản đại là gì? .  Hoàn thiện. GV: Từ sau CMT8, nền văn học dân tộc đã có hướng đi như thế nào? GV diễn giảng. HS thảo luận nhóm và trả lời. - Những sự kiện lịch sử vĩ đại mở ra triển vọng nhiều mặt cho văn học việt Nam. - Các nhà văn, nhà thơ tham gia cách mạng, kháng chiến chống pháp, Mỹ . HS: cho ví dụ. => Điểm khác biệt của văn học trung đại với hiện đại : Tác giả, đời sống văn học, thể lọai, thi pháp. c) Sau Cách mạng tháng Tám: GV: Cho ví dụ vài tác phẩm, tác giả để minh chứng? - Thành tựu tiêu biểu: SGK. GV: Từ 1975 đến nay văn HS: Trả lời. học có điểm gì nổi bật? - Các nhà văn Việt Nam Phản ánh sâu sắc công cuộc xây dựng CNXH , sự nghiệp công nghiệp hóa đất nước, vấn đề mới mẻ của thời đại, hội nhập quốc tế. GV: Mảng đề tài của văn hoc: HS: Trả lời. Được thể hiện ntn? + Lịch sử và cuộc sống, con người trong xây dựng nền kinh tế thị trường theo hướng xã hội chủ nghĩa. + Đề tài lịch sử viết về chiến tranh chống pháp và Mỹ hào hùng với nhiều bài học + GV: Thể lọai Văn học Việt HS: Trả lời. Nam từ thế kỉ XX đến nay có + Thơ, văn xuôi quốc ngữ có ý nghĩa gì đáng chú ý? mở đầu. + Công cụ hiện đại hóa về thơ, truyện 1930. + Thơ mới, tiểu thuyết…. d) 1975 đến nay: - Các nhà văn Việt Nam Phản ánh sâu sắc công cuộc xây dựng CNXH , ... hội nhập quốc tế. - Mảng đề tài của văn hoc: + Lịch sử và cuộc sống, con người trong xây dựng nền kinh tế thị trường theo hướng xã hội chủ nghĩa. + ......... - Thể lọai: ...  Đạt những thành tựu lớn. Hoạt động 3: HS đọc phần 1 sgk trang 10, 11. GV gọi HS đọc phần 1 sgk trang 10, 11. GV nhận xét và chốt lại GV: Mối quan hệ giữa con người với thế giới tự nhiên được thể hiện như thế nào III. Con người Việt Nam qua văn học : 1. Quan hệ với thế giới tự nhiên: HS thảo luận và trả lời. - Văn học dân gian: - Văn học dân gian: + Tư duy hyuền thoại, kể về + Tư duy hyuền thoại, kể về quá trình quá trình nhận thức, ... tích lũy nhận thức, cải tạo chinh phục tự nhiên, hiểu biết thiên nhiên. xây dựng cuộc sống, tích lũy hiểu biết + Con người và thiên nhiên thiên nhiên. thân thiết. + Con người và thiên nhiên thân thiết. HS thảo luận và trả lời. - Thơ ca trung đại: Thiên nhiên - Thơ ca trung đại: Thiên nhiên gắn lý gắn lý tưởng, đạo đức, thẩm mỹ tưởng, đạo đức, thẩm mỹ. Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Trang 5 GV: Mối quan hệ giữa con người với thế giới tự nhiên được thể hiện như thế nào trong văn học dân gian ? Cho ví dụ. Trường THPT Tân Yên 2 trong văn học trung đại ? Cho ví dụ. GV: Mối quan hệ giữa con người với thế giới tự nhiên được thể hiện như thế nào trong văn học hiện đại? Cho ví dụ. GV giảng thêm. Thao tác 2: GV gọi HS đọc phần 2 sgk/ 11 GV: Mối quan hệ giữa con người với quốc gia dân tộc được thể hiện như thế nào? Cho ví dụ Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản - Văn học hiện đại: hình tượng thiên - Văn học hiện đại: hình tượng nhiên thể hiện qua tình yêu đất nước, thiên nhiên thể hiện qua tình yêu cuộc sống, lứa đôi. đất nước, cuộc sống, lứa đôi. 2. Quan hệ quốc gia dân tộc: HS đọc phần 2 sgk/ 11 HS thảo luận và trả lời. - Con người Việt Nam đã hình thành hệ thống tư tưởng yêu nước: + Trong văn học dân gian: yêu làng xóm , căm ghét xâm lược ; + Trong văn học trung đại: Ý thức quốc gia dân tộc, truyền thống văn hiến lâu đời. + Trong văn học cách mạng: đấu tranh giai cấp và lý tưởng chủ nghĩa xã hội. GV khẳng định: HS đọc phần 3 SGK/ 12. HS đọc phần 3 SGK/ 12. GV: Văn học Việt Nam phản HS: Trả lời. ánh quan hệ xã hội như thế - Xây dựng xã hội tốt đẹp. nào? + Ước mơ xã hội công bằng HS: Trả lời. + Ước mơ nhân dân sống hạnh phúc. + Lý tưởng xã hội chủ nghĩa. GV: Kể tên tác phẩm văn học dân gian, văn học trung đại, hiện đại? HS thảo luận nhóm. HS đọc phần 4 sgk/ 12, 13 GV: Văn học Việt Nam phản ánh ý thức bản thân như thế nào? HS đọc phần 4 sgk/ 12, 13 HS: Trả lời. - Hình thành mô hình ứng xử và mẫu người lý tưởng liên quan đến cộng đồng: + Con người xã hội (hy sinh, cống hiến). + Hoặc con người cá nhân (hướng nội, nhấn mạnh quyền cá nhân, hạnh phúc tình yêu, ý nghĩa cuộc sống trần thế) GV: Em hãy nêu những tác HS cho ví dụ SGK. phẩm thể hiện hai mẫu người này? GV: Xu hướng của văn học HS: Trả lời. Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh - Con người Việt Nam đã hình thành hệ thống tư tưởng yêu nước: + Trong văn học dân gian: ... + Trong văn học trung đại: + Trong văn học cách mạng: - Tác giả, tác phẩm: SGK. => Chủ nghĩa yêu nuớc là nội dung tiêu biểu, giá trị quan trọng của văn học Việt Nam. 3. Quan hệ xã hội: - Xây dựng xã hội tốt đẹp. - Ví dụ: SGK. => Cảm hứng xã hội sâu đậm là tiền đề hình thành chủ nghĩa hiện thực và nhân đạo 4. Ý thức về cá nhân: - Hình thành mô hình ứng xử và mẫu người lý tưởng liên quan đến cộng đồng: ... - Ví dụ: SGK => Xu hướng chung: Xây dựng Trang 6 Trường THPT Tân Yên 2 Việt Nam là gì khi xây dựng Xây dựng đạo lý làm người với những mẫu người lý tưởng? phẩm chất tốt đẹp . Hoạt động 4: HS: Trả lời GV: Các em rút ra điều gì .Văn học Việt Nam có hai bộ phận lớn: thông qua bài học này? Văn học dân gian, văn học viết.... GV diễn giảng và tổng kết bài? Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản đạo lý làm người với những phẩm chất tốt đẹp IV/ Tổng kết: - Văn học Việt Nam có hai bộ phận lớn: Văn học dân gian, văn học viết - Văn học viết Việt Nam: văn học trung đại, hiện đại phát triển qua 3 thời kỳ. - Thể hiện chân thật, đời sống, tình cảm, tư tưởng con người Việt Nam. - Học văn học dân tộc là bồi dưỡng nhân cách, đạo đức , tình cảm, quan niệm thẩm mỹ và trau dồi tiếng mẹ đẻ. Hoạt động 4: 3. Cñng cè, luyÖn tËp. Củng cố: - Các bộ phận hợp thành của văn học Việt Nam là gì? - Văn học Việt Nam có mấy giai đoạn phát triển? - Những nội dung chủ yếu của Văn học Việt Nam là gì? 1. Dặn dò: - Học lại nội dung bài "Tổng quan văn học Việt Nam". IV. Híng dÉn HS häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi: - Sọan bài mới: "Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ" Tiết: 3 Ngày soạn: .................................... Ngày dạy: ..................................... HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ I. MỤC TIÊU 1. KiÕn thøc: Giúp HS: - Nắm được kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp (HĐGT) bằng ngôn ngữ, về các nhân tố giao tiếp (NTGT) như nhân vật, hoàn cảnh, nội dung, mục đích, phương tiện, cách thức giao tiếp, về hai quá trình trong HĐGT. 2. Kĩ năng: - Biết xác định các NTGT trong một HĐGT, nâng cao năng lực giao tiếp khi nói, khi viết và năng lực phân tích, lĩnh hội khi giao tiếp. 3. Thái độ: - Có thái độ và hành vi phù hợp trong HĐGT bằng ngôn ngữ. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: 1. Gi¸o viªn: - S¸ch g¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn và một số tài liệu tham khảo. Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Trang 7 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản 2. Häc sinh: §äc vµ chuÈn bÞ bµi theo hÖ thèng c©u hái SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp 2. Bài mới Ho¹t ®éng cña GV Hoạt động 1: (30phút) Giúp HS hiểu ngữ liệu để hình thành khái niệm. Thao tác 1: GV gọi học sinh đọc ngữ liệu của sách giáo khoa? GV: Trong hoạt động giao tiếp này có các nhân vật giao tiếp nào? Hai bên có cương vị và quan hệ với nhau như thế nào? Ho¹t ®éng cña HS Néi dung ghi bảng I. Khái niệm: HS: đọc văn bản. HS:Trả lời: Nhân vật giao tiếp: - Vua nhà Trần và các vị bô lão - Cương vị khác nhau: + Vua: Cai quản đất nước. + Các vị bô lão: những người từng giữ trọng trách, đại diện cho nhân dân. 1. Tìm hiểu văn bản 1: a. Nhân vật giao tiếp: - Vua nhà Trần và các vị bô lão - Cương vị khác nhau: + Vua: Cai quản đất nước. + Các vị bô lão: những người từng giữ trọng trách, đại diện cho nhân dân. GV ghi nhận. GV: Chính vì có vị thế khác HS trả lời: ngôn ngữ giao tiếp khác nhau: nhau như thế nên ngữ giao o vua : nói với thái độ trịnh trọng tiếp của họ như thế nào? o các bô lão: xưng hô với thái độ kính : trọng. GV: Trong hoạt động giao HS trả lời: tiếp này, các nhân vật giao Các nhân vật giao tiếp lần lượt đổi vai tiếp đổi vai cho nhau như thế cho nhau: nào? - Ban đầu: vua là người nói, các vị bô lão GV ghi nhận và chốt lại. là người nghe. - Lúc sau: các bô lão là người nói, vua là người nghe. HS nêu: GV: Người nói và người nghe - Người nói: Tạo lập văn bản biểu đạt tư đã tiến hành những hoạt động tưởng, tình cảm. tương ứng nào? - Người nghe: tiến hành hoạt động nghe để giải mã và lĩnh hội nội dung văn bản. GV kết luận. HS: có hai quá trình: Như vậy, một hoạt động giao o Tạo lập văn bản. tiếp bằng ngôn ngữ bao gồm o Lĩnh hội văn bản. mấy quá trình? GV: Em hãy cho biết hoạt HS lần lượt trả lời động giao tiếp này diễn ra ở Hoàn cảnh giao tiếp: đâu? Vào lúc nào? Lúc đó có - Diễn ra ở diện Diên Hồng sự kiện lịch sử gì nổi bật? - Lúc đất nước có giặc ngoại xâm. . Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh b. Các nhân vật giao tiếp lần lượt đổi vai cho nhau: - Ban đầu: vua là người nói, các vị bô lão là người nghe. - Lúc sau: các bô lão là người nói, vua là người nghe. =>có hai quá trình: o Tạo lập văn bản. o Lĩnh hội văn bản. c. Hoàn cảnh giao tiếp: - Diễn ra ở diện Diên Hồng - Lúc đất nước có giặc ngoại xâm Trang 8 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản GV chốt lại vấn đề. GV: Hoạt động giao tiếp đó HS cùng nhau trao đổi, bàn bạc và trả lời. hướng vào nội dung gì? Đề Nội dung giao tiếp: cập đến vấn đề gì? - Hướng vào nội dung: nên đánh hau GV chốt lại từ ý kiến trả lời hoà với kẻ thù. của học sinh. - Đề cập đến vần đề hệ trọng: mất hay còn của quốc gia. GV : Từ đó em thấy cuộc giao tiếp này nhằm hướng vào mục HS: trả lời cá nhân. đích gì? Mục đích đó có đạt Mục đích giao tiếp: được hay không? - Lấy ý kiến của mọi người, thăm dò lòng dân để hạ lệnh quyết tâm giữ nước. - Cuộc giao tiếp đã đạt được mục đích. GV : Chốt lại vấn đề qua câu hỏi: HS: Trả lời cá nhân: o Thế nào là hoạt động giao o Hoạt động giao tiếp là hoạt động diễn tiếp bằng ngôn ngữ? ra giữa mọi người trong xã hội, được tiến o Một cuộc giao tiếp bằng hành chủ yếu bằng phương tiện ngôn ngữ ngôn ngữ gồm có những yếu (nói hoặc viết) nhằm trao đổi thông tin, tố nào? thể hiện tình cảm, thái độ, quan hệ hoặc bàn bạc để tiến hành một hành động nào đó. o Hoạt động giao tiếp diễn ra khi có: Nhân vật giao tiếp. Hoàn cảnh giao tiếp. Nội dung và mục đích giao tiếp. HS khái quát lại kiến thức. Phương tiện giao tiếp. d. Nội dung giao tiếp: - Hướng vào nội dung: nên đánh hau hoà với kẻ thù. - Đề cập đến vần đề hệ trọng: mất hay còn của quốc gia. Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh phân tích ngữ liệu 2: Bài "Tổng quan về VHVN". GV: Em hãy cho biết các HS: Trả lời: nhân vật giao tiếp qua bài này o Người viết ở lứa tuổi cao hơn, trình độ là những ai (Người viết? cao hơn. Người đọc? Đặc điểm?)? o Người đọc thuộc lớp trẻ, trình độ thấp. 2. Văn bản 2: Tổng quan về Văn học Việt Nam: a. Nhân vật giao tiếp - Người viết: tác giả ... e. Mục đích giao tiếp: - Lấy ý kiến của mọi người, thăm dò lòng dân - Cuộc giao tiếp đã đạt được mục đích. - Người đọc: giáo viên, học sinh, ... b. Hoàn cảnh giao tiếp: GV: Hoạt động giao tiếp ấy HS: Hoàn cảnh có tổ chức giáo dục, Hoàn cảnh có tổ chức giáo diễn ra trong hoàn cảnh nào ? chương trình của nhà trường. dục, chương trình quy định chung hệ thống trường phổ thông. c. Nội dung giao tiếp: GV: Nội dung giao tiếp ? Về HS: Lần lượt trả lời: - Thuộc lĩnh vực văn học, đề tài gì ? Bao gồm những vấn - Thuộc lĩnh vực văn học, - Đề tài: "Tổng quan văn học đề cơ bản nào? - Đề tài: "Tổng quan văn học Việt Nam", Việt Nam", - Các vấn đề cơ bản: - Các vấn đề cơ bản: + Các bộ phận hợp thành của VHVN. + + Quá trình phát triển của văn học + viết. +. + Con người Việt Nam qua văn học. Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Trang 9 Trường THPT Tân Yên 2 GV: Mục đích giao tiếp ở đây là gì (Xét về phía người viết và người đọc)? Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản d. Mục đích giao tiếp: - Người viết : - Người đọc: + + HS: phát biểu cá nhân: - Người viết : cung cấp những tri thức cần thiết cho người đọc. - Người đọc: + Nhờ văn bản mà có những tri thức cần thiết về nền văn học Việt Nam. e. Phương tiện ngôn ngữ + Rèn luyện, nâng cao những kĩ năng: và cách tổ chức văn bản: GV: Phương tiện ngôn ngữ và nhận thức đánh giá các hiện tượng văn - Dùng thuật ngữ văn học, cách tổ chức văn bản như thế học; xâu dựng và tạo lập văn bản. với văn phong khoa học nào? - Có bố cục rõ, chặt chẽ có HS: Dùng thuật ngữ văn học, với văn đề mục, có hệ thống luận phong khoa học có bố cục rõ, chặt chẽ có điểm luận cứ… Hoạt động 2 :(5phút) đề mục, có hệ thống luận điểm luận cứ… Hướng đẫn học sinh tổng 3. Tổng kết : kết lí thuyết. GV: Qua việc tìm hiểu các Ghi nhớ, SGK trang 15 văn bản trên, em hiểu thế nào II. LuyÖn tËp. là hoạt động giao tiếp bằng HS: Trả lời VD: Văn bản 2: ngôn ngữ? Tổng quan về Văn học Việt GV: Hoạt động giao tiếp bằng Nam: ngôn ngữ bao gồm những quá HS: Trả lời a. Nhân vật giao tiếp trình nào? b. Hoàn cảnh giao tiếp: GV: Hoạt động giao tiếp bằng c. Nội dung giao tiếp: ngôn ngữ chịu sự chi phối của HS: Trả lời d. Mục đích giao tiếp: các nhân tố giao tiếp nào? e. Phương tiện ngôn ngữ HS: Lần lượt trả lời theo kiến và cách tổ chức văn bản: thức ở phần ghi nhớ. IV. Híng dÉn HS häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi: * Bµi cò: - Häc bµi theo híng dÉn trong SGK. * Bµi míi: - ChuÈn bÞ bµi míi Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Trang 10 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản Tiết: 4 Ngày soạn: .................................... Ngày dạy: ...................................... I. MỤC TIÊU: kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian Giúp học sinh: 1. KiÕn thøc: - N¾m ®îc nh÷ng ®Æc trng, hÖ thèng thÓ lo¹i vµ nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VH d©n gian. 2. Kĩ năng: RÌn kÜ n¨ng t×m vµ tãm t¾t c¸c ý chÝnh cña bµi, t×m vµ ph©n tÝch c¸c dÉn chøng tiªu biÓu cho c¸c ý. 3. Thái độ: GDHS th¸i ®é tr©n träng ®èi víi VH d©n gian, di s¶n v¨n hãa cña d©n téc. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: 1. Gi¸o viªn: - S¸ch g¸o khoa,s¸ch gi¸o viªn. - ChuÈn bÞ s¬ ®å c¸c bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc viÖt nam. - Sách giáo khoa Ngữ văn 10 – tập 1. Sách giáo viên Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế dạy học Ngữ văn 10 – tập 1.Thiết kế bài giảng Ngữ văn 10 – tập 1.Giới thiệu giáo án Ngữ văn 10 – tập 1.Bài tập Ngữ văn 10 – tập 1. 2. Häc sinh: §äc vµ chuÈn bÞ bµi theo hÖ thèng c©u hái SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: Hoạt động 1:(5phút) 1. Kiểm tra bài cũ: Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Trang 11 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản a. Câu hỏi: : Nªu c¸c bé phËn cña VHVN? KÓ tªn c¸c thÓ lo¹i cña VH d©n gian? VD ? Vai trß cña VH d©n gian? b. Đáp án: Có 2 bộ phận: VHDG và VH viết. - Có 12 thể loại tiêu biểu của VHDG. Sgk. 2. Nội dung bài mới: Ho¹t ®éng cña gv vµ hs Hoạt động 2:(8 phút) GV: - VH d©n gian lµ g×? T¹i sao nãi VH d©n gian lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ? Gv nhËn xÐt, chèt ý: VH d©n gian lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ do VH d©n gian lÊy ng«n tõ lµm chÊt liÖu nghÖ thuËt. (Hoạt động 3:(15phut) GV: -VH d©n gian cã nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n nµo? - Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh truyÒn miÖng? - T¸c dông cña tÝnh truyÒn miÖng? VD? GV: - Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ cña VH d©n gian diÔn ra ntn? GV: - Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh thùc hµnh cña VH d©n gian? VD? Hoạt động 3(7 phut): Yªu cÇu hs ®äc vµ tù häc c¸c ®Þnh nghÜa vÒ c¸c thÓ lo¹i VH d©n gian trong sgk. - LËp b¶ng hÖ thèng c¸c thÓ lo¹i VH d©n gian? Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Ho¹t ®éng cña HS Néi dung ghi bảng I. VH d©n gian lµ g×? Lµ nh÷ng t¸c phÈm ng«n tõ truyÒn Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. Lµ nh÷ng t¸c phÈm ng«n tõ miÖng ®îc tËp thÓ s¸ng t¹o nh»m phôc truyÒn miÖng ®îc tËp thÓ s¸ng t¹o vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau nh»m phôc vô trùc tiÕp cho c¸c cña ®êi sèng céng ®ång. sinh ho¹t kh¸c nhau cña ®êi sèng II. §Æc trng c¬ b¶n cña VH d©n gian: céng ®ång. 1. TÝnh truyÒn miÖng: - Kh«ng lu hµnh b»ng ch÷ viÕt mµ ®îc HS: Có 3 đặc trưng cơ bản: truyÒn miÖng tõ ngêi nµy sang ngêi kh¸c + qua nhiÒu thÕ hÖ vµ c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c + nhau. - §îc biÓu hiÖn trong diÔn xíng d©n + gian. Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. - Kh«ng lu hµnh b»ng ch÷ viÕt mµ ®îc truyÒn miÖng tõ ngêi nµy sang ngêi kh¸c qua nhiÒu thÕ hÖ vµ c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c nhau.  T¸c dông:  T¸c dông: + Lµm cho t¸c phÈm VH d©n + Lµm cho t¸c phÈm VH d©n gian ®îc gian ®îc trau chuèt, hoµn thiÖn, trau chuèt, hoµn thiÖn, phï hîp h¬n víi phï hîp h¬n víi t©m t×nh cña t©m t×nh cña nh©n d©n lao ®éng. + T¹o nªn tÝnh dÞ b¶n (nhiÒu b¶n kÓ) nh©n d©n lao ®éng. cña VH d©n gian. Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. VD: VB truyÖn cæ tÝch TÊm C¸m, + T¹o nªn tÝnh dÞ b¶n (nhiÒu b¶n truyÒn thuyÕt An D¬ng V¬ng vµ MÞ kÓ) cña VH d©n gian. Ch©u- Träng Thñy,... Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. 2. TÝnh tËp thÓ: - Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ: C¸ - Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ: C¸ nh©n nh©n khëi xíng tËp thÓ hëng øng khëi xíng tËp thÓ hëng øng (tham gia (tham gia cïng s¸ng t¹o hoÆc tiÕp cïng s¸ng t¹o hoÆc tiÕp nhËn) tu bæ, söa nhËn) tu bæ, söa ch÷a, thªm bít ch÷a, thªm bít cho phong phó, hoµn thiÖn. cho phong phó, hoµn thiÖn. HS: - Lµ sù g¾n bã vµ phôc vô trùc 3. TÝnh thùc hµnh: tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau - Lµ sù g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong ®êi sèng trong ®êi sèng céng ®ång. céng ®ång. - VD: Bµi ca lao ®éng: Hß s«ng M·, hß Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. gi· g¹o,... Bµi ca nghi lÔ: H¸t mo §Î ®Êt ®Î níc cña ngêi Mêng,... III. HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH d©n gian: Tù sù Tr÷ NghÞ S©n khÊu t×nh luËn - ThÇn tho¹i - Ca - Tôc - ChÌo - Sö thi dao ng÷ TruyÒn - C©u thuyÕt ®è - TruyÖn cæ Trang 12 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản tÝch - TruyÖn cêi - TruyÖn ngô ng«n - TruyÖn th¬ - VÌ Hoạt động 3 (15 phut): GV: - Tri thøc d©n gian lµ g×? Gv ®Þnh híng: Tri thøc d©n gian lµ nhËn thøc, hiÓu biÕt cña nh©n d©n ®èi víi cuéc sèng quanh m×nh. GV: - V× sao VH d©n gian ®îc coi lµ kho tri thøc v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng? Gv gîi më: Tri thøc d©n gian bao gåm nh÷ng tri thøc vÒ c¸c lÜnh vùc nµo? Cña bao nhiªu d©n téc? - VH d©n gian thÓ hiÖn tr×nh ®é nhËn thøc vµ quan ®iÓm cña ai? §iÒu ®ã cã g× kh¸c víi giai cÊp thèng trÞ cïng thêi? VD? Tri thøc d©n gian ®îc tr×nh bµy ntn? VD? Gv më réng: Tuy nhiªn nhËn thøc cña nh©n d©n lao ®éng ko ph¶i hoµn toµn vµ bao giê còng ®óng. VD: §i mét ngµy ®µng häc mét sµng kh«n; Nh÷ng ngêi ti hÝ m¾t l¬n / Trai thêng chèn chóa, g¸i bu«n lén chång... GV: - TÝnh gi¸o dôc cña VH d©n gian ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng khÝa c¹nh nµo? VD? IV. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VH d©n gian: 1. VH d©n gian lµ kho tri thøc v« cïng phong phó vÒ ®êi sèng c¸c d©n téc (gi¸ trÞ nhËn thøc): - VH d©n gian  lµ tri thøc vÒ mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng tù nhiªn, x· héi vµ con Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. ngêi phong phó. lµ tri thøc cña 54 d©n - VH d©n gian  lµ tri thøc vÒ mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng tù nhiªn, x· téc ®a d¹ng. héi vµ con ngêi phong phó. lµ tri thøc cña 54 d©n téc ®a d¹ng. Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. - VH d©n gian thÓ hiÖn tr×nh ®é nhËn - VH d©n gian thÓ hiÖn tr×nh ®é thøc vµ quan ®iÓm t tëng cña nh©n d©n nhËn thøc vµ quan ®iÓm t tëng lao ®éng nªn nã mang tÝnh chÊt nh©n cña nh©n d©n lao ®éng nªn nã ®¹o, tiÕn bé, kh¸c biÖt vµ thËm chÝ ®èi mang tÝnh chÊt nh©n ®¹o, tiÕn bé, lËp víi quan ®iÓm cña giai cÊp thèng trÞ kh¸c biÖt vµ thËm chÝ ®èi lËp víi cïng thêi. quan ®iÓm cña giai cÊp thèng trÞ VD: + Con vua th× l¹i lµm vua cïng thêi. Con s·i ë chïa th× quÐt l¸ ®a Bao giê d©n næi can qua Con vua thÊt thÕ l¹i ra quÐt chïa. + §õng than phËn khã ai ¬i Cßn da: l«ng mäc, cßn chåi: n¶y c©y... Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. Tri thøc d©n gian thêng ®îc tr×nh bµy b»ng ng«n ng÷ nghÖ thuËt hÊp dÉn, dÔ phæ biÕn, cã søc sèng l©u bÒn víi thêi gian. Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. - Tinh thÇn nh©n ®¹o: - H×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt truyÒn thèng tèt ®Ñp: Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh - Tri thøc d©n gian thêng ®îc tr×nh bµy b»ng ng«n ng÷ nghÖ thuËt hÊp dÉn, dÔ phæ biÕn, cã søc sèng l©u bÒn víi thêi gian. VD: Bµi häc vÒ ®¹o lÝ lµm con: C«ng cha nh nói Th¸i S¬n NghÜa mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra Mét lßng thê mÑ kÝnh cha Cho trßn ch÷ hiÕu míi lµ ®¹o con. 2.VH d©n gian cã gi¸ trÞ gi¸o dôc s©u s¾c vÒ ®¹o lÝ lµm ngêi: - Tinh thÇn nh©n ®¹o: + T«n vinh gi¸ trÞ con ngêi (t tëng nh©n v¨n). + T×nh yªu th¬ng con ngêi (c¶m th«ng, th¬ng xãt). + §Êu tranh ko ngõng ®Ó b¶o vÖ, gi¶i phãng con ngêi khái bÊt c«ng, cêng quyÒn. - H×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt truyÒn thèng tèt ®Ñp: + T×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc. + Lßng vÞ tha, ®øc kiªn trung. + TÝnh cÇn kiÖm, ãc thùc tiÔn,... 3. VH d©n gian cã gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín, gãp phÇn quan träng t¹o nªn b¶n s¾c riªng cho nÒn VH d©n téc: - NhiÒu t¸c phÈm VH d©n gian trë thµnh mÉu mùc nghÖ thuËt ®Ó ngêi ®êi häc tËp. Trang 13 Trường THPT Tân Yên 2 GV: - Gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín cña VH d©n gian ®îc biÓu hiÖn ntn? Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản - Khi VH viÕt cha ph¸t triÓn, VH d©n gian ®ãng vai trß chñ ®¹o. - Khi VH viÕt ph¸t triÓn, VH d©n gian lµ nguån nu«i dìng, lµ c¬ së cña VH viÕt, ph¸t triÓn song song, lµm cho VH viÕt trë nªn phong phó, ®a d¹ng, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. - NhiÒu t¸c phÈm VH d©n gian trë thµnh mÉu mùc nghÖ thuËt ®Ó ngêi ®êi häc tËp. - Khi VH viÕt cha ph¸t triÓn, VH d©n gian ®ãng vai trß chñ ®¹o. - Khi VH viÕt ph¸t triÓn, VH d©n lµ nguån nu«i dìng, lµ c¬ së GV:- KÓ tªn mét vµi t¸c gi¶ gian cña VH ph¸t triÓn song song, u tó cã sù häc tËp VH d©n lµm choviÕt, VH viÕt trë nªn phong gian? phó, ®a d¹ng, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. (Hoạt động 4:(2 phút) 3. Cñng cè, luyện tập: Yªu cÇu hs: - §äc phÇn ghi nhí (sgk) 4. Híng dÉn HS häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi: * Bµi cò: - Häc bµi theo híng dÉn trong SGK. * Bµi míi: - ChuÈn bÞ bµi míi Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Trang 14 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản Tiết: 5 Ngày soạn: .................................... Ngày dạy: ...................................... HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ (Tiết 2) I. MỤC TIÊU 1. KiÕn thøc: Giúp HS: - Cñng cè kh¸i niÖm vµ c¸c nh©n tè chi phèi cña ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. 2. Kĩ năng: - BiÕt x¸c ®Þnh c¸c nh©n tè giao tiÕp trong mét ho¹t ®éng giao tiÕp,n©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp khi nãi,khi viÕt vµ n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao tiÕp. - VËn dông lÝ thuyÕt vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp vµo viÖc ph©n tÝch c¸c t×nh huèng giao tiÕp cô thÓ. 3. Thái độ: - Có thái độ và hành vi phù hợp trong HĐGT bằng ngôn ngữ. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: 1. Gi¸o viªn: - S¸ch g¸o khoa,s¸ch gi¸o viªn và một số tài liệu tham khảo. 2. Häc sinh: §äc vµ chuÈn bÞ bµi theo hÖ thèng c©u hái SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: Hoạt động 1:(5phút) 1.Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ:(5phút) CÂU HỎI:1. Em hiÓu thÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷? ĐÁP ÁN: - Lµ ho¹t ®éng trao ®æi th«ng tin b»ng ng«n ng÷(nãi hoÆc viÕt) cña con ngêi trong x· héi. H§GT b»ng ng«n ng÷ cã hai qu¸ tr×nh: T¹o lËp v¨n b¶n do ngêi nãi,ngêi viÕt thùc hiÖn; tiÕp nhËn lÜnh héi v¨n b¶n do ngêi ®äc ngêi nghe thùc hiÖn (hai qu¸ tr×nh cã thÓ chuyÓn ®æi cho nhau). Hãy vẽ sơ đồ cấu tạo của nền văn học Việt Nam? 3. Nội dung bài mới: Vào bài: ë tiÕt häc tríc vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷, c¸c em ®· ®îc t×m hiÓu nh÷ng tri thøc lÝ thuyÕt c¬ b¶n. Trong tiÕt häc h«m nay, chóng ta sÏ vËn dông c¸c kiÕn thøc ®ã ®Ó lµm c¸c bµi tËp ®Ó cñng cè, kh¾c s©u c¸c kiÕn thøc ®ã. Ho¹t ®éng cña gv Hoạt động 2:(35phút) Gv yªu cÇu 3 hs lªn b¶ng lµm c¸c bµi tËp 1, 2, 3 trong sgk. C¸c em kh¸c tù lµm vµo vë, theo dâi bµi cña b¹n nhËn xÐt bæ sung. Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Ho¹t ®éng cña hs HS 1: Bài 1: a. Nh©n vËt giao tiÕp - Chµng trai (anh). - C« g¸i (nµng). Løa tuæi: 18-20, trÎ, ®ang ë ®é tuæi yªu ®¬ng. b. Thêi ®iÓm giao tiÕp: §ªm tr¨ng s¸ng, yªn tÜnh thÝch hîp víi nh÷ng cuéc trß chuyÖn cña nh÷ng ®«i løa ®ang yªu. c. Néi dung giao tiÕp: NghÜa tuêng minh: Chµng trai hái c« g¸i “tre non ®ñ l¸”(®ñ giµ) råi th× cã dïng ®Ó ®an sµng ®îc ko? - NghÜa hµm Èn: Còng nh tre, chµng trai vµ c« g¸i ®· ®Õn tuæi trëng thµnh, l¹i cã t×nh c¶m víi nhau liÖu nªn tÝnh chuyÖn kÕt Nội dung ghi bảng I. Tìm hiểu văn bản II. LuyÖn tËp: Bµi 1: a. Nh©n vËt giao tiÕp:- Chµng trai (anh). - C« g¸i (nµng). Løa tuæi: b. Thêi ®iÓm giao tiÕp: c. Néi dung giao tiÕp: NghÜa tuêng minh: - NghÜa hµm Èn: - Môc ®Ých giao tiÕp: d. C¸ch nãi cña chµng trai: Trang 15 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản duyªn ch¨ng? - Môc ®Ých giao tiÕp: tá t×nh, cÇu h«n tÕ nhÞ. d. C¸ch nãi cña chµng trai: Cã Gv nhËn xÐt, kh¼ng ®Þnh ®¸p mµu s¾c v¨n ch¬ng, t×nh tø , ý ¸n, lu ý hs c¸c kiÕn thøc vµ kÜ nhÞ, mîn h×nh ¶nh thiªn nhiªn ®Ó n¨ng cÇn thiÕt. tá lßng m×nh phï hîp, tinh tÕ. HS 2: Bài 2 GV: Hướng dẫn tương tự a,b. C¸c hµnh ®éng nãi (hµnh ®éng giao tiÕp): bài 1 đẻ hs làm:bài 2? - Chµo (Ch¸u chµo «ng ¹!). - Chµo ®¸p (A Cæ h¶?). - Khen (Lín tíng råi nhØ?). - Hái (Bè ch¸u cã göi pin ®µi lªn cho «ng ko?). c. T×nh c¶m, th¸i ®é: + A Cæ: kÝnh mÕn «ng giµ. + ¤ng giµ: tr×u mÕn, yªu quý A Cæ. - Quan hÖ: gÇn gòi, th©n mËt. GV: Hướng dẫn tương tự bài 1 đẻ hs làm:bài 3? HS 3: Bài 3 a. Néi dung giao tiÕp: - NghÜa têng minh: Miªu t¶, giíi thiÖu ®Æc ®iÓm, qu¸ tr×nh lµm b¸nh tr«i níc. - NghÜa hµm Èn: Th«ng qua h×nh tîng b¸nh tr«i níc, t¸c gi¶ ngîi ca vÎ ®Ñp, thÓ hiÖn th©n phËn bÊt h¹nh cña m×nh còng nh cña bao ngêi phô n÷ trong XHPK bÊt c«ng. Song trong hoµn c¶nh kh¾c nghiÖt, hä vÉn gi÷ trän ®îc phÈm chÊt tèt ®Ñp cña m×nh. - Môc ®Ých: + Chia sÎ, c¶m th«ng víi th©n phËn ngêi phô n÷ trong XH cò. + Lªn ¸n, tè c¸o XHPK bÊt c«ng. - Ph¬ng tiÖn tõ ng÷, h×nh ¶nh: biÓu c¶m, ®a nghÜa. b. C¨n cø: - Ph¬ng tiÖn tõ ng÷: + “Tr¾ng”, “trßn” gîi vÎ ®Ñp h×nh thÓ. + M« tÝp më ®Çu: “th©n em” lêi than th©n, béc lé t©m t×nh cña ngêi phô n÷. + Thµnh ng÷ “b¶y næi ba ch×m” th©n phËn long ®ong, bÊt h¹nh. + “TÊm lßng son” phÈm chÊt thñy chung, trong tr¾ng, son s¾t. HS: - Tiªu ng÷. - Tªn th«ng b¸o. - Nªu lÝ do. - Thêi gian thùc hiÖn. Gv gîi ý hs viÕt th«ng b¸o - Néi dung c«ng viÖc. theo bè côc: - Lùc lîng tham gia. - Dông cô. - KÕ ho¹ch cô thÓ. - Lêi kªu gäi. Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Bµi 2: a,b. C¸c hµnh ®éng nãi (hµnh ®éng giao tiÕp): - Chµo (Ch¸u chµo «ng ¹!). - Chµo ®¸p (A Cæ h¶?). - Khen (Lín tíng råi nhØ?). - Hái (Bè ch¸u cã göi pin ®µi lªn cho «ng ko?). c. T×nh c¶m, th¸i ®é: + A Cæ: kÝnh mÕn «ng giµ. + ¤ng giµ: tr×u mÕn, yªu quý A Cæ. - Quan hÖ: gÇn gòi, th©n mËt. Bµi 3: a. Néi dung giao tiÕp: - NghÜa têng minh: - NghÜa hµm Èn: - Môc ®Ých: + Chia sÎ, c¶m th«ng víi th©n phËn ngêi phô n÷ trong XH cò. + Lªn ¸n, tè c¸o XHPK bÊt c«ng. - Ph¬ng tiÖn tõ ng÷, h×nh ¶nh: biÓu c¶m, ®a nghÜa. b. C¨n cø: - Ph¬ng tiÖn tõ ng÷: + “Tr¾ng”,“trßn”gîi vÎ ®Ñp h×nh thÓ. + M« tÝp më ®Çu: “th©n em” lêi than th©n, béc lé t©m t×nh cña ngêi phô n÷. + Thµnh ng÷ “b¶y næi ba ch×m” th©n phËn long ®ong, bÊt h¹nh. + “TÊm lßng son” phÈm chÊt thñy chung, trong tr¾ng, son s¾t. Bµi 4: Gv gîi ý hs viÕt th«ng b¸o theo bè côc: - Tiªu ng÷. - Tªn th«ng b¸o. - Nªu lÝ do. - Thêi gian thùc hiÖn. - Néi dung c«ng viÖc. - Lùc lîng tham gia. - Dông cô. Trang 16 Trường THPT Tân Yên 2 GV: Hướng dẫn tương tự bài 1 đẻ hs làm:bài 5? HS: a. Nh©n vËt giao tiÕp: + B¸c Hå- chñ tÞch níc. + Hs toµn quèc- thÕ hÖ t¬ng lai cña ®Êt níc. b. Hoµn c¶nh giao tiÕp: + Th¸ng 9-1945: ®Êt níc võa giµnh ®îc ®éc lËp Hs lÇn ®Çu tiªn ®îc ®ãn nhËn mét nÒn gi¸o dôc hoµn toµn ViÖt Nam. + B¸c Hå: giao nhiÖm vô, kh¼ng ®Þnh quyÒn lîi cña hs níc ViÖt Nam ®éc lËp. c. Néi dung giao tiÕp: - NiÒm vui síng cña B¸c v× thÊy hs- thÕ hÖ t¬ng lai cña ®Êt níc ®îc hëng nÒn gi¸o dôc cña d©n téc. - NhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm nÆng nÒ nhng vÎ vang cña hs. - Lêi chóc cña B¸c víi c¸c em hs. d. Môc ®Ých giao tiÕp: - Chóc mõng hs nh©n ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña níc ViÖt Nam DCCH. - X¸c ®Þnh nhiÖm vô nÆng nÒ nhng vÎ vang cña c¸c em hs. e. H×nh thøc: - Ng¾n gän. - Lêi v¨n võa gÇn gòi, ch©n t×nh võa nghiªm tóc, trang träng. Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản - KÕ ho¹ch cô thÓ. - Lêi kªu gäi. Bµi 5: a. Nh©n vËt giao tiÕp: b. Hoµn c¶nh giao tiÕp: + Th¸ng 9-1945: + B¸c Hå: giao nhiÖm vô, kh¼ng ®Þnh quyÒn lîi cña hs níc ViÖt Nam ®éc lËp. c. Néi dung giao tiÕp: d. Môc ®Ých giao tiÕp: - Chóc mõng hs nh©n ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña níc ViÖt Nam DCCH. - X¸c ®Þnh nhiÖm vô nÆng nÒ nhng vÎ vang cña c¸c em hs. e. H×nh thøc: - Ng¾n gän. - Lêi v¨n võa gÇn gòi, ch©n t×nh võa nghiªm tóc, trang träng. Hoạt động 3:(4 phút) Gv yªu cÇu hs lµm ë nhµ. Gv lu ý hs: Ngµy 5/6/1972, §¹i héi ®ång Liªn Hîp Quèc s¸ng lËp ngµy m«i trêng thÕ giíi. Gv yªu cÇu hs ®äc bøc th cña B¸c Hå vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong sgk. Gv lu ý hs: Khi thùc hiÖn bÊt cø ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ nµo (d¹ng nãi vµ viÕt), chóng ta cÇn ph¶i chó ý: + Nh©n vËt, ®èi tîng giao tiÕp (Nãi vµ viÕt cho ai?). + Môc ®Ých giao tiÕp (Nãi vµ viÕt ®Ó lµm g×?). + Néi dung giao tiÕp (Nãi vµ viÕt ®Ó lµm g×?). + Giao tiÕp b»ng c¸ch nµo (Nãi vµ viÕt ntn?). Hoạt động 4:(4 phút) 3. Cñng cè, dÆn dß: Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Trang 17 Trường THPT Tân Yên 2 Yªu cÇu hs:- Lµm bµi tËp 4 trong sgk. - §äc, t×m hiÓu tríc bµi : V¨n b¶n. 4. Híng dÉn HS häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi míi: * Bµi cò: - Häc bµi theo híng dÉn trong SGK. * Bµi míi: - ChuÈn bÞ bµi míi Tiết: 6 Ngày soạn: .................................... Ngày dạy: ...................................... Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản v¨n b¶n I. MỤC TIÊU 1. KiÕn thøc: Giúp HS: - N¾m ®îc kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, c¸c lo¹i VB ph©n chia theo lÜnh vùc vµ môc ®Ých giao tiÕp. 2. Kĩ năng: - N©ng cao kÜ n¨ng thùc hµnh ph©n tÝch vµ t¹o lËp VB trong giao tiÕp. 3. Thái độ: - BiÕt ph©n biÖt, sö dông c¸c lo¹i VB phï hîp, linh ho¹t trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: 1. Gi¸o viªn: - S¸ch g¸o khoa,s¸ch gi¸o viªn và một số tài liệu tham khảo 2. Häc sinh: §äc vµ chuÈn bÞ bµi theo hÖ thèng c©u hái SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: Hoạt động 1:(5phút) 1. Kiểm tra bài cũ:(5phút) H·y nªu c¸c nh©n tè giao tiÕp trong ho¹t ®éng giao tiÕp? 2. Nội dung bài mới: Ho¹t ®éng cña gv Ho¹t ®éng cña hs Nội dung ghi bảng Hoạt động 2: I- Khái niệm và đặc điểm: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm và đặc 1. Khái niệm: điểm của văn bản. * Tìm hiểu ngữ liệu: Thao tác 1: Cho học sinh tìm hiểu khái niệm văn bản. HS: Trả lời GV: Cho học sinh đọc các VB (1): Gần người tốt ảnh Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Trang 18 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản văn bản (1), (2), (3) và các hưởng cái tốt và ngược lại quan yêu cầu ở SGK ? hệ người xấu sẽ ảnh hưởng cái xấu.  trao đổi về một kinh nghiệm sống VB(2); HĐGT tạo ra trong HĐGT giữa cô gái và mọi người. Nó là lời than thân của cô gái trao đổi về tâm tư tình cảm VB(3): HĐGT giữa vị chủ tịch nước với toàn thể quốc dân đồng bào là nguyện vọng khẩn thiết và quyết tâm lớn của dân tộc trong giữ gìn, bảo vệ, độc lập, tự do.  trao đổi về thông tin chính trị - xã hội GV: Mỗi văn bản được người nói tạo ra trong những hoạt động nào? Để đáp ứng nhu cầu gì ? GV: Chốt lại vấn đề. HS: Trả lời. GV: Số câu ở mỗi văn bản như thế nào ? HS: Trả lời. GV: Vậy từ đó em hiểu thế nào là văn bản? - Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu các đặc điểm của văn bản HS: Trả lời. GV: Mỗi văn bản đề cập + VB(1) Là quan hệ giữa người đến vấn đề gì ? với người + VB(2) Lời than thân của cô gái + VB(3) Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến - Cách triển khai: GV: Vấn đề đó có được Mỗi văn bản đều tập trung nhất triển khai nhất quán trong quán vào một chủ đề và triển mỗi văn bản không ? khai chủ đề đó một cách trọn GV: Như vậy, một văn bản vẹn. thường có đặc điểm gì? HS: Trả lời. GV: Các câu trong từng văn - Các câu trong văn bản (2) và bản (2) và (3) có quan hệ (3): với nhau về những phương + Có quan hệ về ý nghĩa diện nào? Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh Câu hỏi 1: - Văn bản tạo ra trong hoạt động giao tiếp chung. Quan hệ giữa người và người. - Nhu cầu: + VB (1): trao đổi về một kinh nghiệm sống + VB(2): trao đổi về tâm tư tình cảm + VB(3): trao đổi về thông tin chính trị xã hội - Bao gồm nhiều câu. - Khái niệm: Văn bản là sản phẩm được tạo ra trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ và thường có nhiều câu. 2. Đặc điểm: Câu hỏi 2: - Vấn đề: + VB(1) Là quan hệ giữa người với người + VB(2) Lời than thân của cô gái + VB(3) Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến - Cách triển khai: Mỗi văn bản đều tập trung nhất quán vào một chủ đề và triển khai chủ đề đó một cách trọn vẹn. Câu hỏi 3: - Các câu trong văn bản (2) và (3): + Có quan hệ về ý nghĩa + Được liên kết chặt chẽ về ý nghĩa hoặc bằng từ ngữ - Kết cấu của văn bản (3): Bố cục rõ ràng: Trang 19 Trường THPT Tân Yên 2 Giáo án Ngữ Văn 10 cơ bản + Được liên kết chặt chẽ về ý nghĩa hoặc bằng từ ngữ GV: Văn bản (3) có bố cục HS: Trả lời. như thế nào? - Kết cấu của văn bản (3): Bố cục rõ ràng: a. Phần mở đầu: “ Hỡi đồng bào toàn quốc” b. Thân bài:“ Chúng ta muốn hoà bình … nhất định về dân tộc ta” HS: Trả lời. GV: Về hình thức, văn bản - Mở đầu: Tiêu đề và Lời hô gọi (3) có dấu hiệu mở đầu và  dẫn dắt, giới thiệu vấn đề kết thúc như thế nào? - Kết thúc: Hai khẩu hiệu.  kích lệ ý chí => có dấu hiệu hình thức riêng vì là văn bản chính luận. GV: Mỗi văn bản được tạo ra nhằm mục đích gì ? GV: Từ những điều đã phân tích trên, hãy nêu đặc điểm của văn bản ? c. Phần mở đầu: “ Hỡi đồng bào toàn quốc” d. Thân bài:“ Chúng ta muốn hoà bình … nhất định về dân tộc ta” e. Kết bài: Phần còn lại. Câu hỏi 4: Văn bản (3): - Mở đầu: Tiêu đề và Lời hô gọi  dẫn dắt, giới thiệu vấn đề - Kết thúc: Hai khẩu hiệu.  kích lệ ý chí => có dấu hiệu hình thức riêng vì là văn bản chính luận. Câu hỏi 5: Mục đích: - VB(1): Truyền đạt kinh nghiệm sống. HS: Trả lời. - VB (2): Lời than thân để gợi sự hiểu biết Mục đích: và cảm thông của mọi người với số phận - VB(1): Truyền đạt kinh người phụ nữ. nghiệm sống. - VB(3): Kêu gọi, khích lệ thể hiện quyết - VB (2): Lời than thân để gợi sự tâm của mọi người trong kháng chiến hiểu biết và cảm thông của mọi chống Pháp. người với số phận người phụ nữ.  mỗi văn bản có một mục đích nhất định - VB(3): Kêu gọi, khích lệ thể hiện quyết tâm của mọi người 2. Đặc điểm của văn bản: trong kháng chiến chống Pháp. (Ghi nhớ, SGK trang 24)  mỗi văn bản có một mục đích - Các câu trong văn bản có sự liên kết chặt nhất định chẽ và xây dựng theo kết cấu mạch lạc. - Mỗi VB có dấu hiệu biểu hiện tính hoàn chỉnh về nội dung lẫn hình thức. HS: Trả lời. - Mỗi văn bản nhằm thực hiện một mục - Các câu trong văn bản có sự đích giao tiếp nhất định. liên kết chặt chẽ và xây dựng theo kết cấu mạch lạc. II- Các loại văn bản: - Mỗi VB có dấu hiệu biểu hiện tính hoàn chỉnh về nội dung lẫn 1. Tìm hiểu ngữ liệu: hình thức. - Mỗi văn bản nhằm thực hiện - Câu 1: một mục đích giao tiếp nhất a. Vấn đề, lĩnh vực: định. (1) Cuộc sống xã hội (2) Cuộc sống xã hội (3) Chính trị. * Hoạt động 3: Cho Hs tìm hiểu khái quát các loại văn bản. - Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu ngữ liệu SGK. GV: So sánh văn bản 1,2,3, HS: Trả lời. Vấn đề được đề cập trong Giáo viên: Trịnh Văn Quỳnh b. Từ ngữ: (1) và (2): Thông thường (3): Chính trị, xã hội Trang 20