PhÇn mét
LÞch sö thÕ giíi thêi nguyªn thuû, cæ ®¹i vµ trung ®¹i
Ch¬ng 1
X· héi nguyªn thuû
Bµi 1
Sù xuÊt hiÖn loµi ngêi vµ bÇy ngêi nguyªn thuû
Ngµy so¹n :
TiÕt thø : 01(nhÊt) Lªn líp: Khèi 10
I. Môc tiªu bµi häc
1. KiÕn thøc
HS cÇn hiÓu nh÷ng mèc vµ bíc tiÕn trªn chÆng ®êng dµi, phÊn ®Êu qua hµng
triÖu n¨m cña loµi ngêi nh»m c¶i thiÖn ®êi sèng vµ c¶i biÕn b¶n th©n con ngêi.
2. T tëng
Gi¸o dôc lßng yªu lao ®éng v× lao ®éng kh«ng nh÷ng n©ng cao ®êi sèng cña con
ngêi mµ cßn hoµn thiÖn b¶n th©n con ngêi.
3. Kü n¨ng
RÌn kü n¨ng sö dông SGK - kü n¨ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ tæng hîp vÒ ®Æc
®iÓm tiÕn ho¸ cña loµi ngêi trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn m×nh ®ång thêi thÊy sù
s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña x· héi loµi ngêi.
II. tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y - häc
1. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ ch¬ng tr×nh lÞch sö líp 10
Yªu cÇu vµ híng dÉn ph¬ng ph¸p häc bé m«n ë nhµ, ë líp.
2. DÉn d¾t vµo bµi häc
GV nªu t×nh huèng qua c©u hái t¹o kh«ng khÝ häc tËp: Ch¬ng tr×nh lÞch sö
chóng ta ®· häc ë THCS ®îc ph©n chia thµnh mÊy thêi kú? KÓ tªn c¸c thêi kú ®ã?
H×nh th¸i chÕ ®é x· héi g¾n liÒn víi mçi thêi kú? X· héi loµi ngêi vµ loµi ngêi xuÊt
hiÖn nh thÕ nµo? §Ó hiÓu ®iÒu ®ã, chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay.
3. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng trªn líp
Nh÷ng kiÕn thøc HS
cÇn n¾m v÷ng
Ho¹t ®éng 1: Lµm viÖc c¸ nh©n
1. Sù xuÊt hiÖn loµi
Tríc hÕt GV kÓ c©u chuyÖn vÒ nguån gèc cña ngêi vµ ®êi sèng bÇy
d©n téc ViÖt Nam (Bµ ¢u C¬ víi c¸i bäc tr¨m ngêi nguyªn thuû
trøng vµ chuyÖn Thîng ®Õ s¸ng t¹o ra loµi
ngêi) sau ®ã nªu c©u hái: Loµi ngêi tõ ®©u mµ
ra? C©u chuyÖn kÓ trªn cã ý nghÜa g×?
- HS qua hiÓu biÕt, qua c©u chuyÖn GV kÓ vµ
®äc SGK tr¶ lêi c©u hái?
C¸c ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
1
GV dÉn d¾t, t¹o kh«ng khÝ tranh luËn.
- GV nhËn xÐt bæ sung vµ chèt ý:
+ C©u chuyÖn truyÒn thuyÕt ®· ph¶n ¸nh xa xa
con ngêi muèn lý gi¶i vÒ nguån gèc cña m×nh,
song cha ®ñ c¬ së khoa häc nªn ®· göi g¾m ®iÒu
®ã vµo sù thÇn th¸nh.
+ Ngµy nay, khoa häc ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ kh¶o
cæ häc vµ cæ sinh häc ®· t×m ®îc b»ng cø nãi lªn
sù ph¸t triÓn l©u dµi cña sinh giíi, tõ ®éng vËt bËc
thÊp lªn ®éng vËt bËc cao mµ ®Ønh cao cña qu¸
tr×nh nµy lµ sù biÕn chuyÓn tõ vîn thµnh ngêi.
- GV nªu c©u hái: VËy con ngêi do ®©u mµ ra?
C¨n cø vµo c¬ së nµo? Thêi gian? Nguyªn nh©n
quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn sù chuyÓn biÕn ®ã?
Ngµy nay qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn ®ã cã diÔn ra
kh«ng? T¹i sao?
Ho¹t ®éng 2: Lµm viÖc theo nhãm
- GV: ChÆng ®êng chuyÓn biÕn tõ vîn ®Õn
ngêi diÔn ra rÊt dµi. Bíc ph¸t triÓn trung
gian lµ Ngêi tèi cæ (Ngêi thîng cæ).
NhiÖm vô cô thÓ cña tõng nhãm lµ:
+ Nhãm 1: Thêi gian t×m ®îc dÊu tÝch Ngêi tèi
cæ? §Þa ®iÓm? TiÕn ho¸ trong c¬ cÊu t¹o c¬ thÓ?
+ Nhãm 2: §êi sèng vËt chÊt vµ quan hÖ x· héi
cña Ngêi tèi cæ.
- HS: Tõng nhãm ®äc SGK, t×m ý tr¶ lêi vµ th¶o
luËn thèng nhÊt ý kiÕn tr×nh bµy trªn giÊy 1/2
tê A0.
§¹i diÖn cña nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ cña m×nh.
GV yªu cÇu HS nhãm kh¸c bæ sung.
Cuèi cïng GV nhËn xÐt vµ chèt ý:
Nhãm 1:
+ Thêi gian t×m ®îc dÊu tÝch cña Ngêi tèi cæ
b¾t ®Çu kho¶ng 4 triÖu n¨m tríc ®©y.
+ Di cèt t×m thÊy ë §«ng Phi, Giava (In®«nªxia),
B¾c Kinh (Trung Quèc)... Thanh Ho¸ (ViÖt Nam).
+ Ngêi tèi cæ hoµn toµn ®i b»ng hai ch©n, ®«i
tay ®îc tù do cÇm n¾m, kiÕm thøc ¨n. C¬ thÓ
cã nhiÒu biÕn ®æi: tr¸n, hép sä...
Nhãm 2: §êi sèng vËt chÊt ®· cã nhiÒu thay ®æi
+ BiÕt chÕ t¹o c«ng cô lao ®éng: Hä lÊy m¶nh ®¸
hay cuéi lín ®em ghÌ vì t¹o nªn mét mÆt cho
s¾c vµ võa tay cÇm r×u ®¸ (®å ®¸ cò - s¬ kú).
+ BiÕt lµm ra löa (ph¸t minh lín) ®iÒu quan träng
c¶i thiÖn c¨n b¶n cuéc sèng tõ ¨n sèng ¨n chÝn.
+ Cïng nhau lao ®éng t×m kiÕm thøc ¨n. Chñ
yÕu lµ h¸i lîm vµ s¨n b¾t thó.
+ Quan hÖ hîp quÇn x· héi, cã ngêi ®øng ®Çu,
cã ph©n c«ng lao ®éng gi÷a nam - n÷, cïng
ch¨m sãc con c¸i, sèng qu©y quÇn theo quan hÖ
ruét thÞt gåm 5 - 7 gia ®×nh. Sèng trong hang
2
- Loµi ngêi do mét loµi
vîn chuyÓn biÕn thµnh?
ChÆng ®Çu cña qu¸ tr×nh
h×nh thµnh nµy cã kho¶ng
6 triÖu n¨m tríc ®©y.
- B¾t ®Çu kho¶ng 4 triÖu
n¨m tríc ®©y t×m thÊy
dÊu vÕt cña Ngêi tèi cæ
ë mét sè n¬i nh §«ng
Phi, In®«nªxia, Trung
Quèc, ViÖt Nam.
- §êi sèng vËt chÊt cña
ngêi nguyªn thuû.
+ ChÕ t¹o c«ng cô ®¸ (®å
®¸ cò).
+ Lµm ra löa.
+ T×m kiÕm thøc ¨n, s¨n
b¾t - h¸i lîm.
- Quan hÖ x· héi cña
Ngêi tèi cæ ®îc gäi lµ
bÇy ngêi nguyªn thuû.
®éng hoÆc m¸i ®¸, lÒu dùng b»ng cµnh c©y...
Hîp quÇn ®Çu tiªn bÇy ngêi nguyªn thuû.
Ho¹t ®éng 3: C¶ líp
GV dïng ¶nh vµ biÓu ®å ®Ó gi¶i thÝch gióp HS
hiÓu vµ n¾m ch¾c h¬n: ¶nh vÒ Ngêi tèi cæ, ¶nh
vÒ c¸c c«ng cô ®¸, biÓu ®å thêi gian cña Ngêi
tèi cæ.
- VÒ h×nh d¸ng: Tuy cßn nhiÒu dÊu tÝch vîn trªn
ngêi nhng Ngêi tèi cæ kh«ng cßn lµ vîn.
- Ngêi tèi cæ lµ Ngêi v× ®· chÕ t¸c vµ sö dông c«ng
cô (MÆc dï chiÕc r×u ®¸ cßn th« kÖch ®¬n gi¶n).
- Thêi gian:
4 tr.n¨m 1 tr.n¨m 4 v¹n n¨m 1 v¹n n¨m
(Ngêi tèi cæ) - ®i ®øng th¼ng.
- Hßn ®¸ ghÌ ®Ïo s¬ qua
- H¸i lîm, s¨n b¾t thó
- BÇy ngêi.
Ho¹t ®éng 1: Lµm viÖc theo nhãm
GV tr×nh bµy: Qua qu¸ tr×nh lao ®éng, cuéc sèng
cña con ngêi ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n. §ång
thêi con ngêi tù hoµn thµnh qu¸ tr×nh hoµn
thiÖn m×nh t¹o bíc nh¶y vät tõ vîn thµnh
Ngêi tèi cæ. Ta t×m hiÓu bíc nh¶y vät thø 2
cña qu¸ tr×nh nµy.
- GV chia líp thµnh 3 nhãm, nªu c©u hái cho
tõng nhãm:
+ Nhãm 1: Thêi ®¹i Ngêi tinh kh«n b¾t ®Çu
xuÊt hiÖn vµo thêi gian nµo? Bíc hoµn thiÖn vÒ
h×nh d¸ng vµ cÊu t¹o c¬ thÓ ®îc biÓu hiÖn nh
thÕ nµo?
+ Nhãm 2: Sù s¸ng t¹o cña Ngêi tinh kh«n
trong viÖc chÕ t¹o c«ng cô lao ®éng b»ng ®¸.
+ Nhãm 3: Nh÷ng tiÕn bé kh¸c trong cuéc sèng
lao ®éng vµ vËt chÊt.
- HS ®äc s¸ch gi¸o khoa, th¶o luËn t×m ý tr¶ lêi.
Sau khi ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ thèng
nhÊt cña nhãm. HS nhãm kh¸c bæ sung. Cuèi
cïng GV nhËn xÐt vµ chèt ý:
Nhãm 1: §Õn cuèi thêi ®å ®¸ cò, kho¶ng 4 v¹n n¨m
tríc ®©y Ngêi tinh kh«n (hay cßn gäi lµ ngêi
hiÖn ®¹i) xuÊt hiÖn. Ngêi tinh kh«n cã cÊu t¹o c¬
thÓ nh ngêi ngµy nay: x¬ng cèt nhá nh¾n, bµn
tay nhá khÐo lÐo, ngãn tay linh ho¹t. Hép sä vµ thÓ
tÝch n·o ph¸t triÓn, tr¸n cao, mÆt ph¼ng, h×nh d¸ng
gän vµ linh ho¹t, líp l«ng máng kh«ng cßn n÷a ®a
®Õn sù xuÊt hiÖn nh÷ng mµu da kh¸c nhau (3 ®¹i
chñng lín vµng - ®en - tr¾ng).
Nhãm 2: Sù s¸ng t¹o cña Ngêi tinh kh«n trong
3
2. Ngêi tinh kh«n vµ
ãc s¸ng t¹o
- Kho¶ng 4 v¹n n¨m
tríc ®©y Ngêi tinh
kh«n xuÊt hiÖn. H×nh
d¸ng vµ cÊu t¹o c¬ thÓ
hoµn thiÖn nh ngêi
ngµy nay.
- ãc s¸ng t¹o lµ sù s¸ng t¹o
kü thuËt chÕ t¹o c«ng cô ®¸: Ngêi ta biÕt ghÌ 2
c¹nh s¾c h¬n cña m¶nh ®¸ lµm cho nã gän vµ
s¾c h¬n víi nhiÒu kiÓu, lo¹i kh¸c nhau. Sau khi
®îc mµi nh½n, ®îc khoan lç hay nÊc ®Ó tra
c¸n Céng cô ®a d¹ng h¬n, phï hîp víi tõng
c«ng viÖc lao ®éng, chau chuèt vµ cã hiÖu qu¶
h¬n §å ®¸ míi.
Nhãm 3: ãc s¸ng t¹o cña Ngêi tinh kh«n cßn
chÕ t¹o ra nhiÒu c«ng cô lao ®éng kh¸c:
X¬ng c¸, cµnh c©y lµm lao, chÕ cung tªn,
®an líi ®¸nh c¸, lµm ®å gèm. Còng tõ ®ã ®êi
sèng vËt chÊt ®îc n©ng lªn. Thøc ¨n t¨ng
lªn ®¸ng kÓ. Con ngêi rêi hang ®éng ra ®Þnh
c ë ®Þa ®iÓm thuËn lîi h¬n. C tró nhµ cöa
trë nªn phæ biÕn.
Ho¹t ®éng 1: Lµm viÖc c¶ líp vµ c¸ nh©n
GV tr×nh bµy: - Cuéc c¸ch m¹ng ®¸ míi - §©y
lµ mét thuËt ng÷ kh¶o cæ häc nhng rÊt thÝch
hîp víi thùc tÕ ph¸t triÓn cña con ngêi. Tõ khi
Ngêi tinh kh«n xuÊt hiÖn thêi ®¸ cò hËu k×, con
ngêi ®· cã mét bíc tiÕn dµi: §· cã c tró nhµ
cöa, ®· sèng æn ®Þnh vµ l©u dµi (líp vá èc s©u 1m
nãi lªn cã thÓ l©u tíi c¶ ngh×n n¨m).
Nh thÕ còng ph¶i kÐo dµi tÝch luü kinh nghiÖm
tíi 3 v¹n n¨m. Tõ 4 v¹n n¨m ®Õn 1 v¹n n¨m
tríc ®©y míi b¾t ®Çu thêi ®¸ míi.
GV nªu c©u hái: - §¸ míi lµ c«ng cô ®¸ cã ®iÓm
kh¸c nh thÕ nµo so víi c«ng cô ®¸ cò?
HS ®äc s¸ch gi¸o khoa tr¶ lêi. HS kh¸c bæ sung,
cuèi cïng GV nhËn xÐt vµ chèt l¹i: §¸ míi lµ
c«ng cô ®¸ ®îc ghÌ s¾c, mµi nh½n, tra c¸n dïng
tèt h¬n. Kh«ng nh÷ng vËy ngêi ta cßn sö dông
cung tªn thuÇn thôc.
GV ®Æt c©u hái: Sang thêi ®¹i ®¸ míi cuéc
sèng vËt chÊt cña con ngêi cã biÕn ®æi nh
thÕ nµo?
HS ®äc s¸ch gi¸o khoa tr¶ lêi. HS kh¸c bæ sung,
cuèi cïng GV nhËn xÐt vµ chèt ý:
- Sang thêi ®¹i ®¸ míi cuéc sèng cña con ngêi
®· cã nh÷ng thay ®æi lín lao.
+ Tõ chç h¸i lîm, s¨n b¾n trång trät vµ ch¨n
nu«i (ngêi ta trång mét sè c©y l¬ng thùc vµ thùc
phÈm nh lóa, bÇu, bÝ... §i s¨n b¾n ®îc thó nhá
ngêi ta gi÷ l¹i nu«i vµ thuÇn dìng thµnh gia
sóc nhá nh chã, cõu, lîn, bß,...)
+ Ngêi ta biÕt lµm s¹ch nh÷ng tÊm da thó ®Ó
che th©n cho Êm vµ "cho cã v¨n ho¸" (T×m thÊy
cóc, kim x¬ng).
+ Ngêi ta biÕt lµm ®å trang søc (vßng b»ng vá
4
cña Ngêi tinh kh«n trong
c«ng viÖc c¶i tiÕn c«ng cô ®å
®¸ vµ biÕt chÕ t¸c thªm
nhiÒu c«ng cô míi.
+ C«ng cô ®¸: §¸ cò
®¸ míi (ghÌ - mµi nh½n ®ôc lç tra c¸n).
+ C«ng cô míi: Lao, cung
tªn.
3. Cuéc c¸ch m¹ng
thêi ®¸ míi
- 1 v¹n n¨m tríc ®©y
thêi kú ®¸ míi b¾t ®Çu.
- Cuéc sèng con ngêi ®·
cã nh÷ng thay ®æi lín
lao, ngêi ta biÕt:
+ Trång trät, ch¨n nu«i.
+ Lµm s¹ch tÊm da thó
che th©n.
+ Lµm nh¹c cô.
Cuéc sèng no ®ñ h¬n,
èc vµ h¹t x¬ng, vßng tay, vßng cæ ch©n, hoa tai ®Ñp h¬n vµ vui h¬n, bít
b»ng ®¸ mµu).
lÖ thuéc vµo thiªn nhiªn.
+ Con ngêi biÕt ®Õn ©m nh¹c (c©y s¸o x¬ng,
®µn ®¸,...).
GV kÕt luËn: Nh thÕ, tõng bíc, tõng bíc con
ngêi kh«ng ngõng s¸ng t¹o, kiÕm ®îc thøc ¨n
nhiÒu h¬n, sèng tèt h¬n vµ vui h¬n. Cuéc sèng
bít dÇn sù lÖ thuéc vµo thiªn nhiªn. Cuéc sèng
con ngêi tiÕn bé víi tèc ®é nhanh h¬n vµ æn
®Þnh h¬n tõ thêi ®¸ míi.
4. S¬ kÕt bµi häc
- GV kiÓm tra ho¹t ®éng nhËn thøc cña HS víi viÖc yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái:
- Nguån gèc cña loµi ngêi, nguyªn nh©n quyÕt ®Þnh ®Õn qu¸ tr×nh tiÕn ho¸.
- ThÕ nµo lµ Ngêi tèi cæ? Cuéc sèng vËt chÊt vµ x· héi cña Ngêi tèi cæ?
- Nh÷ng tiÕn bé vÒ kÜ thuËt khi Ngêi tinh kh«n xuÊt hiÖn?
5. DÆn dß - Ra bµi tËp vÒ nhµ
- N¾m ®îc bµi cò. §äc tríc bµi míi vµ tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa.
- Bµi tËp:
LËp b¶ng so s¸nh
Néi dung
Thêi k× ®¸ cò
Thêi gian
Chñ nh©n
KÜ thuËt chÕ t¹o c«ng cô ®¸
§êi sèng lao ®éng
5
Thêi k× ®¸ míi
Bµi 2
x· héi nguyªn thuû
Ngµy so¹n :
TiÕt thø : 02 Lªn líp: Khèi 10
I. Môc tiªu bµi häc
1. KiÕn thøc
- HiÓu ®îc ®Æc ®iÓm tæ chøc thÞ téc, bé l¹c, mèi quan hÖ trong tæ chøc x· héi
®Çu tiªn cña loµi ngêi.
- Mèc thêi gian quan träng cña qu¸ tr×nh xuÊt hiÖn kim lo¹i vµ hÖ qu¶ x· héi
cña c«ng cô kim lo¹i.
2. T tëng
- Nu«i dìng giÊc m¬ chÝnh ®¸ng - x©y dùng mét thêi ®¹i §¹i §ång trong v¨n
minh.
3. Kü n¨ng
RÌn cho HS kü n¨ng ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ tæ chøc x· héi thÞ téc, bé l¹c. KÜ
n¨ng ph©n tÝch vµ tæng hîp vÒ qu¸ tr×nh ra ®êi cña kim lo¹i - nguyªn nh©n - hÖ qu¶
cña chÕ ®é t h÷u ra ®êi.
II. ThiÕt bÞ, Tµi liÖu d¹y - häc
- Tranh ¶nh.
- MÈu truyÖn ng¾n vÒ sinh ho¹t cña thÞ téc, bé l¹c.
III. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y - häc
1. KiÓm tra bµi cò
C©u hái 1: LËp niªn biÓu thêi gian vÒ qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ tõ vîn thµnh ngêi?
M« t¶ ®êi sèng vËt chÊt vµ x· héi cña Ngêi tèi cæ?
C©u hái 2: T¹i sao nãi thêi ®¹i Ngêi tinh kh«n cuéc sèng cña con ngêi tèt h¬n,
®ñ h¬n, ®Ñp h¬n vµ vui h¬n?
2. DÉn d¾t bµi míi
Bµi mét cho chóng ta hiÓu qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ vµ tù hoµn thiÖn cña con ngêi.
Sù hoµn thiÖn vÒ vãc d¸ng vµ cÊu t¹o c¬ thÓ. Sù tiÕn bé trong cuéc sèng vËt chÊt.
§êi sèng cña con ngêi tèt h¬n - ®ñ h¬n - ®Ñp h¬n - vui h¬n. Vµ trong sù ph¸t triÓn
Êy ta thÊy sù hîp quÇn cña bÇy ngêi nguyªn thuû - mét tæ chøc x· héi qu¸ ®é. Tæ
chøc Êy cßn mang tÝnh gi¶n ®¬n, hoang s¬, cßn ®Çy dÊu Ên bÇy ®µn cïng sù tù hoµn
thiÖn cña con ngêi. BÇy ®µn ph¸t triÓn t¹o nªn sù g¾n kÕt vµ ®Þnh h×nh cña mét tæ
chøc x· héi loµi ngêi kh¸c h¼n víi tæ chøc bÇy, ®µn. §Ó hiÓu tæ chøc thùc chÊt,
®Þnh h×nh ®Çu tiªn cña loµi ngêi ®ã, ta t×m hiÓu bµi h«m nay.
3. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng trªn líp
Nh÷ng kiÕn thøc HS
cÇn n¾m v÷ng
Ho¹t ®éng 1: C¶ líp vµ c¸ nh©n
1. ThÞ téc - bé l¹c
Tríc hÕt GV gîi HS nhí l¹i nh÷ng tiÕn bé, sù a. ThÞ téc
hoµn thiÖn cña con ngêi trong thêi ®¹i Ngêi
C¸c ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
6
tinh kh«n. §iÒu ®ã ®a ®Õn x· héi bÇy ngêi
nguyªn thuû, mét tæ chøc hîp quÇn vµ sinh ho¹t
theo tõng gia ®×nh trong h×nh thøc bÇy ngêi
còng kh¸c ®i. Sè d©n ®· t¨ng lªn. Tõng nhãm
ngêi còng ®«ng ®óc, mçi nhãm cã h¬n 10 gia
®×nh (®«ng h¬n tríc gÊp 2 - 3 lÇn) gåm 2, 3 thÕ
hÖ giµ trÎ cã chung dßng m¸u Hä hîp thµnh
mét tæ chøc x· héi chÆt chÏ h¬n, g¾n bã h¬n, cã tæ
chøc h¬n. H×nh thøc tæ chøc Êy gäi lµ thÞ téc nh÷ng ngêi "cïng hä". §©y lµ tæ chøc thùc chÊt
vµ ®Þnh h×nh ®Çu tiªn cña loµi ngêi.
GV nªu c©u hái: ThÕ nµo lµ thÞ téc? Mèi quan hÖ
trong thÞ téc?
HS nghe vµ ®äc s¸ch gi¸o khoa tr¶ lêi.
HS kh¸c bæ sung. Cuèi cïng GV nhËn xÐt vµ
chèt ý.
+ ThÞ téc lµ nhãm ngêi cã kho¶ng h¬n 10 gia ®×nh, - ThÞ téc lµ nhãm h¬n 10
gåm 2 - 3 thÕ hÖ giµ trÎ vµ cã chung dßng m¸u.
gia ®×nh vµ cã chung
dßng m¸u.
+ Trong thÞ téc, mäi thµnh viªn ®Òu hîp søc, - Quan hÖ trong thÞ téc:
chung lng ®Êu cËt, phèi hîp ¨n ý víi nhau ®Ó c«ng b»ng, b×nh ®¼ng,
t×m kiÕm thøc ¨n. Råi ®îc hëng thô b»ng cïng lµm cïng hëng. Líp
nhau, c«ng b»ng. Trong thÞ téc, con ch¸u t«n trÎ t«n kÝnh cha mÑ, «ng
kÝnh «ng bµ cha mÑ vµ ngîc l¹i, «ng bµ cha mÑ bµ vµ cha mÑ ®Òu yªu
®Òu yªu th¬ng, ch¨m lo, b¶o ®¶m nu«i d¹y tÊt th¬ng vµ ch¨m sãc tÊt c¶
c¶ con ch¸u cña thÞ téc.
con ch¸u cña thÞ téc.
GV ph©n tÝch bæ sung ®Ó nhÊn m¹nh kh¸i niÖm
hîp t¸c lao ®éng hëng thô b»ng nhau - céng
®ång. C«ng viÖc lao ®éng hµng ®Çu vµ thêng
xuyªn cña thÞ téc lµ kiÕm thøc ¨n ®Ó nu«i sèng
thÞ téc. Lóc bÊy giê víi c«ng viÖc s¨n ®uæi vµ s¨n
bÉy c¸c con thó lín, thó ch¹y nhanh, con ngêi
kh«ng thÓ lao ®éng riªng rÏ, buéc hä ph¶i cïng
hîp søc t¹o thµnh mét vßng v©y, hß hÐt, nÐm ®¸,
nÐm lao, b¾n cung tªn, dån thó chØ cßn mét con
®êng ch¹y duy nhÊt, ®ã lµ hè bÉy. Yªu cÇu cña
c«ng viÖc vµ tr×nh ®é thêi ®ã buéc ph¶i hîp t¸c
nhiÒu ngêi, thËm chÝ cña c¶ thÞ téc. ViÖc t×m
kiÕm thøc ¨n kh«ng thêng xuyªn, kh«ng nhiÒu.
Khi ¨n, hä cïng nhau ¨n (kÓ chuyÖn... Qua bøc
tranh vÏ trªn v¸ch ®¸ ë hang ®éng, ta thÊy: Sau
khi ®i s¨n thó vÒ, hä cïng nhau níng thÞt råi
¨n thÞt níng víi rau cñ ®· ®îc chia thµnh c¸c
khÈu phÇn ®Òu nhau. HoÆc cã n¬i thøc ¨n ®îc
®Ó trªn tµu l¸ réng, tõng ngêi bèc ¨n tõ tèn v×
kh«ng cã nhiÒu ®Ó ¨n tù do tho¶i m¸i). ViÖc chia
khÈu phÇn ¨n, ta thÊy ngay trong thêi hiÖn ®¹i
nµy khi ph¸t hiÖn thÞ téc Tasa®©y ë Philippines.
TÝnh c«ng b»ng - còng hëng ®îc thÓ hiÖn rÊt râ.
7
GV cã thÓ kÓ thªm c©u chuyÖn m¶nh v¶i tÆng
cña nhµ d©n téc häc víi thæ d©n Nam Mü.
Qua c©u chuyÖn, GV chèt l¹i: Nguyªn t¾c vµng
trong x· héi thÞ téc lµ cña chung, viÖc chung, lµm
chung, thËm chÝ lµ ë chung mét nhµ. Tuy nhiªn
®©y lµ mét ®¹i ®ång trong thêi kú m«ng muéi,
khã kh¨n nhng trong t¬ng lai chóng ta vÉn cã
thÓ x©y dùng ®¹i ®ång trong thêi v¨n minh - mét
®¹i ®ång mµ trong ®ã con ngêi cã tr×nh ®é v¨n
minh cao vµ quan hÖ céng ®ång lµm theo n¨ng
lùc vµ hëng theo nhu cÇu. §iÒu ®ã chóng ta cã
thÓ thùc hiÖn ®îc - mét íc m¬ chÝnh ®¸ng mµ
loµi ngêi híng tíi.
Ho¹t ®éng 2: Lµm viÖc c¸ nh©n
GV nªu c©u hái: Ta biÕt ®Æc ®iÓm cña thÞ téc.
Dùa trªn hiÓu biÕt ®ã, h·y:
- §Þnh nghÜa thÕ nµo lµ bé l¹c?
- Nªu ®iÓm gièng vµ ®iÓm kh¸c gi÷a bé l¹c vµ thÞ téc?
HS ®äc SGK vµ tr¶ lêi. HS kh¸c bæ sung. GV
nhËn xÐt vµ chèt ý:
+ Bé l¹c lµ tËp hîp mét sè thÞ téc, sèng c¹nh
nhau, cã hä hµng víi nhau vµ cã chung mét
nguån gèc tæ tiªn.
+ §iÓm gièng: Cïng cã chung mét dßng m¸u.
+ §iÓm kh¸c: Tæ chøc lín h¬n (gåm nhiÒu thÞ téc).
Mèi quan hÖ trong bé l¹c lµ sù g¾n
bã, gióp ®ì nhau, chø kh«ng cã quan hÖ hîp søc
lao ®éng kiÕm ¨n.
Ho¹t ®éng 1: Theo nhãm
GV nªu: Tõ chç con ngêi biÕt chÕ t¹o c«ng cô ®¸
vµ ngµy cµng c¶i tiÕn ®Ó c«ng cô gän h¬n, s¾c
h¬n, sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n. Kh«ng dõng l¹i ë
c¸c c«ng cô ®¸, x¬ng, tre gç mµ ngêi ta ph¸t
hiÖn ra kim lo¹i, dïng kim lo¹i ®Ó chÕ t¹o ®å
dïng vµ c«ng cô lao ®éng. Qu¸ tr×nh t×m thÊy
kim lo¹i - sö dông nã nh thÕ nµo vµ hiÖu qu¶
cña nã ra sao, chia nhãm ®Ó t×m hiÓu.
Nhãm 1: T×m mèc thêi gian con ngêi t×m thÊy
kim lo¹i? V× sao l¹i c¸ch xa nhau nh thÕ?
Nhãm 2: Sù xuÊt hiÖn c«ng cô b»ng kim lo¹i cã ý
nghÜa nh thÕ nµo ®èi víi s¶n xuÊt?
HS ®äc SGK, trao ®æi thèng nhÊt ý kiÕn. §¹i
diÖn nhãm tr×nh bµy. C¸c nhãm kh¸c gãp ý. Cuèi
cïng GV nhËn xÐt vµ chèt ý:
+ Qu¸ tr×nh con ngêi t×m vµ sö dông kim lo¹i
Kho¶ng 5500 n¨m tríc ®©y, ngêi T©y ¸ vµ Ai
CËp sö dông ®ång sím nhÊt (®ång ®á).
Kho¶ng 4000 n¨m tríc ®©y, c d©n ë nhiÒu n¬i
®· biÕt dïng ®ång thau.
8
b. Bé l¹c
- Bé l¹c lµ tËp hîp mét
sè thÞ téc sèng c¹nh nhau
vµ cã cïng mét nguån
gèc tæ tiªn.
- Quan hÖ gi÷a c¸c thÞ
téc trong bé l¹c lµ g¾n
bã, gióp ®ì nhau.
2. Buæi ®Çu cña thêi
®¹i kim khÝ
a. Qu¸ tr×nh t×m vµ sö
dông kim lo¹i
- Con ngêi t×m vµ sö
dông kim lo¹i:
+ Kho¶ng 5500 n¨m
tríc ®©y - ®ång ®á.
+ Kho¶ng 4000 n¨m
Kho¶ng 3000 n¨m tríc ®©y, c d©n T©y ¸ vµ
Nam ch©u ¢u ®· biÕt ®óc vµ dïng ®å s¾t.
GV cã thÓ ph©n tÝch vµ nhÊn m¹nh: Con ngêi
t×m thÊy c¸c kim lo¹i kim khÝ c¸ch rÊt xa nhau
bëi lóc ®ã ®iÒu kiÖn cßn rÊt khã kh¨n, viÖc ph¸t
minh míi vÒ kÜ thuËt lµ ®iÒu kh«ng dÔ. MÆc dÇu
con ngêi ®· bíc sang thêi ®¹i kim khÝ tõ 5500
n¨m tríc ®©y nhng trong suèt 1500 n¨m, kim
lo¹i (®ång) cßn rÊt Ýt, quÝ nªn hä míi dïng chÕ
t¹o thµnh trang søc, vò khÝ mµ c«ng cô lao ®éng
chñ yÕu vÉn lµ ®å ®¸, ®å gç. Ph¶i ®Õn thêi kú ®å
s¾t con ngêi míi chÕ t¹o phæ biÕn thµnh c«ng cô
lao ®éng. §©y lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n t¹o nªn mét
sù biÕn ®æi lín lao trong cuéc sèng con ngêi:
+ Sù ph¸t minh ra c«ng cô kim khÝ ®· cã ý
nghÜa lín lao trong cuéc sèng lao ®éng: N¨ng
suÊt lao ®éng vît xa thêi ®¹i ®å ®¸, khai th¸c
nh÷ng vïng ®Êt ®ai míi, cµy s©u cuèc bÉm, xÎ
gç ®ãng thuyÒn, xÎ ®¸ lµm l©u ®µi; vµ ®Æc biÖt
quan träng lµ tõ chç sèng bÊp bªnh, tíi chç ®ñ
sèng tiÕn tíi con ngêi lµm ra mét lîng s¶n
phÈm thõa thêng xuyªn.
Ho¹t ®éng 1: C¶ líp vµ c¸ nh©n
Tríc tiªn GV gîi nhí l¹i quan hÖ trong x· héi
nguyªn thuû. Trong x· héi nguyªn thuû, sù c«ng
b»ng vµ b×nh ®¼ng lµ "nguyªn t¾c vµng" nhng
lóc Êy, con ngêi trong céng ®ång dùa vµo nhau v×
t×nh tr¹ng ®êi sèng cßn qu¸ thÊp. Khi b¾t ®Çu cã
s¶n phÈm thõa th× l¹i kh«ng cã ®Ó ®em chia ®Òu
cho mäi ngêi. ChÝnh lîng s¶n phÈm thõa ®îc
c¸c thµnh viªn cã chøc phËn nhËn (ngêi chØ huy
d©n binh, ngêi chuyªn tr¸ch lÔ nghi, hoÆc ®iÒu
hµnh c¸c c«ng viÖc chung cña thÞ téc, bé l¹c) qu¶n
lý vµ ®em ra dïng chung, sau lîi dông chøc phËn
chiÕm mét phÇn s¶n phÈm thõa khi chi cho c¸c
c«ng viÖc chung.
GV nªu c©u hái: ViÖc chiÕm s¶n phÈm thõa cña
mét sè ngêi cã chøc phËn ®· t¸c ®éng ®Õn x·
héi nguyªn thuû nh thÕ nµo?
HS ®äc SGK tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c gãp ý råi GV
nhËn xÐt vµ chèt ý:
+ Trong x· héi cã ngêi nhiÒu, ngêi Ýt cña c¶i.
Cña thõa t¹o c¬ héi cho mét sè ngêi dïng thñ
®éng chiÕm lµm cña riªng. T h÷u xuÊt hiÖn
trong céng ®ång b×nh ®¼ng, kh«ng cã cña c¶i b¾t
®Çu bÞ ph¸ vì.
+ Trong gia ®×nh còng thay ®æi. §µn «ng lµm c«ng
viÖc nÆng, cµy bõa t¹o ra nguån thøc ¨n chÝnh vµ
thêng xuyªn Gia ®×nh phô hÖ xuÊt hiÖn.
9
tríc ®©y - ®ång thau.
+ Kho¶ng 3000 n¨m
tríc ®©y - s¾t.
b. HÖ qu¶
- N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng
- Khai th¸c thªm ®Êt ®ai
trång trät.
- Thªm nhiÒu ngµnh
nghÒ míi.
3. Sù xuÊt hiÖn t h÷u
vµ x· héi cã giai cÊp
- Ngêi lîi dông chøc
quyÒn chiÕm cña chung
t h÷u xuÊt hiÖn.
- Gia ®×nh phô hÖ thay
gia ®×nh mÉu hÖ.
- X· héi ph©n chia giai cÊp.
+ Kh¶ n¨ng lao ®éng cña mçi gia ®×nh còng kh¸c nhau.
Giµu nghÌo giai cÊp ra ®êi
C«ng x· thÞ téc r¹n vì ®a con ngêi bíc
sang thêi ®¹i cã giai cÊp ®Çu tiªn - thêi cæ ®¹i.
4. S¬ kÕt
1. ThÕ nµo lµ thÞ téc - bé l¹c.
2. Nh÷ng biÕn ®æi lín lao cña ®êi sèng s¶n xuÊt - quan hÖ x· héi cña thêi ®¹i
kim khÝ.
5. Bµi tËp - DÆn dß vÒ nhµ
- Tr¶ lêi c©u hái:
1. So s¸nh ®iÓm gièng - kh¸c nhau gi÷a thÞ téc vµ bé l¹c
2. Do ®©u mµ t h÷u xuÊt hiÖn? §iÒu nµy ®· dÉn tíi sù thay ®æi trong x· héi
nh thÕ nµo?
- §äc bµi 3:
1. C¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng.
2. ý nghÜa cña bøc tranh h×nh 1 trang 11, h×nh 2 trang 12.
10
Ch¬ng 2
x· héi cæ ®¹i
Bµi 3
c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng
Ngµy so¹n :
TiÕt thø : 03 - Lªn líp: Khèi 10
I. Môc tiªu bµi häc
Sau khi häc song bµi häc, yªu cÇu HS ph¶i n¾m ®îc nh÷ng vÊn ®Ò sau:
1. VÒ kiÕn thøc
- Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña c¸c quèc gia ph¬ng §«ng vµ sù
ph¸t triÓn ban ®Çu cña c¸c ngµnh kinh tÕ; tõ ®ã thÊy ®îc ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn
tù nhiªn vµ nÒn t¶ng kinh tÕ ®Õn qu¸ tr×nh h×nh thµnh nhµ níc, c¬ cÊu x· héi, thÓ
chÕ chÝnh trÞ,... ë khu vùc nµy.
- Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh x· héi cã giai cÊp vµ nhµ níc, c¬
cÊu x· héi cña x· héi cæ ®¹i ph¬ng §«ng.
- Th«ng qua viÖc t×m hiÓu vÒ c¬ cÊu bé m¸y nhµ níc vµ quyÒn lùc cña nhµ vua,
HS cßn hiÓu râ thÕ nµo lµ chÕ ®é chuyªn chÕ cæ ®¹i.
Nh÷ng thµnh tùu lín vÒ v¨n ho¸ cña c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng.
2. VÒ t tëng, t×nh c¶m
- Th«ng qua bµi häc båi dìng lßng tù hµo vÒ truyÒn thèng lÞch sö cña c¸c d©n
téc ph¬ng §«ng, trong ®ã cã ViÖt Nam.
3. VÒ kü n¨ng
- BiÕt sö dông b¶n ®å ®Ó ph©n tÝch nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n vµ vai trß cña
c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa lý ë c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng.
II. ThiÕt bÞ, tµi liÖu d¹y - häc
- B¶n ®å c¸c quèc gia cæ ®¹i.
- B¶n ®å thÕ giíi hiÖn nay.
- Tranh ¶nh nãi vÒ nh÷ng thµnh tùu v¨n ho¸ cña c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng
§«ng ®Ó minh ho¹ (nÕu cã thÓ sö dông phÇn mÒm Encarta 2005, phÇn giíi thiÖu vÒ
nh÷ng thµnh tùu cña Ai CËp cæ ®¹i).
III. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y - häc
Bµi nµy d¹y trong 2 tiÕt: TiÕt 1 gi¶ng môc 1, 2, vµ môc 3; TiÕt 2 gi¶ng môc 4 vµ
5.
KiÓm tra bµi cò
C©u hái kiÓm tra ë tiÕt 1: Nguyªn nh©n tan r· cña x· héi nguyªn thuû? BiÓu
hiÖn?
2. DÉn d¾t vµo bµi míi
11
- GV nhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña HS, kh¸i qu¸t bµi cò vµ dÉn d¾t HS vµo bµi míi
vµ nªu nhiÖm vô nhËn thøc cho HS nh sau: Trªn lu vùc c¸c dßng s«ng lín ë ch©u
¸ vµ ch©u Phi tõ thiªn niªn kû IV TCN, c d©n ph¬ng §«ng ®· biÕt tíi nghÒ luyÖn
kim, lµm n«ng nghiÖp vµ ch¨n nu«i gia sóc. Hä ®· x©y dùng c¸c quèc gia ®Çu tiªn
cña m×nh, ®ã lµ x· héi cã giai cÊp ®Çu tiªn mµ trong ®ã thiÓu sè quý téc thèng trÞ ®a
sè n«ng d©n c«ng x· vµ n« lÖ. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nhµ níc ë
c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng kh«ng gièng nhau, nhng thÓ chÕ chung lµ chÕ ®é
qu©n chñ chuyªn chÕ, mµ trong ®ã vua lµ ngêi n¾m mäi quyÒn hµnh vµ ®îc cha
truyÒn, con nèi.
Qua bµi häc nµy chóng ta cßn biÕt ®îc ph¬ng §«ng lµ c¸i n«i cña v¨n minh
nh©n lo¹i, n¬i mµ lÇn ®Çu tiªn con ngêi ®· biÕt s¸ng t¹o ra ch÷ viÕt, v¨n häc, nghÖ
thuËt vµ nhiÒu tri thøc khoa häc kh¸c.
3. Tæ chøc ho¹t ®éng trªn líp
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Ho¹t ®éng 1: Lµm viÖc c¸ nh©n
- GV treo b¶n ®å “C¸c quèc gia cæ ®¹i”
trªn b¶ng, yªu cÇu HS quan s¸t, kÕt
hîp víi kiÕn thøc phÇn 1 trong SGK
tr¶ lêi c©u hái: C¸c quèc gia cæ ®¹i
ph¬ng §«ng n»m ë ®©u, cã nh÷ng
thuËn lîi g×?
-GV gäi mét HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c cã
thÓ bæ sung cho b¹n.
- GV tiÕp tôc ®Æt c©u hái: Bªn c¹nh
nh÷ng thuËn lîi th× cã g× khã kh¨n?
muèn kh¾c phôc khã kh¨n c d©n
ph¬ng §«ng ®· ph¶i lµm g×?
- GV gäi mét HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c
bæ sung cho b¹n.
- GV nhËn xÐt vµ chèt ý:
+ ThuËn lîi: §Êt ®ai phï sa mµu mì vµ
mÒm nªn c«ng cô b»ng gç, ®¸ còng cã thÓ
canh t¸c vµ t¹o nªn mïa mµng béi thu.
+ Khã kh¨n: DÔ bÞ níc s«ng d©ng lªn
g©y lò lôt, mÊt mïa vµ ¶nh hëng ®Õn
cuéc sèng cña ngêi d©n.
- Muèn b¶o vÖ mïa mµng vµ cuéc sèng
cña m×nh, ngay tõ ®Çu c d©n ph¬ng
§«ng ®· ph¶i ®¾p ®ª, trÞ thuû, lµm thuû
lîi. C«ng viÖc nµy ®ßi hái c«ng søc cña
nhiÒu ngêi, võa t¹o nªn nhu cÇu ®Ó
mäi ngêi sèng quÇn tô, g¾n bã víi
nhau trong c¸c tæ chøc x· héi.
- GV ®Æt c©u hái: NÒn kinh tÕ chÝnh
cña c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng?
- GV gäi HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c bæ sung.
- GV chèt l¹i: N«ng nghiÖp tíi níc,
ch¨n nu«i vµ thñ c«ng nghiÖp, trao ®æi
12
Néi dung kiÕn thøc cÇn n¾m
1. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ sù ph¸t
triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ
a. §iÒu kiÖn tù nhiªn:
- ThuËn lîi: §Êt ®ai phï sa mµu
mì, gÇn nguån níc tíi, thuËn
lîi cho s¶n xuÊt vµ sinh sèng.
- Khã kh¨n: DÔ bÞ lò lôt, g©y mÊt
mïa, ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng cña
nh©n d©n.
- Do thuû lîi,... ngêi ta ®· sèng
quÇn tô thµnh nh÷ng trung t©m
quÇn c lín vµ g¾n bã víi nhau
trong tæ chøc c«ng x·. Nhê ®ã nhµ
níc sím h×nh thµnh nhu cÇu s¶n
xuÊt vµ trÞ thuû, lµm thuû lîi.
b. Sù ph¸t triÓn cña c¸c
ngµnh kinh tÕ
- NghÒ n«ng nghiÖp tíi níc lµ
hµng ho¸,... trong ®ã n«ng nghiÖp tíi
níc lµ ngµnh kinh tÕ chÝnh, chñ ®¹o ®·
t¹o ra s¶n phÈm d thõa thêng xuyªn.
Ho¹t ®éng 1: Lµm viÖc tËp thÓ vµ
c¸ nh©n
- GV ®Æt c©u hái: T¹i sao chØ b»ng c«ng
cô chñ yÕu b»ng gç vµ ®¸, c d©n trªn
lu vùc c¸c dßng s«ng lín ë ch©u ¸,
ch©u Phi ®· sím x©y dùng nhµ níc
cña m×nh?
- Cho HS th¶o luËn sau ®ã gäi mét HS
tr¶ lêi, c¸c em kh¸c bæ sung cho b¹n.
- Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi, s¶n
xuÊt ph¸t triÓn mµ kh«ng cÇn ®îi ®Õn
khi xuÊt hiÖn c«ng cô b»ng s¾t, trong
x· héi ®· xuÊt hiÖn cña c¶i d thõa dÉn
®Õn sù ph©n ho¸ x· héi kÎ giµu, ngêi
nghÌo, tÇng líp quÝ téc vµ b×nh d©n.
Trªn c¬ së ®ã nhµ níc ®· ra ®êi.
- GV ®Æt c©u hái: C¸c quèc gia cæ ®¹i
ph¬ng §«ng h×nh thµnh sím nhÊt ë
®©u? Trong kho¶ng thêi gian nµo?
- GV cho HS ®äc SGK vµ th¶o luËn,
sau ®ã gäi mét HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c
bæ sung cho b¹n.
- GV cã thÓ chØ trªn b¶n ®å quèc gia cæ
®¹i Ai CËp h×nh thµnh nh thÕ nµo, ®Þa
bµn cña c¸c quèc gia cæ ngµy nay lµ
nh÷ng níc nµo trªn B¶n ®å thÕ giíi,
vµ liªn hÖ ë ViÖt Nam bªn lu vùc s«ng
Hång, s«ng C¶,... ®· sím xuÊt hiÖn nhµ
níc cæ ®¹i (phÇn nµy sÏ häc ë phÇn
lÞch sö ViÖt Nam).
- GV cho HS xem s¬ ®å sau vµ nhËn
xÐt trong x· héi cæ ®¹i ph¬ng §«ng cã
nh÷ng tÇng líp nµo:
Vua
QuÝ téc
N«ng d©n
c«ng x·
N« lÖ
Ho¹t ®éng theo nhãm:
GV giao nhiÖm vô cho tõng nhãm:
- Nhãm 1: Nguån gèc vµ vai trß cña
n«ng d©n c«ng x· trong x· héi cæ ®¹i
ph¬ng §«ng?
13
gèc, ngoµi ra cßn ch¨n nu«i vµ lµm
thñ c«ng nghiÖp.
2. Sù h×nh thµnh c¸c quèc gia
cæ ®¹i
- C¬ së h×nh thµnh: Sù ph¸t triÓn
cña s¶n xuÊt dÉn tíi sù ph©n ho¸
giai cÊp, tõ ®ã nhµ níc ra ®êi.
- C¸c quèc gia cæ ®¹i ®Çu tiªn
xuÊt hiÖn ë Ai CËp, Lìng Hµ, Ên
§é, Trung Quèc,…vµo kho¶ng
thiªn niªn kû thø IV - III TCN
3. X· héi cã giai cÊp ®Çu tiªn
- Nhãm 2: Nguån gèc cña quÝ téc?
- Nhãm 3: Nguån gèc cña n« lÖ? N« lÖ
cã vai trß g×?
- GV nhËn xÐt vµ chèt ý:
+ Nhãm 1: Do nhu cÇu trÞ thuû vµ x©y
dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi khiÕn
n«ng d©n vïng nµy g¾n bã trong khu«n
khæ cña c«ng x· n«ng th«n. ë hä tån t¹i
c¶ “c¸i cò” (nh÷ng tµn d cña x· héi
nguyªn thuû: cïng lµm ruéng chung
cña c«ng x· vµ cïng trÞ thuû), võa tån
t¹i “c¸i míi” (®· lµ thµnh viªn cña x·
héi cã giai cÊp: sèng theo gia ®×nh phô
hÖ, cã tµi s¶n t h÷u,...) hä ®îc gäi lµ
n«ng d©n c«ng x·. Víi nghÒ n«ng lµ
chÝnh nªn n«ng d©n c«ng x· lµ lùc
lîng ®«ng ®¶o nhÊt, cã vai trß to lín
trong s¶n xuÊt, hä tù nu«i sèng b¶n
th©n cïng gia ®×nh vµ nép thuÕ cho quÝ
téc, ngoµi ra hä cßn ph¶i lµm mét sè
nghÜa vô kh¸c nh ®i lÝnh, x©y dùng
c¸c c«ng tr×nh.…
+ Nhãm 2: Vèn xuÊt th©n tõ c¸c b« l·o
®øng ®Çu c¸c thÞ téc, hä gåm c¸c quan
l¹i tõ TW xuèng ®Þa ph¬ng. TÇng líp
nµy sèng sung síng (ë nhµ réng vµ
x©y l¨ng mé lín) dùa trªn sù bãc lét
n«ng d©n: hä thu thuÕ cña n«ng d©n
díi quyÒn trùc tiÕp hoÆc nhËn bæng
léc cña nhµ níc còng do thu thuÕ cña
n«ng d©n.
+ Nhãm 3: N« lÖ, chñ yÕu lµ tï binh vµ
thµnh viªn c«ng x· bÞ m¾c nî hoÆc bÞ
ph¹m téi. Vai trß cña hä lµ lµm c¸c
c«ng viÖc nÆng nhäc, hÇu h¹ quÝ téc, hä
còng lµ nguån bæ sung cho n«ng d©n
c«ng x·.
Ho¹t ®éng tËp thÓ vµ c¸ nh©n:
- GV cho HS ®äc SGK th¶o luËn vµ tr¶
lêi c©u hái: Nhµ níc ph¬ng §«ng
h×nh thµnh nh thÕ nµo? ThÕ nµo lµ
chÕ ®é chuyªn chÕ cæ ®¹i? ThÕ nµo lµ
vua chuyªn chÕ? Vua dùa vµo ®©u ®Ó
trë thµnh chuyªn chÕ?
- Gäi mét HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c bæ
sung cho b¹n.
- GV nhËn xÐt vµ chèt ý: Qu¸ tr×nh
h×nh thµnh nhµ níc lµ tõ c¸c liªn
minh bé l¹c, do nhu cÇu trÞ thuû vµ x©y
dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, c¸c liªn
14
- N«ng d©n c«ng x·: ChiÕm sè
®«ng trong x· héi, ë hä võa tån t¹i
“c¸i cò”, võa lµ thµnh viªn cña x·
héi cã giai cÊp. Hä tù nu«i sèng b¶n
th©n vµ gia ®×nh, nép thuÕ cho nhµ
níc vµ lµm c¸c nghÜa vô kh¸c.
- QuÝ téc: Gåm c¸c quan l¹i ë ®Þa
ph¬ng, c¸c thñ lÜnh qu©n sù vµ
nh÷ng ngêi phô tr¸ch lÔ nghi t«n
gi¸o. Hä sèng sung síng dùa vµo
sù bãc lét n«ng d©n.
- N« lÖ: Chñ yÕu lµ tï binh vµ
thµnh viªn c«ng x· bÞ m¾c nî hoÆc
bÞ ph¹m téi. Hä ph¶i lµm c¸c viÖc
nÆng nhäc vµ hÇu h¹ quÝ téc.
Cïng víi n«ng d©n c«ng x· hä lµ
tÇng líp bÞ bãc lét trong x· héi.
4. ChÕ ®é chuyªn chÕ cæ ®¹i
- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh nhµ níc
lµ tõ c¸c liªn minh bé l¹c, do nhu
cÇu trÞ thuû vµ x©y dùng c¸c c«ng
tr×nh thuû lîi nªn quyÒn hµnh tËp
trung vµo tay nhµ vua t¹o nªn chÕ
®é chuyªn chÕ cæ ®¹i.
- ChÕ ®é nhµ níc do vua ®øng
minh bé l¹c liªn kÕt víi nhau Nhµ
níc ra ®êi ®Ó ®iÒu hµnh, qu¶n lý x· héi.
QuyÒn hµnh tËp trung vµo tay nhµ vua
t¹o nªn chÕ ®é chuyªn chÕ cæ ®¹i.
- Vua dùa vµo bé m¸y quÝ téc vµ t«n
gi¸o ®Ó b¾t mäi ngêi ph¶i phôc tïng,
vua trë thµnh vua chuyªn chÕ.
- ChÕ ®é nhµ níc do vua ®øng ®Çu, cã
quyÒn lùc tèi cao (tù coi m×nh lµ thÇn
th¸nh díi trÇn gian, ngêi chñ tèi cao
cña ®Êt níc, tù quyÕt ®Þnh mäi chÝnh
s¸ch vµ c«ng viÖc) vµ gióp viÖc cho vua
lµ mét bé m¸y quan liªu th× ®îc gäi lµ
chÕ ®é chuyªn chÕ cæ ®¹i.
- GV cã thÓ khai th¸c thªm kªnh h×nh 2
SGK tr.12 ®Ó thÊy ®îc cuéc sèng sung
síng cña vua ngay c¶ khi chÕt (Qu¸ch
vµng t¹c h×nh vua),...
- PhÇn v¨n ho¸ nµy GV cã thÓ cho HS
su tÇm tríc vµ lªn b¶ng tr×nh bµy
theo nhãm. NÕu cã thêi gian cho HS xem
phÇn mÒm Encarta n¨m 2005 - phÇn
LÞch sö thÕ giíi cæ ®¹i.
Ho¹t ®éng theo nhãm:
- GV ®Æt c©u hái cho c¸c nhãm:
- Nhãm 1: C¸ch tÝnh lÞch cña c d©n
ph¬ng §«ng? T¹i sao hai ngµnh lÞch
vµ thiªn v¨n l¹i ra ®êi sím nhÊt ë
ph¬ng §«ng?
- Nhãm 2: V× sao ch÷ viÕt ra ®êi? t¸c
dông cña ch÷ viÕt?
- Nhãm 3: Nguyªn nh©n ra ®êi cña
to¸n häc? Nh÷ng thµnh tùu cña to¸n
häc ph¬ng §«ng vµ t¸c dông cña nã?
- Nhãm 4: H·y giíi thiÖu nh÷ng c«ng
tr×nh kiÕn tróc cæ ®¹i ph¬ng §«ng?
Nh÷ng c«ng tr×nh nµo cßn tån t¹i ®Õn
ngµy nay?
- GV gäi ®¹i diÖn c¸c nhãm lªn tr×nh
bµy vµ thµnh viªn cña c¸c nhãm kh¸c
cã thÓ bæ sung cho b¹n, sau ®ã GV
nhËn xÐt vµ chèt ý :
- Nhãm 1: - Thiªn v¨n häc vµ lÞch lµ 2
ngµnh khoa häc ra ®êi sím nhÊt, g¾n
liÒn víi nhu cÇu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
§Ó cµy cÊy ®óng thêi vô, ngêi n«ng
d©n ®Òu ph¶i “tr«ng Trêi, tr«ng §Êt”.
Hä quan s¸t sù chuyÓn ®éng cña mÆt
15
®Çu, cã quyÒn lùc tèi cao vµ mét
bé m¸y quan liªu gióp viÖc thõa
hµnh, th× ®îc gäi lµ chÕ ®é chuyªn
chÕ cæ ®¹i.
5. V¨n ho¸ cæ ®¹i ph¬ng §«ng
a. Sù ra ®êi cña lÞch vµ
thiªn v¨n häc
- Thiªn v¨n häc vµ lÞch lµ 2 ngµnh
khoa häc ra ®êi sím nhÊt, g¾n liÒn
víi nhu cÇu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
Tr¨ng, mÆt Trêi vµ tõ ®ã s¸ng t¹o ra
lÞch - n«ng lÞch (lÞch n«ng nghiÖp), lÊy
365 ngµy lµ mét n¨m vµ chia lµm 12
th¸ng (c d©n s«ng Nin cßn dùa vµo
mùc níc s«ng lªn xuèng mµ chia lµm
2 mïa: mïa ma lµ mïa níc s«ng Nin
lªn; mïa kh« lµ mïa níc s«ng Nin
xuèng, tõ ®ã cã kÕ ho¹ch gieo trång vµ
thu ho¹ch cho phï hîp).
- ViÖc tÝnh lÞch chØ ®óng t¬ng ®èi,
nhng n«ng lÞch th× cã ngay t¸c dông
®èi víi viÖc gieo trång.
- Më réng hiÓu biÕt: Con ngêi ®· v¬n
tÇm m¾t tíi trêi, ®Êt, tr¨ng, sao v× môc
®Ých lµm ruéng cña m×nh vµ nhê ®ã ®·
s¸ng t¹o ra hai ngµnh thiªn v¨n häc vµ
phÐp tÝnh lÞch (trong tay cha cã næi c«ng
cô b»ng s¾t nhng ®· t×m hiÓu vò trô,..)
- Nhãm 2: Ch÷ viÕt ra ®êi lµ do x· héi
ngµy cµng ph¸t triÓn, c¸c mèi quan hÖ
phong phó, ®a d¹ng. H¬n n÷a do nhu
cÇu ghi chÐp, cai trÞ, lu gi÷ nh÷ng
kinh nghiÖm mµ ch÷ viÕt ®· ra ®êi. Ch÷
viÕt xuÊt hiÖn vµo thiªn niªn kû thø IV
TCN mµ sím nhÊt lµ ë Ai CËp vµ
Lìng Hµ. Ban ®Çu lµ ch÷ tîng h×nh
(vÏ h×nh gièng vËt ®Ó biÓu thÞ), sau nµy
ngêi ta c¸ch ®iÖu ho¸ ch÷ tîng h×nh
thµnh nÐt vµ ghÐp c¸c nÐt theo quy íc
®Ó ph¶n ¸nh ý nghÜ con ngêi mét c¸ch
phong phó h¬n gäi lµ ch÷ tîng ý. Ch÷
tîng ý ®îc ghÐp víi mét ©m thanh ®Ó
ph¶n ¸nh tiÕng nãi, tiÕng gäi cã ©m
s¾c, thanh ®iÖu cña con ngêi. Ngêi
Ai CËp viÕt trªn giÊy pa- pi- rót (vá
c©y sËy c¸n máng), ngêi Lìng Hµ
viÕt trªn ®Êt sÐt råi ®em nung kh«,
ngêi Trung Quèc viÕt trªn mai rïa,
thÎ tre, tróc hoÆc trªn lôa b¹ch,...
- GV cho häc xem tranh ¶nh nãi vÒ
c¸ch viÕt ch÷ tîng h×nh cña c d©n
ph¬ng §«ng xa vµ hiÖn nay trªn thÕ
giíi vÉn cßn mét sè quèc gia viÕt ch÷
tîng h×nh nh: Trung Quèc, NhËt
B¶n, Hµn Quèc,…
- GV nhËn xÐt: Ch÷ viÕt lµ ph¸t minh
quan träng nhÊt cña loµi ngêi, nhê ®ã
mµ c¸c nhµ nghiªn cøu ngµy nay hiÓu
®îc phÇn nµo cuéc sèng cña c d©n cæ
16
- ViÖc tÝnh lÞch chØ ®óng t¬ng
®èi, nhng n«ng lÞch th× cã ngay
t¸c dông ®èi víi viÖc gieo trång.
b. Ch÷ viÕt
- Nguyªn nh©n ra ®êi cña ch÷
viÕt: do nhu cÇu trao ®æi, lu gi÷
kinh nghiÖm mµ ch÷ viÕt sím h×nh
thµnh tõ thiªn niªn kû IV TCN.
- Ban ®Çu lµ ch÷ tîng h×nh, sau
®ã lµ tîng ý, tîng thanh.
- T¸c dông cña ch÷ viÕt: §©y lµ
ph¸t minh quan träng nhÊt, nhê
nã mµ chóng ta hiÓu ®îc phÇn
nµo lÞch sö thÕ giíi cæ ®¹i.
®¹i xa.
- Nhãm 3: Do nhu cÇu tÝnh l¹i diÖn tÝch
ruéng ®Êt sau khi bÞ ngËp níc, tÝnh
to¸n vËt liÖu vµ kÝch thíc khi x©y
dùng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, tÝnh c¸c
kho¶n nî nÇn nªn to¸n häc sím xuÊt
hiÖn ë ph¬ng §«ng. Ngêi Ai CËp giái
vÒ tÝnh h×nh häc, hä ®· biÕt c¸ch tÝnh
diÖn tÝch h×nh tam gi¸c, h×nh thang,...
hä cßn tÝnh ®îc sè Pi b»ng 3,16 (t¬ng
®èi),... Ngêi Lìng Hµ hay ®i bu«n xa
giái vÒ sè häc, hä cã thÓ lµm c¸c phÐp
tÝnh nh©n, chia cho tíi hµng triÖu.
Ngêi Ên §é ph¸t minh ra sè 0,...
- GV nhËn xÐt: MÆc dï to¸n häc cßn s¬
lîc nhng ®· cã t¸c dông ngay trong
cuéc sèng lóc bÊy giê vµ nã còng ®Ó l¹i
nhiÒu kinh nghiÖm quÝ chuÈn bÞ cho
bíc ph¸t triÓn cao h¬n ë giai ®o¹n sau.
- Nhãm 4: C¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc cæ
®¹i: Do uy quyÒn cña c¸c hoµng ®Õ, do
chiÕn tranh gi÷a c¸c níc, do muèn t«n
vinh c¸c v¬ng triÒu cña m×nh mµ ë
c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng ®· x©y
dùng nhiÒu c«ng tr×nh ®å sé nh Kim
tù th¸p Ai CËp, V¹n lý trêng thµnh ë
Trung Quèc, khu ®Òn th¸p ë Ên §é,
thµnh Babilon ë Lìng Hµ,...
(GV cho HS giíi thiÖu vÒ c¸c kú quan
nµy qua tranh ¶nh, ®Üa VCD,...)
- Nh÷ng c«ng tr×nh nµy lµ nh÷ng k×
tÝch vÒ søc lao ®éng vµ tµi n¨ng s¸ng
t¹o cña con ngêi (trong tay cha cã
khoa häc, c«ng cô cao nhÊt chØ b»ng
®ång mµ ®· t¹o ra nh÷ng c«ng tr×nh
khæng lå cßn l¹i m·i víi thêi gian).
HiÖn nay cßn tån t¹i mét sè c«ng tr×nh
nh: Kim tù th¸p Ai CËp, V¹n lý
trêng thµnh, cæng thµnh I-s¬-ta
thµnh Ba-bi-lon (SGK- H×nh 3)
- NÕu cßn thêi gian GV cã thÓ ®i s©u
vµo giíi thiÖu cho HS vÒ kiÕn tróc x©y
dùng Kim tù th¸p, hoÆc sù hïng vÜ cña
V¹n lý trêng thµnh,...
c. To¸n häc
- Nguyªn nh©n ra ®êi: Do nhu cÇu
tÝnh l¹i ruéng ®Êt, nhu cÇu x©y dùng,
tÝnh to¸n,... mµ to¸n häc ra ®êi.
- Thµnh tùu: C¸c c«ng thøc s¬
®¼ng vÒ h×nh häc, c¸c bµi to¸n ®¬n
gi¶n vÒ sè häc,.. ph¸t minh ra sè 0
cña c d©n Ên §é.…
- T¸c dông: Phôc vô cuéc sèng lóc
bÊy giê vµ ®Ó l¹i kinh nghiÖm quÝ
cho giai ®o¹n sau.
d. KiÕn tróc
- Do uy quyÒn cña c¸c vua mµ
hµng lo¹t c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc
®· ra ®êi: Kim tù th¸p Ai CËp,
vên treo Ba-bi-lon, V¹n lý
trêng thµnh,...
- C¸c c«ng tr×nh nµy thêng ®å sé
thÓ hiÖn cho uy quyÒn cña vua
chuyªn chÕ.
- Ngµy nay cßn tån t¹i mét sè c«ng
tr×nh nh Kim tù th¸p Ai CËp, V¹n
lý trêng thµnh, cæng I-s¬-ta thµnh
Ba-bi-lon,... Nh÷ng c«ng tr×nh nµy
lµ nh÷ng k× tÝch vÒ søc lao ®éng vµ
tµi n¨ng s¸ng t¹o cña con ngêi.
4. S¬ kÕt bµi häc
- KiÓm tra ho¹t ®éng nhËn thøc cña HS, yªu cÇu HS n¾m ®îc nh÷ng kiÕn
thøc c¬ b¶n cña bµi häc: §iÒu kiÖn tù nhiªn, nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia cæ ®¹i
ph¬ng §«ng? ThÓ chÕ chÝnh trÞ vµ c¸c tÇng líp chÝnh trong x· héi, vai trß cña n«ng
17
d©n c«ng x·? Nh÷ng thµnh tùu v¨n ho¸ mµ c d©n ph¬ng §«ng ®Ó l¹i cho loµi
ngêi (phÇn nµy cã thÓ cho HS lµm nhanh bµi tËp tr¾c nghiÖm t¹i líp, hoÆc giao vÒ
nhµ).
5. DÆn dß, ra bµi tËp vÒ nhµ
- Giao bµi tËp vÒ nhµ cho HS vµ yªu cÇu HS ®äc tríc SGK bµi 4.
18
Bµi 4
C¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng T©y - Hy L¹p Vµ R«-ma
Ngµy so¹n :
TiÕt thø : 05 +06 - Lªn líp: Khèi 10
I. Môc tiªu bµi häc
Sau khi häc xong bµi häc yªu cÇu HS cÇn n¾m ®îc nh÷ng vÊn ®Ò sau:
1. VÒ kiÕn thøc
- §iÒu kiÖn tù nhiªn cña vïng §Þa Trung H¶i víi sù ph¸t triÓn cña thñ c«ng
nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp ®êng biÓn vµ víi chÕ ®é chiÕm n«.
- Tõ c¬ së kinh tÕ - x· héi ®· dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh thÓ chÕ Nhµ níc d©n chñ
- céng hoµ.
2. VÒ t tëng
Gi¸o dôc cho HS thÊy ®îc m©u thuÉn giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp mµ tiªu
biÓu lµ nh÷ng cuéc ®Êu tranh cña n« lÖ vµ d©n nghÌo trong x· héi chiÕm n«. Tõ ®ã
gióp c¸c em thÊy ®îc vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n trong lÞch sö.
3. VÒ kü n¨ng
- RÌn luyÖn cho HS kü n¨ng sö dông b¶n ®å ®Ó ph©n tÝch ®îc nh÷ng thuËn lîi,
khã kh¨n vµ vai trß cña ®iÒu kiÖn ®Þa lý ®èi víi sù ph¸t triÓn mäi mÆt cña c¸c quèc
gia cæ ®¹i §Þa Trung H¶i.
- BiÕt khai th¸c néi dung tranh ¶nh
II. ThiÕt bÞ, tµi liÖu d¹y - häc
- B¶n ®å c¸c quèc gia cæ ®¹i.
- Tranh ¶nh vÒ mét sè c«ng tr×nh nghÖ thuËt thÕ giíi cæ ®¹i.
- PhÇn mÒm Encarta n¨m 2005 - phÇn LÞch sö thÕ giíi cæ ®¹i.
III. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y - häc
Bµi nµy d¹y trong 2 tiÕt: TiÕt 1 gi¶ng môc 1 vµ môc 2; TiÕt 2 gi¶ng môc 3.
1. KiÓm tra bµi cò
C©u hái kiÓm tra ë tiÕt 1
C©u hái 1: Cho HS lµm nhanh c©u hái tr¾c nghiÖm:
H·y ®iÒn vµo chç chÊm:
- C¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng h×nh thµnh ë..........................................
- Thêi gian h×nh thµnh Nhµ níc ë c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng...........
- §Æc ®iÓm kinh tÕ cña c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng.................................
- Giai cÊp chÝnh trong x· héi....................................................................................
- ThÓ chÕ chÝnh trÞ......................................................................................................
(C©u hái nµy cã thÓ chuÈn bÞ ra khæ giÊy Ao treo lªn b¶ng cho HS ®iÒn vµo hoÆc
in ra giÊy A4 kiÓm tra cïng mét lóc ®îc nhiÒu HS).
C©u hái 2:
C d©n ph¬ng §«ng thêi cæ ®¹i ®· cã nh÷ng ®ãng gãp g× vÒ mÆt v¨n ho¸ cho
19
nh©n lo¹i?
C©u hái kiÓm tra ë tiÕt 2
T¹i sao Hy L¹p, R«-ma cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn? B¶n chÊt cña nÒn
d©n chñ cæ ®¹i ë Hy L¹p, R«-ma lµ g×?
2. DÉn d¾t vµo bµi míi
GV kh¸i qu¸t néi dung phÇn kiÓm tra bµi cò (phÇn kiÓm tra ë tiÕt 1) dÉn d¾t
HS vµo bµi míi vµ nªu nhiÖm vô nhËn thøc vÒ bµi míi cho HS nh sau:
Hy L¹p vµ R«-ma bao gåm nhiÒu ®¶o vµ b¸n ®¶o nhá, n»m trªn bê b¾c §Þa
Trung H¶i. §Þa Trung H¶i gièng nh mét c¸i hå lín, t¹o nªn sù giao th«ng thuËn
lîi gi÷a c¸c níc víi nhau, do ®ã tõ rÊt sím ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng hµng h¶i, ng
nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp biÓn. Trªn c¬ së ®ã, Hy L¹p vµ R«-ma ®· ph¸t triÓn rÊt
cao vÒ kinh tÕ vµ x· héi lµm c¬ së cho mét nÒn v¨n ho¸ rÊt rùc rì. §Ó hiÓu ®îc ®iÒu
kiÖn tù nhiªn ®· chi phèi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi cña c¸c quèc gia cæ ®¹i Hy
L¹p, R«-ma nh thÕ nµo? ThÕ nµo lµ thÞ quèc? Sù h×nh thµnh thÓ chÕ Nhµ níc d©n
chñ céng hoµ ra sao? Nh÷ng thµnh tùu v¨n ho¸ tiªu biÓu cña c d©n cæ ®¹i Hy L¹p,
R«-ma ®Ó l¹i cho loµi ngêi? So s¸nh nã víi c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng?
Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc ngµy h«m nay ®Ó tr¶ lêi cho nh÷ng vÊn ®Ò trªn.
3. Tæ chøc ho¹t ®éng trªn líp
Néi dung kiÕn thøc HS cÇn
n¾m v÷ng
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Ho¹t ®éng 1: Lµm viÖc c¸ nh©n
1.Thiªn nhiªn vµ ®êi sèng
GV gîi l¹i bµi häc ë c¸c quèc gia cæ ®¹i cña con ngêi
ph¬ng §«ng h×nh thµnh sím nhê ®iÒu
kiÖn tù nhiªn thuËn lîi. Cßn ®iÒu kiÖn tù
nhiªn ë c¸c quèc gia cæ ®¹i §Þa Trung H¶i
cã nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n g×?
- HS ®äc SGK tr¶ lêi c©u hái, HS kh¸c cã
thÓ bæ sung cho b¹n.
GV nhËn xÐt, bæ sung vµ chèt ý:
- Hy L¹p, R«-ma n»m ë ven
biÓn §Þa Trung H¶i, nhiÒu
®¶o, ®Êt canh t¸c Ýt vµ kh«
cøng, ®· t¹o ra nh÷ng thuËn
lîi vµ khã kh¨n:
+ ThuËn lîi: Cã biÓn, nhiÒu
h¶i c¶ng, giao th«ng trªn biÓn
dÔ dµng, nghÒ hµng h¶i sím
ph¸t triÓn.
+ Khã kh¨n: §Êt Ýt vµ xÊu,
nªn chØ thÝch hîp lo¹i c©y l©u
n¨m, do ®ã l¬ng thùc thiÕu
lu«n ph¶i nhËp.
GV ph©n tÝch cho HS thÊy ®îc: Víi c«ng
cô b»ng ®ång trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh
vËy th× cha thÓ h×nh thµnh x· héi cã giai
cÊp vµ nhµ níc.
- GV nªu c©u hái: ý nghÜa cña c«ng cô
20
- Xem thêm -