Tài liệu Giáo án hình học lớp 11 cả năm

GIÁO ÁN HÌNH HỌC LỚP 11 CHƯƠNG I – PHÉP DỜI HÌNH & PHÉP ĐỒNG DẠNG TRONG MẶT PHẲNG BÀI 1 – MỞ ĐẦU VỀ PHÉP BIẾN HÌNH TIẾT 01 A. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức: Biết định nghĩa phép biến hình 2. Về kỹ năng: Dựng được ảnh của một điểm qua phép biến hình đã cho 3. Về tư duy thái độ: có tinh thần hợp tác, tích cực tham gia bài học, rèn luyện tư duy logic B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY & TRÒ 1. Chuẩn bị của Giáo viên: Các phiếu học tập, bảng phụ, computer, projector 2. Chuẩn bị của học sinh: kiến thức liên quan đến bài chẳng hạn: tìm hình chiếu của một điểm lên đường thẳng C. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Về cơ bản sử dụng phương pháp dạy học gợi mở vấn đáp đan xen hoạt động nhóm. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC HĐ của HS - Nghe và hiểu nhiệm vụ. HĐ của GV HĐ1 : Ôn tập lại kiến thức cũ - Cho biết khái niệm hàm số Ghi bảng – Trình chiếu 1. Phép biến hình - Nhớ lại kiến thức cũ và trả lời câu hỏi . - Nhận xét câu trả lời của bạn. Nhận xét & chính xác hoá lại câu trả lời của học sinh Định nghĩa: SGK trang 4 Nghe & hiểu nhiệm vụ Chia nhóm thảo luận, trả lời câu hỏi Học SGK NC trang 4&5 HĐ2: Ví dụ: Trong mặt phẳng, xét phép chiếu vuông góc lên đường thẳng d - Dựng ảnh của điểm M qua phép chiếu đó. - Phép chiếu đó có là phép biến hình không? - Yêu cầu học sinh chia làm 4 nhóm để thảo luận lấy ý kiến trả lời chung cho từng nhóm - Gọi đại diện nhóm trình bày - Cho học sinh nhó khác nhận xét - Nhận xét các câu trả lời của học sinh chính xác hoá nội dung 2. Các ví dụ Ví dụ 1 (SGK NC trang 4&5) Ví dụ 2 (SGK NC trang 4&5) Ví dụ 3 (SGK NC trang 4&5) -1- Nghe & hiểu Thảo luận nhóm để trả lời HĐ 1, 2 HĐ3: - GV giới thiệu các kí hiệu & các thuật ngữ, đọc các kí hiệu đó HĐ 4: Hướng dẫn trả lời HĐ 1 & 2 trang 5 SGK - Cho học sinh thảo luận nhóm để trả lời - Gọi đại diện nhóm trình bày - Cho học sinh nhóm khác nhận xét - Nhận xét các trả lời của học sinh, chính xác hóa nội dung HĐ 5: Củng cố toàn bài Câu hỏi: 1. Em hãy cho biết bài học vừa rồi có những nội dung chính là gì? 2. Theo em qua baì học này ta cần đạt được điều gì? Dặn dò: Học bài & xem trước bài: "Phép tịnh tiến & phép dời hình". 3. Kí hiệu & thuật ngữ: SGK/5 -2- CHÖÔNG I : PHEÙP DÔØI HÌNH VAØ PHEÙP ÑOÀNG DAÏNG TRONG MAËT PHAÚNG BAØI 2: PHEÙP TÒNH TIEÁN VAØ PHEÙP DÔØI HÌNH GV Nguyeãn Thò Haûo – Traàn Vaên Ôn A; MUÏC TIEÂU 1;Kieán Thöùc : - Giuùp hs naém ñöôïc ñònh nghóa vaø caùc tính chaát, bieåu thöùc toïa ñoä cuûa pheùp tònh tieán.Bieát caùch xaùc ñònh vaø döïng ñöôïc aûnh cuûa moät hình ñôn giaûn qua pheùp tònh tieán. - Hoïc sinh naém ñöôïc ñònh nghóa toång quaùt cuûa pheùp dôøi hình vaø caùc tính chaát cô baûn cuûa pheùp dôøi hình. 2;Kyõ Naêng : - Döïng ñöôïc aûnh cuûa moät ñieåm,moät ñoaïn thaúng,moät tam giaùc,moät ñöôøng troøn qua moät pheùp tònh tieán. - Xaùc ñònh ñöôïc veùc tô tònh tieán khi cho tröôùc taïo aûnh vaø aûnh qua pheùp tònh tieán ñoù. - Xaùc ñinh ñöôïc toïa ñoä cuûa yeáu toá coøn laïi khi cho tröôùc 2 trong 3 yeáu toá:Veùc tô,toïa ñoä ñieåm,vaø aûnh cuûa toïa ñoä ñieåm qua pheùp tònh tieán veùc tô treân. - Bieát vaän duïng pheùp tònh tieán ñeå tìm lôøi giaûi cho moät soá baøi toaùn. 3;Tö Duy – Thaùi Ñoä : Coù yù thöùc hoïc taäp,tích cöïc khaùm phaù,tìm toøi vaø coù ví duï öùng duïng trong thöïc teá. B : CHUAÅN BÒ CUÛA THAÀY VAØ TROØ Giaùo Vieân : Chaån bò baûng phuï,ví duï tröïc quan vaø phieáu hoïc taäp. Hoïc Sinh : OÂn laïi baøi cuõ pheùp bieán hình.Chuaån bò ví duï veà pheùp bieán hình theo veùc tô cho tröôùc. C : PHÖÔNG PHAÙP DAÏY VAØ HOÏC Söû duïng phöông phaùp vaán ñaùp – gôïi môû keát hôïp hoaït ñoäng nhoùm. D ; TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC. HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAÙO VIEÂN GHI BAÛNG,TRÌNH CHIEÁU -Nghe caâu hoûi vaø suy nghó ,chuaån bò traû lôøi. -Nhaän xeùt caâu traû lôøi cuûa baïn vaø cho bieát yù cuûa em. HÑ 1;OÂn laïi kieán thöùc cuõ - Em haõy cho bieát ñònh nghóa pheáp bieán hình.Cho moät ví duï veà pheùp bieán hình? - Pheùp bieán hình bieán ñieåm M thaønh chính noù coøn ñöôïc goïi laø pheùp gì? Daãn daét vaøo baøi môùi Neâu ñònh nghóa pheùp bieán hình trong maët phaúng. HS nghe vaø traû lôøi caâu hoûi HÑ2 : -Neâu ñònh nghóa vaø nhaán maïnh kyù hieäu cho hoïc sinh. - pheùp ñoàng nhaát coù phaûi laø pheùp tònh tieán ?Vì sao? 1; Ñònh nghóa:Pheùp tònh tieán  theo vec tô u laø moät pheùp bieán hình bieán ñieåm M   thaønh M , sao cho MM , = u  Kyù hieäu T hoaëc T u -3- - bieåu Döïng aûnh 3 ñieåm A,B,C baát kyø qua pheùp tònh tieán Hs ñöùng leân phaùt -Yeâu caàu hs choïn tröôùc  moätveùc tô u vaø laáy 3 ñieåm A,B,C baát kyø.Döïng aûnh cuûa moãi ñieåm ñoù qua pheùp tònh -Döïng aûnh cuûa 3 ñieåm A,B,C baát kyø qua pheùp tònh  tieán veùc tô u cho tröôùc.  A, tieán theo veùc tô u ñaõ choïn -Yeâu caàu hoïc sinh phaùt bieåu caùch döïng aûnh cuûa moät ñieåm qua moät pheùp tònh tieán B, A B  theo veùc tô u cho tröôùc. -minh hoïa baèng hình veõ(Trình chieáu qua computer vaø Projector). Cuõng coá laïi pheùp tònh tieán cho HS. HÑ 3:Daãn daét giuùp hoïc sinh chieám lónh tri thöùc veà tính chaát pheùp tònh tieán Hoïc sinh quan saùt suy nghó vaø traû lôøi. C, C  u 2:Caùc tính chaát HÑTP 1;Giuùp hoïc sinh naém ñònh lyù 1. - Döïa vaøo vieäc döïng aûnh cuûa moät ñieåm qua moät pheùp tòhh  tieán theo veùc tô u cho tröôùc.Em coù nhaän xeùt gì veà veùc tô  -Döïng aûnh cuûa ñoaïn thaúng AB,tam giaùc ABC qua pheùp tònh tieán. -Quan saùt vaø nhaän bieát caùch döïng aûnh cuûa ñoaïn thaúng,tam giaùc qua pheùp tònh tieán. -Quan saùt vaø phaùt bieåu nhaän xeùt. -  - Minh hoïa baèng hình veõ(Trình chieáu qua Computer vaø Projector) HÑTP 2:Phaùt hieän vaø chieám lónh ñònh lyù 2. -Cho 3 ñieåm A,B,C thaúng haøng qua pheùp tònh tieán veùc  Ñoïc ñònh lyù 2 SGK trang 6.  AA, , BB , , CC , . Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc tính chaát 1( SGK trang 6). Cho hoïc sinh döïng aûnh cuûa ñoaïn thaúng .AB,tam giaùc ABC qua pheùp tònh tieán. a,Ñònh lyù 1;Neáu pheùp tònh tieán bieán hai ñieåm M vaø N laàn löôït thaønh hai ñieåm M , vaø N , thì M , N , =MN. Ghi nhôù:Pheùp tònh tieán baûo toaøn khoaûng caùch giöõa hai ñieåm baát kyø. A, A B, B C, C tô u ta ñöôïc aûnh 3 ñieåm A,B.C nhö theá naøo? -4- Trình baøy veà ñieàu nhaän bieát ñuôïc trong ñònh lyù 2. -Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc ñònh lyù2( SGK trang 6) vaø phaùt bieåu tröôùc lôùp nhöõng ñieàu nhaän bieát ñöôïc töø ñònh lyù 2.  u b,Ñònh lyù 2;Pheùp tònh tieán bieán 3 ñieåm thaúng haøng thaønh 3 ñieåm thaúng haøng vaø khoâng laøm thay ñoåi thöù töï 3 - Giaùo vieân nhaän xeùt daãn daét ñieåm ñoù. khaùi quaùt heä quaû 3. c,Heä quaû 3 (SGK trang 6) HÑ 4:Giuùp hoïc sinh hieåu ñöôïc bieåu thöùc toïa ñoä cuûa pheùp tònh tieán. HÑTP 1:Nhaéc laïi bieåu thöùc Quan saùt,suy nghó traû lôøi caâu toïa ñoä cuûa caùc pheùp toaùn hoûi veùc tô trong maët phaúng. -Cho M(x,y,);M , (x , ,y , ) thì 3 ;Bieåu thöùc toïa ñoä cuaû pheùp tònh tieán.  M(x,y); M , (x , ,y , )  MM , (x , -x;y , -y) .  veùc tô MM , coù toïa ñoä nhö theá naøo?  -Cho veùc tô MM , (x , -x:y ,   , y); u (a,b) khi naøo thì MM =  u -Ñoïc SGK trang 6(Bieåu thöùc HÑTP 2:Chieám lónh tri thöùc toïa ñoä cuaû pheùp tònh tieán). môùi veà bieåu thöùc toïa ñoä cuûa -Giaûi thích vì sao coù coâng pheùp tònh tieán. thöùc toïa ñoä treân. Suy nghó ñeà baøi vaø tính xem toïa ñoä M , laø bao nhieâu. Hoïc sinh ñöùng leân traû trình baøy.   MM , (x , -x;y , -y) u (a,b)    MM , = u khi vaø chæ khi a  x' x  b  y ' y Cho u(a,b) ; M(x,y) vaø - Cho hoïc sinh laøm ví duï sau: M , (x , ,y , )laø aûnh cuûa M(x,y)  VD : Trong maët phaúng oxy qua veùc tô u .Khi ñoù  cho veùc tô u (1;2).Tìm toïa  x'  x  a  , ñoä ñieåm M laø aûnh cuûa ñieåm  y'  y  b M(3;-1) qua pheùp tònh tieán y  Tu . 2 0 -1 1 3 4 Goïi M , (x , ,y , ) khi ñoù -5-  x'  x  a   y'  y  b  x'  3  1  4    y '  1  2  1 Hoïc sinh ñoïc ñònh nghóa pheùp dôøi hình SGK Trnag 6. Hoïc sinh ñoïc ñònh lyù SGK trang 8. HÑ 5 :ÖÙng duïng cuûa pheùp tònh tieán . -Giaùo vieân trình baøy baøi toaùn 1,baøi toaùn 2 SGK trang 7 -Giaûi thích roõ HÑ 3,HÑ 4(SGK trang 8) cho hoïc sinh 4; ÖÙng duïng cuûa pheùp tònh tieán. HÑ 6 :Töø ñònh nghóa vaø tính chaát cuûa pheùp tònh tieán .Giaùo vieân khaùi quaùt leân pheùp dôøi hình. -Ñònh nghóa pheùp dôøi hình cho hoïc sinh. Giuùp hoïc sinh hieåu ñöôïc caùc tính chaát cuûa pheùp dôøi hình. 5;Pheùp dôøi hình Ñònh nghóa (SGK trang 8) Ñònh lyù(SGK trang 8) HÑ 6: Cuõng coá toaøn baøi. -Caâu hoûi 1;Em haõy neâu caùch döïng aûnh cuûa moät ñieåm,ñoaïn thaúêng,tam giaùc qua moät pheùp tònh tieán. -Caâu hoûi 2;Nhaéc laïi noäi dung caàn naém trong baøi hoïc naøy. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ: 1;Naém vöõng lyù thuyeát. 2;Vaän duïng caùc kieán thöùc veà pheùp tònh tieán laøm baøi taäp 1,2,3,4,5,6.SGK trang 9. HD Baøi 3/9.    MM ,, = MM , + M , M ,,   Maø MM , = u   M , M ,, = v      Vaäy MM ,, = u + v  Pheùp tònh tieán bieán M  M ,, laø T u + v Baøi 5: a; M , (x 1, ,y 1, ) vôùi  x , = x 1 cos  -y 1 sin  +a  y , = x sin  + y cos  +b 1 1  1 N , (x ,2 ,y ,2 ) vôùi x ,2 = x 2 cos  -y 2 sin  + a   -6- y ,2 =x 2 sin  +y 2 cos  +b b, Tính d = MN = d, = M ,N, = ( x1  x 2 ) 2  ( y1  y 2 ) 2 ( x1,  x 2, ) 2  ( y1,  y 2, ) 2 Sau ñoù thay vaøo tính. -7- PHÉP ĐỐI XỨNG TRỤC Tiết :……… Giáo viên soạn: Võ Văn Thân Trường : THPT Trần Văn Ơn A. MỤC TIÊU: 1. Về kiến thức: Học sinh nắm ược ịnh nghĩa phép ối xứng trục và biết phép ối xứng trục là phép dời hình, do ó nó có các tính chất của phép dời hình - Nhận biết những hình ơn giản có trục ối xứng và xác ịnh ược trục ối xứng của hình ó. 2. Về kỹ năng: Biết cách dựng ảnh của hình ơn giản qua phép ối xứng trục. - Biết áp dụng phép ối xứng ể tìm lời giải của một số bài toán. 3. Về tư duy thái ộ: Có tinh thần hợp tác , tích cực tham gia bài học, rèn luyện tư duy logic. B. CHUẨN BỊ 1. Của thầy: Thước, phấn màu, com pa. - Bảng phụ : hình vẽ số 7 SGK trang 11, Bảng các chữ cái, giấy trắng và mực Bài toán :Hai làng A và B ở về cùng phía của một con sông ( mà bớ của nó ược coi là thẳng) Hỏi phải ạt trạm bơm nước ở vị trí nào trên bờ sông ể con ường cấp nước tới hai làng ó là ngắn nhất) - Phiếu học tập : Các chữ cái có trục ối xứng và có bao nhiêu trục vẽ các trục ó A, O, P, Q - Các hình 2. Của học sinh: Dụng cụ học tập - Ôn lại bài cũ Bài tập số 6 SGK trang 9 3. Phiếu trắt nghiệm sau bài học: Câu 1: Trong các hình sau ây hình nào có bốn trục ối xứng? A/ Hình bình hành B/ Hình chữ nhật C/ Hình thoi D/ Hình vuông Câu 2: Cho 2 hình tròn không bằng nhau cắt nhau tại 2 iểm thì có mấy trục ối xứng A/ 1 B/ 2 C/ 4 D/ Vô số / Câu 3: Cho hai ường thẳng cắt nhau d và d . Có bao nhiêu phép ối xứng trục biến d thành d/ A/ Không có phép ối xứng trục nào ? B/ Có duy nhất một phép ối xứng trục. C/ Chỉ có hai phép ối xứng trục. D/ Có rất nhiều phép ối xứng trục. C .PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Giáo viên sử dụng PPDH gợi mở vấn áp an xen hoạt ộng nhóm. D. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC HĐ của HS HĐ của GV Ghi bảng – Trình chiếu -8- - Nghe và hiểu nhiệm vụ. - Nhớ lại kiến thức cũ và trả lời - Nhận xét câu trả lời của bạn. - Lên bảng làm bài HĐ 1: Ôn tập lại kiến thức cũ - Cho biết n của phép tịnh tiến, phép dời hình. - Phát biểu ịnh lý về phép ời hình - Vận dụng bài tập 6 SGK - Lấy hai iểm bất kì M=(x1;y1) và N=(x2;y2) khi ó MN= ( x1  x 2 ) 2  ( y1  y 2 ) 2 -Ảnh của M, N qua F1lần lược là M/=(y1; -x1) và N=(y2; -x2). Như vậy M/N/= ( y1  y 2 ) 2  ( x1  x 2 ) 2 Suy ra MN = M/N/ , vậy F1 là phép dời hình - HS hoạt ộng nhóm - Phát bài tóan cho học sinh Giúp HS ôn lại về ường trung trục của oạn thẳng. A . . B Trạm bơm ? ___--------____________---__________________-------HĐ2:Giảng - Nghe và hiểu - Trả lời câu hỏi - Phát biểu iều vừa nhận xét ược ịnh nghĩa - Đường thẳng a là gì của ọan thẳng MM/ ? - Nhận xét câu trả lời của HS - Đọc ?1 SGK - Suy nghĩ ộc lập - Trả lời - Nhận xét câu trả lời của bạn. - Nhận xét câu trả lời của HS - Đọc ?2 SGK - Hoạt ộng nhóm - Đại diện nhóm trả lời - Nhận xét câu trả lời của nhóm - Nhận xét câu trả lời của HS bạn. - Cho thí dụ minh họa - HĐ 3: Giảng ịnh lý 1 Định nghĩa phép trục SGK trang 10 Vẽ hình 6 SGK ối xứng Ký hiệu thuật ngữ - Phép ối xứng trục qua ường thẳng a ược ký hiệu là Đa. - Đường thẳng a gọi là trục ối xứng. 2 Định lý :SGK trang 10 -9- - Nhận xét gì về tọa ộ của iểm qua phép ối xứng trục Ox,Oy y M’ x -x - Đọc ?3 SGK - Suy nghĩ ộc lập - Trả lời - Nhận xét câu trả lời của bạn. - Lên bảng vẽ - Suy nghĩ ộc lập - Trả lời - Cho thí dụ minh họa - Suy nghĩ ộc lập - Trả lời - Cho thí dụ minh họa - Đọc ?4 SGK - Suy nghĩ ộc lập - Trả lời - Nhận xét câu trả lời của bạn. - Học sinh ọc bài liên hệ với bài tóan vừa học - Nhận xét câu trả lời của HS - Cho ường thẳng d, dựng ảnh của phép ối xứng trục d - Môt iểm M - Hai diểm M, N - Ba iểm M, N, P Có thể cho 3 nằm về 2 bờ của ường thẳng d -Nhận xét gì về: - Độ dài oạn MN và ộ dài ọan M/N/ - Tam giác MNP và tam giác M/N/P/ - Sự bằng nhau của góc MNP và góc M/N/P/ … - Hình tròn. - Đưa các chữ cái A, T - Tìm ra tính chất chung - Nhận xét câu trả lời của HS M - Chú ý : SGK trang 11 Biểu thức tọa ộ của phép xứng qua trục Ox  x/  x  / y  y ối Vẽ hình N’ M d P P M’ N N 3 Trục ối xứng của hình Định nghĩa: 2 SGK trang 11 -Đưa các chữ cái A, Q - Tìm ra tính chất chung - Nhận xét câu trả lời của HS - Nhận xét câu trả lời của HS - Làm thử trên giấy trắng ể ược các hình có trục ối xứng HĐ4 : Áp dụng - 10 - - Dựa vào bài toán học sinh tự suy nghĩ tìm bài giải A B d M A’ - Nhận phiếu trắt nghiệm theo nhóm. Đại diện nhóm trả lời HĐ 5: Cũng cố -Bài học này cung cấp cho ta các kiến thức gì? - Theo em bài này cần ạt ược kỹ năng vẽ hình như thế nào là úng? - Phát phiếu trắt nghiệm - BTVN : Làm bài 7 -> 11 SGK trang 13, 14 Hướng dẩn bài tập 8: Ảnh của iểm M (x; y) qua phép ối xứng có trục Oy là M  (C1 )  x 2  y 2  4 x  5 y  1  0 iểm M/( -x; y) ta có  ( x) 2  y 2  4( x)  5 y  1  0 Nghĩa là iểm M/( -x; y) thuộc ường tròn (C/1) : x2 + y2 + 4x + 5y +1 = 0 Vậy ảnh của (C1) qua phép ối xứng trục Oy là (C/1). Chú ý Có thể viết phương trình ảnh (C/1) của (C1) bằng cách tìm tâm và bán kính. - 11 - Baøi 4 : PHEÙP QUAY VAØ PHEÙP ÑOÁI XÖÙNG TAÂM Vũ Quốc Hưng – Trần Văn Ơn I . MUÏC TIEÂU : 1. Veà kieán thöùc : - Hieåu ñöôïc ñònh nghóa vaø tính chaát cuûa pheùp quay . - Hieåu ñöôïc pheùp ñoái xöùng taâm laø tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa pheùp quay vaønhaän bieát ñöôïc nhöõng hình coù taâm ñoái xöùng, bieàu thöùc toaï ñoä . 2. Veà kó naêng : - Döïng ñöôïc aûnh cuûa moät ñieåm , moät ñöôøng thaúng, moät tam giaùc, moät ñöôøng troøn - Bieát vaän duïng kieán thöùc veà pheùp quay vaø pheùp ñoái xöùng taâm vaøo giaûi caùc baøi toaùn ñôn giaûn . 3. Veà tö duy vaø thaùi ñoä : - Tích cöïc tham gia vaøo baøi hoïc , coù tinh thaàn hôïp taùc . - Tích cöïc phaùt hieän vaø chieám lónh tri thöùc . - Bieát ñöôïc toaùn hoïc coù öùng duïng trong thöïc tieãn . II. CHUAÅN BÒ CUÛA THAÀY VAØ TROØ : - Giaùo vieân : Duïng cuï daïy hoïc , thöôùt thaúng , compa . - Hoïc sinh : Duïng cuï hoïc taäp , baøi cuõ . III. VEÀ PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC : - Gôïi môõ vaán ñaùp . IV . TIEÁN TRÌNH BAØI HOÏC : Hoaït ñoäng 1 Chieám lónh kieán thöùc veà ñònh nghóa pheùp quay. Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh - Ñoïc SGK, trang 14, phaàn I Ñònh nghóa - Ghi kyù hieäu - Neâu ñöôïc qui taéc töông öùng vaø caùch xaùc ñònh aûnh cuûa moät ñieåm qua pheùp quay - Döïng aûnh cuûa ñieåm A qua pheùp quay töông öùng cho tröôùc Hoaït ñoäng cuûa thaày HÑTP 1: Hình thaønh ñònh nghóa - Cho hoïc sinh ñoïc SGK trang14, phaàn I Ñònh nghóa - Ghi kyù hieäu Ghi baûng 1. Ñònh nghóa pheùp quay: a) Ñònh nghóa: (SGK trang14) - Pheùp quay taâm O, goùc quay  ñöôïc kyù hieäu laø Q(O,  ) -Gôïi yù cho hoïc sinh neâu ñöôïc quy taéc töông öùng vaø caùch xaùc ñònh aûnh cuûa moät ñieåm qua pheùp quay HÑTP 2: Kó naêng döïng aûnh cuûa moät ñieåm qua pheùp quay - Ñöa ra ví duï. Yeâu caàu b) Ví duï: Cho hình vuoâng hoïc sinh döïng aûnh cuûa ABCD. Goïi O laø giao ñieåm cuûa 2 ñieåm A qua caùc pheùp quay ñöôøng cheùo. Tìm aûnh cuûa ñieåm A qua pheùp quay taâm O, goùc quay /2 ; - /2 ,  ; -2 - Phaùt bieåu caùch döïng aûnh - Theo doõi vaø höôùng daãn qua caùc pheùp quay ñaõ cho hoïc sinh caùch döïng aûnh - 12 - - Vaän duïng ñinh nghóa ñeå laøm ?1 trong SGK/14 - Quan saùt hình 10 SGK/14 - HÑTP 3: Cuûng coá veà pheùp quay - Cho hoïc sinh laøm ?1 ?1: (SGK trang 14) trong SGK/14 - Hình 10 cho ta thaáy pheùp quay taâm O goùc quay /2 bieán M thaønh M’ vaø laù côø  thaønh laù cô / Hoaït ñoäng 2 Chieám lónh kieán thöùc veà tính chaát cuûa pheùp quay Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh - Ñoïc SGK trang15, phaàn II .Ñònh lyù - Phaùt bieåu ñònh nghóa pheùp dôøi hình . - Xem chöùng minh trong SKG trang 15. - Döïng aûnh cuûa caïnh BC vaø  ABC qua pheùp quay taâm O vaø goùc quay /2. - Xin hoã trôï cuûa baïn hoaëc GV neáu caàn . - Thöïc hieän hoaït ñoäng 1 theo hoã trôï cuûa baïn hoaëc cuûa thaày neáu caàn . Hoaït ñoäng cuûa thaày Ghi baûng HÑTP 1: Hình thaønh ñònh 2. Ñònh lí : ( SGK trang15) lí - Cho hoïc sinh ñoïc SGK trang15, phaàn II . Ñònh lyù - Goïi HS phaùt bieåu ñònh nghóa pheùp dôøi hình ? - höôùng daãn HS chöùng minh trong SGK trang 15 . HÑTP 2: Kó naêng döïng aûnh cuûa moät ñöôøng thaúng, moät tam giaùc qua pheùp quay - Töø ví duï treân . Yeâu caàu hoïc sinh döïng aûnh cuûa caïnh BC vaø  ABC qua caùc pheùp quay taâm O goùc quay /2 - Theo doõi vaø höôùng daãn hoïc sinh caùch döïng aûnh HÑTP3 : cuûng coá - Cho HS laøm hoaït ñoäng 1 Hoaït ñoäng 1 : ( SGK trang 15) trong SGK trang 15 - GV nhaän xeùt vaø ñöa ra keát quaû - keát quaû : 0 ; 2/5 ; 4/5 ; 6/5 ; 8/5 (sai khaùc nhau laø k2 vôùi k  Z) Hoaït ñoäng 3: Chieám lónh kieán thöùc veà pheùp ñoái xöùng taâm. Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh - Thöïc hieän yeâu caàu vaø traû lôøi Hoaït ñoäng cuûa thaày HÑTP 1: Hình thaønh ñònh nghóa - Töø ví duï treân cho bieát aûnh cuûa ñieåm A qua pheùp quay taâm O vaø goùc quay  Ghi baûng 3. Pheùp ñoái xöùng taâm : - 13 - - Quan saùt vaø nghe GV nhaän xeùt - Ñoïc SGK trang 15 phaàn ñònh nghóa. - Xem trong SGK trang 16 - Thöïc hieän Y/c hoaït ñoäng 2 theo hoã trôï cuûa baïn hoaëc cuûa thaày neáu caàn . - quan xaùc caùc hình ñoù vaø laéng nghe nhaän xeùt cuûa GV - Thöïc hieän Y/c ?2 trong SGK trang 16. - Ñoïc ñònh nghóa trong SGK trang 16 - Ñoïc yeâu caàu caùc ?3 ; ?4 trong SGK trang 16 vaø thöïc hieän theo hoã trôï cuûa baïn hoaëc cuûa thaày neáu caàn . - GV nhaän xeùt ñieåm O laø trung ñieåm cuûa ñoaïn thaúng AC - Y/c HS ñoïc ñònh nghóa trong SGK trang 15 - Neâu kí hieäu vaø thuaät ngöõ trong SGK trang 16 - Neâu bieåu thöùc toaï ñoä trong SGK trang 16 - Y/c hoïc sinh thöïc hieän hoaït ñoäng 2 trong SGK trang 16 - Ñònh nghóa : ( SGK trang 15) - Kyù hieäu vaø thuaät ngöõ ( trong SGK trang 16) - Bieåu thöùc toaï ñoä : ( trong SGK trang 16) - Hoaït ñoäng 2 : ( trong SGK trang 16) HÑTP 2 : Hình thaønh taâm ñoái xöùng cuûa moät hình . GV nhaän xeùt caùc hình ñoù . - Caùc hình ñoù chuùng coù moät tính “caân xöùng” . - Ta coù theå tìm thaáy moät ñieåm sao cho pheùp ñoái xöùng taâm qua ñieåm ñoù bieán thaønh chính noù . - Y/c hoïc sinh thöïc hieän ?2 - ?2 : ( trong SGK trang 16) trong SGK trang 16 . - Daãn ñeán ñònh nghóa taâm - Ñònh nghóa : ( trong SGK ñoái xöùng cuûa moät hình . trang 16) HÑTP 3 : Cuûng coá pheùp ñoái xöùng taâm cuûa moät hình . - Y/c hoïc sinh ñoïc vaø thöïc hieän ?3 , ?4 trong SGK trang 16 . - Theo doõi vaø höôùng daãn hoïc sinh thöïc hieän . ?3 ; ?4 : Trong SGK trang 16 Hoaït ñoäng 4 : Giôùi thieäu moät soá öùng duïng cuûa pheùp quay Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Hoaït ñoäng cuûa thaày - Höôùng daãn caùch chöùng - HS quan saùt vaø laéng minh vaø yeâu caàu HS quan nghe GV trình baøy caùc baøi saùt caùc öùng uïng trong 3 toaùn trong SGK trang 17 . baøi toaùn trong SGK trang 17 . Ghi baûng Hoaït ñoäng 5 : Cuûng coá toaøn baøi - Caâu hoûi 1 : Em haõy cho bieát noäi dung chính ñaõ hoïc trong baøi naøy . - 14 - - Caâu hoûi 2 : Neâu caùch döïng aûnh cuûa moät ñieåm , moät ñöôøng thaúng , moät tam giaùc , moät ñöôøng troøn . Baøi taäp veà nhaø : Laøm caùc baøi taäp 12,13, 17 ,18 - 15 - GIÁO ÁN HÌNH HỌC LỚP 11 CHƯƠNG I : PHÉP DỜI HÌNH VÀ PHÉP ĐỒNG DẠNG TRONG MẶT PHẲNG §5. HAI HÌNH BẰNG NHAU TIẾT : n ..... n+i Gv soạn : Bùi Phạm Vũ Trường : THPT Tân Bình. A. MỤC TIÊU. 1. Về kiến thức :Hiểu được ý nghĩa của định lí: Nếu hai tam giác bằng nhau thì có phép dời hình biến tam giác này thành tam giác kia.Từ đó hiểu được một cách định nghĩa khác về hai tam giác bằng nhau.Nắm được định nghĩa hai hình bằng nhau trong trường hợp tổng quát và thấy được sự hợp lí của định nghĩa đó. 2. Về kỹ năng : Biết cách xác định phép dời hình trong trường hợp hai hình bằng nhau đơn giản. 3. Về tư duy thái độ : Có tinh thần hợp tác, tích cực tham gia bài học, rèn luyện tư duy logic. B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ 1. Chuẩn bị của GV : Các phiếu học tập, bảng phụ, một số hình bằng nhau (hình tam giác và một số hình đơn giản khác)cắt từ giấy rôky,nam châm đủ dùng (cho bảng dính hút nam châm) 2. Chuẩn bị của HS : Ôn bài cũ và xem bài mới,chuẩn bị đủ đồ dùng để vẽ hình. C. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Về cơ bản sử dụng PPDH gợi mở vấn đáp đan xen hoạt động nhóm. D. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC . HĐ của HS HĐ của GV HĐ1 : Ôn tập lại kiến thức cũ - Nghe và hiểu nhiệm vụ. - Cho biết các phép biến hình là phép dời hình đã học? - Nhớ lại kiến thức cũ,quan sát - Cho biết tính chất chung(cụ hình và trả lời câu hỏi . thể)của các phép biến hình đó ? - Nhận xét câu trả lời,của bạn.. - Quan sát các hình tam giác - Thực hiện dời hình(lên bảng). được đính trên bảng,các hình - Nhận xét kết quả. này có bằng nhau không? Nếu bằng nhau thì tại sao? - Hãy thực hiện một hoặc một số phép dời hình để kiểm tra các hình bằng nhau đó? - Làm bt và lên bảng trả lời - Nhận xét và chính xác hóa lại các câu trả lời của hs Vận dụng vào bài tập: Ghi bảng – Trình chiếu Hình: Các hình bằng nhau đã được cắt và dính tại các vị trí trên bảng sao cho:học sinh có thể nhận ra được cách hình qua một hay nhiều phép dơi hình,mức độ từ dễ đến khó. Một hình chữ nhật được chia thành 8 hình tam giác như hình vẽ.Hãy tìm phép dời hình biến hình 1 thành các hình còn lại. 1 2 8 3 7 4 6 HĐ2 : Giảng định lý - Nghe và hiểu nhiệm vụ. - Trả lời câu hỏi . - Phát biểu điều nhận xét được. 5 1.Đlý1:(SGK nâng cao,trang 19) - Dựa vào việc quan sát và dời hình ở trên,có nhận xét gì về mối liên hệ giữa các hình tam giác bằng nhau và phép dời hình. - 16 - - Đọc sách gk trang 19, đl - Nghe và hiểu nhiệm vụ. - Trả lời câu hỏi. - Phát biểu định nghĩa hai tam giác bằng nhau.. - Nghe và hiểu nhiệm vụ. - Trả lời câu hỏi. - Phát biểu định nghĩa hai hình bằng nhau.. - Đọc sách gk trang 20, đn. - Nhận xét câu trả lời của hs - Yêu cầu hs đọc sgk trang 19, phần đl. HĐ3:Thế nào là hai hình bằng nhau? - Từ định nghĩa phép dời hình và định lí trên, có thể định nghĩa hai tam giác bằng nhau bằng những cách nào? - Tổng quát định nghĩa trên để được định nghĩa hai hình bằng nhau? Định nghĩa SGK,trang 20 (Có thể cho hs tiến hành phần quan sát và dời hình như trong HĐ1 đối với các hình đa giác hoặc hình bất kì bằng nhau mà gv đã cbị) - Nhận xét câu trả lời của hs Yêu cầu hs đọc sgk trang 20, phần đn. HĐ5 : Củng cố toàn bài - Câu hỏi 1 : Em hãy cho biết bài học vừa rồi có những nội dung chính là gì ? - Theo em qua bài học này ta cần đạt được điều gì ? -BTVN:Làm bài 20-24trang 23. - 17 - Giáo Án : HÌNH HỌC 11 Bài 6 : PHÉP VỊ TỰ Nguyễn Hoài Thu – Tân Bình A. MỤC TIÊU : 1. Về kiến thức : Biết được : - Định nghĩa phép vị tự và tính chất - Ảnh của một đường tròn qua một phép vị tự 2. Về kĩ năng : - Dựng được ảnh của một điểm , một đoạn thẳng , một đường tròn, … qua một phép vị tự - Bước đầu vận dụng được tính chất của phép vị tự để giải bài tập 3. Về tư duy và thái độ : - Biết quy lạ về quen - Biết được toán học có ứng dụng trong thực tiễn B . CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ : - GV : Dụng cụ dạy học, bảng phụ , phiếu học tập - HS : Dụng cụ học tập , bài cũ C. GỢI Ý VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC : gợi mở và vấn đáp D . TIẾN TRÌNH BÀI HỌC : Hoạt động 1 : Ôn tập lại kiến thức cũ HĐ của học sinh HĐ của giáo viên HĐTP 1: kiểm tra bài cũ - Hiểu yêu cầu đặt ra - Nêu câu hỏI và yêu cầu học sinh trả lời và trả lờI câu hỏI Ghi bảng -Nêu định nghĩa phép biến hình trong mặt phẳng -Cho một điểm O và số k 0. Qui tắc đặt tương ứng mỗi điểm M trong mặt phẳngvớI một điểm M’ sao cho : OM '  k OM có là phép biến hình không ? vì sao ? - Nhận xét câu trả lời của bạn và bổ sung nếu cần - Yêu cầu học sinh khác nhận xét câu trả lờI của bạn và bổ sung nếu có - Nhận xét và chính xác hoá kiến thức cũ - Đánh giá học sinh và cho điểm HĐTP 2 : Nêu vấn đề để vào bài học mớI - Phát hiện vấn đề - Qui tắc cho tương ứng trong bài kiểm tra nhận thức là một phép biến hình , phép đó có tên gọi là gì và nó có tính chất như thế nào ta sẽ tiếp tục bài hôm nay Hoạt động 2 : Định nghĩa phép vị tự HĐ của học sinh HĐ của giáo viên HĐTP 1: Hình thành định nghĩa - Đọc SGK - Cho HS đọc SGK phần ĐN - Phát biểu định nghĩa - Yêu cầu học sinh phát biểu lạI định phép vị tự nghĩa phép vị tự - Nêu được qui tắc - Gợi ý để học sinh nêu lạI được qui tắc tương ứng và cách tương ứng và cách xác định ảnh của một xác định ảnh của một điểm qua một phép vị tự điểm qua một phép vị tự Ghi bảng I. Định nghĩa a) Định nghĩa : (SGK) - 18 - - Dựng ảnh của 3 điểm A, B, C bất kì qua phép vị tự tâm O và tỉ số k cho trước - Phát biểu cách dựng ảnh của một điểm qua phép vị tự tâm O , tỉ số k cho trước - HS chứng minh nhận xét 4 H ĐTP 2: kĩ năng dựng ảnh của một điểm qua một phép vị tự - Yêu cầu học sinh chọn trước một điểm O b) Dưng ảnh của 3 điểm và 1 số thực k cho trước và lấy 3 điểm A, B C bất kì qua phép vị A,B,C bất kì - Dựng ảnh của 3 điểm A, tự tâm O, tỉ số k B, C qua phép vị tự tâm O , tỉ số k đó. - Theo dõi và hướng dẫn học sinh cách dựng ảnh nếu cần - Yêu cầu học sinh phát biểu cách dựng ảnh của một điểm qua phép vị tự tâm O , tỉ số k cho trước - Yêu cầu học sinh CM nhận xét 4 HĐTP 3 : củng cố về phép vị tự - Vận dụng định nghĩa - Cho học làm bài tập 1 , SGK , trang 29 để làm bài tập 1 , SGK, trang 29 Hoạt động 3 : Tính chất phép vị tự HĐ của học sinh HĐ của giáo viên HĐTP 1: Phát hiện và nắm được tính chất 1 -Quan sát và nhận xét - Dựa vào cách dựng ảnh của một điểm qua 1 phép vị tự ở phần trên , các em hãy cho nhận xét về 3 cặp vectơ: AB, A' B' ; BC , B' C ' ; AC ; A' C ' Và AB,A’B’; BC,B’C’; AC,A’C’ - Từ đó ta đi đến Tc1 -Đọc và trình bày điều - Yêu cầu HS đọc tính chất 1 và phát biểu nhận biết được điều nhận biết được HĐTP 2: Phát hiện và nắm được tính chất 2 - Nhận xét - Dựa vào việc dựng ảnh qua 1 phép vị tự ở phần trên, cho nhận xét về ảnh của 1 đoạn thẳng, …., qua 1 phép vị tự -Đọc và trình bày điều - Yêu cầu HS đọc tính chất 2 và phát biểu nhận biết được điều nhận biết được - cho học sinh làm ví dụ 3 trong SGK Hoạt động 4 : Tâm vị tự của hai đường tròn HĐ của học sinh HĐ của giáo viên HĐTP 1 : hình thành và phát biểu định lý - Nghe câu hỏI và trả - Ta đã biết phép vị tự biến đường tròn lời câu hỏi thành đường tròn. Ngược lại , với hai đường tròn bất kì thì ta có 1 phép vị tự biến đường tròn này thành đường tròn kia hay không . -Đọc và trình bày điều - Yêu cầu HS đọc định lí và phát biểu điều nhận biết được nhận biết được HĐTP 2 : Hình thành định nghĩa - Từ định lí đó ta đi đến định nghĩa tâm vị tự của hai đường tròn c)Nhận xét: SGK d) bài tập 1 , SGk, trang 29 Ghi bảng II. Tính chất a) Tính chất 1 : SGK b) Tính chất 2 : SGK Ghi bảng a) Định lí : SGK b) Định Nghĩatâm vị tự : SGK - 19 - - Nghe và trả lời câu hỏi - Quan sát và trả lời câu hỏi. - Quan sát và trả lời câu hỏi. - Quan sát và trả lời câu hỏi. - Vận dụng cách xác định tâm vị tự của hai đường tròn để giải bài tập này HĐTP 3 : cách tìm tâm vị tự của hai đường tròn - Cho 2 đường tròn (I;R) và (I’;R’) , các em hãy cho biết có mấy trường hợp xảy ra? Và đó là những trường hợp nào? - khi hai đường tròn có tâm trùng nhau , hãy xác định phép vị tự biến đường tròn này thành đường tròn kia - Hướng dẫn HS xác định tâm vị tự nếu cần - khi hai đường tròn có tâm trùng nhau , hãy xác định phép vị tự biến đường tròn này thành đường tròn kia - Hướng dẫn HS xác định tâm vị tự nếu cần - khi hai đường tròn có tâm trùng nhau , hãy xác định phép vị tự biến đường tròn này thành đường tròn kia - Hướng dẫn HS xác định tâm vị tự nếu cần HĐTP 4 : củng cố tri thức vừa học Yêu cầu học sinh làm bài tập 2 – SGK – trang 29 c)Cách tìm tâm vị tự của hai đường tròn: Cho 2 đường tròn (I;R) và (I’;R’) * TH1: I trùng với I’(SGK) * TH2: I khác I’ và R khác R’(SGK) * TH3: I khác I’và R = R’(SGK) - Bài tập 2 ( SGK – trang 29) Hoạt động 5 : Củng cố toàn bài - Câu hỏI 1 : em hãy cho biết nội dung chính nào đã học trong bài này - Câu hỏI 2 : nêu cách xác định tâm vị tự của hai đường tròn - 20 -