Tài liệu Giáo án day thêm văn 7

/ Ngµy so¹n: 7/9/2012 Ngµy d¹y: 7A( 10/9/2012) Buæi 1: Bµi tËp rÌn kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n. A. môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n th«ng qua c¸c tiÕt häc vÒ liªn kÕt, m¹ch l¹c vµ bè côc trong v¨n b¶n. B.tµi liÖu tham kh¶o: - Vë bµi tËp HS. - N©ng cao N. v¨n 7. - KiÓm tra, ®¸nh gi¸ N. v¨n 7... C.c¸c bíc lªn líp:  GV kiÓm tra vë häc thªm vµ y thøc lµm bµi tËp cña HS.  Néi dung «n tËp: Bµi tËp 1: Cho 1 tËp hîp c©u nh sau: (1) ChiÕc xe lao mçi lóc mét nhanh.(2)”Kh«ng ®îc”! T«i ph¶i ®uæi theo nã v× t«i lµ tµi xÕ mµ!.(3) Mét chiÕc xe « t« buýt chë ®Çy kh¸ch ®ang lao xuèng dèc.( 4)ThÊy vËy, mét bµ thß ®Çu ra cöa kªu lín: (5)Mét ngêi ®µn «ng mËp m¹p, må h«i nhÔ nh¹i ®ang g¾ng søc ch¹y theo chiÕc xe.(6)” «ng ¬i! kh«ng kÞp ®îc ®©u, ®õng ®uæi theo v« Ých.(7) ngêi ®µn «ng véi gµo lªn. a) h·y s¾p xÕp l¹i tËp hîp c©u trªn theo mét thø tù hîp lÝ ®Ó cã mét VB hoµn chØnh mang tÝnh LK chÆt chÏ? b) Theo em, cã thÓ ®Æt ®Çu ®Ò cho VB trªb ®îc kh«ng? c) Ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña VB trªn lµ g×? * Gîi y: a) 3-5-1-4-6-7-2. b) “Kh«ng kÞp ®©u” HoÆc” Mét tµi xÕ mÊt xe.” c) Tù sù. Bµi tËp 2:Díi ®©y lµ mét ®o¹n v¨n têng thuËt buæi khai gi¶ng n¨m häc. Theo em, §V cã tÝnh LK kh«ng? h·y bæ sung cac y ®Ó §V cã tÝnh LK. “ Trong tiÕng vç tay vang déi, c« hiÖu trëng víi d¸ng ®iÖu vui vÎ, hiÒn hoµ tiÕn lªn lÔ ®µi.( 1)Lêi v¨n s«i næi truyÒn cho thµy trß niÒm tù hµo vµ tinh thÇn quyÕt t©m( 2) ¢m thanh rén rµng phÊp phíi trªn ®Ønh cét cê thóc giôc chóng em bíc vµo n¨m häc míi.”  Gîi ý:  - §V thiÕu LK v× cßn thiÕu mét sè y: + C« hiÖu trëng bíc lªn lÔ ®µi lµm g×? +Lêi v¨n nãi trong c©u 2 liªn quan ®Õn y g× ë c©u 1? +¢m thanh vµ h×nh ¶nh phÊp phíi trªn ®Ønh cét cê ë c©u 3 lµ t¶ c¸i g×?  GV HD HS viÕt l¹i §V. Bµi tËp 3: §Ó chuÈn bÞ viÕt bµi TLV theo ®Ò bµi: “ Sau khi thu ho¹ch lóa, c¸nh ®ång lµng em l¹i tÊp nËp c¶nh trång mµu”, mét b¹n ®· ph¸c ra bè côc nh sau: MB: Giíi thiÖu chung vÒ c¸nh ®ång lµng em. TB: + C¶nh mäi ngêi tÊp nËp gieo ng«, ®Ëu. +Nh÷ng thöa ruéng kh«, tr¬ gèc r¹. + ngêi ta l¹i khÈn tr¬ng cµy bõa, ®Ëp dÊt. + Quang c¶nh chung cña c¸nh ®ång sau khi gÆt lóa. KB: C¶m nghÜ cña em khi ®øng tríc c¸nh ®ång. C©u hái: a) Bè côc trªn ®©y ®· hoµn toµn hîp lÝ cha? b) Nªn söa nh thÕ nµo?  Gîi y:  a) PhÇn TB bè côc cha hîp lÝ, c¸c chi tiÕt cña c¶nh xÕp lén xén.  b) S¾p xÕp l¹i theo bè côc tr×nh tù kh«ng gian vµ thêi gian VD: Theo (t): +Nh÷ng thöa ruéng....ra xÕp ®Çu tiªn. + Ngêi ta l¹i...... ( HS tù s¾p xÕp) Bµi tËp 4: H·y kÓ l¹i: “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” trong ®ã nh©n vËt chÝnh lµ VÖ SÜ & Em Nhá. * Gîi ý: 1. §Þnh híng. - ViÕt cho ai? - Môc ®Ých ®Ó lµm g×? - Néi dung vÒ c¸i g×? - C¸ch thøc nh thÕ nµo? 2. X©y dùng bè côc. MB: Giíi thiÖu lai lÞch 2 con bóp bª: VÖ SÜ- Em Nhá. TB:-Tríc ®©y 2 con bóp bª lu«n bªn nhau còng nh hai anh em c« chñ, cËu chñ - Nhng råi bóp bª còng buéc ph¶i chia tay v× c« chñ & cËu chñ cña chóng ph¶i chia tay nhau,do hoµn c¶nh gia ®×nh Tríc khi chia tay,hai anh em ®a nhau tíi trêng chµo thÇy c«, b¹n bÌ. - Còng chÝnh nhê t×nh c¶m anh em s©u ®Ëm nªn 2 con bóp bª kh«ng ph¶i xa nhau. KB:C¶m nghÜ cña em tríc t×nh c¶m cña 2 anh em & cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª. 3. DiÔn ®¹t. HS diÔn ®¹t c¸c ý ®· ghi trong bè côc thµnh v¨n b¶n.(GV kiÓm tra). 4. KiÓm traVB. Sau khi hoµn thµnh v¨n b¶n, HS tù kiÓm tra l¹i ®iÒu chØnh ®Ó hoµn thiÖn. (GV gäi HS ®äc tríc líp- söa & ®¸nh gi¸ cã thÓ cho ®iÓm). Bµi tËp 5: C©u v¨n “ë mét nhµ kia cã hai con bóp bª ®îc ®Æt tªn l¹ con VÖ SÜ vµ con Em Nhá ”phï hîp víi phÇn nµo cña bµi v¨n trªn? A: më bµi B: th©n bµi C: kÕt bµi D: Cã thÓ dïng c¶ ba phÇn. Bµi tËp 6: Em cã ngêi b¹n th©n ë níc ngoµi.Em h·y miªu t¶ c¶nh ®Ñp ë quª h¬ng m×nh, ®Ó b¹n hiÓu h¬n vÒ quª h¬ng yªu dÊu cña m×nh & mêi b¹n cã dÞp ®Õn th¨m. * Gîi ý: 1. §Þnh híng. - Néi dung:ViÕt vÒ c¶nh ®Ñp cña quª h¬ng ®Êt níc. - §èi tîng:B¹n ®ång løa. - Môc ®Ých:§Ó b¹n hiÓu & thªm yªu ®Êt níc cña m×nh. 2. X©y dùng bè côc. MB: Giíi thiÖu chung vÒ c¶nh ®Ñp ë quª h¬ng ViÖt Nam. TB: C¶nh ®Ñp ë 4 mïa (thêi tiÕt, khÝ hËu) Phong c¶nh h÷u t×nh. Hoa th¬m tr¸i ngät. Con ngêi thËt thµ, trung hËu. (Miªu t¶ theo tr×nh tù thêi gian - kh«ng gian) KB. C¶m nghÜ vÒ ®Êt níc t¬i ®Ñp.niÒm tù hµo vÒ c¶nh ®Ñp cña quª h¬ng, ®Êt níc ViÖt Nam- Liªn hÖ b¶n th©n. 3. DiÔn ®¹t. HS diÔn ®¹t c¸c ý ®· ghi trong bè côc thµnh v¨n b¶n. (H·y viÕt phÇn MB-PhÇn TB) 4. KiÓm tra. KiÓm tra c¸c bíc 1- 2- 3 & söa ch÷a sai sãt,bæ sung nh÷ng ý cßn thiÕu. A. Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - ChuÈn bÞ bµi sau. * §iÒu chØnh, bæ sung:……………………………………………………………….. Ngµy so¹n: 14/9/2012 Ngµy d¹y: 7A( 17/9/2012) BUỔI 2-3: BÀI TẬP CẢM THỤ CA DAO A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Cñng cè kiÕn thøc vÒ ca dao, d©n ca. HiÓu biÕt s©u s¾c h¬n vÒ ca dao, d©n ca vÒ néi dung & nghÖ thuËt. BiÕt c¸ch c¶m thô 1 bµi ca dao.ThÊy ®îc c¸i hay, c¸i ®Ñp cña th¬ ca d©n gian. Häc tËp & ®a h¬i thë cña ca dao vµo v¨n ch¬ng. B.TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: 1. Tæ chøc 2. Bµi míi : I. Giíi thiÖu vÒ ca dao. 1. Kh¸i niÖm: Ca dao lµ nh÷ng bµi h¸t ng¾n, thêng lµ 3,4 c©u.còng cã mét sè Ýt nh÷ng bµi ca dao dµi. Nh÷ng bµi ca thêng cã nguån gèc d©n ca- D©n ca khi tíc bá lµn ®iÖu ®i, lêi ca ë l¹i ®i vµo kho tµng ca dao. Ca dao, d©n ca vèn ®îc d©n gian gäi b»ng nh÷ng c¸i tªn kh¸c nhau: ca, hß, lÝ, vÝ, kÓ, ng©m... VD: - Tay cÇm bã m¹ xuèng ®ång. MiÖng ca tay cÊy mµ lßng nhí ai. - Ai cã chång nãi chång ®õng sî. Ai cã vî nãi vî ®õng ghen. §Õn ®©y hß h¸t cho quen. - VÝ vÝ råi l¹i von von. L¹i ®©y cho mét chót con mµ bång. 2. VÒ ®Ò tµi. a. Ca dao h¸t vÒ t×nh b¹n, t×nh yªu, t×nh gia ®×nh. b. Ca dao bµy tá lßng yªu quª h¬ng, ®Êt níc. c. BiÓu hiÖn niÒm vui cuéc sèng, t×nh yªu lao ®éng, tinh thÇn dòng c¶m, tÊm lßng chan hßa víi thiªn nhiªn. d. Béc lé nçi kh¸t väng vÒ c«ng lÝ, tù do,quyÒn con ngêi. Ca dao cã ®ñ mäi s¾c ®é cung bËc t×nh c¶m con ngêi: vui, buån, yªu ghÐt, giËn hên nhng næi lªn lµ niÒm vui cuéc sèng, t×nh yªu ®êi, lßng yªu th¬ng con ngêi. 3. Néi dung: Ca dao lµ s¶n phÈm trùc tiÕp cña sinh ho¹t v¨n hãa quÇn chóng, cña héi hÌ ®×nh ®¸m. Ca dao lµ mét m¶nh cña ®êi sèng v¨n hãa nh©n d©n. V× vËy néi dung v« cïng ®a d¹ng & phong phó. II. Bµi tËp ph©n tÝch c¶m thô ca dao * Ph¬ng ph¸p c¶m thô mét bµi ca dao. 1. §äc kÜ nhiÒu lît ®Ó t×m hiÓu néi dung(ý). 2. C¸ch dïng tõ ®Æt c©u cã g× ®Æc biÖt. 3. T×m nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt cã gi¸ trÞ gîi t¶. 4. T×m hiÓu vµ vËn dông mét sè biÖn ph¸p tu tõ (§Æc biÖt lµ ý vµ tõ trong ca dao). 5. C¶m nhËn cña em vÒ c¶ bµi. Bµi tËp 1: a) Nhµ th¬ d©n gian ®· dïng biÖn ph¸p tu tõ nµo trong bµi ca dao sau: “ Th¬ng thay...........nß nghe” A. §iÖp ng÷. B. Nh©n hãa. C. So s¸nh. D. Nãi qu¸. b) C¸c nh©n vËt ®îc nãi ®Õn trong bµi ca dao: Con t»m, con kiÕn, h¹c, con cuèc…lµ biÓu tîng cho nh÷ng líp ngêi nµo trong x· héi? A. Ngêi lao ®éng siªng n¨ng, chôi khã. B. nh÷ng con ngêi nhá bÐ, thÊp kÐm. C. nh÷ng kÎ tha ph¬ng cÇu thùc. D. Nh÷ng con ngêi oan øc, ®au khæ. E Gåm tÊt c¶ A, B, C, d. F. Ch¼ng biieeur tîng cho ai hÕt. c) Em hiểu cụm từ "thương thay" như thế nào?Hãy chỉ ra ý nghĩa của sự lặp lại cụm từ này trong bài . * Gîi ý: Nội dung bài 2 là lời của người lao động tỏ sự đồng cảm đối với những người cùng khổ. "Thương thay" là tiếng than biểu hiện sự thương cảm, xót xa. *Từ "thương thay" được lặp lại bốn lần tạo cho nó sắc thái ý nghĩa như sau: - Mỗi lần lặp lại là một nỗi xót thương đối với những người lao động nghèo khổ, trong đó, cũng là lời than vãn cho thân phận mình. Mỗi lần lặp lại "thương thay" dường như nỗi xót thương ấy thêm thấm sâu tận đáy lòng. - Sự lặp lại từ này nhiều lần còn bao hàm ý nghĩa rộng hơn - Nỗi xót thương cho tất cả những người dân thấp cổ bé họng phải chịu nhiều oan ức d) Hãy phân tích nỗi thương thân của người lao động qua các hình ảnh ẩn dụ trong bài * G¬i ý: Trong ca dao, tác giả dân gian thường mượn hình ảnh các con vật như một phương tiện để than thở về mình. Qua đó, cũng cho thấy sự đồng cảm sâu sắc của người lao động đối với các con vật đã gắn bó với họ, vì cuộc đời của họ có khác gì cuộc sống của chúng. Quanh năm suốt tháng người lao động luôn cơ cực nhưng luôn bị bòn rút sức lực chẳng khác chi con tằm phải nằm nhả tơ cho bọn áp bức bóc lột. Vì thế, suốt đời họ dù phải cần cù như con kiến đi tìm mồi mà vẫn thiếu ăn. Cho nên, dù người nông dân có cố gắng như con hạc "lánh đường mây" nhưng cuộc sống vẫn cứ phiêu bạt, lận đận và vô vọng. Những oan trái trên, với thân phận thấp cổ bé họng, người lao động trong xã hội cũ "Dẫu kêu ra máu có người nào nghe" ko có một lẽ công bằng nào soi tỏ cho họ. Tất cả những nỗi thương thân và than thân đó được gửi gắm qua những hình ảnh ẩn dụ thật tài tình, cộng với lối thơ lục bát mượt mà, ngọt ngào khiến ta thấm được nỗi khổ nhiều bề của dân ta ngày trước và đã làm nhức nhối lòng ta mãi đến giờ. Bµi tËp 2: H·y c¶m nhËn vÒ t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc & nh©n d©n qua bµi ca dao sau: §øng bªn ni ®ång, ngã bªn tª ®ång mªnh m«ng b¸t ng¸t. §øng bªn tª ®ång , ngã bªn ni ®ång còng b¸t ng¸t mªnh m«ng. Th©n em nh chÏn lóa ®ßng ®ßng. PhÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång ban mai. a.T×m hiÓu: - H×nh ¶nh c¸nh ®ång ®Ñp mªnh m«ng, b¸t ng¸t. - H×nh ¶nh c« g¸i. BiÖn ph¸p so s¸nh: Em nh chÏn lóa ®ßng ®ßng. PhÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång ban mai. b. LuyÖn viÕt: * Gîi ý: C¸i hay cña bµi ca dao lµ miªu t¶ ®îc 2 c¸i ®Ñp: c¸i ®Ñp cña c¸nh ®ång lóa & c¸i ®Ñp cña c« g¸i th¨m ®ång mµ kh«ng thÊy ë bÊt k× mét bµi ca dao nµo kh¸c. Dï ®øng ë vÞ trÝ nµo, “®øng bªn ni” hay “®øng bªn tª”®Ó ngã c¸nh ®ång quª nhµ, vÉn c¶m thÊy “mªnh m«ng b¸t ng¸t . .. b¸t ng¸t mªnh m«ng”. H×nh ¶nh c« g¸i th¨m ®ång xuÊt hiÖn gi÷a khung c¶nh mªnh m«ng b¸t ng¸t cña c¸nh ®ång lóa & h×nh ¶nh Êy hiÖn lªn víi tÊt c¶ d¸ng ®iÖu trÎ trung, xinh t¬i, r¹o rùc, trµn ®Çy søc sèng. Mét con ngêi n¨ng næ, tÝch cùc muèn th©u tãm, n¾m b¾t c¶m nhËn cho thËt râ tÊt c¶ c¸i mªnh m«ng b¸t ng¸t cña c¸nh ®ång lóa quª h¬ng . Hai c©u ®Çu c« g¸i phãng tÇm m¾t nh×n bao qu¸t toµn bé c¸nh ®ång ®Ó chiªm ngìng c¸i mªnh m«ng b¸t ng¸t cña nã th× 2 c©u cuèi c« g¸i l¹i tËp trung ng¾m nh×n quan s¸t & ®Æc t¶ riªng 1 chÏn lóa ®ßng ®ßng & liªn hÖ víi b¶n th©n mét c¸ch hån nhiªn. H×nh ¶nh chÏn lóa ®ßng ®ßng ®ang phÊt ph¬ trong giã nhÑ díi n¾ng hång buæi mai míi ®Ñp lµm sao. H×nh ¶nh Êy tîng trng cho c« g¸i ®ang tuæi dËy th× c¨ng ®Çy søc sèng. H×nh ¶nh ngän n¾ng thËt ®éc ®¸o. Cã ngêi cho r»ng ®· cã ngän n¾ng th× còng ph¶i cã gèc n¾ng & gèc n¾ng lµ mÆt trêi vËy. Bµi ca dao qu¶ lµ 1 bøc tranh tuyÖt ®Ñp & giµu ý nghÜa.  Híng dÉn tù häc: - N¾m v÷ng néi dung «n tËp. - ChuÈn bÞ c¶m thô ca dao( tiÕp theo) BUỔI 3: BÀI TẬP CẢM THỤ CA DAO ( Tiếp theo) Bài tập 3: a) X¸c ®Þnh biÖn ph¸p tu tõ trong bµi ca dao sau: “ Th©n em nh tr¸i bÇn tr«i Giã dËp sèng dåi biÕt tÊp vµo ®©u” A. Èn dô. B. So s¸nh. C. §iÖp ng÷. D. Nh©n hãa. b) “ Tr¸i bÇn tr«i ”lµ biÓu tîng cho nh÷ng con ngêi nµo trong xx héi? A. ngêi con g¸i téi nghiÖp. B. Ngêi con g¸i lu l¹c. C. Ngêi con g¸i lu l¹c nÕm tr¶i nhiÒu ®¾ng cay, vÊt v¶, ®au khæ. D. Ngêi phô n÷ bÊt h¹nh. c) Hình ảnh so sánh ở bài ca dao có gì đặc biệt? Qua đây, em thấy cuộc đời người phụ nữ trong xã hội phong kiến như thế nào? * Gîi ý: Bài ca dao nói về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. "Thân em như trái bần trôi". Trong ca dao Nam bộ, hình ảnh trái bần cũng như mù u, sầu riêng, thường gợi đến cuộc đời nghèo khổ, buồn đau, đắng cay. Hình ảnh so sánh được miêu tả bổ sung bằng các chi tiết "gió dập", "sóng dồi", "biết tấp vào đâu". Các chi tiết ấy gợi lên cuộc đời người phụ nữ quá nhỏ bé, số phận họ thật là lênh đênh, chìm nổi trong sự mông mênh của xã hội ngày xưa. Họ ko mảy may có 1 quyền tự quyết nào về chính bản thân mình cả. Người phụ nữ là hiện thân của nỗi đau khổ ngày xưa. Bµi tËp 4: Bµi ca dao “Sè c« ch¼ng giµu th× nghÌo” ch©m biÕm bän ngêi nµo trong x· héi xa nay? A. ThÇy phï thñy.. C. ThÇy ®Þa lÝ. B. ThÇy bãi. D. ThÇy kiÖn. Bµi tËp 5: a) “ Chó t«i” ®îc giíi thiÖu ®¸ng yªu nh thÕ nµo trong bµi ca dao “ C¸i cß lÆn léi bê ao”? * Gîi ý: Bµi ca dao cã 6 c©u lôc b¸t ®· ®Æc t¶ ch©n dung “ chó t«i” cña c¸i cß nh mét lêi mèi l¸i. “ C« yÕm ®µo” lµ h×nh ¶nh Èn dô cho c« th«n n÷ xinh ®Ñp, trÎ trung.” Chó t«i” ®ang sèng ®éc th©n, cha cã ngêi n©ng kh¨n söa tói. “ Hìi c« yÕm ®µo lÊy chó t«i ch¨ng?” Chó t«i” lµ mét ngêi ®µn «ng rÊt ®Æc biÖt. Bèn ch÷ “ hay” giíi thiÖu c¸i nÕt chó t«i lµ say sa rîu chÌ. “ Hay töu hay t¨m” lµ nghiÖn rîu, thÝch uèng rîu ngon. “ Hay níc chÌ ®Æc” lµ nghiÖn chÌ, nghiÖn trµ ngon. Ngêi n«ng d©n vèn cÇn cï “ hai s¬ng mét n¾ng”, ch©n lÊm tay bïn quanh n¨m, nhng chó c¸i cß l¹i “ hay n»m ngñ tra”, nghÜa lµ rÊt lêi biÕng. “ Chó t«i hay töu hay t¨m Hay níc chÌ ®Æc hay n»m ngñ tra” Nh÷ng ®iÒu íc cña chó c¸i cß còng rÊt l¹, ta Ýt thÊy trong t©m lÝ, trong suy nghÜ cña ngêi n«ng d©n xa nay. “ ¦íc nh÷ng ngµy ma” ®Ó khái ph¶i ra ®ång lµm lông. “ ¦íc nh÷ng ®ªm thõa trèng canh” ®Ó ngñ ®îc ®Éy giÊc. §iÒu “ íc” cña chó t«i võa k× quÆc, võa phi lÝ. §ªm chØ cã 5 canh, lµm sao cã thÓ “ §ªm thõa trèng canh”. ChØ thÝch ¨n no ngñ kÜ mµ l¹i rÊt lêi biÕng kh«ng muèn ®éng ch©n mã tay vµo bÊt k× c«ng viÖc g× nªn míi “ íc” nh vËy: “ Ngµy th× íc nh÷ng ngµy ma §ªm th× íc nh÷ng ®ªm thõa trèng canh” Giäng bµi ca dao nhÑ nhµng mµ bìn cît. Chó c¸i cß lµ h×nh ¶nh ngêi n«ng d©n nghiÖn rîu chÌ, thÝch ¨n no ngñ kÜ mµ l¹i rÊt lêi biÕng. §ã lµ ®èi tîng chaam biÕm cña d©n gian ®îc thÓ hiÖn mét c¸ch hãm hØnh trong bµi ca dao nµy. b) TÝnh c¸ch cña “ chó t«i” ra sao? A. CÇn cï lµm ¨n. B. Phong lu nhµn nh·. C. Lêi nh¸c. D. Lêi biÕng, say sa rîu chÌ. C. Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - ChuÈn bÞ bµi sau: C¶m thô VB: S«ng nói níc Nam, Phß gi¸ vÒ kinh. * §iÒu chØnh, bæ sung:……………………………………………………………….. Ngµy so¹n: 29/9/2012 Ngµy d¹y: 1/10/2012 Buæi 4: Giíi thiÖu vÒ thÓ th¬ ®êng luËt. C¶m thô v¨n b¶n “S«ng nói níc nam”, “Phß gi¸ vÒ kinh”. A. Môc tiªu cÇn ®¹t: - Häc sinh më réng kiÕn thøc vÒ thÓ th¬ ®êng luËt. - BiÕt ph©n tÝch & c¶m thô 2 t¸c phÈm v¨n häc: S«ng nói níc Nam, Phß gi¸ vÒ kinh. B. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc: I. ThÓ th¬ §êng luËt. Bao gåm : - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - ThÓ th¬ ngò ng«n tø tuyÖt. - ThÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có. - ThÓ th¬ trêng luËt (dµi h¬n 10 c©u). * ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. - HS chñ yÕu häc thÓ th¬ nµy. - Lµ thÓ th¬ mµ mçi bµi chØ cã 4 c©u.Mçi c©u 7 tiÕng, viÕt theo luËt th¬ do c¸c thi sÜ ®êi §êng (618-907) níc Trung Hoa s¸ng t¹o nªn. - C¸c nhµ th¬ VN s¸ng t¸c nh÷ng bµi th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt b»ng ch÷ H¸n- ch÷ N«m hoÆc b»ng ch÷ Quèc ng÷. VD: - Nam Quèc S¬n Hµ LÝ Thêng KiÖt.(viÕt b»ng ch÷ H¸n) - B¸nh Tr«i Níc. Hå Xu©n H¬ng.(viÕt b»ng ch÷ N«m) - C¶nh Khuya. HCM. (viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷) 1. HiÖp vÇn: Mçi bµi cã thÓ cã 3 vÇn ch©n, hoÆc 2 vÇn ch©n.ë ®©y chØ nãi 3 vÇn ch©n(lo¹i phæ biÕn), lo¹i vÇn b»ng. C¸c ch÷ cuèi c©u 1-2 & 4 hiÖp vÇn. (VÇn ch©n hoÆc vÇn b»ng). 2. §èi: PhÇn lín kh«ng cã ®èi. NÕu cã: - C©u 1-2 ®èi nhau. - C©u 3- 4 ®èi nhau. §èi c©u, ®èi ý, ®èi thanh. - C©u 2- 3 ®èi nhau. 3. CÊu tróc: 4 phÇn. Khai ,Thõa. ChuyÓn. Hîp. 4. LuËt: NhÊt, tam, ngò, bÊt luËn. NhÞ, tø, lôc, ph©n minh. C¸c ch÷ 1- 3- 5 lµ b»ng hay tr¾c ®Òu ®îc,c¸c ch÷ 2- 4- 6 ph¶i ®óng luËt b»ng, tr¾c. - LuËt b»ng tr¾c (lo¹i bµi cã 3 vÇn) + C¸c ch÷ kh«ng dÊu, chØ cã dÊu huyÒn thuéc thanh b»ng. + C¸c ch÷ cã dÊu s¾c, nÆng, hái, ng·, thuéc thanh tr¾c. + Trong mçi c©u th¬, c¸c ch÷ 2- 4- 6 ph·i ®èi thanh. NÕu ch÷ thø 2 lµ b»ng  ch÷ thø 4 lµ tr¾c  ch÷ thø 6 lµ b»ng. NÕu ch÷ thø 2 lµ tr¾c  ch÷ thø 4 lµ b»ng  ch÷ thø 6 lµ tr¾c. Nãi mét c¸ch kh¸c, mçi c©u th¬, ch÷ thø 2 & 6 ph¶i ®ång thanh, ch÷ thø 4 ph¶i ®èi thanh víi 2 ch÷ thø 2 & 6. CÆp c©u 1 & 4, cÆp c©u 2 & 3 th× c¸c ch÷ thø 2 - 4- 6 ph¶i ®ång thanh (cïng tr¾c hoÆc cïng b»ng) LuËt b»ng: 1 1 2 3 4 2 B T T B 3 4 T B B T 5 6 B T T B 7 VÇn VÇn T B B T VÇn VÇn VÇn LuËt tr¾c: 1 2 3 4 T B B T B T T B II. C¶m thô: “ s«ng nói níc Nam” & “phß gi¸ vÒ kinh” VÇn Bµi tËp 1: Bµi th¬ “S«ng nói níc Nam” thêng ®îc gäi lµ g×? * Gîi ý: Bµi th¬ tõng ®îc xem lµ b¶n Tuyªn Ng«n ®éc lËp ®Çu tiªn ®îc viÕt b»ng th¬ ë níc ta. Bµi th¬ lµ lêi kh¼ng ®Þnh hïng hån vÒ chñ quyÒn d©n téc ViÖt Nam & tá râ mét th¸i ®é kiªn quyÕt ®¸nh tan mäi kÎ thï b¹o ngîc d¸m x©m l¨ng bê câi. Liªn hÖ: - B×nh Ng« §¹i C¸o. ( NguyÔn Tr·i). - Tuyªn Ng«n §éc LËp. ( HCM ) Bµi tËp 2: NÕu cã b¹n th¾c m¾c “Nam nh©n c” hay “Nam §Õ c”. Em sÏ gi¶i thÝch thÕ nµo cho b¹n? * Gîi ý: - Nam §Õ: Vua níc Nam. - Nam nh©n: Ngêi níc Nam. Dïng ch÷ §Õ tá râ th¸i ®é ngang hµng víi níc Trung Hoa.Níc Trung Hoa gäi Vua lµ §Õ th× ë níc ta còng vËy.->Kh¼ng ®Þnh níc Nam cã chñ (§Õ: ®¹i diÖn cho níc), cã ®éc lËp, cã chñ quyÒn. Bµi tËp 3: Hoµn c¶mh ra ®êi cña bµi th¬ : “S«ng Nói Níc Nam” lµ g×? A. Ng« QuyÒn ®¸nh qu©n Nam H¸n trªn s«ng B¹ch §»ng. B. LTK chèng qu©n Tèng trªn s«ng Nh NguyÖt. C. Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh. D. TrÇn quang Kh¶i chèng qu©n Nguyªn ë bÕn Ch¬ng D¬ng. Bµi tËp 4: Chñ ®Ò cña bµi th¬ “S«ng Nói Níc Nam” lµ g×? Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn l·nh thæ cña ®Êt níc. Nªu cao ý chÝ tù lùc tù cêng cña d©n téc, niÒm tù hµo vÒ ®éc lËp & chñ quyÒn l·nh thæ cña ®Êt níc. Bµi tËp 5: Nªu c¶m nhËn cña em vÒ néi dung & nghÖ thuËt cña bµi “S«ng nói níc Nam” b»ng mét ®o¹n v¨n (kho¶ng 5-7 c©u). * Gîi ý: Bµi th¬ ®îc viÕt theo thÓ thÊt ng«n tø tuyÖt.Giäng th¬ ®anh thÐp,c¨m giËn hïng hån. Nã võa mang sø mÖnh lÞch sö nh mét bµi hÞch cøu níc, võa mang ý nghÜa nh mét b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp lÇn thø nhÊt cña níc §¹i ViÖt. Bµi th¬ lµ tiÕng nãi yªu níc & lßng tù hµo d©n téc cña nh©n d©n ta. Nã biÓu thÞ ý chÝ & søc m¹nh ViÖt Nam. “Nam quèc s¬n hµ” lµ khóc tr¸ng ca chèng x©m l¨ng biÓu lé khÝ ph¸ch & ý chÝ tù lËp tù c êng cña ®Êt níc & con ngêi ViÖt Nam. Nã lµ bµi ca cña “S«ng nói ngµn n¨m”. Bµi tËp 6: T¸c gi¶ bµi th¬ “Phß gi¸ vÒ kinh” lµ?TrÇn Quang Kh¶i. Bµi tËp 7: Chñ ®Ò cña bµi th¬ “Phß gi¸ vÒ kinh” lµ g×? ThÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng cña qu©n d©n ta. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh thÞnh trÞ cña d©n téc ta. Bµi tËp 9: Trong nh÷ng nhËn xÐt sau ®©y, nhËn xÐt nµo ®óng cho c¶ 2 bµi th¬ “SNNN”, “PGVK”? A. Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m cña ®Êt níc. B. ThÓ hiÖn lßng tù hµo tríc nh÷ng chiÕn c«ng oai hïng cña d©n téc. C. ThÓ hiÖn b¶n lÜnh, khÝ ph¸ch cña d©n téc trong cuéc ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m. D. ThÓ hiÖn kh¸t väng hßa b×nh. Bµi tËp 10: Em h·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ bøc tranh quª trong “Thiªn Trêng v·n väng”. * Gîi ý: Bµi tø tuyÖt “Thiªn Trêng v·n väng” lµ bøc tranh quª ®Ëm nh¹t, mê s¸ng rÊt ®Ñp & trµn ®Çy søc sèng. Mét bót ph¸p nghÖ thuËt cæ ®iÓn tµi hoa. Mét t©m hån thanh cao yªu ®êi. T×nh yªu thiªn nhiªn, yªu ®ång quª xø së ®· ®îc thÓ hiÖn b»ng mét sè h×nh tîng ®Ëm ®µ, Êm ¸p qua nh÷ng nÐt vÏ tinh tÕ, gîi h×nh, gîi c¶m, giµu liªn t ëng. K× diÖu thay, bµi th¬ ®· vît qua hµnh tr×nh trªn b¶y tr¨m n¨m, ®äc nªn nã vÉn cho ta nhiÒu thó vÞ. Ta vÉn c¶m thÊy c¸nh cß tr¾ng ®îc nãi ®Õn trong bµi th¬ vÉn cßn bay trong r¸ng chiÒu ®ång quª & cßn chÊp chíi trong hån ta. T×nh quª & hån quª chan hßa dµo d¹t. D. Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - ChuÈn bÞ bµi sau: ¤n tËp tõ l¸y, ®¹i tõ, tõ ghÐp.. * §iÒu chØnh, bæ sung:…………………………………………………………….. Ngày soạn: 6/10/2012 Ngày dạy: 8/10/2012 BUỔI 5-6: ÔN TẬP VÀ THỰC HÀNH MỘT SỐ BÀI TẬP NÂNG CAO VỀ TỪ VỰNG TIẾNG VIỆT (Tõ ghÐp, tõ l¸y, ®¹i tõ ) A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: - TiÕp tôc cñng cè cho häc sinh kiÕn thøc vÒ tõ ghÐp,tõ l¸y,®¹i tõ. - BiÕt c¸ch nhËn biÕt vµ sö dông c¸c lo¹i tõ trªn. B. BÀI MỚI: I. Tõ ghÐp 1. ThÕ nµo lµ tõ ghÐp,cã mÊy lo¹i tõ ghÐp. 2. LÊy vÝ dô Bµi tËp 1: H·y g¹ch ch©n c¸c tõ ghÐp - ph©n lo¹i. a. TrÎ em nh bóp trªn cµnh. BiÕt ¨n ngñ biÕt häc hµnh lµ ngoan. (HCM) b. Ai ¬i bng b¸t c¬m ®Çy. DÎo th¬m mét h¹t ®¾ng cay mu«n phÇn. (ca dao) c. NÕu kh«ng cã ®iÖu Nam Ai. S«ng H¬ng thøc suèt ®ªm dµi lµm chi. NÕu thuyÒn ®éc méc mÊt ®i. Th× Hå Ba BÓ cßn g× n÷a em. (Hµ Thóc Qu¸) Bµi tËp 2: Ph©n biÖt, so s¸nh nghÜa cña tõ nghÐp víi nghÜa cña c¸c tiÕng: a. èc nhåi, c¸ trÝch, da hÊu . b. ViÕt l¸ch, giÊy m¸, chî bóa, quµ c¸p. c. Gang thÐp, m¸t tay, nãng lßng. * Gîi ý: Cã mét sè tiÕng trong cÊu t¹o tõ ghÐp ®· mÊt nghÜa, mê nghÜa. Tuy vËy ngêi ta vÉn x¸c ®Þnh ®îc ®ã lµ tõ ghÐp CP hay ®¼ng lËp. Nhãm a: NghÜa cña c¸c tõ ghÐp nµy hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh  tõ ghÐp CP. Nhãm b: NghÜa cña c¸c tõ ghÐp nµy kh¸i qu¸t h¬n nghÜa cña c¸c tiÕng  tõ ghÐp §l. Bµi tËp 3: H·y t×m c¸c tõ ghÐp vµ tõ l¸y cã trong VD sau. a. Con tr©u rÊt th©n thiÕt víi ngêi d©n lao ®éng. Nhưng tr©u ph¶i c¸i nÆng nÒ, chËm ch¹p, sèng cuéc sèng vÊt v¶, ch¼ng mÊy lóc th¶nh th¬i. V× vËy, chØ khi nghÜ ®Õn ®êi sèng nhäc nh»n, cùc khæ cña m×nh, ngêi n«ng d©n míi liªn hÖ ®Õn con tr©u. b. Kh«ng g× vui b»ng m¾t B¸c Hå cêi. Quªn tuæi giµ t¬i m·i tuæi hai m¬i. Ngêi rùc rì mét mÆt trêi c¸ch m¹ng. Mµ ®Õ quèc lµ loµi d¬i hèt ho¶ng. §ªm tµn bay chËp cho¹ng díi ch©n Ngêi.  Gîi ý: a.- C¸c tõ ghÐp: con tr©u, ngêi d©n, lao ®éng, cuéc sèng, cùc khæ, n«ng d©n, liªn hÖ. - C¸c tõ l¸y: th©n thiÕt, nÆng nÒ, chËm ch¹p, vÊt v¶, th¶nh th¬i, nhäc nh»n. b- Tõ ghÐp: tuæi giµ, ®«i m¬i, mÆt trêi, c¸ch m¹ng, ®Õ quèc, loµi d¬i. - Tõ l¸y: rùc rì, hèt ho¶ng, chËp cho¹ng. Bµi tËp 4: H·y t×m tõ ghÐp trong ®o¹n v¨n sau & s¾p xÕp chóng vµo b¶ng ph©n lo¹i. Ma phïn ®em mïa xu©n ®Õn, ma phïn khiÕn nh÷ng ch©n m¹ gieo muén n¶y xanh l¸ m¹. D©y khoai, c©y cµ chua rêm rµ xanh rî c¸c tr¶ng ruéng cao. MÇm c©y sau sau, c©y nhéi, c©y bµng hai bªn ®êng n¶y léc, mçi h«m tr«ng thÊy mçi kh¸c. … Nh÷ng c©y b»ng l¨ng mïa h¹ èm yÕu l¹i nhó léc. VÇng léc non n¶y ra. Ma bôi Êm ¸p. C¸i c©y ®îc cho uèng thuèc. (T« Hoµi) Bµi tËp 5: H·y chän côm tõ thÝch hîp ( tr¨ng ®· lªn råi, c¬n giã nhÑ, tõ tõ lªn ë ch©n trêi, v¾t ngang qua, rÆng tre ®en, nh÷ng h¬ng th¬m ng¸t) ®iÒn vµo chç trèng ®Ó hoµn chØnh ®o¹n v¨n díi ®©y: Ngµy cha t¾t h¼n, tr¨ng ®· lªn råi. MÆt tr¨ng trßn, to vµ ®á tõ tõ lªn ë ch©n trêi, sau rÆng tre ®en cña lµng xa. MÊy sîi m©y con v¾t ngang qua, mçi lóc m¶nh dÇn råi ®øt h¼n. Trªn qu·ng ®ång ruéng, c¬n giã nhÑ hiu hiu ®a l¹i, thoang tho¶ng nh÷ng h¬ng th¬m ng¸ (Th¹ch Lam) II. Tõ l¸y 1. ThÕ nµo lµ tõ l¸y,cã mÊy lo¹i tõ l¸y. 2. LÊy vÝ dô. Bµi tËp 1: Cho c¸c tõ l¸y: Long lanh, khã kh¨n,vi vu, nhá nh¾n, ngêi ngêi, bån chån, hiu hiu, linh tinh, loang lo¸ng, th¨m th¼m, tim tÝm. H·y s¾p xÕp vµo b¶ng ph©n lo¹i: Bµi tËp 2: §Æt c©u víi mçi tõ sau: A. L¹nh lïng. D. Nhanh nh¶u. B. L¹nh lÏo. §. Lóng tóng. C. Lµnh l¹nh. Bµi tËp 3:T×m, t¹o tõ l¸y khi ®· cho tríc vÇn a.VÇn a: VD: ªm ¶, ãng ¶, oi ¶, ra r¶, ha h¶, dµ d·, na n¸. . . b. VÇn ang: VD: lµng nhµng, ngang tµng, nhÞp nhµng, nhÑ nhµng . . . c. Phô ©m nh: VD: nho nhá, nhanh nh¶u, nhanh nhÑn, nhãng nh¸nh, nhá nhoi, nhí nhung . . . d. Phô ©m kh: VD: khóc khÝch, khÊp khÓnh, khËp khµ khËp khiÔng, khã kh¨n. . . C.Híng dÉn häc bµi: -Lµm hoµn thiÖn c¸c bµi tËp. - ChuÈn bÞ bµi sau: ¤n tËp tõ l¸y, ®¹i tõ ( tiếp). BUỔI 6: Bµi tËp 5: H·y thay tõ “cã” b»ng tõ l¸y thÝch hîp ®Ó ®o¹n v¨n sau giµu h×nh ¶nh h¬n. §ång quª vang lªn ©m ®iÖu cña ngµy míi. BÕn s«ng cã nh÷ng chuyÕn phµ. Chî bóa cã tiÕng ngêi.Trêng häc cã tiÕng trÎ häc bµi. VD: (d¹t dµo- rén rµng- ng©n nga) Bµi tËp 6: H·y t×m c¸c tõ l¸y trong ®o¹n th¬ sau: a.VÇng tr¨ng v»ng vÆc gi÷a trêi. §inh ninh hai miÖng, mét lêi song song. . . (TkiÒu-NDu) b.Gµ eo ãc g¸y s¬ng n¨m trèng. Hße phÊt ph¬ rñ bãng bèn bªn. Kh¾c giê ®»ng ®½ng nh niªn. Mèi sÇu d»ng dÆc tùa miÒn biÓn xa. . . (Chinh phô ng©m) c.Lom khom díi nói, tiÒu vµi chó, L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ. (Bµ huyÖn Thanh Quan) d.N¨m gian nhµ cá thÊp le te. Ngâ tèi ®ªm s©u ®ãm lËp lße. Lng dËu phÊt ph¬ mµu khãi nh¹t. Lµn ao lãng l¸nh bãng tr¨ng loe. (Thu Èm-NKhuyÕn) ®.Chó bÐ lo¾t cho¾t. C¸i s¾c xinh xinh. C¸i ch©n tho¨n tho¾t. C¸i ®Çu nghªnh nghªnh. (Lîm- Tè H÷u) Bµi tËp 7: H·y chän tõ thÝch hîp trong c¸c tõ: ©m x©m, sÇm sËp, ngai ng¸i, å å, lïng tïng, ®ép ®ép, man m¸c ®Ó ®iÒn vµo chç trèng trong ®o¹n v¨n sau: Ma xuèng sÇm sËp, giät ng·, giät bay, bôi níc táa tr¾ng xãa.Trong nhµ ©m x©m h¼n ®i.Mïi níc ma míi Êm, ngßn ngät, man m¸c. Mïi ngai ng¸i, xa l¹ cña nh÷ng trËn ma ®Çu mïa ®em vÒ. Ma rÌo rÌo trªn s©n, gâ ®ép ®ép trªn phªn nøa, m¸i gi¹i, ®Ëp lïng tïng, liªn miªn vµo tµu l¸ chuèi. TiÕng giät gianh ®æ å å, xèi lªn nh÷ng r·nh níc s©u. III .§¹i tõ 1. ThÕ nµo lµ ®¹i tõ,®Æc ®iÓm cña ®¹i tõ. 2. LÊy vÝ dô. Bµi tËp 1: H·y x¸c ®Þnh ®¹i tõ & chØ râ nã thuéc lo¹i ®Ëi tõ nµo? a. Bè ®Ó ý lµ s¸ng nay, lóc c« gi¸o ®Õn th¨m khi nãi tíi mÑ, t«i cã nhì thèt ra mét lêi thiÕu lÔ ®é víi mÑ. §Ó c¶nh c¸o t«i bè ®· viÕt th nµy. §äc th t«i ®· xóc ®éng v« cïng. b. Sao kh«ng vÒ h¶ chã? Nghe bom th»ng MÜ næ. Mµy bá ch¹y ®i ®©u? Tao chê mµy ®· l©u. C¬m phÇn mµy ®Ó cöa Sao kh«ng vÒ h¶ chã? Tao nhí mµy l¾m ®ã. Vµng ¬i lµ vµng ¬i. (TrÇn §¨ng Khoa) c. Ai ¬i chí bá ruéng hoang. Bao nhiªu tÊc ®Êt tÊc vµng bÊy nhiªu. d. ¤i lßng B¸c vËy cø th¬ng ta. Th¬ng cuéc ®êi chung th¬ng cá hoa. ®. Hång S¬n cao ngÊt mÊy tÇng. §å C¸t mÊy trîng lµ lßng bÊy nhiªu. Bµi tËp 2: C¸c tõ g¹ch ch©n cã ph¶i lµ ®¹i tõ kh«ng? V× sao? a.Ch¸u ®i liªn l¹c. Vui l¾m chó µ. ë ®ån mang c¸. ThÝch h¬n ë nhµ. b.T«i b¶o mµy ®i. Mµy lo cho kháe. §õng lo nghÜ g×.. ë nhµ cã MÐ. * Gîi ý: Trong xng h« mét sè danh tõ chØ ngêi... còng ®îc sö dông nh ®¹i tõ Bµi tËp 3: ViÕt 1 ®o¹n v¨n ®èi tho¹i ng¾n (kho¶ng 5-7 c©u), nªu t×nh c¶m cña em víi con vËt nu«i hoÆc 1 ®å ch¬i mµ em thÝch. (Trong ®ã cã sö dông ®¹i tõ, chØ râ). * Gîi ý: C« T©m võa cho chóng t«i mét chó cón con. Sî nã cha quen nhµ míi mµ bá ®i, mÑ t«i nhèt nã vµo mét c¨n nhµ xinh xinh, c¨n nhµ cña chã. Nã cø buån thiu, t«i ®em ®Üa c¬m vµo dç. - Cón ¬i, ¨n ®i. - ¡ng... ¼ng, mÑ t«i ®©u råi? Ai b¾t t«i vÒ ®©y. Bài tập 4: Tìm đại từ trong những câu sau; a. Ai ơi có nhớ ai không Trời mưa một mảnh áo bông che đầu Nào ai có tiết ai đâu Áo bông ai ướt khăn đầu ai khô ( Trần Tế Xương) b. Chê đây láy đấy sao đành Chê quả cam sành lấy quả quýt khô ( ca dao) c. Đấy vàng đây cũng đồng đen Đấy hoa thiên lý đây sen Tây Hồ ( Ca dao) Bài tập5: Trong câu sau đại từ dùng để trỏ hay để hỏi? a. Thác bao nhiêu thác cũng qua Thênh thang là chiếc thuyền ta xuôi dòng (Tố Hữu) b. Bao nhiêu người thuê viết Tấm tắc ngợi khen tài Hoa tay thảo những nét Như phượng múa rồng bay (Vũ Đình Liên) Gîi ý : a) b) c) d) c. Qua cầu ngử nón trông cầu Cầu bao nhiêu nhịp dạ sầu bấy nhiêu (Ca dao) d. Ai đi đâu đấy hỡi ai Hay là trúc đã nhớ mai đi tìm (Ca dao) Trá Trá Trá Hái, trá Bài tập 6: Bé Lan hỏi mẹ: " Mẹ ơi, tai sao bố mẹ bảo con gọi bố mẹ chi Xoan là bác còn bố mẹ em Giang là chú, dì, trong khi đó họ chỉ là hàng xóm mà không có họ hàng với nhà mình?. Em hãy thay mặt mẹ bé Lan giải thích cho bé rõ. Gợi ý: Xưng hô theo tuổi tác. Bài tập7: ( HS làm ở nhà). Viết một đoạn văn ngắn kể lại một câu chuyện thú vị em trực tiếp tham gia hoặc chứng kiến.Trong đoạn văn có sử dụng ít nhất 3 đại từ, gạch chân những đại từ đó. E. Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn bµi tËp 7. - ChuÈn bÞ bµi sau: ¤n tËp tõ hán việt, quan hệ từ. * §iÒu chØnh, bæ sung:…………………………………………………………….. Ngày soạn: 16/10/2012 Ngày dạy: 22/10/2012 BUỔI 7-8: ÔN TẬP VÀ THỰC HÀNH MỘT SỐ BÀI TẬP NÂNG CAO VỀ TỪ VỰNG TIẾNG VIỆT (Tõ Hán Việt, quan hệ từ) A. Môc tiªu cÇn ®¹t: 1.- Kiến thức:  Ôn tập, vận dụng các kiến thức đã học để thực hành làm bài tập dưới nhiều dạng khác nhau của từ Hán Việt để khắc sâu, mở rộng kiến thức về "Từ Hán - Việt", quan hệ từ 2- Kĩ năng: Rèn kỹ năng sử dụng từ Hán Việt , quan hệ từ khi nói hoặc viết. > Biết vận dụng những hiểu biết có được từ bài học tự chọn để phân tích một số văn bản học trong chương trình. 3- Thái độ:  Bồi dưỡng ý thức, tinh thần cầu tiến của học sinh B. TiÕn tr×nh bµi DẠY. A. Tõ H¸n ViÖt I-Ôn tập. Từ ghÐp H¸n Việt có mấy loại vÝ dụ. 1.Yếu tố Hán Việt.. 2.Từ ghép Hán Việt (có 2 loại) : Gv chốt vấn đề cho hs nắm. a. Từ ghép đẳng lập(ví dụ: huynh đệ, sơn hà,…) b. Từ ghép chính phụ (ví dụ:. đột biến, thạch mã…) GV: Gợi ý cho hs ph©n nghĩa c¸c yếu tố H¸n c. Trật tự giữa các yếu tố Hán Việt (ôn lại nội dung sgk) Việt. TrËt tù cña c¸c yÕu tè trong tõ ghÐp chÝnh phô h¸n viÖt : Cho c¸c nhãm hs tự thực hiện -> lớp nhận xét, - Cã trêng hîp gièng trËt tù tõ sữa chữa, bổ sung. ghÐp thuÇn viÖt : yÕu tè chÝnh ®øng tríc , yÕu tè phô ®øng sau - Cã trêng hîp kh¸c víi trËt tù tõ ghÐp thuÇn viÖt : yÕu tè phô ®øng tríc , yÕu tè chÝnh ®øng sau d.Sö dông tõ H¸n ViÖt : - T¹o s¾c th¸i trang träng , thÓ hiÖn th¸I ®é t«n kÝnh T¹o s¾c th¸i tao nh· tr¸nh g©y c¶m gi¸c th« tôc ghª sî T¹o s¾c th¸i cæ phï hîp víi bÇu kh«ng khÝ XH xa . II- Luyện tập. Bài tập 1: Phân biệt nghĩa các yếu GV: Cho học sinh nªu yªu cầu bài tập -> c¸c tố Hán - Việt đồng âm. nhãm thực hiện. Công 1-> đông đúc. Công 2-> Ngay thẳng, không thiêng lệch. Đồng 1-> Cùng chung (cha mẹ, cùng chí hướng) Đồng 2 -> Trẻ con . Tự 1-> Tự cho mình là cao quý. Chỉ theo ý mình, không chịu bó buộc. Tự 2-> Chữ viết, chữ cái làm thành các âm. Tử 1-> chết. Tử 2-> con. Bài tập 2: Tứ cố vô thân: không có người thân thích. Tràng giang đại hải: sông dài biển rộng; ý nói dài dòng không có giới hạn. Tiến thoái lưỡng nan: Tiến hay lui đều khó. Thượng lộ bình an: lên đường bình yên, may mắn. Đồng tâm hiệp lực: Chung lòng chung sức để làm một việc gì đó. Bài tập 3: Nhân đạo, nhân dân, nhân loại, nhân chứng, nhân vật. BT 3: Tìm những từ ghép Hán Việt có yếu tố " nhân ". Bài tập 4: a. Chiến đấu, tổ quốc. BT 4: Tìm từ Hán – Việt có trong những câu b. Tuế tuyệt, tan thương. thơ sau: c. Đại nghĩa, hung tàn, chí nhân, a. Cháu chiến đấu hôm nay cường bạo. Vì lòng yêu tổ quốc d. Dân công. ( Xuân Quỳnh) b. Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt Nước còn cau mặt với tan thương. ( Bà Huyện Thanh Quan) c. Đem đại nghĩa để thắng hung tàn Lấy chí nhân để thay cường bạo ( Nguyễn Du) d. Bác thương đoàn dân công Đêm nay ngủ ngoài rừng ( Minh Huệ) Bt 5: Đọc đoạn văn sau, tìm những từ Hán – Việt, cho biết chúng được dùng với sắc thái gì? " Lát sau, ngài đến yết kiến, vương vở trách. Ngài bỏ mũ ra, tạ tội, bày rõ lòng thành của mình. Vương mừng rỡ nói. - Ngài thật là bậc lương y chân chính, đã giỏi vầ nghề nghiệp lại có lòng nhân đức, thương xót đám con đỏ của ta, thật xứng với lòng ta mong mỏi". BT 6:Tìm các từ Hán Việt tương ứng với các từ sau. Cho biết các từ Hán Việt đó dùng để làm gì? Vợ, chồng, con trai, con gái, trẻ can, nhà thư, chất trận BT 7: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n (5 – 7 c©u ) chñ ®Ò tù chän cã sö dông tõ h¸n viÖt Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn bµi tËp 7. Bài tập 5: Các từ Hán- Việt: ngài, vương,… > sắc thái trang trọng, tôn kính. Yết kiến…-> sắc thái cổ xưa. Bài tập 6: Các từ Hán- Việt và sắc thái ý nghĩa. Vợ-> phu nhân, chồng-> phu quân, con trai-> nam tử, con gái-> nữ nhi:-> sắc thái cổ xưa. Bài tập 7: Học sinh thực hiện viết đoạn văn… - ChuÈn bÞ bµi sau: quan hệ từ. BUỔI 8: B. Quan hÖ tõ I-Ôn tập. 1 .Kh¸i niÖm - QHTõ lµ tõ dïng ®Ó biÓu thÞ c¸c ý nghÜa nh: Së h÷u, so s¸nh,nh©n qu¶…gi÷a Hãy cho biết thế nào là quan hệ từ, c¸ch qhÖ c¸c bé phËn cña c©u, hay gi÷a c©u-c©u sử dụng. trong ®o¹n. * VÝ dô. Gv chốt vấn đề cho hs nắm. -C¸c qh tõ: cña, nh, bëi, nªn. ? Cách sử dụng QHT? ? C¸c lçi thêng gÆp vÒ QHT? -a.cña-> nèi ®Þnh ng÷ víi trung t©m. ->chØ quan hÖ së h÷u. b.nh->nèi BN víi TT. ->chØ qhÖ so s¸nh. c.bëi…nªn->nèi 2 vÕ cña mét c©u ghÐp. ->qhÖ nguyªn nh©n –kqu¶. 2. Sö dông quan hÖ tõ. - Khi nãi –viÕt -> Cã trêng hîp b¾t buéc dïng qht.Còng cã trêng hîp kh«ng cÇn VÝ dô: -§©y lµ th Lan. - Hs th¶o luËn ®a ra c¸ch hiÓu cña m×nh. +§©y lµ th cña Lan. +§©y lµ th do Lan viÕt. +§©y lµ th göi cho Lan. - Cã mét sè qht dîc dïng thµnh cÆp 3 . C¸c lçi thêng gÆp vÒ quan hÖ tõ. - ThiÕu quan hÖ tõ. - Dïng quan hÖ tõ kh«ng thÝch hîp vÒ nghÜa. - Thõa quan hÖ tõ. - Dïng quan hÖ tõ mµ kh«ng cã t¸c dông liªn kÕt. II- Luyện tập. Bµi 1 Trong c¸c dßng sau dßng nµo cã sö dông quan hÖ tõ A . Võa tr¾ng l¹i võa B . Tay kÎ nÆn trßn C . Gi÷ tÊm lßng son * Gîi ý: §A: A Bµi 2: Quan hÖ tõ “h¬n ’’ trong c©u sau biÓu hiÖn ý nghÜa quan hÖ g× ? “Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai .”  Gîi ý: Quan hÖ so s¸nh. Bµi 3 §Æt c©u víi c¸c cÆp quan hÖ tõ . a) NÕu …………. Th× b) Cµng …………..cµng c) Tuy ……………nhng d) Bëi …………….nªn * Gîi ý: a ) NÕu em ch¨m häc th× kÕt qu¶ häc tËp sÏ tèt . b )Giã cµng to ma cµng lín . c ) Tuy nã xÊu nhng nã häc giái . d ) Bëi t«i ¨n uèng ®iÒu ®é vµ lµm viÖc cã chõng mùc nªn t«i chãng lín l¾m . Bµi 4 G¹ch ch©n c¸c quan hÖ tõ trong ®o¹n v¨n sau “ ThÕ råi DÕ Cho¾t t¾t thë . T«i th¬ng l¾m . Võa th¬ng võa ¨n n¨n téi m×nh . Gi¸ t«i kh«ng trªu chÞ Cèc th× ®©u ®Õn nçi Cho¾t viÖc g× . C¶ t«i n÷a , nÕu kh«ng nhanh ch©n ch¹y vµo hang th× còng chÕt toi råi . ” Bµi 5 . C©u sau m¾c lçi g× vÒ quan hÖ tõ ? Qua bµi th¬ “B¹n ®Õn ch¬i nhµ ” cho ta hiÓu t×nh b¹n b×nh dÞ vµ s©u s¾c cña nhµ th¬ .  Gîi ý: C©u sau m¾c lçi vÒ quan hÖ tõ Thõa quan hÖ tõ Ch÷a : bá tõ “qua” Bµi 6. C©u nµo m¾c lçi vÒ quan hÖ tõ ?  Gîi ý: a ) T«i mµ nã còng ch¬i b ) Trêi ma to vµ t«i còng ®Õn trêng . C©u m¾c lçi vÒ quan hÖ tõ : a , b , c . c ) Nã thêng ®Õn trêng víi xe ®¹p . a ) T«i vµ nã còng ch¬i d ) Gi¸ h«m nay trêi kh«ng ma th× thËt b ) Trêi ma to mµ t«i còng ®Õn trêng . tèt c ) Nã thêng ®Õn trêng b»ng xe ®¹p Bµi 7. Chän quan hÖ tõ thÝch hîp ®iÒn vµo chç (…) ………… cßn mét tªn x©m lîc trªn ®Êt níc ta ……….. ta cßn ph¶i chiÕn ®Êu quÐt s¹ch chóng ®i  Gîi ý: Quan hÖ tõ thÝch hîp HÔ cßn mét tªn x©m lîc trªn ®Êt níc ta th× ta cßn ph¶i chiÕn ®Êu quÐt s¹ch chóng ®i . Bµi 8: ViÕt ®o¹n v¨n 5-7 c©u chñ ®Ò vÒ m¸i trêng trong ®ã cã sö dông quan hÖ tõ. B. Híng dÉn häc bµi: - Lµm hoµn thiÖn bµi tËp . - ChuÈn bÞ bµi sau: V¨n biÓu c¶m. * §iÒu chØnh, bæ sung:…………………………………………………………….. Ngày soạn: 3/11/2012 Ngày dạy: 5/11/2012